Shrimad Bhagavad Gita In English

॥ Shrimad Bhagavad Geeta English Lyrics ॥

॥ shreemadbhagavadgeetaa


॥ om shree paramaatmane namah’ ॥

॥ atha shreemadbhagavadgeetaa ॥

॥ atha prathamo’dhyaayah’ । arjunavishaadayogah’


dhri’taraasht’ra uvaacha ।

dharmakshetre kurukshetre samavetaa yuyutsavah’ ।
maamakaah’ paand’avaashchaiva kimakurvata sanjaya ॥ 1-1 ॥

sanjaya uvaacha ।

dri’sht’vaa tu paand’avaaneekam vyood’ham duryodhanastadaa ।
aachaaryamupasangamya raajaa vachanamabraveet ॥ 1-2 ॥

pashyaitaam paand’uputraanaamaachaarya mahateem chamoom ।
vyood’haam drupadaputrena tava shishyena dheemataa ॥ 1-3 ॥

atra shooraa maheshvaasaa bheemaarjunasamaa yudhi ।
yuyudhaano viraat’ashcha drupadashcha mahaarathah’ ॥ 1-4 ॥

dhri’sht’aketushchekitaanah’ kaashiraajashcha veeryavaan ।
purujitkuntibhojashcha shaibyashcha narapungavah’ ॥ 1-5 ॥

yudhaamanyushcha vikraanta uttamaujaashcha veeryavaan ।
saubhadro draupadeyaashcha sarva eva mahaarathaah’ ॥ 1-6 ॥

asmaakam tu vishisht’aa ye taannibodha dvijottama ।
naayakaa mama sainyasya sanjnyaartham taanbraveemi te ॥ 1-7 ॥

bhavaanbheeshmashcha karnashcha kri’pashcha samitinjayah’ ।
ashvatthaamaa vikarnashcha saumadattistathaiva cha ॥ 1-8 ॥

anye cha bahavah’ shooraa madarthe tyaktajeevitaah’ ।
naanaashastrapraharanaah’ sarve yuddhavishaaradaah’ ॥ 1-9 ॥

aparyaaptam tadasmaakam balam bheeshmaabhirakshitam ।
paryaaptam tvidameteshaam balam bheemaabhirakshitam ॥ 1-10 ॥

ayaneshu cha sarveshu yathaabhaagamavasthitaah’ ।
bheeshmamevaabhirakshantu bhavantah’ sarva eva hi ॥ 1-11 ॥

tasya sanjanayanharsham kuruvri’ddhah’ pitaamahah’ ।
simhanaadam vinadyochchaih’ shankham dadhmau prataapavaan ॥ 1-12 ॥

tatah’ shankhaashcha bheryashcha panavaanakagomukhaah’ ।
sahasaivaabhyahanyanta sa shabdastumulo’bhavat ॥ 1-13 ॥

tatah’ shvetairhayairyukte mahati syandane sthitau ।
maadhavah’ paand’avashchaiva divyau shankhau pradadhmatuh’ ॥ 1-14 ॥

paanchajanyam hri’sheekesho devadattam dhananjayah’ ।
paund’ram dadhmau mahaashankham bheemakarmaa vri’kodarah’ ॥ 1-15 ॥

anantavijayam raajaa kunteeputro yudhisht’hirah’ ।
nakulah’ sahadevashcha sughoshamanipushpakau ॥ 1-16 ॥

kaashyashcha parameshvaasah’ shikhand’ee cha mahaarathah’ ।
dhri’sht’adyumno viraat’ashcha saatyakishchaaparaajitah’ ॥ 1-17 ॥

drupado draupadeyaashcha sarvashah’ pri’thiveepate ।
saubhadrashcha mahaabaahuh’ shankhaandadhmuh’ pri’thakpri’thak ॥ 1-18 ॥

sa ghosho dhaartaraasht’raanaam hri’dayaani vyadaarayat ।
nabhashcha pri’thiveem chaiva tumulo’bhyanunaadayan ॥ 1-19 ॥ orlo vyanu

atha vyavasthitaandri’sht’vaa dhaartaraasht’raan kapidhvajah’ ।
pravri’tte shastrasampaate dhanurudyamya paand’avah’ ॥ 1-20 ॥

hri’sheekesham tadaa vaakyamidamaaha maheepate ।

arjuna uvaacha ।

senayorubhayormadhye ratham sthaapaya me’chyuta ॥ 1-21 ॥

yaavadetaannireekshe’ham yoddhukaamaanavasthitaan ।
kairmayaa saha yoddhavyamasmin ranasamudyame ॥ 1-22 ॥

yotsyamaanaanavekshe’ham ya ete’tra samaagataah’ ।
dhaartaraasht’rasya durbuddheryuddhe priyachikeershavah’ ॥ 1-23 ॥

sanjaya uvaacha ।

evamukto hri’sheekesho gud’aakeshena bhaarata ।
senayorubhayormadhye sthaapayitvaa rathottamam ॥ 1-24 ॥

bheeshmadronapramukhatah’ sarveshaam cha maheekshitaam ।
uvaacha paartha pashyaitaansamavetaankurooniti ॥ 1-25 ॥

tatraapashyatsthitaanpaarthah’ pitree’natha pitaamahaan ।
aachaaryaanmaatulaanbhraatree’nputraanpautraansakheemstathaa ॥ 1-26 ॥

shvashuraansuhri’dashchaiva senayorubhayorapi ।
taansameekshya sa kaunteyah’ sarvaanbandhoonavasthitaan ॥ 1-27 ॥

kri’payaa parayaavisht’o visheedannidamabraveet ।

arjuna uvaacha ।

dri’sht’vemam svajanam kri’shna yuyutsum samupasthitam ॥ 1-28 ॥

seedanti mama gaatraani mukham cha parishushyati ।
vepathushcha shareere me romaharshashcha jaayate ॥ 1-29 ॥

gaand’eevam sramsate hastaattvakchaiva paridahyate ।
na cha shaknomyavasthaatum bhramateeva cha me manah’ ॥ 1-30 ॥

nimittaani cha pashyaami vipareetaani keshava ।
na cha shreyo’nupashyaami hatvaa svajanamaahave ॥ 1-31 ॥

na kaankshe vijayam kri’shna na cha raajyam sukhaani cha ।
kim no raajyena govinda kim bhogairjeevitena vaa ॥ 1-32 ॥

yeshaamarthe kaankshitam no raajyam bhogaah’ sukhaani cha ।
ta ime’vasthitaa yuddhe praanaamstyaktvaa dhanaani cha ॥ 1-33 ॥

aachaaryaah’ pitarah’ putraastathaiva cha pitaamahaah’ ।
maatulaah’ shvashuraah’ pautraah’ shyaalaah’ sambandhinastathaa ॥ 1-34 ॥

etaanna hantumichchhaami ghnato’pi madhusoodana ।
api trailokyaraajyasya hetoh’ kim nu maheekri’te ॥ 1-35 ॥

nihatya dhaartaraasht’raannah’ kaa preetih’ syaajjanaardana ।
paapamevaashrayedasmaanhatvaitaanaatataayinah’ ॥ 1-36 ॥

tasmaannaarhaa vayam hantum dhaartaraasht’raansvabaandhavaan ।
svajanam hi katham hatvaa sukhinah’ syaama maadhava ॥ 1-37 ॥

yadyapyete na pashyanti lobhopahatachetasah’ ।
kulakshayakri’tam dosham mitradrohe cha paatakam ॥ 1-38 ॥

katham na jnyeyamasmaabhih’ paapaadasmaannivartitum ।
kulakshayakri’tam dosham prapashyadbhirjanaardana ॥ 1-39 ॥

kulakshaye pranashyanti kuladharmaah’ sanaatanaah’ ।
dharme nasht’e kulam kri’tsnamadharmo’bhibhavatyuta ॥ 1-40 ॥

adharmaabhibhavaatkri’shna pradushyanti kulastriyah’ ।
streeshu dusht’aasu vaarshneya jaayate varnasankarah’ ॥ 1-41 ॥

sankaro narakaayaiva kulaghnaanaam kulasya cha ।
patanti pitaro hyeshaam luptapind’odakakriyaah’ ॥ 1-42 ॥

doshairetaih’ kulaghnaanaam varnasankarakaarakaih’ ।
utsaadyante jaatidharmaah’ kuladharmaashcha shaashvataah’ ॥ 1-43 ॥

utsannakuladharmaanaam manushyaanaam janaardana ।
narake niyatam vaaso bhavateetyanushushruma ॥ 1-44 ॥ornarake’niyatam

aho bata mahatpaapam kartum vyavasitaa vayam ।
yadraajyasukhalobhena hantum svajanamudyataah’ ॥ 1-45 ॥

yadi maamaprateekaaramashastram shastrapaanayah’ ।
dhaartaraasht’raa rane hanyustanme kshemataram bhavet ॥ 1-46 ॥

sanjaya uvaacha ।

evamuktvaarjunah’ sankhye rathopastha upaavishat ।
visri’jya sasharam chaapam shokasamvignamaanasah’ ॥ 1-47 ॥

om tatsaditi shreemadbhagavadgeetaasoopanishatsu
brahmavidyaayaam yogashaastre shreekri’shnaarjunasamvaade
arjunavishaadayogo naama prathamo’dhyaayah’ ॥ 1 ॥

॥ atha dviteeyo’dhyaayah’ । saankhyayogah’


sanjaya uvaacha ।

tam tathaa kri’payaavisht’amashrupoornaakulekshanam ।
visheedantamidam vaakyamuvaacha madhusoodanah’ ॥ 2-1 ॥

shreebhagavaanuvaacha ।

kutastvaa kashmalamidam vishame samupasthitam ।
anaaryajusht’amasvargyamakeertikaramarjuna ॥ 2-2 ॥

klaibyam maa sma gamah’ paartha naitattvayyupapadyate ।
kshudram hri’dayadaurbalyam tyaktvottisht’ha parantapa ॥ 2-3 ॥

arjuna uvaacha ।

katham bheeshmamaham sankhye dronam cha madhusoodana ।
ishubhih’ pratiyotsyaami poojaarhaavarisoodana ॥ 2-4 ॥

guroonahatvaa hi mahaanubhaavaan
shreyo bhoktum bhaikshyamapeeha loke ।
hatvaarthakaamaamstu guroonihaiva
bhunjeeya bhogaan rudhirapradigdhaan ॥ 2-5 ॥

na chaitadvidmah’ kataranno gareeyo
yadvaa jayema yadi vaa no jayeyuh’ ।
yaaneva hatvaa na jijeevishaama-
ste’vasthitaah’ pramukhe dhaartaraasht’raah’ ॥ 2-6 ॥

kaarpanyadoshopahatasvabhaavah’
pri’chchhaami tvaam dharmasammood’hachetaah’ ।
yachchhreyah’ syaannishchitam broohi tanme
shishyaste’ham shaadhi maam tvaam prapannam ॥ 2-7 ॥

na hi prapashyaami mamaapanudyaad
yachchhokamuchchhoshanamindriyaanaam ।
avaapya bhoomaavasapatnamri’ddham
raajyam suraanaamapi chaadhipatyam ॥ 2-8 ॥

sanjaya uvaacha ।

evamuktvaa hri’sheekesham gud’aakeshah’ parantapa ।
na yotsya iti govindamuktvaa tooshneem babhoova ha ॥ 2-9 ॥

tamuvaacha hri’sheekeshah’ prahasanniva bhaarata ।
senayorubhayormadhye visheedantamidam vachah’ ॥ 2-10 ॥

shreebhagavaanuvaacha ।

ashochyaananvashochastvam prajnyaavaadaamshcha bhaashase ।
gataasoonagataasoomshcha naanushochanti pand’itaah’ ॥ 2-11 ॥

na tvevaaham jaatu naasam na tvam neme janaadhipaah’ ।
na chaiva na bhavishyaamah’ sarve vayamatah’ param ॥ 2-12 ॥

dehino’sminyathaa dehe kaumaaram yauvanam jaraa ।
tathaa dehaantarapraaptirdheerastatra na muhyati ॥ 2-13 ॥

maatraasparshaastu kaunteya sheetoshnasukhaduh’khadaah’ ।
aagamaapaayino’nityaastaamstitikshasva bhaarata ॥ 2-14 ॥

yam hi na vyathayantyete purusham purusharshabha ।
samaduh’khasukham dheeram so’mri’tatvaaya kalpate ॥ 2-15 ॥

naasato vidyate bhaavo naabhaavo vidyate satah’ ।
ubhayorapi dri’sht’o’ntastvanayostattvadarshibhih’ ॥ 2-16 ॥

avinaashi tu tadviddhi yena sarvamidam tatam ।
vinaashamavyayasyaasya na kashchitkartumarhati ॥ 2-17 ॥

antavanta ime dehaa nityasyoktaah’ shareerinah’ ।
anaashino’prameyasya tasmaadyudhyasva bhaarata ॥ 2-18 ॥

ya enam vetti hantaaram yashchainam manyate hatam ।
ubhau tau na vijaaneeto naayam hanti na hanyate ॥ 2-19 ॥

na jaayate mriyate vaa kadaachin
naayam bhootvaa bhavitaa vaa na bhooyah’ ।
ajo nityah’ shaashvato’yam puraano
na hanyate hanyamaane shareere ॥ 2-20 ॥

vedaavinaashinam nityam ya enamajamavyayam ।
katham sa purushah’ paartha kam ghaatayati hanti kam ॥ 2-21 ॥

vaasaamsi jeernaani yathaa vihaaya
navaani gri’hnaati naro’paraani ।
tathaa shareeraani vihaaya jeernaa-
nyanyaani samyaati navaani dehee ॥ 2-22 ॥

nainam chhindanti shastraani nainam dahati paavakah’ ।
na chainam kledayantyaapo na shoshayati maarutah’ ॥ 2-23 ॥

achchhedyo’yamadaahyo’yamakledyo’shoshya eva cha ।
nityah’ sarvagatah’ sthaanurachalo’yam sanaatanah’ ॥ 2-24 ॥

avyakto’yamachintyo’yamavikaaryo’yamuchyate ।
tasmaadevam viditvainam naanushochitumarhasi ॥ 2-25 ॥

atha chainam nityajaatam nityam vaa manyase mri’tam ।
tathaapi tvam mahaabaaho naivam shochitumarhasi ॥ 2-26 ॥

yaatasya hi dhruvo mri’tyurdhruvam janma mri’tasya cha ।
tasmaadaparihaarye’rthe na tvam shochitumarhasi ॥ 2-27 ॥

avyaktaadeeni bhootaani vyaktamadhyaani bhaarata ।
avyaktanidhanaanyeva tatra kaa paridevanaa ॥ 2-28 ॥

aashcharyavatpashyati kashchidena-
maashcharyavadvadati tathaiva chaanyah’ ।
aashcharyavachchainamanyah’ shri’noti
shrutvaapyenam veda na chaiva kashchit ॥ 2-29 ॥

dehee nityamavadhyo’yam dehe sarvasya bhaarata ।
tasmaatsarvaani bhootaani na tvam shochitumarhasi ॥ 2-30 ॥

svadharmamapi chaavekshya na vikampitumarhasi ।
dharmyaaddhi yuddhaachchhreyo’nyatkshatriyasya na vidyate ॥ 2-31 ॥

yadri’chchhayaa chopapannam svargadvaaramapaavri’tam ।
sukhinah’ kshatriyaah’ paartha labhante yuddhameedri’sham ॥ 2-32 ॥

atha chettvamimam dharmyam sangraamam na karishyasi ।
tatah’ svadharmam keertim cha hitvaa paapamavaapsyasi ॥ 2-33 ॥

akeertim chaapi bhootaani kathayishyanti te’vyayaam ।
sambhaavitasya chaakeertirmaranaadatirichyate ॥ 2-34 ॥

bhayaadranaaduparatam mamsyante tvaam mahaarathaah’ ।
yeshaam cha tvam bahumato bhootvaa yaasyasi laaghavam ॥ 2-35 ॥

avaachyavaadaamshcha bahoonvadishyanti tavaahitaah’ ।
nindantastava saamarthyam tato duh’khataram nu kim ॥ 2-36 ॥

hato vaa praapsyasi svargam jitvaa vaa bhokshyase maheem ।
tasmaaduttisht’ha kaunteya yuddhaaya kri’tanishchayah’ ॥ 2-37 ॥

sukhaduh’khe same kri’tvaa laabhaalaabhau jayaajayau ।
tato yuddhaaya yujyasva naivam paapamavaapsyasi ॥ 2-38 ॥

eshaa te’bhihitaa saankhye buddhiryoge tvimaam shri’nu ।
buddhyaa yukto yayaa paartha karmabandham prahaasyasi ॥ 2-39 ॥

nehaabhikramanaasho’sti pratyavaayo na vidyate ।
svalpamapyasya dharmasya traayate mahato bhayaat ॥ 2-40 ॥

vyavasaayaatmikaa buddhirekeha kurunandana ।
bahushaakhaa hyanantaashcha buddhayo’vyavasaayinaam ॥ 2-41 ॥

yaamimaam pushpitaam vaacham pravadantyavipashchitah’ ।
vedavaadarataah’ paartha naanyadasteeti vaadinah’ ॥ 2-42 ॥

kaamaatmaanah’ svargaparaa janmakarmaphalapradaam ।
kriyaavisheshabahulaam bhogaishvaryagatim prati ॥ 2-43 ॥

bhogaishvaryaprasaktaanaam tayaapahri’tachetasaam ।
vyavasaayaatmikaa buddhih’ samaadhau na vidheeyate ॥ 2-44 ॥

traigunyavishayaa vedaa nistraigunyo bhavaarjuna ।
nirdvandvo nityasattvastho niryogakshema aatmavaan ॥ 2-45 ॥

yaavaanartha udapaane sarvatah’ samplutodake ।
taavaansarveshu vedeshu braahmanasya vijaanatah’ ॥ 2-46 ॥

karmanyevaadhikaaraste maa phaleshu kadaachana ।
maa karmaphalaheturbhoormaa te sango’stvakarmani ॥ 2-47 ॥

yogasthah’ kuru karmaani sangam tyaktvaa dhananjaya ।
siddhyasiddhyoh’ samo bhootvaa samatvam yoga uchyate ॥ 2-48 ॥

doorena hyavaram karma buddhiyogaaddhananjaya ।
buddhau sharanamanvichchha kri’panaah’ phalahetavah’ ॥ 2-49 ॥

buddhiyukto jahaateeha ubhe sukri’tadushkri’te ।
tasmaadyogaaya yujyasva yogah’ karmasu kaushalam ॥ 2-50 ॥

karmajam buddhiyuktaa hi phalam tyaktvaa maneeshinah’ ।
yanmabandhavinirmuktaah’ padam gachchhantyanaamayam ॥ 2-51 ॥

yadaa te mohakalilam buddhirvyatitarishyati ।
tadaa gantaasi nirvedam shrotavyasya shrutasya cha ॥ 2-52 ॥

shrutivipratipannaa te yadaa sthaasyati nishchalaa ।
samaadhaavachalaa buddhistadaa yogamavaapsyasi ॥ 2-53 ॥

arjuna uvaacha ।

sthitaprajnyasya kaa bhaashaa samaadhisthasya keshava ।
sthitadheeh’ kim prabhaasheta kimaaseeta vrajeta kim ॥ 2-54 ॥

shreebhagavaanuvaacha ।

prajahaati yadaa kaamaansarvaanpaartha manogataan ।
aatmanyevaatmanaa tusht’ah’ sthitaprajnyastadochyate ॥ 2-55 ॥

duh’kheshvanudvignamanaah’ sukheshu vigataspri’hah’ ।
veetaraagabhayakrodhah’ sthitadheermuniruchyate ॥ 2-56 ॥

yah’ sarvatraanabhisnehastattatpraapya shubhaashubham ।
naabhinandati na dvesht’i tasya prajnyaa pratisht’hitaa ॥ 2-57 ॥

yadaa samharate chaayam koormo’ngaaneeva sarvashah’ ।
indriyaaneendriyaarthebhyastasya prajnyaa pratisht’hitaa ॥ 2-58 ॥

vishayaa vinivartante niraahaarasya dehinah’ ।
rasavarjam raso’pyasya param dri’sht’vaa nivartate ॥ 2-59 ॥

yatato hyapi kaunteya purushasya vipashchitah’ ।
indriyaani pramaatheeni haranti prasabham manah’ ॥ 2-60 ॥

taani sarvaani samyamya yukta aaseeta matparah’ ।
vashe hi yasyendriyaani tasya prajnyaa pratisht’hitaa ॥ 2-61 ॥

dhyaayato vishayaanpumsah’ sangasteshoopajaayate ।
sangaatsanjaayate kaamah’ kaamaatkrodho’bhijaayate ॥ 2-62 ॥

krodhaadbhavati sammohah’ sammohaatsmri’tivibhramah’ ।
smri’tibhramshaad buddhinaasho buddhinaashaatpranashyati ॥ 2-63 ॥

raagadveshavimuktaistu vishayaanindriyaishcharan । orviyuktaistu
aatmavashyairvidheyaatmaa prasaadamadhigachchhati ॥ 2-64 ॥

prasaade sarvaduh’khaanaam haanirasyopajaayate ।
prasannachetaso hyaashu buddhih’ paryavatisht’hate ॥ 2-65 ॥

naasti buddhirayuktasya na chaayuktasya bhaavanaa ।
na chaabhaavayatah’ shaantirashaantasya kutah’ sukham ॥ 2-66 ॥

indriyaanaam hi charataam yanmano’nuvidheeyate ।
tadasya harati prajnyaam vaayurnaavamivaambhasi ॥ 2-67 ॥

tasmaadyasya mahaabaaho nigri’heetaani sarvashah’ ।
indriyaaneendriyaarthebhyastasya prajnyaa pratisht’hitaa ॥ 2-68 ॥

yaa nishaa sarvabhootaanaam tasyaam jaagarti samyamee ।
yasyaam jaagrati bhootaani saa nishaa pashyato muneh’ ॥ 2-69 ॥

aapooryamaanamachalapratisht’ham
samudramaapah’ pravishanti yadvat ।
tadvatkaamaa yam pravishanti sarve
sa shaantimaapnoti na kaamakaamee ॥ 2-70 ॥

vihaaya kaamaanyah’ sarvaanpumaamshcharati nih’spri’hah’ ।
nirmamo nirahankaarah’ sa shaantimadhigachchhati ॥ 2-71 ॥

eshaa braahmee sthitih’ paartha nainaam praapya vimuhyati ।
sthitvaasyaamantakaale’pi brahmanirvaanamri’chchhati ॥ 2-72 ॥

om tatsaditi shreemadbhagavadgeetaasoopanishatsu
brahmavidyaayaam yogashaastre shreekri’shnaarjunasamvaade
saankhyayogo naama dviteeyo’dhyaayah’ ॥ 2 ॥

॥ atha tri’teeyo’dhyaayah’ । karmayogah’


arjuna uvaacha ।

jyaayasee chetkarmanaste mataa buddhirjanaardana ।
tatkim karmani ghore maam niyojayasi keshava ॥ 3-1 ॥

vyaamishreneva vaakyena buddhim mohayaseeva me ।
tadekam vada nishchitya yena shreyo’hamaapnuyaam ॥ 3-2 ॥

shreebhagavaanuvaacha ।

loke’smin dvividhaa nisht’haa puraa proktaa mayaanagha ।
nyaanayogena saankhyaanaam karmayogena yoginaam ॥ 3-3 ॥

na karmanaamanaarambhaannaishkarmyam purusho’shnute ।
na cha samnyasanaadeva siddhim samadhigachchhati ॥ 3-4 ॥

na hi kashchitkshanamapi jaatu tisht’hatyakarmakri’t ।
kaaryate hyavashah’ karma sarvah’ prakri’tijairgunaih’ ॥ 3-5 ॥

karmendriyaani samyamya ya aaste manasaa smaran ।
indriyaarthaanvimood’haatmaa mithyaachaarah’ sa uchyate ॥ 3-6 ॥

yastvindriyaani manasaa niyamyaarabhate’rjuna ।
karmendriyaih’ karmayogamasaktah’ sa vishishyate ॥ 3-7 ॥

niyatam kuru karma tvam karma jyaayo hyakarmanah’ ।
shareerayaatraapi cha te na prasiddhyedakarmanah’ ॥ 3-8 ॥

yajnyaarthaatkarmano’nyatra loko’yam karmabandhanah’ ।
tadartham karma kaunteya muktasangah’ samaachara ॥ 3-9 ॥

sahayajnyaah’ prajaah’ sri’sht’vaa purovaacha prajaapatih’ ।
anena prasavishyadhvamesha vo’stvisht’akaamadhuk ॥ 3-10 ॥

devaanbhaavayataanena te devaa bhaavayantu vah’ ।
parasparam bhaavayantah’ shreyah’ paramavaapsyatha ॥ 3-11 ॥

isht’aanbhogaanhi vo devaa daasyante yajnyabhaavitaah’ ।
tairdattaanapradaayaibhyo yo bhunkte stena eva sah’ ॥ 3-12 ॥

yajnyashisht’aashinah’ santo muchyante sarvakilbishaih’ ।
bhunjate te tvagham paapaa ye pachantyaatmakaaranaat ॥ 3-13 ॥

annaadbhavanti bhootaani parjanyaadannasambhavah’ ।
yajnyaadbhavati parjanyo yajnyah’ karmasamudbhavah’ ॥ 3-14 ॥

karma brahmodbhavam viddhi brahmaaksharasamudbhavam ।
tasmaatsarvagatam brahma nityam yajnye pratisht’hitam ॥ 3-15 ॥

evam pravartitam chakram naanuvartayateeha yah’ ।
aghaayurindriyaaraamo mogham paartha sa jeevati ॥ 3-16 ॥

yastvaatmaratireva syaadaatmatri’ptashcha maanavah’ ।
aatmanyeva cha santusht’astasya kaaryam na vidyate ॥ 3-17 ॥

naiva tasya kri’tenaartho naakri’teneha kashchana ।
na chaasya sarvabhooteshu kashchidarthavyapaashrayah’ ॥ 3-18 ॥

tasmaadasaktah’ satatam kaaryam karma samaachara ।
asakto hyaacharankarma paramaapnoti poorushah’ ॥ 3-19 ॥

karmanaiva hi samsiddhimaasthitaa janakaadayah’ ।
lokasangrahamevaapi sampashyankartumarhasi ॥ 3-20 ॥

yadyadaacharati shresht’hastattadevetaro janah’ ।
sa yatpramaanam kurute lokastadanuvartate ॥ 3-21 ॥

na me paarthaasti kartavyam trishu lokeshu kinchana ।
naanavaaptamavaaptavyam varta eva cha karmani ॥ 3-22 ॥

yadi hyaham na varteyam jaatu karmanyatandritah’ ।
mama vartmaanuvartante manushyaah’ paartha sarvashah’ ॥ 3-23 ॥

utseedeyurime lokaa na kuryaam karma chedaham ।
sankarasya cha kartaa syaamupahanyaamimaah’ prajaah’ ॥ 3-24 ॥

saktaah’ karmanyavidvaamso yathaa kurvanti bhaarata ।
kuryaadvidvaamstathaasaktashchikeershurlokasangraham ॥ 3-25 ॥

na buddhibhedam janayedajnyaanaam karmasanginaam ।
yoshayetsarvakarmaani vidvaanyuktah’ samaacharan ॥ 3-26 ॥

prakri’teh’ kriyamaanaani gunaih’ karmaani sarvashah’ ।
ahankaaravimood’haatmaa kartaahamiti manyate ॥ 3-27 ॥

tattvavittu mahaabaaho gunakarmavibhaagayoh’ ।
gunaa guneshu vartanta iti matvaa na sajjate ॥ 3-28 ॥

prakri’tergunasammood’haah’ sajjante gunakarmasu ।
taanakri’tsnavido mandaankri’tsnavinna vichaalayet ॥ 3-29 ॥

mayi sarvaani karmaani samnyasyaadhyaatmachetasaa ।
niraasheernirmamo bhootvaa yudhyasva vigatajvarah’ ॥ 3-30 ॥

ye me matamidam nityamanutisht’hanti maanavaah’ ।
shraddhaavanto’nasooyanto muchyante te’pi karmabhih’ ॥ 3-31 ॥

ye tvetadabhyasooyanto naanutisht’hanti me matam ।
sarvajnyaanavimood’haamstaanviddhi nasht’aanachetasah’ ॥ 3-32 ॥

sadri’sham chesht’ate svasyaah’ prakri’terjnyaanavaanapi ।
prakri’tim yaanti bhootaani nigrahah’ kim karishyati ॥ 3-33 ॥

indriyasyendriyasyaarthe raagadveshau vyavasthitau ।
tayorna vashamaagachchhettau hyasya paripanthinau ॥ 3-34 ॥

shreyaansvadharmo vigunah’ paradharmaatsvanusht’hitaat ।
svadharme nidhanam shreyah’ paradharmo bhayaavahah’ ॥ 3-35 ॥

arjuna uvaacha ।

atha kena prayukto’yam paapam charati poorushah’ ।
anichchhannapi vaarshneya balaadiva niyojitah’ ॥ 3-36 ॥

shreebhagavaanuvaacha ।

kaama esha krodha esha rajogunasamudbhavah’ ।
mahaashano mahaapaapmaa viddhyenamiha vairinam ॥ 3-37 ॥

dhoomenaavriyate vahniryathaadarsho malena cha ।
yatholbenaavri’to garbhastathaa tenedamaavri’tam ॥ 3-38 ॥

aavri’tam jnyaanametena jnyaanino nityavairinaa ।
kaamaroopena kaunteya dushpoorenaanalena cha ॥ 3-39 ॥

indriyaani mano buddhirasyaadhisht’haanamuchyate ।
etairvimohayatyesha jnyaanamaavri’tya dehinam ॥ 3-40 ॥

tasmaattvamindriyaanyaadau niyamya bharatarshabha ।
paapmaanam prajahi hyenam jnyaanavijnyaananaashanam ॥ 3-41 ॥

indriyaani paraanyaahurindriyebhyah’ param manah’ ।
manasastu paraa buddhiryo buddheh’ paratastu sah’ ॥ 3-42 ॥

evam buddheh’ param buddhvaa samstabhyaatmaanamaatmanaa ।
yahi shatrum mahaabaaho kaamaroopam duraasadam ॥ 3-43 ॥

om tatsaditi shreemadbhagavadgeetaasoopanishatsu
brahmavidyaayaam yogashaastre shreekri’shnaarjunasamvaade
karmayogo naama tri’teeyo’dhyaayah’ ॥ 3 ॥

॥ atha chaturtho’dhyaayah’ । jnyaanakarmasamnyaasayogah’


shreebhagavaanuvaacha ।

imam vivasvate yogam proktavaanahamavyayam ।
vivasvaanmanave praaha manurikshvaakave’braveet ॥ 4-1 ॥

evam paramparaapraaptamimam raajarshayo viduh’ ।
sa kaaleneha mahataa yogo nasht’ah’ parantapa ॥ 4-2 ॥

sa evaayam mayaa te’dya yogah’ proktah’ puraatanah’ ।
bhakto’si me sakhaa cheti rahasyam hyetaduttamam ॥ 4-3 ॥

arjuna uvaacha ।

aparam bhavato janma param janma vivasvatah’ ।
kathametadvijaaneeyaam tvamaadau proktavaaniti ॥ 4-4 ॥

shreebhagavaanuvaacha ।

bahooni me vyateetaani janmaani tava chaarjuna ।
taanyaham veda sarvaani na tvam vettha parantapa ॥ 4-5 ॥

ajo’pi sannavyayaatmaa bhootaanaameeshvaro’pi san ।
prakri’tim svaamadhisht’haaya sambhavaamyaatmamaayayaa ॥ 4-6 ॥

yadaa yadaa hi dharmasya glaanirbhavati bhaarata ।
abhyutthaanamadharmasya tadaatmaanam sri’jaamyaham ॥ 4-7 ॥

paritraanaaya saadhoonaam vinaashaaya cha dushkri’taam ।
dharmasamsthaapanaarthaaya sambhavaami yuge yuge ॥ 4-8 ॥

yanma karma cha me divyamevam yo vetti tattvatah’ ।
tyaktvaa deham punarjanma naiti maameti so’rjuna ॥ 4-9 ॥

veetaraagabhayakrodhaa manmayaa maamupaashritaah’ ।
bahavo jnyaanatapasaa pootaa madbhaavamaagataah’ ॥ 4-10 ॥

ye yathaa maam prapadyante taamstathaiva bhajaamyaham ।
mama vartmaanuvartante manushyaah’ paartha sarvashah’ ॥ 4-11 ॥

kaankshantah’ karmanaam siddhim yajanta iha devataah’ ।
kshipram hi maanushe loke siddhirbhavati karmajaa ॥ 4-12 ॥

chaaturvarnyam mayaa sri’sht’am gunakarmavibhaagashah’ ।
tasya kartaaramapi maam viddhyakartaaramavyayam ॥ 4-13 ॥

na maam karmaani limpanti na me karmaphale spri’haa ।
iti maam yo’bhijaanaati karmabhirna sa badhyate ॥ 4-14 ॥

evam jnyaatvaa kri’tam karma poorvairapi mumukshubhih’ ।
kuru karmaiva tasmaattvam poorvaih’ poorvataram kri’tam ॥ 4-15 ॥

kim karma kimakarmeti kavayo’pyatra mohitaah’ ।
tatte karma pravakshyaami yajjnyaatvaa mokshyase’shubhaat ॥ 4-16 ॥

karmano hyapi boddhavyam boddhavyam cha vikarmanah’ ।
akarmanashcha boddhavyam gahanaa karmano gatih’ ॥ 4-17 ॥

karmanyakarma yah’ pashyedakarmani cha karma yah’ ।
sa buddhimaanmanushyeshu sa yuktah’ kri’tsnakarmakri’t ॥ 4-18 ॥

yasya sarve samaarambhaah’ kaamasankalpavarjitaah’ ।
nyaanaagnidagdhakarmaanam tamaahuh’ pand’itam budhaah’ ॥ 4-19 ॥

tyaktvaa karmaphalaasangam nityatri’pto niraashrayah’ ।
karmanyabhipravri’tto’pi naiva kinchitkaroti sah’ ॥ 4-20 ॥

niraasheeryatachittaatmaa tyaktasarvaparigrahah’ ।
shaareeram kevalam karma kurvannaapnoti kilbisham ॥ 4-21 ॥

yadri’chchhaalaabhasantusht’o dvandvaateeto vimatsarah’ ।
samah’ siddhaavasiddhau cha kri’tvaapi na nibadhyate ॥ 4-22 ॥

gatasangasya muktasya jnyaanaavasthitachetasah’ ।
yajnyaayaacharatah’ karma samagram pravileeyate ॥ 4-23 ॥

brahmaarpanam brahma havirbrahmaagnau brahmanaa hutam ।
brahmaiva tena gantavyam brahmakarmasamaadhinaa ॥ 4-24 ॥

daivamevaapare yajnyam yoginah’ paryupaasate ।
brahmaagnaavapare yajnyam yajnyenaivopajuhvati ॥ 4-25 ॥

shrotraadeeneendriyaanyanye samyamaagnishu juhvati ।
shabdaadeenvishayaananya indriyaagnishu juhvati ॥ 4-26 ॥

sarvaaneendriyakarmaani praanakarmaani chaapare ।
aatmasamyamayogaagnau juhvati jnyaanadeepite ॥ 4-27 ॥

dravyayajnyaastapoyajnyaa yogayajnyaastathaapare ।
svaadhyaayajnyaanayajnyaashcha yatayah’ samshitavrataah’ ॥ 4-28 ॥

apaane juhvati praanam praane’paanam tathaapare ।
praanaapaanagatee ruddhvaa praanaayaamaparaayanaah’ ॥ 4-29 ॥

apare niyataahaaraah’ praanaanpraaneshu juhvati ।
sarve’pyete yajnyavido yajnyakshapitakalmashaah’ ॥ 4-30 ॥

yajnyashisht’aamri’tabhujo yaanti brahma sanaatanam ।
naayam loko’styayajnyasya kuto’nyah’ kurusattama ॥ 4-31 ॥

evam bahuvidhaa yajnyaa vitataa brahmano mukhe ।
karmajaanviddhi taansarvaanevam jnyaatvaa vimokshyase ॥ 4-32 ॥

shreyaandravyamayaadyajnyaajjnyaanayajnyah’ parantapa ।
sarvam karmaakhilam paartha jnyaane parisamaapyate ॥ 4-33 ॥

tadviddhi pranipaatena pariprashnena sevayaa ।
upadekshyanti te jnyaanam jnyaaninastattvadarshinah’ ॥ 4-34 ॥

yajjnyaatvaa na punarmohamevam yaasyasi paand’ava ।
yena bhootaanyasheshena drakshyasyaatmanyatho mayi ॥ 4-35 ॥ var asheshaani

api chedasi paapebhyah’ sarvebhyah’ paapakri’ttamah’ ।
sarvam jnyaanaplavenaiva vri’jinam santarishyasi ॥ 4-36 ॥

yathaidhaamsi samiddho’gnirbhasmasaatkurute’rjuna ।
nyaanaagnih’ sarvakarmaani bhasmasaatkurute tathaa ॥ 4-37 ॥

na hi jnyaanena sadri’sham pavitramiha vidyate ।
tatsvayam yogasamsiddhah’ kaalenaatmani vindati ॥ 4-38 ॥

shraddhaavaam’llabhate jnyaanam tatparah’ samyatendriyah’ ।
nyaanam labdhvaa paraam shaantimachirenaadhigachchhati ॥ 4-39 ॥

ajnyashchaashraddadhaanashcha samshayaatmaa vinashyati ।
naayam loko’sti na paro na sukham samshayaatmanah’ ॥ 4-40 ॥

yogasamnyastakarmaanam jnyaanasanchhinnasamshayam ।
aatmavantam na karmaani nibadhnanti dhananjaya ॥ 4-41 ॥

tasmaadajnyaanasambhootam hri’tstham jnyaanaasinaatmanah’ ।
chhittvainam samshayam yogamaatisht’hottisht’ha bhaarata ॥ 4-42 ॥

om tatsaditi shreemadbhagavadgeetaasoopanishatsu
brahmavidyaayaam yogashaastre shreekri’shnaarjunasamvaade
nyaanakarmasamnyaasayogo naama chaturtho’dhyaayah’ ॥ 4 ॥

॥ atha panchamo’dhyaayah’ । samnyaasayogah’


arjuna uvaacha ।

samnyaasam karmanaam kri’shna punaryogam cha shamsasi ।
yachchhreya etayorekam tanme broohi sunishchitam ॥ 5-1 ॥

shreebhagavaanuvaacha ।

samnyaasah’ karmayogashcha nih’shreyasakaraavubhau ।
tayostu karmasamnyaasaatkarmayogo vishishyate ॥ 5-2 ॥

nyeyah’ sa nityasamnyaasee yo na dvesht’i na kaankshati ।
nirdvandvo hi mahaabaaho sukham bandhaatpramuchyate ॥ 5-3 ॥

saankhyayogau pri’thagbaalaah’ pravadanti na pand’itaah’ ।
ekamapyaasthitah’ samyagubhayorvindate phalam ॥ 5-4 ॥

yatsaankhyaih’ praapyate sthaanam tadyogairapi gamyate ।
ekam saankhyam cha yogam cha yah’ pashyati sa pashyati ॥ 5-5 ॥

samnyaasastu mahaabaaho duh’khamaaptumayogatah’ ।
yogayukto munirbrahma nachirenaadhigachchhati ॥ 5-6 ॥

yogayukto vishuddhaatmaa vijitaatmaa jitendriyah’ ।
sarvabhootaatmabhootaatmaa kurvannapi na lipyate ॥ 5-7 ॥

naiva kinchitkaromeeti yukto manyeta tattvavit ।
pashyanjshri’nvanspri’shanjighrannashnangachchhansvapanjshvasan ॥ 5-8 ॥

pralapanvisri’jangri’hnannunmishannimishannapi ।
indriyaaneendriyaartheshu vartanta iti dhaarayan ॥ 5-9 ॥

brahmanyaadhaaya karmaani sangam tyaktvaa karoti yah’ ।
lipyate na sa paapena padmapatramivaambhasaa ॥ 5-10 ॥

kaayena manasaa buddhyaa kevalairindriyairapi ।
yoginah’ karma kurvanti sangam tyaktvaatmashuddhaye ॥ 5-11 ॥

yuktah’ karmaphalam tyaktvaa shaantimaapnoti naisht’hikeem ।
ayuktah’ kaamakaarena phale sakto nibadhyate ॥ 5-12 ॥

sarvakarmaani manasaa samnyasyaaste sukham vashee ।
navadvaare pure dehee naiva kurvanna kaarayan ॥ 5-13 ॥

na kartri’tvam na karmaani lokasya sri’jati prabhuh’ ।
na karmaphalasamyogam svabhaavastu pravartate ॥ 5-14 ॥

naadatte kasyachitpaapam na chaiva sukri’tam vibhuh’ ।
ajnyaanenaavri’tam jnyaanam tena muhyanti jantavah’ ॥ 5-15 ॥

nyaanena tu tadajnyaanam yeshaam naashitamaatmanah’ ।
teshaamaadityavajjnyaanam prakaashayati tatparam ॥ 5-16 ॥

tadbuddhayastadaatmaanastannisht’haastatparaayanaah’ ।
gachchhantyapunaraavri’ttim jnyaananirdhootakalmashaah’ ॥ 5-17 ॥

vidyaavinayasampanne braahmane gavi hastini ।
shuni chaiva shvapaake cha pand’itaah’ samadarshinah’ ॥ 5-18 ॥

ihaiva tairjitah’ sargo yeshaam saamye sthitam manah’ ।
nirdosham hi samam brahma tasmaad brahmani te sthitaah’ ॥ 5-19 ॥

na prahri’shyetpriyam praapya nodvijetpraapya chaapriyam ।
sthirabuddhirasammood’ho brahmavid brahmani sthitah’ ॥ 5-20 ॥

baahyasparsheshvasaktaatmaa vindatyaatmani yatsukham ।
sa brahmayogayuktaatmaa sukhamakshayamashnute ॥ 5-21 ॥

ye hi samsparshajaa bhogaa duh’khayonaya eva te ।
aadyantavantah’ kaunteya na teshu ramate budhah’ ॥ 5-22 ॥

shaknoteehaiva yah’ sod’hum praakshareeravimokshanaat ।
kaamakrodhodbhavam vegam sa yuktah’ sa sukhee narah’ ॥ 5-23 ॥

yo’ntah’sukho’ntaraaraamastathaantarjyotireva yah’ ।
sa yogee brahmanirvaanam brahmabhooto’dhigachchhati ॥ 5-24 ॥

labhante brahmanirvaanamri’shayah’ ksheenakalmashaah’ ।
chhinnadvaidhaa yataatmaanah’ sarvabhootahite rataah’ ॥ 5-25 ॥

kaamakrodhaviyuktaanaam yateenaam yatachetasaam ।
abhito brahmanirvaanam vartate viditaatmanaam ॥ 5-26 ॥

sparshaankri’tvaa bahirbaahyaamshchakshushchaivaantare bhruvoh’ ।
praanaapaanau samau kri’tvaa naasaabhyantarachaarinau ॥ 5-27 ॥

yatendriyamanobuddhirmunirmokshaparaayanah’ ।
vigatechchhaabhayakrodho yah’ sadaa mukta eva sah’ ॥ 5-28 ॥

bhoktaaram yajnyatapasaam sarvalokamaheshvaram ।
suhri’dam sarvabhootaanaam jnyaatvaa maam shaantimri’chchhati ॥ 5-29 ॥

om tatsaditi shreemadbhagavadgeetaasoopanishatsu
brahmavidyaayaam yogashaastre shreekri’shnaarjunasamvaade
samnyaasayogo naama panchamo’dhyaayah’ ॥ 5 ॥

॥ atha shasht’ho’dhyaayah’ । aatmasamyamayogah’


shreebhagavaanuvaacha ।

anaashritah’ karmaphalam kaaryam karma karoti yah’ ।
sa samnyaasee cha yogee cha na niragnirna chaakriyah’ ॥ 6-1 ॥

yam samnyaasamiti praahuryogam tam viddhi paand’ava ।
na hyasamnyastasankalpo yogee bhavati kashchana ॥ 6-2 ॥

aarurukshormuneryogam karma kaaranamuchyate ।
yogaarood’hasya tasyaiva shamah’ kaaranamuchyate ॥ 6-3 ॥

yadaa hi nendriyaartheshu na karmasvanushajjate ।
sarvasankalpasamnyaasee yogaarood’hastadochyate ॥ 6-4 ॥

uddharedaatmanaatmaanam naatmaanamavasaadayet ।
aatmaiva hyaatmano bandhuraatmaiva ripuraatmanah’ ॥ 6-5 ॥

bandhuraatmaatmanastasya yenaatmaivaatmanaa jitah’ ।
anaatmanastu shatrutve vartetaatmaiva shatruvat ॥ 6-6 ॥

yitaatmanah’ prashaantasya paramaatmaa samaahitah’ ।
sheetoshnasukhaduh’kheshu tathaa maanaapamaanayoh’ ॥ 6-7 ॥

nyaanavijnyaanatri’ptaatmaa koot’astho vijitendriyah’ ।
yukta ityuchyate yogee samalosht’aashmakaanchanah’ ॥ 6-8 ॥

suhri’nmitraaryudaaseenamadhyasthadveshyabandhushu ।
saadhushvapi cha paapeshu samabuddhirvishishyate ॥ 6-9 ॥

yogee yunjeeta satatamaatmaanam rahasi sthitah’ ।
ekaakee yatachittaatmaa niraasheeraparigrahah’ ॥ 6-10 ॥

shuchau deshe pratisht’haapya sthiramaasanamaatmanah’ ।
naatyuchchhritam naatineecham chailaajinakushottaram ॥ 6-11 ॥

tatraikaagram manah’ kri’tvaa yatachittendriyakriyah’ ।
upavishyaasane yunjyaadyogamaatmavishuddhaye ॥ 6-12 ॥

samam kaayashirogreevam dhaarayannachalam sthirah’ ।
samprekshya naasikaagram svam dishashchaanavalokayan ॥ 6-13 ॥

prashaantaatmaa vigatabheerbrahmachaarivrate sthitah’ ।
manah’ samyamya machchitto yukta aaseeta matparah’ ॥ 6-14 ॥

yunjannevam sadaatmaanam yogee niyatamaanasah’ ।
shaantim nirvaanaparamaam matsamsthaamadhigachchhati ॥ 6-15 ॥

naatyashnatastu yogo’sti na chaikaantamanashnatah’ ।
na chaatisvapnasheelasya jaagrato naiva chaarjuna ॥ 6-16 ॥

yuktaahaaravihaarasya yuktachesht’asya karmasu ।
yuktasvapnaavabodhasya yogo bhavati duh’khahaa ॥ 6-17 ॥

yadaa viniyatam chittamaatmanyevaavatisht’hate ।
nih’spri’hah’ sarvakaamebhyo yukta ityuchyate tadaa ॥ 6-18 ॥

yathaa deepo nivaatastho nengate sopamaa smri’taa ।
yogino yatachittasya yunjato yogamaatmanah’ ॥ 6-19 ॥

yatroparamate chittam niruddham yogasevayaa ।
yatra chaivaatmanaatmaanam pashyannaatmani tushyati ॥ 6-20 ॥

sukhamaatyantikam yattad buddhigraahyamateendriyam ।
vetti yatra na chaivaayam sthitashchalati tattvatah’ ॥ 6-21 ॥

yam labdhvaa chaaparam laabham manyate naadhikam tatah’ ।
yasminsthito na duh’khena gurunaapi vichaalyate ॥ 6-22 ॥

tam vidyaad duh’khasamyogaviyogam yogasanjnyitam ।
sa nishchayena yoktavyo yogo’nirvinnachetasaa ॥ 6-23 ॥

sankalpaprabhavaankaamaamstyaktvaa sarvaanasheshatah’ ।
manasaivendriyagraamam viniyamya samantatah’ ॥ 6-24 ॥

shanaih’ shanairuparamed buddhyaa dhri’tigri’heetayaa ।
aatmasamstham manah’ kri’tvaa na kinchidapi chintayet ॥ 6-25 ॥

yato yato nishcharati manashchanchalamasthiram ।
tatastato niyamyaitadaatmanyeva vasham nayet ॥ 6-26 ॥

prashaantamanasam hyenam yoginam sukhamuttamam ।
upaiti shaantarajasam brahmabhootamakalmasham ॥ 6-27 ॥

yunjannevam sadaatmaanam yogee vigatakalmashah’ ।
sukhena brahmasamsparshamatyantam sukhamashnute ॥ 6-28 ॥

sarvabhootasthamaatmaanam sarvabhootaani chaatmani ।
eekshate yogayuktaatmaa sarvatra samadarshanah’ ॥ 6-29 ॥

yo maam pashyati sarvatra sarvam cha mayi pashyati ।
tasyaaham na pranashyaami sa cha me na pranashyati ॥ 6-30 ॥

sarvabhootasthitam yo maam bhajatyekatvamaasthitah’ ।
sarvathaa vartamaano’pi sa yogee mayi vartate ॥ 6-31 ॥

aatmaupamyena sarvatra samam pashyati yo’rjuna ।
sukham vaa yadi vaa duh’kham sa yogee paramo matah’ ॥ 6-32 ॥

arjuna uvaacha ।

yo’yam yogastvayaa proktah’ saamyena madhusoodana ।
etasyaaham na pashyaami chanchalatvaatsthitim sthiraam ॥ 6-33 ॥

chanchalam hi manah’ kri’shna pramaathi balavad dri’d’ham ।
tasyaaham nigraham manye vaayoriva sudushkaram ॥ 6-34 ॥

shreebhagavaanuvaacha ।

asamshayam mahaabaaho mano durnigraham chalam ।
abhyaasena tu kaunteya vairaagyena cha gri’hyate ॥ 6-35 ॥

asamyataatmanaa yogo dushpraapa iti me matih’ ।
vashyaatmanaa tu yatataa shakyo’vaaptumupaayatah’ ॥ 6-36 ॥

arjuna uvaacha ।

ayatih’ shraddhayopeto yogaachchalitamaanasah’ ।
apraapya yogasamsiddhim kaam gatim kri’shna gachchhati ॥ 6-37 ॥

kachchinnobhayavibhrasht’ashchhinnaabhramiva nashyati ।
apratisht’ho mahaabaaho vimood’ho brahmanah’ pathi ॥ 6-38 ॥

etanme samshayam kri’shna chhettumarhasyasheshatah’ ।
tvadanyah’ samshayasyaasya chhettaa na hyupapadyate ॥ 6-39 ॥

shreebhagavaanuvaacha ।

paartha naiveha naamutra vinaashastasya vidyate ।
na hi kalyaanakri’tkashchid durgatim taata gachchhati ॥ 6-40 ॥

praapya punyakri’taam lokaanushitvaa shaashvateeh’ samaah’ ।
shucheenaam shreemataam gehe yogabhrasht’o’bhijaayate ॥ 6-41 ॥

athavaa yoginaameva kule bhavati dheemataam ।
etaddhi durlabhataram loke janma yadeedri’sham ॥ 6-42 ॥

tatra tam buddhisamyogam labhate paurvadehikam ।
yatate cha tato bhooyah’ samsiddhau kurunandana ॥ 6-43 ॥

poorvaabhyaasena tenaiva hriyate hyavasho’pi sah’ ।
yijnyaasurapi yogasya shabdabrahmaativartate ॥ 6-44 ॥

prayatnaadyatamaanastu yogee samshuddhakilbishah’ ।
anekajanmasamsiddhastato yaati paraam gatim ॥ 6-45 ॥

tapasvibhyo’dhiko yogee jnyaanibhyo’pi mato’dhikah’ ।
karmibhyashchaadhiko yogee tasmaadyogee bhavaarjuna ॥ 6-46 ॥

yoginaamapi sarveshaam madgatenaantaraatmanaa ।
shraddhaavaanbhajate yo maam sa me yuktatamo matah’ ॥ 6-47 ॥

om tatsaditi shreemadbhagavadgeetaasoopanishatsu
brahmavidyaayaam yogashaastre shreekri’shnaarjunasamvaade
aatmasamyamayogo naama shasht’ho’dhyaayah’ ॥ 6 ॥

॥ atha saptamo’dhyaayah’ । jnyaanavijnyaanayogah’


shreebhagavaanuvaacha ।

mayyaasaktamanaah’ paartha yogam yunjanmadaashrayah’ ।
asamshayam samagram maam yathaa jnyaasyasi tachchhri’nu ॥ 7-1 ॥

nyaanam te’ham savijnyaanamidam vakshyaamyasheshatah’ ।
yajjnyaatvaa neha bhooyo’nyajjnyaatavyamavashishyate ॥ 7-2 ॥

manushyaanaam sahasreshu kashchidyatati siddhaye ।
yatataamapi siddhaanaam kashchinmaam vetti tattvatah’ ॥ 7-3 ॥

bhoomiraapo’nalo vaayuh’ kham mano buddhireva cha ।
ahankaara iteeyam me bhinnaa prakri’tirasht’adhaa ॥ 7-4 ॥

apareyamitastvanyaam prakri’tim viddhi me paraam ।
yeevabhootaam mahaabaaho yayedam dhaaryate jagat ॥ 7-5 ॥

etadyoneeni bhootaani sarvaaneetyupadhaaraya ।
aham kri’tsnasya jagatah’ prabhavah’ pralayastathaa ॥ 7-6 ॥

mattah’ parataram naanyatkinchidasti dhananjaya ।
mayi sarvamidam protam sootre maniganaa iva ॥ 7-7 ॥

raso’hamapsu kaunteya prabhaasmi shashisooryayoh’ ।
pranavah’ sarvavedeshu shabdah’ khe paurusham nri’shu ॥ 7-8 ॥

punyo gandhah’ pri’thivyaam cha tejashchaasmi vibhaavasau ।
yeevanam sarvabhooteshu tapashchaasmi tapasvishu ॥ 7-9 ॥

beejam maam sarvabhootaanaam viddhi paartha sanaatanam ।
buddhirbuddhimataamasmi tejastejasvinaamaham ॥ 7-10 ॥

balam balavataam chaaham kaamaraagavivarjitam ।
dharmaaviruddho bhooteshu kaamo’smi bharatarshabha ॥ 7-11 ॥

ye chaiva saattvikaa bhaavaa raajasaastaamasaashcha ye ।
matta eveti taanviddhi na tvaham teshu te mayi ॥ 7-12 ॥

tribhirgunamayairbhaavairebhih’ sarvamidam jagat ।
mohitam naabhijaanaati maamebhyah’ paramavyayam ॥ 7-13 ॥

daivee hyeshaa gunamayee mama maayaa duratyayaa ।
maameva ye prapadyante maayaametaam taranti te ॥ 7-14 ॥

na maam dushkri’tino mood’haah’ prapadyante naraadhamaah’ ।
maayayaapahri’tajnyaanaa aasuram bhaavamaashritaah’ ॥ 7-15 ॥

chaturvidhaa bhajante maam janaah’ sukri’tino’rjuna ।
aarto jijnyaasurarthaarthee jnyaanee cha bharatarshabha ॥ 7-16 ॥

teshaam jnyaanee nityayukta ekabhaktirvishishyate ।
priyo hi jnyaanino’tyarthamaham sa cha mama priyah’ ॥ 7-17 ॥

udaaraah’ sarva evaite jnyaanee tvaatmaiva me matam ।
aasthitah’ sa hi yuktaatmaa maamevaanuttamaam gatim ॥ 7-18 ॥

bahoonaam janmanaamante jnyaanavaanmaam prapadyate ।
vaasudevah’ sarvamiti sa mahaatmaa sudurlabhah’ ॥ 7-19 ॥

kaamaistaistairhri’tajnyaanaah’ prapadyante’nyadevataah’ ।
tam tam niyamamaasthaaya prakri’tyaa niyataah’ svayaa ॥ 7-20 ॥

yo yo yaam yaam tanum bhaktah’ shraddhayaarchitumichchhati ।
tasya tasyaachalaam shraddhaam taameva vidadhaamyaham ॥ 7-21 ॥

sa tayaa shraddhayaa yuktastasyaaraadhanameehate ।
labhate cha tatah’ kaamaanmayaiva vihitaanhi taan ॥ 7-22 ॥

antavattu phalam teshaam tadbhavatyalpamedhasaam ।
devaandevayajo yaanti madbhaktaa yaanti maamapi ॥ 7-23 ॥

avyaktam vyaktimaapannam manyante maamabuddhayah’ ।
param bhaavamajaananto mamaavyayamanuttamam ॥ 7-24 ॥

naaham prakaashah’ sarvasya yogamaayaasamaavri’tah’ ।
mood’ho’yam naabhijaanaati loko maamajamavyayam ॥ 7-25 ॥

vedaaham samateetaani vartamaanaani chaarjuna ।
bhavishyaani cha bhootaani maam tu veda na kashchana ॥ 7-26 ॥

ichchhaadveshasamutthena dvandvamohena bhaarata ।
sarvabhootaani sammoham sarge yaanti parantapa ॥ 7-27 ॥

yeshaam tvantagatam paapam janaanaam punyakarmanaam ।
te dvandvamohanirmuktaa bhajante maam dri’d’havrataah’ ॥ 7-28 ॥

yaraamaranamokshaaya maamaashritya yatanti ye ।
te brahma tadviduh’ kri’tsnamadhyaatmam karma chaakhilam ॥ 7-29 ॥

saadhibhootaadhidaivam maam saadhiyajnyam cha ye viduh’ ।
prayaanakaale’pi cha maam te viduryuktachetasah’ ॥ 7-30 ॥

om tatsaditi shreemadbhagavadgeetaasoopanishatsu
brahmavidyaayaam yogashaastre shreekri’shnaarjunasamvaade
nyaanavijnyaanayogo naama saptamo’dhyaayah’ ॥ 7 ॥

॥ atha asht’amo’dhyaayah’ । aksharabrahmayogah’


arjuna uvaacha ।

kim tad brahma kimadhyaatmam kim karma purushottama ।
adhibhootam cha kim proktamadhidaivam kimuchyate ॥ 8-1 ॥

adhiyajnyah’ katham ko’tra dehe’sminmadhusoodana ।
prayaanakaale cha katham jnyeyo’si niyataatmabhih’ ॥ 8-2 ॥

shreebhagavaanuvaacha ।

aksharam brahma paramam svabhaavo’dhyaatmamuchyate ।
bhootabhaavodbhavakaro visargah’ karmasanjnyitah’ ॥ 8-3 ॥

adhibhootam ksharo bhaavah’ purushashchaadhidaivatam ।
adhiyajnyo’hamevaatra dehe dehabhri’taam vara ॥ 8-4 ॥

antakaale cha maameva smaranmuktvaa kalevaram ।
yah’ prayaati sa madbhaavam yaati naastyatra samshayah’ ॥ 8-5 ॥

yam yam vaapi smaranbhaavam tyajatyante kalevaram ।
tam tamevaiti kaunteya sadaa tadbhaavabhaavitah’ ॥ 8-6 ॥

tasmaatsarveshu kaaleshu maamanusmara yudhya cha ।
mayyarpitamanobuddhirmaamevaishyasyasamshayah’ ॥ 8-7 ॥ orsamshayam

abhyaasayogayuktena chetasaa naanyagaaminaa ।
paramam purusham divyam yaati paarthaanuchintayan ॥ 8-8 ॥

kavim puraanamanushaasitaara-
manoraneeyamsamanusmaredyah’ ।
sarvasya dhaataaramachintyaroopa-
maadityavarnam tamasah’ parastaat ॥ 8-9 ॥

prayaanakaale manasaa’chalena
bhaktyaa yukto yogabalena chaiva ।
bhruvormadhye praanamaaveshya samyak
sa tam param purushamupaiti divyam ॥ 8-10 ॥

yadaksharam vedavido vadanti
vishanti yadyatayo veetaraagaah’ ।
yadichchhanto brahmacharyam charanti
tatte padam sangrahena pravakshye ॥ 8-11 ॥

sarvadvaaraani samyamya mano hri’di nirudhya cha ।
moordhnyaadhaayaatmanah’ praanamaasthito yogadhaaranaam ॥ 8-12 ॥

omityekaaksharam brahma vyaaharanmaamanusmaran ।
yah’ prayaati tyajandeham sa yaati paramaam gatim ॥ 8-13 ॥

ananyachetaah’ satatam yo maam smarati nityashah’ ।
tasyaaham sulabhah’ paartha nityayuktasya yoginah’ ॥ 8-14 ॥

maamupetya punarjanma duh’khaalayamashaashvatam ।
naapnuvanti mahaatmaanah’ samsiddhim paramaam gataah’ ॥ 8-15 ॥

aabrahmabhuvanaallokaah’ punaraavartino’rjuna ।
maamupetya tu kaunteya punarjanma na vidyate ॥ 8-16 ॥

sahasrayugaparyantamaharyad brahmano viduh’ ।
raatrim yugasahasraantaam te’horaatravido janaah’ ॥ 8-17 ॥

avyaktaad vyaktayah’ sarvaah’ prabhavantyaharaagame ।
raatryaagame praleeyante tatraivaavyaktasanjnyake ॥ 8-18 ॥

bhootagraamah’ sa evaayam bhootvaa bhootvaa praleeyate ।
raatryaagame’vashah’ paartha prabhavatyaharaagame ॥ 8-19 ॥

parastasmaattu bhaavo’nyo’vyakto’vyaktaatsanaatanah’ ।
yah’ sa sarveshu bhooteshu nashyatsu na vinashyati ॥ 8-20 ॥

avyakto’kshara ityuktastamaahuh’ paramaam gatim ।
yam praapya na nivartante taddhaama paramam mama ॥ 8-21 ॥

purushah’ sa parah’ paartha bhaktyaa labhyastvananyayaa ।
yasyaantah’sthaani bhootaani yena sarvamidam tatam ॥ 8-22 ॥

yatra kaale tvanaavri’ttimaavri’ttim chaiva yoginah’ ।
prayaataa yaanti tam kaalam vakshyaami bharatarshabha ॥ 8-23 ॥

agnirjyotirahah’ shuklah’ shanmaasaa uttaraayanam ।
tatra prayaataa gachchhanti brahma brahmavido janaah’ ॥ 8-24 ॥

dhoomo raatristathaa kri’shnah’ shanmaasaa dakshinaayanam ।
tatra chaandramasam jyotiryogee praapya nivartate ॥ 8-25 ॥

shuklakri’shne gatee hyete jagatah’ shaashvate mate ।
ekayaa yaatyanaavri’ttimanyayaavartate punah’ ॥ 8-26 ॥

naite sri’tee paartha jaananyogee muhyati kashchana ।
tasmaatsarveshu kaaleshu yogayukto bhavaarjuna ॥ 8-27 ॥

vedeshu yajnyeshu tapah’su chaiva
daaneshu yatpunyaphalam pradisht’am ।
atyeti tatsarvamidam viditvaa
yogee param sthaanamupaiti chaadyam ॥ 8-28 ॥

om tatsaditi shreemadbhagavadgeetaasoopanishatsu
brahmavidyaayaam yogashaastre shreekri’shnaarjunasamvaade
aksharabrahmayogo naamaasht’amo’dhyaayah’ ॥ 8 ॥

॥ atha navamo’dhyaayah’ । raajavidyaaraajaguhyayogah’


shreebhagavaanuvaacha ।

idam tu te guhyatamam pravakshyaamyanasooyave ।
nyaanam vijnyaanasahitam yajjnyaatvaa mokshyase’shubhaat ॥ 9-1 ॥

raajavidyaa raajaguhyam pavitramidamuttamam ।
pratyakshaavagamam dharmyam susukham kartumavyayam ॥ 9-2 ॥

ashraddadhaanaah’ purushaa dharmasyaasya parantapa ।
apraapya maam nivartante mri’tyusamsaaravartmani ॥ 9-3 ॥

mayaa tatamidam sarvam jagadavyaktamoortinaa ।
matsthaani sarvabhootaani na chaaham teshvavasthitah’ ॥ 9-4 ॥

na cha matsthaani bhootaani pashya me yogamaishvaram ।
bhootabhri’nna cha bhootastho mamaatmaa bhootabhaavanah’ ॥ 9-5 ॥

yathaakaashasthito nityam vaayuh’ sarvatrago mahaan ।
tathaa sarvaani bhootaani matsthaaneetyupadhaaraya ॥ 9-6 ॥

sarvabhootaani kaunteya prakri’tim yaanti maamikaam ।
kalpakshaye punastaani kalpaadau visri’jaamyaham ॥ 9-7 ॥

prakri’tim svaamavasht’abhya visri’jaami punah’ punah’ ।
bhootagraamamimam kri’tsnamavasham prakri’tervashaat ॥ 9-8 ॥

na cha maam taani karmaani nibadhnanti dhananjaya ।
udaaseenavadaaseenamasaktam teshu karmasu ॥ 9-9 ॥

mayaadhyakshena prakri’tih’ sooyate sacharaacharam ।
hetunaanena kaunteya jagadviparivartate ॥ 9-10 ॥

avajaananti maam mood’haa maanusheem tanumaashritam ।
param bhaavamajaananto mama bhootamaheshvaram ॥ 9-11 ॥

moghaashaa moghakarmaano moghajnyaanaa vichetasah’ ।
raakshaseemaasureem chaiva prakri’tim mohineem shritaah’ ॥ 9-12 ॥

mahaatmaanastu maam paartha daiveem prakri’timaashritaah’ ।
bhajantyananyamanaso jnyaatvaa bhootaadimavyayam ॥ 9-13 ॥

satatam keertayanto maam yatantashcha dri’d’havrataah’ ।
namasyantashcha maam bhaktyaa nityayuktaa upaasate ॥ 9-14 ॥

nyaanayajnyena chaapyanye yajanto maamupaasate ।
ekatvena pri’thaktvena bahudhaa vishvatomukham ॥ 9-15 ॥

aham kraturaham yajnyah’ svadhaahamahamaushadham ।
mantro’hamahamevaajyamahamagniraham hutam ॥ 9-16 ॥

pitaahamasya jagato maataa dhaataa pitaamahah’ ।
vedyam pavitramonkaara ri’ksaama yajureva cha ॥ 9-17 ॥

gatirbhartaa prabhuh’ saakshee nivaasah’ sharanam suhri’t ।
prabhavah’ pralayah’ sthaanam nidhaanam beejamavyayam ॥ 9-18 ॥

tapaamyahamaham varsham nigri’hnaamyutsri’jaami cha ।
amri’tam chaiva mri’tyushcha sadasachchaahamarjuna ॥ 9-19 ॥

traividyaa maam somapaah’ pootapaapaa
yajnyairisht’vaa svargatim praarthayante ।
te punyamaasaadya surendraloka-
mashnanti divyaandivi devabhogaan ॥ 9-20 ॥

te tam bhuktvaa svargalokam vishaalam
ksheene punye martyalokam vishanti ।
evam trayeedharmamanuprapannaa
gataagatam kaamakaamaa labhante ॥ 9-21 ॥

ananyaashchintayanto maam ye janaah’ paryupaasate ।
teshaam nityaabhiyuktaanaam yogakshemam vahaamyaham ॥ 9-22 ॥

ye’pyanyadevataa bhaktaa yajante shraddhayaanvitaah’ ।
te’pi maameva kaunteya yajantyavidhipoorvakam ॥ 9-23 ॥

aham hi sarvayajnyaanaam bhoktaa cha prabhureva cha ।
na tu maamabhijaananti tattvenaatashchyavanti te ॥ 9-24 ॥

yaanti devavrataa devaanpitree’nyaanti pitri’vrataah’ ।
bhootaani yaanti bhootejyaa yaanti madyaajino’pi maam ॥ 9-25 ॥

patram pushpam phalam toyam yo me bhaktyaa prayachchhati ।
tadaham bhaktyupahri’tamashnaami prayataatmanah’ ॥ 9-26 ॥

yatkaroshi yadashnaasi yajjuhoshi dadaasi yat ।
yattapasyasi kaunteya tatkurushva madarpanam ॥ 9-27 ॥

shubhaashubhaphalairevam mokshyase karmabandhanaih’ ।
samnyaasayogayuktaatmaa vimukto maamupaishyasi ॥ 9-28 ॥

samo’ham sarvabhooteshu na me dveshyo’sti na priyah’ ।
ye bhajanti tu maam bhaktyaa mayi te teshu chaapyaham ॥ 9-29 ॥

api chetsuduraachaaro bhajate maamananyabhaak ।
saadhureva sa mantavyah’ samyagvyavasito hi sah’ ॥ 9-30 ॥

kshipram bhavati dharmaatmaa shashvachchhaantim nigachchhati ।
kaunteya pratijaaneehi na me bhaktah’ pranashyati ॥ 9-31 ॥

maam hi paartha vyapaashritya ye’pi syuh’ paapayonayah’ ।
striyo vaishyaastathaa shoodraaste’pi yaanti paraam gatim ॥ 9-32 ॥

kim punarbraahmanaah’ punyaa bhaktaa raajarshayastathaa ।
anityamasukham lokamimam praapya bhajasva maam ॥ 9-33 ॥

manmanaa bhava madbhakto madyaajee maam namaskuru ।
maamevaishyasi yuktvaivamaatmaanam matparaayanah’ ॥ 9-34 ॥

om tatsaditi shreemadbhagavadgeetaasoopanishatsu
brahmavidyaayaam yogashaastre shreekri’shnaarjunasamvaade
raajavidyaaraajaguhyayogo naama navamo’dhyaayah’ ॥ 9 ॥

॥ atha dashamo’dhyaayah’ । vibhootiyogah’


shreebhagavaanuvaacha ।

bhooya eva mahaabaaho shri’nu me paramam vachah’ ।
yatte’ham preeyamaanaaya vakshyaami hitakaamyayaa ॥ 10-1 ॥

na me viduh’ suraganaah’ prabhavam na maharshayah’ ।
ahamaadirhi devaanaam maharsheenaam cha sarvashah’ ॥ 10-2 ॥

yo maamajamanaadim cha vetti lokamaheshvaram ।
asammood’hah’ sa martyeshu sarvapaapaih’ pramuchyate ॥ 10-3 ॥

buddhirjnyaanamasammohah’ kshamaa satyam damah’ shamah’ ।
sukham duh’kham bhavo’bhaavo bhayam chaabhayameva cha ॥ 10-4 ॥

ahimsaa samataa tusht’istapo daanam yasho’yashah’ ।
bhavanti bhaavaa bhootaanaam matta eva pri’thagvidhaah’ ॥ 10-5 ॥

maharshayah’ sapta poorve chatvaaro manavastathaa ।
madbhaavaa maanasaa jaataa yeshaam loka imaah’ prajaah’ ॥ 10-6 ॥

etaam vibhootim yogam cha mama yo vetti tattvatah’ ।
so’vikampena yogena yujyate naatra samshayah’ ॥ 10-7 ॥

aham sarvasya prabhavo mattah’ sarvam pravartate ।
iti matvaa bhajante maam budhaa bhaavasamanvitaah’ ॥ 10-8 ॥

machchittaa madgatapraanaa bodhayantah’ parasparam ।
kathayantashcha maam nityam tushyanti cha ramanti cha ॥ 10-9 ॥

teshaam satatayuktaanaam bhajataam preetipoorvakam ।
dadaami buddhiyogam tam yena maamupayaanti te ॥ 10-10 ॥

teshaamevaanukampaarthamahamajnyaanajam tamah’ ।
naashayaamyaatmabhaavastho jnyaanadeepena bhaasvataa ॥ 10-11 ॥

arjuna uvaacha ।

param brahma param dhaama pavitram paramam bhavaan ।
purusham shaashvatam divyamaadidevamajam vibhum ॥ 10-12 ॥

aahustvaamri’shayah’ sarve devarshirnaaradastathaa ।
asito devalo vyaasah’ svayam chaiva braveeshi me ॥ 10-13 ॥

sarvametadri’tam manye yanmaam vadasi keshava ।
na hi te bhagavanvyaktim vidurdevaa na daanavaah’ ॥ 10-14 ॥

svayamevaatmanaatmaanam vettha tvam purushottama ।
bhootabhaavana bhootesha devadeva jagatpate ॥ 10-15 ॥

vaktumarhasyasheshena divyaa hyaatmavibhootayah’ ।
yaabhirvibhootibhirlokaanimaamstvam vyaapya tisht’hasi ॥ 10-16 ॥

katham vidyaamaham yogimstvaam sadaa parichintayan ।
keshu keshu cha bhaaveshu chintyo’si bhagavanmayaa ॥ 10-17 ॥

vistarenaatmano yogam vibhootim cha janaardana ।
bhooyah’ kathaya tri’ptirhi shri’nvato naasti me’mri’tam ॥ 10-18 ॥

shreebhagavaanuvaacha ।

hanta te kathayishyaami divyaa hyaatmavibhootayah’ ।
praadhaanyatah’ kurushresht’ha naastyanto vistarasya me ॥ 10-19 ॥

ahamaatmaa gud’aakesha sarvabhootaashayasthitah’ ।
ahamaadishcha madhyam cha bhootaanaamanta eva cha ॥ 10-20 ॥

aadityaanaamaham vishnurjyotishaam raviramshumaan ।
mareechirmarutaamasmi nakshatraanaamaham shashee ॥ 10-21 ॥

vedaanaam saamavedo’smi devaanaamasmi vaasavah’ ।
indriyaanaam manashchaasmi bhootaanaamasmi chetanaa ॥ 10-22 ॥

rudraanaam shankarashchaasmi vittesho yaksharakshasaam ।
vasoonaam paavakashchaasmi meruh’ shikharinaamaham ॥ 10-23 ॥

purodhasaam cha mukhyam maam viddhi paartha bri’haspatim ।
senaaneenaamaham skandah’ sarasaamasmi saagarah’ ॥ 10-24 ॥

maharsheenaam bhri’guraham giraamasmyekamaksharam ।
yajnyaanaam japayajnyo’smi sthaavaraanaam himaalayah’ ॥ 10-25 ॥

ashvatthah’ sarvavri’kshaanaam devarsheenaam cha naaradah’ ।
gandharvaanaam chitrarathah’ siddhaanaam kapilo munih’ ॥ 10-26 ॥

uchchaih’shravasamashvaanaam viddhi maamamri’todbhavam ।
airaavatam gajendraanaam naraanaam cha naraadhipam ॥ 10-27 ॥

aayudhaanaamaham vajram dhenoonaamasmi kaamadhuk ।
prajanashchaasmi kandarpah’ sarpaanaamasmi vaasukih’ ॥ 10-28 ॥

anantashchaasmi naagaanaam varuno yaadasaamaham ।
pitree’naamaryamaa chaasmi yamah’ samyamataamaham ॥ 10-29 ॥

prahlaadashchaasmi daityaanaam kaalah’ kalayataamaham ।
mri’gaanaam cha mri’gendro’ham vainateyashcha pakshinaam ॥ 10-30 ॥

pavanah’ pavataamasmi raamah’ shastrabhri’taamaham ।
jhashaanaam makarashchaasmi srotasaamasmi jaahnavee ॥ 10-31 ॥

sargaanaamaadirantashcha madhyam chaivaahamarjuna ।
adhyaatmavidyaa vidyaanaam vaadah’ pravadataamaham ॥ 10-32 ॥

aksharaanaamakaaro’smi dvandvah’ saamaasikasya cha ।
ahamevaakshayah’ kaalo dhaataaham vishvatomukhah’ ॥ 10-33 ॥

mri’tyuh’ sarvaharashchaahamudbhavashcha bhavishyataam ।
keertih’ shreervaakcha naareenaam smri’tirmedhaa dhri’tih’ kshamaa ॥ 10-34 ॥

bri’hatsaama tathaa saamnaam gaayatree chhandasaamaham ।
maasaanaam maargasheersho’hamri’toonaam kusumaakarah’ ॥ 10-35 ॥

dyootam chhalayataamasmi tejastejasvinaamaham ।
yayo’smi vyavasaayo’smi sattvam sattvavataamaham ॥ 10-36 ॥

vri’shneenaam vaasudevo’smi paand’avaanaam dhananjayah’ ।
muneenaamapyaham vyaasah’ kaveenaamushanaa kavih’ ॥ 10-37 ॥

dand’o damayataamasmi neetirasmi jigeeshataam ।
maunam chaivaasmi guhyaanaam jnyaanam jnyaanavataamaham ॥ 10-38 ॥

yachchaapi sarvabhootaanaam beejam tadahamarjuna ।
na tadasti vinaa yatsyaanmayaa bhootam charaacharam ॥ 10-39 ॥

naanto’sti mama divyaanaam vibhooteenaam parantapa ।
esha tooddeshatah’ prokto vibhootervistaro mayaa ॥ 10-40 ॥

yadyadvibhootimatsattvam shreemadoorjitameva vaa ।
tattadevaavagachchha tvam mama tejom’shasambhavam ॥ 10-41 ॥

athavaa bahunaitena kim jnyaatena tavaarjuna ।
visht’abhyaahamidam kri’tsnamekaamshena sthito jagat ॥ 10-42 ॥

om tatsaditi shreemadbhagavadgeetaasoopanishatsu
brahmavidyaayaam yogashaastre shreekri’shnaarjunasamvaade
vibhootiyogo naama dashamo’dhyaayah’ ॥ 10 ॥

॥ athaikaadasho’dhyaayah’ । vishvaroopadarshanayogah’


arjuna uvaacha ।

madanugrahaaya paramam guhyamadhyaatmasanjnyitam ।
yattvayoktam vachastena moho’yam vigato mama ॥ 11-1 ॥

bhavaapyayau hi bhootaanaam shrutau vistarasho mayaa ।
tvattah’ kamalapatraaksha maahaatmyamapi chaavyayam ॥ 11-2 ॥

evametadyathaattha tvamaatmaanam parameshvara ।
drasht’umichchhaami te roopamaishvaram purushottama ॥ 11-3 ॥

manyase yadi tachchhakyam mayaa drasht’umiti prabho ।
yogeshvara tato me tvam darshayaatmaanamavyayam ॥ 11-4 ॥

shreebhagavaanuvaacha ।

pashya me paartha roopaani shatasho’tha sahasrashah’ ।
naanaavidhaani divyaani naanaavarnaakri’teeni cha ॥ 11-5 ॥

pashyaadityaanvasoonrudraanashvinau marutastathaa ।
bahoonyadri’sht’apoorvaani pashyaashcharyaani bhaarata ॥ 11-6 ॥

ihaikastham jagatkri’tsnam pashyaadya sacharaacharam ।
mama dehe gud’aakesha yachchaanyad drasht’umichchhasi ॥ 11-7 ॥

na tu maam shakyase drasht’umanenaiva svachakshushaa ।
divyam dadaami te chakshuh’ pashya me yogamaishvaram ॥ 11-8 ॥

sanjaya uvaacha ।

evamuktvaa tato raajanmahaayogeshvaro harih’ ।
darshayaamaasa paarthaaya paramam roopamaishvaram ॥ 11-9 ॥

anekavaktranayanamanekaadbhutadarshanam ।
anekadivyaabharanam divyaanekodyataayudham ॥ 11-10 ॥

divyamaalyaambaradharam divyagandhaanulepanam ।
sarvaashcharyamayam devamanantam vishvatomukham ॥ 11-11 ॥

divi sooryasahasrasya bhavedyugapadutthitaa ।
yadi bhaah’ sadri’shee saa syaadbhaasastasya mahaatmanah’ ॥ 11-12 ॥

tatraikastham jagatkri’tsnam pravibhaktamanekadhaa ।
apashyaddevadevasya shareere paand’avastadaa ॥ 11-13 ॥

tatah’ sa vismayaavisht’o hri’sht’aromaa dhananjayah’ ।
pranamya shirasaa devam kri’taanjalirabhaashata ॥ 11-14 ॥

arjuna uvaacha ।

pashyaami devaamstava deva dehe
sarvaamstathaa bhootavisheshasanghaan ।
brahmaanameesham kamalaasanastha-
mri’sheemshcha sarvaanuragaamshcha divyaan ॥ 11-15 ॥

anekabaahoodaravaktranetram
pashyaami tvaam sarvato’nantaroopam ।
naantam na madhyam na punastavaadim
pashyaami vishveshvara vishvaroopa ॥ 11-16 ॥

kireet’inam gadinam chakrinam cha
tejoraashim sarvato deeptimantam ।
pashyaami tvaam durnireekshyam samantaad
deeptaanalaarkadyutimaprameyam ॥ 11-17 ॥

tvamaksharam paramam veditavyam
tvamasya vishvasya param nidhaanam ।
tvamavyayah’ shaashvatadharmagoptaa
sanaatanastvam purusho mato me ॥ 11-18 ॥

anaadimadhyaantamanantaveerya-
manantabaahum shashisooryanetram ।
pashyaami tvaam deeptahutaashavaktram
svatejasaa vishvamidam tapantam ॥ 11-19 ॥

dyaavaapri’thivyoridamantaram hi
vyaaptam tvayaikena dishashcha sarvaah’ ।
dri’sht’vaadbhutam roopamugram tavedam
lokatrayam pravyathitam mahaatman ॥ 11-20 ॥

amee hi tvaam surasanghaa vishanti
kechidbheetaah’ praanjalayo gri’nanti ।
svasteetyuktvaa maharshisiddhasanghaah’
stuvanti tvaam stutibhih’ pushkalaabhih’ ॥ 11-21 ॥

rudraadityaa vasavo ye cha saadhyaa
vishve’shvinau marutashchoshmapaashcha ।
gandharvayakshaasurasiddhasanghaa
veekshante tvaam vismitaashchaiva sarve ॥ 11-22 ॥

roopam mahatte bahuvaktranetram
mahaabaaho bahubaahoorupaadam ।
bahoodaram bahudamsht’raakaraalam
dri’sht’vaa lokaah’ pravyathitaastathaaham ॥ 11-23 ॥

nabhah’spri’sham deeptamanekavarnam
vyaattaananam deeptavishaalanetram ।
dri’sht’vaa hi tvaam pravyathitaantaraatmaa
dhri’tim na vindaami shamam cha vishno ॥ 11-24 ॥

damsht’raakaraalaani cha te mukhaani
dri’sht’vaiva kaalaanalasannibhaani ।
disho na jaane na labhe cha sharma
praseeda devesha jagannivaasa ॥ 11-25 ॥

amee cha tvaam dhri’taraasht’rasya putraah’
sarve sahaivaavanipaalasanghaih’ ।
bheeshmo dronah’ sootaputrastathaasau
sahaasmadeeyairapi yodhamukhyaih’ ॥ 11-26 ॥

vaktraani te tvaramaanaa vishanti
damsht’raakaraalaani bhayaanakaani ।
kechidvilagnaa dashanaantareshu
sandri’shyante choornitairuttamaangaih’ ॥ 11-27 ॥

yathaa nadeenaam bahavo’mbuvegaah’
samudramevaabhimukhaa dravanti ।
tathaa tavaamee naralokaveeraa
vishanti vaktraanyabhivijvalanti ॥ 11-28 ॥

yathaa pradeeptam jvalanam patangaa
vishanti naashaaya samri’ddhavegaah’ ।
tathaiva naashaaya vishanti lokaa-
stavaapi vaktraani samri’ddhavegaah’ ॥ 11-29 ॥

lelihyase grasamaanah’ samantaal-
lokaansamagraanvadanairjvaladbhih’ ।
tejobhiraapoorya jagatsamagram
bhaasastavograah’ pratapanti vishno ॥ 11-30 ॥

aakhyaahi me ko bhavaanugraroopo
namo’stu te devavara praseeda ।
vijnyaatumichchhaami bhavantamaadyam
na hi prajaanaami tava pravri’ttim ॥ 11-31 ॥

shreebhagavaanuvaacha ।

kaalo’smi lokakshayakri’tpravri’ddho
lokaansamaahartumiha pravri’ttah’ ।
ri’te’pi tvaam na bhavishyanti sarve
ye’vasthitaah’ pratyaneekeshu yodhaah’ ॥ 11-32 ॥

tasmaattvamuttisht’ha yasho labhasva
jitvaa shatroon bhunkshva raajyam samri’ddham ।
mayaivaite nihataah’ poorvameva
nimittamaatram bhava savyasaachin ॥ 11-33 ॥

dronam cha bheeshmam cha jayadratham cha
karnam tathaanyaanapi yodhaveeraan ।
mayaa hataamstvam jahi maa vyathisht’haa
yudhyasva jetaasi rane sapatnaan ॥ 11-34 ॥

sanjaya uvaacha ।

etachchhrutvaa vachanam keshavasya
kri’taanjalirvepamaanah’ kireet’ee ।
namaskri’tvaa bhooya evaaha kri’shnam
sagadgadam bheetabheetah’ pranamya ॥ 11-35 ॥

arjuna uvaacha ।

sthaane hri’sheekesha tava prakeertyaa
jagatprahri’shyatyanurajyate cha ।
rakshaamsi bheetaani disho dravanti
sarve namasyanti cha siddhasanghaah’ ॥ 11-36 ॥

kasmaachcha te na nameranmahaatman
gareeyase brahmano’pyaadikartre ।
ananta devesha jagannivaasa
tvamaksharam sadasattatparam yat ॥ 11-37 ॥

tvamaadidevah’ purushah’ puraana-
stvamasya vishvasya param nidhaanam ।
vettaasi vedyam cha param cha dhaama
tvayaa tatam vishvamanantaroopa ॥ 11-38 ॥

vaayuryamo’gnirvarunah’ shashaankah’
prajaapatistvam prapitaamahashcha ।
namo namaste’stu sahasrakri’tvah’
punashcha bhooyo’pi namo namaste ॥ 11-39 ॥

namah’ purastaadatha pri’sht’hataste
namo’stu te sarvata eva sarva ।
anantaveeryaamitavikramastvam
sarvam samaapnoshi tato’si sarvah’ ॥ 11-40 ॥

sakheti matvaa prasabham yaduktam
he kri’shna he yaadava he sakheti ।
ajaanataa mahimaanam tavedam
mayaa pramaadaatpranayena vaapi ॥ 11-41 ॥

yachchaavahaasaarthamasatkri’to’si
vihaarashayyaasanabhojaneshu ।
eko’thavaapyachyuta tatsamaksham
tatkshaamaye tvaamahamaprameyam ॥ 11-42 ॥

pitaasi lokasya charaacharasya
tvamasya poojyashcha gururgareeyaan ।
na tvatsamo’styabhyadhikah’ kuto’nyo
lokatraye’pyapratimaprabhaava ॥ 11-43 ॥

tasmaatpranamya pranidhaaya kaayam
prasaadaye tvaamahameeshameed’yam ।
piteva putrasya sakheva sakhyuh’
priyah’ priyaayaarhasi deva sod’hum ॥ 11-44 ॥

adri’sht’apoorvam hri’shito’smi dri’sht’vaa
bhayena cha pravyathitam mano me ।
tadeva me darshaya deva roopam
praseeda devesha jagannivaasa ॥ 11-45 ॥

kireet’inam gadinam chakrahastam
ichchhaami tvaam drasht’umaham tathaiva ।
tenaiva roopena chaturbhujena
sahasrabaaho bhava vishvamoorte ॥ 11-46 ॥

shreebhagavaanuvaacha ।

mayaa prasannena tavaarjunedam
roopam param darshitamaatmayogaat ।
tejomayam vishvamanantamaadyam
yanme tvadanyena na dri’sht’apoorvam ॥ 11-47 ॥

na vedayajnyaadhyayanairna daanai-
rna cha kriyaabhirna tapobhirugraih’ ।
evamroopah’ shakya aham nri’loke
drasht’um tvadanyena kurupraveera ॥ 11-48 ॥

maa te vyathaa maa cha vimood’habhaavo
dri’sht’vaa roopam ghorameedri’ngmamedam ।
vyapetabheeh’ preetamanaah’ punastvam
tadeva me roopamidam prapashya ॥ 11-49 ॥

sanjaya uvaacha ।

ityarjunam vaasudevastathoktvaa
svakam roopam darshayaamaasa bhooyah’ ।
aashvaasayaamaasa cha bheetamenam
bhootvaa punah’ saumyavapurmahaatmaa ॥ 11-50 ॥

arjuna uvaacha ।

dri’sht’vedam maanusham roopam tava saumyam janaardana ।
idaaneemasmi samvri’ttah’ sachetaah’ prakri’tim gatah’ ॥ 11-51 ॥

shreebhagavaanuvaacha ।

sudurdarshamidam roopam dri’sht’avaanasi yanmama ।
devaa apyasya roopasya nityam darshanakaankshinah’ ॥ 11-52 ॥

naaham vedairna tapasaa na daanena na chejyayaa ।
shakya evamvidho drasht’um dri’sht’avaanasi maam yathaa ॥ 11-53 ॥

bhaktyaa tvananyayaa shakya ahamevamvidho’rjuna ।
nyaatum drasht’um cha tattvena pravesht’um cha parantapa ॥ 11-54 ॥

matkarmakri’nmatparamo madbhaktah’ sangavarjitah’ ।
nirvairah’ sarvabhooteshu yah’ sa maameti paand’ava ॥ 11-55 ॥

om tatsaditi shreemadbhagavadgeetaasoopanishatsu
brahmavidyaayaam yogashaastre shreekri’shnaarjunasamvaade
vishvaroopadarshanayogo naamaikaadasho’dhyaayah’ ॥ 11 ॥

॥ atha dvaadasho’dhyaayah’ । bhaktiyogah’


arjuna uvaacha ।

evam satatayuktaa ye bhaktaastvaam paryupaasate ।
ye chaapyaksharamavyaktam teshaam ke yogavittamaah’ ॥ 12-1 ॥

shreebhagavaanuvaacha ।

mayyaaveshya mano ye maam nityayuktaa upaasate ।
shraddhayaa parayopetaah’ te me yuktatamaa mataah’ ॥ 12-2 ॥

ye tvaksharamanirdeshyamavyaktam paryupaasate ।
sarvatragamachintyancha koot’asthamachalandhruvam ॥ 12-3 ॥

sanniyamyendriyagraamam sarvatra samabuddhayah’ ।
te praapnuvanti maameva sarvabhootahite rataah’ ॥ 12-4 ॥

klesho’dhikatarasteshaamavyaktaasaktachetasaam ।
avyaktaa hi gatirduh’kham dehavadbhiravaapyate ॥ 12-5 ॥

ye tu sarvaani karmaani mayi samnyasya matparaah’ ।
ananyenaiva yogena maam dhyaayanta upaasate ॥ 12-6 ॥

teshaamaham samuddhartaa mri’tyusamsaarasaagaraat ।
bhavaami nachiraatpaartha mayyaaveshitachetasaam ॥ 12-7 ॥

mayyeva mana aadhatsva mayi buddhim niveshaya ।
nivasishyasi mayyeva ata oordhvam na samshayah’ ॥ 12-8 ॥

atha chittam samaadhaatum na shaknoshi mayi sthiram ।
abhyaasayogena tato maamichchhaaptum dhananjaya ॥ 12-9 ॥

abhyaase’pyasamartho’si matkarmaparamo bhava ।
madarthamapi karmaani kurvansiddhimavaapsyasi ॥ 12-10 ॥

athaitadapyashakto’si kartum madyogamaashritah’ ।
sarvakarmaphalatyaagam tatah’ kuru yataatmavaan ॥ 12-11 ॥

shreyo hi jnyaanamabhyaasaajjnyaanaaddhyaanam vishishyate ।
dhyaanaatkarmaphalatyaagastyaagaachchhaantiranantaram ॥ 12-12 ॥

advesht’aa sarvabhootaanaam maitrah’ karuna eva cha ।
nirmamo nirahankaarah’ samaduh’khasukhah’ kshamee ॥ 12-13 ॥

santusht’ah’ satatam yogee yataatmaa dri’d’hanishchayah’ ।
mayyarpitamanobuddhiryo madbhaktah’ sa me priyah’ ॥ 12-14 ॥

yasmaannodvijate loko lokaannodvijate cha yah’ ।
harshaamarshabhayodvegairmukto yah’ sa cha me priyah’ ॥ 12-15 ॥

anapekshah’ shuchirdaksha udaaseeno gatavyathah’ ।
sarvaarambhaparityaagee yo madbhaktah’ sa me priyah’ ॥ 12-16 ॥

yo na hri’shyati na dvesht’i na shochati na kaankshati ।
shubhaashubhaparityaagee bhaktimaanyah’ sa me priyah’ ॥ 12-17 ॥

samah’ shatrau cha mitre cha tathaa maanaapamaanayoh’ ।
sheetoshnasukhaduh’kheshu samah’ sangavivarjitah’ ॥ 12-18 ॥

tulyanindaastutirmaunee santusht’o yena kenachit ।
aniketah’ sthiramatirbhaktimaanme priyo narah’ ॥ 12-19 ॥

ye tu dharmyaamri’tamidam yathoktam paryupaasate ।
shraddadhaanaa matparamaa bhaktaaste’teeva me priyaah’ ॥ 12-20 ॥

om tatsaditi shreemadbhagavadgeetaasoopanishatsu
brahmavidyaayaam yogashaastre shreekri’shnaarjunasamvaade
bhaktiyogo naama dvaadasho’dhyaayah’ ॥ 12 ॥

॥ atha trayodasho’dhyaayah’ । kshetrakshetrajnyavibhaagayogah’


arjuna uvaacha ।

prakri’tim purusham chaiva kshetram kshetrajnyameva cha ।
etadveditumichchhaami jnyaanam jnyeyam cha keshava ॥ 13-1 ॥

shreebhagavaanuvaacha ।

idam shareeram kaunteya kshetramityabhidheeyate ।
etadyo vetti tam praahuh’ kshetrajnya iti tadvidah’ ॥ 13-2 ॥

kshetrajnyam chaapi maam viddhi sarvakshetreshu bhaarata ।
kshetrakshetrajnyayorjnyaanam yattajjnyaanam matam mama ॥ 13-3 ॥

tatkshetram yachcha yaadri’kcha yadvikaari yatashcha yat ।
sa cha yo yatprabhaavashcha tatsamaasena me shri’nu ॥ 13-4 ॥

ri’shibhirbahudhaa geetam chhandobhirvividhaih’ pri’thak ।
brahmasootrapadaishchaiva hetumadbhirvinishchitaih’ ॥ 13-5 ॥

mahaabhootaanyahankaaro buddhiravyaktameva cha ।
indriyaani dashaikam cha pancha chendriyagocharaah’ ॥ 13-6 ॥

ichchhaa dveshah’ sukham duh’kham sanghaatashchetanaa dhri’tih’ ।
etatkshetram samaasena savikaaramudaahri’tam ॥ 13-7 ॥

amaanitvamadambhitvamahimsaa kshaantiraarjavam ।
aachaaryopaasanam shaucham sthairyamaatmavinigrahah’ ॥ 13-8 ॥

indriyaartheshu vairaagyamanahankaara eva cha ।
yanmamri’tyujaraavyaadhiduh’khadoshaanudarshanam ॥ 13-9 ॥

asaktiranabhishvangah’ putradaaragri’haadishu ।
nityam cha samachittatvamisht’aanisht’opapattishu ॥ 13-10 ॥

mayi chaananyayogena bhaktiravyabhichaarinee ।
viviktadeshasevitvamaratirjanasamsadi ॥ 13-11 ॥

adhyaatmajnyaananityatvam tattvajnyaanaarthadarshanam ।
etajjnyaanamiti proktamajnyaanam yadato’nyathaa ॥ 13-12 ॥

nyeyam yattatpravakshyaami yajjnyaatvaamri’tamashnute ।
anaadimatparam brahma na sattannaasaduchyate ॥ 13-13 ॥

sarvatah’ paanipaadam tatsarvato’kshishiromukham ।
sarvatah’ shrutimalloke sarvamaavri’tya tisht’hati ॥ 13-14 ॥

sarvendriyagunaabhaasam sarvendriyavivarjitam ।
asaktam sarvabhri’chchaiva nirgunam gunabhoktri’ cha ॥ 13-15 ॥

bahirantashcha bhootaanaamacharam charameva cha ।
sookshmatvaattadavijnyeyam doorastham chaantike cha tat ॥ 13-16 ॥

avibhaktam cha bhooteshu vibhaktamiva cha sthitam ।
bhootabhartri’ cha tajjnyeyam grasishnu prabhavishnu cha ॥ 13-17 ॥

jyotishaamapi tajjyotistamasah’ paramuchyate ।
nyaanam jnyeyam jnyaanagamyam hri’di sarvasya visht’hitam ॥ 13-18 ॥

iti kshetram tathaa jnyaanam jnyeyam choktam samaasatah’ ।
madbhakta etadvijnyaaya madbhaavaayopapadyate ॥ 13-19 ॥

prakri’tim purusham chaiva viddhyanaadee ubhaavapi ।
vikaaraamshcha gunaamshchaiva viddhi prakri’tisambhavaan ॥ 13-20 ॥

kaaryakaaranakartri’tve hetuh’ prakri’tiruchyate ।
purushah’ sukhaduh’khaanaam bhoktri’tve heturuchyate ॥ 13-21 ॥

purushah’ prakri’tistho hi bhunkte prakri’tijaangunaan ।
kaaranam gunasango’sya sadasadyonijanmasu ॥ 13-22 ॥

upadrasht’aanumantaa cha bhartaa bhoktaa maheshvarah’ ।
paramaatmeti chaapyukto dehe’sminpurushah’ parah’ ॥ 13-23 ॥

ya evam vetti purusham prakri’tim cha gunaih’ saha ।
sarvathaa vartamaano’pi na sa bhooyo’bhijaayate ॥ 13-24 ॥

dhyaanenaatmani pashyanti kechidaatmaanamaatmanaa ।
anye saankhyena yogena karmayogena chaapare ॥ 13-25 ॥

anye tvevamajaanantah’ shrutvaanyebhya upaasate ।
te’pi chaatitarantyeva mri’tyum shrutiparaayanaah’ ॥ 13-26 ॥

yaavatsanjaayate kinchitsattvam sthaavarajangamam ।
kshetrakshetrajnyasamyogaattadviddhi bharatarshabha ॥ 13-27 ॥

samam sarveshu bhooteshu tisht’hantam parameshvaram ।
vinashyatsvavinashyantam yah’ pashyati sa pashyati ॥ 13-28 ॥

samam pashyanhi sarvatra samavasthitameeshvaram ।
na hinastyaatmanaatmaanam tato yaati paraam gatim ॥ 13-29 ॥

prakri’tyaiva cha karmaani kriyamaanaani sarvashah’ ।
yah’ pashyati tathaatmaanamakartaaram sa pashyati ॥ 13-30 ॥

yadaa bhootapri’thagbhaavamekasthamanupashyati ।
tata eva cha vistaaram brahma sampadyate tadaa ॥ 13-31 ॥

anaaditvaannirgunatvaatparamaatmaayamavyayah’ ।
shareerastho’pi kaunteya na karoti na lipyate ॥ 13-32 ॥

yathaa sarvagatam saukshmyaadaakaasham nopalipyate ।
sarvatraavasthito dehe tathaatmaa nopalipyate ॥ 13-33 ॥

yathaa prakaashayatyekah’ kri’tsnam lokamimam ravih’ ।
kshetram kshetree tathaa kri’tsnam prakaashayati bhaarata ॥ 13-34 ॥

kshetrakshetrajnyayorevamantaram jnyaanachakshushaa ।
bhootaprakri’timoksham cha ye viduryaanti te param ॥ 13-35 ॥

om tatsaditi shreemadbhagavadgeetaasoopanishatsu
brahmavidyaayaam yogashaastre shreekri’shnaarjunasamvaade
kshetrakshetrajnyavibhaagayogo naama trayodasho’dhyaayah’ ॥ 13 ॥

॥ atha chaturdasho’dhyaayah’ । gunatrayavibhaagayogah’


shreebhagavaanuvaacha ।

param bhooyah’ pravakshyaami jnyaanaanaam jnyaanamuttamam ।
yajjnyaatvaa munayah’ sarve paraam siddhimito gataah’ ॥ 14-1 ॥

idam jnyaanamupaashritya mama saadharmyamaagataah’ ।
sarge’pi nopajaayante pralaye na vyathanti cha ॥ 14-2 ॥

mama yonirmahad brahma tasmingarbham dadhaamyaham ।
sambhavah’ sarvabhootaanaam tato bhavati bhaarata ॥ 14-3 ॥

sarvayonishu kaunteya moortayah’ sambhavanti yaah’ ।
taasaam brahma mahadyoniraham beejapradah’ pitaa ॥ 14-4 ॥

sattvam rajastama iti gunaah’ prakri’tisambhavaah’ ।
nibadhnanti mahaabaaho dehe dehinamavyayam ॥ 14-5 ॥

tatra sattvam nirmalatvaatprakaashakamanaamayam ।
sukhasangena badhnaati jnyaanasangena chaanagha ॥ 14-6 ॥

rajo raagaatmakam viddhi tri’shnaasangasamudbhavam ।
tannibadhnaati kaunteya karmasangena dehinam ॥ 14-7 ॥

tamastvajnyaanajam viddhi mohanam sarvadehinaam ।
pramaadaalasyanidraabhistannibadhnaati bhaarata ॥ 14-8 ॥

sattvam sukhe sanjayati rajah’ karmani bhaarata ।
nyaanamaavri’tya tu tamah’ pramaade sanjayatyuta ॥ 14-9 ॥

rajastamashchaabhibhooya sattvam bhavati bhaarata ।
rajah’ sattvam tamashchaiva tamah’ sattvam rajastathaa ॥ 14-10 ॥

sarvadvaareshu dehe’sminprakaasha upajaayate ।
nyaanam yadaa tadaa vidyaadvivri’ddham sattvamityuta ॥ 14-11 ॥

lobhah’ pravri’ttiraarambhah’ karmanaamashamah’ spri’haa ।
rajasyetaani jaayante vivri’ddhe bharatarshabha ॥ 14-12 ॥

aprakaasho’pravri’ttishcha pramaado moha eva cha ।
tamasyetaani jaayante vivri’ddhe kurunandana ॥ 14-13 ॥

yadaa sattve pravri’ddhe tu pralayam yaati dehabhri’t ।
tadottamavidaam lokaanamalaanpratipadyate ॥ 14-14 ॥

rajasi pralayam gatvaa karmasangishu jaayate ।
tathaa praleenastamasi mood’hayonishu jaayate ॥ 14-15 ॥

karmanah’ sukri’tasyaahuh’ saattvikam nirmalam phalam ।
rajasastu phalam duh’khamajnyaanam tamasah’ phalam ॥ 14-16 ॥

sattvaatsanjaayate jnyaanam rajaso lobha eva cha ।
pramaadamohau tamaso bhavato’jnyaanameva cha ॥ 14-17 ॥

oordhvam gachchhanti sattvasthaa madhye tisht’hanti raajasaah’ ।
yaghanyagunavri’ttisthaa adho gachchhanti taamasaah’ ॥ 14-18 ॥

naanyam gunebhyah’ kartaaram yadaa drasht’aanupashyati ।
gunebhyashcha param vetti madbhaavam so’dhigachchhati ॥ 14-19 ॥

gunaanetaanateetya treendehee dehasamudbhavaan ।
yanmamri’tyujaraaduh’khairvimukto’mri’tamashnute ॥ 14-20 ॥

arjuna uvaacha ।

kairlingaistreengunaanetaanateeto bhavati prabho ।
kimaachaarah’ katham chaitaamstreengunaanativartate ॥ 14-21 ॥

shreebhagavaanuvaacha ।

prakaasham cha pravri’ttim cha mohameva cha paand’ava ।
na dvesht’i sampravri’ttaani na nivri’ttaani kaankshati ॥ 14-22 ॥

udaaseenavadaaseeno gunairyo na vichaalyate ।
gunaa vartanta ityevam yo’vatisht’hati nengate ॥ 14-23 ॥

samaduh’khasukhah’ svasthah’ samalosht’aashmakaanchanah’ ।
tulyapriyaapriyo dheerastulyanindaatmasamstutih’ ॥ 14-24 ॥

maanaapamaanayostulyastulyo mitraaripakshayoh’ ।
sarvaarambhaparityaagee gunaateetah’ sa uchyate ॥ 14-25 ॥

maam cha yo’vyabhichaarena bhaktiyogena sevate ।
sa gunaansamateetyaitaanbrahmabhooyaaya kalpate ॥ 14-26 ॥

brahmano hi pratisht’haahamamri’tasyaavyayasya cha ।
shaashvatasya cha dharmasya sukhasyaikaantikasya cha ॥ 14-27 ॥

om tatsaditi shreemadbhagavadgeetaasoopanishatsu
brahmavidyaayaam yogashaastre shreekri’shnaarjunasamvaade
gunatrayavibhaagayogo naama chaturdasho’dhyaayah’ ॥ 14 ॥

॥ atha panchadasho’dhyaayah’ । purushottamayogah’


shreebhagavaanuvaacha ।

oordhvamoolamadhah’shaakhamashvattham praahuravyayam ।
chhandaamsi yasya parnaani yastam veda sa vedavit ॥ 15-1 ॥

adhashchordhvam prasri’taastasya shaakhaa
gunapravri’ddhaa vishayapravaalaah’ ।
adhashcha moolaanyanusantataani
karmaanubandheeni manushyaloke ॥ 15-2 ॥

na roopamasyeha tathopalabhyate
naanto na chaadirna cha sampratisht’haa ।
ashvatthamenam suvirood’hamoolam
asangashastrena dri’d’hena chhittvaa ॥ 15-3 ॥

tatah’ padam tatparimaargitavyam
yasmingataa na nivartanti bhooyah’ ।
tameva chaadyam purusham prapadye ।
yatah’ pravri’ttih’ prasri’taa puraanee ॥ 15-4 ॥

nirmaanamohaa jitasangadoshaa
adhyaatmanityaa vinivri’ttakaamaah’ ।
dvandvairvimuktaah’ sukhaduh’khasanjnyai-
rgachchhantyamood’haah’ padamavyayam tat ॥ 15-5 ॥

na tadbhaasayate sooryo na shashaanko na paavakah’ ।
yadgatvaa na nivartante taddhaama paramam mama ॥ 15-6 ॥

mamaivaamsho jeevaloke jeevabhootah’ sanaatanah’ ।
manah’shasht’haaneendriyaani prakri’tisthaani karshati ॥ 15-7 ॥

shareeram yadavaapnoti yachchaapyutkraamateeshvarah’ ।
gri’heetvaitaani samyaati vaayurgandhaanivaashayaat ॥ 15-8 ॥

shrotram chakshuh’ sparshanam cha rasanam ghraanameva cha ।
adhisht’haaya manashchaayam vishayaanupasevate ॥ 15-9 ॥

utkraamantam sthitam vaapi bhunjaanam vaa gunaanvitam ।
vimood’haa naanupashyanti pashyanti jnyaanachakshushah’ ॥ 15-10 ॥

yatanto yoginashchainam pashyantyaatmanyavasthitam ।
yatanto’pyakri’taatmaano nainam pashyantyachetasah’ ॥ 15-11 ॥

yadaadityagatam tejo jagadbhaasayate’khilam ।
yachchandramasi yachchaagnau tattejo viddhi maamakam ॥ 15-12 ॥

gaamaavishya cha bhootaani dhaarayaamyahamojasaa ।
pushnaami chaushadheeh’ sarvaah’ somo bhootvaa rasaatmakah’ ॥ 15-13 ॥

aham vaishvaanaro bhootvaa praaninaam dehamaashritah’ ।
praanaapaanasamaayuktah’ pachaamyannam chaturvidham ॥ 15-14 ॥

sarvasya chaaham hri’di sannivisht’o
mattah’ smri’tirjnyaanamapohanancha ।
vedaishcha sarvairahameva vedyo
vedaantakri’dvedavideva chaaham ॥ 15-15 ॥

dvaavimau purushau loke ksharashchaakshara eva cha ।
ksharah’ sarvaani bhootaani koot’astho’kshara uchyate ॥ 15-16 ॥

uttamah’ purushastvanyah’ paramaatmetyudaahri’tah’ ।
yo lokatrayamaavishya bibhartyavyaya eeshvarah’ ॥ 15-17 ॥

yasmaatksharamateeto’hamaksharaadapi chottamah’ ।
ato’smi loke vede cha prathitah’ purushottamah’ ॥ 15-18 ॥

yo maamevamasammood’ho jaanaati purushottamam ।
sa sarvavidbhajati maam sarvabhaavena bhaarata ॥ 15-19 ॥

iti guhyatamam shaastramidamuktam mayaanagha ।
etadbuddhvaa buddhimaansyaatkri’takri’tyashcha bhaarata ॥ 15-20 ॥

om tatsaditi shreemadbhagavadgeetaasoopanishatsu
brahmavidyaayaam yogashaastre shreekri’shnaarjuna samvaade
purushottamayogo naama panchadasho’dhyaayah’ ॥ 15 ॥

॥ atha shod’asho’dhyaayah’ । daivaasurasampadvibhaagayogah’


shreebhagavaanuvaacha ।

abhayam sattvasamshuddhirjnyaanayogavyavasthitih’ ।
daanam damashcha yajnyashcha svaadhyaayastapa aarjavam ॥ 16-1 ॥

ahimsaa satyamakrodhastyaagah’ shaantirapaishunam ।
dayaa bhooteshvaloluptvam maardavam hreerachaapalam ॥ 16-2 ॥

tejah’ kshamaa dhri’tih’ shauchamadroho naatimaanitaa ।
bhavanti sampadam daiveemabhijaatasya bhaarata ॥ 16-3 ॥

dambho darpo’bhimaanashcha krodhah’ paarushyameva cha ।
ajnyaanam chaabhijaatasya paartha sampadamaasureem ॥ 16-4 ॥

daivee sampadvimokshaaya nibandhaayaasuree mataa ।
maa shuchah’ sampadam daiveemabhijaato’si paand’ava ॥ 16-5 ॥

dvau bhootasargau loke’smindaiva aasura eva cha ।
daivo vistarashah’ prokta aasuram paartha me shri’nu ॥ 16-6 ॥

pravri’ttim cha nivri’ttim cha janaa na viduraasuraah’ ।
na shaucham naapi chaachaaro na satyam teshu vidyate ॥ 16-7 ॥

asatyamapratisht’ham te jagadaahuraneeshvaram ।
aparasparasambhootam kimanyatkaamahaitukam ॥ 16-8 ॥

etaam dri’sht’imavasht’abhya nasht’aatmaano’lpabuddhayah’ ।
prabhavantyugrakarmaanah’ kshayaaya jagato’hitaah’ ॥ 16-9 ॥

kaamamaashritya dushpooram dambhamaanamadaanvitaah’ ।
mohaadgri’heetvaasadgraahaanpravartante’shuchivrataah’ ॥ 16-10 ॥

chintaamaparimeyaam cha pralayaantaamupaashritaah’ ।
kaamopabhogaparamaa etaavaditi nishchitaah’ ॥ 16-11 ॥

aashaapaashashatairbaddhaah’ kaamakrodhaparaayanaah’ ।
eehante kaamabhogaarthamanyaayenaarthasanchayaan ॥ 16-12 ॥

idamadya mayaa labdhamimam praapsye manoratham ।
idamasteedamapi me bhavishyati punardhanam ॥ 16-13 ॥

asau mayaa hatah’ shatrurhanishye chaaparaanapi ।
eeshvaro’hamaham bhogee siddho’ham balavaansukhee ॥ 16-14 ॥

aad’hyo’bhijanavaanasmi ko’nyo’sti sadri’sho mayaa ।
yakshye daasyaami modishya ityajnyaanavimohitaah’ ॥ 16-15 ॥

anekachittavibhraantaa mohajaalasamaavri’taah’ ।
prasaktaah’ kaamabhogeshu patanti narake’shuchau ॥ 16-16 ॥

aatmasambhaavitaah’ stabdhaa dhanamaanamadaanvitaah’ ।
yajante naamayajnyaiste dambhenaavidhipoorvakam ॥ 16-17 ॥

ahankaaram balam darpam kaamam krodham cha samshritaah’ ।
maamaatmaparadeheshu pradvishanto’bhyasooyakaah’ ॥ 16-18 ॥

taanaham dvishatah’ krooraansamsaareshu naraadhamaan ।
kshipaamyajasramashubhaanaasureeshveva yonishu ॥ 16-19 ॥

aasureem yonimaapannaa mood’haa janmani janmani ।
maamapraapyaiva kaunteya tato yaantyadhamaam gatim ॥ 16-20 ॥

trividham narakasyedam dvaaram naashanamaatmanah’ ।
kaamah’ krodhastathaa lobhastasmaadetattrayam tyajet ॥ 16-21 ॥

etairvimuktah’ kaunteya tamodvaaraistribhirnarah’ ।
aacharatyaatmanah’ shreyastato yaati paraam gatim ॥ 16-22 ॥

yah’ shaastravidhimutsri’jya vartate kaamakaaratah’ ।
na sa siddhimavaapnoti na sukham na paraam gatim ॥ 16-23 ॥

tasmaachchhaastram pramaanam te kaaryaakaaryavyavasthitau ।
nyaatvaa shaastravidhaanoktam karma kartumihaarhasi ॥ 16-24 ॥

om tatsaditi shreemadbhagavadgeetaasoopanishatsu
brahmavidyaayaam yogashaastre shreekri’shnaarjunasamvaade
daivaasurasampadvibhaagayogo naama shod’asho’dhyaayah’ ॥ 16 ॥

॥ atha saptadasho’dhyaayah’ । shraddhaatrayavibhaagayogah’


arjuna uvaacha ।

ye shaastravidhimutsri’jya yajante shraddhayaanvitaah’ ।
teshaam nisht’haa tu kaa kri’shna sattvamaaho rajastamah’ ॥ 17-1 ॥

shreebhagavaanuvaacha ।

trividhaa bhavati shraddhaa dehinaam saa svabhaavajaa ।
saattvikee raajasee chaiva taamasee cheti taam shri’nu ॥ 17-2 ॥

sattvaanuroopaa sarvasya shraddhaa bhavati bhaarata ।
shraddhaamayo’yam purusho yo yachchhraddhah’ sa eva sah’ ॥ 17-3 ॥

yajante saattvikaa devaanyaksharakshaamsi raajasaah’ ।
pretaanbhootaganaamshchaanye yajante taamasaa janaah’ ॥ 17-4 ॥

ashaastravihitam ghoram tapyante ye tapo janaah’ ।
dambhaahankaarasamyuktaah’ kaamaraagabalaanvitaah’ ॥ 17-5 ॥

karshayantah’ shareerastham bhootagraamamachetasah’ ।
maam chaivaantah’shareerastham taanviddhyaasuranishchayaan ॥ 17-6 ॥

aahaarastvapi sarvasya trividho bhavati priyah’ ।
yajnyastapastathaa daanam teshaam bhedamimam shri’nu ॥ 17-7 ॥

aayuh’sattvabalaarogyasukhapreetivivardhanaah’ ।
rasyaah’ snigdhaah’ sthiraa hri’dyaa aahaaraah’ saattvikapriyaah’ ॥ 17-8 ॥

kat’vamlalavanaatyushnateekshnarookshavidaahinah’ ।
aahaaraa raajasasyesht’aa duh’khashokaamayapradaah’ ॥ 17-9 ॥

yaatayaamam gatarasam pooti paryushitam cha yat ।
uchchhisht’amapi chaamedhyam bhojanam taamasapriyam ॥ 17-10 ॥

aphalaakaankshibhiryajnyo vidhidri’sht’o ya ijyate ।
yasht’avyameveti manah’ samaadhaaya sa saattvikah’ ॥ 17-11 ॥

abhisandhaaya tu phalam dambhaarthamapi chaiva yat ।
ijyate bharatashresht’ha tam yajnyam viddhi raajasam ॥ 17-12 ॥

vidhiheenamasri’sht’aannam mantraheenamadakshinam ।
shraddhaavirahitam yajnyam taamasam parichakshate ॥ 17-13 ॥

devadvijagurupraajnyapoojanam shauchamaarjavam ।
brahmacharyamahimsaa cha shaareeram tapa uchyate ॥ 17-14 ॥

anudvegakaram vaakyam satyam priyahitam cha yat ।
svaadhyaayaabhyasanam chaiva vaangmayam tapa uchyate ॥ 17-15 ॥

manah’ prasaadah’ saumyatvam maunamaatmavinigrahah’ ।
bhaavasamshuddhirityetattapo maanasamuchyate ॥ 17-16 ॥

shraddhayaa parayaa taptam tapastattrividham naraih’ ।
aphalaakaankshibhiryuktaih’ saattvikam parichakshate ॥ 17-17 ॥

satkaaramaanapoojaartham tapo dambhena chaiva yat ।
kriyate tadiha proktam raajasam chalamadhruvam ॥ 17-18 ॥

mood’hagraahenaatmano yatpeed’ayaa kriyate tapah’ ।
parasyotsaadanaartham vaa tattaamasamudaahri’tam ॥ 17-19 ॥

daatavyamiti yaddaanam deeyate’nupakaarine ।
deshe kaale cha paatre cha taddaanam saattvikam smri’tam ॥ 17-20 ॥

yattu pratyupakaaraartham phalamuddishya vaa punah’ ।
deeyate cha pariklisht’am taddaanam raajasam smri’tam ॥ 17-21 ॥

adeshakaale yaddaanamapaatrebhyashcha deeyate ।
asatkri’tamavajnyaatam tattaamasamudaahri’tam ॥ 17-22 ॥

omtatsaditi nirdesho brahmanastrividhah’ smri’tah’ ।
braahmanaastena vedaashcha yajnyaashcha vihitaah’ puraa ॥ 17-23 ॥

tasmaadomityudaahri’tya yajnyadaanatapah’kriyaah’ ।
pravartante vidhaanoktaah’ satatam brahmavaadinaam ॥ 17-24 ॥

tadityanabhisandhaaya phalam yajnyatapah’kriyaah’ ।
daanakriyaashcha vividhaah’ kriyante mokshakaankshibhih’ ॥ 17-25 ॥

sadbhaave saadhubhaave cha sadityetatprayujyate ।
prashaste karmani tathaa sachchhabdah’ paartha yujyate ॥ 17-26 ॥

yajnye tapasi daane cha sthitih’ saditi chochyate ।
karma chaiva tadartheeyam sadityevaabhidheeyate ॥ 17-27 ॥

ashraddhayaa hutam dattam tapastaptam kri’tam cha yat ।
asadityuchyate paartha na cha tatpretya no iha ॥ 17-28 ॥

om tatsaditi shreemadbhagavadgeetaasoopanishatsu
brahmavidyaayaam yogashaastre shreekri’shnaarjunasamvaade
shraddhaatrayavibhaagayogo naama saptadasho’dhyaayah’ ॥ 17 ॥

॥ athaasht’aadasho’dhyaayah’ । mokshasamnyaasayogah’


arjuna uvaacha ।

samnyaasasya mahaabaaho tattvamichchhaami veditum ।
tyaagasya cha hri’sheekesha pri’thakkeshinishoodana ॥ 18-1 ॥

shreebhagavaanuvaacha ।

kaamyaanaam karmanaam nyaasam samnyaasam kavayo viduh’ ।
sarvakarmaphalatyaagam praahustyaagam vichakshanaah’ ॥ 18-2 ॥

tyaajyam doshavadityeke karma praahurmaneeshinah’ ।
yajnyadaanatapah’karma na tyaajyamiti chaapare ॥ 18-3 ॥

nishchayam shri’nu me tatra tyaage bharatasattama ।
tyaago hi purushavyaaghra trividhah’ samprakeertitah’ ॥ 18-4 ॥

yajnyadaanatapah’karma na tyaajyam kaaryameva tat ।
yajnyo daanam tapashchaiva paavanaani maneeshinaam ॥ 18-5 ॥

etaanyapi tu karmaani sangam tyaktvaa phalaani cha ।
kartavyaaneeti me paartha nishchitam matamuttamam ॥ 18-6 ॥

niyatasya tu samnyaasah’ karmano nopapadyate ।
mohaattasya parityaagastaamasah’ parikeertitah’ ॥ 18-7 ॥

duh’khamityeva yatkarma kaayakleshabhayaattyajet ।
sa kri’tvaa raajasam tyaagam naiva tyaagaphalam labhet ॥ 18-8 ॥

kaaryamityeva yatkarma niyatam kriyate’rjuna ।
sangam tyaktvaa phalam chaiva sa tyaagah’ saattviko matah’ ॥ 18-9 ॥

na dvesht’yakushalam karma kushale naanushajjate ।
tyaagee sattvasamaavisht’o medhaavee chhinnasamshayah’ ॥ 18-10 ॥

na hi dehabhri’taa shakyam tyaktum karmaanyasheshatah’ ।
yastu karmaphalatyaagee sa tyaageetyabhidheeyate ॥ 18-11 ॥

anisht’amisht’am mishram cha trividham karmanah’ phalam ।
bhavatyatyaaginaam pretya na tu samnyaasinaam kvachit ॥ 18-12 ॥

panchaitaani mahaabaaho kaaranaani nibodha me ।
saankhye kri’taante proktaani siddhaye sarvakarmanaam ॥ 18-13 ॥

adhisht’haanam tathaa kartaa karanam cha pri’thagvidham ।
vividhaashcha pri’thakchesht’aa daivam chaivaatra panchamam ॥ 18-14 ॥

shareeravaangmanobhiryatkarma praarabhate narah’ ।
nyaayyam vaa vipareetam vaa panchaite tasya hetavah’ ॥ 18-15 ॥

tatraivam sati kartaaramaatmaanam kevalam tu yah’ ।
pashyatyakri’tabuddhitvaanna sa pashyati durmatih’ ॥ 18-16 ॥

yasya naahankri’to bhaavo buddhiryasya na lipyate ।
hatvaa’pi sa imaam’llokaanna hanti na nibadhyate ॥ 18-17 ॥

nyaanam jnyeyam parijnyaataa trividhaa karmachodanaa ।
karanam karma karteti trividhah’ karmasangrahah’ ॥ 18-18 ॥

nyaanam karma cha kartaa cha tridhaiva gunabhedatah’ ।
prochyate gunasankhyaane yathaavachchhri’nu taanyapi ॥ 18-19 ॥

sarvabhooteshu yenaikam bhaavamavyayameekshate ।
avibhaktam vibhakteshu tajjnyaanam viddhi saattvikam ॥ 18-20 ॥

pri’thaktvena tu yajjnyaanam naanaabhaavaanpri’thagvidhaan ।
vetti sarveshu bhooteshu tajjnyaanam viddhi raajasam ॥ 18-21 ॥

yattu kri’tsnavadekasminkaarye saktamahaitukam ।
atattvaarthavadalpam cha tattaamasamudaahri’tam ॥ 18-22 ॥

niyatam sangarahitamaraagadveshatah’ kri’tam ।
aphalaprepsunaa karma yattatsaattvikamuchyate ॥ 18-23 ॥

yattu kaamepsunaa karma saahankaarena vaa punah’ ।
kriyate bahulaayaasam tadraajasamudaahri’tam ॥ 18-24 ॥

anubandham kshayam himsaamanapekshya cha paurusham ।
mohaadaarabhyate karma yattattaamasamuchyate ॥ 18-25 ॥

muktasango’nahamvaadee dhri’tyutsaahasamanvitah’ ।
siddhyasiddhyornirvikaarah’ kartaa saattvika uchyate ॥ 18-26 ॥

raagee karmaphalaprepsurlubdho himsaatmako’shuchih’ ।
harshashokaanvitah’ kartaa raajasah’ parikeertitah’ ॥ 18-27 ॥

ayuktah’ praakri’tah’ stabdhah’ shat’ho naishkri’tiko’lasah’ ।
vishaadee deerghasootree cha kartaa taamasa uchyate ॥ 18-28 ॥

buddherbhedam dhri’teshchaiva gunatastrividham shri’nu ।
prochyamaanamasheshena pri’thaktvena dhananjaya ॥ 18-29 ॥

pravri’ttim cha nivri’ttim cha kaaryaakaarye bhayaabhaye ।
bandham moksham cha yaa vetti buddhih’ saa paartha saattvikee ॥ 18-30 ॥

yayaa dharmamadharmam cha kaaryam chaakaaryameva cha ।
ayathaavatprajaanaati buddhih’ saa paartha raajasee ॥ 18-31 ॥

adharmam dharmamiti yaa manyate tamasaavri’taa ।
sarvaarthaanvipareetaamshcha buddhih’ saa paartha taamasee ॥ 18-32 ॥

dhri’tyaa yayaa dhaarayate manah’praanendriyakriyaah’ ।
yogenaavyabhichaarinyaa dhri’tih’ saa paartha saattvikee ॥ 18-33 ॥

yayaa tu dharmakaamaarthaandhri’tyaa dhaarayate’rjuna ।
prasangena phalaakaankshee dhri’tih’ saa paartha raajasee ॥ 18-34 ॥

yayaa svapnam bhayam shokam vishaadam madameva cha ।
na vimunchati durmedhaa dhri’tih’ saa paartha taamasee ॥ 18-35 ॥

sukham tvidaaneem trividham shri’nu me bharatarshabha ।
abhyaasaadramate yatra duh’khaantam cha nigachchhati ॥ 18-36 ॥

yattadagre vishamiva parinaame’mri’topamam ।
tatsukham saattvikam proktamaatmabuddhiprasaadajam ॥ 18-37 ॥

vishayendriyasamyogaadyattadagre’mri’topamam ।
parinaame vishamiva tatsukham raajasam smri’tam ॥ 18-38 ॥

yadagre chaanubandhe cha sukham mohanamaatmanah’ ।
nidraalasyapramaadottham tattaamasamudaahri’tam ॥ 18-39 ॥

na tadasti pri’thivyaam vaa divi deveshu vaa punah’ ।
sattvam prakri’tijairmuktam yadebhih’ syaattribhirgunaih’ ॥ 18-40 ॥

braahmanakshatriyavishaam shoodraanaam cha parantapa ।
karmaani pravibhaktaani svabhaavaprabhavairgunaih’ ॥ 18-41 ॥

shamo damastapah’ shaucham kshaantiraarjavameva cha ।
nyaanam vijnyaanamaastikyam brahmakarma svabhaavajam ॥ 18-42 ॥

shauryam tejo dhri’tirdaakshyam yuddhe chaapyapalaayanam ।
daanameeshvarabhaavashcha kshaatram karma svabhaavajam ॥ 18-43 ॥

kri’shigaurakshyavaanijyam vaishyakarma svabhaavajam ।
paricharyaatmakam karma shoodrasyaapi svabhaavajam ॥ 18-44 ॥

sve sve karmanyabhiratah’ samsiddhim labhate narah’ ।
svakarmaniratah’ siddhim yathaa vindati tachchhri’nu ॥ 18-45 ॥

yatah’ pravri’ttirbhootaanaam yena sarvamidam tatam ।
svakarmanaa tamabhyarchya siddhim vindati maanavah’ ॥ 18-46 ॥

shreyaansvadharmo vigunah’ paradharmaatsvanusht’hitaat ।
svabhaavaniyatam karma kurvannaapnoti kilbisham ॥ 18-47 ॥

sahajam karma kaunteya sadoshamapi na tyajet ।
sarvaarambhaa hi doshena dhoomenaagnirivaavri’taah’ ॥ 18-48 ॥

asaktabuddhih’ sarvatra jitaatmaa vigataspri’hah’ ।
naishkarmyasiddhim paramaam samnyaasenaadhigachchhati ॥ 18-49 ॥

siddhim praapto yathaa brahma tathaapnoti nibodha me ।
samaasenaiva kaunteya nisht’haa jnyaanasya yaa paraa ॥ 18-50 ॥

buddhyaa vishuddhayaa yukto dhri’tyaatmaanam niyamya cha ।
shabdaadeenvishayaamstyaktvaa raagadveshau vyudasya cha ॥ 18-51 ॥

viviktasevee laghvaashee yatavaakkaayamaanasah’ ।
dhyaanayogaparo nityam vairaagyam samupaashritah’ ॥ 18-52 ॥

ahankaaram balam darpam kaamam krodham parigraham ।
vimuchya nirmamah’ shaanto brahmabhooyaaya kalpate ॥ 18-53 ॥

brahmabhootah’ prasannaatmaa na shochati na kaankshati ।
samah’ sarveshu bhooteshu madbhaktim labhate paraam ॥ 18-54 ॥

bhaktyaa maamabhijaanaati yaavaanyashchaasmi tattvatah’ ।
tato maam tattvato jnyaatvaa vishate tadanantaram ॥ 18-55 ॥

sarvakarmaanyapi sadaa kurvaano madvyapaashrayah’ ।
matprasaadaadavaapnoti shaashvatam padamavyayam ॥ 18-56 ॥

chetasaa sarvakarmaani mayi samnyasya matparah’ ।
buddhiyogamupaashritya machchittah’ satatam bhava ॥ 18-57 ॥

machchittah’ sarvadurgaani matprasaadaattarishyasi ।
atha chettvamahankaaraanna shroshyasi vinankshyasi ॥ 18-58 ॥

yadahankaaramaashritya na yotsya iti manyase ।
mithyaisha vyavasaayaste prakri’tistvaam niyokshyati ॥ 18-59 ॥

svabhaavajena kaunteya nibaddhah’ svena karmanaa ।
kartum nechchhasi yanmohaatkarishyasyavasho’pi tat ॥ 18-60 ॥

eeshvarah’ sarvabhootaanaam hri’ddeshe’rjuna tisht’hati ।
bhraamayansarvabhootaani yantraarood’haani maayayaa ॥ 18-61 ॥

tameva sharanam gachchha sarvabhaavena bhaarata ।
tatprasaadaatparaam shaantim sthaanam praapsyasi shaashvatam ॥ 18-62 ॥

iti te jnyaanamaakhyaatam guhyaadguhyataram mayaa ।
vimri’shyaitadasheshena yathechchhasi tathaa kuru ॥ 18-63 ॥

sarvaguhyatamam bhooyah’ shri’nu me paramam vachah’ ।
isht’o’si me dri’d’hamiti tato vakshyaami te hitam ॥ 18-64 ॥

manmanaa bhava madbhakto madyaajee maam namaskuru ।
maamevaishyasi satyam te pratijaane priyo’si me ॥ 18-65 ॥

sarvadharmaanparityajya maamekam sharanam vraja ।
aham tvaa sarvapaapebhyo mokshayishyaami maa shuchah’ ॥ 18-66 ॥

idam te naatapaskaaya naabhaktaaya kadaachana ।
na chaashushrooshave vaachyam na cha maam yo’bhyasooyati ॥ 18-67 ॥

ya idam paramam guhyam madbhakteshvabhidhaasyati ।
bhaktim mayi paraam kri’tvaa maamevaishyatyasamshayah’ ॥ 18-68 ॥

na cha tasmaanmanushyeshu kashchinme priyakri’ttamah’ ।
bhavitaa na cha me tasmaadanyah’ priyataro bhuvi ॥ 18-69 ॥

adhyeshyate cha ya imam dharmyam samvaadamaavayoh’ ।
nyaanayajnyena tenaahamisht’ah’ syaamiti me matih’ ॥ 18-70 ॥

shraddhaavaananasooyashcha shri’nuyaadapi yo narah’ ।
so’pi muktah’ shubhaam’llokaanpraapnuyaatpunyakarmanaam ॥ 18-71 ॥

kachchidetachchhrutam paartha tvayaikaagrena chetasaa ।
kachchidajnyaanasammohah’ pranasht’aste dhananjaya ॥ 18-72 ॥

arjuna uvaacha ।

nasht’o mohah’ smri’tirlabdhaa tvatprasaadaanmayaachyuta ।
sthito’smi gatasandehah’ karishye vachanam tava ॥ 18-73 ॥

sanjaya uvaacha ।

ityaham vaasudevasya paarthasya cha mahaatmanah’ ।
samvaadamimamashraushamadbhutam romaharshanam ॥ 18-74 ॥

vyaasaprasaadaachchhrutavaanetadguhyamaham param ।
yogam yogeshvaraatkri’shnaatsaakshaatkathayatah’ svayam ॥ 18-75 ॥

raajansamsmri’tya samsmri’tya samvaadamimamadbhutam ।
keshavaarjunayoh’ punyam hri’shyaami cha muhurmuhuh’ ॥ 18-76 ॥

tachcha samsmri’tya samsmri’tya roopamatyadbhutam hareh’ ।
vismayo me mahaan raajanhri’shyaami cha punah’ punah’ ॥ 18-77 ॥

yatra yogeshvarah’ kri’shno yatra paartho dhanurdharah’ ।
tatra shreervijayo bhootirdhruvaa neetirmatirmama ॥ 18-78 ॥

om tatsaditi shreemadbhagavadgeetaasoopanishatsu
brahmavidyaayaam yogashaastre shreekri’shnaarjunasamvaade
mokshasamnyaasayogo naama asht’aadasho’dhyaayah’ ॥ 18 ॥

॥ om


shaantaakaaram bhujagashayanam padmanaabham suresham ।
vishvaadhaaram gaganasadri’sham meghavarnam shubhaangam ।
lakshmeekaantam kamalanayanam yogibhirdhyaanagamyam ।
vande vishnum bhavabhayaharam sarvalokaikanaatham ॥

– Chant Stotra in Other Languages –

Shrimad Bhagavad Gita in Sanskrit – English – BengaliGujaratiKannadaMalayalamOdiaTeluguTamil

See Also  Putra Gita In Tamil