॥ Surya Geetaa Odia Lyrics ॥
॥ ସୂର୍ୟ ଗୀତା ॥
॥ ଶ୍ରୀ ଗଣେଶାୟ ନମଃ ॥
॥ ଅଥ ସୂର୍ୟଗୀତା ପ୍ରାରଭ୍ୟତେ ॥
ବ୍ରହ୍ମା ଉବାଚ –
ପ୍ରପଞ୍ଚସୃଷ୍ଟିକର୍ମେଦଂ ମମ ଶ୍ରୀଗୁରୁନାୟକ ।
ଅହାର୍ୟଂ ଦ୍ୱିପରାର୍ଧାନ୍ତମାଧିକାରିକତାବଶାତ୍ ॥ ୧ ॥
ଇତି ତ୍ୱଦ୍ୱଦନାମ୍ଭୋଜାତ୍ସମ୍ୟଗ୍ୱିଦିତବାନହମ୍ ।
ତଥାପ୍ୟତ୍ର ନ ମେ ଚିନ୍ତା ଜାୟତେ ତ୍ୱତ୍କୃପାବଲାତ୍ ॥ ୨ ॥
ତ୍ୱୟି ପ୍ରସନ୍ନେ ମୟ୍ୟେବଂ ବୋଧାନନ୍ଦଃ ସ୍ୱରୂପତଃ ।
ପୁନର୍ଜନ୍ମଭୟାଭାବାଦ୍ଧୀର ଏବାସ୍ମି ବୃତ୍ତିଷୁ ॥ ୩ ॥
ତଥାଽପି କର୍ମଭାଗେଷୁ ଶ୍ରୋତବ୍ୟମବଶିଷ୍ୟତେ ।
ତତ୍ସର୍ୱଂ ଚ ବିଦିତ୍ୱୈବ ସର୍ୱଜ୍ଞଃ ସ୍ୟାମହଂ ପ୍ରଭୋ ॥ ୪ ॥
ଜଗଜ୍ଜୀବେଶ୍ୱରାଦୀନାଂ ପ୍ରାଗୁତ୍ପତ୍ତେର୍ନିରଂଜନମ୍ ।
ନିର୍ୱିଶେଷମକର୍ମୈକଂ ବ୍ରହ୍ମୈବାସୀତ୍ତଦଦ୍ୱୟମ୍ ॥ ୫ ॥
ତସ୍ୟ ଜୀବେଶ ସ୍ରଷ୍ଟୃତ୍ୱଂ ପ୍ରୋଚ୍ୟତେ ବେଦବାଦିଭିଃ ।
ଅକର୍ମଣଃ କଥଂ ସୃଷ୍ଟିକର୍ମକର୍ତୃତ୍ୱମୁଚ୍ୟତେ ॥ ୬ ॥
ସକର୍ମା ସେନ୍ଦ୍ରିୟୋ ଲୋକେ ଦୃଶ୍ୟତେ ନ ନିରିନ୍ଦ୍ରିୟଃ ।
ବ୍ରହ୍ମଣୋଽତୀନ୍ଦ୍ରିୟତ୍ୱଂ ଚ ସର୍ୱଶାସ୍ତ୍ରେଷୁ ଘୁଷ୍ୟତେ ॥ ୭ ॥
ନଶ୍ୟମାନତୟୋତ୍ପତ୍ତିମତ୍ୱାଦାଦ୍ୟସ୍ୟ କର୍ମଣଃ ।
ନ ମୁଖ୍ୟମବକଲ୍ପେତାପ୍ୟନାଦିତ୍ୱୋପବର୍ଣନମ୍ ॥ ୮ ॥
ବ୍ରହ୍ମ ଚେତ୍କର୍ମକୁର୍ୱୀତ ଯନେକେନାପି ହେତୁନା ।
ତଥା ଚ ସଂସୃତିସ୍ତସ୍ୟ ପ୍ରସଜ୍ୟେତ ତୁ ନାତ୍ମନଃ ॥ ୯ ॥
ତସ୍ମାଦାଦ୍ୟସ୍ୟ ପୁଣ୍ୟସ୍ୟ ପାପସ୍ୟ ଚ ଦୟାନିଧେ ।
କର୍ମଣୋ ବ୍ରୂହି ମେ ସ୍ପଷ୍ଟମୁପପତ୍ତିଂ ଗୁରୂତ୍ତମ ॥ ୧୦ ॥
ଇତ୍ୟୁକ୍ତୋ ବିଧିନା ଦେବୋ ଦକ୍ଷିଣାମୂର୍ତିରୀଶ୍ୱରଃ ।
ବିଚିତ୍ରପ୍ରଶ୍ନସନ୍ତୁଷ୍ଟ ଇଦଂ ବଚନମବ୍ରବୀତ୍ ॥ ୧୧ ॥
ଶ୍ରୀଗୁରୁମୂର୍ତିରୁବାଚ –
ବ୍ରହ୍ମନ୍ସାଧୁରୟଂ ପ୍ରଶ୍ନସ୍ତବ ପ୍ରଶ୍ନବିଦାଂ ବର ।
ଶୃଣୁଷ୍ୱ ସାବଧାନେନ ଚେତସାଽସ୍ୟୋତ୍ତରଂ ମମ ॥ ୧୨ ॥
ପ୍ରାଗୁତ୍ପତ୍ତେରକର୍ମୈକମକର୍ତୃ ଚ ନିରିନ୍ଦ୍ରିୟମ୍ ।
ନିର୍ୱିଶେଷଂ ପରଂ ବ୍ରହ୍ମୈବାସୀନ୍ନାତ୍ରାସ୍ତି ସଂଶୟଃ ॥ ୧୩ ॥
ତଥାଽପି ତସ୍ୟ ଚିଚ୍ଛକ୍ତିସଂୟୁତତ୍ୱେନ ହେତୁନା ।
ପ୍ରତିଚ୍ଛାୟାତ୍ମିକେ ଶକ୍ତୀ ମାୟାବିଦ୍ୟେ ବଭୂବତୁଃ ॥ ୧୪ ॥
ଅଦ୍ୱିତୀୟମପି ବ୍ରହ୍ମ ତୟୋର୍ୟତ୍ପ୍ରତିବିମ୍ବିତମ୍ ।
ତେନ ଦ୍ୱୈବିଧ୍ୟମାସାଦ୍ୟ ଜୀବ ଈଶ୍ୱର ଇତ୍ୟପି ॥ ୧୫ ॥
ପୁଣ୍ୟପାପାଦିକର୍ତୃତ୍ୱଂ ଜଗତ୍ସୃଷ୍ଟ୍ୟାଦିକର୍ତୃତାମ୍ ।
ଅଭଜତ୍ସେନ୍ଦ୍ରିୟତ୍ୱଂ ଚ ସକର୍ମତ୍ୱଂ ବିଶେଷତଃ ॥ ୧୬ ॥
ଯଃ ସ୍ୱଶକ୍ତ୍ୟା ସମୁଲ୍ଲାସ ଉଦଭୂତ୍ପରମାତ୍ମନଃ ।
ସ୍ୱବନ୍ଧଜନକଂ ସୂକ୍ଷ୍ମଂ ତଦାଦ୍ୟଂ କର୍ମ କଥ୍ୟତେ ॥ ୧୭ ॥
ନ ତେନ ନିର୍ୱିଶେଷତ୍ୱଂ ହୀୟତେ ତସ୍ୟ କିଂଚନ ।
ନ ଚ ସଂସାରବନ୍ଧଶ୍ଚ କଶ୍ଚିଦ୍ବ୍ରହ୍ମନ୍ପ୍ରସଜ୍ୟତେ ॥ ୧୮ ॥
ପାରମାର୍ଥିକସଂସାରୀ ଜୀବଃ ପୁଣ୍ୟାଦିକର୍ମବାନ୍ ।
ପ୍ରାତିଭାସିକସଂସାରୀ ତ୍ୱୀଶଃ ସୃଷ୍ଟ୍ୟାଦିକର୍ମବାନ୍ ॥ ୧୯ ॥
ଅସଂସାରି ପରଂ ବ୍ରହ୍ମ ଜୀବେଶୋଭୟକାରଣମ୍ ।
ତତୋଽପ୍ୟତୀତଂ ନୀରୂପଂ ଅବାଙ୍ମନସଗୋଚରମ୍ ॥ ୨୦ ॥
କର୍ମବନ୍ତୌ ପରିତ୍ୟଜ୍ୟ ଜୀବେଶୌ ଯେ ମହାଧିୟଃ ।
ଅକର୍ମବତ୍ପରଂ ବ୍ରହ୍ମ ପ୍ରୟାନ୍ତ୍ୟତ୍ର ସମାଧିଭିଃ ॥ ୨୧ ॥
ତେ ବିଦେହବିମୁକ୍ତା ବା ଜୀବନ୍ମୁକ୍ତା ନରୋତ୍ତମାଃ ।
କର୍ମାକର୍ମୋଭୟାତୀତାସ୍ତଦ୍ବ୍ରହ୍ମାରୂପମାପ୍ନୁୟୁଃ ॥ ୨୨ ॥
କର୍ମଣା ସଂସୃତୌ ବଦ୍ଧା ମୁଚ୍ୟନ୍ତେ ତେ ହ୍ୟକର୍ମଣା ।
ବନ୍ଧମୋକ୍ଷୋଭୟାତୀତାଃ କର୍ମିଣୋ ନାପ୍ୟକର୍ମିଣଃ ॥ ୨୩ ॥
ଜୀବସ୍ୟ କର୍ମଣା ବନ୍ଧସ୍ତସ୍ୟ ମୋକ୍ଷଶ୍ଚ କର୍ମଣା ।
ତସ୍ମାଦ୍ଧେୟଂ ଚ କର୍ମ ସ୍ୟାଦୁପାଦେୟଂ ଚ କର୍ମ ହି ॥ ୨୪ ॥
ତ୍ୟକ୍ତେ କର୍ମଣି ଜୀବତ୍ୱମାତ୍ମନୋ ଗଚ୍ଛତି ସ୍ୱୟମ୍ ।
ଗୃହୀତେ କର୍ମଣି କ୍ଷିପ୍ରଂ ବ୍ରହ୍ମତ୍ୱଂ ଚ ପ୍ରସିଧ୍ୟତି ॥ ୨୫ ॥
ଆବିଦ୍ୟକମଶୁଦ୍ଧଂ ଯତ୍କର୍ମ ଦୁଃଖାୟ ତନ୍ନୃଣାମ୍ ।
ବିଦ୍ୟାସମ୍ବନ୍ଧି ଶୁଦ୍ଧଂ ଯତ୍ ତତ୍ସୁଖାୟ ଚ କଥ୍ୟତେ ॥ ୨୬ ॥
ବିଦ୍ୟାକର୍ମକ୍ଷୁରାତ୍ତୀକ୍ଷ୍ଣାତ୍ ଛିନତ୍ତି ପୁରୁଷୋତ୍ତମଃ ।
ଅବିଦ୍ୟାକର୍ମପାଶାଂଶ୍ଚେତ୍ସ ମୁକ୍ତୋ ନାତ୍ର ସଂଶୟଃ ॥ ୨୭ ॥
ସର୍ୱସ୍ୟ ବ୍ୟବହାରସ୍ୟ ବିଧେ କର୍ମୈବ କାରଣମ୍ ।
ଇତି ନିଶ୍ଚୟସିଦ୍ଧ୍ୟୈ ତେ ସୂର୍ୟଗୀତାଂ ବଦାମ୍ୟହମ୍ ॥ ୨୮ ॥
କର୍ମସାକ୍ଷିଣମାଦିତ୍ୟଂ ସହସ୍ରକିରଣଂ ପ୍ରଭୁମ୍ ।
ସପ୍ତାଶ୍ୱଂ ସର୍ୱଧର୍ମଜ୍ଞମପୃଚ୍ଛଦରୁଣଃ ପୁରା ॥ ୨୯ ॥
ଅରୁଣ ଉବାଚ –
ଭଗବନ୍ କେନ ସଂସାରେ ପ୍ରାଣିନଃ ସଂଭ୍ରମନ୍ତ୍ୟମୀ ।
କେନୈତେଷାଂ ନିବୃତ୍ତିଶ୍ଚ ସଂସାରାଦ୍ୱଦ ସଦ୍ଗୁରୋ ॥ ୩୦ ॥
ଇତି ପୃଷ୍ଟଃ ସ ସର୍ୱଜ୍ଞଃ ସହସ୍ରକିରଣୋଜ୍ୱଲଃ ।
ସୂର୍ୟୋଽବ୍ରବୀଦିଦଂ ଶିଷ୍ୟମରୁଣଂ ନିଜସାରଥିମ୍ ॥ ୩୧ ॥
ସୂର୍ୟ ଉବାଚ –
ଅରୁଣ ତ୍ୱଂ ଭବସ୍ୟଦ୍ୟ ମମ ପ୍ରିୟତମଃ ଖଲୁ ।
ଯତଃ ପୃଚ୍ଛସି ସଂସାରଭ୍ରମକାରଣମାଦରାତ୍ ॥ ୩୨ ॥
ଭ୍ରମନ୍ତି କେବଲଂ ସର୍ୱେ ସଂସାରେ ପ୍ରାଣିନୋଽନିଶମ୍ ।
ନ ତୁ ତତ୍କାରଣଂ କେନାପ୍ୟହୋ କିଂଚିଦ୍ୱିଚାର୍ୟତେ ॥ ୩୩ ।
ତଜ୍ଜିଜ୍ଞାସୁତୟା ତ୍ୱଂ ତୁ ଶ୍ଲାଘ୍ୟୋଽସି ବିବୁଧୋତ୍ତମୈଃ ।
ଶୃଣୁଶ୍ୱାରୁଣ ବକ୍ଷ୍ୟାମି ତବ ସଂସାରକାରଣମ୍ ॥ ୩୪ ॥
ପୁଣ୍ୟପାପାତ୍ମକଂ କର୍ମ ଯତ୍ସର୍ୱପ୍ରାଣିସଂଚିତମ୍ ।
ଅନାଦିସୁଖଦୁଃଖାନାଂ ଜନକଂ ଚାଭିଧୀୟତେ ॥ ୩୫ ॥
ଶାସ୍ତ୍ରୈଃ ସର୍ୱୈଶ୍ଚ ବିହିତଂ ପ୍ରତିଷିଦ୍ଧଂ ଚ ସାଦରମ୍ ।
କାମାଦିଜନିତଂ ତତ୍ତ୍ୱଂ ବିଦ୍ଧି ସଂସାରକାରଣମ୍ ॥ ୩୬ ॥
ପଶ୍ୱାଦୀନାମଭାବେଽପି ତୟୋର୍ୱିଧିନିଷେଧୟୋଃ ।
ସଂସାରସ୍ୟ ନ ଲୋପୋଽସ୍ତି ପୂର୍ୱକର୍ମାନୁସାରତଃ ॥ ୩୭ ॥
ପୂର୍ୱଂ ମନୁଷ୍ୟଭୂତାନାଂ ପାପକର୍ମାବଶାଦିହ ।
ଶ୍ୱଖରୋଷ୍ଟ୍ରାଦିଜନ୍ମାନି ନିକୃଷ୍ଟାନି ଭବନ୍ତ୍ୟହୋ ॥ ୩୮ ॥
ପାପକର୍ମସୁ ଭୋଗେନ ପ୍ରକ୍ଷୀଣେଷୁ ପୁନଶ୍ଚ ତେ ।
ପ୍ରାପ୍ନୁବନ୍ତି ମନୁଷ୍ୟତ୍ୱଂ ପୁନଶ୍ଚ ଶ୍ୱାଦିଜନ୍ମିତାମ୍ ॥ ୩୯ ॥
ଜନନୈର୍ମରଣୈରେବଂ ପୌନଃପୁନ୍ୟେନ ସଂସୃତୌ ।
ଭ୍ରମନ୍ତ୍ୟବ୍ଧିତରଂଗସ୍ଥଦାରୁବଦ୍ଧୀମତାଂ ବର ॥ ୪୦ ॥
ଅରୁଣ ଉବାଚ –
ପ୍ରକ୍ଷୀଣପାପକର୍ମାଣଃ ପ୍ରାପ୍ତବନ୍ତୋ ମନୁଷ୍ୟତାମ୍ ।
ପୁନଶ୍ଚ ଶ୍ୱାଦିଜନ୍ମାନି କେନ ଗଚ୍ଛନ୍ତି ହେତୁନା ॥ ୪୧ ॥
ନ ହି ଦୁର୍ଜନ୍ମହେତୁତ୍ୱଂ ପୁଣ୍ୟାନାଂ ଯୁକ୍ତମୀରିତୁମ୍ ।
ନ ଚ ପୁଣ୍ୟବତାଂ ଭୂୟଃ ପାପକର୍ମୋପପଦ୍ୟତେ ॥ ୪୨ ॥
ପୁଣ୍ୟୈର୍ୱିଶୁଦ୍ଧଚିତ୍ତାନାଂ ଜ୍ଞାନୟୋଗାଦିସାଧନୈଃ ।
ସଂସାରମୋକ୍ଷସଂସିଦ୍ଧ୍ୟା ପାପକର୍ମାପ୍ରସକ୍ତିତଃ ॥ ୪୩ ॥
ଜୀବେଷୁ ପୌନଃପୁନ୍ୟଂ ଚେଦୁତ୍ତମାଧମଜନ୍ମନାମ୍ ।
ନିୟମେନାଭିଧୀୟେତ ଯେନ କେନାପି ହେତୁନା ॥ ୪୪ ॥
ମୋକ୍ଷଶାସ୍ତ୍ରସ୍ୟ ବୈୟର୍ଥ୍ୟମାପତତ୍ୟେବ ସର୍ୱଥା ।
ତସ୍ମାଦପାପିନାଂ ଜନ୍ମ ପୁନଶ୍ଚେତି ନ ଯୁଜ୍ୟତେ ॥ ୪୫ ॥
ଇତ୍ୟୁକ୍ତୋ ଭଗବାନାହ ସର୍ୱଜ୍ଞଃ କରୁଣାନିଧିଃ ।
ରବିଃ ସଂଶୟବିଚ୍ଛେଦନିପୁଣୋଽରୁଣମାଦରାତ୍ ॥ ୪୬ ॥
ରବିରୁବାଚ –
ପ୍ରକ୍ଷୀଣେଷ୍ୱପି ଭୋଗେନ ପାପକର୍ମସୁ ଦେହିନଃ ।
ପୁନଶ୍ଚ ପାପକର୍ମାଣି କୁର୍ୱନ୍ତୋ ଯାନ୍ତି ଦୁର୍ଗତିମ୍ ॥ ୪୭ ॥
ତାନି ଦୁର୍ଜନ୍ମବୀଜାନି କାମାତ୍ପାପାନି ଦେହିନାମ୍ ।
ପୁନରପ୍ୟୁପପଦ୍ୟନ୍ତେ ପୂର୍ୱପୁଣ୍ୟବତାମପି ॥ ୪୮ ॥
ସକାମାନାଂ ଚ ପୁଣ୍ୟାନାଂ ଭୋଗହେତୁତୟା ନୃଣାମ୍ ।
ନ ଚିତ୍ତଶୁଦ୍ଧିହେତୁତ୍ୱଂ କ୍ୱଚିଦ୍ଭବିତୁମର୍ହତି ॥ ୪୯ ॥
କୁତଶ୍ଚାଶୁଦ୍ଧଚିତ୍ତାନାଂ ଜ୍ଞାନୟୋଗାଦିସଂଭବଃ ।
ଜ୍ଞାନୟୋଗାଦିହୀନାନାଂ କୁତୋ ମୋକ୍ଷଶ୍ଚ ସଂସୃତେଃ ॥ ୫୦ ॥
କାମେନ ହେତୁନା ସତ୍ସ୍ୱପ୍ୟୁତ୍ତମାଧମଜନ୍ମସୁ ।
ମୋକ୍ଷଶାସ୍ତ୍ରସ୍ୟ ସାର୍ଥକ୍ୟଂ ନୈଷ୍କାମ୍ୟୋଦୟହେତୁକମ୍ ॥ ୫୧ ॥
ସୁଖଦୁଃଖୋପଭୋଗେନ ଯଦା ନିର୍ୱେଦମାଗତଃ ।
ନିଷ୍କାମତ୍ୱମବାପ୍ନୋତି ସ୍ୱବିବେକପୁରସ୍ସରମ୍ ॥ ୫୨ ॥
ତତଃପ୍ରଭୃତି କୈଶ୍ଚିତ୍ସ୍ୟାଜ୍ଜନ୍ମଭିର୍ଜ୍ଞାନୟୋଗବାନ୍ ।
ଶ୍ରବଣାଦିପ୍ରୟତ୍ନୈର୍ହି ମୁକ୍ତିଃ ସ୍ୱାତ୍ମନ୍ୟବସ୍ଥିତିଃ ॥ ୫୩ ॥
କର୍ମାଧ୍ୟକ୍ଷଂ ପରାତ୍ମାନଂ ସର୍ୱକର୍ମୈକସାକ୍ଷିଣମ୍ ।
ସର୍ୱକର୍ମବିଦୂରନ୍ତଂ କର୍ମବାନ୍କଥମାପ୍ନୁୟାତ୍ ॥ ୫୪ ॥
ପୁଣ୍ୟେଷ୍ୱପି ଚ ପାପେଷୁ ପୌର୍ୱିକେଷୁ ତୁ ଭୋଗତଃ ।
କ୍ଷପିତେଷୁ ପରାତ୍ମା ସ ସ୍ୱୟମାବିର୍ଭବିଷ୍ୟତି ॥ ୫୫ ॥
କର୍ତୃଭିର୍ଭୁଜ୍ୟତେ ଜୀବୈଃ ସର୍ୱକର୍ମଫଲଂ ନ ତୁ ।
ସାକ୍ଷିଣା ନିର୍ୱିକଲ୍ପେନ ନିର୍ଲେପେନ ପରାତ୍ମନା ॥ ୫୬ ॥
ଜୀବାନାଂ ତଦନନ୍ୟତ୍ୱତ୍ଭୋଗସ୍ୟାବସରଃ କୁତଃ ।
ଇତି କେଚନ ଶଂକନ୍ତେ ବେଦାନ୍ତାପାତଦର୍ଶିନଃ ॥ ୫୭ ॥
ପରମାର୍ଥଦଶାୟାଂ ହି ତଦନନ୍ୟତ୍ୱମିଷ୍ୟତେ ।
ବ୍ୟବହାରଦଶାୟାଂ ନାନୁପପତ୍ତିଶ୍ଚ କାଚନ ॥ ୫୮ ॥
ପରମାର୍ଥଦଶାରୂଢେ ଜୀବନ୍ମୁକ୍ତେଽପି କର୍ମଣାମ୍ ।
ଭୋଗୋଽଙ୍ଗୀକ୍ରିୟତେ ସମ୍ୟକ୍ ଦୃଶ୍ୟତେ ଚ ତଥା ସତି ॥ ୫୯ ॥
ଅଜ୍ଞାନାଂ ବ୍ୟବହାରୈକନିଷ୍ଠାନାଂ ତଦନନ୍ୟତା ।
ଅଭୋକ୍ତୃତା ଚ କେନୈବ ବକ୍ତୁଂ ଶକ୍ୟା ମନୀଷିଣା ॥ ୬୦ ॥
ଜ୍ଞାନିନଃ କର୍ମକର୍ତୃତ୍ୱଂ ଦୃଶ୍ୟମାନମପି ସ୍ଫୁଟମ୍ ।
ଉତ୍ପାଦୟେତ୍ଫଲଂ ନେତି ମନ୍ୟନ୍ତେ ସ୍ୱପ୍ନକର୍ମବତ୍ ॥ ୬୧ ॥
ତଦୟୁକ୍ତଂ ନ ହି ସ୍ୱପ୍ନେ ପାପକର୍ତୁଃ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ।
ଜାଗ୍ରତି ପ୍ରାଣିନଃ କର୍ମ ସ୍ୱାତନ୍ତ୍ର୍ୟଂ ବର୍ତତେ ଖଲୁ ॥ ୬୨ ॥
ତିରଶ୍ଚାଂ ଜାଗରାବସ୍ଥା ଯଥା ଭୋଗୈକକାରଣମ୍ ।
ତଥା ସ୍ୱପ୍ନଦଶା ନୄଣାଂ ଫଲଭୋଗୈକକାରଣମ୍ ॥ ୬୩ ॥
ନୃଣାଂ ଚ ଜାଗରାବସ୍ଥା ବାଲାନାଂ ସ୍ୟାତ୍ତଥା ନ ତୁ ।
ଯୂନାଂ ବୃଦ୍ଧତମାନାଂ ବା କିମୁତ ସ୍ୱାତ୍ମବେଦିନାମ୍ ॥ ୬୪ ॥
ଭାବିଭୋଗାର୍ଥକଂ କର୍ମ ଜାଗ୍ରତ୍ୟେବ ନୃଣାଂ ଭବେତ୍ ।
ଫଲଂ ତୁ କର୍ମଣଃ ସ୍ୱପ୍ନେ ଜାଗ୍ରତ୍ୟପି ଚ ଯୁଜ୍ୟତେ ॥ ୬୫ ॥
କର୍ମଣ୍ୟଧ୍ୟସ୍ୟ ଭୋଗଂ ଯେ ଭୋଗେଽଧ୍ୟସ୍ୟାଥ କର୍ମ ଚ ।
କର୍ମ ତଦ୍ଭୋଗୟୋର୍ଭେଦମଜ୍ଞାତ୍ୱାହୁର୍ୟଥେପ୍ସିତମ୍ ॥ ୬୬ ॥
ତେଷାଂ ମନ୍ଦଧିୟାଂ ଜ୍ଞାନବାଦିନାଂ ପାପକାରିଣାମ୍ ।
କଥଂ କୃତାର୍ଥତାଂ ବ୍ରୂୟାମଧ୍ୟାସକ୍ଷୟସଂଭବାମ୍ ॥ ୬୭ ॥
କର୍ମଣ୍ୟକର୍ମଧୀର୍ୟେଷାମକର୍ମଣି ଚ କର୍ମଧୀଃ ।
ତେ ଚାଧ୍ୟାସବଶା ମନ୍ଦା ଜ୍ଞାନିନଃ ସ୍ୱୈରଚାରିଣଃ ॥ ୬୮ ॥
ବର୍ଣାଶ୍ରମାଦିଧର୍ମାଣାମଦ୍ୱୈତଂ କର୍ମଣୈବ ଯେ ।
ଅନୁତିଷ୍ଠନ୍ତି ତେ ମୂଢାଃ କର୍ମାକର୍ମୋଭୟଚ୍ୟୁତାଃ ॥ ୬୯ ॥
ସ୍ୱାନୁଭୂତିଂ ବରିଷ୍ଠାଂ ତାଂ ସର୍ୱାନୁଷ୍ଠାନବର୍ଜିତାମ୍ ।
ସର୍ୱାନୁଷ୍ଠାନବନ୍ତୋଽପି ସିଦ୍ଧାମାହୁର୍ବତାତ୍ମନାମ୍ ॥ ୭୦ ॥
ଅଭେଦଧ୍ୟାନସାଧ୍ୟାଂ ତାଂ ସ୍ୱାନୁଭୂତିଂ ମହତ୍ତମାମ୍ ।
ବିଚାରସାଧ୍ୟାଂ ମନ୍ୟନ୍ତେ ତେ ମହାପାପକର୍ମିଣଃ ॥ ୭୧ ॥
ନିଦିଧ୍ୟାସନମପ୍ୟାତ୍ମା ଭେଦାଭିଧ୍ୟାନଲକ୍ଷଣମ୍ ।
ଉପେକ୍ଷନ୍ତେ ବୃଥାଦ୍ୱୈତଜ୍ଞାନବାଦୈକମୋହତଃ ॥ ୭୨ ॥
ଆଶ୍ରିତ୍ୟୈବ ବିଚାରଂ ଯେ ବାକ୍ୟାର୍ଥମନନାତ୍ମକମ୍ ।
ମନ୍ୟନ୍ତେ କୃତକୃତ୍ୟତ୍ୱମାତ୍ମନାଂ ତେ ହି ମୋହିତାଃ ॥ ୭୩ ॥
ଆଦ୍ୟଜ୍ଞାନୋଦୟେ କାମ୍ୟକର୍ମତ୍ୟାଗ ଉଦୀର୍ୟତେ ।
ଦ୍ୱିତୀୟସମ୍ୟଗ୍ଜ୍ଞାନେ ତୁ ନୈମିତ୍ତିକନିରାକୃତିଃ ॥ ୭୪ ॥
ତୃତୀୟପୂର୍ଣଜ୍ଞାନେ ଚ ନିତ୍ୟକର୍ମନିରାକୃତିଃ ।
ଚତୁର୍ଥାଦ୍ୱୈତବୋଧେ ତୁ ସୋଽତିବର୍ଣାଶ୍ରମୀ ଭବେତ୍ ॥ ୭୫ ॥
ନିତ୍ୟନୈମିତ୍ତିକୋପେତଜ୍ଞାନାନ୍ମୁକ୍ତିଃ କ୍ରମାଦ୍ଭବେତ୍ ।
ସମ୍ୟଗ୍ଜ୍ଞାନାତ୍ତୁ ସା ଜୀବନ୍ମୁକ୍ତିର୍ନିତ୍ୟୈକସଂୟୁତାତ୍ ॥ ୭୬ ॥
ପୂର୍ଣଜ୍ଞାନାଦ୍ୱିଦେହାଖ୍ୟା ଶାଶ୍ୱତୀ ମୁକ୍ତିରିଷ୍ୟତେ ।
ଯଥା ନୈଷ୍କର୍ମ୍ୟସଂସିଦ୍ଧିର୍ଜୀବନ୍ମୁକ୍ତେ ନିରଂକୁଶା ॥ ୭୭ ॥
ଅତ୍ରୈବଂ ସତି ନୈଷ୍କର୍ମ୍ୟଂ ଜ୍ଞାନକର୍ମସମୁଚ୍ଚୟାତ୍ ।
ସିଧ୍ୟେତ୍କ୍ରମେଣ ସଦ୍ୟୋ ବା ନାନ୍ୟଥା କଲ୍ପକୋଟିଭିଃ ॥ ୭୮ ॥
ଯାବଦ୍ୱିଦେହମୁକ୍ତିଃ ସା ନ ସିଧ୍ୟତି ଶରୀରିଣଃ ।
ତାବତ୍ସମୁଚ୍ଚୟଃ ସିଦ୍ଧୋ ଜ୍ଞାନୋପାସନକର୍ମଣାମ୍ ॥ ୭୯ ॥
ତସ୍ମାଦ୍ ଜ୍ଞାତ୍ୱା ପରାତ୍ମାନଂ ଧ୍ୟାନନିଷ୍ଠୋ ମହାମତିଃ ।
ଭୂୟାନ୍ନିଜାଶ୍ରମାଚାରନିରତଃ ଶ୍ରେୟସେ ସଦା ॥ ୮୦ ॥
ଜ୍ଞାନୋପାସ୍ତୀ କର୍ମସାପେକ୍ଷକେ ତେ
କର୍ମୋପାସ୍ତୀ ଜ୍ଞାନସାପେକ୍ଷକେ ଚ ।
କର୍ମଜ୍ଞାନେ ଚାନ୍ୟସାପେକ୍ଷକେ ତନ୍-
ମୁକ୍ତ୍ୟୈ ପ୍ରୋକ୍ତଂ ସାହଚର୍ୟଂ ତ୍ରୟାଣାମ୍ ॥ ୮୧ ॥
ଜ୍ଞାନୋପାସ୍ତୀ ସ୍ୱୀୟକର୍ମସ୍ୱପାସ୍ୟାପେକଂ
ମୁକ୍ତିର୍ନୈବ କସ୍ୟାପି ସିଧ୍ୟେତ୍ ।
ତସ୍ମାଦ୍ଧୀମାନାଶ୍ରୟେଦପ୍ରମତ୍ତସ୍ତ୍ରୀ-
ଣ୍ୟୁକ୍ତାନି ଶ୍ରଦ୍ଧୟାଽଽଦେହପାତାତ୍ ॥ ୮୨ ॥
॥ ଇତି ସୂର୍ୟଗୀତାୟାଂ ପ୍ରଥମୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥
॥ ଅଥ ଦ୍ୱିତୀୟୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥
ସୂର୍ୟ ଉବାଚ –
ଅଥାତଃ ସମ୍ପ୍ରବକ୍ଷ୍ୟାମି କର୍ମଣାଂ ପଂଚଭୂମିକାଃ ।
ଉତ୍ତରୋତ୍ତରମୁତ୍କର୍ଷାଦ୍ୱିଦ୍ଧି ସୋପାନପଂକ୍ତିବତ୍ ॥ ୧ ॥
ପ୍ରଥାମା ତାଂତ୍ରିକୀ ପ୍ରୋକ୍ତା ପରା ପୌରାଣିକୀ ମତା ।
ସ୍ମାର୍ତା ତୃତୀୟା ତୁର୍ୟା ତୁ ଶ୍ରୌତା ସଂକୀର୍ତିତା ବୁଧୈଃ ॥ ୨ ॥
ପଂଚମୀ ତ୍ୱୌପନିଷଦା ବିବୁଧୋତ୍ତମସଂମତା ।
ଯସ୍ୟାଃ ପରଂ ନ କିଂଚିତ୍ସ୍ୟାଦ୍ୱାଚ୍ୟଂ ଜ୍ଞେୟଂ ଚ ସତ୍ତମ ॥ ୩ ॥
ସ୍ୱେଚ୍ଛଂ କର୍ମାଣି କୁର୍ୱନ୍ୟଃ ପ୍ରମାଣାଶ୍ରୟଣଂ ବିନା ।
ତନ୍ତ୍ରୋକ୍ତାନି କରୋତ୍ୟେଷ କର୍ମୀ ପ୍ରାଥମିକୋ ମତଃ ॥ ୪ ॥
ତାନି ତନ୍ତ୍ରୋକ୍ତକର୍ମାଣି ତ୍ୟକ୍ତ୍ୱା ପୌରାଣିକାନି ଯଃ ।
କରୋତି ତନ୍ତ୍ରସମ୍ବନ୍ଧୀନ୍ୟଯଂ କର୍ମୀ ଦ୍ୱିତୀୟକଃ ॥ ୫ ॥
ତ୍ୟକ୍ତ୍ୱା ତାନ୍ୟପି ଯଃ ସ୍ମାର୍ତାନ୍ୟନୁତିଷ୍ଠତି ସର୍ୱଦା ।
ଶ୍ରୁତିସମ୍ବନ୍ଧବନ୍ତ୍ୟେଷ ତୃତୀୟଃ କର୍ମ୍ୟୁଦୀର୍ୟତେ ॥ ୬ ॥
ଯଶ୍ଚ ତାନ୍ୟପି ସନ୍ତ୍ୟଜ୍ୟ ଶ୍ରୌତାନ୍ୟେବାଚରତ୍ୟଯମ୍ ।
କର୍ମୀ ଧର୍ମାର୍ଥକାମାନାଂ ସ୍ଥାନଂ ତୁର୍ୟୋଽଭିଧୀୟତେ ॥ ୭ ॥
ଶ୍ରୌତାନ୍ୟପି ଚ ଯସ୍ତ୍ୟକ୍ତ୍ୱା ସଦୌପନିଷଦାନି ବୈ ।
କରୋତି ଶ୍ରଦ୍ଧୟା କର୍ମାଣ୍ୟଯଂ ମୋକ୍ଷୀ ତୁ ପଂଚମଃ ॥ ୮ ॥
ଯାନ୍ୟୌପନିଷଦାନାଂ ସ୍ୟୁରବିରୋଧୀନି କର୍ମଣାମ୍ ।
ଶ୍ରୌତାଦୀନି ସୁସଂଗ୍ରାହ୍ୟାନ୍ୟମଲାନି ମୁମୁକ୍ଷୁଭିଃ ॥ ୯ ॥
କର୍ମାଣ୍ୟୁପନିଷତ୍ସୁ ସ୍ୟୁର୍ବ୍ରହ୍ମୈକାର୍ଥାସୁ ବୈ କଥମ୍ ।
ଇତି ଶଂକ୍ୟନ୍ନକୁର୍ୱନ୍ ହି ବିଧିରସ୍ତି ଜିଜୀବିଷେତ୍ ॥ ୧୦ ॥
ଈଶାବାସ୍ୟାଦିବେଦାନ୍ତପ୍ରୋକ୍ତାନ୍ୟାମରଣାଦପି ।
କୁର୍ୱନ୍ନେବ ବିମୁଚ୍ୟେତ ବ୍ରହ୍ମବିତ୍ପ୍ରବରୋଽସ୍ତୁ ବା ॥ ୧୧ ॥
ଯତୟସ୍ତ୍ୟକ୍ତଗାର୍ହସ୍ଥ୍ୟା ଅପି ସ୍ୱୋଚିତକର୍ମଭିଃ ।
ଆଶ୍ରମଂ ପାଲୟନ୍ତଃ ସ୍ୱଂ କୈବଲ୍ୟଂ ପ୍ରାପ୍ନୁୟୁଃ ପରମ୍ ॥ ୧୨ ॥
କର୍ମ ପ୍ରଜାଧନାନାଂ ଯସ୍ତ୍ୟାଗଃ ସମଭିଧୀୟତେ ।
କାମୈକବିଷୟତ୍ୱେନ ସ ଯତେର୍ନ ବିରୁଧ୍ୟତେ ॥ ୧୩ ॥
ସଂନ୍ୟାସିନୋ ହି କର୍ମାଣି ନିତ୍ୟାନି ବିମଲାନି ଚ ।
ଶ୍ରେୟୋର୍ଥାନି ବିଧୀୟନ୍ତେ ପରିବ୍ରାଜେବ୍ଜଜନ୍ମନା ॥ ୧୪ ॥
ଅପେତକାମ୍ୟକର୍ମାଣୋ ଯତୟୋଽନ୍ୟେଽପି ବା ଜନାଃ ।
ସଦ୍ୟଃ କ୍ରମେଣ ବା ମୁକ୍ତିମାପ୍ନୁୟୁର୍ନାତ୍ର ସଂଶୟଃ ॥ ୧୫ ॥
ପଂଚମୀଂ ଭୂମିମାରୂଢଃ ଜ୍ଞାନୋପାସନକର୍ମଭିଃ ।
ଶୋକମୋହାଦିନିର୍ମୁକ୍ତଃ ସର୍ୱଦୈବ ବିରାଜତେ ॥ ୧୬ ॥
ନ ଜ୍ଞାନେନ ବିନୋପାସ୍ତିର୍ନୋପାସ୍ତ୍ୟା ନ ବିନେତରତ୍ ।
କର୍ମାପି ତେନ ହେତୁତ୍ୱଂ ପୂର୍ୱପୂର୍ୱସ୍ୟ କଥ୍ୟତେ ॥ ୧୭ ॥
ଯଦ୍ୱା ଯାବନ୍ନ ହି ଜ୍ଞାନଂ ତାବନ୍ନୋପାସନଂ ମତମ୍ ।
ଯାବନ୍ନୋପାସନଂ ତାବନ୍ନ ଜ୍ଞାନଂ ଚ କଥଂଚନ ॥ ୧୮ ॥
ଜ୍ଞାନଂ ଯାବନ୍ନ କର୍ମାପି ନ ତାବନ୍ମୁଖ୍ୟମୀର୍ୟତେ ।
ଯାବନ୍ନ କର୍ମ ତାବଚ୍ଚ ନ ଜ୍ଞାନଂ ସାଧୁସଂମତମ୍ ॥ ୧୯ ॥
ଯାବନ୍ନୋପାସନଂ ତାବନ୍ନ କର୍ମାପି ପ୍ରଶସ୍ୟତେ ।
ଯାବନ୍ନ କର୍ମୋପାସ୍ତିଶ୍ଚ ନ ତାବତ୍ସାତ୍ତ୍ୱିକୀ ମତା ॥ ୨୦ ॥
ଜ୍ଞାନୋପାସନକର୍ମାଣି ସାପେକ୍ଷାଣି ପରସ୍ପରମ୍ ।
ପ୍ରୟଚ୍ଛନ୍ତି ପରାଂ ମୁକ୍ତିଂ ନାନ୍ୟଥେତ୍ୟୁକ୍ତମେବ ତେ ॥ ୨୧ ॥
ଏତେଷୁ ସାଧନେଷ୍ୱେକଂ ତ୍ରିଷୁ ଯତ୍କିଂଚିଦତ୍ର ଯଃ ।
ତ୍ୟଜେଦସଦ୍ଗୁରୂକ୍ତ୍ୟା ସ ନାଶ୍ନୁବୀତ ପରାମୃତମ୍ ॥ ୨୨ ॥
ନାନାବିଧାନି ଜ୍ଞାନାନି ନାନାରୂପା ଉପାସ୍ତୟଃ ।
ନାନାବିଧାନି କର୍ମାଣି ଶ୍ରୁତ୍ୟନ୍ତାଦିଷୁ ସଂବିଦୁଃ ॥ ୨୩ ॥
ସମ୍ବନ୍ଧସ୍ତୁ ତ୍ରୟାଣାଂ ସ୍ୟାଦୁଚିତଃ ଶିଷ୍ଟବର୍ତ୍ମନା ।
ନିପୁଣୈଶ୍ଚ ସୁବିଜ୍ଞେୟମନୁବନ୍ଧଚତୁଷ୍ଟୟମ୍ ॥ ୨୪ ॥
ଅନୁବନ୍ଧବିରୋଧେନ ତ୍ରୟାଣାଂ ଚେତ୍ସମୁଚ୍ଚୟଃ ।
କୃତଃ ସ ସଦ୍ୟଃ ପ୍ରାପ୍ନୋତି ତୃପ୍ତିଂ ମାନବପୁଂଗବଃ ॥ ୨୫ ॥
ଅନୁବନ୍ଧପରିଜ୍ଞାନଂ ବିନା ମୁକ୍ତ୍ୟୈ ପ୍ରୟତ୍ନବାନ୍ ।
ନ ମୁକ୍ତିଂ ବିନ୍ଦତେ କୋଽପି ସାଧକାଦିବିପର୍ୟଯାତ୍ ॥ ୨୬ ॥
ଭୋଗାଧିକାରୀ ମୋକ୍ଷଂ ଚେତ୍ଫଲମିଚ୍ଛେତ୍କଦାଚନ ।
ଅନୁବନ୍ଧସ୍ୟ ବିଜ୍ଞାନଂ କଥଂ ନୁ ସ୍ୟାତ୍ସମଂଜସମ୍ ॥ ୨୭ ॥
ଅଧିକାରାନୁଗୁଣ୍ୟେନ ସମ୍ବନ୍ଧଃ ପରିକୀର୍ତିତଃ ।
ତତ୍ସମ୍ବନ୍ଧାନୁଗୁଣ୍ୟେନ ବିଷୟଶ୍ଚ ପ୍ରକୀର୍ତିତଃ ॥ ୨୮ ॥
ବିଷୟାନୁଗୁଣଂ ପ୍ରୋକ୍ତଂ ପ୍ରୟୋଜନମତୋ ବୁଧୈଃ ।
ଅନୁବନ୍ଧାଃ ସୁବିଜ୍ଞେୟା ଜ୍ଞାନୋପାସନକର୍ମସୁ ॥ ୨୯ ॥
ବର୍ଣାଶ୍ରମାଣାଂ ସର୍ୱେଷାମନୁଷ୍ଠେୟେଷୁ କର୍ମସୁ ।
ଅବିଦ୍ୱାନ୍ ସଂଶୟାତ୍ମା ଚେଦନୁବର୍ତେତ ପୂର୍ୱକାନ୍ ॥ ୩୦ ॥
ବିଦ୍ୱାନ୍ ଚେତ୍ସଂଶୟାତ୍ମାଭୂଚ୍ଛାସ୍ତ୍ରେ ସ୍ୱମତିନିଶ୍ଚିତମ୍ ।
ଆଚରେତ୍ତୁ ନ ଶିଷ୍ଟସ୍ୟପ୍ୟବୁଧସ୍ୟ ପିତୁର୍ମତମ୍ ॥ ୩୧ ॥
ସ୍ୱକୂଟସ୍ଥବୁଧାଚାରଃ ସାଧୁସଂବିଦିତୋ ଯଦି ।
ବିଦ୍ୱାନପି ତ୍ୟଜେତ୍ସ୍ୱୀୟଂ ତଦ୍ୱିରୁଦ୍ଧମସଂମତମ୍ ॥ ୩୨ ॥
ପୂର୍ୱାଚାରାନୁସରଣଂ କର୍ମମାତ୍ରେ ନିୟମ୍ୟତେ ।
ଜ୍ଞାନୋପାସ୍ତ୍ୟୋସ୍ତ୍ୱବାହ୍ୟତ୍ୱାଦନ୍ୟଥାଽପି ଚ ଯୁଜ୍ୟତେ ॥ ୩୩ ॥
ପୂର୍ୱକେଷ୍ୱପି ସାଂଖ୍ୟେଷୁ ସ୍ୱସ୍ୟ ଯୁଜ୍ୟେତ ଯୋଗିତା ।
ଅନ୍ୟଥାଽପି ଚ ନୈତେନ ପ୍ରତ୍ୟବାୟଃ କିୟାନପି ॥ ୩୪ ॥
ଯଦି ପୂର୍ୱବିରୋଧେନ କୁର୍ୟାତ୍କର୍ମାଣି ମାନବଃ ।
ସ ମୂର୍ଖୋ ଭବତି କ୍ଷିପ୍ରଂ ପ୍ରତ୍ୟବାୟୀ ନ ସଂଶୟଃ ॥ ୩୫ ॥
ନୈମିତ୍ତିକାନାମକୃତୌ କାମ୍ୟାନାଂ ଚ ନ କଶ୍ଚନ ।
ପ୍ରତ୍ୟବାୟୋଽତ୍ର ବାଽମୁତ୍ର ଲୋକେ ଭବିତୁମର୍ହତି ॥ ୩୬ ॥
ନିତ୍ୟାନାଂ ତ୍ୱକୃତାବତ୍ରାମୁତ୍ର ବା ପ୍ରତ୍ୟବାୟଭାକ୍ ।
ଭବେଦବଶ୍ୟକାର୍ୟତ୍ୱାଦାଶ୍ରମଚ୍ୟୁତିହେତବେ ॥ ୩୭ ॥
ନ ସ୍ୟାଦକରଣଂ ହେତୁରଭାବାତ୍ମତୟା ତତଃ ।
ନିତ୍ୟାକରଣହେତୁଃ ପ୍ରାକ୍କର୍ମ ଚେତ୍ପ୍ରତ୍ୟବାୟକୃତ୍ ॥ ୩୮ ॥
ଅକୃତୌ ପ୍ରତ୍ୟବାୟସ୍ୟ ଶ୍ରବଣଂ ବ୍ୟର୍ଥମେବ ତତ୍ ।
ପୂର୍ୱକର୍ମଫଲାଦନ୍ୟଫଲସ୍ୟାନବଧାରଣାତ୍ ॥ ୩୯ ॥
ଅତୋ ନାଭାବତା ଯୁକ୍ତା ନିତ୍ୟକର୍ମାକୃତେର୍ୟଥା ।
ନିଷିଦ୍ଧାଚରଣଂ ଭାବସ୍ତଥୈବାକରଣଂ ମତମ୍ ॥ ୪୦ ॥
ବିହିତାକରଣସ୍ୟାପି ଭାବାତ୍ମତ୍ୱୋରରୀକୃତେଃ ।
ଆସ୍ତିକତ୍ୱମିହ ପ୍ରାହୁରନ୍ୟଥା ନାସ୍ତିକତ୍ୱତଃ ॥ ୪୧ ॥
ପୂର୍ୱକର୍ମଫଲସ୍ୟାପି ନିତ୍ୟାକରଣକର୍ମଣଃ ।
ପାପସ୍ୟ ଦୁଃଖହେତୁତ୍ୱଂ ପୃଥଗେବାବବଧାର୍ୟତେ ॥ ୪୨ ॥
ଅଜ୍ଞାନାଦ୍ୱିହିତେ ଲୁପ୍ତେ ଜ୍ଞାନାଦ୍ୱା କର୍ମଣି ସ୍ୱକେ ।
ପ୍ରାୟଶ୍ଚିତ୍ତୀ ଭବେନ୍ମର୍ତ୍ୟୋ ଲଭେଦ୍ଦୁର୍ଜନ୍ମ ବା ପୁନଃ ॥ ୪୩ ॥
ବୁଦ୍ଧିପୂର୍ୱଂ ତ୍ୟଜନ୍ନିତ୍ୟମନୁତାପବିବର୍ଜିତଃ ।
ଅନାଶ୍ରମୀ ନରୋ ଘୋରଂ ରୌରବଂ ନରକଂ ବ୍ରଜେତ୍ ॥ ୪୪ ॥
ଜୀବନ୍ମୁକ୍ତସ୍ୟ ନିତ୍ୟେଷୁ ଯଦି ଲୁପ୍ତାନି କାନିଚିତ୍ ।
ନ ତେନ ପ୍ରତ୍ୟବାୟୋଽସ୍ତି କୈଶ୍ଚିତ୍ସ୍ୱାଶ୍ରମସିଦ୍ଧିତଃ ॥ ୪୫ ॥
ପ୍ରାୟଶ୍ଚିତ୍ତନିବର୍ତ୍ୟାନି ନିଷିଦ୍ଧାଚରଣାନି ଚ ।
ପ୍ରାୟଶ୍ଚିତ୍ତମକୁର୍ୱନ୍ତମପି ଲିମ୍ପନ୍ତି ନୈବ ତମ୍ ॥ ୪୬ ॥
କର୍ମ ଶୁଦ୍ଧମଶୁଦ୍ଧଂ ଚ ଦ୍ୱିବିଧଂ ପ୍ରୋଚ୍ୟତେ ଶ୍ରୁତୌ ।
ତତ୍ରାଶୁଦ୍ଧେନ ବନ୍ଧଃ ସ୍ୟାନ୍ମୋକ୍ଷଃ ଶୁଦ୍ଧେନ ଦେହିନାମ୍ ॥ ୪୭ ॥
ଅଶୁଦ୍ଧଂ ଚ ତଥା ପ୍ରୋକ୍ତଂ ପୁଣ୍ୟଂ ପାପମିତି ଦ୍ୱିଧା ।
ପରସ୍ପରଂ ନ ବାଧୋଽସ୍ତି ତୟୋରତ୍ରାବିରୋଧତଃ ॥ ୪୮ ॥
ସୁଖଦୁଃଖେ ସମସ୍ତସ୍ୟ ଜନ୍ତୋର୍ୟାଭ୍ୟାଂ ପ୍ରସିଧ୍ୟତଃ ।
ତୟୋର୍ନ ବଶମାଗଚ୍ଛେଚ୍ଛୁଦ୍ଧମାତ୍ରେଣ ସଂସ୍ଥିତଃ ॥ ୪୯ ॥
ଶୁଦ୍ଧଂ ନିତ୍ୟମନନ୍ତଂ ଯତ୍ସତ୍ୟଂ କର୍ମ ନିଗଦ୍ୟତେ ।
ନିତ୍ୟଶୁଦ୍ଧବିମୁକ୍ତାତ୍ମସାକ୍ଷାତ୍କାରାର୍ଥକଂ ବିଦୁଃ ॥ ୫୦ ॥
ବିଶୁଦ୍ଧୈଃ କର୍ମଭିଃ ଶୁଦ୍ଧାନୀନ୍ଦ୍ରିୟାଣି ଭବନ୍ତ୍ୟଲମ୍ ।
ଇନ୍ଦ୍ରିୟେଷୁ ବିଶୁଦ୍ଧେଷୁ ମନଃ ଶୁଦ୍ଧଂ ସ୍ୱତୋ ଭବେତ୍ ॥ ୫୧ ॥
ଶୁଦ୍ଧେ ମନସି ଜୀବୋଽପି ବିଶୁଦ୍ଧୋ ବ୍ରହ୍ମଣୈକତାମ୍ ।
ଉପେତ୍ୟ କେବଲାନନ୍ଦଂ ନିଷ୍କଲଂ ପରମଶ୍ନୁତେ ॥ ୫୨ ॥
ବାହ୍ୟମାଭ୍ୟନ୍ତରଂ ଚେତି ଶୁଦ୍ଧଂ କର୍ମ ଦ୍ୱିଧୋଚ୍ୟତେ ।
ବାହ୍ୟଂ ସ୍ନାନାଦି ନିତ୍ୟଂ ସ୍ୟାଦ୍ଧ୍ୟାନାଦ୍ୟାଭ୍ୟନ୍ତରଂ ପରମ୍ ॥ ୫୩ ॥
ଅତଃ ଶୁଦ୍ଧେରଶୁଦ୍ଧାନାଂ ନାଶୋ ଭବିତୁମର୍ହତି ।
ନ ଶୁଦ୍ଧବ୍ୟତିରେକେଣ ପ୍ରୟତ୍ନାନ୍ତରମିଷ୍ୟତେ ॥ ୫୪ ॥
ବିଶୁଦ୍ଧକର୍ମନିଷ୍ଠାସ୍ତେ ଯତୟୋଽନ୍ୟେଽପି ବା ଜନାଃ ।
ଅତ୍ରୈବ ପରିମୁଚ୍ୟନ୍ତେ ସ୍ୱାତନ୍ତ୍ର୍ୟେଣ ପରାମୃତାତ୍ ॥ ୫୫ ॥
ଆରୂଢଃ ପଂଚମୀଂ ଭୂମିଂ ଶୁଦ୍ଧେନୈବାବତିଷ୍ଠତେ ।
ଅତୋଽତ୍ର ମତିମାନ୍ନିତ୍ୟଂ ପଂଚମ୍ୟଭ୍ୟାସମାଚରେତ୍ ॥ ୫୬ ॥
ଇନ୍ଦ୍ରିୟାଣି ବିଶୁଦ୍ଧାନ୍ୟପ୍ୟଶୁଦ୍ଧାନାଂ ବିବର୍ଜନାତ୍ ।
ଶୁଦ୍ଧାନାମପ୍ୟନୁଷ୍ଠାନାଦ୍ଧୀମାଂସ୍ତାନି ନ ବିଶ୍ୱସେତ୍ ॥ ୫୭ ॥
ଅଶୁଦ୍ଧେଷୁ ପ୍ରବର୍ତେରନ୍ ପୂର୍ୱବାସନୟା ସ୍ୱତଃ ।
ତେଭ୍ୟୋ ନିୟମ୍ୟ ଶୁଦ୍ଧେଷୁ ନିତ୍ୟଂ ତାନି ପ୍ରବର୍ତୟେତ୍ ॥ ୫୮ ॥
ଇନ୍ଦ୍ରିୟାଣାଂ ଚ ମନସଃ ପ୍ରସାଦଂ ଶୁଦ୍ଧକର୍ମଭିଃ ।
ଉପଲଭ୍ୟାପି ଦୁର୍ବୁଦ୍ଧିରଶୁଦ୍ଧେହ ପ୍ରବର୍ତତେ ॥ ୫୯ ॥
ପ୍ରସନ୍ନମନସଃ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟାତ୍ସୁଖଂ କିଂଚିତ୍ପ୍ରଜାୟତେ ।
ତାବନ୍ମାତ୍ରେଣ ତୃପ୍ତସ୍ତୁ କ୍ରମେଣାଧଃ ପତେନ୍ନରଃ ॥ ୬୦ ॥
ତୃପ୍ତିରଲ୍ପସୁଖପ୍ରାପ୍ତୌ ମହାନର୍ଥୈକକାରଣମ୍ ।
ଅତସ୍ତୃପ୍ତିମନାପ୍ୟୈବ ଶୁଦ୍ଧଂ ନିତ୍ୟଂ ସମାଚରେତ୍ ॥ ୬୧ ॥
ଯଥା ବିଷୟଭୋଗେଷୁ ବିନା ତୃପ୍ତିଂ ପୁନଃ ପୁନଃ ।
ପ୍ରବର୍ତତେ ତଥା ନିତ୍ୟଂ ଯଃ ଶୁଦ୍ଧେଷୁ ସ ବୁଦ୍ଧିମାନ୍ ॥ ୬୨ ॥
ଶୁଦ୍ଧଂ ଶୁଦ୍ଧେନ ବର୍ଧେତ ଶୁଦ୍ଧଃ ଶୁଦ୍ଧଂ ତତୋ ବ୍ରଜେତ୍ ।
ଅଶୁଦ୍ଧମପ୍ୟଶୁଦ୍ଧେନାଶୁଦ୍ଧୋଽଶୁଦ୍ଧଂ ତଥା ନରଃ ॥ ୬୩ ॥
ଯଦେନ୍ଦ୍ରିୟମନଃପ୍ରାଣାଃ ଶାନ୍ତାଃ ସୁପ୍ତାବିବାଭବନ୍ ।
ଶୁଦ୍ଧାଶୁଦ୍ଧୋଭୟାତୀତସ୍ତଦା ତୃପ୍ତିଂ ପରାଂ ବ୍ରଜେତ୍ ॥ ୬୪ ॥
ଯାବନ୍ନେନ୍ଦ୍ରିୟସଂଶାନ୍ତିର୍ୟାବନ୍ନ ମନସୋଽପ୍ୟଯଃ ।
ଯାବନ୍ନ ପ୍ରାଣଶାନ୍ତିଶ୍ଚ ତାବଚ୍ଛୁଦ୍ଧଂ ସମାଚରେତ୍ ॥ ୬୫ ॥
ପରସ୍ପରୋପୟୋଗିତ୍ୱାଦ୍ବାହ୍ୟାଭ୍ୟନ୍ତରଶୁଦ୍ଧୟୋଃ ।
ବିୟୋଗୋ ନୈବ କାର୍ୟୋଽତ୍ର ବୁଧୈରାଦେହମୋଚନାତ୍ ॥ ୬୬ ॥
ଯଃ ଶୁଦ୍ଧପକ୍ଷୋ ହଂସଃ ସ ଊର୍ଧ୍ୱଂ ଗଚ୍ଛତି ଚାମ୍ବରେ ।
ଅଶୁଦ୍ଧପକ୍ଷଃ ଶ୍ୟେନସ୍ତୁ ବ୍ୟୋମଗୋଽପି ପତତ୍ୟଧଃ ॥ ୬୭ ॥
ଛିନ୍ନୈକପକ୍ଷୋ ହଂସୋଽପି ନୋର୍ଧ୍ୱଂ ଗନ୍ତୁମିତୋଽର୍ହତି ।
ଅତଃ ଶୁଦ୍ଧଦ୍ୱୟଂ ମୁଖ୍ୟଂ ସାଧନଂ ମୁକ୍ତୟେ ବିଦୁଃ ॥ ୬୮ ॥
ଯଦ୍ୟପ୍ୟାଭ୍ୟନ୍ତରଂ ଶୁଦ୍ଧଂ ବାହ୍ୟଶୁଦ୍ଧନିବର୍ତକମ୍ ।
ଭବତ୍ୟେତେନ ସାମ୍ୟଂ ନ ତୟୋରିତି ଚ କେଚନ ॥ ୬୯ ॥
ତଥାଽପି ବାହ୍ୟବିଲୟସମକାଲଲୟାତ୍ପରମ୍ ।
ଆଭ୍ୟନ୍ତରଂ ସମଂ ତେନ ବାହ୍ୟେନ ସ୍ୟାତ୍ସ୍ୱକର୍ମଣା ॥ ୭୦ ॥
ଆଭ୍ୟନ୍ତରଂ ଚ ତଚ୍ଛୁଦ୍ଧଂ କର୍ମ ଦ୍ୱିବିଧମୁଚ୍ୟତେ ।
ସମ୍ପ୍ରଜ୍ଞାତସମାଧ୍ୟାଖ୍ୟମସମ୍ପ୍ରଜ୍ଞାତନାମ ଚ ॥ ୭୧ ॥
ଜୀବନ୍ମୁକ୍ତେଃ ପୁରାବୃତ୍ତମାଦ୍ୟଂ କର୍ମ ସ୍ୱମାନସମ୍ ।
ପୁରା ବିଦେହମୁକ୍ତେସ୍ତୁ ବୃତମନ୍ୟତ୍ସ୍ୱମାନସମ୍ ॥ ୭୨ ॥
ମାନସତ୍ୱାତ୍ସମାଧେଶ୍ଚ କର୍ମତ୍ୱୋକ୍ତିର୍ନ ଦୂଷ୍ୟତେ ।
ଅନନ୍ୟବିଷୟତ୍ୱାଚ୍ଚ ତତ୍ଫଲଂ ନୈବ ନଶ୍ୱରମ୍ ॥ ୭୩ ॥
ଅନ୍ତଃଶୁଦ୍ଧିର୍ବହିଃଶୁଦ୍ଧିଂ ଯଥା ନୄଣାମପେକ୍ଷତେ ।
ବହିଃଶୁଦ୍ଧିସ୍ତଥୈବାନ୍ତଃଶୁଦ୍ଧିଂ ଚ ନିୟମେନ ହି ॥ ୭୪ ॥
ଯସ୍ୟ କର୍ମସୁ ଶୁଦ୍ଧେଷ୍ୱପ୍ୟୌଦାସୀନ୍ୟଂ ବିଜାୟତେ ।
ତସ୍ୟୈବ ଜନ୍ମସାଂକର୍ୟମନୁମେୟଂ ବିପଶ୍ଚିତା ॥ ୭୫ ॥
ବିରୋଧୋ ଜାୟତେ ଯସ୍ୟ ଜ୍ଞାନକର୍ମସମୁଚ୍ଚୟେ ।
ତସ୍ୟୈବ ଜନ୍ମସାଂକର୍ୟମନୁମେୟଂ ବିପଶ୍ଚିତା ॥ ୭୬ ॥
ଯଃ ଶ୍ରୌତଂ କର୍ମ ହିତ୍ୱାନ୍ୟତ୍ତାନ୍ତ୍ରିକଂ ସମୁପାଶ୍ରୟେତ୍ ।
ତସ୍ୟୈବ ଜନ୍ମସାଂକର୍ୟମନୁମେୟଂ ବିପଶ୍ଚିତା ॥ ୭୭ ॥
ଯଶ୍ଚାନ୍ତରଂ ଚ ତତ୍କର୍ମ ମନ୍ୟତେ ମନ୍ଦଗୋଚରମ୍ ।
ତସ୍ୟୈବ ଜନ୍ମସାଂକର୍ୟମନୁମେୟଂ ବିପଶ୍ଚିତା ॥ ୭୮ ॥
ଅଶୁଦ୍ଧକର୍ମନିଷ୍ଠଃ ସନ୍ ଶୁଦ୍ଧଂ ନିନ୍ଦତି ଯଃ ସଦା ।
ତସ୍ୟୈବ ଜନ୍ମସାଂକର୍ୟମନୁମେୟଂ ବିପଶ୍ଚିତା ॥ ୭୯ ॥
ଶୁଦ୍ଧଂ ପଶ୍ୟତି ଯଃ ଶାନ୍ତମକ୍ଷିରୋଗୀବ ଭାସ୍କରମ୍ ।
ତସ୍ୟୈବ ଜନ୍ମସାଂକର୍ୟମନୁମେୟଂ ବିପଶ୍ଚିତା ॥ ୮୦ ॥
ବିଶୁଦ୍ଧବଂଶପ୍ରଭବଂ ମହାମତିଂ
ବିଶୁଦ୍ଧବାହ୍ୟାନ୍ତରକର୍ମଭାସ୍ୱରମ୍ ।
ବିଶୁଦ୍ଧବେଦାନ୍ତରହସ୍ୟବେଦିନଂ
ବିଦ୍ୱେଷ୍ଟି ଯଃ ସଂକର ଏବ ନେତରଃ ॥ ୮୧ ॥
ଅଶୁଦ୍ଧବଂଶପ୍ରଭବଂ ସୁଦୁର୍ମତିଂ
ସ୍ୱଶୁଦ୍ଧକର୍ମଦ୍ୱୟନଷ୍ଟତେଜସମ୍ ।
ଅଶୁଦ୍ଧତନ୍ତ୍ରାର୍ଥବିଦଂ ନରାଧମଂ
ଯଃ ଶ୍ଲାଘତେ ସଂକର ଏବ ନେତରଃ ॥ ୮୨ ॥
ଇତି ସୂର୍ୟଗୀତାୟାଂ ଦ୍ୱିତୀୟୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥
॥ ଅଥ ତୃତୀୟୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥
ଅଥାତଃ ସମ୍ପ୍ରବକ୍ଷ୍ୟାମି ମମାନ୍ତର୍ୟାମିଣଂ ଶିବମ୍ ।
ଯଃ ସର୍ୱକର୍ମଣାଂ ସାକ୍ଷୀ ନିର୍ଲେପଃ ପ୍ରଭୁରୀଶ୍ୱରଃ ॥ ୧ ॥
ତ୍ରିନେତ୍ରଂ ନୀଲକଣ୍ଠଂ ଯଂ ସାମ୍ବଂ ମୃତ୍ୟୁଂଜୟଂ ହରମ୍ ।
ଧ୍ୟାତ୍ୱା ସଂସୃତିମୋକ୍ଷଃ ସ୍ୟାତ୍ତଂ ନମାମି ମହେଶ୍ୱରମ୍ ॥ ୨ ॥
ସର୍ୱେଷାଂ କର୍ମଣାମେକଃ ଫଲଦାତା ଯ ଉଚ୍ୟତେ ।
ସ ଏବ ମୃଡ ଈଶାନଃ ସର୍ୱଜ୍ଞଃ ସର୍ୱଶକ୍ତିମାନ୍ ॥ ୩ ॥
ଯସ୍ୟ ସ୍ମରଣମାତ୍ରେଣ ନିବର୍ତନ୍ତେଽଖିଲାପଦଃ ।
ସମ୍ପଦଶ୍ଚେହ ଲଭ୍ୟନ୍ତେ ସୋଽନ୍ତର୍ୟାମୀ ଶିବୋ ହରଃ ॥ ୪ ॥
ଯେନୈବ ସୃଷ୍ଟମଖିଲଂ ଜଗଦେତଚ୍ଚରାଚରମ୍ ।
ଯସ୍ମିଂସ୍ତିଷ୍ଠତି ନଶ୍ୟତ୍ୟପ୍ୟେଷ ଏକୋ ମହେଶ୍ୱରଃ ॥ ୫ ॥
ଯଂ ନମନ୍ତି ସୁରାଃ ସର୍ୱେ ସ୍ୱସ୍ୱାଭୀଷ୍ଟପ୍ରସିଦ୍ଧୟେ ।
ସ୍ୱାତନ୍ତ୍ର୍ୟଂ ଯସ୍ୟ ସର୍ୱତ୍ର ସୋଽନ୍ତର୍ୟାମି ମହେଶ୍ୱରଃ ॥ ୬ ॥
ଉମାର୍ଧବିଗ୍ରହଃ ଶମ୍ଭୁଃ ତ୍ରିନେତ୍ରଃ ଶଶିଶେଖରଃ ।
ଗଂଗାଧରୋ ମହାଦେବଃ ସୋଽନ୍ତର୍ୟାମି ଦୟାନିଧିଃ ॥ ୭ ॥
ଶ୍ରୁତିସ୍ମୃତିପୁରାଣେଷୁ ଯସ୍ୟୈବାଧିକ୍ୟମିଷ୍ୟତେ ।
ଯସ୍ୟାଧିକ୍ୟସ୍ମୃତେର୍ମୁକ୍ତିଃ ସୋଽନ୍ତର୍ୟାମୀ ପୁରାତନଃ ॥ ୮ ॥
ଯନ୍ନାମଜପମାତ୍ରେଣ ପୁରୁଷଃ ପୂଜ୍ୟତେ ସୁରୈଃ ।
ଯମାହୁଃ ସର୍ୱଦେବେଶଂ ସୋଽନ୍ତର୍ୟାମୀ ଗୁରୂତ୍ତମଃ ॥ ୯ ॥
ଯଦାଖ୍ୟାମୃତପାନେନ ସଂତୃପ୍ତା ମୁନୟୋଽଖିଲାଃ ।
ନ ବାଞ୍ଛନ୍ତି ମହାଭୋଗାନ୍ ସୋଽନ୍ତର୍ୟାମୀ ଜଗତ୍ପତିଃ ॥ ୧୦ ॥
ଅରୁଣ ଉବାଚ –
ସଦ୍ଗୁରୋ ଭାସ୍କର ଶ୍ରୀମନ୍ ସର୍ୱତତ୍ତ୍ୱାର୍ଥକୋବିଦ ।
ଶ୍ରୁତିସ୍ମୃତିପୁରାଣେଷୁ ହ୍ୟନ୍ତର୍ୟାମ୍ୟନ୍ୟଥା ଶ୍ରୁତଃ ॥ ୧୧ ॥
ସତ୍ୟଂ ଜ୍ଞାନମନନ୍ତଂ ଯତ୍ପ୍ରସିଦ୍ଧଂ ବ୍ରହ୍ମ ନିଷ୍କଲମ୍ ।
ନିର୍ଗୁଣଂ ନିଷ୍କ୍ରିୟଂ ଶାନ୍ତଂ କେବଲଂ ସର୍ୱଗଂ ପରମ୍ ॥ ୧୨ ॥
ତଦେବ ସର୍ୱାନ୍ତର୍ୟାମୀ ଶ୍ରୁତଂ ସର୍ୱାନ୍ତରତ୍ୱତଃ ।
ବରେଣ୍ୟଂ ସବିତୁସ୍ତେ ଚ ଗାୟତ୍ର୍ୟାଂ ତଦ୍ଧି କଥ୍ୟତେ ॥ ୧୩ ॥
ଅଶରୀରସ୍ୟ ତସ୍ୟୈବ ହ୍ୟାଦିମଧ୍ୟାନ୍ତବର୍ଜନାତ୍ ।
ଆକାଶବଦ୍ୱିଭୂତେନ ସର୍ୱାନ୍ତର୍ୟାମିତୋଚିତା ॥ ୧୪ ॥
ଶିବସ୍ୟ ସଶରୀରସ୍ୟ ସାମ୍ବସ୍ୟ ସଗୁଣସ୍ୟ ତୁ ।
ଅବିଭୁତ୍ୱେନ ସା ନୈବ ଯୁଜ୍ୟତେ ଭାସ୍କର ପ୍ରଭୋ ॥ ୧୫ ॥
ସଗୁଣୈକପ୍ରଧାନୈଶ୍ଚ ବିଶିଷ୍ଟାଦ୍ୱୈତବାଦିଭିଃ ।
କୈଶ୍ଚିଦ୍ବ୍ରହ୍ମହରୀଶାନାମନ୍ତର୍ୟାମିତ୍ୱମୁଚ୍ୟତେ ॥ ୧୬ ॥
ସର୍ୱଜ୍ଞତ୍ୱାଦିଧର୍ମାଣାଂ ସମତ୍ୱଂ ଚ ତ୍ରିମୂର୍ତିଷୁ ।
ମତ୍ୱୈବୋପାସତେ ବିପ୍ରାଃ ତେ ଗାୟତ୍ରୀପରାୟଣାଃ ॥ ୧୭ ॥
କେଚିଦ୍ ଦ୍ରୁହିଣ ଏବ ସ୍ୟାଦନ୍ତର୍ୟାମୀ ବାକ୍ପତିଃ ।
ନାନ୍ୟୌ ହରିହରୌ କର୍ମପ୍ରସିଦ୍ଧେରିତି ବୈ ବିଦୁଃ ॥ ୧୮ ॥
କେଚିତ୍ତୁ ବିଷ୍ଣୁରେବ ସ୍ୟାଦନ୍ତର୍ୟାମୀ ରମାପତିଃ ।
ନ ବିଧୀଶୌ ପରୋପାସ୍ତିପ୍ରସିଦ୍ଧେରିତି ବୈ ବିଦୁଃ ॥ ୧୯ ॥
କେଚିଚ୍ଚ ଶିବ ଏକଃ ସ୍ୟାଦନ୍ତର୍ୟାମୀ ହ୍ୟୁମାପତିଃ ।
ନାନ୍ୟୌ ବ୍ରହ୍ମହରୀ ଜ୍ଞାନପ୍ରସିଦ୍ଧେରିତି ସଂବିଦୁଃ ॥ ୨୦ ॥
ତ୍ୱଦୁକ୍ତରୀତ୍ୟା ତ୍ୱାଧିକ୍ୟଂ ଜ୍ଞାନୋପାସନକର୍ମସୁ ।
କର୍ମଣୋଽବଗତଂ ତେନ ବିଧେରେବ ପ୍ରସିଧ୍ୟତି ॥ ୨୧ ॥
ଏଷ ପକ୍ଷଃ ସମୀଚୀନସ୍ତବ ନୈବ ଭବିଷ୍ୟତି ।
ତସ୍ମାଦନିଶ୍ଚିତାର୍ଥଂ ମାଂ କୁରୁଷ୍ୱାସଂଶୟଂ ପ୍ରଭୋ ॥ ୨୨ ॥
ସୂର୍ୟ ଉବାଚ –
ସମ୍ୟକ୍ପୃଷ୍ଟଂ ତ୍ୱୟା ଧୀମନ୍ନରୁଣ ଶୃଣୁ ସାଦରମ୍ ।
ବକ୍ଷ୍ୟାମି ନିଶ୍ଚିତାର୍ଥଂ ତେ ଶ୍ରୁତିସ୍ମୃତ୍ୟାଦିଭିଃ ସ୍ଫୁଟମ୍ ॥ ୨୩ ॥
ଅନ୍ତର୍ୟାମୀ ଦ୍ୱିଧା ପ୍ରୋକ୍ତଃ ସଗୁଣୋ ନିର୍ଗୁଣୋଽପି ଚ ।
ଚରସ୍ୟ କେବଲଂ ତ୍ୱାଦ୍ୟଶ୍ଚରସ୍ୟାନ୍ୟୋଽଚରସ୍ୟ ଚ ॥ ୨୪ ॥
ଅହଂ ହି ଚର ଏବାସ୍ମି ମଦନ୍ତର୍ୟାମିଣାବୁଭୌ ।
ଗାୟତ୍ର୍ୟାଂ ଚାବଗନ୍ତବ୍ୟୌ ଦେବୌ ସଗୁଣନିର୍ଗୁଣୌ ॥ ୨୫ ॥
ନିର୍ଗୁଣଶ୍ଚାବଗନ୍ତବ୍ୟଃ ସଗୁଣଦ୍ୱାରତୋଽଖିଲୈଃ ।
ଅତୋଽବ୍ରୁବଂ ଶିବଂ ସାକ୍ଷାନ୍ମଦନ୍ତର୍ୟାମିଣଂ ତବ ॥ ୨୬ ॥
କାରଣତ୍ୱଂ ଯଥା ସିଦ୍ଧଂ ବ୍ରହ୍ମଣଃ ପରମାତ୍ମନଃ ।
ଯଥା ଶିବସ୍ୟ ସାମ୍ବସ୍ୟ କାର୍ୟତ୍ୱଂ ଚ ସତାଂ ମତମ୍ ॥ ୨୭ ॥
ତଥା ଶିବସ୍ୟ ହେତୁତ୍ୱଂ ବିଷ୍ଣୋଃ କାର୍ୟତ୍ୱମପ୍ୟଥ ।
ବିଷ୍ଣୋଶ୍ଚ ହେତୁତାଂ ତଦ୍ୱଦ୍ୱିଧେର୍ୱିଦ୍ଧି ଚ କାର୍ୟତାମ୍ ॥ ୨୮ ॥
ବ୍ରହ୍ମା ବିଷ୍ଣୁଃ ଶିବୋ ବ୍ରହ୍ମ ହ୍ୟୁତ୍ତରୋତ୍ତରହେତବଃ ।
ଇତି ଜାନନ୍ତି ବିଦ୍ୱାଂସୋ ନେତରେ ମାୟଯା ବୃତାଃ ॥ ୨୯ ॥
ବିଶିଷ୍ଟାଦ୍ୱୈତିନୋ ବାଽନ୍ୟେ ସଗୁଣୈକାଭିମାନିନଃ ।
ଅଶରୀରାନଭିଜ୍ଞତ୍ୱାନ୍ମାୟାପରବଶା ଧ୍ରୁବମ୍ ॥ ୩୦ ॥
ସର୍ୱଜ୍ଞତ୍ୱାଦିଧର୍ମାଣାଂ କଥଂ ସାମ୍ୟଂ ତ୍ରିମୂର୍ତିଷୁ ।
ତ୍ରୟାଣାଂ ଚ ଗୁଣାନାଂ ହି ବୈଷମ୍ୟଂ ସର୍ୱସଂମତମ୍ ॥ ୩୧ ॥
ଗୁଣତ୍ରୟବଶାତ୍ତେଷାଂ ବୈଷମ୍ୟଂ ବିଦ୍ଧି ସୁସ୍ଥିତମ୍ ।
ବ୍ରହ୍ମା ହି ରାଜସଃ ପ୍ରୋକ୍ତୋ ବିଷ୍ଣୁସ୍ତାମସ ଉଚ୍ୟତେ ॥ ୩୨ ॥
ରୁଦ୍ରଃ ସ ସାତ୍ତ୍ୱିକଃ ପ୍ରୋକ୍ତଃ ମୂର୍ତିବର୍ଣୈଶ୍ଚ ତାଦୃଶାଃ ।
ଚିତ୍ସ୍ୱରୂପାନୁଭୂତ୍ୟା ଚ ତାରତମ୍ୟଂ ନିଗଦ୍ୟତେ ॥ ୩୩ ॥
ନିର୍ୱିଶେଷପରବ୍ରହ୍ମାନନ୍ୟତ୍ୱେନ ତୁ ତେ ସମାଃ ।
ତଥାଽପି ଶିବଶବ୍ଦସ୍ୟ ପରବ୍ରହ୍ମାତ୍ମକତ୍ୱତଃ ॥ ୩୪ ॥
ସାକ୍ଷିଣା ନିର୍ୱିକାରେଣ ଚିନ୍ମାତ୍ରେଣ ମହାତ୍ମନା ।
ସଦାଶିବେନ ନିତ୍ୟେନ କେବଲେନ ସମୋ ନ ହି ॥ ୩୫ ॥
ସାମ୍ବସ୍ୟ ଚନ୍ଦ୍ରଚୂଡସ୍ୟ ନୀଲକଣ୍ଠସ୍ୟ ଶୂଲିନଃ ।
ଉତ୍କର୍ଷୋଽସ୍ତି ସ୍ୱତଃସିଦ୍ଧଃ କିଂ ମୟା ପ୍ରତିପାଦ୍ୟତେ ॥ ୩୬ ॥
ଆଦୌ ମାଂ ଜନୟାମାସ ବ୍ରହ୍ମା ସାକ୍ଷାଚ୍ଚତୁର୍ମୁଖଃ ।
ଯଥା ତଥା ବିରିଂଚିଂ ତଂ ଶ୍ରୀମାନ୍ନାରାୟଣୋ ହରିଃ ॥ ୩୭ ॥
ଯତୋଽଭବନ୍ମହାବିଷ୍ଣୁର୍ମମାରୁଣ ପିତାମହଃ ।
ତତୋ ମେ ସୁପ୍ରସିଦ୍ଧଭୂତ୍ସୂର୍ୟନାରାୟଣ ଅଭ୍ଧା ॥ ୩୮ ॥
ନୈତେନ ସକଲେଶସ୍ୟ ପ୍ରପିତାମହତାବଶାତ୍ ।
ସର୍ୱୋତ୍କୃଷ୍ଟତ୍ୱସଂସିଦ୍ଧ୍ୟା ଲୁପ୍ୟତେ ହ୍ୟାନ୍ତରାତ୍ମନା ॥ ୩୯
ଅଥ ବା ଯୋଗବୃତ୍ୟା ସ୍ୟାଚ୍ଛିବୋ ନାରାୟଣାଭିଧଃ ।
ତଦ୍ଦୃଷ୍ଟିର୍ମୟି କର୍ତବ୍ୟୋପାସକରିତି ସନ୍ମତମ୍ ॥ ୪୦ ॥
କର୍ମୋପାସନବୋଧେଷୁ ବ୍ରହ୍ମବିଷ୍ଣୁଶିବାଃ କ୍ରମାତ୍ ।
ପ୍ରସିଦ୍ଧା ଇତି ସଂତ୍ୟଜ୍ୟ ଧିୟଂ ଶୃଣୁ ବଚୋ ମମ ॥ ୪୧ ॥
ତ୍ରିଷୁ ତ୍ରୟଃ ପ୍ରସିଦ୍ଧାଃ ସ୍ୟୁସ୍ତାରତମ୍ୟେନ ଚାରୁଣ ।
କାମ୍ୟକର୍ମପ୍ରଧାନୋଽସ୍ତି ସ୍ୱୟଂଭୂଶ୍ଚତୁରାନନଃ ॥ ୪୨ ॥
ନୈମିତ୍ତିକପ୍ରଧାନସ୍ତୁ ବିଷ୍ଣୁଃ କମଲଲୋଚନଃ ।
ନିତ୍ୟକର୍ମପ୍ରଧାନଃ ସ ଶିବଃ ସାକ୍ଷାତ୍ତ୍ରିଲୋଚନଃ ॥ ୪୩ ॥
ମୂର୍ତ୍ୟୁପାସ୍ତୌ ବିଧିମୁଖ୍ୟସ୍ତ୍ୱଂଶୋପାସ୍ତୌ ହରିର୍ମତଃ ।
ନିରଂଶୋପାସନେ ମୁଖ୍ୟୋ ନୀଲକଣ୍ଠୋ ହରୋ ମତଃ ॥ ୪୪ ॥
ଜ୍ଞାନେ ଶ୍ରବଣଜେ ବ୍ରହ୍ମା ବିଜ୍ଞାନେ ମନନୋଦିତେ ।
ବିଷ୍ଣୁଃ ସ ସମ୍ୟଗ୍ଜ୍ଞାନେ ତୁ ନିଦିଧ୍ୟାସନଜେ ଶିବଃ ॥ ୪୫ ॥
ଅତ୍ରୈବଂ ସତି କସ୍ୟାଭୂଦାଧିକ୍ୟମରୁଣାଧୁନା ।
ତ୍ୱମେବ ସମ୍ୟଗାଲୋଚ୍ୟ ବିନିଶ୍ଚିନୁ ମହାମତେ ॥ ୪୬ ॥
ପୁରା କଶ୍ଚିନ୍ମହାଧୀରଃ ଶିବଭକ୍ତାଗ୍ରଣୀର୍ଦ୍ୱିଜଃ ।
ଶିବାଖ୍ୟାଜପସଂସକ୍ତଶ୍ଚଚାର ଭୁବି ନିସ୍ପୃହଃ ॥ ୪୭ ॥
ସ୍ୱାଶ୍ରମାଚାରନିରତୋ ଭସ୍ମରୁଦ୍ରାକ୍ଷଭୂଷଣଃ ।
ସର୍ୱଶାସ୍ତ୍ରାର୍ଥତତ୍ତ୍ୱଜ୍ଞଃ କାମକ୍ରୋଧାଦିବର୍ଜିତଃ ॥ ୪୮ ॥
ଶମାଦିଷଟ୍କସମ୍ପନ୍ନଃ ଶିବଭକ୍ତଜନାଦରଃ ।
ଶିବସ୍ୟ ବୈଭବଂ ସ୍ମୃତ୍ୱା ଶ୍ରୁତିସ୍ମୃତିପୁରାଣଗମ୍ ॥ ୪୯ ॥
ସର୍ୱେଶ୍ୱରସ୍ୟ ସାମ୍ବସ୍ୟ ତ୍ରିନେତ୍ରସ୍ୟ ଦୟାନିଧେଃ ।
ସଦାଶିବସ୍ୟ ମାହାତ୍ମ୍ୟଂ ସ୍ୱତ ଏବେଦମବ୍ରବୀତ୍ ॥ ୫୦ ॥
ପଶ୍ୱାଦିଭ୍ୟୋ ବରିଷ୍ଠାଃ କ୍ଷିତିଗତମନୁଜାସ୍ତେଭ୍ୟ ଏବେନ୍ଦ୍ରମୁଖ୍ୟଃ
ଦେବାସ୍ତେଭ୍ୟୋ ବିଧାତା ହରିରପି ଚ ତତଃ ଶଙ୍କରୋ ଯସ୍ତ୍ରିନେତ୍ରଃ ।
ନାନ୍ୟୋଽସ୍ମାଚ୍ଛଂକରାତ୍ତୁ ଶ୍ରୁତିଷୁ ନିଗଦିତୋ ବା ବରିଷ୍ଠଃ ସମୋ ବା
ସର୍ୱାନ୍ୱିଷ୍ଣ୍ୱାଦିକାଂସ୍ତଂ ନ ହି ବୟମଧୁନା ନୂନମେବାଶ୍ରୟାମଃ ॥ ୫୧ ॥
ମୂଲାଧାରେ ଗଣେଶସ୍ତଦୁପରି ତୁ ବିଧିର୍ୱିଷ୍ଣୁରସ୍ମାତ୍ତତୋଽୟଂ
ରୁଦ୍ରସ୍ଥାନେ ଚତୁର୍ଥେ ଶ୍ରୁତିରପି ଚ ତଥା ପ୍ରାହ ଶାନ୍ତଂ ଚତୁର୍ଥମ୍ ।
ଅସ୍ମାଦନ୍ୟଃ ଶିବୋଽସ୍ତି ତ୍ରିପୁରହର ଇତୋ ବା ସଦାଦ୍ୟଃ ଶିବୋଽସ୍ତି
ସ୍ୱସ୍ଥୋଽୟଂ ଦ୍ୱାଦଶାନ୍ତପ୍ରବଲନଟନକୃଚ୍ଚାପି ସାକ୍ଷାତ୍ସଭେଶଃ ॥ ୫୨ ॥
ରୌଦ୍ରୀ ଶକ୍ତିସ୍ତଥା ସ୍ୟାଦୟମପି ଚ ହରିଃ ଶାକ୍ତ ଏବଂ ବିରିଂଚୋ
ମନ୍ତବ୍ୟୋ ବୈଷ୍ଣବୋଽମୀ ସନକମୁଖମହାବ୍ରାହ୍ମଣା ବ୍ରାହ୍ମଣାଶ୍ଚ ।
ତସ୍ମାଦେବଂ ବିଭକ୍ତେ ନ ହି ଭବତି ହରେରଂଶିତାଂଶାଂଶିଭାବେ
ସାକ୍ଷାଦପ୍ୟତ୍ର ନିତ୍ୟଂ ପରମଶିବମହଂ ଚାଂଶିନଂ ତଂ ନମାମି ॥ ୫୩ ॥
ଶମ୍ଭୋରନ୍ୟନ୍ନ ପଶ୍ୟାମ୍ୟହମିହ ପରମେ ବ୍ୟୋମ୍ନି ସୋମାଚ୍ଛ୍ରୁତୌ ବା
ଯସ୍ୟୈବୈତେନ ଭାସା ଜଗଦଖିଲମିଦଂ ଭାସତେ ଚୈତ୍ୟରୂପମ୍ ।
ଯଚ୍ଛୀର୍ଷାଙ୍ଘ୍ରୀ ଦିଦୃକ୍ଷୁ ଦ୍ରୁହିଣମୁରରିପୁ ସର୍ୱଶକ୍ତ୍ୟାପ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା
ଖେଦନ୍ତୌ ଜଗ୍ମତୁସ୍ତଂ ପରମଶିବମମୁଂ ତ୍ୱାଂ ବିନା କଂ ନୁ ବନ୍ଦେ ॥ ୫୪ ॥
ଯଂ ବିଷ୍ଣୁର୍ନାବପଶ୍ୟତ୍ୟଖିଲଜନଭୟଧ୍ୱଂସକଂ କାଶିକାୟାଂ
ଲିଂଗଂ ଚୋପାସ୍ତ ଇତ୍ୟପ୍ୟଧିକଭସିତରୁଦ୍ରାକ୍ଷସଂଭୂଷିତଃ ସନ୍ ।
ଜାବାଲେୟେ ବୃହତ୍ୟପ୍ୟଥ ହରିଜନିତା ଶ୍ରୂୟତେ ସୋମ ଏକଃ
ପାୟାଚ୍ଛ୍ରୁତ୍ୟନ୍ତସିଦ୍ଧୋ ଜନିମୃତିଭୟଭୃତ୍ସଂସୃତେସ୍ତାରକୋ ମାମ୍ ॥ ୫୫ ॥
ମଧ୍ୟେ କୋ ବାଽଧିକଃ ସ୍ୟାଦ୍ଦ୍ରୁହିଣ ହରିହରାଣାମିତି ପ୍ରଶ୍ନପୂର୍ୱଂ
ବ୍ରହ୍ମାଦୌ ପୈପ୍ପଲାଦଂ ଖଲୁ ବଦତି ମହାନ୍ରୁଦ୍ର ଏବାଧିକଃ ସ୍ୟାତ୍ ।
ଇତ୍ୟୁକ୍ତ୍ୱା ଶାରଭାଖ୍ୟେ ଶ୍ରୁତିଶିରସି ନମଶ୍ଚାସ୍ତୁ ରୁଦ୍ରାୟ ତସ୍ମୈ
ସ୍ତୁତ୍ୱୈବଂ ଧ୍ୟେୟମାହ ତ୍ରିପୁରହରମୁମାକାଂତମେକଂ ଭଜେଽହମ୍ ॥ ୫୬ ॥
ଧ୍ୟାତା ରୁଦ୍ରୋ ରମେଶୋ ହରିରପି ତୁ ତଥା ଧ୍ୟାନମେକଃ ଶିବସ୍ତୁ
ଧ୍ୟେୟୋଽଥର୍ୱଶ୍ରୁତେଃ ସା ନିଖିଲରସବତୀ ଯା ସମାପ୍ତା ଶିଖାଭୂତ୍ ।
ଧ୍ୟେୟଶ୍ଚିନ୍ମାତ୍ର ଏକଃ ପରମଶିବ ଇତୋ ବା ଚିଦଂଦଶତ୍ୱ-
ମସ୍ୟ ଧ୍ୟାତୁଃ ସ୍ୟାନ୍ନ ତ୍ୱମୁଷ୍ୟ ପ୍ରକୃତିଭବମନୋବୃତ୍ତିରୂପସ୍ୟ ବିଷ୍ଣୋଃ ॥ ୫୭ ॥
ଏକୋ ରୁଦ୍ରୋ ମହେଶଃ ଶିବ ଇତି ଚ ମହାଦେବ ଏବୈଷ ସର୍ୱ
ବ୍ୟାପୀ ଯଃ ଶ୍ରୂୟତେଽସ୍ମିଂଚ୍ଛ୍ରୁତିଶିରସି ତଥାଥର୍ୱଶୀର୍ଷାଭିଧେ ଚ ।
ଦେବାଃ ସର୍ୱେ ଯଦନ୍ତସ୍ଥିତିଜୁଷ ଇହ ତେ ବିଷ୍ଣୁପୂର୍ୱାସ୍ତତୋନ୍ୟଃ
କୋ ବାଽସ୍ୟାଦ୍ୱ୍ୟାପକୋଽସ୍ମାନ୍ନିରତିଶୟଚିଦାକାଶରୂପାନ୍ମହେଶାତ୍ ॥ ୫୮ ॥
ନାଭୌ ବ୍ରହ୍ମାଣମୁକ୍ତ୍ୱା ହରିମପି ହୃଦୟେ ରୁଦ୍ରମେନଂ ଭ୍ରୁବୋସ୍ତ-
ନ୍ମଧ୍ୟେ ଶ୍ରୁତ୍ୟନ୍ତ ଏବଂ ପ୍ରଣବବିବରଣେ ନାରସିଂହାଭିଧେ ଚ ।
ବିଜ୍ଞେୟଃ ସୋଽୟମାତ୍ମା ଶିବ ଇତି ଚ ଚତୁର୍ଥୋଽଦ୍ୱିତୀୟଃ
ପ୍ରଶାନ୍ତଶ୍ଚେତ୍ୟାହାନ୍ତେ ପ୍ରଜେଶସ୍ତ୍ରିଦଶପରିପଦସ୍ତତ୍ସ ଈଶଃ ପ୍ରପୂଜ୍ୟଃ ॥ ୫୯ ॥
କୈବଲ୍ୟଂ ପ୍ରାପ୍ନୁୟାତ୍କଃ ପୁରୁଷ ଇହ ଶିବଂ କେବଲଂ ତ୍ୱାଂ ବିହାୟ
ସ୍ୱାମିନ୍ନୀଶଂ ତଥାନ୍ୟଂ ଜଗତି ସଦସତୋରତ୍ର ବିଷ୍ଣୋର୍ୱିଧେର୍ୱା ।
ଚିନ୍ମାତ୍ରଃ ପ୍ରତ୍ୟଗାତ୍ମା ତ୍ୱମସି ଖଲୁ ସଦା ପୂର୍ୱ ଏକଃ ଶିବୋଽତ-
ସ୍ତ୍ୱାମେବୈକଂ ଭଜେଽହଂ ସତତମପି ଜଗତ୍ସାକ୍ଷିଣଂ ନିର୍ୱିଶେଷମ୍ ॥ ୬୦ ॥
ସୂର୍ୟ ଉବାଚ –
ଏବଂ ଶିବସ୍ୟ ମାହାତ୍ମ୍ୟେ ସର୍ୱଶ୍ରୁତ୍ୟନ୍ତନିଶ୍ଚିତେ ।
ଉଦ୍ଭବେତ୍ସଂଶୟଃ କସ୍ୟ କୋ ମୁଚ୍ୟେତ ସଂଶୟାତ୍ ॥ ୬୧ ॥
ଅତୋରୁଣ ମହାପ୍ରାଜ୍ଞ ମୁଖ୍ୟାନ୍ତର୍ୟାମିଣଂ ମମ ।
ତ୍ରିନେତ୍ରଂ ଭଜ କୈବଲ୍ୟସଂସିଧ୍ୟୈ ପରମେଶ୍ୱରମ୍ ॥ ୬୨ ॥
॥ ଇତି ସୂର୍ୟଗୀତାୟାଂ ତୃତୀୟୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥
॥ ଅଥ ଚତୁର୍ଥୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥
ସୂର୍ୟ ଉବାଚ –
ଅଥାତଃ ସମ୍ପ୍ରବକ୍ଷ୍ୟାମି ତସ୍ୟାନ୍ତର୍ୟାମିଣୋ ଗୁରୋଃ ।
ଜଗତ୍ସୃଷ୍ଟ୍ୟାଦିକର୍ମାଣି ଲୀଲାରୂପାଣି ସୁବ୍ରତ ॥ ୧ ॥
ଆଦୌ ଜଗତ୍ସସର୍ଜେଦଂ ପଂଚୀକରଣକର୍ମଣା ।
ଯଃ ସ ଈଶୋ ମହାମାୟଃ ସର୍ୱଜ୍ଞଃ ସର୍ୱଶକ୍ତିମାନ୍ ॥ ୨ ॥
ଚତୁର୍ୱିଧେଷୁ ଭୂତେଷୁ ନିଜମାୟାବଶୀକୃତାନ୍ ।
ଜୀବାନ୍ ପ୍ରବେଶୟିତ୍ୱାନନୁପ୍ରବିବେଶ ସ୍ୱୟଂ ବଶୀ ॥ ୩ ॥
ଲୀଲାରୂପମପୀଦଂ ଚ କର୍ମ ତସ୍ୟ ମହେଶିତୁଃ ।
ପ୍ରାରବ୍ଧକର୍ମଜଂ ଜ୍ଞେୟମାଧିକାରିକତାବଶାତ୍ ॥ ୪ ॥
ସ ହ୍ୟାଦିକାରିକଃ ଶ୍ରେଷ୍ଠଃ ପୂର୍ୱଂ ଜୀବତ୍ୱମାଗତଃ ।
ସମୁଚ୍ଚୟାଦଭୂଦୀଶୋ ଜ୍ଞାନୋପାସନକର୍ମଣାମ୍ ॥ ୫ ॥
ପ୍ରାକ୍କଲ୍ପାଧିକୃତୋ ଦେବଃ ସ୍ୱାରବ୍ଧକ୍ଷପଣାତ୍ସ୍ୱୟମ୍ ।
ଅପହାୟ ନିଜାଂ ମାୟାଂ ପ୍ରାପ୍ତବାନ୍ ପରମଂ ପଦମ୍ ॥ ୬ ॥
ଅଥ ତାମାଶ୍ରିତୋ ଜୀବଃ କଲ୍ପାଦୌ ପୂର୍ୱବତ୍କ୍ରମାତ୍ ।
ସୃଷ୍ଟ୍ୱା ସର୍ୱାଧିକାରୀ ସନ୍ ଜଗତ୍ପାତି ଚ ହନ୍ତି ଚ ॥ ୭ ॥
କ୍ରିୟମାଣତୟା ତେନ ନିୟମେନୈବ କର୍ମଣାମ୍ ।
ତ୍ରୟାଣାଂ ତସ୍ୟ କର୍ମିତ୍ୱମୀଶସ୍ୟାପ୍ୟୁପପଦ୍ୟତେ ॥ ୮ ॥
ଜୀବନ୍ମୁକ୍ତସମାନତ୍ୱଂ ଯତସ୍ତସ୍ୟାବଗମ୍ୟତେ ।
ଅତଃ ପ୍ରାରବ୍ଧକର୍ମିତ୍ୱଂ ଅବଶ୍ୟଂ ତସ୍ୟ ସିଧ୍ୟତି ॥ ୯ ॥
ବ୍ରହ୍ମବିତ୍ତ୍ୱଂ ହି ତସ୍ୟ ସ୍ୟାନ୍ନ ତୁ ବ୍ରହ୍ମତ୍ୱମୀଶିତୁଃ ।
ସୃଷ୍ଟ୍ୟାଦିକର୍ମକର୍ତୃତ୍ୱଦର୍ଶନାନ୍ମାୟଯାଽପି ବା ॥ ୧୦ ॥
ଜୀବସୃଷ୍ଟ୍ୟାଦିକର୍ତୃତ୍ୱଂ ବ୍ରହ୍ମଣୋଽପି ବର୍ତତେ ।
ତଥାପି ପୂର୍ୱକର୍ମିତ୍ୱଂ ତସ୍ୟ ନ ଶ୍ରୂୟତେ କ୍ୱଚିତ୍ ॥ ୧୧ ॥
କର୍ମଣଃ ପ୍ରାଗଭାବତ୍ୱାଦ୍ଭାବତ୍ୱାଦ୍ବ୍ରହ୍ମଣୋ ବିଭୋଃ ।
ପୂର୍ୱକର୍ମବତୋ ହି ସ୍ୟାତ୍କର୍ମ ପ୍ରାରବ୍ଧସଂଜ୍ଞିତମ୍ ॥ ୧୨ ॥
ସୃଷ୍ଟ୍ୟାଦିକର୍ମବଦ୍ଧତ୍ୱେ ତସ୍ୟ ମାୟାବଶତ୍ୱତଃ ।
ବଶ୍ୟମାୟତ୍ୱବଚନଂ ବ୍ୟର୍ଥମେବେତି ଚେନ୍ନ ଚ ॥ ୧୩ ॥
ସ୍ୱାଧିକାରାବସନେ ହି କୈବଲ୍ୟଂ ନୋପରୁଧ୍ୟତେ ।
ଅତସ୍ତସ୍ୟ ପ୍ରସିଦ୍ଧଂ ତଦ୍ୱଶ୍ୟମାୟତ୍ୱମର୍ଥବତ୍ ॥ ୧୪ ॥
ସ୍ଥିତୌ ତୁ ତସ୍ୟ ମାୟିତ୍ୱଂ କାମିତ୍ୱାଦିବଦିଷ୍ୟତେ ।
ନ ଧନିତ୍ୱାଦିବତ୍କର୍ମ ପାରବଶ୍ୟାନ୍ନିରନ୍ତରମ୍ ॥ ୧୫ ॥
ଜାଗ୍ରଦ୍ୱତ୍ସୃଷ୍ଟିକର୍ମ ସ୍ୟାତ୍ସ୍ୱପ୍ନବତ୍ସ୍ଥିତିକର୍ମ ଚ ।
ଜଗତ୍ପ୍ରଲୟକର୍ମ ସ୍ୟାତ୍ ସୁପ୍ତିବତ୍ତସ୍ୟ ମାୟିନଃ ॥ ୧୬ ॥
ଅବସ୍ଥାତ୍ରୟବତ୍ତ୍ୱେନ କର୍ମତ୍ରିତୟବତ୍ତୟା ।
ଶରୀରତ୍ରୟବତ୍ତ୍ୱେନ ଜୀବଃ ସୋଽପୀତି କେଚନ ॥ ୧୭ ॥
ତଦୟୁକ୍ତଂ ପୁରା ଜୀବୋଽପ୍ୟଦ୍ୟ ବ୍ରହ୍ମାତ୍ମବିତ୍ତୟା ।
ସର୍ୱଜ୍ଞତ୍ୱାଦିସମ୍ପତ୍ତ୍ୟା ସ ହି ଜୀବବିଲକ୍ଷଣଃ ॥ ୧୮ ॥
ଜୀବନ୍ମୁକ୍ତସମାନତ୍ୱାନ୍ନ କର୍ମତ୍ରୟମୀଶିତୁଃ ।
ପ୍ରାରବ୍ଧମାତ୍ରବଦ୍ଧତ୍ୱାଦଧିକାରବଶାଦିହ ॥ ୧୯ ॥
ଅଧିକାରାବସାନେ ତଦ୍ବ୍ରହ୍ମତ୍ୱଂ ସମ୍ଭବିଷ୍ୟତି ।
ଇତି ବେଦାନ୍ତସିଦ୍ଧେଽର୍ଥେ ବ୍ୟଭିଚାରଃ କୁତୋ ଭବେତ୍ ॥ ୨୦ ॥
ବ୍ରହ୍ମୈବୈକମକର୍ମୋକ୍ତଂ ଶ୍ରୁତିଭିଃ ସ୍ମୃତିଭିଶ୍ଚ ତତ୍ ।
ଈଶସ୍ୟ କର୍ମତୋକ୍ତିସ୍ତୁ ଶ୍ରୂୟତେ ହ୍ୟୌପଚାରିକୀ ॥ ୨୧ ॥
ସ କର୍ମତ୍ୱେଽପି ତସ୍ୟ ସ୍ୟାତ୍କର୍ମମୋଚକତେଶିତୁଃ ।
ସଂଚିତାଗାମିହୀନତ୍ୱାତ୍ସର୍ୱଜ୍ଞତ୍ୱାଚ୍ଚ ସତ୍ତମ ॥ ୨୨ ॥
ଈଶ୍ୱରବ୍ରହ୍ମଣୋର୍ଭେଦଂ ସକର୍ମାଽକର୍ମତାଦିଭିଃ ।
ସୁପ୍ରସିଦ୍ଧମପହ୍ନୋତୁଂ କଃ ସମର୍ଥୋଽସ୍ତି ମାନତଃ ॥ ୨୩ ॥
ଈଶ୍ୱରସ୍ୟାପ୍ୟକର୍ମତ୍ୱଂ ଯଦି ବ୍ରୂୟାନ୍ନିରଂକୁଶମ୍ ।
ସ ଦ୍ୱୈତୀ ନ କଦାପ୍ୟସ୍ମାତ୍ସଂସାରାନ୍ମୁକ୍ତିମାପ୍ନୁୟାତ୍ ॥ ୨୪ ॥
ଯତସ୍ତତ୍ପଦବାଚ୍ୟୋଽର୍ଥଃ ସ ହେୟ ଇତି କଥ୍ୟତେ ।
ଅତସ୍ତସ୍ୟ ନ ନିତ୍ୟତ୍ୱଂ ନାକର୍ମତ୍ୱଂ ଚ ଯୁଜ୍ୟତେ ॥ ୨୫ ॥
ଅନଧ୍ୟସ୍ତାତ୍ମଭାବେନ ନ ଦେହେନୈବ କଶ୍ଚନ ।
ବ୍ୟାପ୍ରୀୟେତ ତତଶ୍ଚ ସ୍ୟାଦ୍ଦେହୀଶୋ ଧ୍ୟାନସଂୟୁତଃ ॥ ୨୬ ॥
ସ୍ୱଦେହେଽପୀଶ୍ୱରସ୍ୟାସ୍ତି ନାଧ୍ୟାସଃ ପାରମାର୍ଥିକଃ ।
ପ୍ରାତିଭାସିକମାଶ୍ରିତ୍ୟ ସ୍ରଷ୍ଟୃତ୍ୱାଦି ନିଗଦ୍ୟତେ ॥ ୨୭ ॥
ଦେହାଧ୍ୟାସସ୍ୟ ସତ୍ୟସ୍ୟ ନ କଦାପ୍ୟସ୍ତି ସଂଗତିଃ ।
ପ୍ରାଗୀଶଦେହାଭାବେନ ଦେହାଭାବେନ ଚାଽପ୍ୟଯେ ॥ ୨୮ ॥
ଜଗତ୍ପ୍ରଲୟକାଲେ ସ ନିର୍ୱ୍ୟାପାରୋଽପି ସୁପ୍ତବତ୍ ।
ଅଧ୍ୟାସବୀଜବତ୍ତ୍ୱେନ ପୁନଃ ସୃଷ୍ଟୌ ପ୍ରବର୍ତତେ ॥ ୨୯ ॥
ଚତୁର୍ୟୁଗସହସ୍ରାନ୍ତେ ବିଧାତୁର୍ହି ନିଶୋଚ୍ୟତେ ।
ତଦା ସୁପ୍ତସ୍ୟ ତସ୍ୟାପି ଜୀବସ୍ୟେବ ସବୀଜତା ॥ ୩୦ ॥
ତଥା ବିଷ୍ଣୋର୍ୟୁଗାଃ ପ୍ରୋକ୍ତାସ୍ତସ୍ମାଚ୍ଛତଗୁଣାଧିକାଃ ।
ତଥା ଶିବସ୍ୟ ତସ୍ମାଚ୍ଚ ବିଷ୍ଣୋଃ ଶତଗୁଣାଧିକାଃ ॥ ୩୧ ॥
ଏବଂ କାଲୈରବଚ୍ଛିନ୍ନାଂସ୍ତାରତମ୍ୟେନ ଜୀବବତ୍ ।
ଈଶ୍ୱରାଂସ୍ତାନ୍ କଥଂ ବ୍ରୂୟାଂ ଦେହକର୍ମାଦିବର୍ଜିତାନ୍ ॥ ୩୨ ॥
ବ୍ୟଷ୍ଟିଦେହତ୍ରୟଂ ସ୍ୱୀୟଂ ମତ୍ୱା ଜୀବତ୍ରୟଂ ଯଥା ।
ପାରମାର୍ଥିକସଂସାରନିବଦ୍ଧଂ କର୍ମିତାମଗାତ୍ ॥ ୩୩ ॥
ସମଷ୍ଟିଦେହତ୍ରିତୟଂ ତଥା ମତ୍ୱେଶ୍ୱରତ୍ରୟମ୍ ।
ପ୍ରାତିଭାସିକସଂସାରନିବଦ୍ଧଂ କର୍ମିତାମଗାତ୍ ॥ ୩୪ ॥
ଶୁଦ୍ଧସତ୍ତ୍ୱପ୍ରଧାନାୟାଂ ମାୟାୟାଂ ପ୍ରତିବିମ୍ବିତଃ ।
ଈଶ ଇତ୍ୟୁଚ୍ୟତେ ତସ୍ୟ ନିରୁପାଧିକତା କଥମ୍ ॥ ୩୫ ॥
ଔପାଧିକସ୍ୟ ନିତ୍ୟତ୍ୱଂ କଥଂ ବାଚ୍ୟଂ ମନୀଷିଭିଃ ।
ଅନିତ୍ୟସ୍ୟ ଚ ନୈଷ୍କର୍ମ୍ୟଂ କଥଂ ଭବିତୁମର୍ହତି ॥ ୩୬ ॥
ବ୍ରହ୍ମଣ୍ୟାରୋପିତୋ ଭ୍ରାନ୍ତୈରୀଶାଖ୍ୟଃ ସର୍ୱସୃଷ୍ଟିକୃତ୍ ।
ଆତ୍ମୟୋଗିଭିରଭ୍ରାନ୍ତୈଃ ସ ଭବତ୍ୟବରୋପିତଃ ॥ ୩୭ ॥
ଅବିଦ୍ୟାତିମିରାନ୍ଧସ୍ୟ ସ୍ଥାଣୌ ଚୋରବଦୀଶ୍ୱରଃ ।
ପ୍ରତିଭାତି ପରବ୍ରହ୍ମଣ୍ୟମଲେ ସ୍ୱାତ୍ମରୂପିଣି ॥ ୩୮ ॥
ସଦ୍ୟୋ ମୁମୁକ୍ଷୁଦୃଷ୍ଟ୍ୟା ହି ନେଶ୍ୱରସ୍ୟାସ୍ତି ସତ୍ୟତା ।
ଅତୋ ବିବର୍ତବାଦୋଽୟଂ ସୁତରାମୁପୟୁଜ୍ୟତେ ॥ ୩୯ ॥
ପରିଣାମେଽପ୍ୟନିତ୍ୟତ୍ୱସଂସିଦ୍ଧେରୀଶ୍ୱରସ୍ୟ ଚ ।
ଅଦ୍ୱୈତବ୍ରହ୍ମନିଷ୍ଠତ୍ୱଂ ଶ୍ରୋତୁର୍ଜୀବସ୍ୟ ସମ୍ଭବେତ୍ ॥ ୪୦ ॥
ଅଧିକାରିବିଭେଦେନ ବାଦାସ୍ତେ ମତାତ୍ରୟଃ ।
ତତ୍ରୋତ୍ତମାଧିକାରୀ ସ୍ୟାଚ୍ଛୃଣ୍ୱନ୍ନୀଶେ ବିବର୍ତତାମ୍ ॥ ୪୧ ॥
ଜୀବେ ତୁ ପରିଣାମିତ୍ୱଂ ଶୃଣ୍ୱନ୍ନେବୋତ୍ତମୋତ୍ତମଃ ।
କୀଟବଦ୍ଭୃଙ୍ଗରୂପେଣ ପରିଣାମେ ବିମୋକ୍ଷତଃ ॥ ୪୨ ॥
ଜୀବସ୍ୟେଶ୍ୱରତାଽବାପ୍ତୌ କ୍ରମମୁକ୍ତିର୍ହି ସିଧ୍ୟତି ।
ଅତୋଽସ୍ୟ ସଦ୍ୟୋ ମୁକ୍ତ୍ୟର୍ଥଂ ବ୍ରହ୍ମତାବାପ୍ତିରୀର୍ୟତେ ॥ ୪୩ ॥
ତୁରୀୟଃ ପଂଚମୋ ବାଽଽସ୍ତାମୀଶ୍ୱରଃ ଷଷ୍ଠ ଏବ ବା ।
ତସ୍ମାଦତୀତଂ ବ୍ରହ୍ମେତି ସିଦ୍ଧାନ୍ତେ କୋଽନୁସଂଶୟଃ ॥ ୪୪ ॥
ଈଶ୍ୱରେ ତିଷ୍ଠତି ବ୍ରହ୍ମ ବ୍ରହ୍ମଣୀଶଶ୍ଚ ତିଷ୍ଠତି ।
ଅତ ଏକତ୍ୱମେବ ସ୍ୟାଦ୍ଦ୍ୱୟୋରିତି ନ ତର୍କ୍ୟତାମ୍ ॥ ୪୫ ॥
ବ୍ରହ୍ମଣ୍ୟେବେଶ୍ୱରଃ ପ୍ରୋକ୍ତୋ ନ ତୁ ବ୍ରହ୍ମେଶ୍ୱରେ କ୍ୱଚିତ୍ ।
ବିଭୋରବିଭୁସଂସ୍ଥତ୍ୱାସଂଭବାତ୍ପରମାତ୍ମନଃ ॥ ୪୬ ॥
ବ୍ରହ୍ମକ୍ଷତ୍ରମୁଭେ ଯସ୍ୟ ଶ୍ରୁତ୍ୟା ଭବତ ଓଦନଃ ।
ଯସ୍ୟୋପସେଚନଂ ମୃତ୍ୟୁଃ ସ ଯତ୍ର ବ୍ରହ୍ମଣୀର୍ୟତେ ॥ ୪୭ ॥
ତଦେତାଦୃଶମିତ୍ୟତ୍ର କୋ ବେଦେଦନ୍ତୟାବ୍ୟଯମ୍ ।
ଅଖଣ୍ଡଂ ନିର୍ଗୁଣଂ ବ୍ରହ୍ମ ନିରାଧାରଂ ପରଂ ମହତ୍ ॥ ୪୮ ॥
ପରବ୍ରହ୍ମାଂଶଭୂତୋଽପି ପରମଃ ପୁରୁଷୋତ୍ତମଃ ।
ଈଶ୍ୱରାଦଧିକଃ ପ୍ରୋକ୍ତଃ କିଂ ପୁନର୍ବ୍ରହ୍ମ କେବଲମ୍ ॥ ୪୯ ॥
କାରଣଂ ଜଗତାମୀଶୋ ଜୀବାନାଂ ବ୍ରହ୍ମ କାରଣମ୍ ।
ଏବଂ ସତୀଶବ୍ରହ୍ମୈକ୍ୟଂ ବ୍ୟବହାରେ କଥଂ ଭବେତ୍ ॥ ୫୦ ॥
ଈଶସ୍ୟ କର୍ମିତାୟାଂ ହି ପୁଣ୍ୟଂ ପାପଂ ଚ ସଂଭବେତ୍ ।
ସୁଖଂ ଦୁଃଖଂ ଚ ତେନୈବ ଜୀବତ୍ୱମିତି ଚେଚ୍ଛୃଣୁ ॥ ୫୧ ॥
ଈଶଃ ପ୍ରବର୍ତତେ ପୁଣ୍ୟପାପୟୋର୍ଲୋକସଂଗ୍ରହାତ୍ ।
ତଥାଽପି ସୁଖଦୁଃଖେ ସ୍ତୋ ନୈବାତ୍ମଜ୍ଞାନବତ୍ତୟା ॥ ୫୨ ॥
ଭ୍ରୂଣହତ୍ୟାଦିପାପାନି ହ୍ୟକରୋଦ୍ୱିଷ୍ଣୁରୀଦୃଶଃ ।
ନ ତୈର୍ଦୁଃଖମଭୂତ୍ତସ୍ୟ ସମ୍ପ୍ରାପ୍ତଂ ପାରମାର୍ଥିକମ୍ ॥ ୫୩ ॥
ଲୋକକ୍ଷେମାର୍ଥକତ୍ୱେନ ତତ୍କୃତାଘସ୍ୟ ନିନ୍ଦ୍ୟତା ।
ନ ବାଚ୍ୟା ନ ଚ ତେନାସ୍ତି ଜୀବତ୍ୱଂ ତସ୍ୟ ସର୍ୱଥା ॥ ୫୪ ॥
ଋଗାଦିବେଦକର୍ତାଽପି ସ ଯଥୋକ୍ତଂ ସମାଚରେତ୍ ।
ଅନ୍ୟଥା ସମ୍ପ୍ରସଜ୍ୟେତ ହ୍ୟପ୍ରାମାଣିକତେଶିତୁଃ ॥ ୫୫ ॥
ସଂସିଦ୍ଧେ ଶାସ୍ତ୍ରକର୍ତୃତ୍ୱେ ନ କାରୟିତୃତା ବଚଃ ।
ବ୍ୟର୍ଥମେବେତି ଚେନ୍ନୈଷ ଦୋଷ ଏବ ବିଚାରଣେ ॥ ୫୬ ॥
ଜୀବସ୍ୟ କର୍ତୃତାୟାଂ ହି ସ୍ୟାତ୍କାରୟିତୃତେଶିତୁଃ ।
ଶାସ୍ତ୍ରସ୍ୟ କର୍ମତାୟାଂ ତୁ ମହେଶସ୍ୟାସ୍ତି କର୍ତୃତା ॥ ୫୭ ॥
ନୈତେନ ଶାସ୍ତ୍ରୟୋନିତ୍ୱଂ ନିର୍ଗୁଣସ୍ୟୈବ ହୀୟତେ ।
ନିର୍ଗୁଣୋଦ୍ଭୂତଶାସ୍ତ୍ରସ୍ୟ ସଗୁଣାଦ୍ୱ୍ୟକ୍ତିଦର୍ଶନାତ୍ ॥ ୫୮ ॥
ଉପଚର୍ୟତ ଈଶସ୍ୟ ଗୁଣିନଃ ଶାସ୍ତ୍ରୟୋନିତା ।
ଯଦ୍ୱାଽସ୍ତାମୁଭୟୋର୍ୱେଦବେଦାନ୍ତାଭ୍ୟାଂ ଚ ବୀଜତା ॥ ୫୯ ॥
ନ ଚୈତେନାସ୍ତି କର୍ମିତ୍ୱସାମ୍ୟଂ ବ୍ରହ୍ମେଶୟୋସ୍ତୟୋଃ ।
କର୍ତୁଶ୍ଚ କୃତକର୍ତୁଶ୍ଚ ଭେଦୋଽସ୍ତି ସ୍ପଷ୍ଟ ଏବ ହି ॥ ୬୦ ॥
କର୍ତୃତ୍ୱଂ ଯସ୍ୟ ସଂସିଦ୍ଧଂ କର୍ମିତ୍ୱଂ ତସ୍ୟ ସିଦ୍ଧ୍ୟତି ।
ଇତ୍ୟତ୍ର ସଂଶୟଃ କୋ ବା ତଦ୍ବ୍ରହ୍ମେଶୌ ଚ କର୍ମିଣୌ ॥ ୬୧ ॥
ଇତି ଚେତ୍କର୍ମିତେଶସ୍ୟ କାମିତ୍ୱାଦିବଦିଷ୍ୟତେ ।
ବ୍ରହ୍ମଣୋଽପି ତୁ କର୍ମିତ୍ୱଂ ଧନିତ୍ୱାଦିବଦିତ୍ୟତଃ ॥ ୬୨ ॥
ପରତନ୍ତ୍ରୋ ମହେଶଃ ସ୍ୟାତ୍ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରଂ ବ୍ରହ୍ମ ନିର୍ଗୁଣମ୍ ।
ଆଧାରାଧେୟଭାବେନ କାର୍ୟକାରଣତୟା ଦ୍ୱୟୋଃ ॥ ୬୩ ॥
କର୍ମିତ୍ୱେ ବ୍ରହ୍ମଣଃ ସିଦ୍ଧେ କଥଂ ନୈର୍ଗୁଣ୍ୟମୀର୍ୟତେ ।
ଇତି ଚେନ୍ନୈଷ ଦୋଷୋଽସ୍ତି ମାୟାଗୁଣବିବର୍ଜନାତ୍ ॥ ୬୪ ॥
ଅଦୃଶ୍ୟାଦିଭିର୍ୱିଦ୍ୟାଗୁଣୈରାନନ୍ଦତାଦିଭିଃ ।
ସଗୁଣବ୍ୟପଦେଶଃ ସ୍ୟାଦ୍ବ୍ରହ୍ମଣସ୍ତ୍ୱିଷ୍ଟ ଏବ ସଃ ॥ ୬୫ ॥
ଜଗତ୍ସଂସାରକର୍ତୃତ୍ୱଂ ଯଥା ଜୀବେଶୟୋର୍ମତମ୍ ।
ତଥା ଜୀବେଶକର୍ତୃତ୍ୱଂ ପରସ୍ୟ ବ୍ରହ୍ମଣୋ ମତମ୍ ॥ ୬୬ ॥
ବ୍ରହ୍ମଣୋଽନ୍ୟୋ ନ କର୍ତାଽସ୍ତି ପ୍ରାକ୍କର୍ମାଦିବିବର୍ଜନାତ୍ ।
ଅନାଦ୍ୟନନ୍ତଂ ବ୍ରହ୍ମୈକମକର୍ମାକର୍ତୃ ହୀର୍ୟତେ ॥ ୬୭ ॥
କାଲତ୍ରୟେଽପ୍ୟକର୍ତୃତ୍ୱଂ ବ୍ରହ୍ମଣଃ ସମ୍ମତଂ ଯଦି ।
ଜୀବେଶରଚନା ନ ସ୍ୟାତ୍ ଜଗତ୍ସଂସାରୟୋରପି ॥ ୬୮ ॥
ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷସିଦ୍ଧା ରଚନା କର୍ତାରଂ ସମପେକ୍ଷତେ ।
ଅତୋଽଦ୍ୟ କର୍ମକର୍ତୃତ୍ୱାଦ୍ବ୍ରହ୍ମଣଃ କର୍ମିତୋଚିତା ॥ ୬୯ ॥
କର୍ମିତ୍ୱେ ବ୍ରହ୍ମଣୋଽପ୍ୟେବଂ କିଂ ବାଚ୍ୟଂ ବ୍ରହ୍ମବେଦିନଃ ।
ବ୍ରହ୍ମୀଭୂତୋ ନ କର୍ମୀ ସ୍ୟାଦିତ୍ୟେତଚ୍ଚ ନ ସିଦ୍ଧ୍ୟତି ॥ ୭୦ ॥
ଯାଦୃଶଂ ବ୍ରହ୍ମ ନିର୍ଣୀତଂ ତଦ୍ଭୂତୋଽପି ଚ ତାଦୃଶଃ ।
ଇତି ନିର୍ଣୟ ଏବ ସ୍ୟାଦ୍ୟୁକ୍ତେରପି ସମଂଜସଃ ॥ ୭୧ ॥
କାଲତ୍ରୟେଽପ୍ୟକର୍ମିତ୍ୱମକର୍ତୃତ୍ୱମକାଲତା ।
କସ୍ୟ ଚିଦ୍ବ୍ରହ୍ମଣୋଽନ୍ୟସ୍ୟ ନୀରୂପସ୍ୟାସ୍ତି ବସ୍ତୁନଃ ॥ ୭୨ ॥
ତତ୍ର କାଲତ୍ରୟାତୀତଂ ନେହ ଜ୍ଞେୟଂ ବିବକ୍ଷିତମ୍ ।
ପ୍ରମେୟତ୍ୱପ୍ରମାଣତ୍ୱପ୍ରମାତୃତ୍ୱାଦିବର୍ଜନାତ୍ ॥ ୭୩ ॥
ଯେ ତୁ ବ୍ରହ୍ମେଶଜୀବାଃ ସମ୍ପ୍ରୋକ୍ତାଃ କର୍ତୃତ୍ୱସଂୟୁତାଃ ।
ବିଦ୍ୟଯା ମାୟଯା ତେ ହି କର୍ମିଣୋଽବିଦ୍ୟଯାପି ଚ ॥ ୭୪ ॥
କର୍ମିଷୁ ତ୍ରିଷୁ ଚୋକ୍ତେଷୁ ବ୍ରହ୍ମଣଃ ଶ୍ରୈଷ୍ଠ୍ୟଦର୍ଶନାତ୍ ।
ଅକର୍ମତ୍ୱଂ ଶ୍ରୁତିସ୍ମୃତ୍ୟୋଃ ପ୍ରୋଚ୍ୟତେ ଯୁକ୍ତମେବ ତତ୍ ॥ ୭୫ ॥
ଏତେନ କର୍ମିଣଃ ଶ୍ରୈଷ୍ଠ୍ୟଂ ସଂସିଦ୍ଧମିତି ଯେ ବିଦୁଃ ।
ଔଦାସୀନ୍ୟଂ ନ ତେଷାଂ ସ୍ୟାଚ୍ଛ୍ରୁତିସ୍ମୃତ୍ୟୁକ୍ତକର୍ମସୁ ॥ ୭୬ ॥
ଜ୍ଞାନାଦୁପାସ୍ତିରୁତ୍କୃଷ୍ଟା କର୍ମୋତ୍କୃଷ୍ଟମୁପାସନାତ୍ ।
ଇତି ଯୋ ବେଦ ବେଦାନ୍ତୈଃ ସ ଏବ ପୁରୁଷୋତ୍ତମଃ ॥ ୭୭ ॥
ଇତି ସୂର୍ୟଗୀତାୟାଂ ଚତୁର୍ଥୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥ ୪ ॥
ଅଥ ପଞ୍ଚମୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥
ସୂର୍ୟ ଉବାଚ –
ଅଥାତଃ ସମ୍ପ୍ରବକ୍ଷ୍ୟାମି କର୍ମିଶ୍ରେଷ୍ଠସ୍ୟ ଲକ୍ଷଣମ୍ ।
ଯଚ୍ଛ୍ରୁତ୍ୱା ନୈବ ଭୂୟୋଽନ୍ୟଚ୍ଛ୍ରୋତବ୍ୟଂ ତେଽବଶିଷ୍ୟତେ ॥ ୧ ॥
ଯସ୍ୟ ଦେହଃ ସ୍ୱକୀୟୋଽପି ସର୍ୱଥା ନ ପ୍ରତୀୟତେ ।
ନେନ୍ଦ୍ରିୟାଣି ଚ ସର୍ୱାଣି ସ କର୍ମିଶ୍ରେଷ୍ଠ ଉଚ୍ୟତେ ॥ ୨ ॥
ଯସ୍ୟ ପ୍ରାଣାଃ ପ୍ରଶାନ୍ତାଃ ସ୍ୟୁର୍ମନ ଆଦୀନି ଚ ସ୍ୱୟମ୍ ।
ଅବ୍ୟକ୍ତାନ୍ତାନି ସର୍ୱାଣି ସ କର୍ମିଶ୍ରେଷ୍ଠ ଉଚ୍ୟତେ ॥ ୩ ॥
ବାଲୋନ୍ମତ୍ତପିଶାଚାଦି ଚେଷ୍ଟିତାନ୍ୟପି ଯତ୍ର ନୋ ।
ନିଷ୍ଠାଽଜଗରବଦ୍ୟସ୍ୟ ସ କର୍ମିଶ୍ରେଷ୍ଠ ଉଚ୍ୟତେ ॥ ୪ ॥
ନାହଂଭାବଶ୍ଚ ଯସ୍ୟାସ୍ତି ନେଦଂଭାବଶ୍ଚ କୁତ୍ରଚିତ୍ ।
ସର୍ୱଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱବିହୀନାତ୍ମା ସ କର୍ମିଶ୍ରେଷ୍ଠ ଉଚ୍ୟତେ ॥ ୫ ॥
ପ୍ରାଗ୍ବଦ୍ଧୋଽହଂ ବିମୁକ୍ତୋଽଦ୍ୟେତ୍ୟେବଂ ଯସ୍ୟ ସ୍ମୃତିର୍ନ ଚ ।
ନିତ୍ୟମୁକ୍ତସ୍ୱରୂପଃ ସନ୍ ସ କର୍ମିଶ୍ରେଷ୍ଠ ଉଚ୍ୟତେ ॥ ୬ ॥
ବିଦେହମୁକ୍ତୋ ଯଃ ପ୍ରୋକ୍ତୋ ବରିଷ୍ଠୋ ବ୍ରହ୍ମବେଦିନାମ୍ ।
ଅରୂପନଷ୍ଟଚିତ୍ତାସୁଃ ସ କର୍ମିଶ୍ରେଷ୍ଠ ଉଚ୍ୟତେ ॥ ୭ ॥
କର୍ମାଣି ଯସ୍ୟ ସର୍ୱାଣି ବାସନାତ୍ରୟଜାନି ଚ ।
ଅଭବନ୍ନପଶାନ୍ତାନି ସ କର୍ମିଶ୍ରେଷ୍ଠ ଉଚ୍ୟତେ ॥ ୮ ॥
କର୍ମାଣି କର୍ମଭିଃ ଶୁଦ୍ଧୈରଶୁଦ୍ଧାନ୍ୟୁପମୃଦ୍ୟ ଯଃ ।
ସ କର୍ମବ୍ରହ୍ମମାତ୍ରୋଽଭୂତ୍ ସ କର୍ମିଶ୍ରେଷ୍ଠ ଉଚ୍ୟତେ ॥ ୯ ॥
ଜ୍ଞାନିନାମପି ଯଃ ଶ୍ରେଷ୍ଠଃ ସପ୍ତମୀଂ ଭୂମିକାଂ ଗତଃ ।
ଉପାସକାନାଂ ଯଶ୍ଚୈକଃ ସ କର୍ମିଶ୍ରେଷ୍ଠ ଉଚ୍ୟତେ ॥ ୧୦ ॥
ଯଃ ସର୍ୱୈଃ ପୀଡିତୋଽପି ସ୍ୟାନ୍ନିର୍ୱିକାରୋଽପି ପୂଜିତଃ ।
ସୁଖଦୁଃଖେ ନ ଯସ୍ୟ ସ୍ତଃ ସ କର୍ମିଶ୍ରେଷ୍ଠ ଉଚ୍ୟତେ ॥ ୧୧ ॥
ଯଃ ସର୍ୱୈର୍ମନୁଜୈଃ ପୂଜ୍ୟୋ ଯଃ ସର୍ୱୈଶ୍ଚ ସୁରାସୁରୈଃ ।
ବ୍ରହ୍ମବିଷ୍ଣୁଶିବୈର୍ୟଶ୍ଚ ସ କର୍ମିଶ୍ରେଷ୍ଠ ଉଚ୍ୟତେ ॥ ୧୨ ॥
ତ୍ୟକ୍ତ୍ୱା କର୍ମାଣି ସର୍ୱାଣି ସ୍ୱାତ୍ମମାତ୍ରେଣ ତିଷ୍ଠତଃ ।
କଥଂ କର୍ମିତ୍ୱମିତ୍ୟେବଂ ମା ଶଂକିଷ୍ଠା ମହାମତେ ॥ ୧୩ ॥
କର୍ମଣାଂ ଫଲମେଷା ହି ସ୍ୱାତ୍ମମାତ୍ରେଣ ସଂସ୍ଥିତିଃ ।
ଅତଃ ସଫଲକର୍ମୈଷ କର୍ମିଶ୍ରେଷ୍ଠୋ ଭବେଦ୍ଧ୍ରୁବମ୍ ॥ ୧୪ ॥
ଜ୍ଞାନେନ ଜ୍ଞାୟତେ ଯଦ୍ୱା ଉପାସ୍ତ୍ୟା ଚୋପଲଭ୍ୟତେ ।
ତତ୍ସ୍ଥିରଂ ପ୍ରାପ୍ୟତେଽନେନ କର୍ମଣା।ଆତୋଽସ୍ୟ କର୍ମିତା ॥ ୧୫ ॥
ଦେହେଽସ୍ମିନ୍ ବର୍ତମାନେଽପି ଦେହସ୍ମୃତିବିବର୍ଜନାତ୍ ।
ବିଦେହମୁକ୍ତ ଇତ୍ୟୁକ୍ତଃ କଥଂ କର୍ମୀତି ଚେଚ୍ଛୃଣୁ ॥ ୧୬ ॥
ଦେହବିସ୍ମୃତିମତ୍ତ୍ୱେଽପି କର୍ମଦେହେ ସ୍ଥିତତ୍ୱତଃ ।
ଅନ୍ୟଦୃଷ୍ଟ୍ୟାଽସ୍ୟ ଦେହିତ୍ୱାତ୍କର୍ମିତ୍ୱମୁପପଦ୍ୟତେ ॥ ୧୭ ॥
ଦେହସ୍ଥତ୍ୱାଦପୂର୍ଣଃ ସ୍ୟାଦିତି ଶକ୍ୟଂ ନ କିଂଚନ ।
ତଟାକମପ୍ରକୁଂଭସ୍ଥଂ ଜଲଂ ପୂର୍ଣଂ ହି ଦୃଶ୍ୟତେ ॥ ୧୮ ॥
ପ୍ରାରବ୍ଧକର୍ମମୁକ୍ତୋଽପି ଭୋଗାନ୍ମୁକ୍ତୋଽପି ଚାଖିଲାତ୍ ।
କର୍ମାକାର୍ୟେ ସ୍ଥିତଃ କର୍ମୀ ଦେହେ ସ୍ୟାଦ୍ଭୋଗସାଧନେ ॥ ୧୯ ॥
ସାଧନେ ସତି ଦେହେଽପି ସାଧ୍ୟୋ ଭୋଗୋ ନ ସିଧ୍ୟତି ।
ଦେହବିସ୍ମୃତିମତ୍ତ୍ୱେନ ଦେହହୀନସମତ୍ୱତଃ ॥ ୨୦ ॥
ଆହିତାଗ୍ନିତ୍ୱସଂସିଦ୍ଧ୍ୟୈ ଜ୍ୟୋତିଷ୍ଟୋମେ କୃତେଽପି ଚ ।
ଯଥା ନ ସ୍ୱର୍ଗମାପ୍ନୋତି ନିଷ୍କାମଃ ପୁରୁଷର୍ଷଭଃ ॥ ୨୧ ॥
ଜାଗ୍ରସ୍ୱପ୍ନସୁଷୁପ୍ତ୍ୟାତ୍ମସନ୍ଧିତ୍ରୟକୃତାମୃତଃ ।
ସର୍ୱସନ୍ଧ୍ୟାଦିରହିତଃ ସନ୍ଧିଭିର୍ୱନ୍ଦ୍ୟତେ ସଦା ॥ ୨୨ ॥
ଯଃ ସର୍ୱକର୍ମଭିର୍ୱନ୍ଦ୍ୟୋ ନିତ୍ୟଂ ସର୍ୱୈରକର୍ମିଭିଃ ।
ସ କର୍ମିପ୍ରବରୋଽକର୍ମିପ୍ରବରଶ୍ଚେତି କଥ୍ୟତେ ॥ ୨୩ ॥
ସର୍ୱସାମ୍ୟମୁପେତ୍ୟସ୍ୟ ସ୍ୱାତ୍ମାରାମସ୍ୟ ଯୋଗିନଃ ।
ସହସ୍ରଶଃ କୃତୈଃ କିଂ ବା ବନ୍ଦନୈରକୃତେଶ୍ଚ ବା ॥ ୨୪ ॥
ଦେହାଦିଷୁ ବିକାରେଷୁ ସ୍ୱୀୟତ୍ୱଂ ସ୍ୱତ୍ୱପୂର୍ୱକମ୍ ।
ବିହାୟ ନିତ୍ୟନିଷ୍ଠାଭିଃ ସ୍ୱମାତ୍ରଃ ସ ବିରାଜତେ ॥ ୨୫ ॥
ଇନ୍ଦ୍ରିୟାର୍ଥୈର୍ୱିମୂଢାନାଂ ଦୁଷ୍କର୍ମତ୍ୱଂ ନିଗଦ୍ୟତେ ।
ତୈରପେତଃ ସୁକର୍ମ୍ୟେଷ ବିଦେହ ଇତି କଥ୍ୟତେ ॥ ୨୬ ॥
ଯଃ ସର୍ୱଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱନିର୍ମୁକ୍ତଃ ସର୍ୱତ୍ରିପୁଟିବର୍ଜିତଃ ।
ସର୍ୱାବସ୍ଥାବିହୀନଃ ସ ବିଦେହ ଇତି କଥ୍ୟତେ ॥ ୨୭ ॥
ଲୌକିକଂ ବୈଦିକଂ କର୍ମ ସର୍ୱଂ ଯସ୍ମିନ୍କ୍ଷୟଂ ଗତମ୍ ।
ଯସ୍ମାନ୍ନୈବାଣୁମାତ୍ରଂ ଚ ବିଦେହ ଇତି କଥ୍ୟତେ ॥ ୨୮ ॥
ଯସ୍ୟେନ୍ଦ୍ରିୟାଣି ସର୍ୱାଣି ନ ଚଲନ୍ତି କଦାଚନ ।
ଭିତ୍ତିସ୍ଥଚିତ୍ରାଂଗାନୀବ ବିଦେହ ଇତି କଥ୍ୟତେ ॥ ୨୯ ॥
ଆତ୍ମାନଂ ସତ୍ୟମଦ୍ୱୈତଂ କେବଲଂ ନିର୍ଗୁଣାମୃତମ୍ ।
ସମ୍ପଶ୍ୟତଃ ସଦା ସ୍ୱାନ୍ୟବିକାରସ୍ଫୁରଣଂ କୁତଃ ॥ ୩୦ ॥
ଆତ୍ମେତରଦସତ୍ୟଂ ଚ ଦ୍ୱୈତଂ ନାନାଗୁଣାନ୍ୱିତମ୍ ।
ଅପଶ୍ୟତଃ ସଦାନନ୍ଦସ୍ୱରୂପାସ୍ଫୁରଣଂ କୁତଃ ॥ ୩୧ ॥
ଆଦିମଧ୍ୟାନ୍ତରହିତଚିଦାନନ୍ଦସ୍ୱରୂପିଣଃ ।
ସ୍ଥିତପ୍ରଜ୍ଞସ୍ୟ କୋ ବାଧଃ ଶରୀରେଣ ସ୍ୱୟୋଗିନଃ ॥ ୩୨ ॥
କର୍ମାଣି କର୍ମଣା ତ୍ୟକ୍ତ୍ୱା ବ୍ରହ୍ମଣା ବ୍ରହ୍ମଣି ସ୍ଥିତଃ ।
କର୍ମଣା ଶର୍ମ ସତତଂ ସମ୍ପ୍ରାପ୍ତଃ ସ ବିରାଜତେ ॥ ୩୩ ॥
ବୁଦ୍ଧେସ୍ତୈକ୍ଷ୍ଣ୍ୟଂ ଚ ମୌଢ୍ୟଂ ଚ ଯସ୍ୟ ନୈବାସ୍ତି କିଂଚନ ।
ବୁଦ୍ଧେଃ ପାରଂଗତଃ ସୋଽୟଂ ପ୍ରବୁଦ୍ଧଃ ଶୋଭତେତରାମ୍ ॥ ୩୪ ॥
ମନସ୍ତଥୈବ ସଂଲୀନଂ ଚିତୀବ ଲବଣଂ ଜଲେ ।
ଯଥା ନିରନ୍ତରାତ୍ମୀୟନିଷ୍ଠୟା ସୋଽଦ୍ୱୟୋଽଭବତ୍ ॥ ୩୫ ॥
ସମନସ୍ତ୍ୱାନ୍ମହଦ୍ଦୁଃଖମମନସ୍କସ୍ୟ ତତ୍କୁତଃ ।
ସମନସ୍କୋ ହି ସଂକଲ୍ପାନ୍ କରୁତେ ଦୁଃଖକାରିଣଃ ॥ ୩୬ ॥
ପ୍ରାରବ୍ଧକର୍ମଜଂ ଦୁଃଖଂ ଜୀବନ୍ମୁକ୍ତସ୍ୟ କଥ୍ୟତେ ।
କର୍ମତ୍ରୟବିହୀନସ୍ୟ ବିଦେହସ୍ୟ କଥଂ ନୁ ତତ୍ ॥ ୩୭ ॥
କର୍ମ କର୍ତବ୍ୟମିତି ବା ନ କର୍ତବ୍ୟମିତୀହ ବା ।
ଯଦି ମନ୍ୟେତ ବୈଦେହୀଂ ନ ମୁକ୍ତିଂ ପ୍ରାପ୍ତବାଂସ୍ତୁ ସଃ ॥ ୩୮ ॥
ସମାଧିର୍ୱାଽଥ କର୍ତବ୍ୟୋ ନ କର୍ତବ୍ୟ ଇତୀହ ବା ।
ଯଦି ମନ୍ୟେତ ବୈଦେହୀଂ ନ ମୁକ୍ତିଂ ପ୍ରାପ୍ତବାଂସ୍ତୁ ସଃ ॥ ୩୯ ॥
ପୂର୍ୱଂ ବଦ୍ଧୋଽଧୁନା ମୁକ୍ତୋଽସ୍ମ୍ୟହମିତ୍ୟେବ ବନ୍ଧନାତ୍ ।
ଯଦି ମନ୍ୟେତ ବୈଦେହୀଂ ନ ମୁକ୍ତିଂ ପ୍ରାପ୍ତବାଂସ୍ତୁ ସଃ ॥ ୪୦ ॥
ପୂର୍ୱମପ୍ୟଭବନ୍ମୁକ୍ତୋ ମଧ୍ୟେ ଭ୍ରାନ୍ତିସ୍ତୁ ବନ୍ଧବତ୍ ।
ଯଦି ମନ୍ୟେତ ବୈଦେହୀଂ ନ ମୁକ୍ତିଂ ପ୍ରାପ୍ତବାଂସ୍ତୁ ସଃ ॥ ୪୧ ॥
ବନ୍ଧ୍ୟାପୁତ୍ରାଦିବତ୍ସର୍ୱଂ ମୟ୍ୟଭୂଦସଦିତ୍ୟପି ।
ଯଦି ମନ୍ୟେତ ବୈଦେହୀଂ ନ ମୁକ୍ତିଂ ପ୍ରାପ୍ତବାଂସ୍ତୁ ସଃ ॥ ୪୨ ॥
ଆବିଦ୍ୟକଂ ତମୋ ଧ୍ୱସ୍ତଂ ସ୍ୱପ୍ରକାଶେନ ବା ଇତି ।
ଯଦି ମନ୍ୟେତ ବୈଦେହୀଂ ନ ମୁକ୍ତିଂ ପ୍ରାପ୍ତବାଂସ୍ତୁ ସଃ ॥ ୪୩ ॥
ସ୍ୱପ୍ନେଽପି ନାହଂଭାବୋଽସ୍ତି ମମ ଦେହେନ୍ଦ୍ରିୟାଦିଷୁ ।
ଯଦି ମନ୍ୟେତ ବୈଦେହୀଂ ନ ମୁକ୍ତିଂ ପ୍ରାପ୍ତବାଂସ୍ତୁ ସଃ ॥ ୪୪ ॥
ଅରୂପନଷ୍ଟମନସୋ ବିଦେହତ୍ୱଂ ପ୍ରକୀର୍ତ୍ୟତେ ।
ତତ୍କଥଂ ମନ୍ୟମାନସ୍ୟ ଯତ୍କିଂଚିତ୍ସ୍ୟାଦନାତ୍ମନଃ ॥ ୪୫ ॥
ମନୋ ନଶ୍ୟତି ନିଃଶେଷଂ ମନନସ୍ୟ ବିସର୍ଜନାତ୍ ।
ଅମନସ୍କସ୍ୱଭାବଂ ତତ୍ପଦଂ ତସ୍ୟାବଶିଷ୍ୟତେ ॥ ୪୬ ॥
ମନନେନ ବିନିଶ୍ଚିତ୍ୟ ବୈଦେହୀଂ ମୁକ୍ତିମାତ୍ମନଃ ।
ନୈଷ୍କର୍ମ୍ୟସିଦ୍ଧିଂ ବଦତାଂ କା ତୃପ୍ତିରବିବେକିନାମ୍ ॥ ୪୭ ॥
ଶ୍ରୁତ୍ୱା ବେଦାନ୍ତବାକ୍ୟାନି ମୋଦନ୍ତେଽନୁଭବଂ ବିନା ।
ଲୀଢେନ ତାଡପତ୍ରେଣ ଗୁଡାକ୍ଷରୟୁତେନ କିମ୍ ॥ ୪୮ ॥
ସ୍ୱାନୁଭୂତିଂ ବିନା ଶାସ୍ତ୍ରୈଃ ପଣ୍ଡିତାଃ ସମଲଂକୃତାଃ ।
କଚହୀନେବ ବିଧବା ଭୂଷଣୈର୍ଭୂଷିତୋତ୍ତମୈଃ ॥ ୪୯ ॥
ସ୍ୱାନୁଭୂତିଂ ବିନା କର୍ମାଣ୍ୟାଚରନ୍ତ୍ୟଖିଲାନ୍ୟପି ।
ସ୍ୱର୍ଣୟଃକୁମ୍ଭକାରାଦିତୁଲ୍ୟା ଏବୋପବୀତିନଃ ॥ ୫୦ ॥
ସ୍ୱାନୁଭୂତିଂ ବିନା ବେଦାନ୍ ପଠନ୍ତି ବିବିଧା ଦ୍ୱିଜାଃ ।
ପ୍ରାବୃଣ୍ଣିଶାୟାଂ ପରିତୋ ମଣ୍ଡୂକା ଇବ ଦୁସ୍ସ୍ୱରାଃ ॥ ୫୧ ॥
ସ୍ୱାନୁଭୂତିଂ ବିନା ଦେହଂ ବିଭ୍ରତ୍ୟଧ୍ୟାସଦାର୍ଢ୍ୟତଃ ।
ଶାକଲ୍ୟସ୍ୟ ମୃତଂ ଦେହଂ ଧନବୁଦ୍ଧ୍ୟେବ ତସ୍କରାଃ ॥ ୫୨ ॥
ସ୍ୱାନୁଭୂତିଂ ବିନା ଧ୍ୟାନଂ କୁର୍ୱନ୍ତ୍ୟାସନସଂୟୁତାଃ ।
ବକା ଇବାଂଭସସ୍ତୀରେ ମତ୍ସ୍ୟବଂଚନତତ୍ପରାଃ ॥ ୫୩ ॥
ସ୍ୱାନୁଭୂତିଂ ବିନା ଶ୍ୱାସାନ୍ନିରୁନ୍ଧନ୍ତି ହଠାତ୍ସଦା ।
ଅୟସ୍କାରୋଽନିଲଂ ବାହ୍ୟଂ ଦ୍ରୁତିକାୟାମିବାଧିକମ୍ ॥ ୫୪ ॥
ସ୍ୱାନୁଭୂତିଂ ବିନା ଯୋଗଦଣ୍ଡପଟ୍ଟାଦିଧାରିଣଃ ।
ଜୀର୍ଣକନ୍ଧାଭରଂ ଭଗ୍ନଦଣ୍ଡଭାଣ୍ଡାଦି ପିତ୍ତବତ୍ ॥ ୫୫ ॥
ସ୍ୱାନୁଭୂତିଂ ବିନା ଯଦ୍ୟତ୍କୁର୍ୱନ୍ତି ଭୁବି ମାନବାଃ ।
ତତ୍ତତ୍ସର୍ୱଂ ବୃଥୈବ ସ୍ୟାନ୍ମରୁଭୂମୌ କୃଷିର୍ୟଥା ॥ ୫୬ ॥
ସ୍ୱାନୁଭୂତ୍ୟର୍ଥକଂ କର୍ମ ନିକୃଷ୍ଟମପି ସର୍ୱଥା ।
ଉତ୍ତମଂ ବିବୁଧୈଃ ଶ୍ଲାଘ୍ୟଂ ଶ୍ୱେବ ଚୋରନିବର୍ତକଃ ॥ ୫୭ ॥
ସ୍ୱାନୁଭୂତ୍ୟୁପୟୁକ୍ତେଭ୍ୟ ଇତରାଣି ବହୂନ୍ୟପି ।
କର୍ମାଦୀନ୍ୟାଚରନ୍ମର୍ତ୍ୟୋ ଭ୍ରାନ୍ତବଦ୍ୱ୍ୟର୍ଥଚେଷ୍ଟିତଃ ॥ ୫୮ ॥
ଶ୍ରୁତିସ୍ମୃତିପୁରାଣେଷୁ କାମ୍ୟକର୍ମାଣ୍ୟନେକଧା ।
ପ୍ରୋଚ୍ୟନ୍ତେ ତେଷୁ ସଂସକ୍ତସ୍ତ୍ୟାଜ୍ୟଃ ଶିଷ୍ଟୈର୍ୱିଟୋ ଯଥା ॥ ୫୯ ॥
କାମ୍ୟକର୍ମସମାସକ୍ତଃ ସ୍ୱନିଷ୍ଠାଂ ସ୍ୱସ୍ୟ ମନ୍ୟତେ ।
ଜାତ୍ୟନ୍ଧଃ ସ୍ୱସ୍ୟ ରତ୍ନାଦିପରୀକ୍ଷାଦକ୍ଷତାମିବ ॥ ୬୦ ॥
ଅବଶେନ୍ଦ୍ରିୟମାତ୍ମାର୍ଥଗୁରୁବୁଦ୍ଧ୍ୟୈବ ସେବତେ ।
ବାଲାତନ୍ତୁସୁତଂ ଲୋକେଽଗଣିତଂ ଭୁକ୍ତୟେ ଯଥା ॥ ୬୧ ॥
ଯସ୍ତୁ ବଶ୍ୟେନ୍ଦ୍ରିୟଂ ଶାନ୍ତଂ ନିଷ୍କାମଂ ସଦ୍ଗୁରୁଂ ସଦା ।
ସ୍ୱାତ୍ମୈକରସିକଂ ମୁକ୍ତ୍ୟୈ ସ ଧୀମାନୁପଗଚ୍ଛତି ॥ ୬୨ ॥
କାମ୍ୟକର୍ମାଣି ଚୋତ୍ସୃଜ୍ୟ ନିଷ୍କାମୋ ଯୋ ମୁମୁକ୍ଷୟା ।
ଶାନ୍ତ୍ୟାଦିଗୁଣସଂୟୁକ୍ତଂ ଗୁରୁଂ ପ୍ରାପ୍ତଃ ସ ମୁଚ୍ୟତେ ॥ ୬୩ ॥
ଇତି ଶ୍ରୁତ୍ୱାଽରୁଣଃ ସୂର୍ୟାତ୍ସଂତୁଷ୍ଟଃ ସ୍ୱାତ୍ମନିଷ୍ଠୟା ।
କୃତକୃତ୍ୟ ଇଦଂ ପ୍ରାହ ଭାସ୍କରଂ ବିନୟାନ୍ୱିତଃ ॥ ୬୪ ॥
ଅରୁଣ ଉବାଚ –
ଶ୍ରୀମନ୍ଗୁରୁବର ସ୍ୱାମିଂସ୍ତ୍ୱନ୍ମୁଖାତ୍ପାରମାର୍ଥିକମ୍ ।
ନିଷ୍କାମକର୍ମମାହାତ୍ମ୍ୟଂ ଶ୍ରୁତ୍ୱା ଧନ୍ୟୋଽସ୍ମ୍ୟସଂଶୟମ୍ ॥ ୬୫ ॥
ସକର୍ମତ୍ୱମକର୍ମତ୍ୱଂ ବିଦେହସ୍ୟ ଚ ଲକ୍ଷଣମ୍ ।
ଶ୍ରୁତଂ ରହସ୍ୟଂ ନାତୋଽନ୍ୟତ୍କିଂଚିଦପ୍ୟବଶିଷ୍ୟତେ ॥ ୬୬ ॥
ତଥାଽପି ମମ ସାକ୍ଷାତ୍ତ୍ୱଂ କର୍ତବ୍ୟଂ ବ୍ରୂହି ନିଶ୍ଚିତମ୍ ।
ମଚ୍ଚିତ୍ତପରିପାକଂ ହି ଷେତ୍ସି ସର୍ୱଜ୍ଞ ସଦ୍ଗୁରୋ ॥ ୬୭ ॥
ଇତି ପୃଷ୍ଟ ଉବାଚେଦଂ ଭଗବାନ୍ଭାସ୍କରୋଽରୁଣମ୍ ।
ସ୍ୱସାରଥିଂ ନିଜଗ୍ରସ୍ଥଂ ବଦ୍ଧବାହୁଂ ନତାନନମ୍ ॥ ୬୮ ॥
ସୂର୍ୟ ଉବାଚ –
ଅରୁଣ ତ୍ୱଂ ପରଂ ବ୍ରହ୍ମ ସାକ୍ଷାଦ୍ଦୃଷ୍ଟ୍ୱାଽଧୁନା କୃତୀ ।
ତଥାଽପ୍ୟାଦେହପତନାଦ୍ବ୍ରହ୍ମାଭିଧ୍ୟାନମାଦରାତ୍ ॥ ୬୯ ॥
ସ୍ୱାଧିକାରୋଚିତଂ ଶୁଦ୍ଧଂ କର୍ମାପ୍ୟାଚର ସତ୍ତମ ।
ପ୍ରମାଦୋ ମାଽସ୍ତୁ ତେ ସ୍ୱପ୍ନେଽପ୍ୟୁକ୍ତୟୋର୍ବ୍ରହ୍ମକର୍ମଣୋଃ ॥ ୭୦ ॥
ସଂବାଦମାବୟୋରେତଂ ସର୍ୱପାପହରଂ ଶୁଭମ୍ ।
ଯଃ ଶୃଣୋତି ସକୃଦ୍ୱା ସ କୃତାର୍ଥୋ ନାତ୍ର ସଂଶୟଃ ॥ ୭୧ ॥
ଶ୍ରୀଗୁରୁମୂର୍ତିରୁବାଚ –
ଇତି ଦିନକରବକ୍ତ୍ରାଦ୍ବ୍ରହ୍ମକର୍ମୈନିଷ୍ଠାଂ
ସ୍ଫୁଟତରମବଗମ୍ୟ ପ୍ରାଜ୍ଞ ଏକୋଽରୁଣଃ ସଃ ।
ଅଭବଦଖିଲଲୋକୈଃ ପୂଜନୀୟଃ କୃତାର୍ଥ-
ସ୍ତ୍ୱମପି ଭବ ତଥୈବ କ୍ଷିପ୍ରମଂଭୋଜଜନ୍ମନ୍ ॥ ୭୨ ॥
ବିମଲବିଗୁଣୟୋଗାଭ୍ୟାସଦାର୍ଢ୍ୟେନ ଯୁକ୍ତଃ
ସକଲଗତଚିଦାତ୍ମନ୍ୟଦ୍ୱିତୀୟେ ବୁଧୋଽପି ।
ସତତମପି କୁରୁଷ୍ୱାରବ୍ଧଦୁଃଖୋପଶାନ୍ତ୍ୟୈ
ରହସି ନିଜସମାଧୀନ୍ସ୍ୱୋକ୍ତକର୍ମାପି ଧାତଃ ॥ ୭୩ ॥
ଇତି ତତ୍ତ୍ୱସାରାୟଣକର୍ମକାଣ୍ଡୋକ୍ତଶ୍ରୀସୂର୍ୟଗୀତାୟାଂ ପଂଚମୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥
॥ ଇତି ସୂର୍ୟଗୀତା ସମାପ୍ତା ॥
– Chant Stotra in Other Languages –
Surya Gita in Sanskrit – English – Bengali – Gujarati – Kannada – Malayalam – Odia – Telugu – Tamil