॥ Yudhishthira Geetaa Odia Lyrics ॥
॥ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଗୀତା ॥
॥ ଅଥ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଗୀତା ॥
ଅଧ୍ୟାୟ ୨୯୫
ଜନମେଜୟ ଉବାଚ ।
ଏବଂ ହୃତାୟାଂ କୃଷ୍ଣାୟାଂ ପ୍ରାପ୍ୟ କ୍ଲେଶମନୁତ୍ତମମ୍ ।
ପ୍ରତିଲଭ୍ୟ ତତଃ କୃଷ୍ଣାଂ କିମକୁର୍ୱନ୍ତ ପାଣ୍ଡବାଃ ॥ ୧ ॥
ବୈଶମ୍ପାୟନ ଉବାଚ ।
ଏବଂ ହୃତାୟାଂ କୃଷ୍ଣାୟାଂ ପ୍ରାପ୍ୟ କ୍ଲେଶମନୁତ୍ତମମ୍ ।
ବିହାୟ କାମ୍ୟକଂ ରାଜା ସହ ଭ୍ରାତୃଭିରଚ୍ୟୁତଃ ॥ ୨ ॥
ପୁନର୍ଦ୍ୱୈତବନଂ ରମ୍ୟମାଜଗାମ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ ।
ସ୍ୱାଦୁମୂଲଫଲଂ ରମ୍ୟଂ ମାର୍କଣ୍ଡେୟାଶ୍ରମଂ ପ୍ରତି ॥ ୩ ॥
ଅନୁଗୁପ୍ତ ଫଲାହାରାଃ ସର୍ୱ ଏବ ମିତାଶନାଃ ।
ନ୍ୟବସନ୍ପାଣ୍ଡବାସ୍ତତ୍ର କୃଷ୍ଣୟା ସହ ଭାରତ ॥ ୪ ॥
ବସନ୍ଦ୍ୱୈତବନେ ରାଜା କୁନ୍ତୀପୁତ୍ରୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ ।
ଭୀମସେନୋଽର୍ଜୁନଶ୍ଚୈବ ମାଦ୍ରୀପୁତ୍ରୌ ଚ ପାଣ୍ଡବୌ ॥ ୫ ॥
ବ୍ରାହ୍ମଣାର୍ଥେ ପରାକ୍ରାନ୍ତା ଧର୍ମାତ୍ମାନୋ ଯତବ୍ରତାଃ ।
କ୍ଲେଶମାର୍ଛନ୍ତ ବିପୁଲଂ ସୁଖୋଦର୍କଂ ପରନ୍ତପାଃ ॥ ୬ ॥
ଅଜାତଶତ୍ରୁମାସୀନଂ ଭ୍ରତୃଭିଃ ସହିତଂ ବନେ ।
ଆଗମ୍ୟ ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ତୂର୍ଣଂ ସନ୍ତପ୍ତ ଇଦମବ୍ରବୀତ୍ ॥ ୭ ॥
ଅରଣୀ ସହିତଂ ମହ୍ୟଂ ସମାସକ୍ତଂ ବନସ୍ପତୌ ।
ମୃଗସ୍ୟ ଘର୍ଷମାଣସ୍ୟ ବିଷାଣେ ସମସଜ୍ଜତ ॥ ୮ ॥
ତଦାଦାୟ ଗତୋ ରାଜଂସ୍ତ୍ୱରମାଣୋ ମହାମୃଗଃ ।
ଆଶ୍ରମାତ୍ତ୍ୱରିତଃ ଶୀଘ୍ରଂ ପ୍ଲବମାନୋ ମହାଜବଃ ॥ ୯ ॥
ତସ୍ୟ ଗତ୍ୱା ପଦଂ ଶୀଘ୍ରମାସାଦ୍ୟ ଚ ମହାମୃଗମ୍ ।
ଅଗ୍ନିହୋତ୍ରଂ ନ ଲୁପ୍ୟେତ ତଦାନୟତ ପାଣ୍ଡବାଃ ॥ ୧୦ ॥
ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ୟ ବଚୋ ଶ୍ରୁତ୍ୱା ସନ୍ତପ୍ତୋଽଥ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ ।
ଧନୁରାଦାୟ କୌନ୍ତେୟଃ ପ୍ରାଦ୍ରବଦ୍ଭ୍ରାତୃଭିଃ ସହ ॥ ୧୧ ॥
ସନ୍ନଦ୍ଧା ଧନ୍ୱିନଃ ସର୍ୱେ ପ୍ରାଦ୍ରବନ୍ନରପୁଙ୍ଗବାଃ ।
ବ୍ରାହ୍ମଣାର୍ଥେ ଯତନ୍ତସ୍ତେ ଶୀଘ୍ରମନ୍ୱଗମନ୍ମୃଗମ୍ ॥ ୧୨ ॥
କର୍ଣିନାଲୀକନାରାଚାନୁତ୍ସୃଜନ୍ତୋ ମହାରଥାଃ ।
ନାବିଧ୍ୟନ୍ପାଣ୍ଡବାସ୍ତତ୍ର ପଶ୍ୟନ୍ତୋ ମୃଗମନ୍ତିକାତ୍ ॥ ୧୩ ॥
ତେଷାଂ ପ୍ରୟତମାନାନାଂ ନାଦୃଶ୍ୟତ ମହାମୃଗଃ ।
ଅପଶ୍ୟନ୍ତୋ ମୃଗଂ ଶ୍ରାନ୍ତା ଦୁଃଖଂ ପ୍ରାପ୍ତା ମନସ୍ୱିନଃ ॥ ୧୪ ॥
ଶୀତଲଛାୟମାସାଦ୍ୟ ନ୍ୟଗ୍ରୋଧଂ ଗହନେ ବନେ ।
କ୍ଷୁତ୍ପିପାସାପରୀତାଙ୍ଗାଃ ପାଣ୍ଡବାଃ ସମୁପାବିଶନ୍ ॥ ୧୫ ॥
ତେଷାଂ ସମୁପବିଷ୍ଟାନାଂ ନକୁଲୋ ଦୁଃଖିତସ୍ତଦା ।
ଅବ୍ରବୀଦ୍ଭ୍ରାତରଂ ଜ୍ୟେଷ୍ଠମମର୍ଷାତ୍କୁରୁସତ୍ତମ ॥ ୧୬ ॥
ନାସ୍ମିନ୍କୁଲେ ଜାତୁ ମମଜ୍ଜ ଧର୍ମୋ
ନ ଚାଲସ୍ୟାଦର୍ଥଲୋପୋ ବଭୂବ ।
ଅନୁତ୍ତରାଃ ସର୍ୱଭୂତେଷୁ ଭୂୟଃ
ସମ୍ପ୍ରାପ୍ତାଃ ସ୍ମଃ ସଂଶୟଂ କେନ ରାଜନ୍ ॥ ୧୭ ॥
୨୯୬
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ନାପଦାମସ୍ତି ମର୍ୟାଦା ନ ନିମିତ୍ତଂ ନ କାରଣମ୍ ।
ଧର୍ମସ୍ତୁ ବିଭଜତ୍ୟତ୍ର ଉଭୟୋଃ ପୁଣ୍ୟପାପୟୋଃ ॥ ୧ ॥
ଭୀମ ଉବାଚ ।
ପ୍ରାତିକାମ୍ୟନୟତ୍କୃଷ୍ଣାଂ ସଭାୟାଂ ପ୍ରେଷ୍ୟବତ୍ତଦା ।
ନ ମୟା ନିହତସ୍ତତ୍ର ତେନ ପ୍ରାପ୍ତାଃ ସ୍ମ ସଂଶୟମ୍ ॥ ୨ ॥
ଅର୍ଜୁନ ଉବାଚ ।
ବାଚସ୍ତୀକ୍ଷ୍ଣାସ୍ଥି ଭେଦିନ୍ୟଃ ସୂତପୁତ୍ରେଣ ଭାଷିତାଃ ।
ଅତିତୀକ୍ଷ୍ଣା ମୟା କ୍ଷାନ୍ତାସ୍ତେନ ପ୍ରାପ୍ତଃ ସ୍ମ ସଂଶୟମ୍ ॥ ୩ ॥
ସହଦେବ ଉବାଚ ।
ଶକୁନିସ୍ତ୍ୱାଂ ଯଦାଜୈଷୀଦକ୍ଷଦ୍ୟୂତେନ ଭାରତ ।
ସ ମୟା ନ ହତସ୍ତତ୍ର ତେନ ପ୍ରାପ୍ତାଃ ସ୍ମ ସଂଶୟମ୍ ॥ ୪ ॥
ବୈଶମ୍ପାୟନ ଉବାଚ ।
ତତୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରୋ ରାଜା ନକୁଲଂ ବାକ୍ୟମବ୍ରବୀତ୍ ।
ଆରୁହ୍ୟ ବୃକ୍ଷଂ ମାଦ୍ରେୟ ନିରୀକ୍ଷସ୍ୱ ଦିଶୋ ଦଶ ॥ ୫ ॥
ପାନୀୟମନ୍ତିକେ ପଶ୍ୟ ବୃକ୍ଷାନ୍ୱାପ୍ୟୁଦକାଶ୍ରୟାନ୍ ।
ଇମେ ହି ଭ୍ରାତରଃ ଶ୍ରାନ୍ତାସ୍ତବ ତାତ ପିପାସିତାଃ ॥ ୬ ॥
ନକୁଲସ୍ତୁ ତଥେତ୍ୟୁକ୍ତ୍ୱା ଶୀଘ୍ରମାରୁହ୍ୟ ପାଦମମ୍ ।
ଅବ୍ରବୀଦ୍ଭ୍ରାତରଂ ଜ୍ୟେଷ୍ଠମଭିବୀକ୍ଷ୍ୟ ସମନ୍ତତଃ ॥ ୭ ॥
ପଶ୍ୟାମି ବହୁଲାନ୍ରାଜନ୍ୱୃକ୍ଷାନୁଦକସଂଶ୍ରୟାନ୍ ।
ସାରସାନାଂ ଚ ନିର୍ହ୍ରାଦମତ୍ରୋଦକମସଂଶୟମ୍ ॥ ୮ ॥
ତତୋଽବ୍ରବୀତ୍ସତ୍ୟଧୃତିଃ କୁନ୍ତୀପୁତ୍ରୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ ।
ଗଚ୍ଛ ସୌମ୍ୟ ତତଃ ଶୀଘ୍ରଂ ତୂର୍ଣଂ ପାନୀୟମାନୟ ॥ ୯ ॥
ନକୁଲସ୍ତୁ ତଥେତ୍ୟୁକ୍ତ୍ୱା ଭ୍ରାତୁର୍ଜ୍ୟେଷ୍ଠସ୍ୟ ଶାସନାତ୍ ।
ପ୍ରାଦ୍ରବଦ୍ୟତ୍ର ପାନୀୟଂ ଶୀଘ୍ରଂ ଚୈବାନ୍ୱପଦ୍ୟତ ॥ ୧୦ ॥
ସ ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ବିମଲଂ ତୋୟଂ ସାରସୈଃ ପରିବାରିତମ୍ ।
ପାତୁ କାକସ୍ତତୋ ବାଚମନ୍ତରିକ୍ଷାତ୍ସ ଶୁଶ୍ରୁବେ ॥ ୧୧ ॥
ମା ତାତ ସାହସଂ କାର୍ଷୀର୍ମମ ପୂର୍ୱପରିଗ୍ରହଃ ।
ପ୍ରଶ୍ନାନୁକ୍ତ୍ୱା ତୁ ମାଦ୍ରେୟ ତତଃ ପିବ ହରସ୍ୱ ଚ ॥ ୧୨ ॥
ଅନାଦୃତ୍ୟ ତୁ ତଦ୍ୱାକ୍ୟଂ ନକୁଲଃ ସୁପିପାସିତଃ ।
ଅପିବଚ୍ଛୀତଲଂ ତୋୟଂ ପୀତ୍ୱା ଚ ନିପପାତ ହ ॥ ୧୩ ॥
ଚିରାୟମାଣେ ନକୁଲେ କୁନ୍ତୀପୁତ୍ରୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ ।
ଅବ୍ରବୀଦ୍ଭ୍ରାତରଂ ବୀରଂ ସହଦେବମରିନ୍ଦମମ୍ ॥ ୧୪ ॥
ଭ୍ରାତା ଚିରାୟତେ ତାତ ସହଦେବ ତବାଗ୍ରଜଃ ।
ତଂ ଚୈବାନୟ ସୋଦର୍ୟଂ ପାନୀୟଂ ଚ ତ୍ୱମାନୟ ॥ ୧୫ ॥
ସହଦେବସ୍ତଥେତ୍ୟୁକ୍ତ୍ୱା ତାଂ ଦିଶଂ ପ୍ରତ୍ୟପଦ୍ୟତ ।
ଦଦର୍ଶ ଚ ହତଂ ଭୂମୌ ଭ୍ରାତରଂ ନକୁଲଂ ତଦା ॥ ୧୬ ॥
ଭ୍ରାତୃଶୋକାଭିସନ୍ତପ୍ତସ୍ତୃଷୟା ଚ ପ୍ରପୀଡିତଃ ।
ଅଭିଦୁଦ୍ରାବ ପାନୀୟଂ ତତୋ ବାଗଭ୍ୟଭାଷତ ॥ ୧୭ ॥
ମା ତାତ ସାହସଂ କାର୍ଷୀର୍ମମ ପୂର୍ୱପରିଗ୍ରହଃ ।
ପ୍ରଶ୍ନାନୁକ୍ତ୍ୱା ଯଥାକାମଂ ତତଃ ପିବ ହରସ୍ୱ ଚ ॥ ୧୮ ॥
ଅନାଦୃତ୍ୟ ତୁ ତଦ୍ୱାକ୍ୟଂ ସହଦେବଃ ପିପାସିତଃ ।
ଅପିବଚ୍ଛୀତଲଂ ତୋୟଂ ପୀତ୍ୱା ଚ ନିପପାତ ହ ॥ ୧୯ ॥
ଅଥାବ୍ରବୀତ୍ସ ବିଜୟଂ କୁନ୍ତୀପୁତ୍ରୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ ।
ଭ୍ରାତରୌ ତେ ଚିରଗତୌ ବୀଭତ୍ସୋ ଶତ୍ରୁକର୍ଶନ ।
ତୌ ଚୈବାନୟ ଭଦ୍ରଂ ତେ ପାନୀୟଂ ଚ ତ୍ୱମାନୟ ॥ ୨୦ ॥
ଏବମୁକ୍ତୋ ଗୁଡାକେଶଃ ପ୍ରଗୃହ୍ୟ ସଶରଂ ଧନୁଃ ।
ଆମୁକ୍ତଖଡ୍ଗୋ ମେଧାବୀ ତତ୍ସରୋ ପ୍ରତ୍ୟପଦ୍ୟତ ॥ ୨୧ ॥
ଯତଃ ପୁରୁଷଶାର୍ଦୂଲୌ ପାନୀୟ ହରଣେ ଗତୁ ।
ତୌ ଦଦର୍ଶ ହତୌ ତତ୍ର ଭ୍ରାତରୌ ଶ୍ୱେତବାହନଃ ॥ ୨୨ ॥
ପ୍ରସୁପ୍ତାବିବ ତୌ ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ନରସିଂହଃ ସୁଦୁଃଖିତଃ ।
ଧନୁରୁଦ୍ୟମ୍ୟ କୌନ୍ତେୟୋ ବ୍ୟଲୋକୟତ ତଦ୍ୱନମ୍ ॥ ୨୩ ॥
ନାପଶ୍ୟତ୍ତତ୍ର କିଂ ଚିତ୍ସ ଭୂତଂ ତସ୍ମିନ୍ମହାବନେ ।
ସବ୍ୟସାଚୀ ତତଃ ଶ୍ରାନ୍ତଃ ପାନୀୟଂ ସୋଽଭ୍ୟଧାବତ ॥ ୨୪ ॥
ଅଭିଧାବଂସ୍ତତୋ ବାଚମନ୍ତରିକ୍ଷାତ୍ସ ଶୁଶ୍ରୁବେ ।
କିମାସୀଦସି ପାନୀୟଂ ନୈତଚ୍ଛକ୍ୟଂ ବଲାତ୍ତ୍ୱୟା ॥ ୨୫ ॥
କୌନ୍ତେୟ ଯଦି ବୈଶମ୍ପାୟନ ଉବାଚ । ପ୍ରଶ୍ନାନ୍ମୟୋକ୍ତାନ୍ପ୍ରତିପତ୍ସ୍ୟସେ ।
ତତଃ ପାସ୍ୟସି ପାନୀୟଂ ହରିଷ୍ୟସି ଚ ଭାରତ ॥ ୨୬ ॥
ବାରିତସ୍ତ୍ୱବ୍ରବୀତ୍ପାର୍ଥୋ ଦୃଶ୍ୟମାନୋ ନିବାରୟ ।
ଯାବଦ୍ବାଣୈର୍ୱିନିର୍ଭିନ୍ନଃ ପୁନର୍ନୈବଂ ବଦିଷ୍ୟସି ॥ ୨୭ ॥
ଏବମୁକ୍ତ୍ୱା ତତଃ ପାର୍ଥଃ ଶରୈରସ୍ତ୍ରାନୁମନ୍ତ୍ରିତୈଃ ।
ବବର୍ଷ ତାଂ ଦିଶଂ କୃତ୍ସ୍ନାଂ ଶବ୍ଦବେଧଂ ଚ ଦର୍ଶୟନ୍ ॥ ୨୮ ॥
କର୍ଣିନାଲୀକନାରାଚାନୁତ୍ସୃଜନ୍ଭରତର୍ଷଭ ।
ଅନେକୈରିଷୁସଙ୍ଘାତୈରନ୍ତରିକ୍ଷଂ ବବର୍ଷ ହ ॥ ୨୯ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
କିଂ ବିଘାତେନ ତେ ପାର୍ଥ ପ୍ରଶ୍ନାନୁକ୍ତ୍ୱା ତତଃ ପିବ ।
ଅନୁକ୍ତ୍ୱା ତୁ ତତଃ ପ୍ରଶ୍ନାନ୍ପୀତ୍ୱୈବ ନ ଭବିଷ୍ୟସି ॥ ୩୦ ॥
ବୈଶମ୍ପାୟନ ଉବାଚ ।
ସ ତ୍ୱମୋଘାନିଷୂନ୍ମୁକ୍ତ୍ୱା ତୃଷ୍ଣୟାଭିପ୍ରପୀଡିତଃ ।
ଅବିଜ୍ଞାୟୈବ ତାନ୍ପ୍ରଶ୍ନାନ୍ପୀତ୍ୱୈବ ନିପପାତ ହ ॥ ୩୧ ॥
ଅଥାବ୍ରବୀଦ୍ଭୀମସେନଂ କୁନ୍ତୀପୁତ୍ରୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ ।
ନକୁଲଃ ସହଦେବଶ୍ଚ ବୀଭତ୍ସୁଶ୍ଚାପରାଜିତଃ ॥ ୩୨ ॥
ଚିରଂ ଗତାସ୍ତୋୟହେତୋର୍ନ ଚାଗଚ୍ଛନ୍ତି ଭାରତ ।
ତାଂଶ୍ଚୈବାନୟ ଭଦ୍ରଂ ତେ ପାନୀୟଂ ଚ ତ୍ୱମାନୟ ॥ ୩୩ ॥
ଭୀମସେନସ୍ତଥେତ୍ୟୁକ୍ତ୍ୱା ତାଂ ଦିଶଂ ପତ୍ୟପଦ୍ୟତ ।
ଯତ୍ର ତେ ପୁରୁଷବ୍ୟାଘ୍ରା ଭ୍ରାତରୋଽସ୍ୟ ନିପାତିତାଃ ॥ ୩୪ ॥
ତାନ୍ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ଦୁଃଖିତୋ ଭୀମସ୍ତୃଷୟା ଚ ପ୍ରପୀଡିତଃ ।
ଅମନ୍ୟତ ମହାବାହୁଃ କର୍ମ ତଦ୍ୟକ୍ଷରକ୍ଷସାମ୍ ।
ସ ଚିନ୍ତୟାମାସ ତଦା ଯୋଦ୍ଧବ୍ୟଂ ଧ୍ରୁବମଦ୍ୟ ମେ ॥ ୩୫ ॥
ପାସ୍ୟାମି ତାବତ୍ପାନୀୟମିତି ପାର୍ଥୋ ବୃକୋଦରଃ ।
ତତୋଽଭ୍ୟଧାବତ୍ପାନୀୟଂ ପିପାସୁଃ ପୁରୁଷର୍ଷଭଃ ॥ ୩୬ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
ମା ତାତ ସାହସଂ କାର୍ଷୀର୍ମମ ପୂର୍ୱପରିଗ୍ରହଃ ।
ପ୍ରଶ୍ନାନୁକ୍ତ୍ୱା ତୁ କୌନ୍ତେୟ ତତଃ ପିବ ହରସ୍ୱ ଚ ॥ ୩୭ ॥
ବୈଶମ୍ପାୟନ ଉବାଚ ।
ଏବମୁକ୍ତସ୍ତତୋ ଭୀମୋ ଯକ୍ଷେଣାମିତ ତେଜସା ।
ଅବିଜ୍ଞାୟୈବ ତାନ୍ପ୍ରଶ୍ନାନ୍ପୀତ୍ୱୈବ ନିପପାତ ହ ॥ ୩୮ ॥
ତତଃ କୁନ୍ତୀସୁତୋ ରାଜା ବିଚିନ୍ତ୍ୟ ପୁରୁଷର୍ଷଭଃ ।
ସମୁତ୍ଥାୟ ମହାବାହୁର୍ଦହ୍ୟମାନେନ ଚେତସା ॥ ୩୯ ॥
ଅପେତଜନନିର୍ଘୋଷଂ ପ୍ରବିବେଶ ମହାବନମ୍ ।
ରୁରୁଭିଶ୍ଚ ବରାହୈଶ୍ଚ ପକ୍ଷିଭିଶ୍ଚ ନିଷେବିତମ୍ ॥ ୪୦ ॥
ନୀଲଭାସ୍ୱରବର୍ଣୈଶ୍ଚ ପାଦପୈରୁପଶୋଭିତମ୍ ।
ଭ୍ରମରୈରୁପଗୀତଂ ଚ ପକ୍ଷିଭିଶ୍ଚ ମହାୟଶଃ ॥ ୪୧ ॥
ସ ଗଚ୍ଛନ୍କାନନେ ତସ୍ମିନ୍ହେମଜାଲପରିଷ୍କୃତମ୍ ।
ଦଦର୍ଶ ତତ୍ସରୋ ଶ୍ରୀମାନ୍ୱିଶ୍ୱକର୍ମ କୃତଂ ଯଥା ॥ ୪୨ ॥
ଉପେତଂ ନଲିନୀ ଜାଲୈଃ ସିନ୍ଧୁବାରୈଶ୍ଚ ବେତସୈଃ ।
କେତକୈଃ କରବୀରୈଶ୍ଚ ପିପ୍ପଲୈଶ୍ଚୈବ ସଂବୃତମ୍ ।
ଶ୍ରମାର୍ତସ୍ତଦୁପାଗମ୍ୟ ସରୋ ଦୃଷ୍ଟ୍ୱାଥ ବିସ୍ମିତଃ ॥ ୪୩ ॥
୨୯୭
ବୈଶମ୍ପାୟନ ଉବାଚ ।
ସ ଦଦର୍ଶ ହତାନ୍ଭ୍ରାତୄଁଲ୍ଲୋକପାଲାନିବ ଚ୍ୟୁତାନ୍ ।
ଯୁଗାନ୍ତେ ସମନୁପ୍ରାପ୍ତେ ଶକ୍ର ପ୍ରତିମଗୌରବାନ୍ ॥ ୧ ॥
ବିପ୍ରକୀର୍ଣଧନୁର୍ବାଣଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ନିହତମର୍ଜୁନମ୍ ।
ଭୀମସେନଂ ଯମୌ ଚୋଭୌ ନିର୍ୱିଚେଷ୍ଟାନ୍ଗତାୟୁରଃ ॥ ୨ ॥
ସ ଦୀର୍ଘମୁଷ୍ଣଂ ନିଃଶ୍ୱସ୍ୟ ଶୋକବାଷ୍ପପରିପ୍ଲୁତଃ ।
ବୁଦ୍ଧ୍ୟା ବିଚିନ୍ତୟାମାସ ବୀରାଃ କେନ ନିପାତିତାଃ ॥ ୩ ॥
ନୈଷାଂ ଶସ୍ତ୍ରପ୍ରହାରୋଽସ୍ତି ପଦଂ ନେହାସ୍ତି କସ୍ୟ ଚିତ୍ ।
ଭୂତଂ ମହଦିଦଂ ମନ୍ୟେ ଭ୍ରାତରୋ ଯେନ ମେ ହତାଃ ।
ଏକାଗ୍ରଂ ଚିନ୍ତୟିଷ୍ୟାମି ପୀତ୍ୱା ବେତ୍ସ୍ୟାମି ବା ଜଲମ୍ ॥ ୪ ॥
ସ୍ୟାତ୍ତୁ ଦୁର୍ୟୋଧନେନେଦମୁପାଂଶୁ ବିହିତଂ କୃତମ୍ ।
ଗନ୍ଧାର ରାଜରଚିତଂ ସତତଂ ଜିହ୍ମବୁଦ୍ଧିନା ॥ ୫ ॥
ଯସ୍ୟ କାର୍ୟମକାର୍ୟଂ ବା ସମମେବ ଭବତ୍ୟୁତ ।
କସ୍ତସ୍ୟ ବିଶ୍ୱସେଦ୍ୱୀରୋ ଦୁର୍ମତେରକୃତାତ୍ମନଃ ॥ ୬ ॥
ଅଥ ବା ପୁରୁଷୈର୍ଗୂଢୈଃ ପ୍ରୟୋଗୋଽୟଂ ଦୁରାତ୍ମନଃ ।
ଭବେଦିତି ମହାବାହୁର୍ବହୁଧା ସମଚିନ୍ତୟତ୍ ॥ ୭ ॥
ତସ୍ୟାସୀନ୍ନ ବିଷେଣେଦମୁଦକଂ ଦୂଷିତଂ ଯଥା ।
ମୁଖବର୍ଣାଃ ପ୍ରସନ୍ନା ମେ ଭ୍ରାତୄଣାଂ ଇତ୍ୟଚିନ୍ତୟତ୍ ॥ ୮ ॥
ଏକୈକଶଶ୍ଚୌଘବଲାନିମାନ୍ପୁରୁଷସତ୍ତମାନ୍ ।
କୋଽନ୍ୟଃ ପ୍ରତିସମାସେତ କାଲାନ୍ତକୟମାଦୃତେ ॥ ୯ ॥
ଏତେନାଧ୍ୟବସାୟେନ ତତ୍ତୋୟମବଗାଢବାନ୍ ।
ଗାହମାନଶ୍ଚ ତତ୍ତୋୟମନ୍ତରିକ୍ଷାତ୍ସ ଶୁଶ୍ରୁବେ ॥ ୧୦ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
ଅହଂ ବକଃ ଶୈବଲମତ୍ସ୍ୟଭକ୍ଷୋ
ମୟା ନୀତାଃ ପ୍ରେତବଶଂ ତବାନୁଜାଃ ।
ତ୍ୱଂ ପଞ୍ଚମୋ ଭବିତା ରାଜପୁତ୍ର
ନ ଚେତ୍ପ୍ରଶ୍ନାନ୍ପୃଚ୍ଛତୋ ବ୍ୟାକରୋଷି ॥ ୧୧ ॥
ମା ତାତ ସାହସଂ କାର୍ଷୀର୍ମମ ପୂର୍ୱପରିଗ୍ରହଃ ।
ପ୍ରଶ୍ନାନୁକ୍ତ୍ୱା ତୁ କୌନ୍ତେୟ ତତଃ ପିବ ହରସ୍ୱ ଚ ॥ ୧୨ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ରୁଦ୍ରାଣାଂ ବା ବସୂନାଂ ବା ମରୁତାଂ ବା ପ୍ରଧାନଭାକ୍ ।
ପୃଚ୍ଛାମି କୋ ଭବାନ୍ଦେବୋ ନୈତଚ୍ଛକୁନିନା କୃତମ୍ ॥ ୧୩ ॥
ହିମବାନ୍ପାରିୟାତ୍ରଶ୍ ଚ ବିନ୍ଧ୍ୟୋ ମଲୟ ଏବ ଚ ।
ଚତ୍ୱାରଃ ପର୍ୱତାଃ କେନ ପାତିତା ଭୁବି ତେଜସା ॥ ୧୪ ॥
ଅତୀବ ତେ ମହତ୍କର୍ମକୃତଂ ବଲବତାଂ ବର ।
ଯନ୍ନ ଦେବା ନ ଗନ୍ଧର୍ୱା ନାସୁରା ନ ଚ ରାକ୍ଷସାଃ ।
ବିଷହେରନ୍ମହାୟୁଦ୍ଧେ କୃତଂ ତେ ତନ୍ମହାଦ୍ଭୁତମ୍ ॥ ୧୫ ॥
ନ ତେ ଜାନାମି ଯତ୍କାର୍ୟଂ ନାଭିଜାନାମି କାଙ୍କ୍ଷିତମ୍ ।
କୌତୂହଲଂ ମହଜ୍ଜାତଂ ସାଧ୍ୱସଂ ଚାଗତଂ ମମ ॥ ୧୬ ॥
ଯେନାସ୍ମ୍ୟୁଦ୍ୱିଗ୍ନହୃଦୟଃ ସମୁତ୍ପନ୍ନ ଶିରୋ ଜ୍ୱରଃ ।
ପୃଚ୍ଛାମି ଭଗବଂସ୍ତସ୍ମାତ୍କୋ ଭବାନିହ ତିଷ୍ଠତି ॥ ୧୭ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
ଯକ୍ଷୋଽହମସ୍ମି ଭଦ୍ରଂ ତେ ନାସ୍ମି ପକ୍ଷୀ ଜଲେ ଚରଃ ।
ମୟୈତେ ନିହତାଃ ସର୍ୱେ ଭ୍ରାତରସ୍ତେ ମହୌଜସଃ ॥ ୧୮ ॥
ବୈଶମ୍ପାୟନ ଉବାଚ ।
ତତସ୍ତାମଶିବାଂ ଶ୍ରୁତ୍ୱା ବାଚଂ ସ ପରୁଷାକ୍ଷରାମ୍ ।
ଯକ୍ଷସ୍ୟ ବ୍ରୁବତୋ ରାଜନ୍ନୁପକ୍ରମ୍ୟ ତଦା ସ୍ଥିତଃ ॥ ୧୯ ॥
ବିରୂପାକ୍ଷଂ ମହାକାୟଂ ଯକ୍ଷଂ ତାଲସମୁଚ୍ଛ୍ରୟମ୍ ।
ଜ୍ୱଲନାର୍କପ୍ରତୀକାଶମଧୃଷ୍ୟଂ ପର୍ୱତୋପମମ୍ ॥ ୨୦ ॥
ସେତୁମାଶ୍ରିତ୍ୟ ତିଷ୍ଠନ୍ତଂ ଦଦର୍ଶ ଭରତର୍ଷଭଃ ।
ମେଘଗନ୍ମୀରୟା ବାଚା ତର୍ଜୟନ୍ତଂ ମହାବଲମ୍ ॥ ୨୧ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
ଇମେ ତେ ଭ୍ରାତରୋ ରାଜନ୍ୱାର୍ୟମାଣା ମୟାସକୃତ୍ ।
ବଲାତ୍ତୋୟଂ ଜିହୀର୍ଷନ୍ତସ୍ତତୋ ବୈଶମ୍ପାୟନ ଉବାଚ । ସୂଦିତା ମୟା ॥ ୨୨ ॥
ନ ପେୟମୁଦକଂ ରାଜନ୍ପ୍ରାଣାନିହ ପରୀପ୍ସତା ।
ପାର୍ଥ ମା ସାହସଂ କାର୍ଷୀର୍ମମ ପୂର୍ୱପରିଗ୍ରହଃ ।
ପ୍ରଶ୍ନାନୁକ୍ତ୍ୱା ତୁ କୌନ୍ତେୟ ତତଃ ପିବ ହରସ୍ୱ ଚ ॥ ୨୩ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ନୈବାହଂ କାମୟେ ଯକ୍ଷ ତବ ପୂର୍ୱପରିଗ୍ରହମ୍ ।
କାମନୈତତ୍ପ୍ରଶଂସନ୍ତି ସନ୍ତୋ ହି ପୁରୁଷାଃ ସଦା ॥ ୨୪ ॥
ଯଦାତ୍ମନା ସ୍ୱମାତ୍ମାନଂ ପ୍ରଶଂସେତ୍ପୁରୁଷଃ ପ୍ରଭୋ ।
ଯଥା ପ୍ରଜ୍ଞଂ ତୁ ତେ ପ୍ରଶ୍ନାନ୍ପ୍ରତିବକ୍ଷ୍ୟାମି ପୃଚ୍ଛ ମାମ୍ ॥ ୨୫ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
କିଂ ସ୍ୱିଦାଦିତ୍ୟମୁନ୍ନୟତି କେଚ ତସ୍ୟାଭିତଶ୍ଚରାଃ ।
କଶ୍ଚୈନମସ୍ତଂ ନୟତି କସ୍ମିଂଶ୍ଚ ପ୍ରତିତିଷ୍ଠତି ॥ ୨୬ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ବ୍ରହ୍ମାଦିତ୍ୟମୁନ୍ନୟତି ଦେବାସ୍ତସ୍ୟାଭିତଶ୍ଚରାଃ ।
ଧର୍ମଶ୍ଚାସ୍ତଂ ନୟତି ଚ ସତ୍ୟେ ଚ ପ୍ରତିତିଷ୍ଠତି ॥ ୨୭ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
କେନ ସ୍ୱିଚ୍ଛ୍ରୋତ୍ରିୟୋ ଭବତି କେନ ସ୍ୱିଦ୍ୱିନ୍ଦତେ ମହତ୍ ।
କେନ ଦ୍ୱିତୀୟବାନ୍ଭବତି ରାଜନ୍କେନ ଚ ବୁଦ୍ଧିମାନ୍ ॥ ୨୮ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ଶ୍ରୁତେନ ଶ୍ରୋତ୍ରିୟୋ ଭବତି ତପସା ବିନ୍ଦତେ ମହତ୍ ।
ଧୃତ୍ୟା ଦ୍ୱିତୀୟବାନ୍ଭବତି ବୁଦ୍ଧିମାନ୍ୱୃଦ୍ଧସେବୟା ॥ ୨୯ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
କିଂ ବ୍ରାହ୍ମଣାନାଂ ଦେବତ୍ୱଂ କଶ୍ଚ ଧର୍ମଃ ସତାଂ ଇବ ।
କଶ୍ଚୈଷାଂ ମାନୁଷୋ ଭାବଃ କିମେଷାମସତାଂ ଇବ ॥ ୩୦ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ସ୍ୱାଧ୍ୟାୟ ଏଷାଂ ଦେବତ୍ୱଂ ତପ ଏଷାଂ ସତାଂ ଇବ ।
ମରଣଂ ମାନୁଷୋ ଭାବଃ ପରିବାଦୋଽସତାଂ ଇବ ॥ ୩୧ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
କିଂ କ୍ଷତ୍ରିୟାଣାଂ ଦେବତ୍ୱଂ କଶ୍ଚ ଧର୍ମଃ ସତାଂ ଇବ ।
କଶ୍ଚୈଷାଂ ମାନୁଷୋ ଭାବଃ କିମେଷାମସତାଂ ଇବ ॥ ୩୨ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ଇଷ୍ୱସ୍ତ୍ରମେଷାଂ ଦେବତ୍ୱଂ ଯଜ୍ଞ ଏଷାଂ ସତାଂ ଇବ ।
ଭୟଂ ବୈଶମ୍ପାୟନ ଉବାଚ । ମାନୁଷୋ ଭାବଃ ପରିତ୍ୟାଗୋଽସତାଂ ଇବ ॥ ୩୩ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
କିମେକଂ ଯଜ୍ଞିୟଂ ସାମ କିମେକଂ ଯଜ୍ଞିୟଂ ଯଜୁଃ ।
କା ଚୈକା ବୃଶ୍ଚତେ ଯଜ୍ଞଂ କାଂ ଯଜ୍ଞୋ ନାତିବର୍ତତେ ॥ ୩୪ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ପ୍ରାଣୋ ବୈଶମ୍ପାୟନ ଉବାଚ । ଯଜ୍ଞିୟଂ ସାମ ମନୋ ବୈ ଯଜ୍ଞିୟଂ ଯଜୁଃ ।
ବାଗେକା ବୃଶ୍ଚତେ ଯଜ୍ଞଂ ତାଂ ଯଜ୍ଞୋ ନାତିବର୍ତତେ ॥ ୩୫ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
କିଂ ସ୍ୱିଦାପତତାଂ ଶ୍ରେଷ୍ଠଂ ବୀଜଂ ନିପତତାଂ ବରମ୍ ।
କିଂ ସ୍ୱିତ୍ପ୍ରତିଷ୍ଠମାନାନାଂ କିଂ ସ୍ୱିତ୍ପ୍ରବଦତାଂ ବରମ୍ ॥ ୩୬ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ବର୍ଷମାପତତାଂ ଶ୍ରେଷ୍ଠଂ ବୀଜଂ ନିପତତାଂ ବରମ୍ ।
ଗାବଃ ପ୍ରତିଷ୍ଠମାନାନାଂ ପୁତ୍ରଃ ପ୍ରବଦତାଂ ବରଃ ॥ ୩୭ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
ଇନ୍ଦ୍ରିୟାର୍ଥାନନୁଭବନ୍ବୁଦ୍ଧିମାଁଲ୍ଲୋକପୂଜିତଃ ।
ସଂମତଃ ସର୍ୱଭୂତାନାମୁଚ୍ଛ୍ୱସନ୍କୋ ନ ଜୀବତି ॥ ୩୮ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ଦେବତାତିଥିଭୃତ୍ୟାନାଂ ପିତୄଣାମାତ୍ମନଶ୍ଚ ଯଃ ।
ନ ନିର୍ୱପତି ପଞ୍ଚାନାମୁଚ୍ଛ୍ୱସନ୍ନ ସ ଜୀବତି ॥ ୩୯ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
କିଂ ସ୍ୱିଦ୍ଗୁରୁତରଂ ଭୂମେଃ କିଂ ସ୍ୱିଦୁଚ୍ଚତରଂ ଚ ଖାତ୍ ।
କିଂ ସ୍ୱିଚ୍ଛୀଘ୍ରତରଂ ବାୟୋଃ କିଂ ସ୍ୱିଦ୍ବହୁତରଂ ନୃଣାମ୍ ॥ ୪୦ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ମାତା ଗୁରୁତରା ଭୂମେଃ ପିତା ଉଚ୍ଚରତଶ୍ଚ ଖାତ୍ ।
ମନୋ ଶୀଘ୍ରତରଂ ବାୟୋଶ୍ଚିନ୍ତା ବହୁତରୀ ନୃଣାମ୍ ॥ ୪୧ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
କିଂ ସ୍ୱିତ୍ସୁପ୍ତଂ ନ ନିମିଷତି କିଂ ସ୍ୱିଜ୍ଜାତଂ ନ ଚୋପତି ।
କସ୍ୟ ସ୍ୱିଦ୍ଧୃଦୟଂ ନାସ୍ତି କିଂ ସ୍ୱିଦ୍ୱେଗେନ ବର୍ଘତେ ॥ ୪୨ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ମତ୍ସ୍ୟଃ ସୁପ୍ତୋ ନ ନିମିଷତ୍ୟଣ୍ଡଂ ଜାତଂ ନ ଚୋପତି ।
ଅଶ୍ମନୋ ହୃଦୟଂ ନାସ୍ତି ନଦୀବେଗେନ ବର୍ଧତେ ॥ ୪୩ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
କିଂ ସ୍ୱିତ୍ପ୍ରବସତୋ ମିତ୍ରଂ କିଂ ସ୍ୱିନ୍ମିତ୍ରଂ ଗୃହେ ସତଃ ।
ଆତୁରସ୍ୟ ଚ କିଂ ମିତ୍ରଂ କିଂ ସ୍ୱିନ୍ମିତ୍ରଂ ମରିଷ୍ୟତଃ ॥ ୪୪ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ସାର୍ଥଃ ପ୍ରବସତୋ ମିତ୍ରଂ ଭାର୍ୟା ମିତ୍ରଂ ଗୃହେ ସତଃ ।
ଆତୁରସ୍ୟ ଭିଷନ୍ମିତ୍ରଂ ଦାନଂ ମିତ୍ରଂ ମରିଷ୍ୟତଃ ॥ ୪୫ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
କିଂ ସ୍ୱିଦେକୋ ବିଚରତି ଜାତଃ କୋ ଜାୟତେ ପୁନଃ ।
କିଂ ସ୍ୱିଦ୍ଧିମସ୍ୟ ଭୈଷଜ୍ୟଂ କିଂ ସ୍ୱିଦାବପନଂ ମହତ୍ ॥ ୪୬ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ସୂର୍ୟ ଏକୋ ବିଚରତି ଚନ୍ଦ୍ରମା ଜାୟତେ ପୁନଃ ।
ଅଗ୍ନିର୍ହିମସ୍ୟ ଭୈଷଜ୍ୟଂ ଭୂମିରାପବନଂ ମହତ୍ ॥ ୪୭ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
କିଂ ସ୍ୱିଦେକପଦଂ ଧର୍ମ୍ୟଂ କିଂ ସ୍ୱିଦେକପଦଂ ଯଶଃ ।
କିଂ ସ୍ୱିଦେକପଦଂ ସ୍ୱର୍ଗ୍ୟଂ କିଂ ସ୍ୱିଦେକପଦଂ ସୁଖମ୍ ॥ ୪୮ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ଦାକ୍ଷ୍ୟମେକପଦଂ ଧର୍ମ୍ୟଂ ଦାନମେକପଦଂ ଯଶଃ ।
ସତ୍ୟମେକପଦଂ ସ୍ୱର୍ଗ୍ୟଂ ଶୀଲମେକପଦଂ ସୁଖମ୍ ॥ ୪୯ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
କିଂ ସ୍ୱିଦାତ୍ମା ମନୁଷ୍ୟସ୍ୟ କିଂ ସ୍ୱିଦ୍ଦୈବକୃତଃ ସଖା ।
ଉପଜୀବନଂ କିଂ ସ୍ୱିଦସ୍ୟ କିଂ ସ୍ୱିଦସ୍ୟ ପରାୟଣମ୍ ॥ ୫୦ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ପୁତ୍ର ଆତ୍ମା ମନୁଷ୍ୟସ୍ୟ ଭାର୍ୟା ଦୈବକୃତଃ ସଖା ।
ଉପଜୀବନଂ ଚ ପର୍ଜନ୍ୟୋ ଦାନମସ୍ୟ ପରାୟଣମ୍ ॥ ୫୧ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
ଧନ୍ୟାନାମୁତ୍ତମଂ କିଂ ସ୍ୱିଦ୍ଧନାନାଂ କିଂ ସ୍ୱିଦୁତ୍ତମମ୍ ।
ଲାଭାନାମୁତ୍ତମଂ କିଂ ସ୍ୱିତ୍କିଂ ସୁଖାନାଂ ତଥୋତ୍ତମମ୍ ॥ ୫୨ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ଧନ୍ୟାନାମୁତ୍ତମଂ ଦାକ୍ଷ୍ୟଂ ଧନାନାମୁତ୍ତମଂ ଶ୍ରୁତମ୍ ।
ଲାଭାନାଂ ଶ୍ରେଷ୍ଠମାରୋଗ୍ୟଂ ସୁଖାନାଂ ତୁଷ୍ଟିରୁତ୍ତମା ॥ ୫୩ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
କଶ୍ଚ ଧର୍ମଃ ପରୋ ଲୋକେ କଶ୍ଚ ଧର୍ମଃ ସଦା ଫଲଃ ।
କିଂ ନିୟମ୍ୟ ନ ଶୋଚନ୍ତି କୈଶ୍ଚ ସନ୍ଧିର୍ନ ଜୀର୍ୟତେ ॥ ୫୪ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ଆନୃଶଂସ୍ୟଂ ପରୋ ଧର୍ମସ୍ତ୍ରୟୀଧର୍ମଃ ସଦା ଫଲଃ ।
ଅନୋ ଯମ୍ୟ ନ ଶୋଚନ୍ତି ସଦ୍ଭିଃ ସନ୍ଧିର୍ନ ଜୀର୍ୟତେ ॥ ୫୫ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
କିଂ ନୁ ହିତ୍ୱା ପ୍ରିୟୋ ଭବତି କିଂ ନୁ ହିତ୍ୱା ନ ଶୋଚତି ।
କିଂ ନୁ ହିତ୍ୱାର୍ଥବାନ୍ଭବତି କିଂ ନୁ ହିତ୍ୱା ସୁଖୀ ଭବେତ୍ ॥ ୫୬ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ମାନଂ ହିତ୍ୱା ପ୍ରିୟୋ ଭବତି କ୍ରୋଧଂ ହିତ୍ୱା ନ ଶୋଚତି ।
କାମଂ ହିତ୍ୱାର୍ଥବାନ୍ଭବତି ଲୋଭଂ ହିତ୍ୱା ସୁଖୂ ଭବେତ୍ ॥ ୫୭ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
ମୃତଂ କଥଂ ସ୍ୟାତ୍ପୁରୁଷଃ କଥଂ ରାଷ୍ଟ୍ରଂ ମୃତଂ ଭବେତ୍ ।
ଶ୍ରାଧଂ ମୃତଂ କଥଂ ଚ ସ୍ୟାତ୍କଥଂ ଯଜ୍ଞୋ ମୃତୋ ଭବେତ୍ ॥ ୫୮ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ମୃତୋ ଦରିଦ୍ରଃ ପୁରୁଷୋ ମୃତଂ ରାଷ୍ଟ୍ରମରାଜକମ୍ ।
ମୃତମଶ୍ରୋତ୍ରିୟଂ ଶ୍ରାଦ୍ଧଂ ମୃତୋ ଯଜ୍ଞୋ ତ୍ୱଦକ୍ଷିଣଃ ॥ ୫୯ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
କା ଦିକ୍କିମୁଦକଂ ପ୍ରୋକ୍ତଂ କିମନ୍ନଂ ପାର୍ଥ କିଂ ବିଷମ୍ ।
ଶ୍ରାଦ୍ଧସ୍ୟ କାଲମାଖ୍ୟାହି ତତଃ ପିବ ହରସ୍ୱ ଚ ॥ ୬୦ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ସନ୍ତୋ ଦିଗ୍ଜଲମାକାଶଂ ଗୌରନ୍ନଂ ପ୍ରାର୍ଥନା ବିଷମ୍ ।
ଶ୍ରାଦ୍ଧସ୍ୟ ବ୍ରାହ୍ମଣଃ କାଲଃ କଥଂ ବା ଯକ୍ଷ ମନ୍ୟସେ ॥ ୬୧ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
ବ୍ୟାଖ୍ୟାତା ମେ ତ୍ୱୟା ପ୍ରଶ୍ନା ଯାଥାତଥ୍ୟଂ ପରନ୍ତପ ।
ପୁରୁଷଂ ତ୍ୱିଦାନୀମାଖ୍ୟାହି ଯଶ୍ଚ ସର୍ୱଧନୀ ନରଃ ॥ ୬୨ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ଦିବଂ ସ୍ପୃଶତି ଭୂମିଂ ଚ ଶବ୍ଦଃ ପୁଣ୍ୟସ୍ୟ କର୍ମଣଃ ।
ଯାବତ୍ସ ଶବ୍ଦୋ ଭବତି ତାବତ୍ପୁରୁଷ ଉଚ୍ୟତେ ॥ ୬୩ ॥
ତୁଲ୍ୟେ ପ୍ରିୟାପ୍ରିୟେ ଯସ୍ୟ ସୁଖଦୁଃଖେ ତଥୈବ ଚ ।
ଅତୀତାନାଗତେ ଚୋଭେ ସ ବୈଶମ୍ପାୟନ ଉବାଚ । ସର୍ୱଧନୀ ନରଃ ॥ ୬୪ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
ବ୍ୟାଖ୍ୟାତଃ ପୁରୁଷୋ ରାଜନ୍ୟଶ୍ଚ ସର୍ୱଧନୀ ନରଃ ।
ତସ୍ମାତ୍ତବୈକୋ ଭ୍ରାତୄଣାଂ ଯମିଚ୍ଛସି ସ ଜୀବତୁ ॥ ୬୫ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ଶ୍ୟାମୋ ଯ ଏଷ ରକ୍ତାକ୍ଷୋ ବୃହଚ୍ଛାଲ ଇବୋଦ୍ଗତଃ ।
ବ୍ୟୂଢୋରସ୍କୋ ମହାବାହୁରଙ୍କୁଲୋ ଯକ୍ଷ ଜୀବତୁ ॥ ୬୬ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
ପ୍ରିୟସ୍ତେ ଭୀମସେନୋଽୟମର୍ଜୁନୋ ବଃ ପରାୟଣମ୍ ।
ସ କସ୍ମାନ୍ନକୁଲଂ ରାଜନ୍ସାପତ୍ନଂ ଜୀବମିଚ୍ଛସି ॥ ୬୭ ॥
ଯସ୍ୟ ନାଗସହସ୍ରେଣ ଦଶ ସଙ୍ଖ୍ୟେନ ବୈଶମ୍ପାୟନ ଉବାଚ । ବଲମ୍ ।
ତୁଲ୍ୟଂ ତଂ ଭୀମମୁତ୍ସୃଜ୍ୟ ନକୁଲଂ ଜୀବମିଚ୍ଛସି ॥ ୬୮ ॥
ତଥୈନଂ ମନୁଜାଃ ପ୍ରାହୁର୍ଭୀମସେନଂ ପ୍ରିୟଂ ତବ ।
ଅଥ କେନାନୁଭାବେନ ସାପତ୍ନଂ ଜୀବମିଚ୍ଛସି ॥ ୬୯ ॥
ଯସ୍ୟ ବାହୁବଲଂ ସର୍ୱେ ପାଣ୍ଡବାଃ ସମୁପାଶ୍ରିତାଃ ।
ଅର୍ଜୁନଂ ତମପାହାୟ ନକୁଲଂ ଜୀବମିଚ୍ଛସି ॥ ୭୦ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ଆନୃଶଂସ୍ୟ ପରୋ ଧର୍ମଃ ପରମାର୍ଥାଚ୍ଚ ମେ ମତମ୍ ।
ଆନୃଶଂସ୍ୟଂ ଚିକୀର୍ଷାମି ନକୁଲୋ ଯକ୍ଷ ଜୀବତୁ ॥ ୭୧ ॥
ଧର୍ମଶୀଲଃ ସଦା ରାଜା ଇତି ମାଂ ମାନବା ବିଦୁଃ ।
ସ୍ୱଧର୍ମାନ୍ନ ଚଲିଷ୍ୟାମି ନକୁଲୋ ଯକ୍ଷ ଜୀବତୁ ॥ ୭୨ ॥
ଯଥା କୁନ୍ତୀ ତଥା ମାଦ୍ରୀ ବିଶେଷୋ ନାସ୍ତି ମେ ତୟୋଃ ।
ମାତୃଭ୍ୟାଂ ସମମିଚ୍ଛାମି ନକୁଲୋ ଯକ୍ଷ ଜୀବତୁ ॥ ୭୩ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
ଯସ୍ୟ ତେଽର୍ଥାଚ୍ଚ କାମାଚ୍ଚ ଆନୃଶଂସ୍ୟଂ ପରଂ ମତମ୍ ।
ଅସ୍ମାତ୍ତେ ଭ୍ରାତରଃ ସର୍ୱେ ଜୀବନ୍ତୁ ଭରତର୍ଷଭ ॥ ୭୪ ॥
୨୯୮
ବୈଶମ୍ପାୟନ ଉବାଚ ।
ତତସ୍ତେ ଯକ୍ଷବଚନାଦୁଦତିଷ୍ଠନ୍ତ ପାଣ୍ଡବାଃ ।
କ୍ଷୁତ୍ପିପାସେ ଚ ସର୍ୱେଷାଂ କ୍ଷଣେ ତସ୍ମିନ୍ୱ୍ୟଗଚ୍ଛତାମ୍ ॥ ୧ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ରସସ୍ୟେକେନ ପାଦେନ ତିଷ୍ଠନ୍ତମପରାଜିତମ୍ ।
ପୃଚ୍ଛାମି କୋ ଭବାନ୍ଦେବୋ ନ ମେ ଯକ୍ଷୋ ମତୋ ଭବାନ୍ ॥ ୨ ॥
ବସୂନାଂ ବା ଭବାନେକୋ ରୁଦ୍ରାଣାମଥ ବା ଭବାନ୍ ।
ଅଥ ବା ମରୁତାଂ ଶ୍ରେଷ୍ଠୋ ବର୍ଜୀ ବା ତ୍ରିଦଶେଶ୍ୱରଃ ॥ ୩ ॥
ମମ ହି ଭ୍ରାତର ଇମେ ସହସ୍ରଶତୟୋଧିନଃ ।
ନ ତଂ ଯୋଗଂ ପ୍ରପଶ୍ୟାମି ଯେନ ସ୍ୟୁର୍ୱିନିପାତିତାଃ ॥ ୪ ॥
ସୁଖଂ ପ୍ରତିବିବୁଦ୍ଧାନାମିନ୍ଦ୍ରିୟାଣ୍ୟୁପଲକ୍ଷୟେ ।
ସ ଭବାନ୍ସୁହୃଦସ୍ମାକମଥ ବା ନଃ ପିତା ଭବାନ୍ ॥ ୫ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
ଅହଂ ତେ ଜନକସ୍ତାତ ଧର୍ମୋ ମୃଦୁ ପରାକ୍ରମ ।
ତ୍ୱାଂ ଦିଦୃକ୍ଷୁରନୁପ୍ରାପ୍ତୋ ବିଦ୍ଧି ମାଂ ଭରତର୍ଷଭ ॥ ୬ ॥
ଯଶୋ ସତ୍ୟଂ ଦମଃ ଶୌଚମାର୍ଜବଂ ହ୍ରୀରଚାପଲମ୍ ।
ଦାନଂ ତପୋ ବ୍ରହ୍ମଚର୍ୟମିତ୍ୟେତାସ୍ତନବୋ ମମ ॥ ୭ ॥
ଅହିଂସା ସମତା ଶାନ୍ତିସ୍ତପୋ ଶୌଚମମତ୍ସରଃ ।
ଦ୍ୱାରାଣ୍ୟେତାନି ମେ ବିଦ୍ଧି ପ୍ରିୟୋ ହ୍ୟସି ସଦା ମମ ॥ ୮ ॥
ଦିଷ୍ଟ୍ୟା ପଞ୍ଚସୁ ରକ୍ତୋଽସି ଦିଷ୍ଟ୍ୟା ତେ ଷଟ୍ପଦୀ ଜିତା ।
ଦ୍ୱେ ପୂର୍ୱେ ମଧ୍ୟମେ ଦ୍ୱେ ଚ ଦ୍ୱେ ଚାନ୍ତେ ସାମ୍ପରାୟିକେ ॥ ୯ ॥
ଧର୍ମୋଽହମସ୍ମି ଭଦ୍ରଂ ତେ ଜିଜ୍ଞାସୁସ୍ତ୍ୱମିହାଗତଃ ।
ଆନୃଶଂସ୍ୟେନ ତୁଷ୍ଟୋଽସ୍ମି ବରଂ ଦାସ୍ୟାମି ତେଽନଘ ॥ ୧୦ ॥
ବରଂ ବୃଣୀଷ୍ୱ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଦାତା ହ୍ୟସ୍ମି ତବାନଘ ।
ଯେ ହି ମେ ପୁରୁଷା ଭକ୍ତା ନ ତେଷାମସ୍ତି ଦୁର୍ଗତିଃ ॥ ୧୧ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ଅରଣୀ ସହିତଂ ଯସ୍ୟ ମୃଗ ଆଦାୟ ଗଚ୍ଛତି ।
ତସ୍ୟାଗ୍ନୟୋ ନ ଲୁପ୍ୟେରନ୍ପ୍ରଥମୋଽସ୍ତୁ ବରୋ ମମ ॥ ୧୨ ॥
ଧର୍ମ ଉବାଚ ।
ଅରଣୀ ସହିତଂ ତସ୍ୟ ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ୟ ହୃତଂ ମୟା ।
ମୃଗବେଷେଣ କୌନ୍ତେୟ ଜିଜ୍ଞାସାର୍ଥଂ ତବ ପ୍ରଭୋ ॥ ୧୩ ॥
ବୈଶମ୍ପାୟନ ଉବାଚ ।
ଦଦାନୀତ୍ୟେବ ଭବଗାନୁତ୍ତରଂ ପ୍ରତ୍ୟପଦ୍ୟତ ।
ଅନ୍ୟଂ ବରୟ ଭଦ୍ରଂ ତେ ବରଂ ତ୍ୱମମରୋପମ ॥ ୧୪ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ବର୍ଷାଣି ଦ୍ୱାଦଶାରଣ୍ୟେ ତ୍ରୟୋଦଶମୁପସ୍ଥିତମ୍ ।
ତତ୍ର ନୋ ନାଭିଜାନୀୟୁର୍ୱସତୋ ମନୁଜାଃ କ୍ୱ ଚିତ୍ ॥ ୧୫ ॥
ବୈଶମ୍ପାୟନ ଉବାଚ ।
ଦଦାନୀତ୍ୟେବ ଭଗବାନୁତ୍ତରଂ ପ୍ରତ୍ୟପଦ୍ୟତ ।
ଭୂୟୋ ଚାଶ୍ୱାସୟାମାସ କୌନ୍ତେୟଂ ସତ୍ୟବିକ୍ରମମ୍ ॥ ୧୬ ॥
ଯଦ୍ୟପି ସ୍ୱେନ ରୂପେଣ ଚରିଷ୍ୟଥ ମହୀମିମାମ୍ ।
ନ ବୋ ବିଜ୍ଞାସ୍ୟତେ କଶ୍ଚିତ୍ତ୍ରିଷୁ ଲୋକେଷୁ ଭାରତ ॥ ୧୭ ॥
ବର୍ଷଂ ତ୍ରୟୋଦଶଂ ଚେଦଂ ମତ୍ପ୍ରସାଦାତ୍କୁରୂର୍ୱହାଃ ।
ବିରାଟନଗରେ ଗୂଢା ଅବିଜ୍ଞାତାଶ୍ଚରିଷ୍ୟଥ ॥ ୧୮ ॥
ଯଦ୍ୱଃ ସଙ୍କଲ୍ପିତଂ ରୂପଂ ମନସା ଯସ୍ୟ ଯାଦୃଶମ୍ ।
ତାଦୃଶଂ ତାଦୃଶଂ ସର୍ୱେ ଛନ୍ଦତୋ ଧାରୟିଷ୍ୟଥ ॥ ୧୯ ॥
ଅରିଣୀ ସହିତଂ ଚେଦଂ ବ୍ରାହ୍ମଣାୟ ପ୍ରୟଚ୍ଛତ ।
ଜିଜ୍ଞାସାର୍ଥଂ ମୟା ହ୍ୟେତଦାହୃତଂ ମୃଗରୂପିଣା ॥ ୨୦ ॥
ତୃତୀୟଂ ଗୃହ୍ୟତାଂ ପୁତ୍ର ବରମପ୍ରତିମଂ ମହତ୍ ।
ତ୍ୱଂ ହି ମତ୍ପ୍ରଭବୋ ରାଜନ୍ୱିଦୁରଶ୍ଚ ମମାଂଶ ଭାକ୍ ॥ ୨୧ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ଦେବଦେବୋ ମୟା ଦୃଷ୍ଟୋ ଭବାନ୍ସାକ୍ଷାତ୍ସନାତନଃ ।
ଯଂ ଦଦାସି ବରଂ ତୁଷ୍ଟସ୍ତଂ ଗ୍ରହୀଷ୍ୟାମ୍ୟହଂ ପିତଃ ॥ ୨୨ ॥
ଜୟେୟଂ ଲୋଭମୋହୌ ଚ କ୍ରୋଧଂ ଚାହଂ ସଦା ବିଭୋ ।
ଦାନେ ତପସି ସତ୍ୟେ ଚ ମନୋ ମେ ସତତଂ ଭବେତ୍ ॥ ୨୩ ॥
ଧର୍ମ ଉବାଚ ।
ଉପପନ୍ନୋ ଗୁଣୈଃ ସର୍ୱୈଃ ସ୍ୱଭାବେନାସି ପାଣ୍ଡବ ।
ଭବାନ୍ଧର୍ମଃ ପୁନଶ୍ଚୈବ ଯଥୋକ୍ତଂ ତେ ଭବିଷ୍ୟତି ॥ ୨୪ ॥
ବୈଶମ୍ପାୟନ ଉବାଚ ।
ଇତ୍ୟୁକ୍ତ୍ୱାନ୍ତର୍ଦଧେ ଧର୍ମୋ ଭଗବାଁଲ୍ଲୋକଭାବନଃ ।
ସମେତାଃ ପାଣ୍ଡବାଶ୍ଚୈବ ସୁଖସୁପ୍ତା ମନସ୍ୱିନଃ ॥ ୨୫ ॥
ଅଭ୍ୟେତ୍ୟ ଚାଶ୍ରମଂ ବୀରାଃ ସର୍ୱ ଏବ ଗତକ୍ଲମାଃ ।
ଆରଣେୟଂ ଦଦୁସ୍ତସ୍ମୈ ବ୍ରାହ୍ମଣାୟ ତପସ୍ୱିନେ ॥ ୨୬ ॥
ଇଦଂ ସମୁତ୍ଥାନ ସମାଗମଂ ମହତ୍
ପିତୁଶ୍ଚ ପୁତ୍ରସ୍ୟ ଚ କୀର୍ତିବର୍ଧନମ୍ ।
ପଠନ୍ନରଃ ସ୍ୟାଦ୍ୱିଜୀତେନ୍ଦ୍ରିୟୋ ବଶୀ
ସପୁତ୍ରପୌତ୍ରଃ ଶତବର୍ଷ ଭାଗ୍ଭବେତ୍ ॥ ୨୭ ॥
ନ ଚାପ୍ୟଧର୍ମେ ନ ସୁହୃଦ୍ୱିଭେଦନେ
ପରସ୍ୱହାରେ ପରଦାରମର୍ଶନେ ।
କଦର୍ୟ ଭାବେ ନ ରମେନ୍ମନୋ ସଦା
ନୃଣାଂ ସଦାଖ୍ୟାନମିଦଂ ବିଜାନତାମ୍ ॥ ୨୮ ॥
୨୯୯
୨୯୫
ଜନମେଜୟ ଉବାଚ ।
ଏବଂ ହୃତାୟାଂ କୃଷ୍ଣାୟାଂ ପ୍ରାପ୍ୟ କ୍ଲେଶମନୁତ୍ତମମ୍ ।
ପ୍ରତିଲଭ୍ୟ ତତଃ କୃଷ୍ଣାଂ କିମକୁର୍ୱନ୍ତ ପାଣ୍ଡବାଃ ॥ ୧ ॥
ବୈଶମ୍ପାୟନ ଉବାଚ ।
ଏବଂ ହୃତାୟାଂ କୃଷ୍ଣାୟାଂ ପ୍ରାପ୍ୟ କ୍ଲେଶମନୁତ୍ତମମ୍ ।
ବିହାୟ କାମ୍ୟକଂ ରାଜା ସହ ଭ୍ରାତୃଭିରଚ୍ୟୁତଃ ॥ ୨ ॥
ପୁନର୍ଦ୍ୱୈତବନଂ ରମ୍ୟମାଜଗାମ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ ।
ସ୍ୱାଦୁମୂଲଫଲଂ ରମ୍ୟଂ ମାର୍କଣ୍ଡେୟାଶ୍ରମଂ ପ୍ରତି ॥ ୩ ॥
ଅନୁଗୁପ୍ତ ଫଲାହାରାଃ ସର୍ୱ ଏବ ମିତାଶନାଃ ।
ନ୍ୟବସନ୍ପାଣ୍ଡବାସ୍ତତ୍ର କୃଷ୍ଣୟା ସହ ଭାରତ ॥ ୪ ॥
ବସନ୍ଦ୍ୱୈତବନେ ରାଜା କୁନ୍ତୀପୁତ୍ରୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ ।
ଭୀମସେନୋଽର୍ଜୁନଶ୍ଚୈବ ମାଦ୍ରୀପୁତ୍ରୌ ଚ ପାଣ୍ଡବୌ ॥ ୫ ॥
ବ୍ରାହ୍ମଣାର୍ଥେ ପରାକ୍ରାନ୍ତା ଧର୍ମାତ୍ମାନୋ ଯତବ୍ରତାଃ ।
କ୍ଲେଶମାର୍ଛନ୍ତ ବିପୁଲଂ ସୁଖୋଦର୍କଂ ପରନ୍ତପାଃ ॥ ୬ ॥
ଅଜାତଶତ୍ରୁମାସୀନଂ ଭ୍ରତୃଭିଃ ସହିତଂ ବନେ ।
ଆଗମ୍ୟ ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ତୂର୍ଣଂ ସନ୍ତପ୍ତ ଇଦମବ୍ରବୀତ୍ ॥ ୭ ॥
ଅରଣୀ ସହିତଂ ମହ୍ୟଂ ସମାସକ୍ତଂ ବନସ୍ପତୌ ।
ମୃଗସ୍ୟ ଘର୍ଷମାଣସ୍ୟ ବିଷାଣେ ସମସଜ୍ଜତ ॥ ୮ ॥
ତଦାଦାୟ ଗତୋ ରାଜଂସ୍ତ୍ୱରମାଣୋ ମହାମୃଗଃ ।
ଆଶ୍ରମାତ୍ତ୍ୱରିତଃ ଶୀଘ୍ରଂ ପ୍ଲବମାନୋ ମହାଜବଃ ॥ ୯ ॥
ତସ୍ୟ ଗତ୍ୱା ପଦଂ ଶୀଘ୍ରମାସାଦ୍ୟ ଚ ମହାମୃଗମ୍ ।
ଅଗ୍ନିହୋତ୍ରଂ ନ ଲୁପ୍ୟେତ ତଦାନୟତ ପାଣ୍ଡବାଃ ॥ ୧୦ ॥
ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ୟ ବଚୋ ଶ୍ରୁତ୍ୱା ସନ୍ତପ୍ତୋଽଥ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ ।
ଧନୁରାଦାୟ କୌନ୍ତେୟଃ ପ୍ରାଦ୍ରବଦ୍ଭ୍ରାତୃଭିଃ ସହ ॥ ୧୧ ॥
ସନ୍ନଦ୍ଧା ଧନ୍ୱିନଃ ସର୍ୱେ ପ୍ରାଦ୍ରବନ୍ନରପୁଙ୍ଗବାଃ ।
ବ୍ରାହ୍ମଣାର୍ଥେ ଯତନ୍ତସ୍ତେ ଶୀଘ୍ରମନ୍ୱଗମନ୍ମୃଗମ୍ ॥ ୧୨ ॥
କର୍ଣିନାଲୀକନାରାଚାନୁତ୍ସୃଜନ୍ତୋ ମହାରଥାଃ ।
ନାବିଧ୍ୟନ୍ପାଣ୍ଡବାସ୍ତତ୍ର ପଶ୍ୟନ୍ତୋ ମୃଗମନ୍ତିକାତ୍ ॥ ୧୩ ॥
ତେଷାଂ ପ୍ରୟତମାନାନାଂ ନାଦୃଶ୍ୟତ ମହାମୃଗଃ ।
ଅପଶ୍ୟନ୍ତୋ ମୃଗଂ ଶ୍ରାନ୍ତା ଦୁଃଖଂ ପ୍ରାପ୍ତା ମନସ୍ୱିନଃ ॥ ୧୪ ॥
ଶୀତଲଛାୟମାସାଦ୍ୟ ନ୍ୟଗ୍ରୋଧଂ ଗହନେ ବନେ ।
କ୍ଷୁତ୍ପିପାସାପରୀତାଙ୍ଗାଃ ପାଣ୍ଡବାଃ ସମୁପାବିଶନ୍ ॥ ୧୫ ॥
ତେଷାଂ ସମୁପବିଷ୍ଟାନାଂ ନକୁଲୋ ଦୁଃଖିତସ୍ତଦା ।
ଅବ୍ରବୀଦ୍ଭ୍ରାତରଂ ଜ୍ୟେଷ୍ଠମମର୍ଷାତ୍କୁରୁସତ୍ତମ ॥ ୧୬ ॥
ନାସ୍ମିନ୍କୁଲେ ଜାତୁ ମମଜ୍ଜ ଧର୍ମୋ
ନ ଚାଲସ୍ୟାଦର୍ଥଲୋପୋ ବଭୂବ ।
ଅନୁତ୍ତରାଃ ସର୍ୱଭୂତେଷୁ ଭୂୟଃ
ସମ୍ପ୍ରାପ୍ତାଃ ସ୍ମଃ ସଂଶୟଂ କେନ ରାଜନ୍ ॥ ୧୭ ॥
୨୯୬
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ନାପଦାମସ୍ତି ମର୍ୟାଦା ନ ନିମିତ୍ତଂ ନ କାରଣମ୍ ।
ଧର୍ମସ୍ତୁ ବିଭଜତ୍ୟତ୍ର ଉଭୟୋଃ ପୁଣ୍ୟପାପୟୋଃ ॥ ୧ ॥
ଭୀମ ଉବାଚ ।
ପ୍ରାତିକାମ୍ୟନୟତ୍କୃଷ୍ଣାଂ ସଭାୟାଂ ପ୍ରେଷ୍ୟବତ୍ତଦା ।
ନ ମୟା ନିହତସ୍ତତ୍ର ତେନ ପ୍ରାପ୍ତାଃ ସ୍ମ ସଂଶୟମ୍ ॥ ୨ ॥
ଅର୍ଜୁନ ଉବାଚ ।
ବାଚସ୍ତୀକ୍ଷ୍ଣାସ୍ଥି ଭେଦିନ୍ୟଃ ସୂତପୁତ୍ରେଣ ଭାଷିତାଃ ।
ଅତିତୀକ୍ଷ୍ଣା ମୟା କ୍ଷାନ୍ତାସ୍ତେନ ପ୍ରାପ୍ତଃ ସ୍ମ ସଂଶୟମ୍ ॥ ୩ ॥
ସହଦେବ ଉବାଚା ।
ଶକୁନିସ୍ତ୍ୱାଂ ଯଦାଜୈଷୀଦକ୍ଷଦ୍ୟୂତେନ ଭାରତ ।
ସ ମୟା ନ ହତସ୍ତତ୍ର ତେନ ପ୍ରାପ୍ତାଃ ସ୍ମ ସଂଶୟମ୍ ॥ ୪ ॥
ବୈଶମ୍ପାୟନ ଉବାଚ ।
ତତୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରୋ ରାଜା ନକୁଲଂ ବାକ୍ୟମବ୍ରବୀତ୍ ।
ଆରୁହ୍ୟ ବୃକ୍ଷଂ ମାଦ୍ରେୟ ନିରୀକ୍ଷସ୍ୱ ଦିଶୋ ଦଶ ॥ ୫ ॥
ପାନୀୟମନ୍ତିକେ ପଶ୍ୟ ବୃକ୍ଷାନ୍ୱାପ୍ୟୁଦକାଶ୍ରୟାନ୍ ।
ଇମେ ହି ଭ୍ରାତରଃ ଶ୍ରାନ୍ତାସ୍ତବ ତାତ ପିପାସିତାଃ ॥ ୬ ॥
ନକୁଲସ୍ତୁ ତଥେତ୍ୟୁକ୍ତ୍ୱା ଶୀଘ୍ରମାରୁହ୍ୟ ପାଦମମ୍ ।
ଅବ୍ରବୀଦ୍ଭ୍ରାତରଂ ଜ୍ୟେଷ୍ଠମଭିବୀକ୍ଷ୍ୟ ସମନ୍ତତଃ ॥ ୭ ॥
ପଶ୍ୟାମି ବହୁଲାନ୍ରାଜନ୍ୱୃକ୍ଷାନୁଦକସଂଶ୍ରୟାନ୍ ।
ସାରସାନାଂ ଚ ନିର୍ହ୍ରାଦମତ୍ରୋଦକମସଂଶୟମ୍ ॥ ୮ ॥
ତତୋଽବ୍ରବୀତ୍ସତ୍ୟଧୃତିଃ କୁନ୍ତୀପୁତ୍ରୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ ।
ଗଚ୍ଛ ସୌମ୍ୟ ତତଃ ଶୀଘ୍ରଂ ତୂର୍ଣଂ ପାନୀୟମାନୟ ॥ ୯ ॥
ନକୁଲସ୍ତୁ ତଥେତ୍ୟୁକ୍ତ୍ୱା ଭ୍ରାତୁର୍ଜ୍ୟେଷ୍ଠସ୍ୟ ଶାସନାତ୍ ।
ପ୍ରାଦ୍ରବଦ୍ୟତ୍ର ପାନୀୟଂ ଶୀଘ୍ରଂ ଚୈବାନ୍ୱପଦ୍ୟତ ॥ ୧୦ ॥
ସ ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ବିମଲଂ ତୋୟଂ ସାରସୈଃ ପରିବାରିତମ୍ ।
ପାତୁ କାକସ୍ତତୋ ବାଚମନ୍ତରିକ୍ଷାତ୍ସ ଶୁଶ୍ରୁବେ ॥ ୧୧ ॥
ମା ତାତ ସାହସଂ କାର୍ଷୀର୍ମମ ପୂର୍ୱପରିଗ୍ରହଃ ।
ପ୍ରଶ୍ନାନୁକ୍ତ୍ୱା ତୁ ମାଦ୍ରେୟ ତତଃ ପିବ ହରସ୍ୱ ଚ ॥ ୧୨ ॥
ଅନାଦୃତ୍ୟ ତୁ ତଦ୍ୱାକ୍ୟଂ ନକୁଲଃ ସୁପିପାସିତଃ ।
ଅପିବଚ୍ଛୀତଲଂ ତୋୟଂ ପୀତ୍ୱା ଚ ନିପପାତ ହ ॥ ୧୩ ॥
ଚିରାୟମାଣେ ନକୁଲେ କୁନ୍ତୀପୁତ୍ରୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ ।
ଅବ୍ରବୀଦ୍ଭ୍ରାତରଂ ବୀରଂ ସହଦେବମରିନ୍ଦମମ୍ ॥ ୧୪ ॥
ଭ୍ରାତା ଚିରାୟତେ ତାତ ସହଦେବ ତବାଗ୍ରଜଃ ।
ତଂ ଚୈବାନୟ ସୋଦର୍ୟଂ ପାନୀୟଂ ଚ ତ୍ୱମାନୟ ॥ ୧୫ ॥
ସହଦେବସ୍ତଥେତ୍ୟୁକ୍ତ୍ୱା ତାଂ ଦିଶଂ ପ୍ରତ୍ୟପଦ୍ୟତ ।
ଦଦର୍ଶ ଚ ହତଂ ଭୂମୌ ଭ୍ରାତରଂ ନକୁଲଂ ତଦା ॥ ୧୬ ॥
ଭ୍ରାତୃଶୋକାଭିସନ୍ତପ୍ତସ୍ତୃଷୟା ଚ ପ୍ରପୀଡିତଃ ।
ଅଭିଦୁଦ୍ରାବ ପାନୀୟଂ ତତୋ ବାଗଭ୍ୟଭାଷତ ॥ ୧୭ ॥
ମା ତାତ ସାହସଂ କାର୍ଷୀର୍ମମ ପୂର୍ୱପରିଗ୍ରହଃ ।
ପ୍ରଶ୍ନାନୁକ୍ତ୍ୱା ଯଥାକାମଂ ତତଃ ପିବ ହରସ୍ୱ ଚ ॥ ୧୮ ॥
ଅନାଦୃତ୍ୟ ତୁ ତଦ୍ୱାକ୍ୟଂ ସହଦେବଃ ପିପାସିତଃ ।
ଅପିବଚ୍ଛୀତଲଂ ତୋୟଂ ପୀତ୍ୱା ଚ ନିପପାତ ହ ॥ ୧୯ ॥
ଅଥାବ୍ରବୀତ୍ସ ବିଜୟଂ କୁନ୍ତୀପୁତ୍ରୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ ।
ଭ୍ରାତରୌ ତେ ଚିରଗତୌ ବୀଭତ୍ସୋ ଶତ୍ରୁକର୍ଶନ ।
ତୌ ଚୈବାନୟ ଭଦ୍ରଂ ତେ ପାନୀୟଂ ଚ ତ୍ୱମାନୟ ॥ ୨୦ ॥
ଏବମୁକ୍ତୋ ଗୁଡାକେଶଃ ପ୍ରଗୃହ୍ୟ ସଶରଂ ଧନୁଃ ।
ଆମୁକ୍ତଖଡ୍ଗୋ ମେଧାବୀ ତତ୍ସରୋ ପ୍ରତ୍ୟପଦ୍ୟତ ॥ ୨୧ ॥
ଯତଃ ପୁରୁଷଶାର୍ଦୂଲୌ ପାନୀୟ ହରଣେ ଗତୁ ।
ତୌ ଦଦର୍ଶ ହତୌ ତତ୍ର ଭ୍ରାତରୌ ଶ୍ୱେତବାହନଃ ॥ ୨୨ ॥
ପ୍ରସୁପ୍ତାବିବ ତୌ ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ନରସିଂହଃ ସୁଦୁଃଖିତଃ ।
ଧନୁରୁଦ୍ୟମ୍ୟ କୌନ୍ତେୟୋ ବ୍ୟଲୋକୟତ ତଦ୍ୱନମ୍ ॥ ୨୩ ॥
ନାପଶ୍ୟତ୍ତତ୍ର କିଂ ଚିତ୍ସ ଭୂତଂ ତସ୍ମିନ୍ମହାବନେ ।
ସବ୍ୟସାଚୀ ତତଃ ଶ୍ରାନ୍ତଃ ପାନୀୟଂ ସୋଽଭ୍ୟଧାବତ ॥ ୨୪ ॥
ଅଭିଧାବଂସ୍ତତୋ ବାଚମନ୍ତରିକ୍ଷାତ୍ସ ଶୁଶ୍ରୁବେ ।
କିମାସୀଦସି ପାନୀୟଂ ନୈତଚ୍ଛକ୍ୟଂ ବଲାତ୍ତ୍ୱୟା ॥ ୨୫ ॥
କୌନ୍ତେୟ ଯଦି ବୈଶମ୍ପାୟନ ଉବାଚ । ପ୍ରଶ୍ନାନ୍ମୟୋକ୍ତାନ୍ପ୍ରତିପତ୍ସ୍ୟସେ ।
ତତଃ ପାସ୍ୟସି ପାନୀୟଂ ହରିଷ୍ୟସି ଚ ଭାରତ ॥ ୨୬ ॥
ବାରିତସ୍ତ୍ୱବ୍ରବୀତ୍ପାର୍ଥୋ ଦୃଶ୍ୟମାନୋ ନିବାରୟ ।
ଯାବଦ୍ବାଣୈର୍ୱିନିର୍ଭିନ୍ନଃ ପୁନର୍ନୈବଂ ବଦିଷ୍ୟସି ॥ ୨୭ ॥
ଏବମୁକ୍ତ୍ୱା ତତଃ ପାର୍ଥଃ ଶରୈରସ୍ତ୍ରାନୁମନ୍ତ୍ରିତୈଃ ।
ବବର୍ଷ ତାଂ ଦିଶଂ କୃତ୍ସ୍ନାଂ ଶବ୍ଦବେଧଂ ଚ ଦର୍ଶୟନ୍ ॥ ୨୮ ॥
କର୍ଣିନାଲୀକନାରାଚାନୁତ୍ସୃଜନ୍ଭରତର୍ଷଭ ।
ଅନେକୈରିଷୁସଙ୍ଘାତୈରନ୍ତରିକ୍ଷଂ ବବର୍ଷ ହ ॥ ୨୯ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
କିଂ ବିଘାତେନ ତେ ପାର୍ଥ ପ୍ରଶ୍ନାନୁକ୍ତ୍ୱା ତତଃ ପିବ ।
ଅନୁକ୍ତ୍ୱା ତୁ ତତଃ ପ୍ରଶ୍ନାନ୍ପୀତ୍ୱୈବ ନ ଭବିଷ୍ୟସି ॥ ୩୦ ॥
ବୈଶମ୍ପାୟନ ଉବାଚ ।
ସ ତ୍ୱମୋଘାନିଷୂନ୍ମୁକ୍ତ୍ୱା ତୃଷ୍ଣୟାଭିପ୍ରପୀଡିତଃ ।
ଅବିଜ୍ଞାୟୈବ ତାନ୍ପ୍ରଶ୍ନାନ୍ପୀତ୍ୱୈବ ନିପପାତ ହ ॥ ୩୧ ॥
ଅଥାବ୍ରବୀଦ୍ଭୀମସେନଂ କୁନ୍ତୀପୁତ୍ରୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ ।
ନକୁଲଃ ସହଦେବଶ୍ଚ ବୀଭତ୍ସୁଶ୍ଚାପରାଜିତଃ ॥ ୩୨ ॥
ଚିରଂ ଗତାସ୍ତୋୟହେତୋର୍ନ ଚାଗଚ୍ଛନ୍ତି ଭାରତ ।
ତାଂଶ୍ଚୈବାନୟ ଭଦ୍ରଂ ତେ ପାନୀୟଂ ଚ ତ୍ୱମାନୟ ॥ ୩୩ ॥
ଭୀମସେନସ୍ତଥେତ୍ୟୁକ୍ତ୍ୱା ତାଂ ଦିଶଂ ପତ୍ୟପଦ୍ୟତ ।
ଯତ୍ର ତେ ପୁରୁଷବ୍ୟାଘ୍ରା ଭ୍ରାତରୋଽସ୍ୟ ନିପାତିତାଃ ॥ ୩୪ ॥
ତାନ୍ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ଦୁଃଖିତୋ ଭୀମସ୍ତୃଷୟା ଚ ପ୍ରପୀଡିତଃ ।
ଅମନ୍ୟତ ମହାବାହୁଃ କର୍ମ ତଦ୍ୟକ୍ଷରକ୍ଷସାମ୍ ।
ସ ଚିନ୍ତୟାମାସ ତଦା ଯୋଦ୍ଧବ୍ୟଂ ଧ୍ରୁବମଦ୍ୟ ମେ ॥ ୩୫ ॥
ପାସ୍ୟାମି ତାବତ୍ପାନୀୟମିତି ପାର୍ଥୋ ବୃକୋଦରଃ ।
ତତୋଽଭ୍ୟଧାବତ୍ପାନୀୟଂ ପିପାସୁଃ ପୁରୁଷର୍ଷଭଃ ॥ ୩୬ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
ମା ତାତ ସାହସଂ କାର୍ଷୀର୍ମମ ପୂର୍ୱପରିଗ୍ରହଃ ।
ପ୍ରଶ୍ନାନୁକ୍ତ୍ୱା ତୁ କୌନ୍ତେୟ ତତଃ ପିବ ହରସ୍ୱ ଚ ॥ ୩୭ ॥
ବୈଶମ୍ପାୟନ ଉବାଚ ।
ଏବମୁକ୍ତସ୍ତତୋ ଭୀମୋ ଯକ୍ଷେଣାମିତ ତେଜସା ।
ଅବିଜ୍ଞାୟୈବ ତାନ୍ପ୍ରଶ୍ନାନ୍ପୀତ୍ୱୈବ ନିପପାତ ହ ॥ ୩୮ ॥
ତତଃ କୁନ୍ତୀସୁତୋ ରାଜା ବିଚିନ୍ତ୍ୟ ପୁରୁଷର୍ଷଭଃ ।
ସମୁତ୍ଥାୟ ମହାବାହୁର୍ଦହ୍ୟମାନେନ ଚେତସା ॥ ୩୯ ॥
ଅପେତଜନନିର୍ଘୋଷଂ ପ୍ରବିବେଶ ମହାବନମ୍ ।
ରୁରୁଭିଶ୍ଚ ବରାହୈଶ୍ଚ ପକ୍ଷିଭିଶ୍ଚ ନିଷେବିତମ୍ ॥ ୪୦ ॥
ନୀଲଭାସ୍ୱରବର୍ଣୈଶ୍ଚ ପାଦପୈରୁପଶୋଭିତମ୍ ।
ଭ୍ରମରୈରୁପଗୀତଂ ଚ ପକ୍ଷିଭିଶ୍ଚ ମହାୟଶଃ ॥ ୪୧ ॥
ସ ଗଚ୍ଛନ୍କାନନେ ତସ୍ମିନ୍ହେମଜାଲପରିଷ୍କୃତମ୍ ।
ଦଦର୍ଶ ତତ୍ସରୋ ଶ୍ରୀମାନ୍ୱିଶ୍ୱକର୍ମ କୃତଂ ଯଥା ॥ ୪୨ ॥
ଉପେତଂ ନଲିନୀ ଜାଲୈଃ ସିନ୍ଧୁବାରୈଶ୍ଚ ବେତସୈଃ ।
କେତକୈଃ କରବୀରୈଶ୍ଚ ପିପ୍ପଲୈଶ୍ଚୈବ ସଂବୃତମ୍ ।
ଶ୍ରମାର୍ତସ୍ତଦୁପାଗମ୍ୟ ସରୋ ଦୃଷ୍ଟ୍ୱାଥ ବିସ୍ମିତଃ ॥ ୪୩ ॥
୨୯୭
ବୈଶମ୍ପାୟନ ଉବାଚ ।
ସ ଦଦର୍ଶ ହତାନ୍ଭ୍ରାତୄଁଲ୍ଲୋକପାଲାନିବ ଚ୍ୟୁତାନ୍ ।
ଯୁଗାନ୍ତେ ସମନୁପ୍ରାପ୍ତେ ଶକ୍ର ପ୍ରତିମଗୌରବାନ୍ ॥ ୧ ॥
ବିପ୍ରକୀର୍ଣଧନୁର୍ବାଣଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ନିହତମର୍ଜୁନମ୍ ।
ଭୀମସେନଂ ଯମୌ ଚୋଭୌ ନିର୍ୱିଚେଷ୍ଟାନ୍ଗତାୟୁରଃ ॥ ୨ ॥
ସ ଦୀର୍ଘମୁଷ୍ଣଂ ନିଃଶ୍ୱସ୍ୟ ଶୋକବାଷ୍ପପରିପ୍ଲୁତଃ ।
ବୁଦ୍ଧ୍ୟା ବିଚିନ୍ତୟାମାସ ବୀରାଃ କେନ ନିପାତିତାଃ ॥ ୩ ॥
ନୈଷାଂ ଶସ୍ତ୍ରପ୍ରହାରୋଽସ୍ତି ପଦଂ ନେହାସ୍ତି କସ୍ୟ ଚିତ୍ ।
ଭୂତଂ ମହଦିଦଂ ମନ୍ୟେ ଭ୍ରାତରୋ ଯେନ ମେ ହତାଃ ।
ଏକାଗ୍ରଂ ଚିନ୍ତୟିଷ୍ୟାମି ପୀତ୍ୱା ବେତ୍ସ୍ୟାମି ବା ଜଲମ୍ ॥ ୪ ॥
ସ୍ୟାତ୍ତୁ ଦୁର୍ୟୋଧନେନେଦମୁପାଂଶୁ ବିହିତଂ କୃତମ୍ ।
ଗନ୍ଧାର ରାଜରଚିତଂ ସତତଂ ଜିହ୍ମବୁଦ୍ଧିନା ॥ ୫ ॥
ଯସ୍ୟ କାର୍ୟମକାର୍ୟଂ ବା ସମମେବ ଭବତ୍ୟୁତ ।
କସ୍ତସ୍ୟ ବିଶ୍ୱସେଦ୍ୱୀରୋ ଦୁର୍ମତେରକୃତାତ୍ମନଃ ॥ ୬ ॥
ଅଥ ବା ପୁରୁଷୈର୍ଗୂଢୈଃ ପ୍ରୟୋଗୋଽୟଂ ଦୁରାତ୍ମନଃ ।
ଭବେଦିତି ମହାବାହୁର୍ବହୁଧା ସମଚିନ୍ତୟତ୍ ॥ ୭ ॥
ତସ୍ୟାସୀନ୍ନ ବିଷେଣେଦମୁଦକଂ ଦୂଷିତଂ ଯଥା ।
ମୁଖବର୍ଣାଃ ପ୍ରସନ୍ନା ମେ ଭ୍ରାତୄଣାଂ ଇତ୍ୟଚିନ୍ତୟତ୍ ॥ ୮ ॥
ଏକୈକଶଶ୍ଚୌଘବଲାନିମାନ୍ପୁରୁଷସତ୍ତମାନ୍ ।
କୋଽନ୍ୟଃ ପ୍ରତିସମାସେତ କାଲାନ୍ତକୟମାଦୃତେ ॥ ୯ ॥
ଏତେନାଧ୍ୟବସାୟେନ ତତ୍ତୋୟମବଗାଢବାନ୍ ।
ଗାହମାନଶ୍ଚ ତତ୍ତୋୟମନ୍ତରିକ୍ଷାତ୍ସ ଶୁଶ୍ରୁବେ ॥ ୧୦ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
ଅହଂ ବକଃ ଶୈବଲମତ୍ସ୍ୟଭକ୍ଷୋ
ମୟା ନୀତାଃ ପ୍ରେତବଶଂ ତବାନୁଜାଃ ।
ତ୍ୱଂ ପଞ୍ଚମୋ ଭବିତା ରାଜପୁତ୍ର
ନ ଚେତ୍ପ୍ରଶ୍ନାନ୍ପୃଚ୍ଛତୋ ବ୍ୟାକରୋଷି ॥ ୧୧ ॥
ମା ତାତ ସାହସଂ କାର୍ଷୀର୍ମମ ପୂର୍ୱପରିଗ୍ରହଃ ।
ପ୍ରଶ୍ନାନୁକ୍ତ୍ୱା ତୁ କୌନ୍ତେୟ ତତଃ ପିବ ହରସ୍ୱ ଚ ॥ ୧୨ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ରୁଦ୍ରାଣାଂ ବା ବସୂନାଂ ବା ମରୁତାଂ ବା ପ୍ରଧାନଭାକ୍ ।
ପୃଚ୍ଛାମି କୋ ଭବାନ୍ଦେବୋ ନୈତଚ୍ଛକୁନିନା କୃତମ୍ ॥ ୧୩ ॥
ହିମବାନ୍ପାରିୟାତ୍ରଶ୍ ଚ ବିନ୍ଧ୍ୟୋ ମଲୟ ଏବ ଚ ।
ଚତ୍ୱାରଃ ପର୍ୱତାଃ କେନ ପାତିତା ଭୁବି ତେଜସା ॥ ୧୪ ॥
ଅତୀବ ତେ ମହତ୍କର୍ମକୃତଂ ବଲବତାଂ ବର ।
ଯନ୍ନ ଦେବା ନ ଗନ୍ଧର୍ୱା ନାସୁରା ନ ଚ ରାକ୍ଷସାଃ ।
ବିଷହେରନ୍ମହାୟୁଦ୍ଧେ କୃତଂ ତେ ତନ୍ମହାଦ୍ଭୁତମ୍ ॥ ୧୫ ॥
ନ ତେ ଜାନାମି ଯତ୍କାର୍ୟଂ ନାଭିଜାନାମି କାଙ୍କ୍ଷିତମ୍ ।
କୌତୂହଲଂ ମହଜ୍ଜାତଂ ସାଧ୍ୱସଂ ଚାଗତଂ ମମ ॥ ୧୬ ॥
ଯେନାସ୍ମ୍ୟୁଦ୍ୱିଗ୍ନହୃଦୟଃ ସମୁତ୍ପନ୍ନ ଶିରୋ ଜ୍ୱରଃ ।
ପୃଚ୍ଛାମି ଭଗବଂସ୍ତସ୍ମାତ୍କୋ ଭବାନିହ ତିଷ୍ଠତି ॥ ୧୭ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
ଯକ୍ଷୋଽହମସ୍ମି ଭଦ୍ରଂ ତେ ନାସ୍ମି ପକ୍ଷୀ ଜଲେ ଚରଃ ।
ମୟୈତେ ନିହତାଃ ସର୍ୱେ ଭ୍ରାତରସ୍ତେ ମହୌଜସଃ ॥ ୧୮ ॥
ବୈଶମ୍ପାୟନ ଉବାଚ ।
ତତସ୍ତାମଶିବାଂ ଶ୍ରୁତ୍ୱା ବାଚଂ ସ ପରୁଷାକ୍ଷରାମ୍ ।
ଯକ୍ଷସ୍ୟ ବ୍ରୁବତୋ ରାଜନ୍ନୁପକ୍ରମ୍ୟ ତଦା ସ୍ଥିତଃ ॥ ୧୯ ॥
ବିରୂପାକ୍ଷଂ ମହାକାୟଂ ଯକ୍ଷଂ ତାଲସମୁଚ୍ଛ୍ରୟମ୍ ।
ଜ୍ୱଲନାର୍କପ୍ରତୀକାଶମଧୃଷ୍ୟଂ ପର୍ୱତୋପମମ୍ ॥ ୨୦ ॥
ସେତୁମାଶ୍ରିତ୍ୟ ତିଷ୍ଠନ୍ତଂ ଦଦର୍ଶ ଭରତର୍ଷଭଃ ।
ମେଘଗନ୍ମୀରୟା ବାଚା ତର୍ଜୟନ୍ତଂ ମହାବଲମ୍ ॥ ୨୧ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
ଇମେ ତେ ଭ୍ରାତରୋ ରାଜନ୍ୱାର୍ୟମାଣା ମୟାସକୃତ୍ ।
ବଲାତ୍ତୋୟଂ ଜିହୀର୍ଷନ୍ତସ୍ତତୋ ବୈଶମ୍ପାୟନ ଉବାଚ । ସୂଦିତା ମୟା ॥ ୨୨ ॥
ନ ପେୟମୁଦକଂ ରାଜନ୍ପ୍ରାଣାନିହ ପରୀପ୍ସତା ।
ପାର୍ଥ ମା ସାହସଂ କାର୍ଷୀର୍ମମ ପୂର୍ୱପରିଗ୍ରହଃ ।
ପ୍ରଶ୍ନାନୁକ୍ତ୍ୱା ତୁ କୌନ୍ତେୟ ତତଃ ପିବ ହରସ୍ୱ ଚ ॥ ୨୩ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ନୈବାହଂ କାମୟେ ଯକ୍ଷ ତବ ପୂର୍ୱପରିଗ୍ରହମ୍ ।
କାମନୈତତ୍ପ୍ରଶଂସନ୍ତି ସନ୍ତୋ ହି ପୁରୁଷାଃ ସଦା ॥ ୨୪ ॥
ଯଦାତ୍ମନା ସ୍ୱମାତ୍ମାନଂ ପ୍ରଶଂସେତ୍ପୁରୁଷଃ ପ୍ରଭୋ ।
ଯଥା ପ୍ରଜ୍ଞଂ ତୁ ତେ ପ୍ରଶ୍ନାନ୍ପ୍ରତିବକ୍ଷ୍ୟାମି ପୃଚ୍ଛ ମାମ୍ ॥ ୨୫ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
କିଂ ସ୍ୱିଦାଦିତ୍ୟମୁନ୍ନୟତି କେଚ ତସ୍ୟାଭିତଶ୍ଚରାଃ ।
କଶ୍ଚୈନମସ୍ତଂ ନୟତି କସ୍ମିଂଶ୍ଚ ପ୍ରତିତିଷ୍ଠତି ॥ ୨୬ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ବ୍ରହ୍ମାଦିତ୍ୟମୁନ୍ନୟତି ଦେବାସ୍ତସ୍ୟାଭିତଶ୍ଚରାଃ ।
ଧର୍ମଶ୍ଚାସ୍ତଂ ନୟତି ଚ ସତ୍ୟେ ଚ ପ୍ରତିତିଷ୍ଠତି ॥ ୨୭ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
କେନ ସ୍ୱିଚ୍ଛ୍ରୋତ୍ରିୟୋ ଭବତି କେନ ସ୍ୱିଦ୍ୱିନ୍ଦତେ ମହତ୍ ।
କେନ ଦ୍ୱିତୀୟବାନ୍ଭବତି ରାଜନ୍କେନ ଚ ବୁଦ୍ଧିମାନ୍ ॥ ୨୮ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ଶ୍ରୁତେନ ଶ୍ରୋତ୍ରିୟୋ ଭବତି ତପସା ବିନ୍ଦତେ ମହତ୍ ।
ଧୃତ୍ୟା ଦ୍ୱିତୀୟବାନ୍ଭବତି ବୁଦ୍ଧିମାନ୍ୱୃଦ୍ଧସେବୟା ॥ ୨୯ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
କିଂ ବ୍ରାହ୍ମଣାନାଂ ଦେବତ୍ୱଂ କଶ୍ଚ ଧର୍ମଃ ସତାଂ ଇବ ।
କଶ୍ଚୈଷାଂ ମାନୁଷୋ ଭାବଃ କିମେଷାମସତାଂ ଇବ ॥ ୩୦ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ସ୍ୱାଧ୍ୟାୟ ଏଷାଂ ଦେବତ୍ୱଂ ତପ ଏଷାଂ ସତାଂ ଇବ ।
ମରଣଂ ମାନୁଷୋ ଭାବଃ ପରିବାଦୋଽସତାଂ ଇବ ॥ ୩୧ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
କିଂ କ୍ଷତ୍ରିୟାଣାଂ ଦେବତ୍ୱଂ କଶ୍ଚ ଧର୍ମଃ ସତାଂ ଇବ ।
କଶ୍ଚୈଷାଂ ମାନୁଷୋ ଭାବଃ କିମେଷାମସତାଂ ଇବ ॥ ୩୨ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ଇଷ୍ୱସ୍ତ୍ରମେଷାଂ ଦେବତ୍ୱଂ ଯଜ୍ଞ ଏଷାଂ ସତାଂ ଇବ ।
ଭୟଂ ବୈଶମ୍ପାୟନ ଉବାଚ । ମାନୁଷୋ ଭାବଃ ପରିତ୍ୟାଗୋଽସତାଂ ଇବ ॥ ୩୩ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
କିମେକଂ ଯଜ୍ଞିୟଂ ସାମ କିମେକଂ ଯଜ୍ଞିୟଂ ଯଜୁଃ ।
କା ଚୈକା ବୃଶ୍ଚତେ ଯଜ୍ଞଂ କାଂ ଯଜ୍ଞୋ ନାତିବର୍ତତେ ॥ ୩୪ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ପ୍ରାଣୋ ବୈଶମ୍ପାୟନ ଉବାଚ । ଯଜ୍ଞିୟଂ ସାମ ମନୋ ବୈ ଯଜ୍ଞିୟଂ ଯଜୁଃ ।
ବାଗେକା ବୃଶ୍ଚତେ ଯଜ୍ଞଂ ତାଂ ଯଜ୍ଞୋ ନାତିବର୍ତତେ ॥ ୩୫ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
କିଂ ସ୍ୱିଦାପତତାଂ ଶ୍ରେଷ୍ଠଂ ବୀଜଂ ନିପତତାଂ ବରମ୍ ।
କିଂ ସ୍ୱିତ୍ପ୍ରତିଷ୍ଠମାନାନାଂ କିଂ ସ୍ୱିତ୍ପ୍ରବଦତାଂ ବରମ୍ ॥ ୩୬ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ବର୍ଷମାପତତାଂ ଶ୍ରେଷ୍ଠଂ ବୀଜଂ ନିପତତାଂ ବରମ୍ ।
ଗାବଃ ପ୍ରତିଷ୍ଠମାନାନାଂ ପୁତ୍ରଃ ପ୍ରବଦତାଂ ବରଃ ॥ ୩୭ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
ଇନ୍ଦ୍ରିୟାର୍ଥାନନୁଭବନ୍ବୁଦ୍ଧିମାଁଲ୍ଲୋକପୂଜିତଃ ।
ସଂମତଃ ସର୍ୱଭୂତାନାମୁଚ୍ଛ୍ୱସନ୍କୋ ନ ଜୀବତି ॥ ୩୮ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ଦେବତାତିଥିଭୃତ୍ୟାନାଂ ପିତୄଣାମାତ୍ମନଶ୍ଚ ଯଃ ।
ନ ନିର୍ୱପତି ପଞ୍ଚାନାମୁଚ୍ଛ୍ୱସନ୍ନ ସ ଜୀବତି ॥ ୩୯ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
କିଂ ସ୍ୱିଦ୍ଗୁରୁତରଂ ଭୂମେଃ କିଂ ସ୍ୱିଦୁଚ୍ଚତରଂ ଚ ଖାତ୍ ।
କିଂ ସ୍ୱିଚ୍ଛୀଘ୍ରତରଂ ବାୟୋଃ କିଂ ସ୍ୱିଦ୍ବହୁତରଂ ନୃଣାମ୍ ॥ ୪୦ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ମାତା ଗୁରୁତରା ଭୂମେଃ ପିତା ଉଚ୍ଚରତଶ୍ଚ ଖାତ୍ ।
ମନୋ ଶୀଘ୍ରତରଂ ବାୟୋଶ୍ଚିନ୍ତା ବହୁତରୀ ନୃଣାମ୍ ॥ ୪୧ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
କିଂ ସ୍ୱିତ୍ସୁପ୍ତଂ ନ ନିମିଷତି କିଂ ସ୍ୱିଜ୍ଜାତଂ ନ ଚୋପତି ।
କସ୍ୟ ସ୍ୱିଦ୍ଧୃଦୟଂ ନାସ୍ତି କିଂ ସ୍ୱିଦ୍ୱେଗେନ ବର୍ଘତେ ॥ ୪୨ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ମତ୍ସ୍ୟଃ ସୁପ୍ତୋ ନ ନିମିଷତ୍ୟଣ୍ଡଂ ଜାତଂ ନ ଚୋପତି ।
ଅଶ୍ମନୋ ହୃଦୟଂ ନାସ୍ତି ନଦୀବେଗେନ ବର୍ଧତେ ॥ ୪୩ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
କିଂ ସ୍ୱିତ୍ପ୍ରବସତୋ ମିତ୍ରଂ କିଂ ସ୍ୱିନ୍ମିତ୍ରଂ ଗୃହେ ସତଃ ।
ଆତୁରସ୍ୟ ଚ କିଂ ମିତ୍ରଂ କିଂ ସ୍ୱିନ୍ମିତ୍ରଂ ମରିଷ୍ୟତଃ ॥ ୪୪ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ସାର୍ଥଃ ପ୍ରବସତୋ ମିତ୍ରଂ ଭାର୍ୟା ମିତ୍ରଂ ଗୃହେ ସତଃ ।
ଆତୁରସ୍ୟ ଭିଷନ୍ମିତ୍ରଂ ଦାନଂ ମିତ୍ରଂ ମରିଷ୍ୟତଃ ॥ ୪୫ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
କିଂ ସ୍ୱିଦେକୋ ବିଚରତି ଜାତଃ କୋ ଜାୟତେ ପୁନଃ ।
କିଂ ସ୍ୱିଦ୍ଧିମସ୍ୟ ଭୈଷଜ୍ୟଂ କିଂ ସ୍ୱିଦାବପନଂ ମହତ୍ ॥ ୪୬ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ସୂର୍ୟ ଏକୋ ବିଚରତି ଚନ୍ଦ୍ରମା ଜାୟତେ ପୁନଃ ।
ଅଗ୍ନିର୍ହିମସ୍ୟ ଭୈଷଜ୍ୟଂ ଭୂମିରାପବନଂ ମହତ୍ ॥ ୪୭ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
କିଂ ସ୍ୱିଦେକପଦଂ ଧର୍ମ୍ୟଂ କିଂ ସ୍ୱିଦେକପଦଂ ଯଶଃ ।
କିଂ ସ୍ୱିଦେକପଦଂ ସ୍ୱର୍ଗ୍ୟଂ କିଂ ସ୍ୱିଦେକପଦଂ ସୁଖମ୍ ॥ ୪୮ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ଦାକ୍ଷ୍ୟମେକପଦଂ ଧର୍ମ୍ୟଂ ଦାନମେକପଦଂ ଯଶଃ ।
ସତ୍ୟମେକପଦଂ ସ୍ୱର୍ଗ୍ୟଂ ଶୀଲମେକପଦଂ ସୁଖମ୍ ॥ ୪୯ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
କିଂ ସ୍ୱିଦାତ୍ମା ମନୁଷ୍ୟସ୍ୟ କିଂ ସ୍ୱିଦ୍ଦୈବକୃତଃ ସଖା ।
ଉପଜୀବନଂ କିଂ ସ୍ୱିଦସ୍ୟ କିଂ ସ୍ୱିଦସ୍ୟ ପରାୟଣମ୍ ॥ ୫୦ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ପୁତ୍ର ଆତ୍ମା ମନୁଷ୍ୟସ୍ୟ ଭାର୍ୟା ଦୈବକୃତଃ ସଖା ।
ଉପଜୀବନଂ ଚ ପର୍ଜନ୍ୟୋ ଦାନମସ୍ୟ ପରାୟଣମ୍ ॥ ୫୧ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
ଧନ୍ୟାନାମୁତ୍ତମଂ କିଂ ସ୍ୱିଦ୍ଧନାନାଂ କିଂ ସ୍ୱିଦୁତ୍ତମମ୍ ।
ଲାଭାନାମୁତ୍ତମଂ କିଂ ସ୍ୱିତ୍କିଂ ସୁଖାନାଂ ତଥୋତ୍ତମମ୍ ॥ ୫୨ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ଧନ୍ୟାନାମୁତ୍ତମଂ ଦାକ୍ଷ୍ୟଂ ଧନାନାମୁତ୍ତମଂ ଶ୍ରୁତମ୍ ।
ଲାଭାନାଂ ଶ୍ରେଷ୍ଠମାରୋଗ୍ୟଂ ସୁଖାନାଂ ତୁଷ୍ଟିରୁତ୍ତମା ॥ ୫୩ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
କଶ୍ଚ ଧର୍ମଃ ପରୋ ଲୋକେ କଶ୍ଚ ଧର୍ମଃ ସଦା ଫଲଃ ।
କିଂ ନିୟମ୍ୟ ନ ଶୋଚନ୍ତି କୈଶ୍ଚ ସନ୍ଧିର୍ନ ଜୀର୍ୟତେ ॥ ୫୪ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ଆନୃଶଂସ୍ୟଂ ପରୋ ଧର୍ମସ୍ତ୍ରୟୀଧର୍ମଃ ସଦା ଫଲଃ ।
ଅନୋ ଯମ୍ୟ ନ ଶୋଚନ୍ତି ସଦ୍ଭିଃ ସନ୍ଧିର୍ନ ଜୀର୍ୟତେ ॥ ୫୫ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
କିଂ ନୁ ହିତ୍ୱା ପ୍ରିୟୋ ଭବତି କିଂ ନୁ ହିତ୍ୱା ନ ଶୋଚତି ।
କିଂ ନୁ ହିତ୍ୱାର୍ଥବାନ୍ଭବତି କିଂ ନୁ ହିତ୍ୱା ସୁଖୀ ଭବେତ୍ ॥ ୫୬ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ମାନଂ ହିତ୍ୱା ପ୍ରିୟୋ ଭବତି କ୍ରୋଧଂ ହିତ୍ୱା ନ ଶୋଚତି ।
କାମଂ ହିତ୍ୱାର୍ଥବାନ୍ଭବତି ଲୋଭଂ ହିତ୍ୱା ସୁଖୂ ଭବେତ୍ ॥ ୫୭ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
ମୃତଂ କଥଂ ସ୍ୟାତ୍ପୁରୁଷଃ କଥଂ ରାଷ୍ଟ୍ରଂ ମୃତଂ ଭବେତ୍ ।
ଶ୍ରାଧଂ ମୃତଂ କଥଂ ଚ ସ୍ୟାତ୍କଥଂ ଯଜ୍ଞୋ ମୃତୋ ଭବେତ୍ ॥ ୫୮ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ମୃତୋ ଦରିଦ୍ରଃ ପୁରୁଷୋ ମୃତଂ ରାଷ୍ଟ୍ରମରାଜକମ୍ ।
ମୃତମଶ୍ରୋତ୍ରିୟଂ ଶ୍ରାଦ୍ଧଂ ମୃତୋ ଯଜ୍ଞୋ ତ୍ୱଦକ୍ଷିଣଃ ॥ ୫୯ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
କା ଦିକ୍କିମୁଦକଂ ପ୍ରୋକ୍ତଂ କିମନ୍ନଂ ପାର୍ଥ କିଂ ବିଷମ୍ ।
ଶ୍ରାଦ୍ଧସ୍ୟ କାଲମାଖ୍ୟାହି ତତଃ ପିବ ହରସ୍ୱ ଚ ॥ ୬୦ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ସନ୍ତୋ ଦିଗ୍ଜଲମାକାଶଂ ଗୌରନ୍ନଂ ପ୍ରାର୍ଥନା ବିଷମ୍ ।
ଶ୍ରାଦ୍ଧସ୍ୟ ବ୍ରାହ୍ମଣଃ କାଲଃ କଥଂ ବା ଯକ୍ଷ ମନ୍ୟସେ ॥ ୬୧ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
ବ୍ୟାଖ୍ୟାତା ମେ ତ୍ୱୟା ପ୍ରଶ୍ନା ଯାଥାତଥ୍ୟଂ ପରନ୍ତପ ।
ପୁରୁଷଂ ତ୍ୱିଦାନୀମାଖ୍ୟାହି ଯଶ୍ଚ ସର୍ୱଧନୀ ନରଃ ॥ ୬୨ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ଦିବଂ ସ୍ପୃଶତି ଭୂମିଂ ଚ ଶବ୍ଦଃ ପୁଣ୍ୟସ୍ୟ କର୍ମଣଃ ।
ଯାବତ୍ସ ଶବ୍ଦୋ ଭବତି ତାବତ୍ପୁରୁଷ ଉଚ୍ୟତେ ॥ ୬୩ ॥
ତୁଲ୍ୟେ ପ୍ରିୟାପ୍ରିୟେ ଯସ୍ୟ ସୁଖଦୁଃଖେ ତଥୈବ ଚ ।
ଅତୀତାନାଗତେ ଚୋଭେ ସ ବୈଶମ୍ପାୟନ ଉବାଚ । ସର୍ୱଧନୀ ନରଃ ॥ ୬୪ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
ବ୍ୟାଖ୍ୟାତଃ ପୁରୁଷୋ ରାଜନ୍ୟଶ୍ଚ ସର୍ୱଧନୀ ନରଃ ।
ତସ୍ମାତ୍ତବୈକୋ ଭ୍ରାତୄଣାଂ ଯମିଚ୍ଛସି ସ ଜୀବତୁ ॥ ୬୫ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ଶ୍ୟାମୋ ଯ ଏଷ ରକ୍ତାକ୍ଷୋ ବୃହଚ୍ଛାଲ ଇବୋଦ୍ଗତଃ ।
ବ୍ୟୂଢୋରସ୍କୋ ମହାବାହୁରଙ୍କୁଲୋ ଯକ୍ଷ ଜୀବତୁ ॥ ୬୬ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
ପ୍ରିୟସ୍ତେ ଭୀମସେନୋଽୟମର୍ଜୁନୋ ବଃ ପରାୟଣମ୍ ।
ସ କସ୍ମାନ୍ନକୁଲଂ ରାଜନ୍ସାପତ୍ନଂ ଜୀବମିଚ୍ଛସି ॥ ୬୭ ॥
ଯସ୍ୟ ନାଗସହସ୍ରେଣ ଦଶ ସଙ୍ଖ୍ୟେନ ବୈଶମ୍ପାୟନ ଉବାଚ । ବଲମ୍ ।
ତୁଲ୍ୟଂ ତଂ ଭୀମମୁତ୍ସୃଜ୍ୟ ନକୁଲଂ ଜୀବମିଚ୍ଛସି ॥ ୬୮ ॥
ତଥୈନଂ ମନୁଜାଃ ପ୍ରାହୁର୍ଭୀମସେନଂ ପ୍ରିୟଂ ତବ ।
ଅଥ କେନାନୁଭାବେନ ସାପତ୍ନଂ ଜୀବମିଚ୍ଛସି ॥ ୬୯ ॥
ଯସ୍ୟ ବାହୁବଲଂ ସର୍ୱେ ପାଣ୍ଡବାଃ ସମୁପାଶ୍ରିତାଃ ।
ଅର୍ଜୁନଂ ତମପାହାୟ ନକୁଲଂ ଜୀବମିଚ୍ଛସି ॥ ୭୦ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ଆନୃଶଂସ୍ୟ ପରୋ ଧର୍ମଃ ପରମାର୍ଥାଚ୍ଚ ମେ ମତମ୍ ।
ଆନୃଶଂସ୍ୟଂ ଚିକୀର୍ଷାମି ନକୁଲୋ ଯକ୍ଷ ଜୀବତୁ ॥ ୭୧ ॥
ଧର୍ମଶୀଲଃ ସଦା ରାଜା ଇତି ମାଂ ମାନବା ବିଦୁଃ ।
ସ୍ୱଧର୍ମାନ୍ନ ଚଲିଷ୍ୟାମି ନକୁଲୋ ଯକ୍ଷ ଜୀବତୁ ॥ ୭୨ ॥
ଯଥା କୁନ୍ତୀ ତଥା ମାଦ୍ରୀ ବିଶେଷୋ ନାସ୍ତି ମେ ତୟୋଃ ।
ମାତୃଭ୍ୟାଂ ସମମିଚ୍ଛାମି ନକୁଲୋ ଯକ୍ଷ ଜୀବତୁ ॥ ୭୩ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
ଯସ୍ୟ ତେଽର୍ଥାଚ୍ଚ କାମାଚ୍ଚ ଆନୃଶଂସ୍ୟଂ ପରଂ ମତମ୍ ।
ଅସ୍ମାତ୍ତେ ଭ୍ରାତରଃ ସର୍ୱେ ଜୀବନ୍ତୁ ଭରତର୍ଷଭ ॥ ୭୪ ॥
୨୯୮
ବୈଶମ୍ପାୟନ ଉବାଚ ।
ତତସ୍ତେ ଯକ୍ଷବଚନାଦୁଦତିଷ୍ଠନ୍ତ ପାଣ୍ଡବାଃ ।
କ୍ଷୁତ୍ପିପାସେ ଚ ସର୍ୱେଷାଂ କ୍ଷଣେ ତସ୍ମିନ୍ୱ୍ୟଗଚ୍ଛତାମ୍ ॥ ୧ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ରସସ୍ୟେକେନ ପାଦେନ ତିଷ୍ଠନ୍ତମପରାଜିତମ୍ ।
ପୃଚ୍ଛାମି କୋ ଭବାନ୍ଦେବୋ ନ ମେ ଯକ୍ଷୋ ମତୋ ଭବାନ୍ ॥ ୨ ॥
ବସୂନାଂ ବା ଭବାନେକୋ ରୁଦ୍ରାଣାମଥ ବା ଭବାନ୍ ।
ଅଥ ବା ମରୁତାଂ ଶ୍ରେଷ୍ଠୋ ବର୍ଜୀ ବା ତ୍ରିଦଶେଶ୍ୱରଃ ॥ ୩ ॥
ମମ ହି ଭ୍ରାତର ଇମେ ସହସ୍ରଶତୟୋଧିନଃ ।
ନ ତଂ ଯୋଗଂ ପ୍ରପଶ୍ୟାମି ଯେନ ସ୍ୟୁର୍ୱିନିପାତିତାଃ ॥ ୪ ॥
ସୁଖଂ ପ୍ରତିବିବୁଦ୍ଧାନାମିନ୍ଦ୍ରିୟାଣ୍ୟୁପଲକ୍ଷୟେ ।
ସ ଭବାନ୍ସୁହୃଦସ୍ମାକମଥ ବା ନଃ ପିତା ଭବାନ୍ ॥ ୫ ॥
ଯକ୍ଷ ଉବାଚ ।
ଅହଂ ତେ ଜନକସ୍ତାତ ଧର୍ମୋ ମୃଦୁ ପରାକ୍ରମ ।
ତ୍ୱାଂ ଦିଦୃକ୍ଷୁରନୁପ୍ରାପ୍ତୋ ବିଦ୍ଧି ମାଂ ଭରତର୍ଷଭ ॥ ୬ ॥
ଯଶୋ ସତ୍ୟଂ ଦମଃ ଶୌଚମାର୍ଜବଂ ହ୍ରୀରଚାପଲମ୍ ।
ଦାନଂ ତପୋ ବ୍ରହ୍ମଚର୍ୟମିତ୍ୟେତାସ୍ତନବୋ ମମ ॥ ୭ ॥
ଅହିଂସା ସମତା ଶାନ୍ତିସ୍ତପୋ ଶୌଚମମତ୍ସରଃ ।
ଦ୍ୱାରାଣ୍ୟେତାନି ମେ ବିଦ୍ଧି ପ୍ରିୟୋ ହ୍ୟସି ସଦା ମମ ॥ ୮ ॥
ଦିଷ୍ଟ୍ୟା ପଞ୍ଚସୁ ରକ୍ତୋଽସି ଦିଷ୍ଟ୍ୟା ତେ ଷଟ୍ପଦୀ ଜିତା ।
ଦ୍ୱେ ପୂର୍ୱେ ମଧ୍ୟମେ ଦ୍ୱେ ଚ ଦ୍ୱେ ଚାନ୍ତେ ସାମ୍ପରାୟିକେ ॥ ୯ ॥
ଧର୍ମୋଽହମସ୍ମି ଭଦ୍ରଂ ତେ ଜିଜ୍ଞାସୁସ୍ତ୍ୱମିହାଗତଃ ।
ଆନୃଶଂସ୍ୟେନ ତୁଷ୍ଟୋଽସ୍ମି ବରଂ ଦାସ୍ୟାମି ତେଽନଘ ॥ ୧୦ ॥
ବରଂ ବୃଣୀଷ୍ୱ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଦାତା ହ୍ୟସ୍ମି ତବାନଘ ।
ଯେ ହି ମେ ପୁରୁଷା ଭକ୍ତା ନ ତେଷାମସ୍ତି ଦୁର୍ଗତିଃ ॥ ୧୧ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ଅରଣୀ ସହିତଂ ଯସ୍ୟ ମୃଗ ଆଦାୟ ଗଚ୍ଛତି ।
ତସ୍ୟାଗ୍ନୟୋ ନ ଲୁପ୍ୟେରନ୍ପ୍ରଥମୋଽସ୍ତୁ ବରୋ ମମ ॥ ୧୨ ॥
ଧର୍ମ ଉବାଚ ।
ଅରଣୀ ସହିତଂ ତସ୍ୟ ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ୟ ହୃତଂ ମୟା ।
ମୃଗବେଷେଣ କୌନ୍ତେୟ ଜିଜ୍ଞାସାର୍ଥଂ ତବ ପ୍ରଭୋ ॥ ୧୩ ॥
ବୈଶମ୍ପାୟନ ଉବାଚ ।
ଦଦାନୀତ୍ୟେବ ଭବଗାନୁତ୍ତରଂ ପ୍ରତ୍ୟପଦ୍ୟତ ।
ଅନ୍ୟଂ ବରୟ ଭଦ୍ରଂ ତେ ବରଂ ତ୍ୱମମରୋପମ ॥ ୧୪ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ବର୍ଷାଣି ଦ୍ୱାଦଶାରଣ୍ୟେ ତ୍ରୟୋଦଶମୁପସ୍ଥିତମ୍ ।
ତତ୍ର ନୋ ନାଭିଜାନୀୟୁର୍ୱସତୋ ମନୁଜାଃ କ୍ୱ ଚିତ୍ ॥ ୧୫ ॥
ବୈଶମ୍ପାୟନ ଉବାଚ ।
ଦଦାନୀତ୍ୟେବ ଭଗବାନୁତ୍ତରଂ ପ୍ରତ୍ୟପଦ୍ୟତ ।
ଭୂୟୋ ଚାଶ୍ୱାସୟାମାସ କୌନ୍ତେୟଂ ସତ୍ୟବିକ୍ରମମ୍ ॥ ୧୬ ॥
ଯଦ୍ୟପି ସ୍ୱେନ ରୂପେଣ ଚରିଷ୍ୟଥ ମହୀମିମାମ୍ ।
ନ ବୋ ବିଜ୍ଞାସ୍ୟତେ କଶ୍ଚିତ୍ତ୍ରିଷୁ ଲୋକେଷୁ ଭାରତ ॥ ୧୭ ॥
ବର୍ଷଂ ତ୍ରୟୋଦଶଂ ଚେଦଂ ମତ୍ପ୍ରସାଦାତ୍କୁରୂର୍ୱହାଃ ।
ବିରାଟନଗରେ ଗୂଢା ଅବିଜ୍ଞାତାଶ୍ଚରିଷ୍ୟଥ ॥ ୧୮ ॥
ଯଦ୍ୱଃ ସଙ୍କଲ୍ପିତଂ ରୂପଂ ମନସା ଯସ୍ୟ ଯାଦୃଶମ୍ ।
ତାଦୃଶଂ ତାଦୃଶଂ ସର୍ୱେ ଛନ୍ଦତୋ ଧାରୟିଷ୍ୟଥ ॥ ୧୯ ॥
ଅରିଣୀ ସହିତଂ ଚେଦଂ ବ୍ରାହ୍ମଣାୟ ପ୍ରୟଚ୍ଛତ ।
ଜିଜ୍ଞାସାର୍ଥଂ ମୟା ହ୍ୟେତଦାହୃତଂ ମୃଗରୂପିଣା ॥ ୨୦ ॥
ତୃତୀୟଂ ଗୃହ୍ୟତାଂ ପୁତ୍ର ବରମପ୍ରତିମଂ ମହତ୍ ।
ତ୍ୱଂ ହି ମତ୍ପ୍ରଭବୋ ରାଜନ୍ୱିଦୁରଶ୍ଚ ମମାଂଶ ଭାକ୍ ॥ ୨୧ ॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ଦେବଦେବୋ ମୟା ଦୃଷ୍ଟୋ ଭବାନ୍ସାକ୍ଷାତ୍ସନାତନଃ ।
ଯଂ ଦଦାସି ବରଂ ତୁଷ୍ଟସ୍ତଂ ଗ୍ରହୀଷ୍ୟାମ୍ୟହଂ ପିତଃ ॥ ୨୨ ॥
ଜୟେୟଂ ଲୋଭମୋହୌ ଚ କ୍ରୋଧଂ ଚାହଂ ସଦା ବିଭୋ ।
ଦାନେ ତପସି ସତ୍ୟେ ଚ ମନୋ ମେ ସତତଂ ଭବେତ୍ ॥ ୨୩ ॥
ଧର୍ମ ଉବାଚ ।
ଉପପନ୍ନୋ ଗୁଣୈଃ ସର୍ୱୈଃ ସ୍ୱଭାବେନାସି ପାଣ୍ଡବ ।
ଭବାନ୍ଧର୍ମଃ ପୁନଶ୍ଚୈବ ଯଥୋକ୍ତଂ ତେ ଭବିଷ୍ୟତି ॥ ୨୪ ॥
ବୈଶମ୍ପାୟନ ଉବାଚ ।
ଇତ୍ୟୁକ୍ତ୍ୱାନ୍ତର୍ଦଧେ ଧର୍ମୋ ଭଗବାଁଲ୍ଲୋକଭାବନଃ ।
ସମେତାଃ ପାଣ୍ଡବାଶ୍ଚୈବ ସୁଖସୁପ୍ତା ମନସ୍ୱିନଃ ॥ ୨୫ ॥
ଅଭ୍ୟେତ୍ୟ ଚାଶ୍ରମଂ ବୀରାଃ ସର୍ୱ ଏବ ଗତକ୍ଲମାଃ ।
ଆରଣେୟଂ ଦଦୁସ୍ତସ୍ମୈ ବ୍ରାହ୍ମଣାୟ ତପସ୍ୱିନେ ॥ ୨୬ ॥
ଇଦଂ ସମୁତ୍ଥାନ ସମାଗମଂ ମହତ୍
ପିତୁଶ୍ଚ ପୁତ୍ରସ୍ୟ ଚ କୀର୍ତିବର୍ଧନମ୍ ।
ପଠନ୍ନରଃ ସ୍ୟାଦ୍ୱିଜୀତେନ୍ଦ୍ରିୟୋ ବଶୀ
ସପୁତ୍ରପୌତ୍ରଃ ଶତବର୍ଷ ଭାଗ୍ଭବେତ୍ ॥ ୨୭ ॥
ନ ଚାପ୍ୟଧର୍ମେ ନ ସୁହୃଦ୍ୱିଭେଦନେ
ପରସ୍ୱହାରେ ପରଦାରମର୍ଶନେ ।
କଦର୍ୟ ଭାବେ ନ ରମେନ୍ମନୋ ସଦା
ନୃଣାଂ ସଦାଖ୍ୟାନମିଦଂ ବିଜାନତାମ୍ ॥ ୨୮ ॥
– Chant Stotra in Other Languages –
Yudhishthira Gita in Sanskrit – English – Bengali – Gujarati – Kannada – Malayalam – Odia – Telugu – Tamil