॥ Ishvara Geetaa from Kurmapurana Odia Lyrics ॥
॥ ଈଶ୍ୱରଗୀତା କୂର୍ମପୁରାଣେ ॥
ପ୍ରଥମୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ଋଷୟ ଊଚୁଃ
ଭବତା କଥିତଃ ସମ୍ୟକ୍ ସର୍ଗଃ ସ୍ୱାୟଂଭୁବସ୍ତତଃ ।
ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡସ୍ୟାସ୍ୟ ବିସ୍ତାରୋ ମନ୍ୱନ୍ତରବିନିଶ୍ଚୟଃ ॥ ୧.୧ ॥
ତତ୍ରେଶ୍ୱରେଶ୍ୱରୋ ଦେବୋ ବର୍ଣିଭିର୍ଧର୍ମତତ୍ପରୈଃ ।
ଜ୍ଞାନୟୋଗରତୈର୍ନିତ୍ୟମାରାଧ୍ୟଃ କଥିତସ୍ତ୍ୱୟା ॥ ୧.୨ ॥
ତଦ୍ୱଦାଶେଷସଂସାରଦୁଃଖନାଶମନୁତ୍ତମମ୍ ।
ଜ୍ଞାନଂ ବ୍ରହ୍ମୈକବିଷୟଂ ଯେନ ପଶ୍ୟେମ ତତ୍ପରମ୍ ॥ ୧.୩ ॥
ତ୍ୱଂ ହି ନାରାୟଣ ସାକ୍ଷାତ୍ କୃଷ୍ଣଦ୍ୱୈପାୟନାତ୍ ପ୍ରଭୋ ।
ଅବାପ୍ତାଖିଲବିଜ୍ଞାନସ୍ତତ୍ତ୍ୱାଂ ପୃଚ୍ଛାମହେ ପୁନଃ ॥ ୧.୪ ॥
ଶ୍ରୁତ୍ୱା ମୁନୀନାଂ ତଦ୍ ବାକ୍ୟଂ କୃଷ୍ଣଦ୍ୱୈପାୟନାତ୍ ପ୍ରଭୁମ୍ ।
ସୂତଃ ପୌରାଣିକଃ ସ୍ମୃତ୍ୱା ଭାଷିତୁଂ ହ୍ୟୁପଚକ୍ରମେ ॥ ୧.୫ ॥
ଅଥାସ୍ମିନ୍ନନ୍ତରେ ବ୍ୟାସଃ କୃଷ୍ଣଦ୍ୱୈପାୟନଃ ସ୍ୱୟମ୍ ।
ଆଜଗାମ ମୁନିଶ୍ରେଷ୍ଠା ଯତ୍ର ସତ୍ରଂ ସମାସତେ ॥ ୧.୬ ॥
ତଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ବେଦବିଦ୍ୱାଂସଂ କାଲମେଘସମଦ୍ୟୁତିମ୍ ।
ବ୍ୟାସଂ କମଲପତ୍ରାକ୍ଷଂ ପ୍ରଣେମୁର୍ଦ୍ୱିଜପୁଂଗବାଃ ॥ ୧.୭ ॥
ପପାତ ଦଣ୍ଡବଦ୍ ଭୂମୌ ଦୃଷ୍ଟ୍ୱାଽସୌ ଲୋମହର୍ଷଣଃ ।
ପ୍ରଦକ୍ଷିଣୀକୃତ୍ୟ ଗୁରୁଂ ପ୍ରାଞ୍ଜଲିଃ ପାର୍ଶ୍ୱଗୋଽଭବତ୍ ॥ ୧.୮ ॥
ପୃଷ୍ଟାସ୍ତେଽନାମୟଂ ବିପ୍ରାଃ ଶୌନକାଦ୍ୟା ମହାମୁନିମ୍ ।
ସମାଶ୍ୱାସ୍ୟାସନଂ ତସ୍ମୈ ତଦ୍ୟୋଗ୍ୟଂ ସମକଲ୍ପୟନ୍ ॥ ୧.୯ ॥
ଅଥୈତାନବ୍ରବୀଦ୍ ବାକ୍ୟଂ ପରାଶରସୁତଃ ପ୍ରଭୁଃ ।
କଚ୍ଚିନ୍ନ ତପସୋ ହାନିଃ ସ୍ୱାଧ୍ୟାୟସ୍ୟ ଶ୍ରୁତସ୍ୟ ଚ ॥ ୧.୧୦ ॥
ତତଃ ସ ସୂତଃ ସ୍ୱଗୁରୁଂ ପ୍ରଣମ୍ୟାହ ମହାମୁନିମ୍ ।
ଜ୍ଞାନଂ ତଦ୍ ବ୍ରହ୍ମବିଷୟଂ ମୁନୀନାଂ ବକ୍ତୁମର୍ହସି ॥ ୧.୧୧ ॥
ଇମେ ହି ମୁନୟଃ ଶାନ୍ତାସ୍ତାପସା ଧର୍ମତତ୍ପରାଃ ।
ଶୁଶ୍ରୂଷା ଜାୟତେ ଚୈଷାଂ ବକ୍ତୁମର୍ହସି ତତ୍ତ୍ୱତଃ ॥ ୧.୧୨ ॥
ଜ୍ଞାନଂ ବିମୁକ୍ତିଦଂ ଦିବ୍ୟଂ ଯନ୍ମେ ସାକ୍ଷାତ୍ ତ୍ୱୟୋଦିତମ୍ ।
ମୁନୀନାଂ ବ୍ୟାହୃତଂ ପୂର୍ୱଂ ବିଷ୍ଣୁନା କୂର୍ମରୂପିଣା ॥ ୧.୧୩ ॥
୩ଶ୍ରୁତ୍ୱା ସୂତସ୍ୟ ବଚନଂ ମୁନିଃ ସତ୍ୟବତୀସୁତଃ
ପ୍ରଣମ୍ୟ ଶିରସା ରୁଦ୍ରଂ ବଚଃ ପ୍ରାହ ସୁଖାବହମ୍ ॥ ୧.୧୪ ॥
ବ୍ୟାସ ଉବାଚ
ବକ୍ଷ୍ୟେ ଦେବୋ ମହାଦେବଃ ପୃଷ୍ଟୋ ଯୋଗୀଶ୍ୱରୈଃ ପୁରା ।
ସନତ୍କୁମାରପ୍ରମୁଖୈଃ ସ ସ୍ୱୟଂ ସମଭାଷତ ॥ ୧.୧୫ ॥
ସନତ୍କୁମାରଃ ସନକସ୍ତଥୈବ ଚ ସନନ୍ଦନଃ ।
ଅଙ୍ଗିରା ରୁଦ୍ରସହିତୋ ଭୃଗୁଃ ପରମଧର୍ମବିତ୍ ॥ ୧.୧୬ ॥
କଣାଦଃ କପିଲୋ ଯୋଗୀ ବାମଦେବୋ ମହାମୁନିଃ ।
ଶୁକ୍ରୋ ବସିଷ୍ଠୋ ଭଗବାନ୍ ସର୍ୱେ ସଂୟତମାନସାଃ ॥ ୧.୧୭ ॥
ପରସ୍ପରଂ ବିଚାର୍ୟୈତେ ସଂଶୟାବିଷ୍ଟଚେତସଃ ।
ତପ୍ତବନ୍ତସ୍ତପୋ ଘୋରଂ ପୁଣ୍ୟେ ବଦରିକାଶ୍ରମେ ॥ ୧.୧୮ ॥
ଅପଶ୍ୟଂସ୍ତେ ମହାୟୋଗମୃଷିଂ ଧର୍ମସୁତଂ ଶୁଚିମ୍ ।
ନାରାୟଣମନାଦ୍ୟନ୍ତଂ ନରେଣ ସହିତଂ ତଦା ॥ ୧.୧୯ ॥
ସଂସ୍ତୂୟ ବିବିଧୈଃ ସ୍ତୋତ୍ରୈଃ ସର୍ୱେ ବେଦସମୁଦ୍ଭବୈଃ ।
ପ୍ରଣେମୁର୍ଭକ୍ତିସଂୟୁକ୍ତା ଯୋଗିନୋ ଯୋଗବିତ୍ତମମ୍ ॥ ୧.୨୦ ॥
ବିଜ୍ଞାୟ ବାଞ୍ଛିତଂ ତେଷାଂ ଭଗବାନପି ସର୍ୱବିତ୍ ।
ପ୍ରାହ ଗମ୍ଭୀରୟା ବାଚା କିମର୍ଥଂ ତପ୍ୟତେ ତପଃ ॥ ୧.୨୧ ॥
ଅବ୍ରୁବନ୍ ହୃଷ୍ଟମନସୋ ବିଶ୍ୱାତ୍ମାନଂ ସନାତନମ୍ ।
ସାକ୍ଷାନ୍ନାରାୟଣଂ ଦେବମାଗତଂ ସିଦ୍ଧିସୂଚକମ୍ ॥ ୧.୨୨ ॥
ବୟଂ ସଂଶୟମାପନ୍ନାଃ ସର୍ୱେ ବୈ ବ୍ରହ୍ମବାଦିନଃ ।
ଭବନ୍ତମେକଂ ଶରଣଂ ପ୍ରପନ୍ନାଃ ପୁରୁଷୋତ୍ତମମ୍ ॥ ୧.୨୩ ॥
ତ୍ୱଂ ହି ବେତ୍ସି ପରମଂ ଗୁହ୍ୟଂ ସର୍ୱନ୍ତୁ ଭଗବାନୃଷିଃ ।
ନାରାୟଣଃ ସ୍ୱୟଂ ସାକ୍ଷାତ୍ ପୁରାଣୋଽବ୍ୟକ୍ତପୂରୁଷଃ ॥ ୧.୨୪ ॥
ନହ୍ୟନ୍ୟୋ ବିଦ୍ୟତେ ବେତ୍ତା ତ୍ୱାମୃତେ ପରମେଶ୍ୱରମ୍ ।
ଶୁଶ୍ରୂଷାଽସ୍ମାକମଖିଲଂ ସଂଶୟଂ ଛେତ୍ତୁମର୍ହସି ॥ ୧.୨୫ ॥
କିଂ କାରଣମିଦଂ କୃତ୍ସ୍ନଂ କୋଽନୁସଂସରତେ ସଦା ।
କଶ୍ଚିଦାତ୍ମା ଚ କା ମୁକ୍ତିଃ ସଂସାରଃ କିଂନିମିତ୍ତକଃ ॥ ୧.୨୬ ॥
କଃ ସଂସାରପତୀଶାନଃ କୋ ବା ସର୍ୱଂ ପ୍ରପଶ୍ୟତି ।
କିଂ ତତ୍ ପରତରଂ ବ୍ରହ୍ମ ସର୍ୱଂ ନୋ ବକ୍ତୁମର୍ହସି ॥ ୧.୨୭ ॥
ଏବମୁକ୍ତା ତୁ ମୁନୟଃ ପ୍ରାପଶ୍ୟନ୍ ପୁରୁଷୋତ୍ତମମ୍ ।
ବିହାୟ ତାପସଂ ରୂପଂ ସଂସ୍ଥିତଂ ସ୍ୱେନ ତେଜସା ॥ ୧.୨୮ ॥
ବିଭ୍ରାଜମାନଂ ବିମଲଂ ପ୍ରଭାମଣ୍ଡଲମଣ୍ଡିତମ୍ ।
ଶ୍ରୀବତ୍ସବକ୍ଷସଂ ଦେବଂ ତପ୍ତଜାମ୍ବୂନଦପ୍ରଭମ୍ ॥ ୧.୨୯ ॥
ଶଙ୍ଖଚକ୍ରଗଦାପାଣିଂ ଶାର୍ଙ୍ଗହସ୍ତଂ ଶ୍ରିୟାବୃତମ୍ ।
ନ ଦୃଷ୍ଟସ୍ତତ୍କ୍ଷଣାଦେବ ନରସ୍ତସ୍ୟୈବ ତେଜସା ॥ ୧.୩୦ ॥
ତଦନ୍ତରେ ମହାଦେବଃ ଶଶାଙ୍କାଙ୍କିତଶେଖରଃ ।
ପ୍ରସାଦାଭିମୁଖୋ ରୁଦ୍ରଃ ପ୍ରାଦୁରାସୀନ୍ମହେଶ୍ୱରଃ ॥ ୧.୩୧ ॥
ନିରୀକ୍ଷ୍ୟ ତେ ଜଗନ୍ନାଥଂ ତ୍ରିନେତ୍ରଂ ଚନ୍ଦ୍ରଭୂଷଣମ୍ ।
ତୁଷ୍ଟବୁର୍ହୃଷ୍ଟମନସୋ ଭକ୍ତ୍ୟା ତଂ ପରମେଶ୍ୱରମ୍ ॥ ୧.୩୨ ॥
ଜୟେଶ୍ୱର ମହାଦେବ ଜୟ ଭୂତପତେ ଶିବ ।
ଜୟାଶେଷମୁନୀଶାନ ତପସାଽଭିପ୍ରପୂଜିତ ॥ ୧.୩୩ ॥
ସହସ୍ରମୂର୍ତେ ବିଶ୍ୱାତ୍ମନ୍ ଜଗଦ୍ୟନ୍ତ୍ରପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ।
ଜୟାନନ୍ତ ଜଗଜ୍ଜନ୍ମତ୍ରାଣସଂହାରକାରକ ॥ ୧.୩୪ ॥
ସହସ୍ରଚରଣେଶାନ ଶଂଭୋ ଯୋଗୀନ୍ଦ୍ରବନ୍ଦିତ ।
ଜୟାମ୍ବିକାପତେ ଦେବ ନମସ୍ତେ ପରମେଶ୍ୱର ॥ ୧.୩୫ ॥
ସଂସ୍ତୁତୋ ଭଗବାନୀଶସ୍ତ୍ର୍ୟମ୍ବକୋ ଭକ୍ତବତ୍ସଲଃ ।
ସମାଲିଙ୍ଗ୍ୟ ହୃଷୀକେଶଂ ପ୍ରାହ ଗମ୍ଭୀରୟା ଗିରା ॥ ୧.୩୬ ॥
କିମର୍ଥଂ ପୁଣ୍ଡରୀକାକ୍ଷ ମୁନୀନ୍ଦ୍ରା ବ୍ରହ୍ମବାଦିନଃ ।
ଇମଂ ସମାଗତା ଦେଶଂ କିଂ ବା କାର୍ୟଂ ମୟାଽଚ୍ୟୁତ ॥ ୧.୩୭ ॥
ଆକର୍ଣ୍ୟ ଭଗବଦ୍ୱାକ୍ୟଂ ଦେବଦେବୋ ଜନାର୍ଦନଃ ।
ପ୍ରାହ ଦେବୋ ମହାଦେବଂ ପ୍ରସାଦାଭିମୁଖଂ ସ୍ଥିତମ୍ ॥ ୧.୩୮ ॥
ଇମେ ହି ମୁନୟୋ ଦେବ ତାପସାଃ କ୍ଷୀଣକଲ୍ପଷାଃ ।
ଅଭ୍ୟାଗତାନାଂ ଶରଣଂ ସମ୍ୟଗ୍ଦର୍ଶନକାଙ୍କ୍ଷିଣାମ୍ ॥ ୧.୩୯ ॥
ଯଦି ପ୍ରସନ୍ନୋ ଭଗବାନ୍ ମୁନୀନାଂ ଭାବିତାତ୍ମନାମ୍ ।
ସନ୍ନିଧୌ ମମ ତଜ୍ଜ୍ଞାନଂ ଦିବ୍ୟଂ ବକ୍ତୁମିହାର୍ହସି ॥ ୧.୪୦ ॥
ତ୍ୱଂ ହି ବେତ୍ସି ସ୍ୱମାତ୍ମାନଂ ନ ହ୍ୟନ୍ୟୋ ବିଦ୍ୟତେ ଶିବ ।
ତତସ୍ତ୍ୱମାତ୍ମନାତ୍ମାନଂ ମୁନୀନ୍ଦ୍ରେଭ୍ୟଃ ପ୍ରଦର୍ଶୟ ॥ ୧.୪୧ ॥
ଏବମୁକ୍ତ୍ୱା ହୃଷୀକେଶଃ ପ୍ରୋବାଚ ମୁନିପୁଂଗବାନ୍ ।
ପ୍ରଦର୍ଶୟନ୍ ଯୋଗସିଦ୍ଧିଂ ନିରୀକ୍ଷ୍ୟ ବୃଷଭଧ୍ୱଜମ୍ ॥ ୧.୪୨ ॥
ସଂଦର୍ଶନାନ୍ମହେଶସ୍ୟ ଶଂକରସ୍ୟାଥ ଶୂଲିନଃ ।
କୃତାର୍ଥଂ ସ୍ୱୟମାତ୍ମାନଂ ଜ୍ଞାତୁମର୍ହଥ ତତ୍ତ୍ୱତଃ ॥ ୧.୪୩ ॥
ଦ୍ରଷ୍ଟୁମର୍ହଥ ବିଶ୍ୱେଶଂ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷଂ ପୁରତଃ ସ୍ଥିତମ୍ ।
ମମୈବ ସନ୍ନିଧାବେବ ଯଥାବଦ୍ ବକ୍ତୁମୀଶ୍ୱରଃ ॥ ୧.୪୪ ॥
ନିଶମ୍ୟ ବିଷ୍ଣୋର୍ୱଚନଂ ପ୍ରଣମ୍ୟ ବୃଷଭଧ୍ୱଜମ୍ ।
ସନତ୍କୁମାରପ୍ରମୁଖାଃ ପୃଚ୍ଛନ୍ତି ସ୍ମ ମହେଶ୍ୱରମ୍ ॥ ୧.୪୫ ॥
ଅଥାସ୍ମିନ୍ନନ୍ତରେ ଦିବ୍ୟମାସନଂ ବିମଲଂ ଶିବମ୍ ।
କିମପ୍ୟଚିନ୍ତ୍ୟଂ ଗଗନାଦୀଶ୍ୱରାର୍ଥେ ସମୁଦ୍ବଭୌ ॥ ୧.୪୬ ॥
ତତ୍ରାସସାଦ ଯୋଗାତ୍ମା ବିଷ୍ଣୁନା ସହ ବିଶ୍ୱକୃତ୍ ।
ତେଜସା ପୂରୟନ୍ ବିଶ୍ୱଂ ଭାତି ଦେବୋ ମହେଶ୍ୱରଃ ॥ ୧.୪୭ ॥
ତତୋ ଦେବାଦିଦେବେଶଂ ଶଂକରଂ ବ୍ରହ୍ମବାଦିନଃ ।
ବିଭ୍ରାଜମାନଂ ବିମଲେ ତସ୍ମିନ୍ ଦଦୃଶୁରାସନେ ॥ ୧.୪୮ ॥
ଯଂ ପ୍ରପଶ୍ୟନ୍ତିୟୋଗସ୍ଥାଃ ସ୍ୱାତ୍ମନ୍ୟାତ୍ମାନମୀଶ୍ୱରମା ।
ଅନନ୍ୟତେଜସଂ ଶାନ୍ତଂ ଶିବଂ ଦଦୃଶିରେ କିଲ ॥ ୧.୪୯ ॥
ଯତଃ ପ୍ରସୂତିର୍ଭୂତାନାଂ ଯତ୍ରୈତତ୍ ପ୍ରବିଲୀୟତେ ।
ତମାସନସ୍ଥଂ ଭୂତାନାମୀଶଂ ଦଦୃଶିରେ କିଲ ॥ ୧.୫୦ ॥
ଯଦନ୍ତରା ସର୍ୱମେତଦ୍ ଯତୋଽଭିନ୍ନମିଦଂ ଜଗତ୍ ।
ସବାସୁଦେବମାସୀନଂ ତମୀଶଂ ଦଦୃଶୁଃ କିଲ ॥ ୧.୫୧ ॥
ପ୍ରୋବାଚ ପୃଷ୍ଟୋ ଭଗବାନ୍ ମୁନୀନାଂ ପରମେଶ୍ୱରଃ ।
ନିରୀକ୍ଷ୍ୟ ପୁଣ୍ଡରୀକାକ୍ଷଂ ସ୍ୱାତ୍ମୟୋଗମନୁତ୍ତମମ୍ ॥ ୧.୫୨ ॥
ତଚ୍ଛୃଣୁଧ୍ୱଂ ଯଥାନ୍ୟାୟମୁଚ୍ୟମାନଂ ମୟାଽନଘାଃ ।
ପ୍ରଶାନ୍ତମାନସାଃ ସର୍ୱେ ଜ୍ଞାନମୀଶ୍ୱରଭାଷିତମ୍ ॥ ୧.୫୩ ॥
ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
(ଈଶ୍ୱରଗୀତାସୁ) ପ୍ରଥମୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥ ୧ ॥
ଦ୍ୱିତୀୟୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ଈଶ୍ୱର ଉବାଚ ।
ଅବାଚ୍ୟମେତଦ୍ ବିଜ୍ଞାନମାତ୍ମଗୁହ୍ୟଂ ସନାତନମ୍ ।
ଯନ୍ନ ଦେବା ବିଜାନନ୍ତି ଯତନ୍ତୋଽପି ଦ୍ୱିଜାତୟଃ ॥ ୨.୧ ॥
ଇଦଂ ଜ୍ଞାନଂ ସମାଶ୍ରିତ୍ୟ ବ୍ରହ୍ମଭୂତା ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମାଃ ।
ନ ସଂସାରଂ ପ୍ରପଦ୍ୟନ୍ତେ ପୂର୍ୱେଽପି ବ୍ରହ୍ମବାଦିନଃ ॥ ୨.୨ ॥
ଗୁହ୍ୟାଦ୍ ଗୁହ୍ୟତମଂ ସାକ୍ଷାଦ୍ ଗୋପନୀୟଂ ପ୍ରୟତ୍ନତଃ ।
ବକ୍ଷ୍ୟେ ଭକ୍ତିମତାମଦ୍ୟ ଯୁଷ୍ମାକଂ ବ୍ରହ୍ମବାଦିନାମ୍ ॥ ୨.୩ ॥
ଆତ୍ମାୟଃ କେବଲଃ ସ୍ୱଚ୍ଛଃ ଶୁଦ୍ଧଃ ସୂକ୍ଷ୍ମଃ ସନାତନଃ ।
ଅସ୍ତି ସର୍ୱାନ୍ତରଃ ସାକ୍ଷାଚ୍ଚିନ୍ମାତ୍ରସ୍ତମସଃ ପରଃ ॥ ୨.୪ ॥
ସୋଽନ୍ତର୍ୟାମୀ ସ ପୁରୁଷଃ ସ ପ୍ରାଣଃ ସ ମହେଶ୍ୱରଃ ।
ସ କାଲୋଽତ୍ରସ୍ତଦବ୍ୟକ୍ତଂ ସ ଏବେଦମିତି ଶ୍ରୁତିଃ ॥ ୨.୫ ॥
ଅସ୍ମାଦ୍ ବିଜାୟତେ ବିଶ୍ୱମତ୍ରୈବ ପ୍ରବିଲୀୟତେ ।
ସ ମାୟୀ ମାୟଯା ବଦ୍ଧଃ କରୋତି ବିବିଧାସ୍ତନୂଃ ॥ ୨.୬ ॥
ନ ଚାପ୍ୟଯଂ ସଂସରତି ନ ଚ ସଂସାରମୟଃ ପ୍ରଭୁଃ ।
ନାୟଂ ପୃଥ୍ୱୀ ନ ସଲିଲଂ ନ ତେଜଃ ପବନୋ ନଭଃ ॥ ୨.୭ ॥
ନ ପ୍ରାଣେ ନ ମନୋଽବ୍ୟକ୍ତଂ ନ ଶବ୍ଦଃ ସ୍ପର୍ଶ ଏବ ଚ ।
ନ ରୂପରସଗନ୍ଧାଶ୍ଚ ନାହଂ କର୍ତ୍ତା ନ ବାଗପି ॥ ୨.୮ ॥
ନ ପାଣିପାଦୌ ନୋ ପାୟୁର୍ନ ଚୋପସ୍ଥଂ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମାଃ ।
ନ କର୍ତ୍ତା ନ ଚ ଭୋକ୍ତା ବା ନ ଚ ପ୍ରକୃତିପୂରୁଷୌ ॥ ୨.୯ ॥
ନ ମାୟା ନୈବ ଚ ପ୍ରାଣା ଚୈତନ୍ୟଂ ପରମାର୍ଥତଃ ।
ଯଥା ପ୍ରକାଶତମସୋଃ ସମ୍ବନ୍ଧୋ ନୋପପଦ୍ୟତେ ॥ ୨.୧୦ ॥
ତଦ୍ୱଦୈକ୍ୟଂ ନ ସଂବନ୍ଧଃ ପ୍ରପଞ୍ଚପରମାତ୍ମନୋଃ
ଛାୟାତପୌ ଯଥା ଲୋକେ ପରସ୍ପରବିଲକ୍ଷଣୌ ॥ ୨.୧୧ ॥
ତଦ୍ୱତ୍ ପ୍ରପଞ୍ଚପୁରୁଷୌ ବିଭିନ୍ନୌ ପରମାର୍ଥତଃ ।
ତଥାତ୍ମା ମଲିନୋଽସୃଷ୍ଟୋ ବିକାରୀ ସ୍ୟାତ୍ ସ୍ୱଭାବତଃ ॥ ୨.୧୨ ॥
ନହି ତସ୍ୟ ଭବେନ୍ମୁକ୍ତିର୍ଜନ୍ମାନ୍ତରଶତୈରପି ।
ପଶ୍ୟନ୍ତି ମୁନୟୋ ଯୁକ୍ତାଃ ସ୍ୱାତ୍ମାନଂ ପରମାର୍ଥତଃ ॥ ୨.୧୩ ॥
ବିକାରହୀନଂ ନିର୍ଦୁଃ ଖମାନନ୍ଦାତ୍ମାନମବ୍ୟଯମ୍ ।
ଅହ କର୍ତ୍ତା ସୁଖୀ ଦୁଃଖୀ କୃଶଃ ସ୍ଥୂଲେତି ଯା ମତିଃ ॥ ୨.୧୪ ॥
ସା ଚାହଂକାରକର୍ତୃତ୍ୱାଦାତ୍ମନ୍ୟାରୋପ୍ୟତେ ଜନୈଃ ।
ବଦନ୍ତି ବେଦବିଦ୍ୱାଂସଃ ସାକ୍ଷିଣଂ ପ୍ରକୃତେଃ ପରମ୍ ॥ ୨.୧୫ ॥
ଭୋକ୍ତାରମକ୍ଷରଂ ଶୁଦ୍ଧଂ ସର୍ୱତ୍ର ସମବସ୍ଥିତମ୍ ।
ତସ୍ମାଦଜ୍ଞାନମୂଲୋ ହି ସଂସାରଃ ସର୍ୱଦେହିନାମ୍ ॥ ୨.୧୬ ॥
ଅଜ୍ଞାନାଦନ୍ୟଥା ଜ୍ଞାନାତ୍ ତତ୍ୱଂ ପ୍ରକୃତିସଂଗତମ୍ ।
ନିତ୍ୟୋଦିତଂ ସ୍ୱୟଂ ଜ୍ୟୋତିଃ ସର୍ୱଗଃ ପୁରୁଷଃ ପରଃ ॥ ୨.୧୭ ॥
ଅହଂକାରାବିବେକେନ କର୍ତ୍ତାହମିତି ମନ୍ୟତେ ।
ପଶ୍ୟନ୍ତି ଋଷୟୋଽବ୍ୟକ୍ତଂ ନିତ୍ୟଂ ସଦସଦାତ୍ମକମ୍ ॥ ୨.୧୮ ॥
ପ୍ରଧାନଂ ପ୍ରକୃତିଂ ବୁଦ୍ଧ୍ୱା କାରଣଂ ବ୍ରହ୍ମବାଦିନଃ ।
ତେନାୟଂ ସଂଗତୋ ହ୍ୟାତ୍ମା କୂଟସ୍ଥୋଽପି ନିରଞ୍ଜନଃ ॥ ୨.୧୯ ॥
ସ୍ୱାତ୍ମାନମକ୍ଷରଂ ବ୍ରହ୍ମ ନାବବୁଦ୍ଧ୍ୟେତ ତତ୍ତ୍ୱତଃ ।
ଅନାତ୍ମନ୍ୟାତ୍ମବିଜ୍ଞାନଂ ତସ୍ମାଦ୍ ଦୁଃଖଂ ତଥେତରତ୍ ॥ ୨.୨୦ ॥
ରଗଦ୍ୱେଷାଦୟୋ ଦୋଷାଃ ସର୍ୱେ ଭ୍ରାନ୍ତିନିବନ୍ଧନାଃ ।
କର୍ମାଣ୍ୟସ୍ୟ ଭବେଦ୍ ଦୋଷଃ ପୁଣ୍ୟାପୁଣ୍ୟମିତି ସ୍ଥିତିଃ ॥ ୨.୨୧ ॥
ତଦ୍ୱଶାଦେବ ସର୍ୱେଷାଂ ସର୍ୱଦେହସମୁଦ୍ଭବଃ ।
ନିତ୍ୟଃ ସର୍ୱତ୍ରଗୋ ହ୍ୟାତ୍ମା କୂଟସ୍ଥୋ ଦୋଷବର୍ଜିତଃ ॥ ୨.୨୨ ॥
ଏକଃ ସ ଭିଦ୍ୟତେ ଶକ୍ତ୍ୟା ମାୟଯା ନ ସ୍ୱଭାବତଃ ।
ତସ୍ମାଦଦ୍ୱୈତମେବାହୁର୍ମୁନୟଃ ପରମାର୍ଥତଃ ॥ ୨.୨୩ ॥
ଭେଦୋ ବ୍ୟକ୍ତସ୍ୱଭାବେନ ସା ଚ ମାୟାତ୍ମସଂଶ୍ରୟା ।
ଯଥା ହି ଧୂମସମ୍ପର୍କାନ୍ନାକାଶୋ ମଲିନୋ ଭବେତ୍ ॥ ୨.୨୪ ॥
ଅନ୍ତଃ କରଣଜୈର୍ଭାବୈରାତ୍ମା ତଦ୍ୱନ୍ନ ଲିପ୍ୟତେ ।
ଯଥା ସ୍ୱପ୍ରଭୟା ଭାତି କେବଲଃ ସ୍ଫଟିକୋଽମଲଃ ॥ ୨.୨୫ ॥
ଉପାଧିହୀନୋ ବିମଲସ୍ତଥୈବାତ୍ମା ପ୍ରକାଶତେ ।
ଜ୍ଞାନସ୍ୱୂପମେବାହୁର୍ଜଗଦେତଦ୍ ବିଚକ୍ଷଣାଃ ॥ ୨.୨୬ ॥
ଅର୍ଥସ୍ୱରୂପମେବାନ୍ୟେ ପଶ୍ୟନ୍ତ୍ୟନ୍ୟେ କୁଦୃଷ୍ଟୟଃ ।
କୂଟସ୍ଥୋ ନିର୍ଗୁଣୋ ବ୍ୟାପୀ ଚୈତନ୍ୟାତ୍ମା ସ୍ୱଭାବତଃ ॥ ୨.୨୭ ॥
ଦୃଶ୍ୟତେ ହ୍ୟର୍ଥରୂପେଣ ପୁରୁଷୈର୍ଜ୍ଞାନଦୃଷ୍ଟିଭିଃ ।
ଯଥା ସ ଲକ୍ଷ୍ୟତେ ରକ୍ତଃ କେବଲଃ ସ୍ଫଟିକୋ ଜନୈଃ ॥ ୨.୨୮ ॥
ରକ୍ତିକାଦ୍ୟୁପଧାନେନ ତଦ୍ୱତ୍ ପରମପୂରୁଷଃ ।
ତସ୍ମାଦାତ୍ମାଽକ୍ଷରଃ ଶୁଦ୍ଧୋ ନିତ୍ୟଃ ସର୍ୱଗତୋଽବ୍ୟଯଃ ॥ ୨.୨୯ ॥
ଉପାସିତବ୍ୟୋ ମନ୍ତବ୍ୟଃ ଶ୍ରୋତବ୍ୟଶ୍ଚ ମୁମୁକ୍ଷୁଭିଃ ।
ଯଦା ମନସି ଚୈତନ୍ୟଂ ଭାତି ସର୍ୱତ୍ରଗଂ ସଦା ॥ ୨.୩୦ ॥
ଯୋଗିନୋଽବ୍ୟବଧାନେନ ତଦା ସମ୍ପଦ୍ୟତେ ସ୍ୱୟମ୍ ।
ଯଦା ସର୍ୱାଣି ଭୂତାନି ସ୍ୱାତ୍ମନ୍ୟେବାଭିପଶ୍ୟତି ॥ ୨.୩୧ ॥
ସର୍ୱଭୂତେଷୁ ଚାତ୍ମାନଂ ବ୍ରହ୍ମ ସମ୍ପଦ୍ୟତେ ତଦା ।
ଯଦା ସର୍ୱାଣି ଭୂତାନି ସମାଧିସ୍ଥୋ ନ ପଶ୍ୟତି ॥ ୨.୩୨ ॥
ଏକୀଭୂତଃ ପରେଣାସୌ ତଦା ଭବତି କେବଲମ୍ ।
ଯଦା ସର୍ୱେ ପ୍ରମୁଚ୍ୟନ୍ତେ କାମା ଯେଽସ୍ୟ ହୃଦି ସ୍ଥିତାଃ ॥ ୨.୩୩ ॥
ତଦାଽସାବମୃତୀଭୂତଃ କ୍ଷେମଂ ଗଚ୍ଛତି ପଣ୍ଡିତଃ ।
ଯଦା ଭୂତପୃଥଗ୍ଭାବମେକସ୍ଥମନୁପଶ୍ୟତି ॥ ୨.୩୪ ॥
ତତ ଏବ ଚ ବିସ୍ତାରଂ ବ୍ରହ୍ମ ସମ୍ପଦ୍ୟତେ ତଦା ।
ଯଦା ପଶ୍ୟତି ଚାତ୍ମାନଂ କେବଲଂ ପରମାର୍ଥତଃ ॥ ୨.୩୫ ॥
ମାୟାମାତ୍ରଂ ଜଗତ୍ କୃତ୍ସ୍ନଂ ତଦା ଭବତି ନିର୍ୱୃତଃ ॥ ୨.୩୬ ॥
ଯଦା ଜନ୍ମଜରାଦୁଃଖବ୍ୟାଧୀନାମେକଭେଷଜମ୍ ।
କେବଲଂ ବ୍ରହ୍ମବିଜ୍ଞାନଂ ଜାୟତେଽସୌ ତଦା ଶିବଃ ॥ ୨.୩୭ ॥
ଯଥା ନଦୀନଦା ଲୋକେ ସାଗରେଣୈକତାଂ ଯୟୁଃ ।
ତଦ୍ୱଦାତ୍ମାଽକ୍ଷରେଣାସୌ ନିଷ୍କଲେନୈକତାଂ ବ୍ରଜେତ୍ ॥ ୨.୩୮ ॥
ତସ୍ମାଦ୍ ବିଜ୍ଞାନମେବାସ୍ତି ନ ପ୍ରପଞ୍ଚୋ ନ ସଂସୃତିଃ ।
ଅଜ୍ଞାନେନାବୃତଂ ଲୋକୋ ବିଜ୍ଞାନଂ ତେନ ମୁହ୍ୟତି ॥ ୨.୩୯ ॥
ତଜ୍ଜ୍ଞାନଂ ନିର୍ମଲଂ ସୂକ୍ଷ୍ମଂ ନିର୍ୱିକଲ୍ପଂ ତଦବ୍ୟଯମ୍ ।
ଅଜ୍ଞାନମିତରତ୍ ସର୍ୱଂ ବିଜ୍ଞାନମିତି ତନ୍ମତମ୍ ॥ ୨.୪୦ ॥
ଏତଦ୍ୱଃ କଥିତଂ ସାଂଖ୍ୟଂ ଭାଷିତଂ ଜ୍ଞାନମୁତ୍ତମମ୍ ।
ସର୍ୱବେଦାନ୍ତସାରଂ ହି ଯୋଗସ୍ତତ୍ରୈକଚିତ୍ତତା ॥ ୨.୪୧ ॥
ଯୋଗାତ୍ ସଂଜାୟତେ ଜ୍ଞାନଂ ଜ୍ଞାନାଦ୍ ଯୋଗଃ ପ୍ରବର୍ତ୍ତତେ ।
ଯୋଗଜ୍ଞାନାଭିୟୁକ୍ତସ୍ୟ ନାବାପ୍ୟଂ ବିଦ୍ୟତେ କ୍ୱଚିତ୍ ॥ ୨.୪୨ ॥
ଯଦେବ ଯୋଗିନୋ ଯାନ୍ତି ସାଂଖ୍ୟୈସ୍ତଦଧିଗମ୍ୟତେ ।
ଏକଂ ସାଂଖ୍ୟଂ ଚ ଯୋଗଂ ଚ ଯଃ ପଶ୍ୟତି ସ ତତ୍ତ୍ୱବିତ୍ ॥ ୨.୪୩ ॥
ଅନ୍ୟେ ଚ ଯୋଗିନୋ ବିପ୍ରା ଐଶ୍ୱର୍ୟାସକ୍ତଚେତସଃ ।
ମଜ୍ଜନ୍ତି ତତ୍ର ତତ୍ରୈବ ଯେ ଚାନ୍ୟେକୁଣ୍ଟବୁଦ୍ଧୟଃ ॥ ୨.୪୪ ॥
ଯତ୍ତତ୍ ସର୍ୱଗତଂ ଦିବ୍ୟମୈଶ୍ୱର୍ୟମଚଲଂ ମହତ୍ ।
ଜ୍ଞାନୟୋଗାଭିୟୁକ୍ତସ୍ତୁ ଦେହାନ୍ତେ ତଦବାପ୍ନୁୟାତ୍ ॥ ୨.୪୫ ॥
ଏଷ ଆତ୍ମାଽହମବ୍ୟକ୍ତୋ ମାୟାବୀ ପରମେଶ୍ୱରଃ ।
କୀର୍ତିତଃ ସର୍ୱବେଦେଷୁ ସର୍ୱାତ୍ମା ସର୍ୱତୋମୁଖଃ ॥ ୨.୪୬ ॥
ସର୍ୱକାମଃ ସର୍ୱରସଃ ସର୍ୱଗନ୍ଧୋଽଜରୋଽମରଃ ।
ସର୍ୱତଃ ପାଣିପାଦୋଽହମନ୍ତର୍ୟାମୀ ସନାତନଃ ॥ ୨.୪୭ ॥
ଅପାଣିପାଦୋ ଜବନୋ ଗ୍ରହୀତା ହୃଦି ସଂସ୍ଥିତଃ ।
ଅଚକ୍ଷୁରପି ପଶ୍ୟାମି ତଥାଽକର୍ଣଃ ଶୃଣୋମ୍ୟହମ୍ ॥ ୨.୪୮ ॥
ବେଦାହଂ ସର୍ୱମେବେଦଂ ନ ମାଂ ଜାନାତି କଶ୍ଚନ ।
ପ୍ରାହୁର୍ମହାନ୍ତଂ ପୁରୁଷଂ ମାମେକଂ ତତ୍ତ୍ୱଦର୍ଶିନଃ ॥ ୨.୪୯ ॥
ପଶ୍ୟନ୍ତି ଋଷୟୋ ହେତୁମାତ୍ମନଃ ସୂକ୍ଷ୍ମଦର୍ଶିନଃ ।
ନିର୍ଗୁଣାମଲରୂପସ୍ୟ ଯତ୍ତଦୈଶ୍ୱର୍ୟମୁତ୍ତମମ୍ ॥ ୨.୫୦ ॥
ଯନ୍ନ ଦେବା ବିଜାନନ୍ତି ମୋହିତା ମମ ମାୟଯା ।
ବକ୍ଷ୍ୟେ ସମାହିତା ଯୂୟଂ ଶୃଣୁଧ୍ୱଂ ବ୍ରହ୍ମବାଦିନଃ ॥ ୨.୫୧ ॥
ନାହଂ ପ୍ରଶାସ୍ତା ସର୍ୱସ୍ୟ ମାୟାତୀତଃ ସ୍ୱଭାବତଃ ।
ପ୍ରେରୟାମି ତଥାପୀଦଂ କାରଣଂ ସୂରୟୋ ବିଦୁଃ ॥ ୨.୫୨ ॥
ଯନ୍ମେ ଗୁହ୍ୟତମଂ ଦେହଂ ସର୍ୱଗଂ ତତ୍ତ୍ୱଦର୍ଶିନଃ ।
ପ୍ରବିଷ୍ଟା ମମ ସାୟୁଜ୍ୟଂ ଲଭନ୍ତେ ଯୋଗିନୋଽବ୍ୟଯମ୍ ॥ ୨.୫୩ ॥
ତେଷାଂ ହି ବଶମାପନ୍ନା ମାୟା ମେ ବିଶ୍ୱରୂପିଣୀ ।
ଲଭନ୍ତେ ପରମଂ ଶୁଦ୍ଧଂ ନିର୍ୱାଣଂ ତେ ମୟା ସହ ॥ ୨.୫୪ ॥
ନ ତେଷାଂ ପୁନରାବୃତ୍ତିଃ କଲ୍ପକୋଟିଶତୈରପି ।
ପ୍ରସାଦାନ୍ମମ ଯୋଗୀନ୍ଦ୍ରା ଏତଦ୍ ବେଦାନୁସାସନମ୍ ॥ ୨.୫୫ ॥
ତତ୍ପୁତ୍ରଶିଷ୍ୟଯୋଗିଭ୍ୟୋ ଦାତବ୍ୟଂ ବ୍ରହ୍ମବାଦିଭିଃ ।
ମଦୁକ୍ତମେତଦ୍ ବିଜ୍ଞାନଂ ସାଂଖ୍ୟଂ ଯୋଗସମାଶ୍ରୟମ୍ ॥ ୨.୫୬ ॥
ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
(ଈଶ୍ୱରଗୀତାସୁ) ଦ୍ୱିତୀୟୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥ ୨ ॥
ତୃତୀୟୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ଈଶ୍ୱର ଉବାଚ
ଅବ୍ୟକ୍ତାଦଭବତ୍ କାଲଃ ପ୍ରଧାନଂ ପୁରୁଷଃ ପରଃ ।
ତେଭ୍ୟଃ ସର୍ୱମିଦଂ ଜାତଂ ତସ୍ମାଦ୍ ବ୍ରହ୍ମମୟଂ ଜଗତ୍ ॥ ୩.୧ ॥
ସର୍ୱତଃ ପାଣିପାଦାନ୍ତଂ ସର୍ୱତୋଽକ୍ଷିଶିରୋମୁଖମ୍ ।
ସର୍ୱତଃ ଶ୍ରୁତିମଲ୍ଲୋକେ ସର୍ୱମାବୃତ୍ୟ ତିଷ୍ଠତି ॥ ୩.୨ ॥
ସର୍ୱେନ୍ଦ୍ରିୟଗୁଣାଭାସଂ ସର୍ୱେନ୍ଦ୍ରିୟବିବର୍ଜିତମ୍ ।
ସର୍ୱାଧାରଂ ସଦାନନ୍ଦମବ୍ୟକ୍ତଂ ଦ୍ୱୈତବର୍ଜିତମ୍ ॥ ୩.୩ ॥
ସର୍ୱୋପମାନରହିତଂ ପ୍ରମାଣାତୀତଗୋଚରମ୍ ।
ନିର୍ୱକଲ୍ପଂ ନିରାଭାସଂ ସର୍ୱାବାସଂ ପରାମୃତମ୍ ॥ ୩.୪ ॥
ଅଭିନ୍ନଂ ଭିନ୍ନସଂସ୍ଥାନଂ ଶାଶ୍ୱତଂ ଧ୍ରୁବମବ୍ୟଯମ୍ ।
ନିର୍ଗୁଣଂ ପରମଂ ବ୍ୟୋମ ତଜ୍ଜ୍ଞାନଂ ସୂରୟୋ ବିଦୁଃ ॥ ୩.୫ ॥
ସ ଆତ୍ମା ସର୍ୱଭୂତାନାଂ ସ ବାହ୍ୟାଭ୍ୟନ୍ତରଃ ପରଃ ।
ସୋଽହଂ ସର୍ୱତ୍ରଗଃ ଶାନ୍ତୋ ଜ୍ଞାନାତ୍ମା ପରମେଶ୍ୱରଃ ॥ ୩.୬ ॥
ମୟା ତତମିଦଂ ବିଶ୍ୱଂ ଜଗଦବ୍ୟକ୍ତମୂର୍ତିନା ।
ମତ୍ସ୍ଥାନି ସର୍ୱଭୂତାନି ଯସ୍ତଂ ବେଦ ସ ବେଦବିତ୍ ॥ ୩.୭ ॥
ପ୍ରଧାନଂ ପୁରୁଷଂ ଚୈବ ତଦ୍ୱସ୍ତୁ ସମୁଦାହୃତମ୍ ।
ତୟୋରନାଦିରୁଦ୍ଦିଷ୍ଟଃ କାଲଃ ସଂୟୋଗଜଃ ପରଃ ॥ ୩.୮ ॥
ତ୍ରୟମେତଦନାଦ୍ୟନ୍ତମବ୍ୟକ୍ତେ ସମବସ୍ଥିତମ୍ ।
ତଦାତ୍ମକଂ ତଦନ୍ୟତ୍ ସ୍ୟାତ୍ ତଦ୍ରୂପଂ ମାମକଂ ବିଦୁଃ ॥ ୩.୯ ॥
ମହଦାଦ୍ୟଂ ବିଶେଷାନ୍ତଂ ସମ୍ପ୍ରସୂତେଽଖିଲଂ ଜଗତ୍ ।
ଯା ସା ପ୍ରକୃତିରୁଦ୍ଦିଷ୍ଟା ମୋହିନୀ ସର୍ୱଦେହିନାମ୍ ॥ ୩.୧୦ ॥
ପୁରୁଷଃ ପ୍ରକୃତିସ୍ଥୋ ହି ଭୁଙ୍କ୍ତେୟଃ ପ୍ରାକୃତାନ୍ ଗୁଣାନ୍ ।
ଅହଂକାରବିମୁକ୍ତତ୍ୱାତ୍ ପ୍ରୋଚ୍ୟତେ ପଞ୍ଚବିଂଶକଃ ॥ ୩.୧୧ ॥
ଆଦ୍ୟୋ ବିକାରଃ ପ୍ରକୃତେର୍ମହାନିତି ଚ କଥ୍ୟତେ ।
ବିଜ୍ଞାତୃଶକ୍ତିର୍ୱିଜ୍ଞାନାତ୍ ହ୍ୟହଂକାରସ୍ତଦୁତ୍ଥିତଃ ॥ ୩.୧୨ ॥
ଏକ ଏବ ମହାନାତ୍ମା ସୋଽହଂକାରୋଽଭିଧୀୟତେ ।
ସ ଜୀବଃ ସୋଽନ୍ତରାତ୍ମେତି ଗୀୟତେ ତତ୍ତ୍ୱଚିନ୍ତକୈଃ ॥ ୩.୧୩ ॥
ତେନ ବେଦୟତେ ସର୍ୱଂ ସୁଖଂ ଦୁଃ ଖଂ ଚ ଜନ୍ମସୁ ।
ସ ବିଜ୍ଞାନାତ୍ମକସ୍ତସ୍ୟ ମନଃ ସ୍ୟାଦୁପକାରକମ୍ ॥ ୩.୧୪ ॥
ତେନାପି ତନ୍ମୟସ୍ତସ୍ମାତ୍ ସଂସାରଃ ପୁରୁଷସ୍ୟ ତୁ ।
ସ ଚାବିବେକଃ ପ୍ରକୃତୌ ସଙ୍ଗାତ୍ କାଲେନ ସୋଽଭବତ୍ ॥ ୩.୧୫ ॥
କାଲଃ ସୃଜତି ଭୂତାନି କାଲଃ ସଂହରତି ପ୍ରଜାଃ ।
ସର୍ୱେ କାଲସ୍ୟ ବଶଗା ନ କାଲଃ କସ୍ୟଚିଦ୍ ବଶେ ॥ ୩.୧୬ ॥
ସୋଽନ୍ତରା ସର୍ୱମେବେଦଂ ନିୟଚ୍ଛତି ସନାତନଃ ।
ପ୍ରୋଚ୍ୟତେ ଭଗବାନ୍ ପ୍ରାଣଃ ସର୍ୱଜ୍ଞଃ ପୁରୁଷୋତ୍ତମଃ ॥ ୩.୧୭ ॥
ସର୍ୱେନ୍ଦ୍ରିୟେଭ୍ୟଃ ପରମଂ ମନ ଆହୁର୍ମନୀଷିଣଃ ।
ମନସଶ୍ଚାପ୍ୟହଂକାରମହଂକାରାନ୍ମହାନ୍ ପରଃ ॥ ୩.୧୮ ॥
ମହତଃ ପରମବ୍ୟକ୍ତମବ୍ୟକ୍ତାତ୍ ପୁରୁଷଃ ପରଃ ।
ପୁରୁଷାଦ୍ ଭଗବାନ୍ ପ୍ରାଣସ୍ତସ୍ୟ ସର୍ୱମିଦଂ ଜଗତ୍ ॥ ୩.୧୯ ॥
ପ୍ରାଣାତ୍ ପରତରଂ ବ୍ୟୋମ ବ୍ୟୋମାତୀତୋଽଗ୍ନିରୀଶ୍ୱରଃ ।
ସୋଽହଂ ବ୍ରହ୍ମାବ୍ୟଯଃ ଶାନ୍ତୋ ଜ୍ଞାନାତ୍ମା ପରମେଶ୍ୱରଃ ।
ନାସ୍ତି ମତ୍ତଃ ପରଂ ଭୂତଂ ମାଂ ବିଜ୍ଞାୟ ମୁଚ୍ୟତେ ॥ ୩.୨୦ ॥
ନିତ୍ୟଂ ହି ନାସ୍ତି ଜଗତି ଭୂତଂ ସ୍ଥାବରଜଙ୍ଗମମ୍ ।
ଋତେ ମାମେକମବ୍ୟକ୍ତଂ ବ୍ୟୋମରୂପଂ ମହେଶ୍ୱରମ୍ ॥ ୩.୨୧ ॥
ସୋଽହଂ ସୃଜାମି ସକଲଂ ସଂହରାମି ସଦା ଜଗତ୍ ।
ମାୟୀ ମାୟାମୟୋ ଦେବଃ କାଲେନ ସହ ସଙ୍ଗତଃ ॥ ୩.୨୨ ॥
ମତ୍ସନ୍ନିଧାବେଷ କାଲଃ କରୋତି ସକଲଂ ଜଗତ୍ ।
ନିୟୋଜୟତ୍ୟନନ୍ତାତ୍ମା ହ୍ୟେତଦ୍ ବେଦାନୁଶାସନମ୍ ॥ ୩.୨୩ ॥
ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
(ଈଶ୍ୱରଗୀତାସୁ) ତୃତୀୟୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥ ୩ ॥
ଚତୁର୍ଥୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ଈଶ୍ୱର ଉବାଚ ।
ବକ୍ଷ୍ୟେ ସମାହିତା ଯୂୟଂ ଶୃଣୁଧ୍ୱଂ ବ୍ରହ୍ମବାଦିନଃ ।
ମାହାତ୍ମ୍ୟଂ ଦେବଦେବସ୍ୟ ଯେନେ ସର୍ୱଂ ପ୍ରବର୍ତ୍ତତେ ॥ ୪.୧ ॥
ନାହଂ ତପୋଭିର୍ୱିବିଧୈର୍ନ ଦାନେନ ନ ଚେଜ୍ୟଯା ।
ଶକ୍ୟୋ ହି ପୁରୁଷୈର୍ଜ୍ଞାତୁମୃତେ ଭକ୍ତିମନୁତ୍ତମାମ୍ ॥ ୪.୨ ॥
ଅହଂ ହି ସର୍ୱଭାବାନାମନ୍ତସ୍ତିଷ୍ଠାମି ସର୍ୱଗଃ ।
ମାଂ ସର୍ୱସାକ୍ଷିଣଂ ଲୋକୋ ନ ଜାନାତି ମୁନୀଶ୍ୱରାଃ ॥ ୪.୩ ॥
ଯସ୍ୟାନ୍ତରା ସର୍ୱମିଦଂ ଯୋ ହି ସର୍ୱାନ୍ତକଃ ପରଃ ।
ସୋଽହଂଧାତା ବିଧାତା ଚ କାଲୋଽଗ୍ନିର୍ୱିଶ୍ୱତୋମୁଖଃ ॥ ୪.୪ ॥
ନ ମାଂ ପଶ୍ୟନ୍ତି ମୁନୟଃ ସର୍ୱେ ପିତୃଦିବୌକସଃ ।
ବ୍ରହ୍ମା ଚ ମନବଃ ଶକ୍ରୋ ଯେ ଚାନ୍ୟେ ପ୍ରଥିତୌଜସଃ ॥ ୪.୫ ॥
ଗୃଣନ୍ତି ସତତଂ ବେଦା ମାମେକଂ ପରମେଶ୍ୱରମ୍ ।
ଯଜନ୍ତି ବିବିଧୈରଗ୍ନିଂ ବ୍ରାହ୍ମଣା ବୈଦିକୈର୍ମଖୈଃ ॥ ୪.୬ ॥
ସର୍ୱେ ଲୋକା ନମସ୍ୟନ୍ତି ବ୍ରହ୍ମା ଲୋକପିତାମହଃ ।
ଧ୍ୟାୟନ୍ତି ଯୋଗିନୋ ଦେବଂ ଭୂତାଧିପତିମୀଶ୍ୱରମ୍ ॥ ୪.୭ ॥
ଅହଂ ହି ସର୍ୱହବିଷାଂ ଭୋକ୍ତା ଚୈବ ଫଲପ୍ରଦଃ ।
ସର୍ୱଦେବତନୁର୍ଭୂତ୍ୱା ସର୍ୱାତ୍ମା ସର୍ୱସମ୍ପ୍ଲୁତଃ ॥ ୪.୮ ॥
ମାଂ ପଶ୍ୟନ୍ତୀହ ବିଦ୍ୱାଂଶୋ ଧାର୍ମିକା ବେଦବାଦିନଃ ।
ତେଷାଂ ସନ୍ନିହିତୋ ନିତ୍ୟଂ ଯେ ଭକ୍ତ୍ୟା ମାମୁପାସତେ ॥ ୪.୯ ॥
ବ୍ରାହ୍ମଣାଃ କ୍ଷତ୍ରିୟା ବୈଶ୍ୟା ଧାର୍ମିକା ମାମୁପାସତେ ।
ତେଷାଂ ଦଦାମି ତତ୍ ସ୍ଥାନମାନନ୍ଦଂ ପରମଂ ପଦମ୍ ॥ ୪.୧୦ ॥
ଅନ୍ୟେଽପି ଯେ ସ୍ୱଧର୍ମସ୍ଥାଃ ଶୂଦ୍ରାଦ୍ୟା ନୀଚଜାତୟଃ ।
ଭକ୍ତିମନ୍ତଃ ପ୍ରମୁଚ୍ୟନ୍ତେ କାଲେନ ମୟି ସଂଗତାଃ ॥ ୪.୧୧ ॥
ନ ମଦ୍ଭକ୍ତା ବିନଶ୍ୟନ୍ତି ମଦ୍ଭକ୍ତା ବୀତକଲ୍ମଷାଃ ।
ଆଦାବେବ ପ୍ରତିଜ୍ଞାତଂ ନ ମେ ଭକ୍ତଃ ପ୍ରଣଶ୍ୟତି ॥ ୪.୧୨ ॥
ଯୋ ବୈ ନିନ୍ଦତି ତଂ ମୂଢୋ ଦେବଦେବଂ ସ ନିନ୍ଦତି ।
ଯୋ ହି ପୂଜୟତେ ଭକ୍ତ୍ୟା ସ ପୂଜୟତି ମାଂ ସଦା ॥ ୪.୧୩ ॥
ପତ୍ରଂ ପୁଷ୍ପଂ ଫଲଂ ତୋୟଂ ମଦାରାଧନକାରଣାତ୍ ।
ଯୋ ମେ ଦଦାତି ନିୟତଂ ସ ମେ ଭକ୍ତଃ ପ୍ରିୟୋ ମତଃ ॥ ୪.୧୪ ॥
ଅହଂ ହି ଜଗତାମାଦୌ ବ୍ରହ୍ମାଣଂ ପରମେଷ୍ଠିନମ୍ ।
ବିଦଧୌ ଦତ୍ତବାନ୍ ବେଦାନଶେଷାନାତ୍ମନିଃ ସୃତାନ୍ ॥ ୪.୧୫ ॥
ଅହମେବ ହି ସର୍ୱେଷାଂ ଯୋଗିନାଂ ଗୁରୁରବ୍ୟଯଃ ।
ଧାର୍ମିକାଣାଂ ଚ ଗୋପ୍ତାଽହଂ ନିହନ୍ତା ବେଦବିଦ୍ୱିଷାମ୍ ॥ ୪.୧୬ ॥
ଅହଂ ବୈ ସର୍ୱସଂସାରାନ୍ମୋଚକୋ ଯୋଗିନାମିହ ।
ସଂସାରହେତୁରେବାହଂ ସର୍ୱସଂସାରବର୍ଜିତଃ ॥ ୪.୧୭ ॥
ଅହମେବ ହି ସଂହର୍ତ୍ତା ସଂସ୍ରଷ୍ଟା ପରିପାଲକଃ ।
ମାୟାବୀ ମାମୀକା ଶକ୍ତିର୍ମାୟା ଲୋକବିମୋହିନୀ ॥ ୪.୧୮ ॥
ମମୈବ ଚ ପରା ଶକ୍ତିର୍ୟା ସା ବିଦ୍ୟତେ ଗୀୟତେ ।
ନାଶୟାମି ଚ ତାଂ ମାୟାଂ ଯୋଗିନାଂ ହୃଦି ସଂସ୍ଥିତଃ ॥ ୪.୧୯ ॥
ଅହଂ ହି ସର୍ୱଶକ୍ତୀନାଂ ପ୍ରବର୍ତ୍ତକନିବର୍ତ୍ତକଃ ।
ଆଧାରଭୂତଃ ସର୍ୱାସାଂ ନିଧାନମମୃତସ୍ୟ ଚ ॥ ୪.୨୦ ॥
ଏକା ସର୍ୱାନ୍ତରା ଶକ୍ତିଃ କରୋତି ବିବିଧଂ ଜଗତ୍ ।
ଆସ୍ଥାୟ ବ୍ରହ୍ମାଣୋ ରୂପଂ ମନ୍ମୟୀ ମଦଧିଷ୍ଠିତା ॥ ୪.୨୧ ॥
ଅନ୍ୟା ଚ ଶକ୍ତିର୍ୱିପୁଲା ସଂସ୍ଥାପୟତି ମେ ଜଗତ୍ ।
ଭୂତ୍ୱା ନାରାୟଣୋଽନନ୍ତୋ ଜଗନ୍ନାଥୋ ଜଗନ୍ମୟଃ ॥ ୪.୨୨ ॥
ତୃତୀୟା ମହତୀ ଶକ୍ତିର୍ନିହନ୍ତି ସକଲଂ ଜଗତ୍ ।
ତାମସୀ ମେ ସମାଖ୍ୟାତା କାଲାଖ୍ୟା ରୁଦ୍ରରୂପିଣୀ ॥ ୪.୨୩ ॥
ଧ୍ୟାନେନ ମାଂ ପ୍ରପଶ୍ୟନ୍ତି କେଚିଜ୍ଜ୍ଞାନେନ ଚାପରେ ।
ଅପରେ ଭକ୍ତିୟୋଗେନ କର୍ମୟୋଗେନ ଚାପରେ ॥ ୪.୨୪ ॥
ସର୍ୱେଷାମେବ ଭକ୍ତାନାମିଷ୍ଟଃ ପ୍ରିୟତମୋ ମମ ।
ଯୋ ହି ଜ୍ଞାନେନ ମାଂ ନିତ୍ୟମାରାଧୟତି ନାନ୍ୟଥା ॥ ୪.୨୫ ॥
ଅନ୍ୟେ ଚ ହରୟେ ଭକ୍ତା ମଦାରାଧନକାଙ୍କ୍ଷିଣଃ ।
ତେଽପି ମାଂ ପ୍ରାପ୍ନୁବନ୍ତ୍ୟେବ ନାବର୍ତ୍ତନ୍ତେ ଚ ବୈ ପୁନଃ ॥ ୪.୨୬ ॥
ମୟା ତତମିଦଂ କୃତ୍ସନଂ ପ୍ରଧାନପୁରୁଷାତ୍ମକମ୍ ।
ମୟ୍ୟେବ ସଂସ୍ଥିତଂ ଚିତ୍ତଂ ମୟା ସମ୍ପ୍ରେର୍ୟତେ ଜଗତ୍ ॥ ୪.୨୭ ॥
ନାହଂ ପ୍ରେରୟିତା ବିପ୍ରାଃ ପରମଂ ଯୋଗମାଶ୍ରିତଃ ।
ପ୍ରେରୟାମି ଜଗତ୍କୃତ୍ସ୍ନମେତଦ୍ୟୋ ବେଦ ସୋଽମୃତଃ ॥ ୪.୨୮ ॥
ପଶ୍ୟାମ୍ୟଶେଷମେବେଦଂ ବର୍ତ୍ତମାନଂ ସ୍ୱଭାବତଃ ।
କରୋତି କାଲୋ ଭଗବାନ୍ ମହାୟୋଗେଶ୍ୱରଃ ସ୍ୱୟମ୍ ॥ ୪.୨୯ ॥
ଯୋଗଃ ସମ୍ପ୍ରୋଚ୍ୟତେ ଯୋଗୀ ମାୟୀ ଶାସ୍ତ୍ରେଷୁ ସୂରିଭିଃ ।
ଯୋଗେଶ୍ୱରୋଽସୌ ଭଗବାନ୍ ମହାଦେବୋ ମହାନ୍ ପ୍ରଭୁଃ ॥ ୪.୩୦ ॥
ମହତ୍ତ୍ୱଂ ସର୍ୱତତ୍ତ୍ୱାନାଂ ବରତ୍ୱାତ୍ ପରମେଷ୍ଠିନଃ ।
ପ୍ରୋଚ୍ୟତେ ଭଗବାନ୍ ବ୍ରହ୍ମା ମହାନ୍ ବ୍ରହ୍ମୟୋଽମଲଃ ॥ ୪.୩୧ ॥
ଯୋ ମାମେବଂ ବିଜାନାତି ମହାୟୋଗେଶ୍ୱରେଶ୍ୱରମ୍ ।
ସୋଽବିକଲ୍ପେନ ଯୋଗେନ ଯୁଜ୍ୟତେ ନାତ୍ର ସଂଶୟଃ ॥ ୪.୩୨ ॥
ସୋଽହଂ ପ୍ରେରୟିତା ଦେବଃ ପରମାନନ୍ଦମାଶ୍ରିତଃ ।
ନୃତ୍ୟାମି ଯୋଗୀ ସତତଂ ଯସ୍ତଦ୍ ବେଦ ସ ବେଦବିତ୍ ॥ ୪.୩୩ ॥
ଇତି ଗୁହ୍ୟତମଂ ଜ୍ଞାନଂ ସର୍ୱବେଦେଷୁ ନିଷ୍ଠିତମ୍ ।
ପ୍ରସନ୍ନଚେତସେ ଦେୟଂ ଧାର୍ମିକାୟାହିତାଗ୍ନୟେ ॥ ୪.୩୪ ॥
ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
(ଈଶ୍ୱରଗୀତାସୁ) ଚତୁର୍ଥୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥ ୪ ॥
ପଞ୍ଚମୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ବ୍ୟାସ ଉବାଚ ।
ଏତାବଦୁକ୍ତ୍ୱା ଭଗବାନ୍ ଯୋଗିନାଂ ପରମେଶ୍ୱରଃ ।
ନନର୍ତ୍ତ ପରମଂ ଭାବମୈଶ୍ୱରଂ ସମ୍ପ୍ରଦର୍ଶୟନ୍ ॥ ୫.୧ ॥
ତଂ ତେ ଦଦୃଶୁରୀଶାନଂ ତେଜସାଂ ପରମଂ ନିଧିମ୍ ।
ନୃତ୍ୟମାନଂ ମହାଦେବଂ ବିଷ୍ଣୁନା ଗଗନେଽମଲେ ॥ ୫.୨ ॥
ଯଂ ବିଦୁର୍ୟୋଗତତ୍ତ୍ୱଜ୍ଞା ଯୋଗିନୋ ଯତମାନସାଃ ।
ତମୀଶଂ ସର୍ୱଭୂତାନାମାକଶେ ଦଦୃଶୁଃ କିଲ ॥ ୫.୩ ॥
ଯସ୍ୟ ମାୟାମୟଂ ସର୍ୱଂ ଯେନେଦଂ ପ୍ରେର୍ୟତେ ଜଗତ୍ ।
ନୃତ୍ୟମାନଃ ସ୍ୱୟଂ ବିପ୍ରୈର୍ୱିଶ୍ୱେଶଃ ଖଲୁ ଦୃଶ୍ୟତେ ॥ ୫.୪ ॥
ଯତ୍ ପାଦପଙ୍କଜଂ ସ୍ମୃତ୍ୱା ପୁରୁଷୋଽଜ୍ଞାନଜଂ ଭୟମ୍ ।
ଜହତି ନୃତ୍ୟମାନଂ ତଂ ଭୂତେଶଂ ଦଦୃଶୁଃ କିଲ ॥ ୫.୫ ॥
ଯଂ ବିନିଦ୍ରା ଜିତଶ୍ୱାସାଃ ଶାନ୍ତା ଭକ୍ତିସମନ୍ୱିତାଃ ।
ଜ୍ୟୋତିର୍ମୟଂ ପ୍ରପଶ୍ୟନ୍ତି ସ ଯୋଗୀ ଦୃଶ୍ୟତେ କିଲ ॥ ୫.୬ ॥
ଯୋଽଜ୍ଞାନାନ୍ମୋଚୟେତ୍ କ୍ଷିପ୍ରଂ ପ୍ରସନ୍ନୋ ଭକ୍ତବତ୍ସଲଃ ।
ତମେବ ମୋଚନଂ ରୁଦ୍ରମାକାଶେ ଦଦୃଶୁଃ ପରମ୍ ॥ ୫.୮ ॥
ସହସ୍ରଶିରସଂ ଦେବଂ ସହସ୍ରଚରଣାକୃତିମ୍ ।
ସହସ୍ରବାହୁଂ ଜଟିଲଂ ଚନ୍ଦ୍ରାର୍ଧକୃତଶେଖରମ୍ ॥ ୫.୮ ॥
ବସାନଂ ଚର୍ମ ବୈୟାଘ୍ରଂ ଶୂଲାସକ୍ତମହାକରମ୍ ।
ଦଣ୍ଡପାଣିଂ ତ୍ରୟୀନେତ୍ରଂ ସୂର୍ୟସୋମାଗ୍ନିଲୋଚନମ୍ ॥ ୫.୯ ॥
ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡଂ ତେଜସା ସ୍ୱେନ ସର୍ୱମାବୃତ୍ୟ ଚ ସ୍ଥିତମ୍ ।
ଦଂଷ୍ଟ୍ରାକରାଲଂ ଦୁର୍ଦ୍ଧର୍ଷଂ ସୂର୍ୟକୋଟିସମପ୍ରଭମ୍ ॥ ୫.୧୦ ॥
ଅଣ୍ଡସ୍ଥଂ ଚାଣ୍ଡବାହ୍ୟସ୍ଥଂ ବାହ୍ୟମଭ୍ୟନ୍ତରଂ ପରମ୍ ।
ସୃଜନ୍ତମନଲଜ୍ୱାଲଂ ଦହନ୍ତମଖିଲଂ ଜଗତ୍ ।
ନୃତ୍ୟନ୍ତଂ ଦଦୃଶୁର୍ଦେବଂ ବିଶ୍ୱକର୍ମାଣମୀଶ୍ୱରମ୍ ॥ ୫.୧୧ ॥
ମହାଦେବଂ ମହାୟୋଗଂ ଦେବାନାମପି ଦୈବତମ୍ ।
ପଶୂନାଂ ପତିମୀଶାନଂ ଜ୍ୟୋତିଷାଂ ଜ୍ୟୋତିରବ୍ୟଯମ୍ ॥ ୫.୧୨ ॥
ପିନାକିନଂ ବିଶାଲାକ୍ଷଂ ଭେଷଜଂ ଭବରୋଗିଣାମ୍ ।
କାଲାତ୍ମାନଂ କାଲକାଲଂ ଦେବଦେବଂ ମହେଶ୍ୱରମ୍ ॥ ୫.୧୩ ॥
ଉମାପତିଂ ବିରୂପାକ୍ଷଂ ଯୋଗାନନ୍ଦମୟଂ ପରମ୍ ।
ଜ୍ଞାନବୈରାଗ୍ୟନିଲୟଂ ଜ୍ଞାନୟୋଗଂ ସନାତନମ୍ ॥ ୫.୧୪ ॥
ଶାଶ୍ୱତୈଶ୍ୱର୍ୟବିଭବଂ ଧର୍ମାଧାରଂ ଦୁରାସଦମ୍ ।
ମହେନ୍ଦ୍ରୋପେନ୍ଦ୍ରନମିତଂ ମହର୍ଷିଗଣବନ୍ଦିତମ୍ ॥ ୫.୧୫ ॥
ଆଧାରଂ ସର୍ୱଶକ୍ତୀନାଂ ମହାୟୋଗେଶ୍ୱରେଶ୍ୱରମ୍ ।
ଯୋଗିନାଂ ପରମଂ ବ୍ରହ୍ମ ଯୋଗିନାଂ ଯୋଗବନ୍ଦିତମ୍ ।
ଯୋଗିନାଂ ହୃଦି ତିଷ୍ଠନ୍ତଂ ଯୋଗମାୟାସମାବୃତମ୍ ॥ ॥
କ୍ଷଣେନ ଜଗତୋ ଯୋନିଂ ନାରାୟଣମନାମୟମ୍ ॥ ୫.୧୬ ॥
ଈଶ୍ୱରେଣୈକତାପନ୍ନମପଶ୍ୟନ୍ ବ୍ରହ୍ମବାଦିନଃ ।
ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ତଦୈଶ୍ୱରଂ ରୂପଂ ରୁଦ୍ରନାରାୟଣାତ୍ମକମ୍ ।
କୃତାର୍ଥଂ ମେନିରେ ସନ୍ତଃ ସ୍ୱାତ୍ମାନଂ ବ୍ରହ୍ମବାଦିନଃ ॥ ୫.୧୮ ॥
ସନତ୍କୁମାରଃ ସନକୋ ଭୃଗୁଶ୍ଚସନାତନଶ୍ଚୈବ ସନନ୍ଦନଶ୍ଚ ।
ରୈଭ୍ୟୋଽଙ୍ଗିରା ବାମଦେବୋଽଥ ଶୁକ୍ରୋ ମହର୍ଷିରତ୍ରିଃ କପିଲୋ ମରୀଚିଃ ॥ ୫.୧୮ ॥
ଦୃଷ୍ଟ୍ୱାଽଥ ରୁଦ୍ରଂ ଜଗଦୀଶିତାରଂତଂ ପଦ୍ମନାଭାଶ୍ରିତବାମଭାଗମ୍ ।
ଧ୍ୟାତ୍ୱା ହୃଦିସ୍ଥଂ ପ୍ରଣିପତ୍ୟ ମୂର୍ଧ୍ନାବଦ୍ଧ୍ୱାଞ୍ଜଲିଂ ସ୍ୱେଷୁ
ଶିରଃ ସୁ ଭୂୟଃ ॥ ୫.୧୯ ॥
ଓଙ୍କାରମୁଚ୍ଚାର୍ୟ ବିଲୋକ୍ୟ ଦେବ-ମନ୍ତଃ ଶରୀରେ ନିହିତଂ ଗୁହାୟାମ୍ ।
ସମସ୍ତୁବନ୍ ବ୍ରହ୍ମମୟୈର୍ୱଚୋଭି-ରାନନ୍ଦପୂର୍ଣାୟତମାନସାସ୍ତେ ॥ ୫.୨୦ ॥
ମୁନୟ ଊଚୁଃ
ତ୍ୱାମେକମୀଶଂ ପୁରୁଷଂ ପୁରାଣଂପ୍ରାଣେଶ୍ୱରଂ ରୁଦ୍ରମନନ୍ତୟୋଗମ୍ ।
ନମାମ ସର୍ୱେ ହୃଦି ସନ୍ନିବିଷ୍ଟଂପ୍ରଚେତସଂ ବ୍ରହ୍ମମୟଂ ପବିତ୍ରମ୍ ॥ ୫.୨୧ ॥
ତ୍ୱାଂ ପଶ୍ୟନ୍ତି ମୁନୟୋ ବ୍ରହ୍ମୟୋନିଂଦାନ୍ତାଃ ଶାନ୍ତା ବିମଲଂ ରୁକ୍ମବର୍ଣମ୍ ।
ଧ୍ୟାତ୍ୱାତ୍ମସ୍ଥମଚଲଂ ସ୍ୱେ ଶରୀରେ କବିଂ ପରେଭ୍ୟଃ ପରମଂ ପରଂ ଚ ॥ ୫.୨୨ ॥
ତ୍ୱତ୍ତଃ ପ୍ରସୂତା ଜଗତଃ ପ୍ରସୂତିଃ ସର୍ୱାତ୍ମଭୂସ୍ତ୍ୱଂ ପରମାଣୁଭୂତଃ ।
ଅଣୋରଣୀୟାନ୍ ମହତୋ ମହୀୟାଂ-ସ୍ତ୍ୱାମେବ ସର୍ୱଂ ପ୍ରବଦନ୍ତି ସନ୍ତଃ ॥ ୫.୨୩ ॥
ହିରଣ୍ୟଗର୍ଭୋ ଜଗଦନ୍ତରାତ୍ମା ତ୍ୱତ୍ତୋଽଧିଜାତଃ ପୁରୁଷଃ ପୁରାଣଃ ।
ସଂଜାୟମାନୋ ଭବତା ବିସୃଷ୍ଟୋ ଯଥାବିଧାନଂ ସକଲଂ ସସର୍ଜ ॥ ୫.୨୪ ॥
ତ୍ୱତ୍ତୋ ବେଦାଃ ସକଲାଃ ସମ୍ପ୍ରସୂତା-ସ୍ତ୍ୱୟ୍ୟେବାନ୍ତେ ସଂସ୍ଥିତିଂ ତେ ଲଭନ୍ତେ ।
ପଶ୍ୟାମସ୍ତ୍ୱାଂ ଜଗତୋ ହେତୁଭୂତଂ ନୃତ୍ୟନ୍ତଂ ସ୍ୱେ ହୃଦୟେ ସନ୍ନିବିଷ୍ଟମ୍ ॥ ୫.୨୫ ॥
ତ୍ୱୟୈବେଦଂ ଭ୍ରାମ୍ୟତେ ବ୍ରହ୍ମଚକ୍ରଂମାୟାବୀ ତ୍ୱଂ ଜଗତାମେକନାଥଃ ।
ନମାମସ୍ତ୍ୱାଂ ଶରଣଂ ସମ୍ପ୍ରପନ୍ନାୟୋଗାତ୍ମାନଂ ଚିତ୍ପତିଂ ଦିବ୍ୟନୃତ୍ୟମ୍ ॥ ୫.୨୬ ॥
ପଶ୍ୟାମସ୍ତ୍ତ୍ୱାଂ ପରମାକାଶମଧ୍ୟେନୃତ୍ୟନ୍ତଂ ତେ ମହିମାନଂ ସ୍ମରାମଃ ।
ସର୍ୱାତ୍ମାନଂ ବହୁଧା ସନ୍ନିବିଷ୍ଟଂବ୍ରହ୍ମାନନ୍ଦମନୁଭୂୟାନୁଭୂୟ ॥ ୫.୨୮ ॥
ଓଁକାରସ୍ତେ ବାଚକୋ ମୁକ୍ତିବୀଜଂତ୍ୱମକ୍ଷରଂ ପ୍ରକୃତୌ ଗୂଢରୂପମ୍ ।
ତତ୍ତ୍ୱାଂ ସତ୍ୟଂ ପ୍ରବଦନ୍ତୀହ ସନ୍ତଃସ୍ୱୟଂପ୍ରଭଂ ଭବତୋ ଯତ୍ପ୍ରଭାବମ୍ ॥ ୫.୨୮ ॥
ସ୍ତୁବନ୍ତି ତ୍ୱାଂ ସତତଂ ସର୍ୱବେଦାନମନ୍ତି ତ୍ୱାମୃଷୟଃ କ୍ଷୀଣଦୋଷାଃ ।
ଶାନ୍ତାତ୍ମାନଃ ସତ୍ୟସଂଧଂ ବରିଷ୍ଠବିଶନ୍ତି ତ୍ୱାଂ ଯତୟୋ ବ୍ରହ୍ମନିଷ୍ଠାଃ ॥ ୫.୨୯ ॥
ଏକୋ ବେଦୋ ବହୁଶାଖୋ ହ୍ୟନନ୍ତସ୍ତ୍ୱାମେବୈକଂ ବୋଧୟତ୍ୟେକରୂପମ୍ ।
ବଂନ୍ଦ୍ୟଂ ତ୍ୱାଂ ଯେ ଶରଣଂ ସମ୍ପ୍ରପନ୍ନା-ସ୍ତେଷାଂ ଶାନ୍ତିଃ ଶାଶ୍ୱତୀ
ନେତରେଷାମ୍ ॥ ୫.୩୦ ॥
ଭବାନୀଶୋଽନାଦିମାଂସ୍ତେଜୋରାଶି-ର୍ବ୍ରହ୍ମା ବିଶ୍ୱଂ ପରମେଷ୍ଠୀ ବରିଷ୍ଟଃ ।
ସ୍ୱାତ୍ମାନନ୍ଦମନୁଭୂୟ ବିଶନ୍ତେସ୍ୱୟଂ ଜ୍ୟୋତିରଚଲୋ ନିତ୍ୟମୁକ୍ତାଃ ॥ ୫.୩୧ ॥
ଏକୋ ରୁଦ୍ରସ୍ତ୍ୱଂ କରୋଷୀହ ବିଶ୍ୱଂତ୍ୱଂ ପାଲୟସ୍ୟଖିଲଂ ବିଶ୍ୱରୂପମ୍ ।
ତ୍ୱାମେବାନ୍ତେ ନିଲୟଂ ବିନ୍ଦତୀଦଂ ନମାମସ୍ତ୍ୱାଂ ଶରଣଂ ସମ୍ପ୍ରପନ୍ନାଃ ॥ ୫.୩୨ ॥
ତ୍ୱାମେକମାହୁଃ କବିମେକରୁଦ୍ରଂବ୍ରହ୍ମଂ ବୃହନ୍ତଂ ହରିମଗ୍ନିମୀଶମ୍ ।
ଇନ୍ଦ୍ରଂ ମୃତ୍ୟୁମନିଲଂ ଚେକିତାନଂଧାତାରମାଦିତ୍ୟମନେକରୂପମ୍ ॥ ୫.୩୩ ॥
ତ୍ୱମକ୍ଷରଂ ପରମଂ ବେଦିତବ୍ୟଂ ତ୍ୱମସ୍ୟ ବିଶ୍ୱସ୍ୟ ପରଂ ନିଧାନମ୍ ।
ତ୍ୱମବ୍ୟଯଃ ଶାଶ୍ୱତଧର୍ମଗୋପ୍ତାସନାତନସ୍ତ୍ୱଂ ପୁରୁଷୋତ୍ତମୋଽସି ॥ ୫.୩୪ ॥
ତ୍ୱମେବ ବିଷ୍ଣୁଶ୍ଚତୁରାନନସ୍ତ୍ୱଂ ତ୍ୱମେବ ରୁଦ୍ରୋ ଭଗବାନପୀଶଃ ।
ତ୍ୱଂ ବିଶ୍ୱନାଥଃ ପ୍ରକୃତିଃ ପ୍ରତିଷ୍ଠାସର୍ୱେଶ୍ୱରସ୍ତ୍ୱଂ
ପରମେଶ୍ୱରୋଽସି ॥ ୫.୩୫ ॥
ତ୍ୱାମେକମାହୁଃ ପୁରୁଷଂ ପୁରାଣ-ମାଦିତ୍ୟବର୍ଣଂ ତମସଃ ପରସ୍ତାତ୍ ।
ଚିନ୍ମାତ୍ରମବ୍ୟକ୍ତମଚିନ୍ତ୍ୟରୂପଂଖଂ ବ୍ରହ୍ମ ଶୂନ୍ୟଂ ପ୍ରକୃତିଂ ନିର୍ଗୁଣଂ
ଚ ॥ ୫.୩୬ ॥
ଯଦନ୍ତରା ସର୍ୱମିଦଂ ବିଭାତି ଯଦବ୍ୟଯଂ ନିର୍ମଲମେକରୂପମ୍ ।
କିମପ୍ୟଚିନ୍ତ୍ୟଂ ତବ ରୂପମେତତ୍ ତଦନ୍ତରା ଯତ୍ପ୍ରତିଭାତି ତତ୍ତ୍ୱମ୍ ॥ ୫.୩୮ ॥
ଯୋଗେଶ୍ୱରଂ ଭଦ୍ରମନନ୍ତଶକ୍ତିଂପରାୟଣଂ ବ୍ରହ୍ମତନୁଂ ପୁରାଣମ୍ ।
ନମାମ ସର୍ୱେ ଶରଣାର୍ଥିନସ୍ତ୍ୱାଂପ୍ରସୀଦ ଭୂତାଧିପତେ ମହେଶ ॥ ୫.୩୮ ॥
ତ୍ୱତ୍ପାଦପଦ୍ମସ୍ମରଣାଦଶେଷ-ସଂସାରବୀଜଂ ନିଲୟଂ ପ୍ରୟାତି ।
ମନୋ ନିୟମ୍ୟ ପ୍ରଣିଧାୟ କାୟଂପ୍ରସାଦୟାମୋ ବୟମେକମୀଶମ୍ ॥ ୫.୩୯ ॥
ନମୋ ଭବାୟାସ୍ତୁ ଭବୋଦ୍ଭବାୟକାଲାୟ ସର୍ୱାୟ ହରାୟ ତୁମ୍ୟମ୍ ।
ନମୋଽସ୍ତୁ ରୁଦ୍ରାୟ କପର୍ଦିନେ ତେ ନମୋଽଗ୍ନୟେ ଦେବ ନମଃ ଶିବାୟ ॥ ୫.୪୦ ॥
ତତଃ ସ ଭଗବାନ୍ ପ୍ରୀତଃ କପର୍ଦୀ ବୃଷବାହନଃ ।
ସଂହୃତ୍ୟ ପରମଂ ରୂପଂ ପ୍ରକୃତିସ୍ଥୋଽଭବଦ୍ ଭବଃ ॥ ୫.୪୧ ॥
ତେ ଭବଂ ବୂତଭବ୍ୟେଶଂ ପୂର୍ୱବତ୍ ସମବସ୍ଥିତମ୍ ।
ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ନାରାୟଣଂ ଦେବଂ ବିସ୍ମିତଂ ବାକ୍ୟମବ୍ରୁବନ୍ ॥ ୫.୪୨ ॥
ଭଗବନ୍ ଭୂତଭବ୍ୟେଶ ଗୋବୃଷାଙ୍କିତଶାସନ ।
ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ତେ ପରମଂ ରୂପଂ ନିର୍ୱୃତାଃ ସ୍ମ ସନାତନ ॥ ୫.୪୩ ॥
ଭବତ୍ପ୍ରସାଦାଦମଲେ ପରସ୍ମିନ୍ ପରମେଶ୍ୱରେ ।
ଅସ୍ମାକଂ ଜାୟତେ ଭକ୍ତିସ୍ତ୍ୱୟ୍ୟେବାବ୍ୟଭିଚାରିଣୀ ॥ ୫.୪୪ ॥
ଇଦାନୀଂ ଶ୍ରୋତୁମିଚ୍ଛାମୋ ମାହାତ୍ମ୍ୟଂ ତବ ଶଂକର ।
ଭୂୟୋଽପି ତାରୟନ୍ନିତ୍ୟଂ ଯାଥାତ୍ମ୍ୟଂ ପରମେଷ୍ଠିନଃ ॥ ୫.୪୫ ॥
ସ ତେଷାଂ ବାକ୍ୟମାକର୍ଣ୍ୟ ଯୋଗିନାଂ ଯୋଗସିଦ୍ଧିଦଃ ।
ପ୍ରାହଃ ଗମ୍ଭୀରୟା ବାଚା ସମାଲୋକ୍ୟ ଚ ମାଧବମ୍ ॥ ୫.୪୬ ॥
ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
(ଈଶ୍ୱରଗୀତାସୁ) ପଞ୍ଚମୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥ ୫ ॥
ଷଷ୍ଠୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ଈଶ୍ୱର ଉବାଚ ।
ଶୃଣୁଧ୍ୱମୃଷୟଃ ସର୍ୱେ ଯଥାବତ୍ ପରମେଷ୍ଠିନଃ ।
ବକ୍ଷ୍ୟାମୀଶସ୍ୟ ମାହାତ୍ମ୍ୟଂ ଯତ୍ତଦ୍ୱେଦବିଦୋ ବିଦୁଃ ॥ ୬.୧ ॥
ସର୍ୱଲୋକୈକନିର୍ମାତା ସର୍ୱଲୋକୈକରକ୍ଷିତା ।
ସର୍ୱଲୋକୈକସଂହର୍ତ୍ତା ସର୍ୱାତ୍ମାଽହଂ ସନାତନଃ ॥ ୬.୨ ॥
ସର୍ୱେଷାମେବ ବସ୍ତୂନାମନ୍ତର୍ୟାମୀ ମହେଶ୍ୱରଃ ।
ମଧ୍ୟେ ଚାନ୍ତଃ ସ୍ଥିତଂ ସର୍ୱଂ ନାହଂ ସର୍ୱତ୍ର ସଂସ୍ଥିତଃ ॥ ୬.୩ ॥
ଭବଦ୍ଭିରଦ୍ଭୁତଂ ଦୃଷ୍ଟଂ ଯତ୍ସ୍ୱରୂପଂ ତୁ ମାମକମ୍ ।
ମମୈଷା ହ୍ୟୁପମା ବିପ୍ରା ମାୟଯା ଦର୍ଶିତା ମୟା ॥ ୬.୪ ॥
ସର୍ୱେଷାମେବ ଭାବାନାମନ୍ତରା ସମବସ୍ଥିତଃ ।
ପ୍ରେରୟାମି ଜଗତ୍ କୃତ୍ସ୍ନଂ କ୍ରିୟାଶାକ୍ତିରିୟଂ ମମ ॥ ୬.୫ ॥
ଯୟେଦଂ ଚେଷ୍ଟତେ ବିଶ୍ୱଂ ତତ୍ସ୍ୱଭାବାନୁବର୍ତ୍ତି ଚ ।
ସୋଽହଂ କାଲୋ ଜଗତ୍ କୃତ୍ସ୍ନଂ ପ୍ରେରୟାମି କଲାତ୍ମକମ୍ ॥ ୬.୬ ॥
ଏକାଂଶେନ ଜଗତ୍ କୃତ୍ସ୍ନଂ କରୋମି ମୁନିପୁଂଗବାଃ ।
ସଂହରାମ୍ୟେକରୂପେଣ ସ୍ଥିତାଽବସ୍ଥା ମମୈବ ତୁ ॥ ୬.୭ ॥
ଆଦିମଧ୍ୟାନ୍ତନିର୍ମୁକ୍ତୋ ମାୟାତତ୍ତ୍ୱପ୍ରବର୍ତ୍ତକଃ ।
କ୍ଷୋଭୟାମି ଚ ସର୍ଗାଦୌ ପ୍ରଧାନପୁରୁଷାବୁଭୌ ॥ ୬.୮ ॥
ତାଭ୍ୟାଂ ସଂଜାୟତେ ବିଶ୍ୱଂ ସଂୟୁକ୍ତାଭ୍ୟାଂ ପରସ୍ପରମ୍ ।
ମହଦାଦିକ୍ରମେଣୈବ ମମ ତେଜୋ ବିଜୃମ୍ଭତେ ॥ ୬.୯ ॥
ଯୋ ହି ସର୍ୱଜଗତ୍ସାକ୍ଷୀ କାଲଚକ୍ରପ୍ରବର୍ତ୍ତକଃ ।
ହିରଣ୍ୟଗର୍ଭୋ ମାର୍ତ୍ତଣ୍ଡଃ ସୋଽପି ମଦ୍ଦେହସଂଭବଃ ॥ ୬.୧୦ ॥
ତସ୍ମୈ ଦିବ୍ୟଂ ସ୍ୱମୈଶ୍ୱର୍ୟଂ ଜ୍ଞାନୟୋଗଂ ସନାତନମ୍ ।
ଦତ୍ତବାନାତ୍ମଜାନ୍ ବେଦାନ୍ କଲ୍ପାଦୌ ଚତୁରୋ ଦ୍ୱିଜାଃ ॥ ୬.୧୧ ॥
ସ ମନ୍ନିୟୋଗତୋ ଦେବୋ ବ୍ରହ୍ମା ମଦ୍ଭାବଭାବିତଃ ।
ଦିବ୍ୟଂ ତନ୍ମାମକୈଶ୍ୱର୍ୟଂ ସର୍ୱଦା ବହତି ସ୍ୱୟମ୍ ॥ ୬.୧୨ ॥
ସ ସର୍ୱଲୋକନିର୍ମାତା ମନ୍ନିୟୋଗେନ ସର୍ୱବିତ୍ ।
ଭୂତ୍ୱା ଚତୁର୍ମୁଖଃ ସର୍ଗଂ ସୃଜତ୍ୟେବାତ୍ମସଂଭବଃ ॥ ୬.୧୩ ॥
ଯୋଽପି ନାରାୟଣୋଽନନ୍ତୋ ଲୋକାନାଂ ପ୍ରଭବାବ୍ୟଯଃ ।
ମମୈବ ପରମା ମୂର୍ତିଃ କରୋତି ପରିପାଲନମ୍ ॥ ୬.୧୪ ॥
ଯୋଽନ୍ତକଃ ସର୍ୱଭୂତାନାଂ ରୁଦ୍ରଃ କାଲାତ୍ମକଃ ପ୍ରଭୁଃ ।
ମଦାଜ୍ଞୟାଽସୌ ସତତଂ ସଂହରିଷ୍ୟତି ମେ ତନୁଃ ॥ ୬.୧୫ ॥
ହବ୍ୟଂ ବହତି ଦେବାନାଂ କବ୍ୟଂ କବ୍ୟାଶିନାମପି ।
ପାକଂ ଚ କୁରୁତେ ବହ୍ନିଃ ସୋଽପି ମଚ୍ଛକ୍ତିନୋଦିତଃ ॥ ୬.୧୬ ॥
ଭୁକ୍ତମାହାରଜାତଂ ଚ ପଚତେ ତଦହର୍ନିଶମ୍ ।
ବୈଶ୍ୱାନରୋଽଗ୍ନିର୍ଭଗବାନୀଶ୍ୱରସ୍ୟ ନିୟୋଗତଃ ॥ ୬.୧୭ ॥
ଯୋଽପି ସର୍ୱାମ୍ଭସାଂ ଯୋନିର୍ୱରୁଣୋ ଦେବପୁଂଗବଃ ।
ସୋଽପି ସଂଜୀବୟେତ୍ କୃତ୍ସ୍ନମୀଶସ୍ୟୈବ ନିୟୋଗତଃ ॥ ୬.୧୮ ॥
ଯୋଽନ୍ତସ୍ତିଷ୍ଠତି ଭୂତାନାଂ ବହିର୍ଦେବଃ ପ୍ରଭଞ୍ଜନଃ ।
ମଦାଜ୍ଞୟାଽସୌ ଭୂତାନାଂ ଶରୀରାଣି ବିଭର୍ତି ହି ॥ ୬.୧୯ ॥
ଯୋଽପି ସଂଜୀବନୋ ନୄଣାଂ ଦେବାନାମମୃତାକରଃ ।
ସୋମଃ ସ ମନ୍ନିୟୋଗେନ ଚୋଦିତଃ କିଲ ବର୍ତତେ ॥ ୬.୨୦ ॥
ଯଃ ସ୍ୱଭାସା ଜଗତ୍ କୃତ୍ସ୍ନଂ ପ୍ରକାଶୟତି ସର୍ୱଦା ।
ସୂର୍ୟୋ ବୃଷ୍ଟିଂ ବିତନୁତେ ଶାସ୍ତ୍ରେଣୈବ ସ୍ୱୟଂଭୁବଃ ॥ ୬.୨୧ ॥
ଯୋଽପ୍ୟଶେଷଜଗଚ୍ଛାସ୍ତା ଶକ୍ରଃ ସର୍ୱାମରେଶ୍ୱରଃ ।
ଯଜ୍ୱନାଂ ଫଲଦୋ ଦେବୋ ବର୍ତ୍ତତେଽସୌ ମଦାଜ୍ଞୟା ॥ ୬.୨୨ ॥
ଯଃ ପ୍ରଶାସ୍ତା ହ୍ୟସାଧୂନାଂ ବର୍ତ୍ତତେ ନିୟମାଦିହ ।
ଯମୋ ବୈବସ୍ୱତୋ ଦେବୋ ଦେବଦେବନିୟୋଗତଃ ॥ ୬.୨୩ ॥
ଯୋଽପି ସର୍ୱଧନାଧ୍ୟକ୍ଷୋ ଧନାନାଂ ସମ୍ପ୍ରଦାୟକଃ ।
ସୋଽପୀଶ୍ୱରନିୟୋଗେନ କୁବେରୋ ବର୍ତ୍ତତେ ସଦା ॥ ୬.୨୪ ॥
ଯଃ ସର୍ୱରକ୍ଷସାଂ ନାଥସ୍ତାମସାନାଂ ଫଲପ୍ରଦଃ ।
ମନ୍ନିୟୋଗାଦସୌ ଦେବୋ ବର୍ତ୍ତତେ ନିରୃତିଃ ସଦା ॥ ୬.୨୫ ॥
ବେତାଲଗଣଭୂତାନାଂ ସ୍ୱାମୀ ଭୋଗଫଲପ୍ରଦଃ ।
ଈଶାନଃ କିଲ ଭକ୍ତାନାଂ ସୋଽପି ତିଷ୍ଠନ୍ମମାଜ୍ଞୟା ॥ ୬.୨୬ ॥
ଯୋ ବାମଦେବୋଽଙ୍ଗିରସଃ ଶିଷ୍ୟୋ ରୁଦ୍ରଗଣାଗ୍ରଣୀଃ ।
ରକ୍ଷକୋ ଯୋଗିନାଂ ନିତ୍ୟଂ ବର୍ତ୍ତତେଽସୌ ମଦାଜ୍ଞୟା ॥ ୬.୨୭ ॥
ଯଶ୍ଚ ସର୍ୱଜଗତ୍ପୂଜ୍ୟୋ ବର୍ତ୍ତତେ ବିଘ୍ନକାରକଃ ।
ବିନାୟକୋ ଧର୍ମରତଃ ସୋଽପି ମଦ୍ୱଚନାତ୍ କିଲ ॥ ୬.୨୮ ॥
ଯୋଽପି ବ୍ରହ୍ମବିଦାଂ ଶ୍ରେଷ୍ଠୋ ଦେବସେନାପତିଃ ପ୍ରଭୁଃ ।
ସ୍କନ୍ଦୋଽସୌ ବର୍ତ୍ତତେ ନିତ୍ୟଂ ସ୍ୱୟଂଭୂର୍ୱିଧିଚୋଦିତଃ ॥ ୬.୨୯ ॥
ଯେ ଚ ପ୍ରଜାନାଂ ପତୟୋ ମରୀଚ୍ୟାଦ୍ୟା ମହର୍ଷୟଃ ।
ସୃଜନ୍ତି ବିବିଧଂ ଲୋକଂ ପରସ୍ୟୈବ ନିୟୋଗତଃ ॥ ୬.୩୦ ॥
ଯା ଚ ଶ୍ରୀଃ ସର୍ୱଭୂତାନାଂ ଦଦାତି ବିପୁଲାଂ ଶ୍ରିୟମ୍ ।
ପତ୍ନୀ ନାରାୟଣସ୍ୟାସୌ ବର୍ତ୍ତତେ ମଦନୁଗ୍ରହାତ୍ ॥ ୬.୩୧ ॥
ବାଚଂ ଦଦାତି ବିପୁଲାଂ ଯା ଚ ଦେବୀ ସରସ୍ୱତୀ ।
ସାଽପୀଶ୍ୱରନିୟୋଗେନ ଚୋଦିତା ସମ୍ପ୍ରବର୍ତ୍ତତେ ॥ ୬.୩୨ ॥
ଯାଽଶେଷପୁରୁଷାନ୍ ଘୋରାନ୍ନରକାତ୍ ତାରୟିଷ୍ୟତି ।
ସାବିତ୍ରୀ ସଂସ୍ମୃତା ଦେବୀ ଦେବାଜ୍ଞାଽନୁବିଧାୟିନୀ ॥ ୬.୩୩ ॥
ପାର୍ୱତୀ ପରମା ଦେବୀ ବ୍ରହ୍ମବିଦ୍ୟାପ୍ରଦାୟିନୀ ।
ଯାଽପି ଧ୍ୟାତା ବିଶେଷେଣ ସାପି ମଦ୍ୱଚନାନୁଗା ॥ ୬.୩୪ ॥
ଯୋଽନନ୍ତମହିମାଽନନ୍ତଃ ଶେଷୋଽଶେଷାମରପ୍ରଭୁଃ ।
ଦଧାତି ଶିରସା ଲୋକଂ ସୋଽପି ଦେବନିୟୋଗତଃ ॥ ୬.୩୫ ॥
ଯୋଽଗ୍ନିଃ ସଂବର୍ତ୍ତକୋ ନିତ୍ୟଂ ବଡବାରୂପସଂସ୍ଥିତଃ ।
ପିବତ୍ୟଖିଲମମ୍ଭୋଧିମୀଶ୍ୱରସ୍ୟ ନିୟୋଗତଃ ॥ ୬.୩୬ ॥
ଯେ ଚତୁର୍ଦଶ ଲୋକେଽସ୍ମିନ୍ ମନବଃ ପ୍ରଥିତୌଜସଃ ।
ପାଲୟନ୍ତି ପ୍ରଜାଃ ସର୍ୱାସ୍ତେଽପି ତସ୍ୟ ନିୟୋଗତଃ ॥ ୬.୩୭ ॥
ଆଦିତ୍ୟା ବସବୋ ରୁଦ୍ରା ମରୁତଶ୍ଚ ତଥାଽଶ୍ୱିନୌ ।
ଅନ୍ୟାଶ୍ଚ ଦେବତାଃ ସର୍ୱା ମଚ୍ଛାସ୍ତ୍ରେଣୈବ ନିଷ୍ଠିତାଃ ॥ ୬.୩୮ ॥
ଗନ୍ଧର୍ୱା ଗରୁଡା ଋକ୍ଷାଃ ସିଦ୍ଧାଃ ସାଧ୍ୟାଶ୍ଚଚାରଣାଃ ।
ଯକ୍ଷରକ୍ଷଃ ପିଶାଚାଶ୍ଚ ସ୍ଥିତାଃ ସୃଷ୍ଟାଃ ସ୍ୱୟଂଭୁବଃ ॥ ୬.୩୯ ॥
କଲାକାଷ୍ଠାନିମେଷାଶ୍ଚ ମୁହୂର୍ତ୍ତା ଦିବସାଃ କ୍ଷପାଃ ।
ଋତବଃ ପକ୍ଷମାସାଶ୍ଚ ସ୍ଥିତାଃ ଶାସ୍ତ୍ରେ ପ୍ରଜାପତେଃ ॥ ୬.୪୦ ॥
ଯୁଗମନ୍ୱନ୍ତରାଣ୍ୟେବ ମମ ତିଷ୍ଠନ୍ତି ଶାସନେ ।
ପରାଶ୍ଚୈବ ପରାର୍ଧାଶ୍ଚ କାଲଭେଦାସ୍ତଥା ପରେ ॥ ୬.୪୧ ॥
ଚତୁର୍ୱିଧାନି ବୂତାନି ସ୍ଥାବରାଣି ଚରାଣି ଚ ।
ନିୟୋଗାଦେବ ବର୍ତ୍ତନ୍ତେ ଦେବସ୍ୟ ପରମାତ୍ମନଃ ॥ ୬.୪୨ ॥
ପାତାଲାନି ଚ ସର୍ୱାଣି ଭୁବନାନି ଚ ଶାସନାତ୍ ।
ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡାନି ଚ ବର୍ତ୍ତନ୍ତେ ସର୍ୱାଣ୍ୟେବ ସ୍ୱୟଂଭୁବଃ ॥ ୬.୪୩ ॥
ଅତୀତାନ୍ୟପ୍ୟସଂଖ୍ୟାନି ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡାନି ମମାଜ୍ଞୟା ।
ପ୍ରବୃତ୍ତାନି ପଦାର୍ଥୌଘୈଃ ସହିତାନି ସମନ୍ତତଃ ॥ ୬.୪୪ ॥
ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡାନି ଭବିଷ୍ୟନ୍ତି ସହ ବସ୍ତୁଭିରାତ୍ମଗୈଃ ।
ବହିଷ୍ୟନ୍ତି ସଦୈବାଜ୍ଞାଂ ପରସ୍ୟ ପରମାତ୍ମନଃ ॥ ୬.୪୫ ॥
ଭୂମିରାପୋଽନଲୋ ବାୟୁଃ ଖଂ ମନୋ ବୁଦ୍ଧିରେବ ଚ ।
ଭୂତାଦିରାଦିପ୍ରକୃତିର୍ନିୟୋଗେ ମମ ବର୍ତ୍ତତେ ॥ ୬.୪୬ ॥
ଯୋଽଶେଷଜଗତାଂ ଯୋନିର୍ମୋହିନୀ ସର୍ୱଦେହିନାମ୍ ।
ମାୟା ବିବର୍ତ୍ତତେ ନିତ୍ୟଂ ସାପୀଶ୍ୱରନିୟୋଗତଃ ॥ ୬.୪୭ ॥
ଯୋ ବୈ ଦେହଭୃତାଂ ଦେବଃ ପୁରୁଷଃ ପଠ୍ୟତେ ପରଃ ।
ଆତ୍ମାଽସୌ ବର୍ତ୍ତତେ ନିତ୍ୟମୀଶ୍ୱରସ୍ୟ ନିୟୋଗତଃ ॥ ୬.୪୮ ॥
ବିଧୂୟ ମୋହକଲିଲଂ ଯୟା ପଶ୍ୟତି ତତ୍ ପଦମ୍ ।
ସାଽପି ବୁଦ୍ଧିର୍ମହେଶସ୍ୟ ନିୟୋଗବଶବର୍ତ୍ତିନୀ ॥ ୬.୪୯ ॥
ବହୁନାଽତ୍ର କିମୁକ୍ତେନ ମମ ଶକ୍ତ୍ୟାତ୍ମକଂ ଜଗତ୍ ॥ ॥
ମୟୈବ ପ୍ରେର୍ୟତେ କୃତ୍ସ୍ନଂ ମୟ୍ୟେବ ପ୍ରଲୟଂ ବ୍ରଜେତ୍ ॥ ୬.୫୦ ॥
ଅହଂ ହି ଭଗବାନୀଶଃ ସ୍ୱୟଂ ଜ୍ୟୋତିଃ ସନାତନଃ ।
ପରମାତ୍ମାର ପରଂ ବ୍ରହ୍ମ ମତ୍ତୋ ହ୍ୟନ୍ୟୋ ନ ବିଦ୍ୟତେ ॥ ୬.୫୧ ॥
ଇତ୍ୟେତତ୍ ପରମଂ ଜ୍ଞାନଂ ଯୁଷ୍ମାକଂ କଥିତଂ ମୟା ।
ଜ୍ଞାତ୍ୱା ବିମୁଚ୍ୟତେ ଜନ୍ତୁର୍ଜନ୍ମସଂସାରବନ୍ଧନାତ୍ ॥ ୬.୫୨ ॥
ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
(ଈଶ୍ୱରଗୀତାସୁ) ଷଷ୍ଠୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥ ୬ ॥
ସପ୍ତମୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ଈଶ୍ୱର ଉବାଚ ।
ଶୃଣୁଧ୍ୱମୃଷୟଃ ସର୍ୱେ ପ୍ରଭାବଂ ପରମେଷ୍ଠିନଃ ।
ଯଂ ଜ୍ଞାତ୍ୱା ପୁରୁଷୋ ମୁକ୍ତୋ ନ ସଂସାରେ ପତେତ୍ ପୁନଃ ॥ ୭.୧ ॥
ପରାତ୍ ପରତରଂ ବ୍ରହ୍ମ ଶାଶ୍ୱତଂ ନିଷ୍କଲଂ ପରମ୍ ।
ନିତ୍ୟାନନ୍ଦଂ ନିର୍ୱିକଲ୍ପଂ ତଦ୍ଧାମ ପରମଂ ମମ ॥ ୭.୨ ॥
ଅହଂ ବ୍ରହ୍ମବିଦାଂ ବ୍ରହ୍ମା ସ୍ୱୟଂଭୂର୍ୱିଶ୍ୱତୋମୁଖଃ ।
ମାୟାବିନାମହଂ ଦେବଃ ପୁରାଣୋ ହରିରବ୍ୟଯଃ ॥ ୭.୩ ॥
ଯୋଗିନାମସ୍ମ୍ୟହଂ ଶଂଭୁଃ ସ୍ତ୍ରୀଣାଂ ଦେବୀ ଗିରୀନ୍ଦ୍ରଜା ।
ଆଦିତ୍ୟାନାମହଂ ବିଷ୍ଣୁର୍ୱସୂନାମସ୍ମି ପାବକଃ ॥ ୭.୪ ॥
ରୁଦ୍ରାଣାଂ ଶଂକରଶ୍ଚାହଂ ଗରୁଡଃ ପତତାମହମ୍ ।
ଐରାବତୋ ଗଜେନ୍ଦ୍ରାଣାଂ ରାମଃ ଶସ୍ତ୍ରପ୍ରଭୃତାମହମ୍ ॥ ୭.୫ ॥
ଋଷୀଣାଂ ଚ ବସିଷ୍ଠୋଽହଂ ଦେବାନାଂ ଚ ଶତକ୍ରତୁଃ ।
ଶିଲ୍ପିନାଂ ବିଶ୍ୱକର୍ମାଽହଂ ପ୍ରହ୍ଲାଦୋଽସ୍ମ୍ୟମରଦ୍ୱିଷାମ୍ ॥ ୭.୬ ॥
ମୁନୀନାମପ୍ୟହଂ ବ୍ୟାସୋ ଗଣାନାଂ ଚ ବିନାୟକଃ ।
ବୀରାଣାଂ ବୀରଭଦ୍ରୋଽହଂ ସିଦ୍ଧାନାଂ କପିଲୋ ମୁନିଃ ॥ ୭.୭ ॥
ପର୍ୱତାନାମହଂ ମେରୁର୍ନକ୍ଷତ୍ରାଣାଂ ଚ ଚନ୍ଦ୍ରମାଃ ।
ବଜ୍ରଂ ପ୍ରହରଣାନାଂ ଚ ବ୍ରତାନାଂ ସତ୍ୟମସ୍ମ୍ୟହମ୍ ॥ ୭.୮ ॥
ଅନନ୍ତୋ ଭୋଗିନାଂ ଦେବଃ ସେନାନୀନାଂ ଚ ପାବକିଃ ।
ଆଶ୍ରମାଣାଂ ଚ ଗୃହସ୍ଥୋଽହମୀଶ୍ୱରାଣାଂ ମହେଶ୍ୱରଃ ॥ ୭.୯ ॥
ମହାକଲ୍ପଶ୍ଚ କଲ୍ପାନାଂ ଯୁଗାନାଂ କୃତମସ୍ମ୍ୟହମ୍ ।
କୁବେରଃ ସର୍ୱୟକ୍ଷାଣାଂ ଗଣେଶାନାଂ ଚ ବୀରୁକଃ ॥ ୭.୧୦ ॥
ପ୍ରଜାପତୀନାଂ ଦକ୍ଷୋଽହଂ ନିରୃତିଃ ସର୍ୱରକ୍ଷସାମ୍ ।
ବାୟୁର୍ବଲବତାମସ୍ମି ଦ୍ୱୀପାନାଂ ପୁଷ୍କରୋଽସ୍ମ୍ୟହମ୍ ॥ ୭.୧୧ ॥
ମୃଗେନ୍ଦ୍ରାଣାଂ ଚ ସିଂହୋଽହଂ ଯନ୍ତ୍ରାଣାଂ ଧନୁରେବ ଚ ।
ବେଦାନାଂ ସାମବେଦୋଽହଂ ଯଜୁଷାଂ ଶତରୁଦ୍ରିୟମ୍ ॥ ୭.୧୨ ॥
ସାବିତ୍ରୀ ସର୍ୱଜପ୍ୟାନାଂ ଗୁହ୍ୟାନାଂ ପ୍ରଣବୋଽସ୍ମ୍ୟହମ୍ ।
ସୂକ୍ତାନାଂ ପୌରୁଷଂ ସୂକ୍ତଂ ଜ୍ୟେଷ୍ଠସାମ ଚ ସାମସୁ ॥ ୭.୧୩ ॥
ସର୍ୱବେଦାର୍ଥବିଦୁଷାଂ ମନୁଃ ସ୍ୱାୟଂଭୁବୋଽସ୍ମ୍ୟହମ୍ ।
ବ୍ରହ୍ମାବର୍ତ୍ତସ୍ତୁ ଦେଶାନାଂ କ୍ଷେତ୍ରାଣାମବିମୁକ୍ତକମ୍ ॥ ୭.୧୪ ॥
ବିଦ୍ୟାନାମାତ୍ମବିଦ୍ୟାଽହଂ ଜ୍ଞାନାନାମୈଶ୍ୱରଂ ପରମ୍ ।
ଭୂତାନାମସ୍ମ୍ୟହଂ ବ୍ୟୋମ ସତ୍ତ୍ୱାନାଂ ମୃତ୍ୟୁରେବ ଚ ॥ ୭.୧୫ ॥
ପାଶାନାମସ୍ମ୍ୟହଂ ମାୟା କାଲଃ କଲୟତାମହମ୍ ।
ଗତୀନାଂ ମୁକ୍ତିରେବାହଂ ପରେଷାଂ ପରମେଶ୍ୱରଃ ॥ ୭.୧୬ ॥
ଯଚ୍ଚାନ୍ୟଦପି ଲୋକେଽସ୍ମିନ୍ ସତ୍ତ୍ୱଂ ତେଜୋବଲାଧିକମ୍ ।
ତତ୍ସର୍ୱଂ ପ୍ରତିଜାନୀଧ୍ୱଂ ମମ ତେଜୋବିଜୃମ୍ଭିତମ୍ ॥ ୭.୧୭ ॥
ଆତ୍ମାନଃ ପଶବଃ ପ୍ରୋକ୍ତାଃ ସର୍ୱେ ସଂସାରବର୍ତ୍ତିନଃ ।
ତେଷାଂ ପତିରହଂ ଦେବଃ ସ୍ମୃତଃ ପଶୁପତିର୍ବୁଧୈଃ ॥ ୭.୧୮ ॥
ମାୟାପାଶେନ ବଧ୍ନାମି ପଶୂନେତାନ୍ ସ୍ୱଲୀଲୟା ।
ମାମେବ ମୋଚକଂ ପ୍ରାହୁଃ ପଶୂନାଂ ବେଦବାଦିନଃ ॥ ୭.୧୯ ॥
ମାୟାପାଶେନ ବଦ୍ଧାନାଂ ମୋଚକୋଽନ୍ୟୋ ନ ବିଦ୍ୟତେ ।
ମାମୃତେ ପରମାତ୍ମାନଂ ଭୂତାଧିପତିମବ୍ୟଯମ୍ ॥ ୭.୨୦ ॥
ଚତୁର୍ୱିଶତିତତ୍ତ୍ୱାନି ମାୟା କର୍ମ ଗୁଣା ଇତି ।
ଏତେ ପାଶାଃ ପଶୁପତେଃ କ୍ଲେଶାଶ୍ଚ ପଶୁବନ୍ଧନାଃ ॥ ୭.୨୧ ॥
ମନୋ ବୁଦ୍ଧିରହଂକାରଃ ଖାନିଲାଗ୍ନିଜଲାନି ଭୂଃ ।
ଏତାଃ ପ୍ରକୃତୟସ୍ତ୍ୱଷ୍ଟୌ ବିକାରାଶ୍ଚ ତଥାପରେ ॥ ୭.୨୨ ॥
ଶ୍ରୋତ୍ରଂ ତ୍ୱକ୍ଚକ୍ଷୁଷୀ ଜିହ୍ୱା ଘ୍ରାଣଂ ଚୈବ ତୁ ପଞ୍ଚମମ୍ ।
ପାୟୂପସ୍ଥଂ କରୌ ପାଦୌ ବାକ୍ ଚୈବ ଦଶମୀ ମତା ॥ ୭.୨୩ ॥
ଶବ୍ଦଃ ସ୍ପର୍ଶଶ୍ଚ ରୂପଂ ଚ ରସୋ ଗନ୍ଧସ୍ତଥୈବ ଚ ।
ତ୍ରୟୋବିଂଶତିରେତାନି ତତ୍ତ୍ୱାନି ପ୍ରାକୃତାନି ॥ ୭.୨୪ ॥
ଚତୁର୍ୱିଂଶକମବ୍ୟକ୍ତଂ ପ୍ରଧାନଂ ଗୁଣଲକ୍ଷଣମ୍ ।
ଅନାଦିମଧ୍ୟନିଧନଂ କାରଣଂ ଜଗତଃ ପରମ୍ ॥ ୭.୨୫ ॥
ସତ୍ତ୍ୱଂ ରଜସ୍ତମଶ୍ଚେତି ଗୁଣତ୍ରୟମୁଦାହୃତମ୍ ।
ସାମ୍ୟାବସ୍ଥିତିମେତେଷାମବ୍ୟକ୍ତଂ ପ୍ରକୃତିଂ ବିଦୁଃ ॥ ୭.୨୬ ॥
ସତ୍ତ୍ୱଂ ଜ୍ଞାନଂ ତମୋଽଜ୍ଞାନଂ ରଜୋ ମିଶ୍ରମୁଦାହୃତମ୍ ।
ଗୁଣାନାଂ ବୁଦ୍ଧିବୈଷମ୍ୟାଦ୍ ବୈଷମ୍ୟଂ କବୟୋ ବିଦୁଃ ॥ ୭.୨୭ ॥
ଧର୍ମାଧର୍ମାବିତି ପ୍ରୋକ୍ତୌ ପାଶୌ ଦ୍ୱୌ କର୍ମସଂଜ୍ଞିତୌ ।
ମୟ୍ୟର୍ପିତାନି କର୍ମାଣି ନବନ୍ଧାୟ ବିମୁକ୍ତୟେ ॥ ୭.୨୮ ॥
ଅବିଦ୍ୟାମସ୍ମିତାଂ ରାଗଂ ଦ୍ୱେଷଂ ଚାଭିନିବେଶକମ୍ ।
କ୍ଲେଶାଖ୍ୟାଂସ୍ତାନ୍ ସ୍ୱୟଂ ପ୍ରାହ ପାଶାନାତ୍ମନିବନ୍ଧନାନ୍ ॥ ୭.୨୯ ॥
ଏତେଷାମେବ ପାଶାନାଂ ମାୟା କାରଣମୁଚ୍ୟତେ ।
ମୂଲପ୍ରକୃତିରବ୍ୟକ୍ତା ସା ଶକ୍ତିର୍ମୟି ତିଷ୍ଠତି ॥ ୭.୩୦ ॥
ସ ଏବ ମୂଲପ୍ରକୃତିଃ ପ୍ରଧାନଂ ପୁରୁଷୋଽପି ଚ ।
ବିକାରା ମହଦାଦୀନି ଦେବଦେବଃ ସନାତନଃ ॥ ୭.୩୧ ॥
ସ ଏବ ବନ୍ଧଃ ସ ଚ ବନ୍ଧକର୍ତ୍ତାସ ଏବ ପାଶଃ ପଶୁଭୃତ୍ସ ଏବ ।
ସ ବେଦ ସର୍ୱଂ ନ ଚ ତସ୍ୟ ବେତ୍ତାତମାହୁରାଦ୍ୟଂ ପୁରୁଷଂ ପୁରାଣମ୍ ॥ ୭.୩୨ ॥
ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
(ଈଶ୍ୱରଗୀତାସୁ) ସପ୍ତମୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥ ୭ ॥
ଅଷ୍ଟମୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ଈଶ୍ୱର ଉବାଚ ।
ଅନ୍ୟଦ୍ ଗୁହ୍ୟତମଂ ଜ୍ଞାନଂ ବକ୍ଷ୍ୟେ ବ୍ରାହ୍ମଣପୁଂଗବାଃ ।
ଯେନାସୌ ତରତେ ଜନ୍ତୁର୍ଘୋରଂ ସଂସାରସାଗରମ୍ ॥ ୮.୧ ॥
ଅହଂ ବ୍ରହ୍ମମୟଃ ଶାନ୍ତଃ ଶାଶ୍ୱତୋ ନିର୍ମଲୋଽବ୍ୟଯଃ ।
ଏକାକୀ ଭଗବାନୁକ୍ତଃ କେବଲଃ ପରମେଶ୍ୱରଃ ॥ ୮.୨ ॥
ମମ ଯୋନିର୍ମହଦ୍ ବ୍ରହ୍ମ ତତ୍ର ଗର୍ଭଂ ଦଧାମ୍ୟହମ୍ ।
ମୂଲ ମାୟାଭିଧାନଂ ତଂ ତତୋ ଜାତମିଦଂ ଜଗତ୍ ॥ ୮.୩ ॥
ପ୍ରଧାନଂ ପୁରୁଷୋ ହ୍ୟତ୍ମା ମହାନ୍ ଭୂତାଦିରେବ ଚ ।
ତନ୍ମାତ୍ରାଣି ମହାଭୂତାନୀନ୍ଦ୍ରିୟାଣି ଚ ଜଜ୍ଞିରେ ॥ ୮.୪ ॥
ତତୋଽଣ୍ଡମଭବଦ୍ଧୈମଂ ସୂର୍ୟକୋଟିସମପ୍ରଭମ୍ ।
ତସ୍ମିନ୍ ଜଜ୍ଞେ ମହାବ୍ରହ୍ମା ମଚ୍ଛକ୍ତ୍ୟା ଚୋପବୃଂହିତଃ ॥ ୮.୫ ॥
ଯେ ଚାନ୍ୟେ ବହବୋ ଜୀବା ମନ୍ମୟାଃ ସର୍ୱ ଏବ ତେ ।
ନ ମାଂ ପଶ୍ୟନ୍ତି ପିତରଂ ମାୟଯା ମମ ମୋହିତାଃ ॥ ୮.୬ ॥
ଯାସୁ ଯୋନିଷୁ ସର୍ୱାସୁ ସଂଭବନ୍ତି ହି ମୂର୍ତ୍ତୟଃ ।
ତାସାଂ ମାୟା ପରା ଯୋନିର୍ମାମେବ ପିତରଂ ବିଦୁଃ ॥ ୮.୭ ॥
ଯୋ ମାମେବଂ ବିଜାନାତି ବୀଜିନଂ ପିତରଂ ପ୍ରଭୁମ୍ ।
ସ ଧୀରଃ ସର୍ୱଲୋକେଷୁ ନ ମୋହମଧିଗଚ୍ଛତି ॥ ୮.୮ ॥
ଈଶାନଃ ସର୍ୱବିଦ୍ୟାନାଂ ଭୂତାନାଂ ପରମେଶ୍ୱରଃ ।
ଓଙ୍କାରମୂର୍ତିର୍ଭଗବାନହଂ ବ୍ରହ୍ମା ପ୍ରଜାପତିଃ ॥ ୮.୯ ॥
ସମଂ ସର୍ୱେଷୁ ଭୂତେଷୁ ତିଷ୍ଠନ୍ତଂ ପରମେଶ୍ୱରମ୍ ।
ବିନଶ୍ୟତ୍ସ୍ୱବିନଶ୍ୟନ୍ତଂ ଯଃ ପଶ୍ୟତି ସ ପଶ୍ୟତି ॥ ୮.୧୦ ॥
ସମଂ ପଶ୍ୟନ୍ ହି ସର୍ୱତ୍ର ସମବସ୍ଥିତମୀଶ୍ୱରମ୍ ।
ନ ହିନସ୍ତ୍ୟାତ୍ମନାତ୍ମାନଂ ତତୋ ଯାତି ପରାଂଗତିମ୍ ॥ ୮.୧୧ ॥
ବିଦିତ୍ୱା ସପ୍ତ ସୂକ୍ଷ୍ମାଣି ଷଡଙ୍ଗଂ ଚ ମହେଶ୍ୱରମ୍ ।
ପ୍ରଧାନବିନିୟୋଗଜ୍ଞଃ ପରଂ ବ୍ରହ୍ମାଧିଗଚ୍ଛତି ॥ ୮.୧୨ ॥
ସର୍ୱଜ୍ଞତା ତୃପ୍ତିରନାଦିବୋଧଃ ସ୍ୱତନ୍ଦତା ନିତ୍ୟମଲୁପ୍ତଶକ୍ତିଃ ।
ଅନନ୍ତଶକ୍ତିଶ୍ଚ ବିଭୋର୍ୱିଦିତ୍ୱା ଷଡାହୁରଙ୍ଗାନି ମହେଶ୍ୱରସ୍ୟ ॥ ୮.୧୩ ॥
ତନ୍ମାତ୍ରାଣି ମନ ଆତ୍ମା ଚ ତାନି ସୂକ୍ଷ୍ମାଣ୍ୟାହୁଃ ସପ୍ତତତ୍ତ୍ୱାତ୍ମକାନି ।
ଯା ସା ହେତୁଃ ପ୍ରକୃତିଃ ସା ପ୍ରଧାନଂବନ୍ଧଃ ପ୍ରୋକ୍ତୋ ବିନିୟୋଗୋଽପି ତେନ ॥ ୮.୧୪ ॥
ଯା ସା ଶକ୍ତିଃ ପ୍ରକୃତୌ ଲୀନରୂପାବେଦେଷୂକ୍ତା କାରଣଂ ବ୍ରହ୍ମୟୋନିଃ ।
ତସ୍ୟା ଏକଃ ପରମେଷ୍ଠୀ ପୁରସ୍ତା-ନ୍ମହେଶ୍ୱରଃ ପୁରୁଷଃ ସତ୍ୟରୂପଃ ॥ ୮.୧୫ ॥
ବ୍ରହାମା ଯୋଗୀ ପରମାତ୍ମା ମହୀୟାନ୍ ବ୍ୟୋମବ୍ୟାପୀ ବେଦବେଦ୍ୟଃ ପୁରାଣଃ ।
ଏକୋ ରୁଦ୍ରୋ ମୃତ୍ୟୁମବ୍ୟକ୍ତମେକଂବୀଜଂ ବିଶ୍ୱଂ ଦେବ ଏକଃ ସ ଏବ ॥ ୮.୧୬ ॥
ତମେବୈକଂ ପ୍ରାହୁରନ୍ୟେଽପ୍ୟନେକଂ ତ୍ୱେକାତ୍ମାନଂ କେଚିଦନ୍ୟଂତମାହୁଃ ।
ଅଣୋରଣୀୟାନ୍ ମହତୋ ମହୀୟାନ୍ ମହାଦେବଃ ପ୍ରୋଚ୍ୟତେ ବେଦବିଦ୍ଭିଃ ॥ ୮.୧୭ ॥
ଏବମ୍ ହି ଯୋ ବେଦ ଗୁହାଶୟଂ ପରଂ ପ୍ରଭୁଂ ପୁରାଣଂ ପୁରୁଷଂ ବିଶ୍ୱରୂପମ୍ ।
ହିରଣ୍ମୟଂ ବୁଦ୍ଧିମତାଂ ପରାଂ ଗତିଂସବୁଦ୍ଧିମାନ୍ ବୁଦ୍ଧିମତୀତ୍ୟ ତିଷ୍ଠତି ॥ ୮.୧୮ ॥
ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପାରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
(ଈଶ୍ୱରଗୀତାସୁ) ଅଷ୍ଟମୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥ ୮ ॥
ନବମୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ଋଷୟ ଊଚୁଃ ।
ନିଷ୍କଲୋ ନିର୍ମଲୋ ନିତ୍ୟୋ ନିଷ୍କ୍ରିୟଃ ପରମେଶ୍ୱରଃ ।
ତନ୍ନୋ ବଦ ମହାଦେବ ବିଶ୍ୱରୂପଃ କଥଂ ଭବାନ୍ ॥ ୯.୧ ॥
ଈଶ୍ୱର ଉବାଚ ।
ନାହଂ ବିଶ୍ୱୋ ନ ବିଶ୍ୱଂ ଚ ମାମୃତେ ବିଦ୍ୟତେ ଦ୍ୱିଜାଃ ।
ମାୟାନିମିତ୍ତମତ୍ରାସ୍ତି ସା ଚାତ୍ମନି ମୟା ଶ୍ରିତା ॥ ୯.୨ ॥
ଅନାଦିନିଧନା ଶକ୍ତିର୍ମାୟାଽବ୍ୟକ୍ତସମାଶ୍ରୟା ।
ତନ୍ନିମିତ୍ତଃ ପ୍ରପଞ୍ଚୋଽୟମବ୍ୟକ୍ତାଦଭବତ୍ ଖଲୁ ॥ ୯.୩ ॥
ଅବ୍ୟକ୍ତଂ କାରଣଂ ପ୍ରାହୁରାନନ୍ଦଂ ଜ୍ୟୋତିରକ୍ଷରମ୍ ।
ଅହମେବ ପରଂ ବ୍ରହ୍ମ ମତ୍ତୋ ହ୍ୟନ୍ୟନ୍ନ ବିଦ୍ୟତେ ॥ ୯.୪ ॥
ତସ୍ମାନ୍ମେ ବିଶ୍ୱରୂପତ୍ୱଂ ନିଶ୍ଚିତଂ ବ୍ରହ୍ମବାଦିଭିଃ ।
ଏକତ୍ୱେ ଚ ପୃଥକ୍ତ୍ୱଂ ଚ ପ୍ରୋକ୍ତମେତନ୍ନିଦର୍ଶନମ୍ ॥ ୯.୫ ॥
ଅହଂ ତତ୍ ପରମଂ ବ୍ରହ୍ମ ପରମାତ୍ମା ସନାତନଃ ।
ଅକାରଣଂ ଦ୍ୱିଜାଃ ପ୍ରୋକ୍ତୋ ନ ଦୋଷୋ ହ୍ୟାତ୍ମନସ୍ତଥା ॥ ୯.୬ ॥
ଅନନ୍ତା ଶକ୍ତୟୋଽବ୍ୟକ୍ତା ମାୟଯା ସଂସ୍ଥିତା ଧ୍ରୁବାଃ ।
ତସ୍ମିନ୍ ଦିବି ସ୍ଥିତଂ ନିତ୍ୟମବ୍ୟକ୍ତଂ ଭାତି କେବଲମ୍ ॥ ୯.୭ ॥
ଯାଭିସ୍ତଲ୍ଲକ୍ଷ୍ୟତେ ଭିନ୍ନଂ ବ୍ରଗ୍ମାବ୍ୟକ୍ତଂ ସନାତନମ୍ ।
ଏକୟା ମମ ସାୟୁଜ୍ୟମନାଦିନିଧନଂ ଧ୍ରୁବମ୍ ॥ ୯.୮ ॥
ପୁଂସୋଽନ୍ୟାଭୂଦ୍ୟଥା ଭୂତିରନ୍ୟଯା ନ ତିରୋହିତମ୍ ।
ଅନାଦିମଧ୍ୟଂ ତିଷ୍ଠନ୍ତଂ ଚେଷ୍ଟତେଽବିଦ୍ୟଯା କିଲ ॥ ୯.୯ ॥
ତଦେତତ୍ ପରମଂ ବ୍ୟକ୍ତଂ ପ୍ରଭାମଣ୍ଡଲମଣ୍ଡିତମ୍ ।
ତଦକ୍ଷରଂ ପରଂ ଜ୍ୟୋତିସ୍ତଦ୍ ବିଷ୍ଣୋଃ ପରମଂ ପଦମ୍ ॥ ୯.୧୦ ॥
ତତ୍ର ସର୍ୱମିଦଂ ପ୍ରୋତମୋତଂ ଚୈବାଖିଲଂ ଜଗତ୍ ।
ତଦେବ ଚ ଜଗତ୍ କୃତ୍ସ୍ନଂ ତଦ୍ ବିଜ୍ଞାୟ ବିମୁଚ୍ୟତେ ॥ ୯.୧୧ ॥
ଯତୋ ବାଚୋ ନିବର୍ତ୍ତନ୍ତେ ଅପ୍ରାପ୍ୟ ମନସା ସହ ।
ଆନନ୍ଦଂ ବ୍ରହ୍ମଣୋ ବିଦ୍ୱାନ୍ ବିଭେତି ନ କୁତଶ୍ଚନ ॥ ୯.୧୨ ॥
ବେଦାହମେତଂ ପୁରୁଷଂ ମହାନ୍ତ-
ମାଦିତ୍ୟବର୍ଣଂ ତମସଃ ପରସ୍ତାତ୍ ।
ତଦ୍ ବିଜ୍ଞାୟ ପରିମୁଚ୍ୟେତ ବିଦ୍ୱାନ୍
ନିତ୍ୟାନନ୍ଦୀ ଭବତି ବ୍ରହ୍ମଭୂତଃ ॥ ୯.୧୩ ॥
ଯସ୍ମାତ୍ ପରଂ ନାପରମସ୍ତି କିଞ୍ଚିତ୍
ଯଜ୍ଜ୍ୟୋତିଷାଂ ଜ୍ୟୋତିରେକଂ ଦିବିସ୍ଥମ୍ ।
ତଦେବାତ୍ମାନଂ ମନ୍ୟମାନୋଽଥ ବିଦ୍ୱା-
ନାତ୍ମନନ୍ଦୀ ଭବତି ବ୍ରହ୍ମଭୂତଃ ॥ ୯.୧୪ ॥
ତଦପ୍ୟଯଂ କଲିଲଂ ଗୂଢଦେହଂ
ବ୍ରହ୍ମାନନ୍ଦମମୃତଂ ବିଶ୍ୱଧାମା ।
ବଦନ୍ତ୍ୟେବଂ ବ୍ରାହ୍ମଣା ବ୍ରହ୍ମନିଷ୍ଠା
ଯତ୍ର ଗତ୍ୱା ନ ନିବର୍ତ୍ତେତ ଭୂୟଃ ॥ ୯.୧୫ ॥
ହିରଣ୍ମୟେ ପରମାକାଶତତ୍ତ୍ୱେ
ଯଦର୍ଚିଷି ପ୍ରବିଭାତୀବ ତେଜଃ ।
ତଦ୍ୱିଜ୍ଞାନେ ପରିପଶ୍ୟନ୍ତି ଧୀରା
ବିଭ୍ରାଜମାନଂ ବିମଲଂ ବ୍ୟୋମ ଧାମ ॥ ୯.୧୬ ॥
ତତଃ ପରଂ ପରିପଶ୍ୟନ୍ତି ଧୀରା
ଆତ୍ମନ୍ୟାତ୍ମାନମନୁଭୂୟ ସାକ୍ଷାତ୍ ।
ସ୍ୱୟଂପ୍ରଭୁଃ ପରମେଷ୍ଠୀ ମହୀୟାନ୍
ବ୍ରହ୍ମାନନ୍ଦୀ ଭଗବାନୀଶ ଏଷଃ ॥ ୯.୧୭ ॥
ଏକୋ ଦେବଃ ସର୍ୱଭୂତେଷୁ ଗୂଢଃ
ସର୍ୱବ୍ୟାପୀ ସର୍ୱଭୂତାନ୍ତରାତ୍ମା ।
ତମେବୈକଂ ଯେଽନୁପଶ୍ୟନ୍ତି ଧୀରା-
ସ୍ତେଷାଂ ଶାନ୍ତିଃ ଶାଶ୍ୱତୀନେତରେଷାମ୍ ॥ ୯.୧୮ ॥
ସର୍ୱାୟନଶିରୋଗ୍ରୀବଃ ସର୍ୱଭୂତଗୁହାଶୟଃ ।
ସର୍ୱବ୍ୟାପୀ ଚ ଭଗବାନ୍ ନ ତସ୍ମାଦନ୍ୟଦିଷ୍ୟତେ ॥ ୯.୧୯ ॥
ଇତ୍ୟେତଦୈଶ୍ୱରଂ ଜ୍ଞାନମୁକ୍ତଂ ବୋ ମୁନିପୁଂଗବାଃ ।
ଗୋପନୀୟଂ ବିଶେଷେଣ ଯୋଗିନାମପି ଦୁର୍ଲଭମ୍ ॥ ୯.୨୦ ॥
ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପାରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
(ଈଶ୍ୱରଗୀତାସୁ) ନବମୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥ ୯ ॥
ଦଶମୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ଈଶ୍ୱର ଉବାଚ ।
ଅଲିଙ୍ଗମେକମବ୍ୟକ୍ତଂ ଲିଙ୍ଗଂ ବ୍ରହ୍ମେତି ନିଶ୍ଚିତମ୍ ।
ସ୍ୱୟଂଜ୍ୟୋତିଃ ପରଂ ତତ୍ତ୍ୱଂ ପରେ ବ୍ୟୋମ୍ନି ବ୍ୟବସ୍ଥିତମ୍ ॥ ୧୦.୧ ॥
ଅବ୍ୟକ୍ତଂ କାରଣଂ ଯତ୍ତଦକ୍ଷରଂ ପରମଂ ପଦମ୍ ।
ନିର୍ଗୁଣଂ ଶୁଦ୍ଧବିଜ୍ଞାନଂ ତଦ୍ ବୈ ପଶ୍ୟନ୍ତି ସୂରୟଃ ॥ ୧୦.୨ ॥
ତନ୍ନିଷ୍ଠାଃ ଶାନ୍ତସଂକଲ୍ପା ନିତ୍ୟଂ ତଦ୍ଭାବଭାବିତାଃ ।
ପଶ୍ୟନ୍ତି ତତ୍ ପରଂ ବ୍ରହ୍ମ ଯତ୍ତଲ୍ଲିଙ୍ଗମିତି ଶ୍ରୁତିଃ ॥ ୧୦.୩ ॥
ଅନ୍ୟଥା ନହି ମାଂ ଦ୍ରଷ୍ଟୁଂ ଶକ୍ୟଂ ବୈ ମୁନିପୁଂଗବାଃ ।
ନହି ତଦ୍ ବିଦ୍ୟତେ ଜ୍ଞାନଂ ଯତସ୍ତଜ୍ଜ୍ଞାୟତେ ପରମ୍ ॥ ୧୦.୪ ॥
ଏତତ୍ତତ୍ପରମଂ ଜ୍ଞାନଂ କେବଲଂ କବୟୋ ବିଦୁଃ ।
ଅଜ୍ଞାନମିତରତ୍ ସର୍ୱଂ ଯସ୍ମାନ୍ମାୟାମୟଂ ଜଗତ୍ ॥ ୧୦.୫ ॥
ଯଜ୍ଜ୍ଞାନଂ ନିର୍ମଲଂ ଶୁଦ୍ଧଂ ନିର୍ୱିକଲ୍ପଂ ଯଦବ୍ୟଯମ୍ ।
ମମାତ୍ମାଽସୌ ତଦେବେମିତି ପ୍ରାହୁର୍ୱିପଶ୍ଚିତଃ ॥ ୧୦.୬ ॥
ଯେଽପ୍ୟନେକଂ ପ୍ରପଶ୍ୟନ୍ତି ତେଽପି ପଶ୍ୟନ୍ତି ତତ୍ପରମ୍ ।
ଆଶ୍ରିତାଃ ପରମାଂ ନିଷ୍ଠାଂ ବୁଦ୍ଧ୍ୱୈକଂ ତତ୍ତ୍ୱମବ୍ୟଯମ୍ ॥ ୧୦.୭ ॥
ଯେ ପୁନଃ ପରମଂ ତତ୍ତ୍ୱମେକଂ ବାନେକମୀଶ୍ୱରମ୍ ।
ଭକ୍ତ୍ୟା ମାଂ ସମ୍ପ୍ରପଶ୍ୟନ୍ତି ବିଜ୍ଞେୟାସ୍ତେ ତଦାତ୍ମକାଃ ॥ ୧୦.୮ ॥
ସାକ୍ଷାଦେବ ପ୍ରପଶ୍ୟନ୍ତି ସ୍ୱାତ୍ମାନଂ ପରମେଶ୍ୱରମ୍ ।
ନିତ୍ୟାନନ୍ଦଂ ନିର୍ୱିକଲ୍ପଂ ସତ୍ୟରୂପମିତି ସ୍ଥିତିଃ ॥ ୧୦.୯ ॥
ଭଜନ୍ତେ ପରମାନନ୍ଦଂ ସର୍ୱଗଂ ଜଗଦାତ୍ମକମ୍ ।
ସ୍ୱାତ୍ମନ୍ୟବସ୍ଥିତାଃ ଶାନ୍ତାଃ ପରଽବ୍ୟକ୍ତେ ପରସ୍ୟ ତୁ ॥ ୧୦.୧୦ ॥
ଏଷା ବିମୁକ୍ତିଃ ପରମା ମମ ସାୟୁଜ୍ୟମୁତ୍ତମମ୍ ।
ନିର୍ୱାଣଂ ବ୍ରହ୍ମଣା ଚୈକ୍ୟଂ କୈବଲ୍ୟଂ କବୟୋ ବିଦୁଃ ॥ ୧୦.୧୧ ॥
ତସ୍ମାଦନାଦିମଧ୍ୟାନ୍ତଂ ବସ୍ତ୍ୱେକଂ ପରମଂ ଶିବମ୍ ।
ସ ଈଶ୍ୱରୋ ମହାଦେବସ୍ତଂ ବିଜ୍ଞାୟ ପ୍ରମୁଚ୍ୟତେ ॥ ୧୦.୧୨ ॥
ନ ତତ୍ର ସୂର୍ୟଃ ପ୍ରବିଭାତୀହ ଚନ୍ଦ୍ରୋ
ନକ୍ଷତ୍ରାଣାଂ ଗଣୋ ନୋତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ।
ତଦ୍ଭାସିତଂ ହ୍ୟଖିଲଂ ଭାତି ବିଶ୍ୱଂ
ଅତୀବଭାସମମଲଂ ତଦ୍ୱିଭାତି ॥ ୧୦.୧୩ ॥
ବିଶ୍ୱୋଦିତଂ ନିଷ୍କଲଂ ନିର୍ୱିକଲ୍ପଂ
ଶୁଦ୍ଧଂ ବୃହନ୍ତଂ ପରମଂ ଯଦ୍ୱିଭାତି ।
ଅତ୍ରାନ୍ତରେ ବ୍ରହ୍ମବିଦୋଽଥ ନିତ୍ୟଂ
ପଶ୍ୟନ୍ତି ତତ୍ତ୍ୱମଚଲଂ ଯତ୍ ସ ଈଶଃ ॥ ୧୦.୧୪ ॥
ନିତ୍ୟାନନ୍ଦମମୃତଂ ସତ୍ୟରୂପଂ
ଶୁଦ୍ଧଂ ବଦନ୍ତି ପୁରୁଷଂ ସର୍ୱବେଦାଃ ।
ତମୋମିତି ପ୍ରଣବେନେଶିତାରଂ
ଧାୟାୟନ୍ତି ବେଦାର୍ଥବିନିଶ୍ଚିତାର୍ଥାଃ ॥ ୧୦.୧୫ ॥
ନ ଭୂମିରାପୋ ନ ମନୋ ନ ବହ୍ନିଃ
ପ୍ରାଣୋଽନିଲୋ ଗଗନଂ ନୋତ ବୁଦ୍ଧିଃ ।
ନ ଚେତନୋଽନ୍ୟତ୍ ପରମାକାଶମଧ୍ୟେ
ବିଭାତି ଦେବଃ ଶିବ ଏବ କେବଲଃ ॥ ୧୦.୧୬ ॥
ଇତ୍ୟେତଦୁକ୍ତଂ ପରମଂ ରହସ୍ୟଂ
ଜ୍ଞାନାମୃତଂ ସର୍ୱବେଦେଷୁ ଗୂଢମ୍ ।
ଜାନାତି ଯୋଗୀ ବିଜନେଽଥ ଦେଶେ
ଯୁଞ୍ଜୀତ ଯୋଗଂ ପ୍ରୟତୋ ହ୍ୟଜସ୍ତ୍ରମ୍ ॥ ୧୦.୧୭ ॥
ଇତୀ ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
(ଈଶ୍ୱରଗୀତାସୁ) ଦଶମୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥ ୧୦ ॥
ଏକାଦଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ଈଶ୍ୱର ଉବାଚ ।
ଅତଃ ପରଂ ପ୍ରବକ୍ଷ୍ୟାମି ଯୋଗଂ ପରମଦୁର୍ଲଭମ୍ ।
ଯେନାତ୍ମାନଂ ପ୍ରପଶ୍ୟନ୍ତି ଭାନୁମନ୍ତମିବେଶ୍ୱରମ୍ ॥ ୧୧.୧ ॥
ଯୋଗାଗ୍ନିର୍ଦହତି କ୍ଷିପ୍ରମଶେଷଂ ପାପପଞ୍ଜରମ୍ ।
ପ୍ରସନ୍ନଂ ଜାୟତେ ଜ୍ଞାନଂ ସାକ୍ଷାନ୍ନିର୍ୱାଣସିଦ୍ଧିଦମ୍ ॥ ୧୧.୨ ॥
ଯୋଗାତ୍ସଂଜାୟତେ ଜ୍ଞାନଂ ଜ୍ଞାନାଦ୍ ଯୋଗଃ ପ୍ରବର୍ତ୍ତତେ ।
ଯୋଗଜ୍ଞାନାଭିୟୁକ୍ତସ୍ୟ ପ୍ରସୀଦତି ମହେଶ୍ୱରଃ ॥ ୧୧.୩ ॥
ଏକକାଲଂ ଦ୍ୱିକାଲଂ ବା ତ୍ରିକାଲଂ ନିତ୍ୟମେବ ବା ।
ଯେ ଯୁଞ୍ଜନ୍ତି ମହାୟୋଗଂ ତେ ବିଜ୍ଞେୟା ମହେଶ୍ୱରାଃ ॥ ୧୧.୪ ॥
ଯୋଗସ୍ତୁ ଦ୍ୱିବିଧୋ ଜ୍ଞେୟୋ ହ୍ୟଭାବଃ ପ୍ରଥମୋ ମତଃ ।
ଅପରସ୍ତୁ ମହାୟୋଗଃ ସର୍ୱୟୋଗୋତ୍ତମୋତ୍ତମଃ ॥ ୧୧.୫ ॥
ଶୂନ୍ୟଂ ସର୍ୱନିରାଭାସଂ ସ୍ୱରୂପଂ ଯତ୍ର ଚିନ୍ତ୍ୟତେ ।
ଅଭାବୟୋଗଃ ସ ପ୍ରୋକ୍ତୋ ଯେନାତ୍ମାନଂ ପ୍ରପଶ୍ୟତି ॥ ୧୧.୬ ॥
ଯତ୍ର ପଶ୍ୟତି ଚାତ୍ମାନଂ ନିତ୍ୟାନନ୍ଦଂ ନିରଞ୍ଜନମ୍ ।
ମୟୈକ୍ୟଂ ସ ମହାୟୋଗୋ ଭାଷିତଃ ପରମେଶ୍ୱରଃ ॥ ୧୧.୭ ॥
ଯେ ଚାନ୍ୟେ ଯୋଗିନାଂ ଯୋଗାଃ ଶ୍ରୂୟନ୍ତେ ଗ୍ରନ୍ଥବିସ୍ତରେ ।
ସର୍ୱେ ତେ ବ୍ରହ୍ମୟୋଗସ୍ୟ କଲାଂ ନାର୍ହନ୍ତି ଷୋଡଶୀମ୍ ॥ ୧୧.୮ ॥
ଯତ୍ର ସାକ୍ଷାତ୍ ପ୍ରପଶ୍ୟନ୍ତି ବିମୁକ୍ତା ବିଶ୍ୱମୀଶ୍ୱରମ୍ ।
ସର୍ୱେଷାମେବ ଯୋଗାନାଂ ସ ଯୋଗଃ ପରମୋ ମତଃ ॥ ୧୧.୯ ॥
ସହସ୍ରଶୋଽଥ ଶତଶୋ ଯେ ଚେଶ୍ୱରବହିଷ୍କୃତାଃ ।
ନ ତେ ପଶ୍ୟନ୍ତି ମାମେକଂ ଯୋଗିନୋ ଯତମାନସାଃ ॥ ୧୧.୧୦ ॥
ପ୍ରାଣାୟାମସ୍ତଥା ଧ୍ୟାନଂ ପ୍ରତ୍ୟାହାରୋଽଥ ଧାରଣା ।
ସମାଧିଶ୍ଚ ମୁନିଶ୍ରେଷ୍ଠା ଯମୋ ନିୟମ ଆସନମ୍ ॥ ୧୧.୧୧ ॥
ମୟ୍ୟେକଚିତ୍ତତାୟୋଗୋ ବୃତ୍ତ୍ୟନ୍ତରନିରୋଧତଃ ।
ତତ୍ସାଧନାନି ଚାନ୍ୟାନି ଯୁଷ୍ମାକଂ କଥିତାନି ତୁ ॥ ୧୧.୧୨ ॥
ଅହିଂସା ସତ୍ୟମସ୍ତେୟଂ ବ୍ରହ୍ମଚର୍ୟାପରିଗ୍ରହୌ ।
ଯମାଃ ସଂକ୍ଷେପତଃ ପ୍ରୋକ୍ତାଶ୍ଚିତ୍ତଶୁଦ୍ଧିପ୍ରଦା ନୃଣାମ୍ ॥ ୧୧.୧୩ ॥
କର୍ମଣା ମନସା ବାଚା ସର୍ୱଭୂତେଷୁ ସର୍ୱଦା ।
ଅକ୍ଲେଶଜନନଂ ପ୍ରୋକ୍ତା ତ୍ୱହିଂସା ପରମର୍ଷିଭିଃ ॥ ୧୧.୧୪ ॥
ଅହିଂସାୟାଃ ପରୋ ଧର୍ମୋ ନାସ୍ତ୍ୟହିଂସା ପରଂ ସୁଖମ୍ ।
ବିଧିନା ଯା ଭବେଦ୍ଧିଂସା ତ୍ୱହିଂସୈବ ପ୍ରକୀର୍ତ୍ତିତା ॥ ୧୧.୧୫ ॥
ସତ୍ୟେନ ସର୍ୱମାପ୍ନୋତି ସତ୍ୟେ ସର୍ୱଂ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତମ୍ ।
ଯଥାର୍ଥକଥନାଚାରଃ ସତ୍ୟଂ ପ୍ରୋକ୍ତଂ ଦ୍ୱିଜାତିଭିଃ ॥ ୧୧.୧୬ ॥
ପରଦ୍ରବ୍ୟାପହରଣଂ ଚୌର୍ୟାଦଽଥ ବଲେନ ବା ।
ସ୍ତେୟଂ ତସ୍ୟାନାଚରଣାଦସ୍ତେୟଂ ଧର୍ମସାଧନମ୍ ॥ ୧୧.୧୭ ॥
କର୍ମଣା ମନସା ବାଚା ସର୍ୱାବସ୍ଥାସୁ ସର୍ୱଦା ।
ସର୍ୱତ୍ର ମୈଥୁନତ୍ୟାଗଂ ବ୍ରହ୍ମଚର୍ୟଂ ପ୍ରଚକ୍ଷତେ ॥ ୧୧.୧୮ ॥
ଦ୍ରବ୍ୟାଣାମପ୍ୟନାଦାନମାପଦ୍ୟପି ତଥେଚ୍ଛୟା ।
ଅପରିଗ୍ରହଂ ଇତ୍ୟାହୁସ୍ତଂ ପ୍ରୟତ୍ନେନ ପାଲୟେତ୍ ॥ ୧୧.୧୯ ॥
ତପଃ ସ୍ୱାଧ୍ୟାୟସଂତୋଷୌ ଶୌଚମୀଶ୍ୱରପୂଜନମ୍ ।
ସମାସାନ୍ନିୟମାଃ ପ୍ରୋକ୍ତା ଯୋଗସିଦ୍ଧିପ୍ରଦାୟିନଃ ॥ ୧୧.୨୦ ॥
ଉପବାସପରାକାଦିକୃଚ୍ଛ୍ରଚାନ୍ଦ୍ରାୟଣାଦିଭିଃ ।
ଶରୀରଶୋଷଣଂ ପ୍ରାହୁସ୍ତାପସାସ୍ତପ ଉତ୍ତମମ୍ ॥ ୧୧.୨୧ ॥
ବେଦାନ୍ତଶତରୁଦ୍ରୀୟପ୍ରଣବାଦିଜପଂ ବୁଧାଃ ।
ସତ୍ତ୍ୱସିଦ୍ଧିକରଂ ପୁଂସାଂ ସ୍ୱାଧ୍ୟାୟଂ ପରିଚକ୍ଷତେ ॥ ୧୧.୨୨ ॥
ସ୍ୱାଧ୍ୟାୟସ୍ୟ ତ୍ରୟୋ ଭେଦା ବାଚିକୋପାଂଶୁମାନସାଃ ।
ଉତ୍ତରୋତ୍ତରବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟଂ ପ୍ରାହୁର୍ୱେଦାର୍ଥବେଦିନଃ ॥ ୧୧.୨୩ ॥
ଯଃ ଶବ୍ଦବୋଧଜନନଃ ପରେଷାଂ ଶୃଣ୍ୱତାଂ ସ୍ଫୁଟମ୍ ।
ସ୍ୱାଧ୍ୟାୟୋ ବାଚିକଃ ପ୍ରୋକ୍ତ ଉପାଂଶୋରଥ ଲକ୍ଷଣମ୍ ॥ ୧୧.୨୪ ॥
ଓଷ୍ଠୟୋଃ ସ୍ପନ୍ଦମାତ୍ରେଣ ପରସ୍ୟାଶବ୍ଦବୋଧକମ୍ ।
ଉପାଂଶୁରେଷ ନିର୍ଦିଷ୍ଟଃ ସାହସ୍ରବାଚିକୋଜପଃ ॥ ୧୧.୨୫ ॥
ଯତ୍ପଦାକ୍ଷରସଙ୍ଗତ୍ୟା ପରିସ୍ପନ୍ଦନବର୍ଜିତମ୍ ।
ଚିନ୍ତନଂ ସର୍ୱଶବ୍ଦାନାଂ ମାନସଂ ତଂ ଜପଂ ବିଦୁଃ ॥ ୧୧.୨୬ ॥
ଯଦୃଚ୍ଛାଲାଭତୋ ନିତ୍ୟମଲଂ ପୁଂସୋ ଭବେଦିତି ।
ପ୍ରାଶସ୍ତ୍ୟମୃଷୟଃ ପ୍ରାହୁଃ ସଂତୋଷଂ ସୁଖଲକ୍ଷଣମ୍ ॥ ୧୧.୨୭ ॥
ବାହ୍ୟମାଭ୍ୟନ୍ତରଂ ଶୌଚଂ ଦ୍ୱିଧା ପ୍ରୋକ୍ତଂ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମାଃ ।
ମୃଜ୍ଜଲାଭ୍ୟାଂ ସ୍ମୃତଂ ବାହ୍ୟଂ ମନଃ ଶୁଦ୍ଧିରଥାନ୍ତରମ୍ ॥ ୧୧.୨୮ ॥
ସ୍ତୁତିସ୍ମରଣପୂଜାଭିର୍ୱାଙ୍ମନଃ କାୟକର୍ମଭିଃ ।
ସୁନିଶ୍ଚଲା ଶିବେ ଭକ୍ତିରେତଦୀଶ୍ୱରପୂଜନମ୍ ॥ ୧୧.୨୯ ॥
ଯମାଶ୍ଚ ନିୟମାଃ ପ୍ରୋକ୍ତାଃ ପ୍ରାଣାୟାମଂ ନିବୋଧତ ।
ପ୍ରାଣଃ ସ୍ୱଦେହଜୋ ବାୟୁରାୟାମସ୍ତନ୍ନିରୋଧନମ୍ ॥ ୧୧.୩୦ ॥
ଉତ୍ତମାଧମମଧ୍ୟତ୍ୱାତ୍ ତ୍ରିଧାଽୟଂ ପ୍ରତିପାଦିତଃ ।
ଯ ଏବ ଦ୍ୱିବିଧଃ ପ୍ରୋକ୍ତଃ ସଗର୍ଭୋଽଗର୍ଭ ଏବ ଚ ॥ ୧୧.୩୧ ॥
ମାତ୍ରାଦ୍ୱାଦଶକୋ ମନ୍ଦଶ୍ଚତୁର୍ୱିଶତିମାତ୍ରକଃ ।
ମଧ୍ୟମଃ ପ୍ରାଣସଂରୋଧଃ ଷଟ୍ତ୍ରିଂଶାନ୍ମାତ୍ରିକୋତ୍ତମଃ ॥ ୧୧.୩୨ ॥
ଯଃ ସ୍ୱେଦକମ୍ପନୋଚ୍ଛ୍ୱାସଜନକସ୍ତୁ ଯଥାକ୍ରମମ୍ ।
ମନ୍ଦମଧ୍ୟମମୁଖ୍ୟାନାମାନନ୍ଦାଦୁତ୍ତମୋତ୍ତମଃ ॥ ୧୧.୩୩ ॥
ସଗର୍ଭମାହୁଃ ସଜପମଗର୍ଭଂ ବିଜପଂ ବୁଧାଃ ।
ଏତଦ୍ ବୈ ଯୋଗିନାମୁକ୍ତଂ ପ୍ରାଣାୟାମସ୍ୟ ଲକ୍ଷଣମ୍ ॥ ୧୧.୩୪ ॥
ସବ୍ୟାହୃତିଂ ସପ୍ରଣବାଂ ଗାୟତ୍ରୀଂ ଶିରସା ସହ ।
ତ୍ରିର୍ଜପେଦାୟତପ୍ରାଣଃ ପ୍ରାଣାୟାମଃ ସ ଉଚ୍ୟତେ ॥ ୧୧.୩୫ ॥
ରେଚକଃ ପୂରକଶ୍ଚୈବ ପ୍ରାଣାୟାମୋଽଥ କୁମ୍ଭକଃ ।
ପ୍ରୋଚ୍ୟତେ ସର୍ୱଶାସ୍ତ୍ରେଷୁ ଯୋଗିଭିର୍ୟତମାନସୈଃ ॥ ୧୧.୩୬ ॥
ରେଚକୋ ବାହ୍ୟନିଶ୍ୱାସଃ ପୂରକସ୍ତନ୍ନିରୋଧନଃ ।
ସାମ୍ୟେନ ସଂସ୍ଥିତିର୍ୟା ସା କୁମ୍ଭକଃ ପରିଗୀୟତେ ॥ ୧୧.୩୭ ॥
ଇନ୍ଦ୍ରିୟାଣାଂ ବିଚରତାଂ ବିଷୟେଷୁ ସ୍ୱବାବତଃ ।
ନିଗ୍ରହଃ ପ୍ରୋଚ୍ୟତେ ସଦ୍ଭିଃ ପ୍ରତ୍ୟାହାରସ୍ତୁ ସତ୍ତମାଃ ॥ ୧୧.୩୮ ॥
ହୃତ୍ପୁଣ୍ଡରୀକେ ନାଭ୍ୟାଂ ବା ମୂର୍ଧ୍ନି ପର୍ୱସୁସ୍ତକେ ।
ଏବମାଦିଷୁ ଦେଶେଷୁ ଧାରଣା ଚିତ୍ତବନ୍ଧନମ୍ ॥ ୧୧.୩୯ ॥
ଦେଶାବସ୍ଥିତିମାଲମ୍ବ୍ୟ ବୁଦ୍ଧେର୍ୟା ବୃତ୍ତିସଂତତିଃ ।
ବୃତ୍ତ୍ୟନ୍ତରୈରସୃଷ୍ଟା ଯା ତଦ୍ଧ୍ୟାନଂ ସୂରୟୋ ବିଦୁଃ ॥ ୧୧.୪୦ ॥
ଏକାକାରଃ ସମାଧିଃ ସ୍ୟାଦ୍ ଦେଶାଲମ୍ବନବର୍ଜିତଃ ।
ପ୍ରତ୍ୟଯୋ ହ୍ୟର୍ଥମାତ୍ରେଣ ଯୋଗସାଧନମୁତ୍ତମମ୍ ॥ ୧୧.୪୧ ॥
ଧାରଣା ଦ୍ୱାଦଶାୟାମା ଧ୍ୟାନଂ ଦ୍ୱାଦଶଧାରଣାଃ ।
ଧ୍ୟାନଂ ଦ୍ୱାଦଶକଂ ଯାବତ୍ ସମାଧିରଭିଧୀୟତେ ॥ ୧୧.୪୨ ॥
ଆସନଂ ସ୍ୱସ୍ତିକଂ ପ୍ରୋକ୍ତଂ ପଦ୍ମମର୍ଦ୍ଧାସନଂ ତଥା ।
ସାଧନାନାଂ ଚ ସର୍ୱେଷାମେତତ୍ସାଧନମୁତ୍ତମମ୍ ॥ ୧୧.୪୩ ॥
ଊର୍ୱୋରୁପରି ବିପ୍ରେନ୍ଦ୍ରାଃ କୃତ୍ୱା ପାଦତଲେ ଉଭେ ।
ସମାସୀନାତ୍ମନଃ ପଦ୍ମମେତଦାସନମୁତ୍ତମମ୍ ॥ ୧୧.୪୪ ॥
ଏକଂ ପାଦମଥୈକସ୍ମିନ୍ ବିଷ୍ଟଭ୍ୟୋରସି ସତ୍ତମାଃ ।
ଆସୀନାର୍ଦ୍ଧାସନମିଦଂ ଯୋଗସାଧନମୁତ୍ତମମ୍ ॥ ୧୧.୪୫ ॥
ଉଭେ କୃତ୍ୱା ପାଦତଲେ ଜାନୂର୍ୱୋରନ୍ତରେଣ ହି ।
ସମାସୀତାତ୍ମନଃ ପ୍ରୋକ୍ତମାସନଂ ସ୍ୱସ୍ତିକଂ ପରମ୍ ॥ ୧୧.୪୬ ॥
ଅଦେଶକାଲେ ଯୋଗସ୍ୟ ଦର୍ଶନଂ ହି ନ ବିଦ୍ୟତେ ।
ଅଗ୍ନ୍ୟଭ୍ୟାସେ ଜଲେ ବାଽପି ଶୁଷ୍କପର୍ଣଚୟେ ତଥା ॥ ୧୧.୪୭ ॥
ଜନ୍ତୁବ୍ୟାପ୍ତେ ଶ୍ମଶାନେ ଚ ଜୀର୍ଣଗୋଷ୍ଠେ ଚତୁଷ୍ପଥେ ।
ସଶବ୍ଦେ ସଭୟେ ବାଽପି ଚୈତ୍ୟବଲ୍ମୀକସଂଚୟେ ॥ ୧୧.୪୮ ॥
ଅଶୁଭେ ଦୁର୍ଜନାକ୍ରାନ୍ତେ ମଶକାଦିସମନ୍ୱିତେ ।
ନାଚରେଦ୍ ଦେହବାଧେ ବା ଦୌର୍ମନସ୍ୟାଦିସଂଭବେ ॥ ୧୧.୪୯ ॥
ସୁଗୁପ୍ତେ ସୁଶୁଭେ ଦେଶେ ଗୁହାୟାଂ ପର୍ୱତସ୍ୟ ତୁ ।
ନଦ୍ୟାସ୍ତୀରେ ପୁଣ୍ୟଦେଶେ ଦେବତାୟତନେ ତଥା ॥ ୧୧.୫୦ ॥
ଗୃହେ ବା ସୁଶୁଭେ ରମ୍ୟେ ବିଜନେ ଜନ୍ତୁବର୍ଜିତେ ।
ଯୁଞ୍ଜୀତ ଯୋଗୀ ସତତମାତ୍ମାନଂ ମତ୍ପରାୟଣଃ ॥ ୧୧.୫୧ ॥
ନମସ୍କୃତ୍ୟାଥ ଯୋଗୀନ୍ଦ୍ରାନ୍ ସଶିଷ୍ୟାଂଶ୍ଚ ବିନାୟକମ୍ ।
ଗୁରୁଂ ଚୈବାଥ ମାଂ ଯୋଗୀ ଯୁଞ୍ଜୀତ ସୁସମାହିତଃ ॥ ୧୧.୫୨ ॥
ଆସନଂ ସ୍ୱସ୍ତିକଂ ବଦ୍ଧ୍ୱା ପଦ୍ମମର୍ଦ୍ଧମଥାପି ବା ।
ନାସିକାଗ୍ରେ ସମାଂ ଦୃଷ୍ଟିମୀଷଦୁନ୍ମୀଲିତେକ୍ଷଣଃ ॥ ୧୧.୫୩ ॥
କୃତ୍ୱାଽଥ ନିର୍ଭୟଃ ଶାନ୍ତସ୍ତ୍ୟକ୍ତ୍ୱା ମାୟାମୟଂ ଜଗତ୍ ।
ସ୍ୱାତ୍ମନ୍ୟବସ୍ଥିତଂ ଦେବଂ ଚିନ୍ତୟେତ୍ ପରମେଶ୍ୱରମ୍ ॥ ୧୧.୫୪ ॥
ଶିଖାଗ୍ରେ ଦ୍ୱାଦଶାଙ୍ଗୁଲ୍ୟେ କଲ୍ପୟିତ୍ୱାଽଥ ପଙ୍କଜମ୍ ।
ଧର୍ମକନ୍ଦସମୁଦ୍ଭୂତଂ ଜ୍ଞାନନାଲଂ ସୁଶୋଭନମ୍ ॥ ୧୧.୫୫ ॥
ଐଶ୍ୱର୍ୟାଷ୍ଟଦଲଂ ଶ୍ୱେତଂ ପରଂ ବୈରାଗ୍ୟକର୍ଣିକମ୍ ।
ଚିନ୍ତୟେତ୍ ପରମଂ କୋଶଂ କର୍ଣିକାୟାଂ ହିରଣ୍ମୟମ୍ ॥ ୧୧.୫୬ ॥
ସର୍ୱଶକ୍ତିମୟଂ ସାକ୍ଷାଦ୍ ଯଂ ପ୍ରାହୁର୍ଦିବ୍ୟମବ୍ୟଯମ୍ ।
ଓଂକାରବାଚ୍ୟମବ୍ୟକ୍ତଂ ରଶ୍ମିଜାଲସମାକୁଲମ୍ ॥ ୧୧.୫୭ ॥
ଚିନ୍ତୟେତ୍ ତତ୍ର ବିମଲଂ ପରଂ ଜ୍ୟୋତିର୍ୟଦକ୍ଷରମ୍ ।
ତସ୍ମିନ୍ ଜ୍ୟୋତିଷି ବିନ୍ୟସ୍ୟସ୍ୱାତ୍ମାନଂ ତଦଭେଦତଃ ॥ ୧୧.୫୮ ॥
ଧ୍ୟାୟୀତାକାଶମଧ୍ୟସ୍ଥମୀଶଂ ପରମକାରଣମ୍ ।
ତଦାତ୍ମା ସର୍ୱଗୋ ଭୂତ୍ୱା ନ କିଂଚିଦପି ଚିନ୍ତୟେତ୍ ॥ ୧୧.୫୯ ॥
ଏତଦ୍ ଗୁହ୍ୟତମଂ ଧ୍ୟାନଂ ଧ୍ୟାନାନ୍ତରମଥୋଚ୍ୟତେ ।
ଚିନ୍ତୟିତ୍ୱା ତୁ ପୂର୍ୱୋକ୍ତଂ ହୃଦୟେ ପଦ୍ମମୁତ୍ତମମ୍ ॥ ୧୧.୬୦ ॥
ଆତ୍ମାନମଥ କର୍ତ୍ତାରଂ ତତ୍ରାନଲସମତ୍ୱିଷମ୍ ।
ମଧ୍ୟେ ବହ୍ନିଶିଖାକାରଂ ପୁରୁଷଂ ପଞ୍ଚବିଂଶକମ୍ ॥ ୧୧.୬୧ ॥
ଚିନ୍ତୟେତ୍ ପରମାତ୍ମାନଂ ତନ୍ମଧ୍ୟେ ଗଗନଂ ପରମ୍ ।
ଓଂକରବୋଧିତଂ ତତ୍ତ୍ୱଂ ଶାଶ୍ୱତଂ ଶିବମଚ୍ୟୁତମ୍ ॥ ୧୧.୬୨ ॥
ଅବ୍ୟକ୍ତଂ ପ୍ରକୃତୌ ଲୀନଂ ପରଂ ଜ୍ୟୋତିରନୁତ୍ତମମ୍ ।
ତଦନ୍ତଃ ପରମଂ ତତ୍ତ୍ୱମାତ୍ମାଧାରଂ ନିରଞ୍ଜନମ୍ ॥ ୧୧.୬୩ ॥
ଧ୍ୟାୟୀତ ତନ୍ମୟୋ ନିତ୍ୟମେକରୂପଂ ମହେଶ୍ୱରମ୍ ।
ବିଶୋଧ୍ୟ ସର୍ୱତତ୍ତ୍ୱାନି ପ୍ରଣବେନାଥବା ପୁନଃ ॥ ୧୧.୬୪ ॥
ସଂସ୍ଥାପ୍ୟ ମୟି ଚାତ୍ମାନଂ ନିର୍ମଲେ ପରମେ ପଦେ ।
ପ୍ଲାବୟିତ୍ୱାତ୍ମନୋ ଦେହଂ ତେନୈବ ଜ୍ଞାନବାରିଣା ॥ ୧୧.୬୫ ॥
ମଦାତ୍ମା ମନ୍ମନା ଭସ୍ମ ଗୃହୀତ୍ୱା ତ୍ୱଗ୍ନିହୋତ୍ରଜମ୍ ।
ତେନୋଦ୍ଧୃତ୍ୟ ତୁ ସର୍ୱାଙ୍ଗମଗ୍ନିରିତ୍ୟାଦିମନ୍ତ୍ରତଃ ॥ ୧୧.୬୬ ॥
ଚିନ୍ତୟେତ୍ ସ୍ୱାତ୍ମନୀଶାନଂ ପରଂ ଜ୍ୟୋତିଃ ସ୍ୱରୂପିଣମ୍ ।
ଏଷ ପାଶୁପତୋ ଯୋଗଃ ପଶୁପାଶବିମୁକ୍ତୟେ ॥ ୧୧.୬୭ ॥
ସର୍ୱବେଦାନ୍ତସାରୋଽୟମତ୍ୟାଶ୍ରମମିତି ଶ୍ରୁତିଃ ।
ଏତତ୍ ପରତରଂ ଗୁହ୍ୟଂ ମତ୍ସାୟୁଜ୍ୟ ପ୍ରଦାୟକମ୍ ॥ ୧୧.୬୮ ॥
ଦ୍ୱିଜାତୀନାଂ ତୁ କଥିତଂ ଭକ୍ତାନାଂ ବ୍ରହ୍ମଚାରିଣାମ୍ ।
ବ୍ରହ୍ମଚର୍ୟମହିଂସା ଚ କ୍ଷମା ଶୌଚଂ ତପୋ ଦମଃ ॥ ୧୧.୬୯ ॥
ସଂତୋଷଃ ସତ୍ୟମାସ୍ତିକ୍ୟଂ ବ୍ରତାଙ୍ଗାନି ବିଶେଷତଃ ।
ଏକେନାପ୍ୟଥ ହୀନେନ ବ୍ରତମସ୍ୟ ତୁ ଲୁପ୍ୟତେ ॥ ୧୧.୭୦ ॥
ତସ୍ମାଦାତ୍ମୁଗୁଣୋପେତୋ ମଦ୍ୱ୍ରତଂ ବୋଢୁମର୍ହତି ।
ବୀତରାଗଭୟକ୍ରୋଧା ମନ୍ମୟା ମାମୁପାଶ୍ରିତାଃ ॥ ୧୧.୭୧ ॥
ବହବୋଽନେନ ଯୋଗେନ ପୂତା ମଦ୍ଭାବମାଗତାଃ ।
ଯେ ଯଥା ମାଂ ପ୍ରପଦ୍ୟନ୍ତେ ତାଂସ୍ତଥୈବ ଭଜାମ୍ୟହମ୍ ॥ ୧୧.୭୨ ॥
ଜ୍ଞାନୟୋଗେନ ମାଂ ତସ୍ମାଦ୍ ଯଜେତ ପରମେଶ୍ୱରମ୍ ।
ଅଥବା ଭକ୍ତିୟୋଗେନ ବୈରାଗ୍ୟେଣ ପରେଣ ତୁ ॥ ୧୧.୭୩ ॥
ଚେତସା ବୋଧୟୁକ୍ତେନ ପୂଜୟେନ୍ମାଂ ସଦା ଶୁଚିଃ ।
ସର୍ୱକର୍ମାଣି ସଂନ୍ୟସ୍ୟ ଭିକ୍ଷାଶୀ ନିଷ୍ପରିଗ୍ରହଃ ॥ ୧୧.୭୪ ॥
ପ୍ରାପ୍ନୋତି ମମ ସାୟୁଜ୍ୟଂ ଗୁହ୍ୟମେତନ୍ମୟୋଦିତମ୍ ।
ଅଦ୍ୱେଷ୍ଟା ସର୍ୱଭୂତାନାଂ ମୈତ୍ରଃ କରୁଣ ଏବ ଚ ॥ ୧୧.୭୫ ॥
ନିର୍ମମୋ ନିରହଂକାରୋ ଯୋ ମଦ୍ଭକ୍ତଃ ସ ମେ ପ୍ରିୟଃ ।
ସଂତୁଷ୍ଟଃ ସତତଂ ଯୋଗୀ ଯତାତ୍ମା ଦୃଢନିଶ୍ଚୟଃ ॥ ୧୧.୭୬ ॥
ମୟ୍ୟର୍ପିତମନୋ ବୁଦ୍ଧିର୍ୟୋ ମଦ୍ଭକ୍ତଃ ସ ମେ ପ୍ରିୟଃ ।
ଯସ୍ମାନ୍ନୋଦ୍ୱିଜତେ ଲୋକୋ ଲୋକାନ୍ନୋଦ୍ୱିଜତେ ଚ ଯଃ ॥ ୧୧.୭୭ ॥
ହର୍ଷାମର୍ଷଭୟୋଦ୍ୱେଗୈର୍ମୁକ୍ତୋ ଯଃ ସ ହି ମେ ପ୍ରିୟଃ ।
ଅନପେକ୍ଷଃ ଶୁଚିର୍ଦକ୍ଷ ଉଦାସୀନୋ ଗତବ୍ୟଥଃ ॥ ୧୧.୭୮ ॥
ସର୍ୱାରମ୍ଭପରିତ୍ୟାଗୀ ଭକ୍ତିମାନ୍ ଯଃ ସ ମେ ପ୍ରିୟଃ ।
ତୁଲ୍ୟନିନ୍ଦାସ୍ତୁତିର୍ମୌନୀ ସଂତୁଷ୍ଟୋ ଯେନ କେନଚିତ୍ ॥ ୧୧.୭୯ ॥
ଅନିକେତଃ ସ୍ଥିରମତିର୍ମଦ୍ଭକ୍ତୋ ମାମୁପୈଷ୍ୟତି ।
ସର୍ୱକର୍ମାଣ୍ୟପି ସଦା କୁର୍ୱାଣୋ ମତ୍ପରାୟଣଃ ॥ ୧୧.୮୦ ॥
ମତ୍ପ୍ରସାଦାଦବାପ୍ନୋତି ଶାଶ୍ୱତଂ ପରମଂ ପଦମ୍ ।
ଚେତସା ସର୍ୱକର୍ମାଣି ମୟି ସଂନ୍ୟସ୍ୟ ମତ୍ପରଃ ॥ ୧୧.୮୧ ॥
ନିରାଶୀର୍ନିର୍ମମୋ ଭୂତ୍ୱା ମାମେକଂ ଶରଣଂ ବ୍ରଜେତ୍ ।
ତ୍ୟକ୍ତ୍ୱା କର୍ମଫଲାସଙ୍ଗଂ ନିତ୍ୟତୃପ୍ତୋ ନିରାଶ୍ରୟଃ ॥ ୧୧.୮୨ ॥
କର୍ମଣ୍ୟପିପ୍ରବୃତ୍ତୋଽପି ନୈବ ତେନ ନିବଧ୍ୟତେ ।
ନିରାଶୀର୍ୟତଚିତ୍ତାତ୍ମା ତ୍ୟକ୍ତସର୍ୱପରିଗ୍ରହଃ ॥ ୧୧.୮୩ ॥
ଶାରୀରଂ କେବଲଂ କର୍ମ କୁର୍ୱନ୍ନାପ୍ନୋତି ତତ୍ପଦମ୍ ।
ଯଦୃଚ୍ଛାଲାଭତୁଷ୍ଟସ୍ୟ ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱାତୀତସ୍ୟ ଚୈବ ହି ॥ ୧୧.୮୪ ॥
କୁର୍ୱତୋ ମତ୍ପ୍ରସାଦାର୍ଥଂ କର୍ମ ସଂସାରନାଶନମ୍ ।
ମନ୍ମନା ମନ୍ନମସ୍କାରୋ ମଦ୍ୟାଜୀ ମତ୍ପରାୟଣଃ ॥ ୧୧.୮୫ ॥
ମାମୁପାସ୍ତେ ଯୋଗୀଶଂ ଜ୍ଞାତ୍ୱା ମାଂ ପରମେଶ୍ୱରମ୍ ।
ମଦ୍ବୁଦ୍ଧୟୋ ମାଂ ସତତଂ ବୋଧୟନ୍ତଃ ପରସ୍ପରମ୍ ॥ ୧୧.୮୬ ॥
କଥୟନ୍ତଶ୍ଚ ମାଂ ନିତ୍ୟଂ ମମ ସାୟୁଜ୍ୟମାପ୍ନୁୟୁଃ ।
ଏବଂ ନିତ୍ୟାଭିୟୁକ୍ତାନାଂ ମାୟେୟଂ କର୍ମସାନ୍ୱଗମ୍ ॥ ୧୧.୮୭ ॥
ନାଶୟାମି ତମଃ କୃତ୍ସ୍ନଂ ଜ୍ଞାନଦୀପେନ ଭାସ୍ୱତା ।
ମଦ୍ବୁଦ୍ଧୟୋ ମାଂ ସତତଂ ପୂଜୟନ୍ତୀହ ଯେ ଜନାଃ ॥ ୧୧.୮୮ ॥
ତେଷାଂ ନିତ୍ୟାଭିୟୁକ୍ତାନାଂ ଯୋଗକ୍ଷେମଂ ବହାମ୍ୟହମ୍ ।
ଯେଽନ୍ୟେ ଚ କାମଭୋଗାର୍ଥଂ ଯଜନ୍ତେ ହ୍ୟନ୍ୟଦେବତାଃ ॥ ୧୧.୮୯ ॥
ତେଷାଂ ତଦନ୍ତଂ ବିଜ୍ଞେୟଂ ଦେବତାନୁଗତଂ ଫଲମ୍ ।
ଯେ ଚାନ୍ୟଦେବତାଭକ୍ତାଃ ପୂଜୟନ୍ତୀହ ଦେବତାଃ ॥ ୧୧.୯୦ ॥
ମଦ୍ଭାବନାସମାୟୁକ୍ତା ମୁଚ୍ୟନ୍ତେ ତେଽପି ମାନବାଃ ।
ତସ୍ମାଦ୍ୱିନଶ୍ୱରାନନ୍ୟାଂସ୍ତ୍ୟକ୍ତ୍ୱା ଦେବାନଶେଷତଃ ॥ ୧୧.୯୧ ॥
ମାମେବ ସଂଶ୍ରୟେଦୀଶଂ ସ ଯାତି ପରମଂ ପଦମ୍ ।
ତ୍ୟକ୍ତ୍ୱା ପୁତ୍ରାଦିଷୁ ସ୍ନେହଂ ନିଃ ଶୋକୋ ନିଷ୍ପରିଗ୍ରହଃ ॥ ୧୧.୯୨ ॥
ଯଜେଚ୍ଚାମରଣାଲ୍ଲିଙ୍ଗଂ ବିରକ୍ତଃ ପରମେଶ୍ୱରମ୍ ।
ଯେଽର୍ଚୟନ୍ତି ସଦା ଲିଙ୍ଗଂ ତ୍ୟକ୍ତ୍ୱା ଭୋଗାନଶେଷତଃ ॥ ୧୧.୯୩ ॥
ଏକେନ ଜନ୍ମନା ତେଷାଂ ଦଦାମି ପରମୈଶ୍ୱରମ୍ ।
ପରାତ୍ମନଃ ସଦା ଲିଙ୍ଗଂ କେବଲଂ ସନ୍ନିରଞ୍ଜନମ୍ ॥ ୧୧.୯୪ ॥
ଜ୍ଞାନାତ୍ମକଂ ସର୍ୱଗତଂ ଯୋଗିନାଂ ହୃଦି ସଂସ୍ଥିତମ୍ ।
ଯେ ଚାନ୍ୟେ ନିୟତା ଭକ୍ତା ଭାବୟିତ୍ୱା ବିଧାନତଃ ॥ ୧୧.୯୫ ॥
ଯତ୍ର କ୍ୱଚନ ତଲ୍ଲିଙ୍ଗମର୍ଚୟନ୍ତି ମହେଶ୍ୱରମ୍ ।
ଜଲେ ବା ବହ୍ନିମଧ୍ୟେ ବା ବ୍ୟୋମ୍ନି ସୂର୍ୟେଽଥବାଽନ୍ୟତଃ ॥ ୧୧.୯୬ ॥
ରତ୍ନାଦୌ ଭାବୟିତ୍ୱେଶମର୍ଚୟେଲ୍ଲିଙ୍ଗମୈଶ୍ୱରମ୍ ।
ସର୍ୱଂ ଲିଙ୍ଗମୟଂ ହ୍ୟେତତ୍ ସର୍ୱଂ ଲିଙ୍ଗେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତମ୍ ॥ ୧୧.୯୭ ॥
ତସ୍ମାଲ୍ଲିଙ୍ଗେଽର୍ଚୟେଦୀଶଂ ଯତ୍ର କ୍ୱଚନ ଶାଶ୍ୱତମ୍ ।
ଅଗ୍ନୌ କ୍ରିୟାବତାମପ୍ସୁ ବ୍ୟୋମ୍ନି ସୂର୍ୟେ ମନୀଷିଣାମ୍ ॥ ୧୧.୯୮ ॥
କାଷ୍ଠାଦିଷ୍ୱେବ ମୂର୍ଖାଣାଂ ହୃଦି ଲିଙ୍ଗଂତୁୟୋଗିନାମ୍ ।
ଯଦ୍ୟନୁତ୍ପନ୍ନିବିଜ୍ଞାନୋ ବିରକ୍ତଃ ପ୍ରୀତିସଂୟୁତଃ ॥ ୧୧.୯୯ ॥
ଯାବଜ୍ଜୀବଂ ଜପେଦ୍ ଯୁକ୍ତଃ ପ୍ରଣବଂ ବ୍ରହ୍ମଣୋ ବପୁଃ ।
ଅଥବା ଶତରୁଦ୍ରୀୟଂ ଜପେଦାମରଣାଦ୍ ଦ୍ୱିଜଃ ॥ ୧୧.୧୦୦ ॥
ଏକାକୀ ଯତଚିତ୍ତାତ୍ମା ସ ଯାତି ପରମଂ ପଦମ୍ ।
ବସେଚ୍ଚାମରଣାଦ୍ ବିପ୍ରୋ ବାରାଣସ୍ୟାଂ ସମାହିତଃ ॥ ୧୧.୧୦୧ ॥
ସୋଽପୀଶ୍ୱରପ୍ରସାଦେନ ଯାତି ତତ୍ ପରମଂ ପଦମ୍ ।
ତତ୍ରୋତ୍କ୍ରମଣକାଲେ ହି ସର୍ୱେଷାମେବ ଦେହିନାମ୍ ॥ ୧୧.୧୦୨ ॥
ଦଦାତି ତତ୍ ପରଂ ଜ୍ଞାନଂ ଯେନ ମୁଚ୍ୟତେ ବନ୍ଧନାତ୍ ।
ବର୍ଣାଶ୍ରମବିଧିଂ କୃତ୍ସ୍ନଂ କୁର୍ୱାଣୋ ମତ୍ପରାୟଣଃ ॥ ୧୧.୧୦୩ ॥
ତେନୈବ ଜନ୍ମନା ଜ୍ଞାନଂ ଲବ୍ଧ୍ୱା ଯାତି ଶିବଂ ପଦମ୍ ।
ଯେଽପି ତତ୍ର ବସନ୍ତୀହ ନୀଚା ବା ପାପୟୋନୟଃ ॥ ୧୧.୧୦୪ ॥
ସର୍ୱେ ତରନ୍ତି ସଂସାରମୀଶ୍ୱରାନୁଗ୍ରହାଦ୍ ଦ୍ୱିଜାଃ ।
କିନ୍ତୁ ବିଘ୍ନା ଭବିଷ୍ୟନ୍ତି ପାପୋପହତଚେତସାମ୍ ॥ ୧୧.୧୦୫ ॥
ଧର୍ମନ୍ ସମାଶ୍ରୟେତ୍ ତସ୍ମାନ୍ମୁକ୍ତୟେ ନିୟତଂ ଦ୍ୱିଜାଃ ।
ଏତଦ୍ ରହସ୍ୟଂ ବେଦାନାଂ ନ ଦେୟଂ ଯସ୍ୟ କସ୍ୟ ଚିତ୍ ॥ ୧୧.୧୦୬ ॥
ଧାର୍ମିକାୟୈବ ଦାତବ୍ୟଂ ଭକ୍ତାୟ ବ୍ରହ୍ମଚାରିଣେ ।
ବ୍ୟାସ ଉବାଚ ।
ଇତ୍ୟେତଦୁକ୍ତ୍ୱା ଭଗବାନାତ୍ମୟୋଗମନୁତ୍ତମମ୍ ॥ ୧୧.୧୦୭ ॥
ବ୍ୟାଜହାର ସମାସୀନଂ ନାରାୟଣମନାମୟମ୍ ।
ମୟୈତଦ୍ ଭାଷିତଂ ଜ୍ଞାନଂ ହିତାର୍ଥଂ ବ୍ରହ୍ମବାଦିନାମ୍ ॥ ୧୧.୧୦୮ ॥
ଦାତବ୍ୟଂ ଶାନ୍ତଚିତ୍ତେଭ୍ୟଃ ଶିଷ୍ୟେଭ୍ୟୋ ଭବତା ଶିବମ୍ ।
ଉକ୍ତ୍ୱୈବମର୍ଥଂ ଯୋଗୀନ୍ଦ୍ରାନବ୍ରବୀଦ୍ ଭଗବାନଜଃ ॥ ୧୧.୧୦୯ ॥
ହିତାୟ ସର୍ୱଭକ୍ତାନାଂ ଦ୍ୱିଜାତୀନାଂ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମାଃ ।
ଭବନ୍ତୋଽପି ହି ମଜ୍ଜ୍ଞାନଂ ଶିଷ୍ୟାଣାଂ ବିଧିପୂର୍ୱକମ୍ ॥ ୧୧.୧୧୦ ॥
ଉପଦେକ୍ଷ୍ୟନ୍ତି ଭକ୍ତାନାଂ ସର୍ୱେଷାଂ ବଚନାନ୍ମମ ।
ଅୟଂ ନାରାୟଣୋ ଯୋଽହମୀଶ୍ୱରୋ ନାତ୍ର ସଂଶୟଃ ॥ ୧୧.୧୧୧ ॥
ନାନ୍ତରଂ ଯେ ପ୍ରପଶ୍ୟନ୍ତି ତେଷାଂ ଦେୟମିଦଂ ପରମ୍ ।
ମମୈଷା ପରମା ମୂର୍ତ୍ତିର୍ନାରାୟଣସମାହ୍ୱୟା ॥ ୧୧.୧୧୨ ॥
ସର୍ୱଭୂତାତ୍ମଭୂତସ୍ଥା ଶାନ୍ତା ଚାକ୍ଷରସଂଜ୍ଞିତା ।
ଯେ ତ୍ୱନ୍ୟଥା ପ୍ରପଶ୍ୟନ୍ତି ଲୋକେ ଭେଦଦୃଶୋ ଜନାଃ ॥ ୧୧.୧୧୩ ॥
ତେ ମୁକ୍ତିଂ ପ୍ରପଶ୍ୟନ୍ତି ଜାୟନ୍ତେ ଚ ପୁନଃ ପୁନଃ ।
ଯେ ତ୍ୱେନଂ ବିଷ୍ଣୁମବ୍ୟକ୍ତଂ ମାଞ୍ଚ ଦେବଂ ମହେଶ୍ୱରମ୍ ॥ ୧୧.୧୧୪ ॥
ଏକୀଭାବେନ ପଶ୍ୟନ୍ତି ନ ତେଷାଂ ପୁନରୁଦ୍ଭବଃ ।
ତସ୍ମାଦନାଦିନିଧନଂ ବିଷ୍ଣୁମାତ୍ମାନମବ୍ୟଯମ୍ ॥ ୧୧.୧୧୫ ॥
ମାମେବ ସମ୍ପ୍ରପଶ୍ୟଧ୍ୱଂ ପୂଜୟଧ୍ୱଂ ତଥୈବ ହି ।
ଯେଽନ୍ୟଥା ମାଂ ପ୍ରପଶ୍ୟନ୍ତି ମତ୍ୱେବଂ ଦେବତାନ୍ତରମ୍ ॥ ୧୧.୧୧୬ ॥
ତେ ଯାନ୍ତି ନରକାନ୍ ଘୋରାନ୍ ନାହଂ ତେଷୁ ବ୍ୟବସ୍ଥିତଃ ।
ମୂର୍ଖଂ ବା ପଣ୍ଡିତଂ ବାପି ବ୍ରାହ୍ମଣଂ ବା ମଦାଶ୍ରୟମ୍ ॥ ୧୧.୧୧୭ ॥
ମୋଚୟାମି ଶ୍ୱପାକଂ ବା ନ ନାରାୟଣନିନ୍ଦକମ୍ ।
ତସ୍ମାଦେଷ ମହାୟୋଗୀ ମଦ୍ଭକ୍ତୈଃ ପୁରୁଷୋତ୍ତମଃ ॥ ୧୧.୧୧୮ ॥
ଅର୍ଚନୀୟୋ ନମସ୍କାର୍ୟୋ ମତ୍ପ୍ରୀତିଜନନାୟ ହି ।
ଏବମୁକ୍ତ୍ୱା ସମାଲିଙ୍ଗ୍ୟ ବାସୁଦେବଂ ପିନାକଧୃକ୍ ॥ ୧୧.୧୧୯ ॥
ଅନ୍ତର୍ହିତୋଽଭବତ୍ ତେଷାଂ ସର୍ୱେଷାମେବ ପଶ୍ୟତାମ୍ ।
ନାରାୟଣୋଽପି ଭଗବାଂସ୍ତାପସଂ ବେଷମୁତ୍ତମମ୍ ॥ ୧୧.୧୨୦ ॥
ଜଗ୍ରାହ ଯୋଗିନଃ ସର୍ୱାଂସ୍ତ୍ୟକ୍ତ୍ୱା ବୈ ପରମଂ ବପୁଃ ।
ଜ୍ଞାନଂ ଭବଦ୍ଭିରମଲଂ ପ୍ରସାଦାତ୍ ପରମେଷ୍ଠିନଃ ॥ ୧୧.୧୨୧ ॥
ସାକ୍ଷାଦ୍ଦେବ ମହେଶସ୍ୟ ଜ୍ଞାନଂ ସଂସାରନାଶନମ୍ ।
ଗଚ୍ଛଧ୍ୱଂ ବିଜ୍ୱରାଃ ସର୍ୱେ ବିଜ୍ଞାନଂ ପରମେଷ୍ଠିନଃ ॥ ୧୧.୧୨୨ ॥
ପ୍ରବର୍ତ୍ତୟଧ୍ୱଂ ଶିଷ୍ୟେଭ୍ୟୋ ଧାର୍ମିକେଭ୍ୟୋ ମୁନୀଶ୍ୱରାଃ ।
ଇଦଂ ଭକ୍ତାୟ ଶାନ୍ତାୟ ଧାର୍ମିକାୟାହିତାଗ୍ନୟେ ॥ ୧୧.୧୨୩ ॥
ବିଜ୍ଞାନମୈଶ୍ୱରଂ ଦେୟଂ ବ୍ରାହ୍ମଣାୟ ବିଶେଷତଃ ।
ଏବମୁକ୍ତ୍ୱା ସ ବିଶ୍ୱାତ୍ମା ଯୋଗିନାଂ ଯୋଗବିତ୍ତମଃ ॥ ୧୧.୧୨୪ ॥
ନାରାୟଣୋ ମହାୟୋଗୀ ଜଗାମାଦର୍ଶନଂ ସ୍ୱୟମ୍ ।
ତେଽପି ଦେବାଦିଦେବେଶଂ ନମସ୍କୃତ୍ୟ ମହେଶ୍ୱରମ୍ ॥ ୧୧.୧୨୫ ॥
ନାରାୟଣଂ ଚ ଭୂତାଦିଂ ସ୍ୱାନି ସ୍ଥାନାନି ଲେଭିରେ ।
ସନତ୍କୁମାରୋ ଭଗବାନ୍ ସଂବର୍ତ୍ତାୟ ମହାମୁନିଃ ॥ ୧୧.୧୨୬ ॥
ଦତ୍ତବାନୈଶ୍ୱରଂ ଜ୍ଞାନଂ ସୋଽପି ସତ୍ୟବ୍ରତାୟ ତୁ ।
ସନନ୍ଦନୋଽପି ଯୋଗୀନ୍ଦ୍ରଃ ପୁଲହାୟ ମହର୍ଷୟେ ॥ ୧୧.୧୨୭ ॥
ପ୍ରଦଦୌ ଗୌତମାୟାଥ ପୁଲହୋଽପି ପ୍ରଜାପତିଃ ।
ଅଙ୍ଗିରା ବେଦବିଦୁଷେ ଭରଦ୍ୱାଜାୟ ଦତ୍ତବାନ୍ ॥ ୧୧.୧୨୮ ॥
ଜୈଗୀଷବ୍ୟାୟ କପିଲସ୍ତଥା ପଞ୍ଚଶିଖାୟ ଚ ।
ପରାଶରୋଽପି ସନକାତ୍ ପିତା ମେ ସର୍ୱତତ୍ତ୍ୱଦୃକ୍ ॥ ୧୧.୧୨୯ ॥
ଲେଭେତତ୍ପରମଂ ଜ୍ଞାନଂ ତସ୍ମାଦ୍ ବାଲ୍ମୀକିରାପ୍ତବାନ୍ ।
ମମୋବାଚ ପୁରା ଦେବଃ ସତୀଦେହଭବାଙ୍ଗଜଃ ॥ ୧୧.୧୩୦ ॥
ବାମଦେବୋ ମହାୟୋଗୀ ରୁଦ୍ରଃ କିଲ ପିନାକଧୃକ୍ ।
ନାରାୟଣୋଽପି ଭଗବାନ୍ ଦେବକୀତନୟୋ ହରିଃ ॥ ୧୧.୧୩୧ ॥
ଅର୍ଜୁନାୟ ସ୍ୱୟଂ ସାକ୍ଷାତ୍ ଦତ୍ତବାନିଦମୁତ୍ତମମ୍ ।
ଯଦାହଂ ଲବ୍ଧବାନ୍ ରୁଦ୍ରାଦ୍ ବାମଦେବାଦନୁତ୍ତମମ୍ ॥ ୧୧.୧୩୨ ॥
ବିଶେଷାଦ୍ ଗିରିଶେ ଭକ୍ତିସ୍ତସ୍ମାଦାରଭ୍ୟ ମେଽଭବତ୍ ।
ଶରଣ୍ୟଂ ଶରଣଂ ରୁଦ୍ରଂ ପ୍ରପନ୍ନୋଽହଂ ବିଶେଷତଃ ॥ ୧୧.୧୩୩ ॥
ଭୂତେଶଂ ଗିରଶଂ ସ୍ଥାଣୁଂ ଦେବଦେବଂ ତ୍ରିଶୂଲିନମ୍ ।
ଭବନ୍ତୋଽପି ହି ତଂ ଦେବଂ ଶଂଭୁଂ ଗୋବୃଷବାହନମ୍ ॥ ୧୧.୧୩୪ ॥
ପ୍ରପଦ୍ୟନ୍ତାଂ ସପତ୍ନୀକାଃ ସପୁତ୍ରାଃ ଶରଣଂ ଶିବମ୍ ।
ବର୍ତ୍ତଧ୍ୱଂ ତତ୍ପ୍ରସାଦେନ କର୍ମୟୋଗେନ ଶଂକରମ୍ ॥ ୧୧.୧୩୫ ॥
ପୂଜୟଧ୍ୱଂ ମହାଦେବ ଗୋପତିଂ ବ୍ୟାଲଭୂଷଣମ୍ ।
ଏବମୁକ୍ତେ ପୁନସ୍ତେ ତୁ ଶୌନକାଦ୍ୟା ମହେଶ୍ୱରମ୍ ॥ ୧୧.୧୩୬ ॥
ପ୍ରଣେମୁଃ ଶାଶ୍ୱତଂ ସ୍ଥାଣୁଂ ବ୍ୟାସଂ ସତ୍ୟବତୀସୁତମ୍ ।
ଅବ୍ରୁବନ୍ ହୃଷ୍ଟମନସଃ କୃଷ୍ଣଦ୍ୱୈପାୟନଂ ପ୍ରଭୁମ୍ ॥ ୧୧.୧୩୭ ॥
ସାକ୍ଷାଦ୍ଦେବଂ ହୃଷୀକେଶଂ ସର୍ୱଲୋକମହେଶ୍ୱରମ୍ ।
ଭବତ୍ପ୍ରସାଦାଦଚଲା ଶରଣ୍ୟେ ଗୋବୃଷଧ୍ୱଜେ ॥ ୧୧.୧୩୮ ॥
ଇଦାନୀଂ ଜାୟତେ ଭକ୍ତିର୍ୟା ଦେବୈରପି ଦୁର୍ଲଭା ।
କଥୟସ୍ୱ ମୁନିଶ୍ରେଷ୍ଠ କର୍ମୟୋଗମନୁତ୍ତମମ୍ ॥ ୧୧.୧୩୯ ॥
ଯେନାସୌ ଭଗବାନୀଶଃ ସମାରାଧ୍ୟୋ ମୁମୁକ୍ଷୁଭିଃ ।
ତ୍ୱତ୍ସଂନିଧାବେବ ସୂତଃ ଶୃଣୋତୁ ଭଗବଦ୍ୱଚଃ ॥ ୧୧.୧୪୦ ॥
ତଦ୍ୱଚ୍ଚାଖିଲଲୋକାନାଂ ରକ୍ଷଣଂ ଧର୍ମସଂଗ୍ରହମ୍ ।
ଯଦୁକ୍ତଂ ଦେବଦେବେନ ବିଷ୍ଣୁନା କୂର୍ମରୂପିଣା ॥ ୧୧.୧୪୧ ॥
ପୃଷ୍ଟେନ ମୁନିଭିଃ ପୂର୍ୱଂ ଶକ୍ରେଣାମୃତମନ୍ଥନେ ।
ଶ୍ରୁତ୍ୱା ସତ୍ୟବତୀସୂନୁଃ କର୍ମୟୋଗଂ ସନାତନମ୍ ॥ ୧୧.୧୪୨ ॥
ମୁନୀନାଂ ଭାଷିତଂ କୃତ୍ସ୍ନଂ ପ୍ରୋବାଚ ସୁସମାହିତଃ ।
ଯ ଇମଂ ପଠତେ ନିତ୍ୟଂ ସଂବାଦଂ କୃତ୍ତିବାସସଃ ॥ ୧୧.୧୪୩ ॥
ସନତ୍କୁମାରପ୍ରମୁଖୈଃ ସର୍ୱପାପୈଃ ପ୍ରମୁଚ୍ୟତେ ।
ଶ୍ରାବୟେଦ୍ ବା ଦ୍ୱିଜାନ୍ ଶୁଦ୍ଧାନ୍ ବ୍ରହ୍ମଚର୍ୟପରାୟଣାନ୍ ॥ ୧୧.୧୪୪ ॥
ଯୋ ବା ବିଚାରୟେଦର୍ଥଂ ସ ଯାତି ପରମାଂ ଗତିମ୍ ।
ଯଶ୍ଚୈତଚ୍ଛୃଣୁୟାନ୍ନିତ୍ୟଂ ଭକ୍ତିୟୁକ୍ତୋ ଦୃଢବ୍ରତଃ ॥ ୧୧.୧୪୫ ॥
ସର୍ୱପାପବିନିର୍ମୁକ୍ତୋ ବ୍ରହ୍ମଲୋକେ ମହୀୟତେ ।
ତସ୍ମାତ୍ ସର୍ୱପ୍ରୟତ୍ନେନ ପଠିତବ୍ୟୋ ମନୀଷିଭିଃ ॥ ୧୧.୧୪୬ ॥
ଶ୍ରୋତବ୍ୟଶ୍ଚାଥ ମନ୍ତବ୍ୟୋ ବିଶେଷାଦ୍ ବ୍ରାହ୍ମଣୈଃ ସଦା ॥ ୧୧.୧୪୭ ॥
ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
(ଈଶ୍ୱରଗୀତାସୁ) ଏକାଦଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥ ୧୧ ॥
– Chant Stotra in Other Languages –
Ishvaragita from Kurmapurana in Sanskrit – English – Bengali – Gujarati – Kannada – Malayalam – Odia – Telugu – Tamil