Vyasagita From Brahma Purana In Tamil

Adhyaya numbering is different from Gautami mahatma with 105 Adhyayas are inserted from 70th Adhyaya in the encoding.

॥ Vyasagita from Brahma Purana Tamil Lyrics ॥

॥ வ்யாஸகீ³தா ப்³ரஹ்மபுராணே ॥

அத்⁴யாய꞉ 234 (126)
ஆத்யந்திகலயநிரூபணம்
வ்யாஸ உவாச
ஆத்⁴யாத்மிகாதி³ போ⁴ விப்ரா ஜ்ஞாத்வா தாபத்ரயம்ʼ பு³த⁴꞉ ।
உத்பன்னஜ்ஞானவைராக்³ய꞉ ப்ராப்னோத்யாத்யந்திகம்ʼ லயம் ॥ 234.1 ॥

ஆத்⁴யாத்மிகோ(அ)பி த்³விவிதா⁴ ஶாரீரோ மானஸஸ்ததா² ।
ஶாரீரோ ப³ஹுபி⁴ர்பே⁴தை³ர்பி⁴த்³யதே ஶ்ரூயதாம்ʼ ச ஸ꞉ ॥ 234.2 ॥

ஶிரோரோக³ப்ரதிஶ்யாயஜ்வரஶூலப⁴க³ந்த³ரை꞉ ।
கு³ல்மார்ஶ꞉ஶ்வயது²ஶ்வாஸச்ச²ர்த்³யாதி³பி⁴ரனேகதா⁴ ॥ 234.3 ॥

ததா²(அ)க்ஷிரோகா³தீஸாரகுஷ்டா²ங்கா³மயஸஞ்ஜ்ஞகை꞉ ।
பி⁴த்³யதே தே³ஹஜஸ்தாபோ மானஸம்ʼ ஶ்ரோதுமர்ஹத² ॥ 234.4 ॥

காமக்ரோத⁴ப⁴த்³வேஷலோப⁴மோஹவிஷாத³ஜ꞉ ।
ஶோகாஸூயாவமானேர்ஷ்யாமாத்ஸர்யாபி⁴ப⁴வஸ்ததா² ॥ 234.5 ॥

மானஸோ(அ)பி த்³விஜஶ்ரேஷ்டா²ஸ்தாபோ ப⁴வதி நைகதா⁴ ।
இத்யேவமாதி³பி⁴ர்பே⁴தை³ஸ்தாபோ ஹ்யாத்⁴யாத்மிக꞉ ஸ்ம்ருʼத꞉ ॥ 234.6 ॥

ம்ருʼக³பக்ஷிமனுஷ்யாத்³யை꞉ பிஶாசோரக³ராக்ஷஸை꞉ ।
ஸரீஸ்ருʼபாத்³யைஶ்ச ந்ருʼணாம்ʼ ஜன்யதே சா(ஆ)தி⁴பௌ⁴திக꞉ ॥ 234.7 ॥

ஶீதோஷ்ணவாதவர்ஷாம்பு³வைத்³யுதாதி³ஸமுத்³ப⁴வ꞉ ।
தாபோ த்³விஜவரஶ்ரேஷ்டா²꞉ கத்²யதே சா(ஆ)தி⁴தை³விக꞉ ॥ 234.8 ॥

க³ர்ப⁴ஜன்மஜராஜ்ஞானம்ருʼத்யுனாரகஜம்ʼ ததா² ।
து³꞉க²ம்ʼ ஸஹஸ்ரஶோ பே⁴தை³ர்பி⁴த்³யதே முநிஸத்தமா꞉ ॥ 234.9 ॥

ஸுகுமாரதனுர்க³ர்பே⁴ ஜந்துர்ப³ஹுமலாவ்ருʼதே ।
உல்ப³ஸம்ʼவேஷ்டிதோ ப⁴க்³னப்ருʼஷ்ட²க்³ரீவாஸ்தி²ஸம்ʼஹதி꞉ ॥ 234.10 ॥

அத்யம்லகடுதீக்ஷ்ணோஷ்ணலவணைர்மாத்ருʼபோ⁴ஜனை꞉ ।
அதிதாபிபி⁴ரத்யர்த²ம்ʼ பா³த்⁴யமானோ(அ)திவேத³ன꞉ ॥ 234.11 ॥

ப்ரஸாரணாகுஞ்சநாதௌ³ நாகா³(ங்கா³)நாம்ʼ ப்ரபு⁴ராத்மன꞉ ।
ஶக்ருʼன்மூத்ரமஹாபங்கஶாயீ ஸர்வத்ர பீடி³த꞉ ॥ 234.12 ॥

நிருச்ச்²வாஸ꞉ ஸசைதன்ய꞉ ஸ்மரஞ்ஜன்மஶதான்யத² ।
ஆஸ்தே க³ர்பே⁴(அ)திது³꞉கே²ன நிஜகர்மநிப³ந்த⁴ன꞉ ॥ 234.13 ॥

ஜாயமான꞉ புரீஷாஸ்ருʼங்மூத்ரஶுக்ராவிலானன꞉ ।
ப்ராஜாபத்யேன வாதேன பீட்³யமானாஸ்தி²ப³ந்த⁴ன꞉ ॥ 234.14 ॥

அதோ⁴முக²ஸ்தை꞉ க்ரியதே ப்ரப³லை꞉ ஸூதிமாருதை꞉ ।
க்லேஶைர்நிஷ்க்ராந்திமாப்னோதி ஜட²ரான்மாதுராதுர꞉ ॥ 234.15 ॥

மூர்ச்சா²மவாப்ய மஹதீம்ʼ ஸம்ʼஸ்ப்ருʼஷ்டோ பா³ஹ்யவாயுனா ।
விஜ்ஞானப்⁴ரம்ʼஸமாப்னோதி ஜாதஸ்து முநிஸத்தமா꞉ ॥ 234.16 ॥

கண்டகைரிவ துன்னாங்க³꞉ க்ரகசைரிவ தா³ரித꞉ ।
பூதிவ்ரணாந்நிபதிதோ த⁴ரண்யாம்ʼ க்ரிமிகோ யதா² ॥ 234.17 ॥

கண்டூ³யனே(அ)பி சாஶக்த꞉ பரிவர்தே(அ)ப்யனீஶ்வர꞉ ।
ஸ்தனபாநாதி³காஹாரமவாப்னோதி பரேச்ச²யா ॥ 234.18 ॥

அஶுசிஸ்ரஸ்தரே ஸுப்த꞉ கீடத³ம்ʼஶாதி³பி⁴ஸ்ததா² ।
ப⁴க்ஷ்யமாணோ(அ)பி நைவைஷாம்ʼ ஸமர்தோ² விநிவாரணே ॥ 234.19 ॥

ஜன்மது³꞉கா²ன்யனேகானி ஜன்மனோ(அ)னந்தராணி ச ।
பா³லபா⁴வே யதா³ப்னோதி ஆதி⁴பூ⁴தாதி³கானி ச ॥ 234.20 ॥

அஜ்ஞானதமஸா ச²ன்னோ மூடா⁴ந்த꞉ கரணோ நர꞉ ।
ந ஜானாதி குத꞉ கோ(அ)ஹம்ʼ குத்ர க³ந்தா கிமாத்மக꞉ ॥ 234.21 ॥

கேன ப³ந்தே⁴ன ப³த்³தோ⁴(அ)ஹம்ʼ காரணம்ʼ கிமகாரணம் ।
கிம்ʼ கார்யம்ʼ கிமகார்யம்ʼ வா கிம்ʼ வாச்யம்ʼ கிம்ʼ ந சோச்யதே ॥ 234.22 ॥

கோ த⁴ர்ம꞉ கஶ்ச வா(அ)த⁴ர்ம꞉ கஸ்மின்வர்தேத வை கத²ம் ।
கிம்ʼ கர்தவ்யமகர்தவ்யம்ʼ கிம்ʼ வா கிம்ʼ கு³ணதோ³ஷவத் ॥ 234.23 ॥

ஏவம்ʼ பஶுஸமைர்மூடை⁴ரஜ்ஞானப்ரப⁴வம்ʼ மஹத் ।
அவாப்யதே நரைர்து³꞉க²ம்ʼ ஶிஶ்னோத³ரபராயணை꞉ ॥ 234.24 ॥

அஜ்ஞானம்ʼ தாமஸோ பா⁴வ꞉ கார்யாரம்ப⁴ப்ரவ்ருʼத்தய꞉ ।
அஜ்ஞானினாம்ʼ ப்ரவர்தந்தே கர்மலோபஸ்ததோ த்³விஜா꞉ ॥ 234.25 ॥

நரகம்ʼ கர்மணாம்ʼ லோபாத்ப²லமாஹுர்மஹர்ஷய꞉ ।
தஸ்மாத³ஜ்ஞானினாம்ʼ து³꞉க²மிஹ சாமுத்ர சோத்தமம் ॥ 234.26 ॥

ஜராஜர்ஜரதே³ஹஶ்ச ஶிதி²லாவயவ꞉ புமான் ।
விசலச்சீ²ர்ணத³ஶனோ வலிஸ்னாயுஶிராவ்ருʼத꞉ ॥ 234.27 ॥

தூ³ரப்ரநஷ்டநயனோ வ்யோமாந்தர்க³ததாரக꞉ ।
நாஸாவிவரநிர்யாதரோமபுஞ்ஜஶ்சலத்³வபு꞉ ॥ 234.28 ॥

ப்ரகடீபூ⁴தஸர்வாஸ்தி²ர்னதப்ருʼஷ்டா²ஸ்தி²ஸம்ʼஹதி꞉ ।
உத்ஸன்னஜட²ராக்³னித்வாத³ல்பாஹாரோல்பசேஷ்டித꞉ ॥ 234.29 ॥

க்ருʼச்ச்²ரசங்க்ரமணோத்தா²னஶயனாஸனசேஷ்டித꞉ ।
மந்தீ³ப⁴வச்ச்²ரோத்ரநேத்ரக³லல்லாலாவிலானன꞉ ॥ 234.30 ॥

அனாயத்தை꞉ ஸமஸ்தைஶ்ச கரணைர்மரணோன்முக²꞉ ।
தத்க்ஷணே(அ)ப்யனுபூ⁴தாநாமஸ்மர்தா(அ)கி²லவஸ்துனாம் ॥ 234.31 ॥

ஸக்ருʼது³ச்சாரிதே வாக்யே ஸமுத்³பூ⁴தமஹாஶ்ரம꞉ ।
ஶ்வாஸகாஸாமயாயாஸஸமுத்³பூ⁴தப்ரஜாக³ர꞉ ॥ 234.32 ॥

அன்யேனோத்தா²ப்யதே(அ)ன்யேன ததா² ஸம்ʼவேஶ்யதே ஜரீ ।
ப்⁴ருʼத்யாத்மபுத்ரதா³ராணாமபமானபராக்ருʼத꞉ ॥ 234.33 ॥

ப்ரக்ஷீணாகி²லஶௌசஶ்ச விஹாராஹாரஸம்ʼஸ்ப்ருʼஹ꞉ ।
ஹாஸ்ய꞉ பரிஜனஸ்யாபி நிர்விண்ணாஶேஷபா³ந்த⁴வ꞉ ॥ 234.34 ॥

அனுபூ⁴தமிவான்யஸ்மிஞ்ஜன்மன்யாத்மவிசேஷ்டிதம் ।
ஸம்ʼஸ்மரன்யௌவனே தீ³ர்க⁴ம்ʼ நி꞉ஶ்வஸித்யதிதாபித꞉ ॥ 234.35 ॥

ஏவமாதீ³னி து³꞉கா²னி ஜராயாமனுபூ⁴ய ச ।
மரணே யானி து³꞉கா²னி ப்ராப்னோதி ஶ்ருʼணு தான்யபி ॥ 234.36 ॥

ஶ்லத²க்³ரீவாங்க்⁴ரிஹஸ்தோ(அ)த² ப்ராப்தோ வேபது²னா நர꞉ ।
முஹுர்க்³லானிபரஶ்சாஸௌ முஹுர்ஜ்ஞானப³லன்வித꞉ ॥ 234.37 ॥

ஹிரண்யதா⁴ன்யதயபா⁴ர்யாப்⁴ருʼத்யக்³ருʼஹாதி³ஷு ।
ஏதே கத²ம்ʼ ப⁴விஷ்யந்தீத்யதீவமமதாகுல꞉ ॥ 234.38 ॥

மர்மவித்³பி⁴ர்மஹாரோகை³꞉ க்ரகசைரிவ தா³ருணை꞉ ।
ஶரைரிவாந்தகஸ்யோக்³ரைஶ்சி²த்³யமானாஸ்தி²ப³ந்த⁴ன꞉ ॥ 234.39 ॥

பரிவர்தமானதாராக்ஷிஹஸ்தபாத³ம்ʼ முஹு꞉ க்ஷிபன் ।
ஸம்ʼஶுஷ்யமாணதால்வோஷ்ட²கண்டோ² கு⁴ரகு⁴ராயதே ॥ 234.40 ॥

நிருத்³த⁴கண்ட²தே³ஶீ(அ)பி உதா³னஶ்வாஸபீடி³த꞉ ।
தாபேன மஹதா வ்யாப்தஸ்த்ருʼஷா வ்யாப்தஸ்ததா² க்ஷுதா⁴ ॥ 234.41 ॥

க்லேஶாது³த்க்ராந்திமாப்னோதி யாம்யகிங்கரபீடி³த꞉ ।
தாபேன மஹாத வ்யாப்தஸ்த்ருʼஷா வ்யாப்தஸ்ததா² க்ஷுதா⁴ ॥ 234.42 ॥

ஏதான்யன்யானி சோக்³ராணி து³꞉கா²னி மரணே ந்ருʼணாம் ।
ஶ்ருʼணுத்⁴வம்ʼ த³ர்ஶம்ʼ யானி ப்ராப்யந்தே புருஷைர்ம்ருʼதை꞉ ॥ 234.43 ॥

யாம்யகிங்கரபாஶாதி³க்³ரஹணம்ʼ த³ண்ட³தாட³னம் ।
யமஸ்ய த³ர்ஶனம்ʼ சோக்³ரமுக்³ரமார்க³விலோகனம் ॥ 234.44 ॥

கரம்ப⁴வாலுகாவிஹ்நியந்த்ரஶஸ்த்ராதி³பீ⁴ஷணே ।
ப்ரத்யேகம்ʼ யாதனாயாஶ்ச யாதநாதி³ த்³விஜோத்தமா꞉ ॥ 234.45 ॥

க்ரகசை꞉பீட்³யமானானாம்ʼம்ருʼ(மூ)ஷாயாம்ʼ சாபி த்⁴மாப்யதாம் ।
குடா²ரை꞉ பாட்யமானானாம்பூ⁴மௌ சாபி நிக²ன்யதாம் ॥ 234.46 ॥

ஶூலேஷ்வாரோப்யமாணானாம்ʼ வ்யாக்⁴ரவக்த்ரே ப்ரவேஶ்யதாம் ।
க்³ருʼத்⁴ரை꞉ ஸம்ப⁴க்ஷ்யமாணானாம்ʼ த்³வீபிபி⁴ஶ்சோபபு⁴ஜ்யதாம் ॥ 234.47 ॥

க்வத்²யதாம்ʼ தைலமத்⁴யே ச க்லித்³யதாம்ʼ க்ஷாரகர்த³மே ।
உச்சந்நிபாத்யமானானாம்ʼ க்ஷிப்யதாம்ʼ க்ஷேபயந்த்ரகை꞉ ॥ 234.48 ॥

நரகே யானி து³꞉கா²னி பாபஹேதூத்³ப⁴வானி வை ।
ப்ராப்யந்தே நாரகைர்விப்ராஸ்தேஷாம்ʼ ஸங்க்²யா ந வித்³யதே ॥ 234.49 ॥

ந கேவலம்ʼ த்³விஜஶ்ரேஷ்டா² நரகே து³꞉க²பத்³த⁴தி꞉ ।
ஸ்வர்கே³(அ)பி பாதபீ⁴தஸ்ய க்ஷயிஷ்ணோர்னாஸ்தி நிர்வ்ருʼதி꞉ ॥ 234.50 ॥

புனஶ்ச க³ர்போ⁴ ப⁴வதி ஜாயதே ச புனர்னர꞉ ।
க³ர்பே⁴ விலீயதே பூ⁴யோ ஜாயமானோ(அ)ஸ்தமேதி ச ॥ 234.51 ॥

ஜாதமாத்ரஶ்ச ம்ரியதே பா³லபா⁴வே ச யௌவனே ।
யத்³யத்ப்ரீதிகரம்ʼ பும்ʼஸாம்ʼ வஸ்து விப்ரா꞉ ப்ரஜாயதே ॥ 234.52 ॥

ததே³வ து³꞉க²வ்ருʼக்ஷஸ்ய பீ³ஜத்வமுபக³ச்ச²தி ।
கலத்ரபுத்ரமித்ராதி³க்³ருʼஹக்ஷேத்ரத⁴நாதி³கை꞉ ॥ 234.53 ॥

க்ரியதே ந ததா² பூ⁴ரி ஸுக²ம்ʼ பும்ʼஸாம்ʼ யதா²(அ)ஸுக²ம் ।
இதி ஸம்ʼஸாரது³꞉கா²ர்கதாபதாபிதசேதஸாம் ॥ 234.54 ॥

விமுக்திபாத³பச்சா²யாம்ருʼதே குத்ர ஸுக²ம்ʼ ந்ருʼணாம் ।
தத³ஸ்ய த்ரிவித⁴ஸ்யாபி து³꞉க²ஜாதஸ்ய பண்டி³தை꞉ ॥ 234.55 ॥

க³ர்ப⁴ஜன்மஜராத்³யேஷு ஸ்தா²னேஷு ப்ரப⁴விஷ்யத꞉ ।
நிரஸ்தாதிஶயாஹ்லாத³ம்ʼ ஸுக²பா⁴வைகலக்ஷணம் ॥ 234.56 ॥

பே⁴ஷஜம்ʼ ப⁴க³வத்ப்ராப்திரேகா சா(ஆ)த்யந்திகீ மதா ।
தஸ்மாத்தத்ப்ராப்தயே யத்ன꞉ கர்தவ்ய꞉ பண்டி³தைர்னரை꞉ ॥ 234.57 ॥

தத்ப்ராப்திஹேதுர்ஜ்ஞானம்ʼ ச கர்ம சோக்தம்ʼ த்³விஜோத்தமா꞉ ।
ஆக³மோத்த²ம்ʼ விவேகாச்ச த்³விதா⁴ ஜ்ஞானம்ʼ ததோ²ச்யதே ॥ 234.58 ॥

ஶப்³த³ப்³ரஹ்மா(ஆ)க³மமயம்ʼ பரம்ʼ ப்³ரஹ்ம விவேகஜம் ।
அந்த⁴ம்ʼ தம இவாஜ்ஞானம்ʼ தீ³பவச்சேந்த்³ரியோத்³ப⁴வம் ॥ 234.59 ॥

யதா² ஸூர்யஸ்ததா² ஜ்ஞானம்ʼ யத்³வை விப்ரா விவேகஜம் ।
மனுரப்யாஹ வேதா³ர்த²ம்ʼ ஸ்ம்ருʼத்வா யன்முநிஸத்தமா꞉ ॥ 234.60 ॥

ததே³தச்ச்²ருயதாமத்ர ஸம்ப³ந்தே⁴ க³த³தோ மம ।
த்³வே ப்³ரஹ்மணீ வேதி³தவ்யே ஶப்³த³ப்³ரஹ்ம பரம்ʼ ச யத் ॥ 234.61 ॥

ஶப்³த³ப்³ரஹ்மணி நிஷ்ணாத꞉ பரம்ʼ ப்³ரஹ்மதி⁴க³ச்ச²தி ।
த்³வே வித்³யே வேதி³தவ்யே இதி சா(ஆ)த²ர்வணீ ஶ்ருதி꞉ ॥ 234.62 ॥

பரயா ஹ்யக்ஷரப்ராப்திர்ருʼக்³வேதா³தி³மயா(அ)பரா ।
யத்தத³வ்யக்தமஜரமசிந்த்யமஜமவ்யயம் ॥ 234.63 ॥

அநிர்தே³ஶ்யமரூபம்ʼ ச பாணிபாதா³த்³யஸம்ʼயுதம் ।
வித்தம்ʼ ஸர்வக³தம்ʼ நித்யம்ʼ பூ⁴தயோனிமகாரணம் ॥ 234.64 ॥

வ்யாப்யம்ʼ வ்யாப்யம்ʼ யத꞉ ஸர்வம்ʼ தத்³வை பஶ்யந்தி ஸூரய꞉ ।
தத்³ப்³ரஹ்ம பரமம்ʼ தா⁴ம தத்³வ்யேயம்ʼ மோக்ஷகாங்க்ஷிபி⁴꞉ ॥. 234.65 ॥

ஶ்ருதிவாக்யோதி³தம்ʼ ஸூக்ஷ்மம்ʼ தத்³விஷ்ணோ꞉ பரமம்ʼ பத³ம் ।
உத்பத்திம்ʼ ப்ரலயம்ʼ சைவ பூ⁴தாநாமக³திம்ʼ க³திம் ॥ 234.66 ॥

வேத்தி வித்³யாமவித்³யாம்ʼ ச ஸ வாச்யோ ப⁴க³வானிதி ।
ஜ்ஞானஶக்திப³லவைஶ்வர்யவீர்யதேஜாம்ʼஸ்யஶேஷத꞉ ॥ 234.67 ॥

ப⁴க³வச்ச²ப்³த³வாச்யானி ச ஸ வாச்யோ ப⁴க³வானிதி ।
ஜ்ஞானஶக்திப³லைஶ்வர்யவீர்யதேஜாம்ʼஸ்யஶேஷத꞉ ॥ 234.68 ॥

பூ⁴தேஷு ச ஸ ஸர்வாத்மா வாஸுதே³வஸ்தத꞉ ஸ்ம்ருʼத꞉ ।
உவாசேத³ம்ʼ மஹர்ஷிப்⁴ய꞉ புரா ப்ருʼஷ்ட꞉ ப்ரஜாபதி꞉ ॥ 234.69 ॥

நாமாவ்யாக்²யாமனந்தஸ்ய வாஸுதே³வஸ்ய தத்த்வத꞉ ।
பூ⁴தேஷு வஸதே யோ(அ)ந்தர்வஸந்த்யத்ர ச தானி யத் ॥

தா⁴தா விதா⁴தா ஜக³தாம்ʼ வாஸுதே³வஸ்தத꞉ ப்ரபு⁴꞉ ॥ 234.70 ॥

ஸஸர்வபூ⁴தப்ரக்ருʼதிர்கு³ணாம்ʼஶ்ச, தோ³ஷாம்ʼஶ்ச ஸர்வான்ஸ(ந)கு³ணோ ஹ்யதீத꞉ ।
அதீதஸர்வாவரணோ(அ)கி²லாத்மா, தேனா(ஆ)வ்ருʼதம்ʼ யத்³ப⁴வனாந்தராலம் ॥ 234.71 ॥

ஸமஸ்தகல்யாணகு³ணாத்மகோ ஹி, ஸ்வஶக்திலேஶாத்³ருʼதபூ⁴தஸர்க³꞉ ।
இச்சா²க்³ருʼஹீதாபி⁴மதோருதே³ஹ꞉, ஸம்ʼஸாதி⁴தாஶேஷஜக³த்³தி⁴தோ(அ)ஸௌ ॥ 234.72 ॥

தேஜோப³லைஶ்வர்யமஹாவரோத⁴꞉, ஸ்வவீர்யஶக்த்யாதி³கு³ணைகராஶி꞉ ।
பர꞉ பராணாம்ʼ ஸகலா ந யத்ர, க்லேஶாத³ய꞉ ஸந்தி பராபரேஶே ॥ 234.73 ॥

ஸ ஈஶ்வரோ வ்யஷ்டிஸமஷ்டிரூபோ(அ)வ்யக்தஸ்வரூப꞉ ப்ரகடஸ்வரூப꞉ ।
ஸர்வேஶ்வர꞉ ஸர்வத்³ருʼக்ஸர்வவேத்தா, ஸமஸ்தஶக்தி꞉ பரமேஶ்வராக்²ய꞉ ॥ 234.74 ॥

ஸஞ்ஜ்ஞாயதே யேன தத³ஸ்ததோ³ஷம்ʼ ஶுத்³த⁴ம்ʼ பரம்ʼ நிர்மலமேகரூபம் ।
ஸந்த்³ருʼஶ்யதே வா(ஆ)ப்யத² க³ம்யதே வா,தஜ்ஜ்ஞானமஜ்ஞானமதோ(அ)ன்யது³க்தம் ॥ 234.75 ॥

இதி ஶ்ரீமஹாபுராணே ஆதி³ப்³ராஹ்மே வ்யாஸர்ஷிஸம்ʼவாத³ ஆத்யந்திகலயநிரூபணம்ʼ நாம
சதுஸ்த்ரிம்ʼஶத³தி⁴கத்³விஶததமோ(அ)த்⁴யாய꞉ ॥ 234 ॥

அத்⁴யாய꞉ 235 (127)
யோகா³ப்⁴யாஸநிரூபணம்
முனய ஊசு꞉
இதா³னீம்ʼ ப்³ரூஹி யோக³ம்ʼ ச து³꞉க²ஸம்ʼயோக³பே⁴ஷஜம் ।
யம்ʼ விதி³த்வா(அ)வ்யயம்ʼ தத்ர யுஞ்ஜாம꞉ புருஷோத்தமம் ॥ 235.1 ॥

ஶ்ருத்வா ஸ வசனம்ʼ தேஷாம்ʼ குஷ்ணத்³வைபாயனஸ்ததா³ ।
அப்³ரவீத்பரமப்ரீதோ யோகீ³ யோக³விதா³ம்ʼ வர꞉ ॥ 235.2 ॥

யோக³ம்ʼ வக்ஷ்யாமி போ⁴ விப்ரா꞉ ஶ்ருʼணுத்⁴வம்ʼ ப⁴வநாஶனம் ।
யமப்⁴யஸ்யா(ஆ)ப்னு யாத்³யோகீ³ மோக்ஷம்ʼ பரமது³ர்லப⁴ம் ॥ 235.3 ॥

ஶ்ருத்வா(ஆ)தௌ³ யோக³ஶாஸ்த்ராணி கு³ருமாராத்⁴ய ப⁴க்தித꞉ ।
இதிஹாஸம்ʼ புராணம்ʼ ச வேதா³ம்ʼஶ்சைவ விசக்ஷண꞉ ॥ 235.4 ।
ஆஹாரம்ʼ யோக³தோ³ஷாம்ʼஶ்ச தே³ஶகாலம்ʼ ச பு³த்³தி⁴மான் ।
ஜ்ஞாத்வா ஸமப்⁴யஸேத்³யோக³ம்ʼ நிர்த்³வத்³வோ நிஷ்பரிக்³ரஹ꞉ ॥ 235.5 ॥

பு⁴ஞ்ஜன்ஸக்தும்ʼ யவாகூ³ம்ʼ ச தக்ரமூலப²லம்ʼ பய꞉ ।
யாவகம்ʼ கணபிண்யாகமாஹாரம்ʼ யோக³ஸாத⁴னம் ॥ 235.6 ॥

ந மனோவிகலே த்⁴மாதே ந ஶ்ராந்தே க்ஷுதி⁴தே ததா² ।
ந த்³வந்த்³வே ந ச ஶீதே ச ந சோஷ்ணே நானிலாத்மகே ॥ 235.7 ॥

ஸஶப்³தே³ ந ஜலாப்⁴யாஸே ஜீர்ணகோ³ஷ்டே² சதுஷ்பதே² ।
ஸரீஸ்ருʼபே ஶ்மஶானே ச ந நத்³யந்தே(அ)க்³நிஸம்ʼநிதௌ⁴ ॥ 235.8 ॥

ந சைத்யே ந ச வல்மீகே ஸப⁴யே கூபஸம்ʼநிதை⁴ ।
ந ஶுஷ்கபர்ணனிசயே யோக³ம்ʼ யுஞ்ஜீத கர்ஹிசித் ॥ 235.9 ॥

தே³ஶானேதானநாத்³ருʼத்ய மூட⁴த்வாத்³யோ யுனக்தி வை ।
ப்ரவக்ஷ்யே தஸ்ய யே தோ³ஷா ஜாயந்தே விக்⁴னகாரகா꞉ ॥ 235.10 ॥

பா³தி⁴ர்யம்ʼ ஜட³தா லோப꞉ ஸ்ம்ருʼதேர்மூகத்வமந்த⁴தா ।
ஜ்வரஶ்ச ஜாயதே ஸத்³யஸ்தத்³வத³ஜ்ஞானஸம்ப⁴வ꞉ ॥ 235.11 ॥

தஸ்மாத்ஸர்வாத்மனா கார்யா ரக்ஷா யோக³விதா³ ஸதா³ ।
த⁴ர்மார்த²காமமோக்ஷணாம்ʼ ஶரீரம்ʼ ஸாத⁴னம்ʼ யத꞉ ॥ 235.12 ॥

ஆஶ்ரமே விஜனே கு³ஹ்யே நி꞉ஶப்³தே³ நிர்ப⁴யே நகே³ ।
ஶூன்யாகா³ரே ஶுசௌரம்யே சைகாந்தே தே³வதாலயே ॥ 235.13 ॥

ரஜன்யா꞉ பஶ்சிமே யாமே பூர்வே ச ஸுஸமாஹித꞉ ।
பூர்வாஹ்ணே மத்⁴யமே சாஹ்னி யுக்தாஹாரோ ஜிதேந்த்³ரிய꞉ ॥ 235.14 ॥

ஆஸீன꞉ ப்ராங்முகோ² ரம்ய ஆஸனே ஸுக²நிஶ்சலே ।
நாதிநீசே ந சோச்ச்²ரிதே நிஸ்ப்ருʼஹ꞉ ஸத்யவாக்ஷுசி꞉ ॥ 235.15 ॥

யுக்தநித்³ரோ ஜிதக்ரோத⁴꞉ ஸர்வபூ⁴தஹிதே ரத꞉ ।
ஸர்வத்³வந்த்³வஸஹோ தீ⁴ர꞉ ஸமகாயாங்க்⁴ரிமஸ்தக꞉ ॥ 235.16 ॥

நாபௌ⁴ நிதா⁴ய ஹஸ்தௌ த்³வௌ ஶாந்த꞉ பத்³மாஸனே ஸ்தி²த꞉ ।
ஸம்ʼஸ்தா²ப்ய த்³ருʼஷ்டிம்ʼ நாஸாக்³ரே ப்ராணானாயம்ய வாக்³யத꞉ ॥ 235.17 ॥

ஸமாஹ்ருʼத்யேந்த்³ரியக்³ராமம்ʼ மனஸா ஹ்ருʼத³யே முனி꞉ ।
ப்ரணவம்ʼ தீ³ர்க⁴முத்³யம்ய ஸம்ʼவ்ருʼதாஸ்ய꞉ ஸுநிஶ்சல꞉ ॥ 235.18 ॥

ரஜஸா தமஸோ வ்ருʼத்திம்ʼ ஸத்த்வேன ரஜஸஸ்ததா² ।
ஸஞ்சா²த்³ய நிர்மலம்ʼ ஶாந்தே ஸ்தி²த꞉ ஸம்ʼவ்ருʼதலோசன꞉ ॥ 235.19 ॥

ஹ்ருʼத்பத்³மகோடரே லீனம்ʼ ஸர்வவ்யாபி நிரஞ்ஜனம் ।
யுஞ்ஜீத ஶாந்தே ஸ்தி²த꞉ ஸம்ʼவ்ருʼதலோசன꞉ ॥ 235.20 ॥

கரணேந்த்³ரியபூ⁴தானி க்ஷேத்ரஜ்ஞே ப்ரத²மம்ʼ ந்யஸேத் ।
க்ஷேத்ரஜ்ஞஶ்ச பரே யோஜ்யஸ்ததோ யுஞ்ஜதி யோக³வித் ॥ 235.21 ॥

மனோ யஸ்யாந்தமப்⁴யேதி பரமாத்மனி சஞ்சலம் ।
ஸந்த்யஜ்ய விஷயாம்ʼஸ்தஸ்ய யோக³ஸித்³தி⁴꞉ ப்ரகாஶிதா ॥ 235.22 ॥

யதா³ நிர்விஷயம்ʼ சித்தம்ʼ பரே ப்³ரஹ்மணி லீயதே ।
ஸமாதௌ⁴ யோக³யுக்தஸ்ய ததா³(அ)ப்⁴யேதி பரம்ʼ பத³ம் ॥ 235.23 ॥

அஸம்ʼஸக்தம்ʼ யதா³ சித்தம்ʼ யோகி³ன꞉ ஸர்வகர்மஸு ।
ப⁴வத்யானந்த³மாஸாத்³ய ததா³ நிர்வாணம்ருʼச்ச²தி ॥ 235.24 ॥

ஶுத்³த⁴ம்ʼ தா⁴மத்ரயாதீதம்ʼ துர்யாக்²யம்ʼ புருஷோத்தமம் ।
ப்ராப்ய யோக³ப³லாத்³யோகீ³ முச்யதே நாத்ர ஸம்ʼஶய꞉ ॥ 235.25 ॥

நி꞉ஸ்ப்ருʼஹ꞉ ஸர்வகாமேப்⁴ய꞉ ஸர்வத்ர ப்ரியத³ர்ஶன꞉ ।
ஸர்வத்ராநித்யபு³த்³தி⁴ஸ்து யோகீ³ முச்யேத நான்யதா² ॥ 235.26 ॥

இந்த்³ரியாணி ந ஸேவேன வைராக்³யேண ச யோக³வித் ।
ஸதா³ சாப்⁴யாஸயோகே³ன முச்யதே நாத்ர ஸம்ʼஶய꞉ ॥ 235.27 ॥

ந ச பத்³மாஸநாத்³யோகோ³ ந நாஸாக்³ரநிரீக்ஷணாத் ।
மனஸஶ்சேந்த்³ரியாணாம்ʼ ச ஸம்ʼயோகோ³ யோக³ உச்யதே ॥ 235.28 ॥

ஏவம்ʼ மயா முநிஶ்ரேஷ்டா² யோக³꞉ ப்ரோக்தோ விமுக்தித³꞉ ।
ஸம்ʼஸாரமோக்ஷஹேதுஶ்ச கிமன்யச்ச்²ரோதுமிச்ச²த² ॥ 235.29 ॥

லோமஹர்ஷண உவாச
ஶ்ருத்வா தே வசனம்ʼ தஸ்ய ஸாது⁴ ஸாத்⁴விதி சாப்³ருவன் ।
வ்யாஸம்ʼ ப்ரஶஸ்ய ஸம்பூஜ்ய புன꞉ ப்ரஷ்டும்ʼ ஸமுத்³யதா꞉ ॥ 235.30 ॥

இதி ஶ்ரீமஹாபுராணே ஆதி³ப்³ராஹ்மே வ்யாஸர்ஷிஸம்ʼவாதே³ யோகா³ப்⁴யாஸநிரூபணம்ʼ நாம
பஞ்சத்ரிம்ʼஶத³தி⁴கத்³விஶததமோ(அ)த்⁴யாய꞉ ॥ 235 ॥

அத்⁴யாய꞉ 236 (128)
ஸாங்க்²யயோக³நிரூபணம்
முனய ஊசு꞉
தவ வக்த்ராப்³தி⁴ஸம்பூ⁴தமம்ருʼதம்ʼ வாங்மயம்ʼ முனே ।
பிப³தாம்ʼ நோ த்³விஜஶ்ரேஷ்ட² ந ந்ருʼப்திரிஹ த்³ருʼஶ்யதே ॥ 236.1 ॥

தஸ்மாத்³யோக³ம்ʼ முனே ப்³ரூஹி விஸ்தரேண விமுக்தித³ம் ।
ஸாங்க்²யம்ʼ ச த்³விபதா³ம்ʼ ஶ்ரேஷ்ட² ஶ்ரோதுமிச்சா²மஹே வயம் ॥ 236.2 ॥

ப்ரஜ்ஞாவாஞ்ஶ்ரோத்ரியோ யஜ்வா க்²யாத꞉ ப்ராஜ்ஞோ(அ)னஸூயக꞉ ।
ஸத்யத⁴ர்மமதிர்ப்³ரஹ்மன்கத²ம்ʼ ப்³ரஹ்மாதி⁴க³ச்ச²தி ॥ 236.3 ॥

தபஸா ப்³ரஹ்மசர்யேண ஸர்வத்யாகே³ன மேத⁴யா ।
ஸாங்க்²யே வா யதி³ வா யோக³ ஏதத்ப்ருʼஷ்டோ வத³ஸ்வ ந꞉ ॥ 236.4 ॥

மனஸஶ்சேந்த்³ரியாணாம்ʼ ச யதை²காக³ய்ரமவாப்யதே ।
யேனோபாயேன புருஷஸ்தத்த்வம்ʼ வ்யாக்²யாதுமர்ஹஸி ॥ 236.5 ॥

வ்யாஸ உவாச
நான்யத்ர ஜ்ஞானதபஸோர்னான்யத்ரேந்த்³ரியநிக்³ரஹாத் ।
நான்யத்ர ஸர்வஸந்த்யாகா³த்ஸித்³தி⁴ம்ʼ விந்த³தி கஶ்சன ॥ 236.6 ॥

மஹாபூ⁴தானி ஸர்வாணி பூர்வஸ்ருʼஷ்டி꞉ ஸ்வயம்பு⁴வ꞉ ।
பூ⁴யிஷ்ட²ம்ʼ ப்ராணப்⁴ருʼத்³க்³ராமே நிவிஷ்டானி ஶரீரிஷு ॥ 236.7 ॥

பூ⁴மேர்தே³ஹோ ஜலாத்ஸ்னேஹோ ஜ்யோதிஷஶ்சக்ஷுஷீ ஸ்ம்ருʼதே ।
ப்ராணாபாநாஶ்ரயோ வாயு꞉கோஷ்டா²காஶம்ʼ ஶரீரிணாம் ॥ 236.8 ॥

க்ராந்தௌ விஷ்ணுர்ப³லே ஶக்ர꞉ கோஷ்டே²(அ)க்³நிர்போ⁴க்துமிச்ச²தி ।
கர்ணயோ꞉ ப்ரதி³ஶ꞉ ஶ்ரோத்ரே ஜிஹ்வாயாம்ʼ வாக்ஸரஸ்வதீ ॥ 236.9 ॥

கர்ணௌ த்வக்சக்ஷுஷீ ஜிஹ்வா நாஸிகா சைவ பஞ்சமீ ।
த³ஶ தானீந்த்³ரியோக்தானி த்³வாராண்யாஹாரஸித்³த⁴யே ॥ 236.10 ॥

ஶப்³த³ஸ்பர்ஶௌ ததா² ரூபம்ʼ ரஸம்ʼ க³ந்த⁴ம்ʼ ச பஞ்சமம் ।
இந்த்³ரியார்தா²ன்ப்ருʼத²க்³வித்³யாதி³ந்த்³ரியேப்⁴யஸ்து நித்யதா³ ॥ 236.11 ॥

இந்த்³ரியாணி மனோ யுங்க்தே அவஶ்யா(ஶா)நிவ ராஜின꞉(ல꞉) ।
மனஶ்சாபி ஸதா³ யுங்க்தே பூ⁴தாத்மா ஹ்ருʼத³யாஶ்ரித꞉ ॥ 236.12 ॥

இந்த்³ரியாணாம்ʼ ததை²வைஷாம்ʼ ஸர்வேஷாமீஶ்வரம்ʼ மன꞉ ।
நியமே ச விஸர்கே³ ச பூ⁴தாத்மா மனஸஸ்ததா² ॥ 236.13 ॥

இந்த்³ரியாணீந்த்³ரியார்த²ஶ்ச ஸ்வபா⁴வஶ்சேதனா மன꞉ ।
ப்ராணாபானௌ ச ஜீவஶ்ச நித்யம்ʼ தே³ஹேஷு தே³ஹினாம் ॥ 236.14 ॥

ஆஶ்ரயோ நாஸ்தி ஸத்த்வஸ்ய கு³ணஶப்³தோ³ ந சேதனா꞉ ।
ஸத்த்வம்ʼ ஹி தேஜ꞉ ஸ்ருʼஜதி ந கு³ணான்வை கத²ஞ்சன ॥ 236.15 ॥

ஏவம்ʼ ஸப்தத³ஶம்ʼ தே³ஹம்ʼ வ்ருʼதம்ʼ ஷோட³ஶபி⁴ர்கு³ணை꞉ ।
மனீஷீ மனஸா விப்ரா꞉ பஶ்யத்யாத்மானமாத்மனி ॥ 236.16 ॥

ந ஹ்யம்ʼ சக்ஷுஷா து³ஶ்யோ ந ச ஸர்வைரபீந்த்³ரியை꞉ ।
மனஸா து ப்ரதீ³ப்தேன மஹானாத்மா ப்ரகஶதே ॥ 236.17 ॥

அஶப்³த³ஸ்பர்ஶரூபம்ʼ தச்ச(ச்சா)ரஸாக³ந்த⁴மவ்யயம் ।
அஶரீரம்ʼ ஶரீரே ஸ்வே நிரீக்ஷேத நிரிந்த்³ரியம் ॥ 236.18 ॥

அவ்யக்தம்ʼ ஸர்வதே³ஹேஷு மர்த்யேஷு பரமார்சிதம் ।
யோ(அ)னுபஶ்யதி ஸ ப்ரேத்ய கல்பதே ப்³ரஹ்மபூ⁴யத꞉ ॥ 236.19 ॥

வித்³யாவினயஸம்பன்னப்³ராஹ்மணே க³வி ஹஸ்தினி ।
ஶுனி சைவ ஶ்வபாகே ச பண்டி³தா꞉ ஸமத³ர்ஶின꞉ ॥ 236.20 ॥

ஸ ஹி ஸர்வேஷு பூ⁴தேஷு ஜங்க³மேஷு த்⁴ருவேஷு ச ।
வஸத்யேகோ மஹானாத்மா யேன ஸர்வமித³ம்ʼ ததம் ॥ 236.21 ॥

ஸர்வபூ⁴தேஷு சா(ஆ)த்மானம்ʼ ஸர்வபூ⁴தானி சா(ஆ)த்மனி ।
யதா³ பஶ்யதி பூ⁴தாத்மா ப்³ரஹ்ம ஸம்பத்³யதே ததா³ ॥ 236.22 ॥

யாவானாத்மனி வேதா³(ஆ)த்மா தாவானாத்மா பராத்மனி ।
ய ஏவம்ʼ ஸததம்ʼ வேத³ ஸோ(அ)ம்ருʼதத்வாய கல்பதே ॥ 236.23 ॥

ஸர்வபூ⁴தாத்மபூ⁴தஸ்ய ஸர்வபூ⁴தஹிதஸ்ய ச ।
தே³வாபி மார்கே³ முஹ்யந்தி அபத³ஸ்ய பதை³ஷிண꞉ ॥ 236.24 ॥

ஶகுந்தாநாமிவா(ஆ)காஶே மத்ஸ்யாநாமிவ சோத³கே ।
யதா² க³திர்ன த்³ருʼஶ்யேன ததா² ஜ்ஞானவிதா³ம்ʼ க³தி꞉ ॥ 236.25 ॥

கால꞉ பசதி பூ⁴தானி ஸர்வாண்யேவா(ஆ)த்மனா(ஆ)த்மனி ।
யஸ்மிஸ்து பச்யதே காலஸ்தன்ன வேதே³ஹ கஶ்சன ॥ 236.26 ॥

ந தது³ர்த்⁴வம்ʼ ந திர்யக்ச நாதோ⁴ ந ச புன꞉ புன꞉ ।
ந மத்⁴யே ப்ரதிக்³ருʼஹ்ணீதே நைவ கிஞ்சின்ன கஶ்சன ॥ 236.27 ॥

ஸர்வே தத்ஸ்தா² இமே லோகா பா³ஹ்யமேஷாம்ʼ ந கிஞ்சன ।
யத்³யப்யக்³ரே ஸமாக³ச்சே²த்³யதா பா³ணோ கு³ணச்யுத꞉ ॥ 236.28 ॥

நைவாந்தம்ʼ காரணஸ்யேயாத்³யத்³யபி ஸ்யான்மனோஜவ꞉ ।
தஸ்மாத்ஸூக்ஷ்மதரம்ʼ நாஸ்தி நாஸ்தி ஸ்தூ²லதரம்ʼ ததா² ॥ 236.29 ॥

ஸர்வத꞉ பாணிபாத³ம்ʼ தத்ஸர்வதோ(அ)க்ஷிஶிரோமுக²ம் ।
ஸர்வத꞉ஶ்ருதிமல்லோகே ஸர்வமாவ்ருʼத்ய திஷ்ட²தி ॥ 236.30 ॥

ததே³வாணோரணுதரம்ʼ தன்மஹத்³ப்⁴யோ மஹத்தரம் ।
தத³ந்த꞉ ஸர்வபூ⁴தானாம்ʼ த்⁴ருவம்ʼ திஷ்ட²ன்ன த்³ருʼஶ்யதே ॥ 236.31 ॥

அக்ஷரம்ʼ ச க்ஷரம்ʼ சைவ த்³வேதா⁴ பா⁴வோ(அ)யமாத்மன꞉ ।
க்ஷக꞉ ஸர்வேஷு பூ⁴தேஷு தி³வ்யம்ʼ த்வம்ருʼதமக்ஷரம் ॥ 236.32 ॥

நவத்³வாரம்ʼ புரம்ʼ க்ருʼத்வா ஹம்ʼஸோ ஹி நியதோ வஶீ ।
ஈத்³ருʼஶ꞉ ஸர்வபூ⁴தஸ்ய ஸ்தா²வரஸ்ய சரஸ்ய ச ॥ 236.33 ॥

ஹானேநாபி⁴விகல்பானாம்ʼ நராணாம்ʼ ஸஞ்சயேன ச ।
ஶரீராணாமஜஸ்யா(ஆ)ஹுர்ஹம்ʼஸத்வம்ʼ பாரத³ர்ஶின꞉ ॥ 236.34 ॥

ஹம்ʼஸோக்தம்ʼ ச க்ஷரம்ʼ சைவ கூடஸ்த²ம்ʼ யத்தத³க்ஷரம் ।
தத்³வித்³வானக்ஷரம்ʼ ப்ராப்ய ஜஹாதி ப்ராணஜன்மனீ ॥ 236.35 ॥

வ்யாஸ உவாச
ப⁴வதாம்ʼ ப்ருʼச்ச²தாம்ʼ விப்ரா யதா²வதி³ஹ தத்த்வத꞉ ।
ஸாங்க்²யம்ʼ ஜ்ஞானேன ஸம்ʼயுக்தம்ʼ ததே³தத்கீர்திதம்ʼ மயா ॥ 236.36 ॥

யோக³க்ருʼத்யம்ʼ து போ⁴ விப்ரா꞉ கீர்தயிஷ்யாம்யத꞉ பரம் ।
ஏகத்வம்ʼ பு³த்³தி⁴மனஸோரிந்த்³ரியாணாம்ʼ ச ஸர்வஶ꞉ ॥ 236.37 ॥

ஆத்மனோ வ்யாபினோ ஜ்ஞானம்ʼ ஜ்ஞானமேதத³த்துமம் ।
ததே³தது³பஶாந்தேன தா³ந்தேனாத்⁴யாத்மஶீலினா ॥ 236.38 ॥

ஆத்மாராமேண பு³த்³தே⁴ன போ³த்³த⁴வ்யம்ʼ ஶுசிகர்மணா ।
யோக³தோ³ஷான்ஸமுச்சி²த்³ய பஞ்ச யான்கவயோ விது³꞉ ॥ 236.39 ॥

காமம்ʼ க்ரோத³ம்ʼ ச லோப⁴ம்ʼ ச ப⁴யம்ʼ ஸ்வப்னம்ʼ பஞ்சமம் ।
க்ரோத⁴ம்ʼ ஶமேன ஜயதி காமம்ʼ ஸங்கல்பவர்ஜனாத் ॥ 236.40 ॥

ஸத்த்வஸம்ʼஸேவநாத்³தீ⁴ரோ நித்³ராமுச்சே²த்துமர்ஹதி ।
த்⁴ருʼத்யா ஶிஶ்னோத³ரம்ʼ ரக்ஷேத்பாணிபாத³ம்ʼ ச சக்ஷுஷா ॥ 236.41 ॥

சக்ஷு꞉ ஶ்ரோத்ரம்ʼ ச மனஸா மனோ வாசம்ʼ ச கர்மணா ।
அப்ரமாதா³த்³ப⁴யம்ʼ ஜஹ்யத்³த³ம்ப⁴ம்ʼ ப்ராஜ்ஞோபஸேவனாத் ॥ 236.42 ॥

ஏவமேதான்யோக³தோ³ஷாஞ்ஜயேந்நித்யமதந்த்³ரித꞉ ।
அக்³னீம்ʼஶ்ச ப்³ராஹ்மணாம்ʼஶ்சாத² தே³வதா꞉ ப்ரணமேத்ஸதா³ ॥ 236.43 ॥

வர்ஜயேது³த்³த⁴தாம்ʼ வாசம்ʼ ஹிம்ʼஸாயுக்தாம்ʼ மனோனுகா³ம் ।
ப்³ரஹ்மதேஜோமயம்ʼ ஶுக்ரம்ʼ யஸ்ய ஸர்வமித³ம்ʼ ஜக³த் ॥ 236.44 ॥

ஏதஸ்ய பூ⁴தபூ⁴தஸ்ய த்³ருʼஷ்டம்ʼ ஸ்தா²வரஜங்க³மம் ।
த்⁴யாயனமத்⁴யயனம்ʼ தா³னம்ʼ ஸத்யம்ʼ ஹ்ரீரார்ஜவம்ʼ க்ஷமா ॥ 236.45 ॥

ஶௌசம்ʼ சைவா(ஆ)த்மன꞉ ஶுத்³தி⁴ரிந்த்³ரயாணாம்ʼ ச நிக்³ரஹ꞉ ।
ஏதைர்விவர்க⁴தே தேஜ꞉ பாப்மானம்ʼ சாபகர்ஷதி ॥ 236.46 ॥

ஸம꞉ ஸர்வேஷு பூ⁴தேஷு லப்⁴யாலப்⁴யேன வர்தயன்
தூ⁴தபாப்மா து தேஜஸ்வீ லக்⁴வாஹாரோ ஜிதேந்த்³ரிய꞉ ॥ 236.47 ॥

தாமத்ரதௌ⁴ வஶே க்ருʼத்வா நிஷேவேத்³ப்³ரஹ்மண꞉ பத³ம் ।
மனஸஶ்சேந்த்³ரியாணாம்ʼ ச க்ருʼத்வைகாக்³ரயம்ʼ ஸமாஹித꞉ ॥ 236.48 ॥

பூர்வராத்ரே பரார்தே⁴ ச தா⁴ரயேன்மன ஆத்மன꞉ ।
ஜந்தோ꞉ பஞ்சேந்த்³ரியஸ்யாஸ்ய யத்³யேகம்ʼ க்லின்னமிந்த்³ரியம் ॥ 236.49 ॥

ததோ(அ)ஸ்ய ஸ்ரவதி ப்ரஜ்ஞா கி³ரே꞉ பாதா³தி³வோத³கம் ।
மனஸ꞉ பூர்வமாத³த்³யாத்கூர்மாணாமிவ மத்ஸ்யஹா ॥ 236.50 ॥

தத꞉ ஶ்ரோத்ரம்ʼ ததஶ்சக்ஷுர்ஜிஹ்வா க்⁴ராணம்ʼ ச யோக³வித் ।
தத ஏதானி ஸம்ʼயம்ய மனஸி ஸ்தா²பயேத்³யதி³ ॥ 236.51 ॥

ததை²வாபோஹ்ய ஸங்கல்பான்மனோ ஹ்யாத்மனி தா⁴ரயேத் ।
பஞ்சேந்த்³ரியாணி மனஸி ஹ்ருʼதி³ ஸம்ʼஸ்தா²பயேத்³யதி³ ॥ 236.52 ॥

யதை³தான்யவதிஷ்ட²ந்தே மன꞉ ஷஷ்டா²னி சா(ஆ)த்மனி ।
ப்ரஸீத³ந்தி ச ஸம்ʼஸ்தா²யாம்ʼ ததா³ ப்³ரஹ்ம ப்ரகாஶதே ॥ 236.53 ॥

விதூ⁴ம இவ தீ³ப்தார்சிராக³த்ய இவ தீ³ப்திமான் ।
வைத்³யுதோ(அ)க்³நிரிவா(ஆ)காஶே பஶ்யந்த்யாத்மானமாத்மனி ॥ 236.54 ॥

ஸர்வ தத்ர து ஸர்வத்ர வ்யாபகத்வாச்ச த்³ருʼஶ்யதே ।
தம்ʼ பஶ்யந்தி மஹாத்மானோ ப்³ராஹ்மணா யே மனீஷிண꞉ ॥ 236.55 ॥

த்⁴ருʼதிமந்தோ மஹாப்ராஜ்ஞா꞉ ஸர்வபூ⁴தஹிதே ரதா꞉ ।
ஏவம்ʼ பரிமிதம்ʼ காலமாசரன்ஸம்ʼஶிதவ்ரத꞉ ॥ 236.56 ॥

ஆஸீனோ ஹி ரஹஸ்யேகோ க³ச்சே²த³க்ஷரஸாம்யதாம் ।
ப்ரமோஹோ ப்⁴ரம ஆவர்தோ க்⁴ராணம்ʼ ஶ்ரவணத³ர்ஶனே ॥ 236.57 ॥

அத்³பு⁴தானி ரஸ꞉ ஸ்பர்ஶ꞉ ஶீதோஷ்ணமாருதாக்ருʼதி꞉ ।
ப்ரதிபா⁴னுபஸர்கா³ஶ்ச ப்ரதிஸங்க்³ருʼஹ்ய யோக³த꞉ ॥ 236.58 ॥

தாம்ʼஸ்தத்த்வவித³நாத்³ருʼத்ய ஸாம்யேனைவ நிவர்தயேத் ।
குர்யாத்பரிசயம்ʼ யோகே³ த்ரைலோக்யே நியதோ முனி꞉ ॥ 236.59 ॥

கி³ரிஶ்ருʼங்கே³ ததா² சைத்யே வ்ருʼக்ஷமூலேஷு யோஜயேத் ।
ஸம்ʼநியம்யேந்த்³ரியக்³ராமம்ʼ கோஷ்டே² பா⁴ண்ட³மனா இவ ॥ 236.60 ॥

ஏகாக்³ரம்ʼ சிந்தயேந்நித்யம்ʼ யோகா³ன்னோத்³விஜதே மன꞉ ।
யேனோபயேன ஶக்யேத நியந்தும்ʼ சஞ்சலம்ʼ மன꞉ ॥ 236.61 ॥

தத்ர யுக்தோ நிஷேவேத ந சைவ விசலேத்தத꞉ ।
ஶூன்யாகா³ராணி சைகாக்³ரோ நிவாஸார்த²முபக்ரமேத் ॥ 236.62 ॥

நாதிவ்ரஜேத்பரம்ʼ வாசா கர்மணா மனஸா(அ)பி வா ।
உபேக்ஷகோ யதா²ஹாரோ லப்³தா⁴லப்³த⁴ஸமோ ப⁴வேத் ॥ 236.63 ॥

யஶ்சைனமபி⁴னந்தே³த யஶ்சைனமபி⁴வாத³யேத் ।
ஸமஸ்தயோஶ்சாப்யுப⁴யோர்நாபி⁴த்⁴யாயேச்சு²பா⁴ஶுப⁴ம் ॥ 236.64 ॥

ந ப்ரஹ்ருʼஷ்யேன லாபே⁴ஷு நாலாபே⁴ஷு ச சிந்தயேத் ।
ஸம꞉ ஸர்வேஷு பூ⁴தேஷு ஸத⁴ர்மா மாதரிஶ்வன꞉ ॥ 236.65 ॥

ஏவம்ʼ ஸ்வஸ்தா²த்மன꞉ ஸாதோ⁴꞉ ஸர்வத்ர ஸமத³ர்ஶின꞉ ।
ஷண்மாஸாந்நித்யயுக்தஸ்ய ஶப்³த³ப்³ரஹ்மபி⁴வர்ததே ॥ 236.66 ॥

வேத³னார்தான்பராந்த்³ருʼஷ்ட்வா ஸமலஷ்டாஶ்மகாஞ்சன꞉ ।
ஏவம்ʼ து நிரதோ மார்க³ம்ʼ விரமேன்ன விமீஹித꞉ ॥ 236.67 ॥

அபி வர்ணாவக்ருʼஷ்டஸ்து நாரீ வா த⁴ர்மகாங்க்ஷிணீ ।
தாவப்யேதேன மார்கே³ண க³ச்சே²தாம்ʼ பரமாம்ʼ க³திம் ॥ 236.68 ॥

அஜம்ʼ புராணமஜரம்ʼ ஸனாதனம்ʼ, யமிந்த்³ரியாதிக³மகோ³சரம்ʼ த்³விஜா꞉ ।
அவேக்ஷ்ய சேமாம்ʼ பரமேஷ்டி²ஸாம்யதாம்ʼ, ப்ரயாந்த்யனாவ்ருʼத்திக³திம்ʼ மனீஷிண꞉ ॥ 236.69 ॥

இதி ஶ்ரீமஹாபுராணே ஆதி³ப்³ராஹ்மே வ்யாஸர்ஷிஸம்ʼவாதே³ ஸாங்க்²யயோக³நிரூபணம்ʼ நாம
பஞ்சத்ரிம்ʼஶத³தி⁴கத்³விஶததமோத்⁴யாய꞉ ॥ 236 ॥

அத்⁴யாய꞉ 237 (129)
ஜ்ஞானினாம்ʼ மோக்ஷப்ராப்திநிரூபணம்
முனய ஊசு꞉
யத்³யேவம்ʼ வேத³வசனம்ʼ குரு கர்ம த்யஜேதி ச ।
காம்ʼ தி³ஶம்ʼ வித்³யயா யாந்தி காம்ʼ ச க³ச்ச²ந்தி கர்மணா ॥ 237.1 ॥

ஏதத்³வை ஶ்ரோதுமிச்ச²மஸ்தத்³ப⁴வான்ப்ரப்³ரவீது ந꞉ ।
ஏதத³ன்யோன்யவைரூப்யம்ʼ வர்ததே ப்ரதிகூலத꞉ ॥ 237.2 ॥

வ்யாஸ உவாச
ஶ்ருʼணுத்⁴வம்ʼ முநிஶார்தூ³லா யத்ப்ருʼச்ச²த்⁴வம்ʼ ஸமாஸத꞉ ।
கர்மவித்³யாமயௌ சௌபௌ⁴ வ்யாக்²யாஸ்யாமி க்ஷராக்ஷரௌ ॥ 237.3 ॥

யாம்ʼ தி³ஶம்ʼ வித்³யயா யாந்தி யாம்ʼ க³ச்ச²ந்தி ச கர்மணா ।
ஶ்ருʼணுத்⁴வம்ʼ ஸாம்ப்ரதம்ʼ விப்ரா க³ஹனம்ʼ ஹ்யேதது³த்தரம் ॥ 237.4 ॥

அஸ்தி த⁴ர்ம இதி யுக்தம்ʼ நாஸ்தி தத்ரைவ யோ வதே³த் ।
யக்ஷஸ்ய ஸாத்³ருʼஶ்யமித³ம்ʼ யக்ஷஸ்யேத³ம்ʼ ப⁴வேத³த² ॥ 237.5 ॥

த்³வாவிமாவத² பந்தா²னௌ யத்ர வேதா³꞉ ப்ரதிஷ்டி²தா꞉ ।
ப்ரவ்ருʼத்திலக்ஷணோ த⁴ர்மோ நிவ்ருʼத்தோ வா விபா⁴ஷித꞉ ॥ 237.6 ॥

கர்மணா ப³த்⁴யதே ஜந்துர்வித்³யயா ச விமுச்யதே ।
தஸ்மாத்கர்ம ந குர்வந்தி யதய꞉ பாரத³ர்ஶின꞉ ॥ 237.7 ॥

கர்மணா ஜாயதே ப்ரேத்ய மூர்திமான்ஷோட³ஶாத்மக꞉ ।
வித்³யயா ஜாயதே நித்யமவ்யக்தம்ʼ ஹ்யக்ஷராத்மகம் ॥ 237.8 ॥

கர்ம த்வேகே ப்ரஶம்ʼஸந்தி ஸ்வல்பபு³த்³தி⁴ரதா நரா꞉ ।
தேன தே தே³ஹஜாலேன ரமயந்த உபாஸதே ॥ 237.9 ॥

யே து பு³த்³தி⁴ம்ʼ பராம்ʼ ப்ராப்தா த⁴ர்மனைபுண்யத³ர்ஶின꞉ ।
ந தே கர்ம ப்ரஶம்ʼஸந்தி கூபம்ʼ நத்³யாம்ʼ பிப³ன்னிவ꞉ ॥ 237.10 ॥

கர்மணாம்ʼ ப²லமாப்னோதி ஸுக²து³꞉கே² ப⁴வாப⁴வௌ ।
வித்³யயா தத³வாப்னோதி யத்ர க³த்வா ந ஶோசதி ॥ 237.11 ॥

ந ம்ரியதே யத்ர க³த்வா யத்ர க³த்வா ந ஜாயதே ।
ந ஜீர்யதே யத்ர க³த்வா யத்ர க³த்வா ந வர்த⁴தே ॥ 237.12 ॥

யத்ர தத்³ப்³ரஹ்ம பரமமவ்யக்தமசலம்ʼ த்⁴ருவம் ।
அவ்யாக்ருʼதமனாயாமமம்ருʼதம்ʼ சாதி⁴யோக³வித் ॥ 237.13 ॥

த்³வந்த்³வைர்ன யத்ர பா³த்⁴யந்தே மானஸேன ச கர்மணா ।
ஸமா꞉ ஸர்வத்ர மைத்ராஶ்ச ஸர்வபூ⁴தஹிதே ரதா꞉ ॥ 237.14 ॥

வித்³யாமயோ(அ)ன்ய꞉ புருஷோ த்³விஜா꞉ கர்மமயோ(அ)பர꞉ ।
விப்ராஶ்சந்த்³ரஸமஸ்பர்ஶ꞉ ஸூக்ஷ்மயா கலயா ஸ்தி²த꞉ ॥ 237.15 ॥

ததே³தத்³ருʼஷிணா ப்ரோக்தம்ʼ விஸ்தரேணானுகீ³யதே ।
ந வக்தும்ʼ ஶக்யதே த்³ரஷ்டும்ʼ சக்ரதந்துமிவாம்ப³ரே ॥ 237.16 ॥

ஏகாத³ஶவிகாராத்மா கலாஸம்பா⁴ரஸம்ப்⁴ருʼத꞉ ।
மூர்திமானிதி தம்ʼ வித்³யாத்³விப்ரா꞉ கர்மகு³ணாத்மகம் ॥ 237.17 ॥

தே³வோ ய꞉ ஸம்ʼஶ்ரிதஸ்தஸ்மின்பு³த்³தீ⁴ந்து³ரிவ புஷ்கரே ।
க்ஷேத்ரஜ்ஞம்ʼ தம்ʼ விஜானீயாந்நித்யம்ʼ யோக³ஜிதாத்மகம் ॥ 237.18 ॥

தமோ ரஜஶ்ச ஸத்த்வம்ʼ ச ஜ்ஞேயம்ʼ ஜீவகு³ணாத்மகம் ।
ஜீவமாத்மகு³ணம்ʼ வித்³யாதா³த்மானம்ʼ பரமாத்மன꞉ ॥ 237.19 ॥

ஸசேதனம்ʼ ஜீவகு³ணம்ʼ வத³ந்தி, ஸ சேஷ்டதே ஜீவகு³ணம்ʼ ச ஸர்வம் ।
தத꞉ பரம்ʼ க்ஷேத்ரவிதோ³ வத³ந்தி, ப்ரகல்பயந்தோ பு⁴வனானி ஸப்த ॥ 237.20 ॥

வ்யாஸ உவாச
ப்ரக்ருʼத்யாஸ்து விகாரா யே க்ஷேத்ரஜ்ஞாஸ்தே பரிஶ்ருதா꞉ ।
தே சைனம்ʼ ந ப்ரஜானந்தி ந ஜானாதி ஸ தானபி ॥ 237.21 ॥

தைஶ்சைவ குருதே கார்யம்ʼ மன꞉ ஷஷ்டை²ரிஹேந்த்³ரியை꞉ ।
ஸுதா³ந்தைரிவ ஸம்ʼயந்தா த்³ருʼட⁴꞉ பரமவாஜிபி⁴꞉ ॥ 237.22 ॥

இந்த்³ரியேப்⁴ய꞉ பரா ஹ்யர்தா² அர்தே²ப்⁴ய꞉ பரமம்ʼ மன꞉ ।
மனஸஸ்து பரா பு³த்³தி⁴ர்பு³த்³தே⁴ராத்மா மஹான்பர꞉ ॥ 237.23 ॥

மஹத꞉ பரமவ்யக்தமவ்யக்தாத்பரதோ(அ)ம்ருʼதம் ।
அம்ருʼதான்ன பரம்ʼ கிஞ்சித்ஸா காஷ்டா² பரமா க³தி꞉ ॥ 237.24 ॥

ஏவம்ʼ ஸர்வேஷு பூ⁴தேஷு கூ³டா⁴த்மா ந ப்ரகாஶதே ।
த்³ருʼஶ்யதே த்வக³ய்ரயா பு³த்³த்⁴யா ஸூக்ஷ்மயா ஸூக்ஷ்மத³ர்ஶிபி⁴꞉ ॥ 237.25 ॥

அந்தராத்மனி ஸம்ʼலீய மன꞉ஷஷ்டா²னி மேத⁴யா ।
இந்த்³ரியைரிந்த்³ரியார்தா²ம்ʼஶ்ச ப³ஹுசித்தமசிந்தயன் ॥ 237.26 ॥

த்⁴யானே(அ)பி பரமம்ʼ க்ருʼத்வா வித்³யாஸம்பாதி³தம்ʼ மன꞉ ।
அனீஶ்வர꞉ ப்ரஶாந்தாத்மா ததோ க³ச்சே²த்பரம்ʼ பத³ம் ॥ 237.27 ॥

இந்த்³ரியாணாம்ʼ து ஸர்வேஷாம்ʼ வஶ்யாத்மா சலிதஸ்ம்ருʼதி꞉ ।
ஆத்மன꞉ ஸம்ப்ரதா³னேன மர்த்யோ ம்ருʼத்யுமுபாஶ்னுதே ॥ 237.28 ॥

விஹத்ய ஸர்வஸங்கல்பான்ஸத்த்வே சித்தம்ʼ நிவேஶயேத் ।
ஸத்த்வே சித்தம்ʼ ஸமாவேஶ்ய தத꞉ காலஞ்ஜரோ ப⁴வேத் ॥ 237.29 ॥

சித்தப்ரஸாதே³ன யதிர்ஜஹாதீஹ ஶுபா⁴ஶுப⁴ம் ।
ப்ரஸன்னாத்மா(ஆ)த்மனி ஸ்தி²த்வா ஸுக²மத்யந்தமஶ்னுதே ॥ 237.30 ॥

லக்ஷணம்ʼ து ப்ரஸாத³ஸ்ய யதா² ஸ்வப்னே ஸுக²ம்ʼ ப⁴வேத் ।
நிர்வாதே வா யதா² தீ³போ தீ³ப்யமானோ ந கம்பதே ॥ 237.31 ॥

ஏவம்ʼ பூர்வாபரே ராத்ரே யுஞ்ஜன்னாத்மானமாத்மனா ।
லக்⁴வாஹாரோ விஶுத்³தா⁴த்மா பஶ்யத்யாத்மானமாத்மனி ॥ 237.32 ॥

ரஹஸ்யம்ʼ ஸர்வவேதா³நாமனைதிஹ்யமநாக³மம் ।
ஆத்மப்ரத்யாயகம்ʼ ஶாஸ்த்ரமித³ம்ʼ புத்ரானுஶாஸனம் ॥ 237.33 ॥

த⁴ர்மாக்²யானேஷு ஸர்வேஷு ஸத்யாக்²யானேஷு யத்³வஸு ।
த³ஶவர்ஷஸஹஸ்ராணி நிர்மத்²யாம்ருʼதமுத்³த்⁴ருʼதம் ॥ 237.34 ॥

நவனீதம்ʼ யதா² த³த்⁴ன꞉ காஷ்டா²த³க்³நிர்யதை²வ ச ।
ததை²வ விது³ஷாம்ʼ ஜ்ஞானம்ʼ முக்திஹேதோ꞉ ஸமுத்³த்⁴ருʼதம் ॥ 237.35 ॥

ஸ்னாதகாநாமித³ம்ʼ ஶாஸ்த்ரம்ʼ வாச்யம்ʼ புத்ரானுஶாஸனம் ।
ததி³த³ம்ʼ நாப்ரஶாந்தாய நாதா³ந்தாய தபஸ்வினே ॥ 237.36 ॥

நாவேத³விது³ஷே வாச்யம்ʼ ததா² நானுக³தாய ச ।
நாஸூயகாயாந்ருʼஜவே ந சாநிர்தி³ஷ்டகாரிணே ॥ 237.37 ॥

ந தர்கஶாஸ்த்ரத³க்³தா⁴ய ததை²வ பிஶுனாய ச ।
ஶ்லாகி⁴னே ஶ்லாக⁴னீயாய ப்ரஶாந்தாய தபஸ்வினே ॥ 237.38 ॥

இத³ம்ʼ ப்ரியாய புத்ராய ஶிஷ்யாயானுக³தாய து ।
ரஹஸ்யத⁴ர்மம்ʼ வக்தவ்யம்ʼ நான்யஸ்மை து கத²ஞ்சன ॥ 237.39 ॥

யத³ப்யஸ்ய மஹீம்ʼ த³த்³யாத்³ரத்னபூர்ணாமிமாம்ʼ நர꞉ ।
இதமேவ தத꞉ ஶ்ரேய இதி மன்யேத தத்த்வவித் ॥ 237.40 ॥

அதோ கு³ஹ்யதரார்த²ம்ʼ தத³த்⁴யாத்மமதிமானுஷம் ।
யத்தன்மஹர்ஷிபி⁴ர்து³ஷ்டம்ʼ வேதா³ந்தேஷு ச கீ³யதே ॥ 237.41 ॥

தத்³யுஷ்மப்⁴யம்ʼ ப்ரயச்சா²மி யன்மாம்ʼ ப்ருʼச்ச²த ஸத்தமா꞉ ।
யன்மே மனஸி வர்தேத யஸ்து வோ ஹ்ருʼதி³ ஸம்ʼஶய꞉ ॥

ஶ்ருதம்ʼ ப⁴வத்³பி⁴ஸ்தத்ஸர்வம்ʼ கிமன்யத்கத²யாமி வ꞉ ॥ 237.42 ॥

முனய ஊசு꞉
அத்⁴யாத்மம்ʼ விஸ்தரேணேஹ புனரேவ வத³ஸ்வ ந꞉ ।
யத³த்⁴யாத்மம்ʼ யதா² வித்³மோ ப⁴க³வந்ந்ருʼஷிஸத்தம ॥ 237.43 ॥

வ்யாஸ உவாச
அத்⁴யாத்மம்ʼ யதி³த³ம்ʼ விப்ரா꞉ புருஷஸ்யேஹ பட்²யதே ।
யுஷ்மப்⁴யம்ʼ கத²யிஷ்யாமி தஸ்ய வ்யாக்²யா(அ)வதா⁴ர்யதாம் ॥ 237.44 ॥

பீ⁴மிராபஸ்ததா² ஜ்யோதிர்வாயுராகாஶமேவ ச ।
மஹாபூ⁴தானி யஶ்சைவ ஸர்வபூ⁴தேஷு பூ⁴தக்ருʼத் ॥ 237.45 ॥

முனய ஊசு꞉
ஆகாரம்ʼ து ப⁴வேத்³யஸ்ய யஸ்மிந்தே³ஹம்ʼ ந பஶ்யதி ।
ஆகாஸாத்³யம்ʼ ஶரீரேஷு கத²ம்ʼ தது³பவர்ணயேத் ॥

இந்த்³ரியாணாம்ʼ கு³ணா꞉ கேசித்கத²ம்ʼ தானுபலக்ஷயேத் ॥ 237.46 ॥

வ்யாஸ உவாச
ஏதத்³வோ வர்ணயிஷ்யாமி யதா²வத³னுத³ர்ஶனம் ।
ஶ்ருʼணுத்⁴வம்ʼ ததி³ஹைகாக்³ய்ரா யதா²தத்த்வம்ʼ யதா² ச தத் ॥ 237.47 ॥

ஶப்³த³꞉ ஶ்ரோத்ரம்ʼ ததா² கா²னி த்ரயமாகாஶலக்ஷணம் ।
ப்ராணஶ்சேஷ்டா ததா² ஸ்பர்ஶ ஏதே வாயுகு³ணாஸ்த்ரய꞉ ॥ 237.48 ॥

ரூபம்ʼ சக்ஷுர்விபாகஶ்ச த்ரிதா⁴ ஜ்யோதிர்விதீ⁴யதே ।
ரஸோ(அ)த² ரஸனம்ʼ ஸ்வேதோ³ கு³ணாஸ்த்வேதே த்ரயோ(அ)ம்ப⁴ஸாம் ॥ 237.49 ॥

க்⁴ரேயம்ʼ க்⁴ராணம்ʼ ஶரீரம்ʼ ச பூ⁴மேரேதே கு³ணாஸ்த்ரய꞉ ।
ஏதாவானிந்த்³ரியக்³ராமோ வ்யாக்²யாத꞉ பாஞ்சபௌ⁴திக꞉ ॥ 237.50 ॥

வாயோ꞉ ஸ்பர்ஶோ ரஸோ(அ)த்³ப்⁴யஶ்ச ஜ்யோதிஷோ ரூபமுச்யதே ।
ஆகாஶப்ரப⁴வ꞉ ஶப்³தோ³ க³ந்தோ⁴ பூ⁴மிகு³ண꞉ ஸ்ம்ருʼத꞉ ॥ 237.51 ॥

மனோ பு³த்³தி⁴꞉ ஸ்வபா⁴வஶ்ச கு³ணா ஏதே ஸ்வயோநிஜா꞉ ।
தே கு³ணானதிவர்தந்தே கு³ணேப்⁴ய꞉ பரமா மதா꞉ ॥ 237.52 ॥

யதா² குர்ம இவாங்கா³னி ப்ரஸார்ய ஸம்ʼநியச்ச²தி ।
ஏவமேவேந்த்³ரியக்³ராமம்ʼ பு³த்³தி⁴ஶ்ரேஷ்டோ² நியச்ச²தி ॥ 237.53 ॥

யதூ³ர்த்⁴வம்ʼ பாத³தலயோரவார்கேர்த்³வம்ʼ ச(க³த⁴ஶ்ச)பஶ்யதி ।
ஏதஸ்மின்னேவ க்ருʼத்யே ஸா வர்ததே பு³த்³தி⁴ருத்தமா ॥ 237.54 ॥

கு³ணைஸ்து நீயதே பு³த்³தி⁴ர்பு³த்³தி⁴ரேவேந்த்³ரியாண்யபி ।
மன꞉ஷஷ்டா²னி ஸர்வாணி பு³த்³த்⁴யா ப⁴வாத்குதோ க்³ருʼணா꞉ ॥ 237.55 ॥

இந்த்³ரியாணி நரை꞉ பஞ்ச ஷஷ்ட²ம்ʼ தன்மன உச்யதே ।
ஸப்தமீம்ʼ பு³த்³தி⁴மேவா(ஆ)ஹு꞉ க்ஷேத்ரஜ்ஞம்ʼ வித்³தி⁴ சாஷ்டமம் ॥ 237.56 ॥

சக்ஷுராலோகனாயைவ ஸம்ʼஶயம்ʼ குருதே மன꞉ ।
பு³த்³தி⁴ரத்⁴யவஸானாய ஸாக்ஷீ க்ஷேத்ரஜ்ஞ உச்யதே ॥ 237.57 ॥

ரஜஸ்தமஶ்ச ஸத்த்வம்ʼ ச த்ரய ஏதே ஸ்வயோநிஜா꞉ ।
ஸமா꞉ ஸர்வேஷு பூ⁴தேஷு தான்கு³ணானுபலக்ஷயேத் ॥ 237.58 ॥

தத்ர யத்ப்ரீதிஸம்ʼயுக்தம்ʼ கிஞ்சிதா³த்மனி லக்ஷயேத் ।
ப்ரஶாந்தமிவ ஸம்ʼயுக்தம்ʼ ஸத்த்வம்ʼ தது³பதா⁴ரயேத் ॥ 237.59 ॥

யத்து ஸந்தாபஸம்ʼயுக்தம்ʼ காயே மனஸி வா ப⁴வேத் ।
ப்ரவ்ருʼத்தம்ʼ ரஜ இத்யேவம்ʼ தத்ர சாப்யுபலக்ஷயேத் ॥ 237.60 ॥

யத்து ஸம்ʼமோஹஸம்ʼயுக்தமவ்யக்தம்ʼ விஷமம்ʼ ப⁴வேத் ।
அப்ரதர்க்யமவிஜ்ஞேயம்ʼ தமஸ்தது³பதா³ரயேத் ॥ 237.61 ॥

ப்ரஹர்ஷ꞉ ப்ரீதிரானந்த³ம்ʼ ஸ்வாம்யம்ʼ ஸ்வஸ்தா²த்மசித்ததா ।
அகஸ்மாத்³யதி³ வா கஸ்மாத்³வத³ந்தி ஸாத்த்விகான்கு³ணான் ॥ 237.62 ॥

அபி⁴மானோ ம்ருʼஷாவாதோ³ லோபோ⁴ மஹோஸ்ததா² க்ஷமா ।
லிங்கா³னி ரஜஸஸ்தானி வர்தந்தே ஹேதுதத்த்வத꞉ ॥ 237.63 ॥

ததா² மோஹ꞉ ப்ரமாத³ஶ்ச தந்த்³ரீ நிந்த்³ரா(அ)ப்ரபோ³தி⁴தா ।
கத²ஞ்சித³பி⁴வர்தந்தே விஜ்ஞேயாஸ்தாமஸா கு³ணா꞉ ॥ 237.64 ॥

மன꞉ ப்ரஸ்ருʼஜதே பா⁴வம்ʼ பு³த்³தி⁴ரத்⁴யவஸாயினீ ।
ஹ்ருʼத³யம்ʼ ப்ரியமேவேஹ த்ரிவிதா⁴ கர்மசோத³னா ॥ 237.65 ॥

இந்த்³ரியேப்⁴ய꞉ பரா ஹ்யர்தா² அர்தே²ப்⁴யஶ்ச பரம்ʼ மன꞉ ।
மனஸஸ்து பரா பு³த்³தி⁴ர்பு³த்³தே⁴ராத்மா பர꞉ ஸ்ம்ருʼத꞉ ॥ 237.66 ॥

பு³த்³தி⁴ராத்மா மனுஷ்யஸ்ய பு³த்³தி⁴ரேவா(ஆ)மநாயிகா ।
யதா³ விகுருதே பா⁴வம்ʼ ததா³ ப⁴வதி ஸா மன꞉ ॥ 237.67 ॥

இந்த்³ரியாணாம்ʼ ப்ருʼத²க்³பா⁴வாத்³பு³த்³தி⁴ர்விகுருதே ஹ்யனு ।
க்ஷ்ருʼண்வதீ ப⁴வதி ஶ்ரோத்ரம்ʼ ஸ்ப்ருʼஶதீ ஸ்பர்ஶ உச்யதே ॥ 237.68 ॥

பஶ்யந்தி ச ப⁴வேத்³த்³ருʼஷ்டீ ரஸந்தீ ப⁴வேத் ।
ஜிக்⁴ரந்தீ ப⁴வதி க்⁴ராணம்ʼ பு³த்³தி⁴ர்விகுருதே ப்ருʼத²க் ॥ 237.69 ॥

இந்த்³ரியாணி து தான்யாஹுஸ்தேஷாம்ʼ வ்ருʼத்த்யா விதிஷ்ட²தி ।
திஷ்ட²தி புருஷே பு³த்³தி⁴ர்பு³த்³தி⁴பா⁴வவ்யவஸ்தி²தா ॥ 237.70 ॥

கதா³சில்லப⁴தே ப்ரீதிம்ʼ கதா³சித³பி ஶோசதி ।
ந ஸுகே²ன ந து³꞉கே²ன கதா³சிதி³ஹ முஹ்யதே ॥ 237.71 ॥

ஸ்வயம்ʼ பா⁴வாத்மிகா பா⁴வாம்ʼஸ்த்ரீனேதானதிவர்ததே ।
ஸரிதாம்ʼ ஸாக³ரோ ப⁴ர்தா மஹாவேலாமிவோர்மிமான் ॥ 237.72 ॥

யதா³ ப்ரார்த²யதே கிஞ்சித்ததா³ ப⁴வதி ஸா மன꞉ ।
அதி⁴ஷ்டா²னே ச வை பு³த்³த்⁴யா ப்ருʼத²கே³தானி ஸம்ʼஸ்மரேத் ॥ 237.73 ॥

இந்த்³ரியாணி ச மேத்⁴யானி விசேதவ்யானி க்ருʼத்ஸ்னஶ꞉ ।
ஸர்வாண்யேவானுபூர்வேண யத்³யதா³ ச விதீ⁴யதே ॥ 237.74 ॥

அபி⁴பா⁴க³மனா பு³த்³தி⁴ர்பா⁴வோ மனஸி வர்ததே ।
ப்ரவர்தமானஸ்து ரஜ꞉ ஸத்த்வமப்யதிவர்ததே ॥ 237.75 ॥

யே வை பா⁴வேன வர்தந்தே ஸர்வேஷ்வேதேஷு தே த்ரிஷு ।
அன்வர்தா²ன்ஸம்ப்ரவர்தந்தே ரத²னேமிமரா இவ ॥ 237.76 ॥

ப்ரதீ³பார்த²ம்ʼ மன꞉ குர்யாதி³ந்த்³ரியைர்பு³த்³தி⁴ஸத்தமை꞉ ।
நிஶ்சரத்³பி⁴ர்யதா²யோக³முதா³ஸீனைர்யத்³ருʼச்ச²யா ॥ 237.77 ॥

ஏவம்ʼ ஸ்வபா⁴வமேவேத³மிதி பு³த்³த்⁴வா ந முஹ்யதி ।
அஶோசன்ஸம்ப்ரஹ்ருʼஷ்யம்ʼஶ்ச நித்ய விக³தமத்ஸர꞉ ॥ 237.78 ॥

ந ஹ்யாத்மா ஶக்யதே த்³ரஷ்டுமிந்த்³ரியை꞉ காமகோ³சரை꞉ ।
ப்ரவர்தமானைரனேகைர்கர்த⁴து³ரைரக்ருʼதாத்மபி⁴꞉ ॥ 237.79 ॥

தேஷாம்ʼ து மனஸா ரஶ்மீன்யதா³ ஸம்யங்னியச்ச²தி ।
ததா³ ப்ரகாஶதே(அ)ஸ்யா(ஆ)த்மா தீ³பதீ³ப்தா யதா²(ஆ)க்ருʼதி꞉ ॥ 237.80 ॥

ஸர்வேஷாமேவ பூ⁴தானாம்ʼ தமஸ்யுபக³தே யதா² ।
ப்ரகாஶம்ʼ ப⁴வதே ஸர்வம்ʼ ததை²வமுபதா⁴ர்யதாம் ॥ 237.81 ॥

யதா² வாரிசர꞉ பக்ஷீ ந லிப்யதி ஜலே சரன் ।
விமுக்தாத்மா ததா² யோகீ³ கு³ணதோ³ஷைர்ன லிப்யதே ॥ 237.82 ॥

ஏவமேவ க்ருʼதப்ரஜ்ஞோ ந தோ³ஷைர்விஷயாம்ʼஶ்சரன் ।
அஸஜ்ஜமான꞉ ஸர்வேஷு ந கத²ஞ்சித்ப்ரலிப்யதே ॥ 237.83 ॥

த்யக்த்வா பூர்வக்ருʼதம்ʼ கர்மரதிர்யஸ்ய ஸதா³(ஆ)த்மனி ।
ஸர்வபூ⁴தாத்மபூ⁴தஸ்ய கு³ணஸங்கே³ன ஸஜ்ஜத꞉ ॥ 237.84 ॥

ஸ்வயமாத்மா ப்ரஸவதி கு³ணேஷ்வபி கதா³சன ।
ந கு³ணா விது³ராத்மானம்ʼ கு³ணான்வேத³ ஸ ஸர்வதா³ ॥ 237.85 ॥

பரித³த்⁴யாத்³கு³ணானாம்ʼ ஸ த்³ரஷ்டா சைவ யதா²தத²ம் ।
ஸத்தவக்ஷேத்ரஜ்ஞயோரேவமந்தரம்ʼ லக்ஷயேன்னர꞉ ॥ 237.86 ॥

ஸ்ருʼஜதே து கு³ணானேக ஏகோ ந ஸ்ருʼஜதே கு³ணான் ।
ப்ருʼத²க்³பூ⁴தௌ ப்ரக்ருʼத்யைதௌ ஸம்ப்ரயுக்தௌ ச ஸர்வதா³ ॥ 237.87 ॥

யதா²(அ)ஶ்மனா ஹிரண்யஸ்ய ஸம்ப்ரயுக்தௌ ததை²வ தௌ ।
மஶகௌது³ம்ப³ரௌ வா(அ)பி ஸம்ப்ரயுக்தௌ யதா² ஸஹ ॥ 237.88 ॥

இஷிகா வா யதா² முஞ்ஜே ப்ருʼத²க்ச ஸஹ சைவாஹ ।
ததை²வ ஸஹிதாவேதௌ அன்யோன்யஸ்மின்ப்ரதிஷ்டி²தௌ ॥ 237.89 ॥

இதி ஶ்ரீமஹாபுராணே ஆதி³ப்³ராஹ்மே வ்யாஸர்ஷிஸம்ʼவாதே³
ஸப்தத்ரிம்ʼஶத³தி⁴கத்³விஶததமோத்⁴யாய꞉ ॥ 237 ॥

அத்⁴யாய꞉ 238 (130)
கு³ணஸர்ஜனகத²னம்
வ்யாஸ உவாச
ஸ்ருʼஜதே து கு³ணான்ஸத்த்வே க்ஷேத்ரஜ்ஞஸ்த்வதி⁴திஷ்ட²தி ।
கு³ணான்விக்ரியத꞉ ஸர்வானுதா³ஸீனவதீ³ஶ்வர꞉ ॥ 238.1 ॥

ஸ்வபா⁴வயுக்தம்ʼ தத்ஸர்வம்ʼ யதி³மான்ஸ்ருʼஜதே கு³ணான் ।
ஊர்ணநாபி⁴ர்யதா² ஸூத்ரம்ʼ ஸ்ருʼஜதே தத்³கு³ணாம்ʼஸ்ததா² ॥ 238.2 ॥

ப்ரவ்ருʼத்தா ந நிவர்தந்தே ப்ரவ்ருʼத்திர்னோபலப்⁴யதே ।
ஏவமேக வ்யவஸ்யந்தி நிவ்ருʼத்திமிதி சாபரே ॥ 238.3 ॥

உப⁴யம்ʼ ஸம்ப்ரதா⁴ர்யைதத³த்⁴யவஸ்யேத்³யதா²மதி ।
அனேனைவ விதா⁴னேன ப⁴வேத்³வை ஸம்ʼஶயோ மஹான் ॥ 238.4 ॥

அநாதி³நித⁴னோ ஹ்யாத்மா தம்ʼ பு³த்³த்⁴வா விஹரேன்னர꞉ ।
அக்ருத்⁴யன்னப்ரஹ்ருʼஷ்யம்ʼஶ்ச நித்யம்ʼ விக³தமத்ஸர꞉ ॥ 238.5 ॥

இத்யேவம்ʼ ஹ்ருʼத³யே ஸர்வோ பு³த்³தி⁴சிந்தாமயம்ʼ த்³ருʼட⁴ம் ।
அநித்யம்ʼ ஸுக²மாஸீனமஶோச்யம்ʼ சி²ன்னஸம்ʼஶய꞉ ॥ 238.6 ॥

தரயேத்ப்ரச்யுதாம்ʼ ப்ருʼத்²வீம்ʼ யதா² பூர்ணாம்ʼ நதீ³ம்ʼ நரா꞉ ।
அவகா³ஹ்ய ச வித்³வாம்ʼஸோ விப்ரா லோலமிமம்ʼ ததா² ॥ 238.7 ॥

ந து தப்யதி வை வித்³வான்ஸ்த²லே சரதி தத்த்வவித் ।
ஏவம்ʼ விசிந்த்ய சா(ஆ)த்மானம்ʼ கேவலம்ʼ ஜ்ஞானமாத்மன꞉ ॥ 238.8 ॥

தாம்ʼ(தம்ʼ)து பு³த்³த்⁴வா நர꞉ ஸர்க³ம்ʼ பூ⁴தாநாமாக³திம்ʼ க³திம் ।
ஸமசேஷ்டஶ்ச வை ஸம்யக்³லப⁴தே ஶமமுத்தமம் ॥ 238.9 ॥

ஏதத்³த்³விஜன்மஸாமக்³ய்ரம்ʼ ப்³ராஹ்மணஸ்ய விஶேஷத꞉ ।
ஆத்மஜ்ஞானஸமஸ்னேஹபர்யாப்தம்ʼ தத்பராயணம் ॥ 238.10 ॥

த்வம்ʼ பு³த்³த்⁴வா ப⁴வேத்³பு³த்³த⁴꞉ கிமன்யத்³பு³த்³த⁴லக்ஷணம் ।
விஜ்ஞாயைதத்³விமுச்யந்தே க்ருʼதக்ருʼத்யா மனீஷிண꞉ ॥ 238.11 ॥

ந ப⁴வதி விது³ஷாம்ʼ மஹத்³ப⁴யம்ʼ, யத³விது³ஷாம்ʼ ஸுமஹத்³ப⁴யம்ʼ பரத்ர ।
ந ஹி க³திரதி⁴கா(அ)ஸ்தி கஸ்யசித்³ப⁴வதி ஹி யா விது³ஷ꞉ ஸனாதனீ ॥ 238.12 ॥

லோகே மாதரமஸூயதே நரஸ்தத்ர தே³வமநிரீக்ஷ்ய ஶோசதே ।
தத்ர சேத்குஶலோ ந ஶோசதே, யே விது³ஸ்தது³ப⁴யம்ʼ க்ருʼதாக்ருʼதம் ॥ 238.13 ॥

யத்கரோத்யனபி⁴ஸந்தி⁴பூர்வகம்ʼ, தச்ச நிந்த³யதி யத்புரா க்ருʼதம் ।
யத்ப்ரியம்ʼ தது³ப⁴யம்ʼ ந வா(அ)ப்ரியம்ʼ, தஸ்ய தஜ்ஜனயதீஹ குர்வத꞉ ॥ 238.14 ॥

முனய ஊசு꞉
யஸ்மாத்³வர்மாத்பரோ த⁴ர்மோ வித்³யதே நேஹ கஶ்சன ।
யோ விஶிஷ்டஶ்ச பூ⁴தேப்⁴யஸ்தத்³ப⁴வான்ப்ரப்³ரவீது ந꞉ ॥ 238.15 ॥

வ்யாஸ உவாச
த⁴ர்மம்ʼ ச ஸம்ப்ரவக்ஷ்யாமி புராணம்ருʼஷிபி⁴꞉ ஸ்துதம் ।
விஶிஷ்டம்ʼ ஸர்வத⁴ர்மேப்⁴ய꞉ ஶ்ருʼணுத்⁴வம்ʼ முநிஸத்தமா꞉ ॥ 238.16 ॥

இந்த்³ரியாணி ப்ரமாதீ²னி பு³த்³த்⁴யா ஸம்ʼயம்ய தத்த்வத꞉ ।
ஸர்வத꞉ ப்ரஸ்ருʼதானீஹ பிதா பா³லானிவா(ஆ)த்மஜான் ॥ 238.17 ॥

மனஸஶ்சேந்த்³ரியாணாம்ʼ சாப்யைகாக்³ரயம்ʼ பரமம்ʼ தப꞉ ।
விஜ்ஞேய꞉ ஸர்வத⁴ர்மேப்⁴ய꞉ ஸ த⁴ர்ம꞉ பர உச்யதே ॥ 238.18 ॥

தானி ஸர்வாணி ஸந்தா⁴ய மன꞉ ஷஷ்டா²னி மேத⁴யா ।
ஆத்மத்ருʼப்த꞉ ஸ ஏவா(ஆ)ஸீத்³ப³ஹுசிந்த்யமசிந்தயன் ॥ 238.19 ॥

கோ³சரேப்⁴யோ நிவ்ருʼத்தானி யதா³ ஸ்தா²ஸ்யந்தி வேஶ்மனி ।
ததா³ சைவா(ஆ)த்மனா(ஆ)த்மானம்ʼ பரம்ʼ த்³ரக்ஷ்யத² ஶாஶ்வதம் ॥ 238.20 ॥

ஸர்வாத்மானம்ʼ மஹாத்மானம்ʼ விதூ⁴மமிவ பாவகம் ।
ப்ரபஶ்யந்தி மஹாத்மானம்ʼ ப்³ராஹ்மணா யே மனீஷிண꞉ ॥ 238.21 ॥

யதா² புஷ்பப²லோபேதோ ப³ஹுஶாகோ² மஹாத்³ரும꞉ ।
ஆத்மனோ நாபி⁴ஜானீதே க்வ மே புஷ்பம்ʼ க்வ மே ப²லம் ॥ 238.22 ॥

ஏவமாத்மா ந ஜானீதே க்வ க³மிஷ்யே குதோ(அ)ன்வஹம் ।
அன்யோ ஹ்யஸ்யாந்தராத்மா(அ)ஸ்தி ய꞉ ஸர்வமனுபஶ்யதி ॥ 238.23 ॥

ஜ்ஞாநதீ³பேன தீ³ப்தேமன பஶ்யத்யாத்மானமாத்மனா ।
த்³ருʼஷ்ட்வா(ஆ)த்மானம்ʼ ததா² யூயம்ʼ விராகா³ ப⁴வத த்³விஜா꞉ ॥ 238.24 ॥

விமுக்தா꞉ ஸர்வபாபேப்⁴யோ முக்தத்வச இவோரகா³꞉ ।
பராம்ʼ பு³த்³தி⁴மவாப்யேஹாப்யசிந்தா விக³தஜ்வரா꞉ ॥ 238.25 ॥

ஸர்வத꞉ ஸ்ரோதஸம்ʼ கோ⁴ராம்ʼ நதீ³ம்ʼ லோகப்ரவாஹிணீம் ।
பஞ்சேந்த்³ரியக்³ராஹவதீம்ʼ மன꞉ஸங்கல்பரோத⁴ஸம் ॥ 238.26 ॥

லோப⁴மோஹத்ருʼணச்ச²ன்னாம்ʼ காமக்ரோத⁴ஸரீஸ்ருʼபாம் ।
ஸத்யதீர்தா²ந்ருʼதக்ஷோபா⁴ம்ʼ க்ரோத⁴பங்காம்ʼ ஸரித்³வராம் ॥ 238.27 ॥

அவ்யக்தப்ரப⁴வாம்ʼ ஶீக்⁴ராம்ʼ காமக்ரோத⁴ஸமாகுலாம் ।
ப்ரதரத்⁴வம்ʼ நதீ³ம்ʼ பு³த்³த்⁴யா து³ஸ்தராமக்ருʼதாத்மபி⁴꞉ ॥ 238.28 ॥

ஸம்ʼஸாரஸாக³ரக³மாம்ʼ யோனிபாதாலது³ஸ்தராம் ।
ஆத்மஜன்மோத்³ப⁴வாம்ʼ தாம்ʼ து ஜிஹ்வாவர்தது³ராஸதா³ம் ॥ 238.29 ॥

யாம்ʼ தரந்தி க்ருʼதப்ரஜ்ஞா த்⁴ருʼதிமந்தோ மனீஷிண꞉ ।
தாம்ʼ தீர்ண꞉ ஸர்வதோ முக்தோ விதூ⁴தாத்மா(ஆ)த்மவாஞ்ஶுசி꞉ ॥ 238.30 ॥

உத்தமாம்ʼ பு³த்³தி⁴மாஸ்தா²ய ப்³ரஹ்மபூ⁴யாய கல்பதே ।
உத்தீர்ண꞉ ஸர்வஸங்க்லேஶான்ப்ரஸன்னாத்மா விக்லமஷ꞉ ॥ 238.31 ॥

பூ⁴யிஷ்டா²னீவ பூ⁴தானி ஸர்வஸ்தா²னாந்நிரீக்ஷ்ய ச ।
அக்ருத்⁴யன்னப்ரஸீத³ம்ʼஶ்ச நந்ருʼஶம்ʼஸமதிஸ்ததா² ॥ 238.32 ॥

ததோ த்³ரக்ஷ்யத² ஸர்வேஷாம்ʼ பூ⁴தானாம்ʼ ப்ரப⁴வாப்யயாத் ।
ஏதத்³வி ஸர்வத⁴ர்மேப்⁴யோ விஶிஷ்டம்ʼ மேநிரே பு³தா⁴꞉ ॥ 238.33 ॥

த⁴ர்மம்ʼ த⁴ர்மப்⁴ருʼதாம்ʼ ஶ்ரேஷ்டா² மனுய꞉ ஸத்யத³ர்ஶின꞉ ।
ஆத்மானோ வ்யாபினோ விப்ரா இதி புத்ரானுஶாஸனம் ॥ 238.34 ॥

ப்ரயதாய ப்ரவக்தவ்யம்ʼ ஹிதாயானுக³தாய ச ।
ஆத்மஜ்ஞானமித³ம்ʼ கு³ஹ்யம்ʼ ஸர்வகு³ஹ்யதமம்ʼ மஹத் ॥ 238.35 ॥

அப்³ரவம்ʼ யத³ஹம்ʼ விப்ரா ஆத்மஸாக்ஷிகமஞ்ஜஸா ।
நைவ ஸ்த்ரீ ந புமானேவம்ʼ ந சைவேத³ம்ʼ நபும்ʼஸகம் ॥ 238.36 ॥

அது³꞉ க²மஸுக²ம்ʼ ப்³ரஹ்ம பூ⁴தப⁴வ்யப⁴வாத்மகம் ।
யதா² மதானி ஸர்வாணி ததை²தானி யதா² ததா² ।
கதி²தானி மயா விப்ரா ப⁴வந்தி ந ப⁴வந்தி ச ॥ 238.37 ॥

யதா² மதானி ஸர்வாணி ததை²தானி யதா² ததா² ।
கதி²தானி மயா விப்ரா ப⁴வந்தி ந ப⁴வந்தி ச ॥ 238.38 ॥

தத்ப்ரீதியுக்தேன கு³ணான்விதேன, புத்ரேண ஸத்புத்ரத³யான்விதேன ।
த்³ருʼஷ்ட்வா ஹிதம்ʼ ப்ரீதமனா யத³ர்த²ம்ʼ, ப்³ரூயாத்ஸுதஸ்யேஹ யது³க்தமேதத் ॥ 238.39 ॥

முனய ஊசு꞉
மோக்ஷ꞉ பிதாமஹேனோக்த உபாயான்னானுபாயத꞉ ।
தமுபாயம்ʼ யதா²ந்யாயம்ʼ ஶ்ரோதுமிச்சா²மஹே முனே ॥ 238.40 ॥

வ்யாஸ உவாச
அஸ்மாஸு தன்மஹாப்ராஜ்ஞா யுக்தம்ʼ நிபுணத³ர்ஶனம் ।
யது³பாயேன ஸர்வார்தா²ன்ம்ருʼக³யத்⁴வம்ʼ ஸதா³(அ)னகா⁴꞉ ॥ 238.41 ॥

க⁴டோபகரணே பு³த்³தி⁴ர்க⁴டோத்பத்தௌ ந ஸா மதா ।
ஏவம்ʼ த⁴ர்மாத்³யுபாயார்த² நான்யத⁴ர்மேஷு காரணம் ॥ 238.42 ॥

பூர்வே ஸமுத்³ரேய꞉ பந்தா² ந ஸ க³ச்ச²தி பஶ்சிமம் ।
ஏக꞉ பந்தா² ஹி மோக்ஷஸ்ய தச்ச்²ருʼணுத்⁴வம்ʼ மமானகா⁴꞉ ॥ 238.43 ॥

க்ஷமயா க்ரோத⁴முச்சி²ந்த்³யாத்காமம்ʼ ஸங்கல்பவர்ஜனாத் ।
ஸத்த்வஸம்ʼஸேவநாத்³தீ⁴ரோ நித்³ராமுச்சே²த்துமர்ஹதி ॥ 238.44 ॥

அப்ரமாதா³த்³ப⁴யம்ʼ ரக்ஷேத்³ரக்ஷேத்க்ஷேத்ரம்ʼ ச ஸம்ʼவித³ம் ।
இச்சா²ம்ʼ த்³வேஷம்ʼ ச காமம்ʼ ச தை⁴ர்யேண விநிவர்தயேத் ॥ 238.45 ॥

நித்³ராம்ʼ ச ப்ரதிபா⁴ம்ʼ சைவ ஜ்ஞாநாப்⁴யாஸேன தத்த்வவித் ।
உபத்³ரவாம்ʼஸ்ததா² யோகீ³ ஹிதஜீர்ணமிதாஶனாத் ॥ 238.46 ॥

லோப⁴ம்ʼ மோஹம்ʼ ச ஸந்தோஷாத்³விஷயாம்ʼஸ்தத்த்வத³ர்ஶனாத் ।
அனுக்ரோஶாத³த⁴ர்மம்ʼ ச ஜயேத்³த⁴ர்மமுபேக்ஷயா ॥ 238.47 ॥

ஆயத்யா ச ஜயேதா³ஶாம்ʼ ஸாமர்த்²யம்ʼ ஸங்க³வர்ஜனாத் ।
அநித்யத்வேன ச ஸ்னேஹம்ʼ க்ஷுதா⁴ம்ʼ யோகே³ன பண்டி³த꞉ ॥ 238.48 ॥

காருண்யேனா(ஆ)த்மனா(ஆ)த்மானம்ʼ த்ருʼஷ்ணாம்ʼ ச பரிதோஷத꞉ ।
உத்தா²னேன ஜயேத்தந்த்³ராம்ʼ விதர்கம்ʼ நிஶ்சயாஜ்ஜயேத் ॥ 238.49 ॥

மௌனேன ப³ஹுபா⁴ஷாம்ʼ ச ஶௌர்யேண ச ப⁴யம்ʼ ஜயேத் ।
யச்சே²த்³வாங்மனஸீ பு³த்³த்⁴யா தாம்ʼ யச்சே²ஜ்ஜ்ஞானசக்ஷுஷா ॥ 238.50 ॥

ஜ்ஞானமாத்மா மஹான்யச்சே²த்தம்ʼ யச்சே²ச்சா²ந்திராத்மன꞉ ।
ததே³தது³பஶாந்தேன போ³த்³த⁴வ்யம்ʼ ஶுசிகர்மணா ॥ 238.51 ॥

யோக³தோ³ஷான்ஸமுச்சி²த்³ய பஞ்ச யான்கவயோ விது³꞉ ।
காமம்ʼ க்ரோத⁴ம்ʼ ச லோப⁴ம்ʼ ச ப⁴யம்ʼ ஸ்வப்னம்ʼ ச பஞ்சமம் ॥ 238.52 ॥

பரித்யஜ்ய நிஷேவேத யதா²வத்³யோக³ஸாத⁴னாத் ।
த்⁴யானமத்⁴யயனம்ʼ தா³னம்ʼ ஸத்யம்ʼ ஹ்ரீரார்ஜவம்ʼ க்ஷமா ॥ 238.53 ॥

ஶௌசமாசாரத꞉ ஶுத்³தி⁴ரிந்த்³ரியாணாம்ʼ ச ஸம்ʼயம꞉ ।
ஏதைர்விவர்த⁴தே தேஜ꞉ பாப்மானமுபஹந்தி ச ॥ 238.54 ॥

ஸித்⁴யந்தி சாஸ்ய ஸங்கல்பா விஜ்ஞானம்ʼ ச ப்ரவர்ததே ।
தூ⁴தபாத꞉ ஸ தேஜஸ்வீ லக்⁴வாஹாரோ ஜிதேந்த்³ரிய꞉ ॥ 238.55 ॥

காமக்ரோதௌ⁴ வஶே க்ருʼத்வா நிர்விஶேத்³ப்³ரஹ்மண꞉ பத³ம் ।
அமூட⁴த்வமஸங்கி³த்வம்ʼ காமக்ரோத⁴விவர்ஜனம் ॥ 238.56 ॥

அதை³ன்யமனுதீ³ர்ணத்வமனுத்³வேகோ³ ஹ்யவஸ்தி²தி꞉ ।
ஏஷ மார்கோ³ ஹி மோக்ஷஸ்ய ப்ரஸன்னோ விமல꞉ ஶுசி꞉ ॥

ததா² வாக்காயமனஸாம்ʼ நியமா꞉ காமதோ(அ)வ்யயா꞉ ॥ 238.57 ॥

இதி ஶ்ரீமஹாபுராணே ஆதி³ப்³ராஹ்மே ஸாங்க்²யயோக³நிரூபணம்ʼ நாம
அஷ்டாத்ரிம்ʼஶத³தி⁴கத்³விஶததமோ(அ)த்⁴யாய꞉ ॥ 238 ॥

அத்⁴யாய꞉ 239 (131)
யோக³விதி⁴நிரூபணம்
முனய ஊசு꞉
ஸாங்க்²யம்ʼ யோக³ஸ்ய நோ விப்ர விஶேஷம்ʼ வக்துமர்ஹஸி ।
தவ த⁴ர்மஜ்ஞ ஸர்வம்ʼ ஹி விதி³தம்ʼ முநிஸத்தம ॥ 239.1 ॥

வ்யாஸ உவாச
ஸாங்க்²யாம்ʼ ஸாங்க்²யம்ʼ ப்ரஶம்ʼஸந்தி யோகா³ன்யோக³விது³த்தமா꞉ ।
வத³ந்தி காரணை꞉ ஶ்ரேஷ்டை²꞉ ஸ்வபக்ஷோத்³ப⁴வனாய வை ॥ 239.2 ॥

அனீஶ்வர꞉ கத²ம்ʼ முச்யேதி³த்யேவம்ʼ முநிஸத்தமா꞉ ।
வத³ந்தி காரணை꞉ ஶ்ரேஷ்ட²ம்ʼ யோக³ம்ʼ ஸம்யங்மனீஷிண꞉ ॥ 239.3 ॥

வத³ந்தி காரணம்ʼ வேத³ம்ʼ ஸாங்க்²யம்ʼ ஸம்யக்³த்³விஜாதய꞉ ।
விஜ்ஞாயேஹ க³தீ꞉ ஸர்வா விரக்தோ விஷயேஷு ய꞉ ॥ 239.4 ॥

ஊர்த்⁴வம்ʼ ஸ தே³ஹாத்ஸுவ்யக்தம்ʼ விமுச்யேதி³தி நான்யதா² ।
ஏததா³ஹுர்மஹாப்ராஜ்ஞா꞉ ஸாங்க்²யம்ʼ வை மோக்ஷத³ர்ஶனம் ॥ 239.5 ॥

ஸ்வபக்ஷே காரணம்ʼ க்³ராஹ்யம்ʼ ஸமர்த²ம்ʼ வசனம்ʼ ஹிதம் ।
ஶிஷ்டானாம்ʼ ஹி மதம்ʼ க்³ராஹ்யம்ʼ ப⁴வத்³பி⁴꞉ ஶிஷ்டஸம்ʼமதை꞉ ॥ 239.6 ॥

ப்ரத்யக்ஷம்ʼ ஹேதவோ யோகா³꞉ ஸாங்க்²யா꞉ ஶாஸ்த்ரவிநிஶ்சயா꞉ ।
உபே⁴ சைதே தத்த்வே ஸமவேதே த்³விஜோத்தமா꞉ ॥ 239.7 ॥

உபே⁴ சைதே மதே ஜ்ஞாதே முனீந்த்³ரா꞉ ஶிஷ்டஸம்ʼமதே ।
அனுஷ்டி²தே யதா²ஶாஸ்த்ரம்ʼ நயேதாம்ʼ பரமாம்ʼ க³திம் ॥ 239.8 ॥

துல்யம்ʼ ஶௌசம்ʼ தயோர்யுக்தம்ʼ த³யா பூ⁴தேஷு சானகா⁴꞉ ।
வ்ரதானாம்ʼ தா⁴ரணம்ʼ துல்யம்ʼ த³ர்ஶனம்ʼ த்வஸமம்ʼ தயோ꞉ ॥ 239.9 ॥

முனய ஊசு꞉
யதி³ துல்யம்ʼ வ்ரதம்ʼ ஶௌசம்ʼ த³யா சாத்ர மஹாமுனே ।
துல்யம்ʼ தத்³த³ர்ஶனம்ʼ கஸ்மாத்தன்னௌ ப்³ரூஹி த்³விஜோத்தம ॥ 239.10 ॥

வ்யாஸ உவாச
ராக³ம்ʼ மோஹம்ʼ ததா² ஸ்னேஹம்ʼ காமம்ʼ க்ரோத⁴ம்ʼ ச கேவலம் ।
யோகா³ஸ்தி²ரோதி³தாந்தோ³ஷான்பஞ்சைதான்ப்ராப்னுவந்தி தான் ॥ 239.11 ॥

யதா² வா(அ)நிமிஷா꞉ ஸ்தூ²லம்ʼ ஜாலம்ʼ சி²த்த்வா புனர்ஜலம் ।
ப்ராப்னுயுர்விமலம்ʼ மார்க³ம்ʼ விமுக்தா꞉ ஸர்வப³ந்த⁴னை꞉ ॥ 239.12 ॥

ததை²வ வாகு³ராம்ʼ சி²த்த்வா ப³லவந்தோ யதா² ம்ருʼகா³꞉ ।
ப்ராப்னுயுர்விமலம்ʼ மார்க³ம்ʼ விமுக்தா꞉ ஸர்வப³ந்த⁴னை꞉ ॥ 239.13 ॥

லோப⁴ஜானி ததா² விப்ரா ப³ந்த⁴னானி ப³லான்வித꞉ ।
சி²த்த்வா யோகா³த்பரம்ʼ மார்க³ம்ʼ க³ச்ச²ந்தி விமலம்ʼ ஶுப⁴ம் ॥ 239.14 ॥

அசலாஸ்த்வாவிலா விப்ரா வாகு³ராஸு ததா²(ஆ)பரே ।
வினஶ்யந்தி ந ஸந்தே³ஹஸ்தத்³வத்³யோக³ப³லாத்³ருʼதே ॥ 239.15 ॥

ப³லஹீநாஶ்ச விப்ரேந்த்³ரா யதா² ஜாலம்ʼ க³தா த்³விஜா꞉ ।
ப³ந்த⁴ம்ʼ ந க³ச்ச²ந்த்யனகா⁴ யோகா³ஸ்தே து ஸுது³ர்லபா⁴꞉ ॥ 239.16 ॥

யதா² ச ஶகுனா꞉ ஸூக்ஷ்மம்ʼ ப்ராப்ய ஜாலமரிந்த³மா꞉ ।
தத்ராஶக்தா விபத்³யந்தே முச்யந்தே து ப³லான்விதா꞉ ॥ 239.17 ॥

கர்மஜைர்ப³ந்த⁴னைர்ப³த்³தா⁴ஸ்தத்³வத்³யோக³பரா த்³விஜா꞉ ।
அப³லா ந விமுச்யந்தே முச்யந்தே ச ப³லான்விதா꞉ ॥ 239.18 ॥

அல்பகஶ்ச யதா² விப்ரா வஹ்னி꞉ ஶாம்யதி து³ர்ப³ல꞉ ।
ஆக்ராந்த இந்த⁴னை꞉ ஸ்தூ²லைஸ்தத்³வத்³யோக³ப³ல꞉ ஸ்ம்ருʼத꞉ ॥ 239.19 ॥

ஸ ஏவ ச ததா³ விப்ரா வஹ்நிர்ஜாதப³ல꞉ புன꞉ ।
ஸமீரணக³த꞉ க்ருʼத்ஸ்னாம்ʼ த³ஹேத்க்ஷிப்ரம்ʼ மஹீமிமாம் ॥ 239.20 ॥

தத்த்வஜ்ஞானப³லோ விப்ரா வஹ்நிர்ஜாதப³ல꞉ புன꞉ ।
ஸமீரணக³த꞉ க்ருʼத்ஸ்னாம்ʼ த³ஹேத்க்ஷிப்ரம்ʼ மஹீமிமாம் ॥ 239.21 ॥

து³ர்ப³லஶ்ச யதா² விப்ரா꞉ ஸ்ரோதஸா ஹ்ரியதே நர꞉ ।
ப³லஹீனஸ்ததா² யோகீ³ விஷயைர்ஹ்ரியதே ச ஸ꞉ ॥ 239.22 ॥

ததே³வ து யதா² ஸ்ரோதஸா விஷ்கம்ப⁴யதி வாரண꞉ ।
தத்³வத்³யோக³ப³லம்ʼ லப்³த⁴வா ந ப⁴வேத்³விஷயைர்ஹ்ருʼத꞉ ॥ 239.23 ॥

விஶந்தி வா வஶாத்³வா(அ)த² யோகா³த்³யோக³ப³லன்விதா꞉ ।
ப்ரஜாபதீன்மனூன்ஸர்வான்மஹாபூ⁴தானி சேஶ்வரா꞉ ॥ 239.24 ॥

ந யமோ நாந்தக꞉ க்ருத்³தோ⁴ ந ம்ருʼத்யுர்பீ⁴மவிக்ரம꞉ ।
விஶந்தே தத்³த்³விஜா꞉ ஸர்வே யோக³ஸ்யாமிததேஜஸ꞉ ॥ 239.25 ॥

ஆத்மனாம்ʼ ச ஸஹஸ்ராணி ப³ஹூனி த்³விஜஸத்தமா꞉ ।
யோக³ம்ʼ குர்யாத்³ப³லம்ʼ ப்ராப்ய தைஶ்ச ஸர்வைர்மஹீம்ʼ சரேத் ॥ 239.26 ॥

ப்ராப்னுயாத்³விஷயான்கஶ்சித்புனஶ்சோக்³ரம்ʼ தபஶ்சரேத் ।
ஸங்க்ஷிப்யேச்ச புனர்விப்ரா꞉ ஸூர்யஸ்தேஜோகு³ணானிவ ॥ 239.27 ॥

ப³லஸ்த²ஸ்ய ஹி யோக³ஸ்ய ப³லார்த²ம்ʼ முநிஸத்தமா꞉ ।
விமோக்ஷப்ரப⁴வம்ʼ விஷ்ணுமுபபன்னமஸம்ʼஶயம் ॥ 239.28 ॥

ப³லானி யோக³ப்ரோக்தானி மயைதானி த்³விஜோத்தமா꞉ ।
நித³ர்ஶனார்த²ம்ʼ ஸூக்ஷ்மாணி வக்ஷ்யாமி ச புனர்த்³விஜா꞉ ॥ 239.29 ॥

ஆத்மனஶ்ச ஸமாதா⁴னே தா⁴ரணாம்ʼ ப்ரதி வா த்³விஜா꞉ ।
நித³ர்ஶனானி ஸூக்ஷ்மாணி ஸூக்ஷ்மாணி ஶ்ருʼணுத்⁴வம்ʼ முநிஸத்தமா꞉ ॥ 239.30 ॥

அப்ரமத்தோ யதா² த⁴ன்வீ லக்ஷ்யம்ʼ ஹந்தி ஸமாஹித꞉ ।
யுக்த꞉ ஸம்யக்ததா² யோகீ³ மோக்ஷம்ʼ ப்ராப்னோத்யஸம்ʼஶயம் ॥ 239.31 ॥

ஸ்னேஹபாத்ரே யதா² பூர்ணே மன ஆதா⁴ய நிஶ்சலம் ।
புருஷோ யுக்த ஆரோஹேத்ஸோபானம்ʼ யுக்தமானஸ꞉ ॥ 239.32 ॥

முக்தஸ்ததா²(அ)யமாத்மானம்ʼ யோக³ம்ʼ தத்³வத்ஸுநிஶ்சலம் ।
கரோத்யமலாமாத்மானம்ʼ பா⁴ஸ்கரோபமத³ர்ஶனே ॥ 239.33 ॥

யதா² ச நாவம்ʼ விப்ரேந்த்³ரா꞉ கர்ணதா⁴ர꞉ ஸமாஹித꞉ ।
மஹார்ணவக³தாம்ʼ ஶீக்⁴ரம்ʼ நயேத்³விப்ராம்ʼஸ்து பத்தனம் ॥ 239.34 ॥

தத்³வதா³த்மஸமாதா⁴னம்ʼ யுக்தோ யோகே³ன யோக³வித் ।
து³ர்க³மம்ʼ ஸ்தா²னமாப்னோதி ஹித்வா தே³ஹமிமம்ʼ த்³விஜா꞉ ॥ 239.35 ॥

ஸாரதி²ஶ்ச யதா² யுக்த꞉ ஸத³ஶ்வான்ஸுஸமாஹித꞉ ।
ப்ராப்னோத்யாஶு பரம்ʼ ஸ்தா²னம்ʼ லக்ஷ்யமுக்த இவா(ஆ)ஶுக³꞉ ॥ 239.36 ॥

ததை²வ ச த்³விஜா யோகீ³ தா⁴ரணாஸு ஸமாஹித꞉ ।
ப்ராப்னோத்யஶு பரம்ʼ ஸ்தா²னம்ʼ லக்ஷ்யமுக்த இவா(ஆ)ஶுக³꞉ ॥ 239.37 ॥

ஆவிஶ்யா(ஆ)த்மனி சா(ஆ)த்மானம்ʼ யோ(அ)வதிஷ்ட²தி ஸோ(அ)சல꞉ ।
பாஶம்ʼ வஹத்வே மீனானாம்ʼ பத³மாப்னோதி ஸோ(அ)ஜரம் ॥ 239.38 ॥

நாப்⁴யாம்ʼ ஶீர்ஷே ச குக்ஷௌ ச ஹ்ருʼதி³ வக்ஷஸி பார்ஶ்வயோ꞉ ।
த³ர்ஶனே ஶ்ரவணே வா(அ)பி க்⁴ராணே சாமிதவிக்ரம꞉ ॥ 239.39 ॥

ஸ்தா²னேஷ்வேதேஷு யோ யோகீ³ மஹாவ்ரதஸமாஹித꞉ ।
ஆத்மனா ஸூக்ஷ்மமாத்மானம்ʼ யுங்க்தே ஸம்யக்³த்³விஜோத்தமா꞉ ॥ 239.40 ॥

ஸுஶீக்⁴ரமசலப்ரக்²யம்ʼ கர்ம த³க்³த்⁴வா ஶுபா⁴ஶுப⁴ம் ।
உத்தமம்ʼ யோக³மாஸ்தா²ய யதீ³ச்ச²தி விமுச்யதே ॥ 239.41 ॥

முனய ஊசு꞉
ஆஹாரான்கீத்³ருʼஶான்க்ருʼத்வா கானி ஜித்வா ச ஸத்தம ।
யோகீ³ ப³லமவாப்னோதி தத்³ப⁴வான்வக்துமர்ஹதி ॥ 239.42 ॥

வ்யாஸ உவாச
கணானாம்ʼ ப⁴க்ஷணே யுக்த꞉ பிண்யாகஸ்ய ச போ⁴ த்³விஜா꞉ ।
ஸ்னேஹானாம்ʼ வர்ஜனே யுக்தோ யோகீ³ ப³லமவாப்னுயாத் ॥ 239.43 ॥

பு⁴ஞ்ஜானோ யாவகம்ʼ ரூக்ஷம்ʼ தீ³ர்க⁴காலம்ʼ த்³விஜோத்தமா꞉ ।
ஏகாஹாரீ விஶுத்³தா⁴த்மா யோகீ³ ப³லமவாப்னுயாத் ॥ 239.44 ॥

பக்ஷான்மாஸாந்ருʼதூம்ʼஶ்சித்ரான்ஸஞ்சரம்ʼஶ்ச கு³ஹாஸ்ததா² ।
அப꞉ பீத்வா பயோமிஶ்ரா யோகீ³ ப³லமாவாப்னுயாத் ॥ 239.45 ॥

அக²ண்ட³மபி வா மாஸம்ʼ ஸததம்ʼ முநிஸத்தமா꞉ ।
உபோஷ்ய ஸம்யக்ஷுத்³தா⁴த்மா யோகீ³ ப³லமவாப்யனுயாத் ॥ 239.46 ॥

காமம்ʼ ஜித்வா ததா² க்ரோத⁴ம்ʼ ஶீதோஷ்ணம்ʼ வர்ஷமேவ ச ।
ப⁴யம்ʼ ஶோகம்ʼ ததா² ஸ்வாபம்ʼ பௌருஷீன்விஷயாம்ʼஸ்ததா² ॥ 239.47 ॥

அரதிம்ʼ து³ர்ஜயாம்ʼ சைவ கோ⁴ராம்ʼ த்³ருʼஷ்ட்வா ச போ⁴ த்³விஜா꞉ ।
ஸ்பர்ஶம்ʼ நித்³ராம்ʼ ததா² தந்த்³ராம்ʼ து³ர்ஜயாம்ʼ முநிஸத்தமா꞉ ॥ 239.48 ॥

தீ³பயந்தி மஹாத்மானம்ʼ ஸூக்ஷ்மமாத்மானமாத்மனா ।
வீதராகா³ மஹாப்ராஜ்ஞா த்⁴யானாத்⁴யயனஸம்பதா³ ॥ 239.49 ॥

து³ர்க³ஸ்த்வேஷ மத꞉ பந்தா² ப்³ராஹ்மணானாம்ʼ விபஶ்சிதாம் ।
ய꞉ கஶ்சித்³வ்ரஜதி க்ஷிப்ரம்ʼ க்ஷேமேண முனிபுங்க³வா꞉ ॥ 239.50 ॥

யதா² கஶ்சித்³வனம்ʼ கோ⁴ரம்ʼ ப³ஹுஸர்பஸரீஸ்ருʼபம் ।
ஶ்வப்⁴ரவத்தோயஹீனம்ʼ ச து³ர்க³மம்ʼ ப³ஹுகண்டகம் ॥ 239.51 ॥

அப⁴க்தமடவீப்ராயம்ʼ தா³வத³க்³த⁴மஹீருஹம் ।
பந்தா²னம்ʼ தஸ்கராகீர்ணம்ʼ க்ஷேமேணாபி⁴பதேத்ததா² ॥ 239.52 ॥

யோக³மார்க³ம்ʼ ஸமாஸாத்³ய ய꞉ கஶ்சித்³வ்ரஜதே த்³விஜ꞉ ।
க்ஷேமேணோபரமேன்மார்கா³த்³ப³ஹுதோ³ஷோ(அ)பி ஸம்ʼமத꞉ ॥ 239.53 ॥

ஆஸ்தே²யம்ʼ க்ஷுரதா⁴ராஸு நிஶிதாஸு த்³விஜோத்தமா꞉ ।
தா⁴ரணா ஸா து யோக³ஸ்ய து³ர்கே³யமக்ருʼதாத்மபி⁴꞉ ॥ 239.54 ॥

விஷமா தா⁴ரணா விப்ரா யாந்தி வைன ஶுபா⁴ம்ʼ க³திம் ।
நேத்ருʼஹீனா யதா² நாவ꞉ புருஷாணாம்ʼ து வை த்³விஜா꞉ ॥ 239.55 ॥

யஸ்து திஷ்ட²தி யோகா³தௌ⁴ தா⁴ரணாஸு யதா²விதி⁴ ।
மரணம்ʼ ஜன்மது³꞉கி²த்வம்ʼ ஸுகி²த்வம்ʼ ஸ விஶிஷ்யதே ॥ 239.56 ॥

நாநாஶாஸ்த்ரேஷு நியதம்ʼ நாநாமுனிநிஷேவிதம் ।
பரம்ʼ யோக³ஸ்ய பந்தா²னம்ʼ நிஶ்சிதம்ʼ தம்ʼ த்³விஜாதிஷு ॥ 239.57 ॥

பரம்ʼ ஹி தத்³ப்³ரஹ்மமயம்ʼ முனீந்த்³ரா, ப்³ரஹ்மணமீஶம்ʼ வரத³ம்ʼ ச விஷ்ணும் ।
ப⁴வம்ʼ ச த⁴ர்மம்ʼ ச மஹானுபா⁴வம்ʼ யத்³ப்³ரஹ்மபுத்ரான்ஸுமஹானுபா⁴வான் ॥ 239.58 ॥

தமஶ்ச கஷ்டம்ʼ ஸுமஹத்³ரஜஶ்ச, ஸத்த்வம்ʼ ச ஶுத்³த⁴ம்ʼ ப்ரக்ருʼதிம்ʼ பராம்ʼ ச ।
ஸித்³தி⁴ம்ʼ ச தே³வீம்ʼ வருணஸ்ய பத்னீம்ʼ, தேஜஶ்ச க்ருʼத்ஸ்னம்ʼ ஸுமஹச்ச தை⁴ர்யம் ॥

239.59 ॥

தாராதி⁴பம்ʼ கே² விமலம்ʼ ஸுதாரம்ʼ, விஶ்வாம்ʼஶ்ச தே³வானுரகா³ன்பித்ரூʼம்ʼஶ்ச ।
ஶைலாம்ʼஶ்ச க்ருʼத்ஸ்னானுத³தீ⁴ம்ʼஶ்ச வா(அ)சலாந்நதீ³ஶ்ச ஸர்வா꞉ ஸனகா³ம்ʼஶ்ச
நாகா³ன் ॥ 239.60 ॥

ஸாத்⁴யாம்ʼஸ்ததா² யக்ஷக³ணாந்தி³ஶஶ்ச, க³ந்த⁴ர்வஸித்³தா⁴ன்புருஷான்ஸ்த்ரியஶ்ச ।
பரஸ்பரம்ʼ ப்ராப்ய மஹான்மஹாத்மா விஶேத யோகீ³ நசிராத்³விமுக்த꞉ ॥ 239.61 ॥

கதா² ச யா விப்ரவரா꞉ ப்ரஸக்தா, தை³வே மஹாவீர்யமதௌ ஶுபே⁴யம் ।
யோகா³ன்ஸ ஸர்வானனுபூ⁴ய மர்த்யா, நாராயணம்ʼ தம்ʼ த்³ருதமாப்னுவந்தி ॥ 239.62 ॥

இதி ஶ்ரீமஹாபுராணே ஆதி³ப்³ராஹ்மே வ்யாஸர்ஷிஸம்ʼவாதே³ யோக³விதி⁴நிரூபணம்ʼ நாம
ஏகோனசத்வாரிம்ʼஶத³தி⁴கத்³விஶததமோ(அ)த்⁴யாய꞉ ॥ 239 ॥

அத்⁴யாய꞉ 240 (132)
ஸாங்க்²யவிதி⁴நிரூபணம்
முனய ஊசு꞉
ஸம்யக்க்ரியேயம்ʼ விப்ரேந்த்³ர வர்ணிதா ஶிஷ்டஸம்ʼமதா ।
யோக³மார்கோ³ யதா²ந்யாயம்ʼ ஶிஷ்யாயேஹ ஹிதஷிணா ॥ 240.1 ॥

ஸாங்க்²யே த்விதா³னீம்ʼ த⁴ர்மஸ்ய விதி⁴ம்ʼ ப்ரப்³ரூஹி தத்த்வத꞉ ।
த்ரிஷு லோகேஷு யஜ்ஜ்ஞானம்ʼ ஸர்வம்ʼ தத்³விதி³தம்ʼ ஹி தே ॥ 240.2 ॥

வ்யாஸ உவாச
ஶ்ருʼணுத்⁴வம்ʼ முனய꞉ ஸர்வமாக்²யானம்ʼ விதி³தாத்மனாம் ।
விஹிதம்ʼ யதிபி⁴ர்வ்ருʼத்³தை⁴꞉ கபிலாதி³பி⁴ரீஶ்வரை꞉ ॥ 240.3 ॥

யஸ்மின்ஸுவிப்⁴ராமா꞉ கேசித்³த்³ருʼஶ்யந்தே முநிஸத்தமா꞉ ।
கு³ணாஶ்ச யஸ்மின்ப³ஹவோ தோ³ஷஹாநிஶ்ச கேவலா ॥ 240.4 ॥

ஜ்ஞானேன பரிஸங்க்²யாய ஸதோ³ஷான்விஷயாந்த்³விஜா꞉ ।
மானுஷாந்து³ர்ஜயான்க்ருʼத்ஸ்னான்பைஶாசான்விஷயாம்ʼஸ்ததா² ॥ 240.5 ॥

விஷயானௌரகா³ஞ்ஜ்ஞாத்வா க³ந்த⁴ர்வவிஷயாம்ʼஸ்ததா² ।
பித்ரூʼணாம்ʼ விஷயாஞ்ஜ்ஞாத்வா திர்யக்த்வம்ʼ சரதாம்ʼ த்³விஜா꞉ ॥ 240.6 ॥

ஸுபர்ணவிஷயாஞ்ஜ்ஞாத்வா மருதாம்ʼ விஷயாம்ʼஸ்ததா² ।
மஹர்ஷிவிஷயாம்ʼஶ்சைவ ராஜர்ஷிவிஷயாம்ʼஸ்ததா² ॥ 240.7 ॥

ஆஸுரான்விஷயாஞ்ஜ்ஞாத்வா வைஶ்வதே³வாம்ʼஸ்ததை²வ ச ।
தே³வர்ஷிவிஷயாஞ்ஜ்ஞாத்வா யோகா³நாமபி வை பரான் ॥. 240.8 ॥

விஷயாம்ʼஶ்ச ப்ரமாணஸ்ய ப்³ரஹ்மணோ விஷயாந்ததா² ।
ஆயுஷஶ்ச பரம்ʼ காலம்ʼ லோகைர்விஜ்ஞாய தத்த்வத꞉ ॥ 240.9 ॥

ஸுக²ஸ்ய ச பரம்ʼ காலம்ʼ விஜ்ஞாய முநிஸத்தமா꞉ ।
ப்ராப்தகாலே ச யத்³து³꞉க²ம்ʼ பததாம்ʼ விஷயைஷிணாம் ॥ 240.10 ॥

திர்யக்த்வே பததாம்ʼ விப்ராஸ்ததை²வ நரகேஷு யத் ।
ஸ்வர்க³ஸ்ய ச கு³ணாஞ்ஜ்ஞாத்வா தோ³ஷான்ஸர்வாம்ʼஶ்ச போ⁴ த்³விஜா꞉ ॥ 240.11 ॥

வேத³வாதே³ ச யே தோ³ஷா கு³ணா யே சாபி வைதி³கா꞉ ।
ஜ்ஞானயோகே³ ச யே தோ³ஷா ஜ்ஞானயோகே³ ச யே கு³ணா꞉ ॥ 240.12 ॥

ஸாங்க்²யஜ்ஞானே ச யே தோ³ஷாம்ʼஸ்ததை²வ ச கு³ணாம்ʼ ததா² ।
ஷட்³கு³ணம்ʼ ச நபோ⁴ ஜ்ஞாத்வா தமஶ்ச த்ரிகு³ணம்ʼ மஹத் ॥ 240.13 ॥

தமஶ்சாஷ்டகு³ணம்ʼ ஜ்ஞாத்வா பு³த்³தி⁴ம்ʼ ஸப்தகு³ணாம்ʼ ததா² ।
ஷட்³கு³ணம்ʼ ச நபோ⁴ ஜ்ஞாத்வா தபஶ்ச த்ரிகு³ணம்ʼ மஹத் ॥ 240.14 ॥

த்³விகு³ணம்ʼ ச ரஜோ ஜ்ஞாத்வா ஸத்த்வம்ʼ சைககு³ணம்ʼ புன꞉ ।
மார்க³ம்ʼ விஜ்ஞாய தத்த்வேன ப்ரலயப்ரேக்ஷணேன து ॥ 240.15 ॥

ஜ்ஞானவிஜ்ஞானஸம்பன்னா꞉ காரணைர்பா⁴விதாத்மபி⁴꞉ ।
ப்ராப்னுவந்தி ஶுப⁴ம்ʼ மோக்ஷம்ʼ ஸூக்ஷ்மா இவ நப⁴꞉ பரம் ॥ 240.16 ॥

ரூபேண த்³ருʼஷ்டிம்ʼ ஸம்ʼயுக்தாம்ʼ க்⁴ராணம்ʼ க³ந்த⁴கு³ணேன ச ।
ஶப்³த³க்³ராஹ்யம்ʼ ததா² ஶ்ரோத்ரம்ʼ ஜிஹ்வாம்ʼ ரஸகு³ணேன ச ॥ 240.17 ॥

த்வசம்ʼ ஸ்பர்ஶம்ʼ ததா² ஶக்யம்ʼ வாயும்ʼ சைவ ததா³ஶ்ரிதம் ।
மோஹம்ʼ தமஸி ஸம்ʼயுக்தம்ʼ லோப⁴ம்ʼ மோஹேஷு ஸம்ʼஶ்ரிதா꞉ ॥ 240.18 ॥

விஷ்ணும்ʼ க்ராந்தே ப³லே ஶக்ரம்ʼ கோஷ்டே² ஸக்தம்ʼ ததா²(அ)னலம் ।
அப்ஸு தே³வீம்ʼ ஸமாயுக்தாமாபஸ்தேஜஸி ஸம்ʼஶ்ரிதா꞉ ॥ 240.19 ॥

தேஜோ வாயௌ து ஸம்ʼயுக்தம்ʼ வாயும்ʼ நப⁴ஸி சா(ஆ)ஶ்ரிதம் ।
நபோ⁴ மஹதி ஸம்ʼயுக்தம்ʼ தமோ மஹஸி ஸம்ʼஸ்தி²தம் ॥ 240.20 ॥

ரஜ꞉ ஸத்த்வம்ʼ ததா² ஸக்தம்ʼ ஸத்த்வம்ʼ ஸக்தம்ʼ ததா²(ஆ)த்மனி ।
ஸக்தமாத்மானமீஶே ச தே³வே நாராயணே ததா² ॥ 240.21 ॥

தே³வம்ʼ மோக்ஷே ச ஸம்ʼயுக்தம்ʼ ததோ மோக்ஷம்ʼ ச ந க்வசித் ।
ஜ்ஞாத்வா ஸத்த்வகு³ணம்ʼ தே³ஹம்ʼ வ்ருʼதம்ʼ ஷோட³ஶபி⁴ர்கு³ணை꞉ ॥ 240.22 ॥

ஸ்வபா⁴வம்ʼ பா⁴வனாம்ʼ சைவ ஜ்ஞாத்வா தே³ஹஸமாஶ்ரிதாம் ।
மத்⁴யஸ்த²மிவ சா(ஆ)த்மானம்ʼ பாபம்ʼ யஸ்மின்ன வித்³யத ॥ 240.23 ॥

த்³விதீயம்ʼ கர்ம வை ஜ்ஞாத்வா விப்ரேந்த்³ரா விஷ்யைஷிணாம் ।
இந்த்³ரியாணீந்த்³ரியார்தா²ம்ʼஶ்ச ஸர்வானாத்மனி ஸம்ʼஶ்ரிதான் ॥ 240.24 ॥

து³ர்லப⁴த்வம்ʼ ச மோக்ஷஸ்ய விஜ்ஞாய ஶ்ருதிபூர்வகம் ।
ப்ராணாபானௌ ஸமானம்ʼ ச வ்யானோதா³னௌ ச தத்த்வத꞉ ॥ 240.25 ॥

ஆத்³யம்ʼ சைவானிலம்ʼ ஜ்ஞாத்வா ப்ரப⁴வம்ʼ சானிலம்ʼ புன꞉ ।
ஸப்ததா⁴ தாம்ʼஸ்ததா² ஶேஷாஸப்ததா⁴ விதி⁴வத்புன꞉ ॥ 240.26 ॥

ப்ரஜாபதீந்ருʼஷீம்ʼஶ்சைவ ஸர்கா³ம்ʼஶ்ச ஸுப³ஹூன்வரான் ।
ஸப்தர்ஷீஶ்ச ப³ஹூஞ்ஜ்ஞாத்வா ராஜர்ஷீம்ʼஶ்ச பரந்தபான் ॥ 240.27 ॥

ஸுரர்ஷீன்மருதஶ்சான்யான்ப்³ரஹ்மர்ஷீன்ஸூர்யஸம்ʼநிபா⁴ன் ।
ஐஶ்வர்யாச்ச்யாவிதாந்த்³ருʼஷ்ட்வா காலேன மஹதா த்³விஜா꞉ ॥ 240.28 ॥

மஹதாம்ʼ பூ⁴தஸங்கா⁴னாம்ʼ ஶ்ருத்வா நாஶம்ʼ ச போ⁴ த்³விஜா꞉ ।
க³திம்ʼ வாசாம்ʼ ஶுபா⁴ம்ʼ ஜ்ஞாத்வா அர்சார்ஹா꞉ பாபகர்மணாம் ॥ 240.29 ॥

வைதரண்யாம்ʼ ச யத்³து³꞉க²ம்ʼ பதிதானாம்ʼ யமக்ஷயே ।
யோநிஷு ச விசித்ராஸு ஸஞ்சாரானஶுபா⁴ம்ʼஸ்ததா² ॥ 240.30 ॥

ஜட²ரே சாஶுபே⁴ வாஸம்ʼ ஶோணிதோத³கபா⁴ஜனே ।
ஶ்லேஷ்மமூத்ரபுரீஷே ச தீவ்ரக³ந்த⁴ஸமன்விதே ॥ 240.31 ॥

ஶுக்ரஶோணிதஸங்கா⁴தே மஜ்ஜாஸ்னாயுபரிக்³ரஹே ।
ஶிரஶதஸமாகீர்ணே நவத்³வாரே புரே(அ)த² வை ॥ 240.32 ॥

விஜ்ஞாய ஹிதமாத்மானம்ʼ யோகா³ம்ʼஶ்ச விவிதா⁴ந்த்³விஜா꞉ ।
தாமஸானாம்ʼ ச ஜந்தூனாம்ʼ ரமணீயாந்ருʼதாத்மனாம் ॥ 240.33 ॥

ஸாத்த்விகானாம்ʼ ச ஜந்தூனாம்ʼ குத்ஸிதம்ʼ முநிஸத்தமா꞉ ।
க³ர்ஹிந்தம்ʼ மஹாதாமர்தே² ஸாங்க்²யானாம்ʼ விதி³தாத்மனாம் ॥ 240.34 ॥

உபப்லவாம்ʼஸ்ததா² கோ⁴ராஞ்ஶஶினஸ்தேஜஸ்ததா² ।
தாராணாம்ʼ பதனம்ʼ த்³ருʼஷ்ட்வா நக்ஷத்ராணாம்ʼ ச பர்யயம் ॥ 240.35 ॥

த்³வந்த்³வானாம்ʼ விப்ரயோக³ம்ʼ ச விஜ்ஞாய க்ருʼபணம்ʼ த்³விஜா꞉ ।
அன்யோன்யப⁴க்ஷணம்ʼ த்³ருʼஷ்ட்வா பூ⁴தாநாமபி சாஶுப⁴ம் ॥ 240.36 ॥

பா³ல்யே மோஹம்ʼ ச விஜ்ஞாய பக்ஷதே³ஹஸ்ய சாஶுப⁴ம் ।
ராக³ம்ʼ மோஹம்ʼ ச ஸம்ப்ராப்தம்ʼ க்வசித்ஸத்த்வம்ʼ ஸமாஶ்ரிதம் ॥ 240.37 ॥

ஸஹஸ்ரேஷு நர꞉ கஶ்சின்மோக்ஷபு³த்³தி⁴ம்ʼ ஸமாஶ்ரித꞉ ।
து³ர்லப⁴த்வம்ʼ ச மோக்ஷஸ்ய விஜ்ஞானம்ʼ ஶ்ருதிபூர்வகம் ॥ 240.38 ॥

ப³ஹுமானமலப்³தே⁴ஷு லப்³தே⁴ மத்⁴யஸ்த²தாம்ʼ புன꞉ ।
விஷயாணாம்ʼ ச தௌ³ராத்ம்யம்ʼ விஜ்ஞாய ச புனர்த்³விஜா꞉ ॥ 240.39 ॥

க³தாஸூனாம்ʼ ச ஸத்த்வானாம்ʼ தே³ஹான்பி⁴த்த்வா ததா² ஶுபா⁴ன் ।
வாஸம்ʼ குலேஷு ஜந்தூனாம்ʼ மரணாய த்⁴ருʼதாத்மனாம் ॥ 240.40 ॥

ஸாத்த்விகானாம்ʼ ச ஜந்தூனாம்ʼ து³꞉க²ம்ʼ விஜ்ஞாய போ⁴ த்³விஜா꞉ ।
ப்³ரஹ்மக்⁴னானாம்ʼ க³திம்ʼ ஜ்ஞாத்வா பதிதானாம்ʼ ஸுதா³ருணாம் ॥ 240.41 ॥

ஸுராபானே ச ஸக்தானாம்ʼ ப்³ராஹ்மணானாம்ʼ து³ராத்மனாம் ।
கு³ருதா³ரப்ரஸக்தானாம்ʼ க³திம்ʼ விஜ்ஞாய சாஶுபா⁴ம் ॥ 240.42 ॥

ஜனனீஷு ச வர்தந்தே யேன ஸம்யக்³த்³விஜோத்தமா꞉ ।
ஸதே³வகேஷு லோகேஷு யேன வர்தந்தி மானவா꞉ ॥ 240.43 ॥

தேன ஜ்ஞானேன விஜ்ஞாய க³திம்ʼ சாஶுப⁴கர்மணாம் ।
திர்யக்³யோனிக³தானாம்ʼ ச விஜ்ஞாய ச க³தீ꞉ ப்ருʼத²க் ॥ 240.44 ॥

வேத³வாதா³ம்ʼஸ்ததா² சித்ராந்ருʼதூனாம்ʼ பர்யயாம்ʼஸ்ததா² ।
க்ஷயம்ʼ ஸம்ʼவத்ஸராணாம்ʼ ச மாஸானாம்ʼ ச க்ஷயம்ʼ ததா² ॥ 240.45 ॥

பக்ஷக்ஷயம்ʼ ததா² த்³ருʼஷ்ட்வா தி³வஸானாம்ʼ ச ஸங்க்ஷயம் ।
க்ஷய ஸம்ʼவத்ஸராணாம்ʼ ச மாஸானாம்ʼ ச க்ஷயம்ʼ ததா² ॥ 240.46 ॥

வ்ருʼத்³தி⁴ம்ʼ த்³ருʼஷ்ட்வா ஸமுத்³ராணாம்ʼ க்ஷயம்ʼ தேஷாம்ʼ ததா² புன꞉ ।
க்ஷயம்ʼ த⁴னானாம்ʼ த்³ருʼஷ்ட்வா ச புனர்வ்ருʼத்³தி⁴ம்ʼ ததை²வ ச ॥ 240.47 ॥

ஸம்ʼயோகா³னாம்ʼ ததா² த்³ருʼஷ்ட்வா யுகா³னாம்ʼ ச விஶேஷத꞉ ।
தே³ஹவைக்லவ்யதாம்ʼ சைவ ஸம்யக்³விஜ்ஞாய தத்த்வத꞉ ॥ 240.48 ॥

ஆத்மதோ³ஷாம்ʼஶ்ச விஜ்ஞாய ஸர்வானாத்மனி ஸம்ʼஸ்தி²தான் ।
ஸ்வதே³ஹாது³த்தி²தான்க³ந்தா⁴ம்ʼஸ்ததா² விஜ்ஞாய சாஶுபா⁴ம் ॥ 240.49 ॥

முனய ஊசு꞉
கானுத்பாதப⁴வாந்தோ³ஷான்பஶ்யதி ப்³ரஹ்மவித்தம ।
ஏதம்ʼ ந꞉ ஸம்ʼஶயம்ʼ க்ருʼத்ஸ்னம்ʼ வக்துமர்ஹஸ்யஶேஷத꞉ ॥ 240.50 ॥

வ்யாஸ உவாச
பஞ்ச தோ³ஷாந்த்³விஜா தே³ஹே ப்ரவத³ந்தி மனீஷிண꞉ ।
மார்க³ஜ்ஞா꞉ காபிலா꞉ ஸாங்க்²யா꞉ ஶ்ருʼணுத்⁴வம்ʼ முநிஸத்தமா꞉ ॥ 240.51 ॥

காமக்ரோதௌ⁴ ப⁴யம்ʼ நித்³ரா பஞ்சம꞉ ஶ்வாஸ உச்யதே ।
ஏதே தோ³ஷா꞉ ஶரீரேஷு த்³ருʼஶ்யந்தே ஸர்வதே³ஹினாம் ॥ 240.52 ॥

சி²ந்த³ந்தி க்ஷமயா க்ரோத⁴ம்ʼ காமம்ʼ ஸங்கல்பவர்ஜனாத் ।
ஸத்த்வஸம்ʼஸேவனாந்நித்³ராமப்ரமாதா³த்³ப⁴யம்ʼ ததா² ॥ 240.53 ॥

சி²ந்த³ந்தி பஞ்சமம்ʼ ஶ்வாஸமல்பாஹாரதயா த்³விஜா꞉ ।
கு³ணான்கு³ணஶதைர்ஜ்ஞாத்வா தோ³ஷாந்தோ³ஷஶதைரபி ॥ 240.54 ॥

ஹேதூன்ஹேதுஶதைஶ்சித்ரைஶ்சித்ரான்விஜ்ஞாய தத்த்வத꞉ ।
அபாம்ʼ பே²னோபமம்ʼ லோகம்ʼ விஷ்ணோர்மாயாஶதை꞉ க்ருʼதம் ॥ 240.55 ॥

சித்ரபி⁴த்திப்ரதீகாஶம்ʼ நலஸாரமனர்த²கம் ।
தம꞉ ஸம்ப்⁴ரமிதம்ʼ த்³ருʼஷ்ட்வா வர்ஷபு³த்³பு³த³ஸம்ʼநிப⁴ம் ॥ 240.56 ॥

நாஶப்ராயம்ʼ ஸுகா²தா⁴னம்ʼ நாஶோத்தரமஹாப⁴யம் ।
ரஜஸ்தமஸி ஸம்ʼமக்³னம்ʼ பங்கே த்³விபமிவாவஶம் ॥ 240.57 ॥

ஸாங்க்²யா விப்ரா மஹாப்ராஜ்ஞாஸ்த்யக்த்வா ஸ்னேஹம்ʼ ப்ரஜாக்ருʼதம் ।
ஜ்ஞானஜ்ஞேயேன ஸாங்க்²யேன வ்யாபினா மஹதா த்³விஜா꞉ ॥ 240.58 ॥

ராஜஸானஶுபா⁴ன்க³ந்தா⁴ம்ʼஸ்தாமஸாம்ʼஶ்ச ததா²விதா⁴ன் ।
புண்யாம்ʼஶ்ச ஸாத்த்விகான்க³ந்தா⁴ன்ஸ்பர்ஶஜாந்தே³ஹஸம்ʼஶ்ரிதான் ॥ 240.59 ॥

சி²த்த்வா(ஆ)மஜ்ஞானஶஸ்த்ரேண தபோத³ண்டே³ன ஸத்தமா꞉ ।
ததோ து³꞉கா²தி³கம்ʼ கோ⁴ரம்ʼ சிந்தாஶோகமஹாஹ்ரத³ம் ॥ 240.60 ॥

வ்யாதி⁴மத்யுமஹாகோ⁴ரம்ʼ மஹாப⁴யமஹோரக³ம் ।
தத꞉ கூர்மம்ʼ ரஜோமீனம்ʼ ப்ரஜ்ஞயா ஸந்தரந்த்யுத ॥ 240.61 ॥

ஸ்னேஹபங்கம்ʼ ஜராது³ர்க³ம்ʼ ஸ்பர்ஶத்³வீபம்ʼ த்³விஜோத்தமா꞉ ।
கர்மாகா³த⁴ம்ʼ ஸத்யதீரம்ʼ ஸ்தி²தம்ʼ வ்ரதமனீஷிண꞉ ॥ 240.62 ॥

ஹர்ஷஸங்க⁴மஹாவேக³ம்ʼ நானாரஸஸமாகுலம் ।
நானாப்ரீதிமஹாரத்னம்ʼ து³꞉க²ஜ்வரஸமீரிதம் ॥ 240.63 ॥

ஶோகத்ருʼஷ்ணாமஹாவர்தம்ʼ தீக்ஷ்ணவ்யாதி⁴மஹாருஜம் ।
அஸ்தி²ஸங்கா⁴தஸங்க⁴ட்டம்ʼ ஶ்லேஷ்மயோக³ம்ʼ த்³விஜோத்தமா꞉ ॥ 240.64 ॥

தா³னமுக்தாகரம்ʼ கோ⁴ரம்ʼ ஶோணிதோத்³கா³ரவித்³ருமம் ।
ஹஸிதோத்க்ருஷ்டநிர்கோ⁴ஷம்ʼ நானாஜ்ஞாஸுது³ஷ்கரம் ॥ 240.65 ॥

ரோத³நாஶ்ருமலக்ஷாரம்ʼ ஸங்க³யோக³பராயணம் ।
ப்ரலப்³த்⁴வா ஜன்மலோகோ யம்ʼ புத்ரபா³ந்த⁴வபத்தனம் ॥ 240.66 ॥

அஹிம்ʼஸாஸத்யமர்யாத³ம்ʼ ப்ராணயோக³மயோர்மிலம் ।
வ்ருʼந்தா³னுகா³மினம்ʼ க்ஷீரம்ʼ ஸர்வபூ⁴தபயோத³தி⁴ம் ॥ 240.67 ॥

மோக்ஷது³ர்லப⁴விஷயம்ʼ வாட³வாஸுக²ஸாக³ரம் ।
தரந்தி யதய꞉ ஸித்³தா⁴ ஜ்ஞானயோகே³ன சானகா⁴꞉ ॥ 240.68 ॥

தீர்த்வா ச து³ஸ்தரம்ʼ ஜன்ம விஶந்தி விமலம்ʼ நப⁴꞉ ।
ததஸ்தான்ஸுக்ருʼதீஞ்ஜ்ஞாத்வா ஸூர்யோ வஹதிரஶ்மிபி⁴꞉ ॥ 240.69 ॥

பத்³மதந்துவதா³விஶ்ய ப்ரவஹன்விஷயாந்த்³விஜா꞉ ।
தத்ர தான்ப்ரவஹோ வாயு꞉ ப்ரதிக்³ருʼஹ்ணாதி சானகா⁴꞉ ॥ 240.70 ॥

வீதராகா³ன்யதீன்ஸித்³தா⁴ன்வீர்யயுக்தாம்ʼஸ்தபோத⁴னான் ।
ஸூக்ஷ்ம꞉ ஶீத꞉ ஸுக³ந்த⁴ஶ்ச ஸுக²ஸ்பர்ஶஶ்ச போ⁴ த்³விஜா꞉ ॥ 240.71 ॥

ஸப்தானாம்ʼ மருதாம்ʼ ஶ்ரேஷ்டோ² லோகான்க³ச்ச²தி ய꞉ ஶுபா⁴ன் ।
ஸ தான்வஹதி விப்ரேந்த்³ரா நப⁴ஸ꞉ பரமாம்ʼ க³திம் ॥ 240.72 ॥

நபோ⁴ வஹதி லோகேஶான்ரஜஸ꞉ பரமாம்ʼ க³திம் ।
ரஜோ வஹதி விப்ரேந்த்³ரா꞉ ஸத்த்வஸ்ய பரமாங்க³திம் ॥ 240.73 ॥

ஸத்த்வம்ʼ வஹதி ஶுத்³தா⁴த்மா பரம்ʼ நாராயணம்ʼ ப்ரபு⁴ம் ।
ப்ரபு⁴ர்வஹதி ஶுத்³தா⁴த்மா பரமாத்மானமாத்மனா ॥ 240.74 ॥

பரமாத்மானமாஸாத்³ய தத்³பூ⁴தா யதயோ(அ)மலா꞉ ।
அம்ருʼதத்வாய கல்பந்தே ந நிவர்தந்தி ச த்³விஜா꞉ ॥ 240.75 ॥

பரமா ஸா க³திர்விப்ரா நிர்த்³வந்த்³வானாம்ʼ மஹாத்மனாம் ।
ஸத்யார்ஜவரதானாம்ʼ வை ஸர்வபூ⁴தத³யாவதாம் ॥ 240.76 ॥

முனய ஊசு꞉
ஸ்தா²னமுத்தமமாஸாத்³ய ப⁴க³வந்தம்ʼ ஸ்தி²ரவ்ரதா꞉ ।
ஆஜன்மமரணம்ʼ வா தே ரமந்தே தத்ர வா ந வா ॥ 240.77 ॥

யத³த்ர தத்²யம்ʼ தத்த்வம்ʼ நோ யதா²வத்³வக்துமர்ஹஸி ।
த்வத்³ருʼதே மானவம்ʼ நான்யம்ʼ ப்ரஷ்டுமர்ஹாம ஸத்தம ॥ 240.78 ॥

மோக்ஷதோ³ஷோ மஹானேஷ ப்ராப்ய ஸித்³தி⁴ம்ʼ க³தாந்ருʼஷீன் ।
யதி³ தத்ரைவ விஜ்ஞானே வர்தந்தே யதய꞉ பரே ॥ 240.79 ॥

ப்ரவ்ருʼத்திலக்ஷணம்ʼ த⁴ர்மம்ʼ பஶ்யாம பரமம்ʼ த்³விஜ ।
மக்³னஸ்ய ஹி பரே ஜ்ஞானே கிந்து து³꞉கா²ந்தரம்ʼ ப⁴வேத் ॥ 240.80 ॥

வ்யாஸ உவாச
யதா²னாயாயம்ʼ முநிஶ்ரேஷ்டா²꞉ ப்ரஶ்ன꞉ ப்ருʼஷ்டஶ்ச ஸங்கட꞉ ।
பு³தா⁴நாமபி ஸம்ʼமோஹ꞉ ப்ரஶ்னே(அ)ஸ்மின்முநிஸத்தமா꞉ ॥ 240.81 ॥

அத்ராபி தத்த்வம்ʼ பரமம்ʼ ஶ்ருʼணுத்⁴வம்ʼ வசனம்ʼ மம ।
பு³த்³தி⁴ஶ்ச பரமா யத்ர கபிலானாம்ʼ மஹாத்மனாம் ॥ 240.82 ॥

இந்த்³ரியாண்யபி பு³த்⁴யந்தே ஸ்வதே³ஹம்ʼ தே³ஹினாம்ʼ த்³விஜா꞉ ।
கரணான்யாத்மனஸ்தானி ஸூக்ஷ்மம்ʼ பஶ்யந்தி தைஸ்து ஸ꞉ ॥ 240.83 ॥

ஆத்மனா விப்ரஹீணானி காஷ்ட²குட்³யஸமானி து ।
வினஶ்யந்தி ந ஸந்தே³ஹோ வேலா இவ மஹார்ணவே ॥ 240.84 ॥

இந்த்³ரியை꞉ ஸஹ ஸுப்தஸ்ய தே³ஹினோ த்³விஜஸத்தமா꞉ ।
ஸூக்ஷ்மஶ்சரதி ஸர்வத்ர நப⁴ஸீவ ஸமீரண꞉ ॥ 240.85 ॥

ஸ பஶ்யதி யதா²ந்யாயம்ʼ ஸ்ம்ருʼத்வா ஸ்ப்ருʼஶதி சானகா⁴꞉ ।
பு³த்⁴யமானோ யதா²பூர்வமகி²லேனேஹ போ⁴ த்³விஜா꞉ ॥ 240.86 ॥

இந்த்³ரியாணி ஹ ஸர்வாணி ஸ்வே ஸ்வே ஸ்தா²னே யதா²விதி⁴ ।
அனீஶத்வாத்ப்ரலீயந்தே ஸர்பா விஷஹதா இவ ॥ 240.87 ॥

இந்த்³ரியாணி ஹ ஸர்வாணி ஸ்வஸ்தா²னேஷ்வேவ ஸர்வஶ꞉ ।
ஆக்ரம்ய க³தய꞉ ஸூக்ஷ்மாவ(ஶ்ச)ரத்யாத்மா ந ஸம்ʼஶய꞉ ॥ 240.88 ॥

ஸத்த்வஸ்ய ச கு³ணான்க்ருʼத்ஸ்னான்ரஜஸஶ்ச கு³ணான்புன꞉ ।
கு³ணாம்ʼஶ்ச தமஸ꞉ ஸர்வான்கு³ணான்பு³த்³தே⁴ஶ்ச ஸத்தமா꞉ ॥ 240.89 ॥

கு³ணாம்ʼஶ்ச மனஸஶ்சாபி நப⁴ஸஶ்ச கு³ணாம்ʼஸ்ததா² ।
கு³ணான்வாயோஶ்ச ஸர்வஜ்ஞா꞉ ஸ்னேஹஜாம்ʼஶ்ச கு³ணான்புன꞉ ॥ 240.90 ॥

அபாம்ʼ கு³ணாஸ்ததா² விப்ரா꞉ பார்தி²வாம்ʼஶ்ச கு³ணானபி ।
ஸர்வானேவ கு³ணைர்வ்யாப்ய க்ஷேத்ரஜ்ஞேஷு த்³விஜோத்தமா꞉ ॥ 240.91 ॥

ஆத்மா சரதி க்ஷேத்ரஜ்ஞ꞉ கர்மணா ச ஶுபா⁴ஶுபே⁴ ।
ஶிஷ்யா இவமஹாத்மானமிந்த்³ரியாணி ச தம்ʼ த்³விஜா꞉ ॥ 240.92 ॥

ப்ரக்ருʼதிம்ʼ சாப்யதிக்ரம்ய ஸுத்³த⁴ம்ʼ ஸூக்ஷ்மம்ʼ பராத்பரம் ।
நாராயணம்ʼ மஹாத்மானம்ʼ நிர்விகாரம்ʼ பராத்பரம் ॥ 240.93 ॥

விமுக்தம்ʼ ஸர்வபாபேக்ஷ்ய꞉ ப்ரவிஷ்டம்ʼ ச ஹ்யநாமயம் ।
பரமாத்மானமகு³ணம்ʼ நிர்வ்ருʼதம்ʼ தம்ʼ ச ஸப்தமா꞉ ॥ 240.94 ॥

ஶ்ரேஷ்ட²ம்ʼ தத்ர மனோ விப்ரா இந்த்³ரியாணி ச போ⁴꞉ த்³விஜா꞉ ।
ஆக³ச்ச²ந்தி யதா²காலம்ʼ கு³ரோ꞉ ஸந்தே³ஶகாரிண꞉ ॥ 240.95 ॥

ஶக்யம்ʼ வா(அ)ல்பேன காலேன ஶாந்திம்ʼ ப்ராப்தும்ʼ கு³ணாம்ʼஸ்ததா² ।
ஏவமுக்தேன விப்ரேந்த்³ரா꞉ ஸாங்க்²ய யோகே³ன மோக்ஷிணீம் ॥ 240.96 ॥

ஸாங்க்²யா விப்ரா மஹாப்ராஜ்ஞா க³ச்ச²ந்தி பரமாம்ʼ க³திம் ।
ஜ்ஞானேனானேன விப்ரேந்த்³ராஸ்துல்யம்ʼ ஜ்ஞானம்ʼ ந வித்³யதே ॥ 240.97 ॥

அத்ர வ꞉ ஸம்ʼஶயோ மா பூ⁴ஜ்ஜ்ஞானம்ʼ ஸாங்க்²யம்ʼ பரம்ʼ மதம் ।
அக்ஷரம்ʼ த்⁴ருவமேவோக்தம்ʼ பூர்வம்ʼ ப்³ரஹ்ம ஸனாதனம் ॥ 240.98 ॥

அநாதி³மத்⁴யநித⁴னம்ʼ நிர்த்³வந்த்³வம்ʼ கர்த்ருʼ ஶாஶ்வதம் ।
கூடஸ்த²ம்ʼ சைவ நித்யம்ʼ ச யத்³வத³ந்தி ஶமாத்மகா꞉ ॥ 240.99 ॥

யத꞉ ஸர்வா꞉ ப்ரவர்தந்தே ஸர்க³ப்ரலயவிக்ரியா꞉ ।
ஏவம்ʼ ஶம்ʼஸந்தி ஶாஸ்த்ரேஷு ப்ரவக்தாரோ மஹர்ஷய꞉ ॥ 240.100 ॥

ஸர்வே விப்ராஶ்ச வேதா³ஶ்ச ததா² ஸாமவிதோ³ ஜனா꞉ ।
ப்³ரஹ்மண்யம்ʼ பரமம்ʼ தே³வமனந்தம்ʼ பரமாச்யுதம் ॥ 240.101 ॥

ப்ரர்த²யந்தஶ்ச தம்ʼ விப்ரா வத³ந்தி கு³ணபு³த்³த⁴ய꞉ ।
ஸம்யகு³க்தாஸ்ததா² யோகா³꞉ ஸாங்க்²யாஶ்சாமிதத³ர்ஶனா꞉ ॥ 240.102 ॥

அமூர்திஸ்தஸ்ய விப்ரேந்த்³ரா꞉ ஸாங்க்²யம்ʼ மூர்திரிதி ஶ்ருதி꞉ ।
அபி⁴ஜ்ஞானானி தஸ்யா(ஆ)ஹுர்மஹாந்தி முநிஸத்தமா꞉ ॥ 240.103 ॥

த்³விவிதா⁴னி ஹி பூ⁴தானி ப்ருʼதி²வ்யாம்ʼ த்³விஜஸத்தமா꞉ ।
அக³ம்யக³ம்யஸஞ்ஜ்ஞானி க³ம்யம்ʼ தத்ர விஶிஷ்யதே ॥ 240.104 ॥

ஜ்ஞானம்ʼ மஹத்³வை மஹதஶ்ச விப்ரா, வேதே³ஷு ஸாங்க்²யேஷு ததை²வ யோகே³ ।
யச்சாபி த்³ருʼஷ்டம்ʼ விதி⁴வத்புராணே, ஸாங்க்²யாக³தம்ʼ தந்நிகி²லம்ʼ முனீந்த்³ரா꞉ ॥ 240.105 ॥

யச்சேதிஹாஸேஷு மஹத்ஸு த்³ருʼஷ்டம்ʼ, யதா²ர்த²ஶாஸ்த்ரேஷு விஶிஷ்டத்³ருʼஷ்டம் ।
ஜ்ஞானம்ʼ ச லோகே யதி³ஹாஸ்தி கிஞ்சித்ஸாங்க்²யாக³தம்ʼ தச்ச மஹாமுனீந்த்³ரா꞉ ॥ 240.106 ॥

ஸமஸ்தத்³ருʼஷ்டம்ʼ பரமம்ʼ ப³லம்ʼ ச, ஜ்ஞானம்ʼ ச மோக்ஷஶ்ச யதா²வது³க்தம் ।
தபாம்ʼஸி ஸூக்ஷ்மாணி ச யானி சைவ, ஸாங்க்²யம்ʼ யதா²வத்³விஹிதானி விப்ரா꞉ ॥ 240.107 ॥

விபர்யயம்ʼ தஸ்ய ஹிதம்ʼ ஸதை³வ, க³ச்ச²ந்தி ஸாங்க்²யா꞉ ஸததம்ʼ ஸுகே²ன ।
தாம்ʼஶ்சாபி ஸந்தா⁴ர்ய தத꞉ க்ருʼதார்தா²꞉, பதந்தி விப்ராயதனேஷு பூ⁴ய꞉ ॥ 240.108 ॥

ஹித்வா ச தே³ஹம்ʼ ப்ரவிஶந்தி மோக்ஷம்ʼ தி³வௌகஸஶ்சாபி ச யோக³ஸாங்க்²யா꞉ ।
அதோ(அ)தி⁴கம்ʼ தே(அ)பி⁴ரதா மஹார்ஹே, ஸாக்²யே த்³விஜா போ⁴ இஹ ஶிஷ்டஜுஷ்டே ॥ 240.109 ॥

தேஷாம்ʼ து திர்யக்³க³மனம்ʼ ஹி த்³ருʼஷ்டம்ʼ, நாதோ⁴ க³தி꞉ பாபக்ருʼதாம்ʼ நிவாஸ꞉ ।
ந வா ப்ரதா⁴னா அபி தே த்³விஜாதயோ, யே ஜ்ஞானமேதன்முனயோ ந ஸக்தா꞉ ॥ 240.110 ॥

ஸாங்க்²யாம்ʼ விஶாலம்ʼ பரமம்ʼ புராணம்ʼ, மஹார்ணவம்ʼ விமலமுதா³ரகாந்தம் ।
க்ருʼத்ஸ்னம்ʼ ஹி ஸாங்க்²யா முனயா மஹாத்மநாராயணே தா⁴ரயதா²ப்ரமேயம் ॥ 240.111 ॥

ஏதன்மயோக்தம்ʼ பரமம்ʼ ஹி தத்த்வம்ʼ, நாராயணாத்³விஶ்வமித³ம்ʼ புராணம் ।
ஸ ஸர்க³காலே ச கரோதி ஸர்க³ம்ʼ, ஸம்ʼஹாரகாலே ச ஹரேத பூ⁴ய꞉ ॥ 240.112 ॥

இதி ஶ்ரீமஹாபுராணே ஆதி³ப்³ராஹ்மே வ்யாஸருʼஷிஸம்ʼவாதே³ ஸாங்க்²யவிதி⁴நிரூபணம்ʼ
நாமைகோனசத்வாரிம்ʼஶத³தி⁴கத்³விஶததமோ(அ)த்⁴யாய꞉ ॥ 240 ॥

அத்⁴யாய꞉ 241 (133)
வஸிஷ்ட²கராலஜனகஸம்ʼவாதே³ க்ஷராக்ஷரவிசாரநிரூபணம்
முனய ஊசு꞉
கிம்ʼ தத³க்ஷரமித்யுக்தம்ʼ யஸ்மான்னா(ஆ)வர்ததே புன꞉ ।
கிம்ʼஸ்வித்தத்க்ஷரமித்யுக்தம்ʼ யஸ்மாதா³வர்ததே புன꞉ ॥ 241.1 ॥

அக்ஷராக்ஷரயோர்வ்யக்திம்ʼ ப்ருʼச்சா²மஸ்த்வாம்ʼ மஹாமுனே ।
உபலப்³து⁴ம்ʼ முநிஶ்ரேஷ்ட² தத்த்வேன முனிபுங்க³வ ॥ 241.2 ॥

த்வம்ʼ ஹி ஜ்ஞானவிதா³ம்ʼ ஶ்ரேஷ்ட²꞉ ப்ரோச்யஸே வேத³பாரகை³꞉ ।
ருʼஷிபி⁴ஶ்ச மஹாபா⁴கை³ர்யதிபி⁴ஶ்ச மஹாத்மபி⁴꞉ ॥ 241.3 ॥

ததே³தச்ச்²ரோதுமிச்சா²ஸ்த்வத்த꞉ ஸர்வம்ʼ மஹாமதே ।
ந த்ருʼப்திமதி⁴க³ச்சா²ம꞉ ஶ்ருʼண்வந்தோ(அ)ம்ருʼதமுத்தமம் ॥ 241.4 ॥

வ்யாஸ உவாச
அத்ர வோ வர்ணயிஷ்யாமி இதிஹாஸம்ʼ புராதனம் ।
வஸிஷ்ட²ஸ்ய ச ஸம்ʼவாத³ம்ʼ கராலஜனகஸ்ய ச ॥ 241.5 ॥

வஸிஷ்ட²ம்ʼ ஶ்ரேஷ்ட²மாஸீனம்ருʼஷீணாம்ʼ பா⁴ஸ்கரத்³யுதிம் ।
பப்ரச்ச² ஜனகோ ராஜா ஜ்ஞானம்ʼ நை꞉ஶ்ரேயஸம்ʼ பரம் ॥ 241.6 ॥

பரமாத்மனி குஶலமத்⁴யாத்மக³திநிஶ்சயம் ।
மைத்ராவருணமிமாஸீனமபி⁴வாத்³ய க்ருʼதாஞ்ஜலி꞉ ॥ 241.7 ॥

ஸ்வச்ச²ந்த³ம்ʼ ஸுக்ருʼதம்ʼ சைவ மது⁴ரம்ʼ சாப்யனுல்ப³ணம் ।
பப்ரச்ச²ர்ஷிவரம்ʼ ராஜா கராலஜனக꞉ புரா ॥ 241.8 ॥

கராலஜனக உவாச
ப⁴க³வஞ்ஶ்ரோதுமிச்சா²மி பரம்ʼ ப்³ரஹ்ம ஸனாதனம் ।
யஸ்மின்ன புனராவ்ருʼத்திம்ʼ ப்ராப்னுவந்தி மனீஷிண꞉ ॥ 241.9 ॥

யச்ச தத்க்ஷரமித்யுக்தம்ʼ யத்ரேத³ம்ʼ க்ஷரதே ஜக³த் ।
யச்சாக்ஷரமிதி ப்ரோக்தம்ʼ ஶிவம்ʼ க்ஷேமமநாமயம் ॥ 241.10 ॥

வஸிஷ்ட² உவாச
ஶ்ரூயதாம்ʼ ப்ருʼதி²வீபால க்ஷரதீத³ம்ʼ யதா² ஜக³த் ।
யத்ர க்ஷரதி பூர்வேண யாவத்காலேன சாப்யத² ॥ 241.11 ॥

யுக³ம்ʼ த்³வாத³ஶஸாஹஸ்ரம்ʼ கல்பம்ʼ வித்³தி⁴ சதுர்யுக³ம் ।
த³ஶகல்பஶதாவர்தம்ʼமஹஸ்தத்³ப்³ராஹ்முச்யதே ॥ 241.12 ॥

ராத்ரிஶ்சைதாவதீ ராஜன்யஸ்யந்தே ப்ரதிபு³த்⁴யதே ।
ஸ்ருʼஜத்யனந்தகர்மாணி மஹாந்தம்ʼ பூ⁴தமக்³ரஜம் ॥ 241.13 ॥

மூர்திமந்தமமூர்தாத்மா விஶ்வம்ʼ ஶம்பு⁴꞉ ஸ்வயம்பு⁴வ꞉ ।
யத்ரோத்பத்திம்ʼ ப்ரவக்ஷ்யாமி மூலதோ ந்ருʼபஸத்தம ॥ 241.14 ॥

அணிமா லகி⁴மா ப்ராப்திரீஶானம்ʼ ஜ்யோதிரவ்யயம் ।
ஸர்வத꞉பாணிபாதா³ந்தம்ʼ ஸர்வதோ(அ)க்ஷிஶிரோமுக²ம் ॥ 241.15 ॥

ஸர்வத꞉ஶ்ருதிமல்லோகே ஸர்வமாவ்ருʼத்ய திஷ்ட²தி ।
ஹிரண்யக³ர்போ⁴ ப⁴க³வானேஷ பு³த்³தி⁴ரிதி ஸ்ம்ருʼதி꞉ ॥ 241.16 ॥

மஹானிதி ச யோகே³ஷு விரிஞ்சிரிதி சாப்யத² ।
ஸாங்க்²யே ச பட்²யதே ஶாஸ்த்ரே நாமபி⁴ர்ப³ஹுதா⁴த்மக꞉ ॥ 241.17 ॥

விசித்ரரூபோ விஶ்வாத்மா ஏகாக்ஷர இதி ஶ்ருத꞉ ।
த்⁴ருʼதமேகாத்மகம்ʼ யேன க்ருʼத்ஸ்னம்ʼ த்ரைலோக்யமாத்மனா ॥ 241.18 ॥

ததை²வ ப³ஹுரூபத்வாத்³விஶ்வரூப இதி ஶ்ருத꞉ ।
ஏஷ வை விக்ரியாபன்ன꞉ ஸ்ருʼஜத்யாத்மானமாத்மனா ॥ 241.19 ॥

ப்ரதா⁴னம்ʼ தஸ்ய ஸம்ʼயோகா³து³த்பன்னம்ʼ ஸுமஹத்புரம் ।
அஹங்காரம்ʼ மஹாதேஜா꞉ ப்ரஜாபதிநமஸ்க்ருʼதம் ॥ 241.20 ॥

அவ்யக்தாத்³வ்யக்திமாபன்னம்ʼ வித்³யாஸர்க³ம்ʼ வத³ந்தி தம் ।
மஹாந்தம்ʼ சாப்யஹங்காரமவித்³யாஸர்க³ ஏவ ச ॥ 241.21 ॥

அசரஶ்ச சரஶ்சைவ ஸமுத்பன்னௌ ததை²கத꞉ ।
வித்³யா(அ)வித்³யோதி விக்²யாதே ஶ்ருதிஶாஸ்த்ரானுசிந்தகை꞉ ॥ 241.22 ॥

பூ⁴தஸர்க³மஹங்காரத்த்ருʼதீயம்ʼ வித்³தி⁴ பார்தி²வ ।
அஹங்காரேஷு ந்ருʼபதே சதுர்த²ம்ʼ வித்³தி⁴ வைக்ருʼதம் ॥ 241.23 ॥

வாயுர்ஜ்யோதிரதா²(ஆ)காஶமாபோ(அ)த² ப்ருʼதி²வீ ததா² ।
ஶப்³த³ஸ்பர்ஶௌ ச ரூபம்ʼ ச ரஸோ க³ந்த⁴ஸ்ததை²வ ச ॥ 241.24 ॥

ஏவம்ʼ யுக³பது³த்பன்னம்ʼ த³ஶவர்க³மஸம்ʼஶயம் ।
பஞ்சமம்ʼ வித்³தி⁴ ராஜேந்த்³ர பௌ⁴திகம்ʼ ஸர்க³மர்த²க்ருʼத் ॥ 241.25 ॥

ஶ்ரோத்ரம்ʼ த்வக்சக்ஷுஷீ ஜிஹ்வா க்⁴ராணமேவ ச பஞ்சமம் ।
வாக⁴ஸ்தௌ சைவ பாதௌ³ ச பாயுர்மேட்⁴ரம்ʼ ததை²வ ச ॥ 241.26 ॥

பு³த்³தீ⁴ந்த்³ரியாணி சைதானி ததா² கர்மேந்த்³ரியாணி ச ।
ஸம்பூ⁴தானீஹ யுக³பன்மனஸா ஸஹ பார்தி²வ ॥ 241.27 ॥

ஏஷா தத்த்வசதுர்விம்ʼஶா ஸர்வா(ஆ)க்ருʼதி꞉ ப்ரவர்ததே ।
யாம்ʼ ஜ்ஞாத்வா நாபி⁴ஶோசந்தி ப்³ராஹ்மணாஸ்தத்த்வத³ர்ஶின꞉ ॥ 241.28 ॥

ஏவமேதத்ஸமுத்பன்னம்ʼ த்ரைலோக்யமித³முத்தமம் ।
வேதி³தவ்யம்ʼ நரஶ்ரேஷ்ட² ஸதை³வ நரகார்ணவே ॥ 241.29 ॥

ஸயக்ஷபூ⁴தக³ந்த⁴ர்வே ஸகிம்ʼநரமஹோரகே³ ।
ஸசாரணபிஶாசே வை ஸதே³வர்ஷிநிஶாசரே ॥ 241.30 ॥

ஸத³ம்ʼஶகீடமஶகே ஸபூதிக்ருʼமிமூஷகே ।
ஶுனி ஶ்வபாகே சைணேயே ஸசாண்டா³லே ஸபுல்கஸே ॥ 241.31 ॥

ஹஸ்த்யஶ்வக²ரஶார்தூ³லே ஸவ்ருʼகே க³வி சைவ ஹ ।
யா ச மூர்திஶ்ச யத்கிஞ்சித்ஸர்வத்ரைதந்நித³ர்ஶனம் ॥ 241.32 ॥

ஜலே பு⁴வி ததா²(ஆ)காஶே நான்யத்ரேதி விநிஶ்சய꞉ ।
ஸ்தா²னம்ʼ தே³ஹவதாமாஸீதி³த்யேவனுஶுஶ்ரும ॥ 241.33 ॥

க்ருʼத்ஸ்னமேதாவதஸ்தாத க்ஷரதே வ்யக்தஸஞ்ஜ்ஞக꞉ ।
அஹன்யஹனி பூ⁴தாத்மா யச்சாக்ஷர இதி ஸ்ம்ருʼதம் ॥ 241.34 ॥

ததஸ்தத்க்ஷரமித்யுக்தம்ʼ க்ஷரதீத³ம்ʼ யதா² ஜக³த் ।
ஜக³ன்மோஹாத்மகம்ʼ சா(ஆ)ஹுரவ்யக்தாத்³வ்யக்தஸஞ்ஜ்ஞகம் ॥ 241.35 ॥

மஹாம்ʼஶ்சைவாக்ஷரோ நித்யமேதத்க்ஷரவிவர்ஜனம் ।
கதி²தம்ʼ தே மஹாராஜ யஸ்மான்னா(ஆ)வர்ததே புன꞉ ॥ 241.36 ॥

பஞ்சவிம்ʼஶதிகோ(அ)மூர்த꞉ ஸ நித்யஸ்தத்த்வஸஞ்ஜ்ஞக꞉ ।
ஸத்த்வஸம்ʼஶ்ரயணாத்தத்வம்ʼ ஸத்த்வமாஹுர்மனீஷிண꞉ ॥ 241.37 ॥

யத³மூர்தி꞉ ஸ்ருʼஜத்³வ்யக்தம்ʼ தன்மூர்திமதி⁴திஷ்ட²தி ।
சதுர்விம்ʼஶதிமோ வ்யக்தோ ஹ்யமூர்தி꞉ பஞ்சவிம்ʼஶக꞉ ॥ 241.38 ॥

ஸ ஏவ ஹ்ருʼதி³ ஸர்வாஸு மூர்திஷ்வாதிஷ்ட²தா(ஆ)த்மவான் ।
சேதயம்ʼஶ்சேதனீம்ʼ நித்யம்ʼ ஸர்வமூர்திரமூர்திமான் ॥ 241.39 ॥

ஸர்க³ப்ரலயத⁴ர்மேண ஸ ஸர்க³ப்ரலயாத்மக꞉ ।
கோ³சரே வர்ததே நித்யம்ʼ நிர்கு³ணோ கு³ணஸஞ்ஜ்ஞித꞉ ॥ 241.40 ॥

ஏவமேஷ மஹாத்மா ச ஸர்க³ப்ரலயகோடிஶ꞉ ।
விகுர்வாண꞉ ப்ரக்ருʼதிமாந்நாபி⁴மன்யேத பு³த்³தி⁴மான் ॥ 241.41 ॥

தம꞉ஸத்த்வரஜோயுக்தஸ்தாஸு தாஸ்விஹ யோநிஷு ।
லீயதே ப்ரதிபு³த்³த⁴த்வாத³பு³த்³த⁴ஜனஸேவனாத் ॥ 241.42 ॥

ஸஹவாஸநிவாஸத்வாத்³பா³லோ(அ)ஹமிதி மன்யதே ।
யோ(அ)ஹம்ʼ ந ஸோ(அ)ஹமித்யுக்தே கு³ணானேவானுவர்ததே ॥ 241.43 ॥

தமஸா தாமஸான்பா⁴வன்விவிதா⁴ன்ப்ரதிபத்³யதே ।
ரஜஸா ராஜஸாம்ʼஶ்சைவ ஸாத்த்விகான்ஸத்த்வஸங்க்ஷயாத் ॥ 241.44 ॥

ஶுக்லலோஹிதக்ருʼஷ்ணானி ரூபாண்யேதானி த்ரீணி து ।
ஸர்வாண்யேதானி ரூபாணி ஜானீஹி ப்ராக்ருʼதானி து ॥ 241.45 ।
தாமஸா நிரயம்ʼ யாந்தி ராஜஸா மானுஷானத² ।
ஸாத்த்விகா தே³வலோகாய க³ச்ச²ந்தி ஸுக²பா⁴கி³ன꞉ ॥ 241.46 ॥

நிஷ்கேவலேன பாபேன திர்யக்³யோனிமவாப்னுயாத் ।
புண்யபாபேஷு மானுஷ்யம்ʼ புண்யமாத்ரேண தே³வதா꞉ ॥ 241.47 ॥

ஏவமவ்யக்தவிஷயம்ʼ மோக்ஷமாஹுர்மனீஷிண꞉ ।
பஞ்சவிம்ʼஶதிமோ யோ(அ)யம்ʼ ஜ்ஞாநாதே³வ ப்ரவர்ததே ॥ 241.48 ॥

இதி ஶ்ரீமஹாபுராணே ஆதி³ப்³ராஹ்மே வஸிஷ்ட²கராலஜனகஸம்ʼவாதே³
க்ஷராக்ஷரவிசாரநிரூபணம்ʼ நாம ஏகசத்வாரிம்ʼஶத³தி⁴கத்³விஶததமோ(அ)த்⁴யாய꞉ ॥

241 ॥

அத்⁴யாய꞉ 242 (134)
வஶிஷ்ட²கராலஜனகஸம்ʼவாத³வர்ணனம்
வஸிஷ்ட² உவாச
ஏவமப்ரதிபு³த்³த⁴த்வாத³பு³த்³த⁴மனுவர்ததே ।
தே³ஹாத்³தே³ஹஸஹஸ்ராணி ததா² ச ந ஸ பி⁴த்³யதே ॥ 242.1 ॥

திர்யக்³யோநிஸஹஸ்ரேஷு கதா³சித்³தே³வதாஸ்வபி ।
உத்பத்³யதி தபோயோகா³த்³கு³ணை꞉ ஸஹ கு³ணக்ஷயாத் ॥ 242.2 ॥

மனுஷ்யத்வாத்³தி³வம்ʼ யாதி தே³வோ மானுஷ்யமேதி ச ।
மானுஷ்யாந்நிரயஸ்தா²னமாலயம்ʼ ப்ரதிபத்³யதே ॥ 242.3 ॥

கோஷகாரோ யதா²(ஆ)த்மானம்ʼ கீட꞉ ஸமபி⁴ருந்த⁴தி ।
ஸூத்ரதந்துகு³ணைர்நித்யம்ʼ ததா²(அ)யமகு³ணோ கு³ணை꞉ ॥ 242.4 ॥

த்³வந்த்³வம்ʼமேதி ச நிர்த்³வந்த்³வஸ்தாஸு தாஸ்விஹ யோநிஷு ।
ஶீர்ஷரோகே³(அ)க்ஷிரோகே³ ச த³ந்தஶூலே க³லக்³ரஹே ॥ 242.5 ॥

ஜலோத³ரே(அ)திஸாரே ச க³ண்ட³மாலவிசர்சிகே ।
ஶ்வத்ரகுஷ்டே²(அ)க்³னித³க்³தே⁴ ச ஸித்⁴மாபஸ்மாரயோரபி ॥ 242.6 ॥

யானி சான்யானி த்³வந்த்³வானி ப்ராக்ருʼதானி ஶரீரிணாம் ।
உத்பத்³யந்தே விசித்ராணி தான்யேவா(ஆ)த்மா(அ)பி⁴மன்யதே ॥ 242.7 ॥

அபி⁴மானாதிமானானாம்ʼ ததை²வ ஸுக்ருʼதான்யபி ।
ஏகவாஸாஶ்சதுர்வாஸா꞉ ஶாயீ நித்யமத⁴ஸ்ததா² ॥ 242.8 ॥

மண்டூ³கஶாயீ ச ததா² வீராஸனக³தஸ்ததா² ।
வீரமாஸனமாகாஶே ததா² ஶயனமேவ ச ॥ 242.9 ॥

இஷ்டகாப்ரஸ்தரே சைவ சக்ரகப்ரஸ்தரே ததா² ।
ப⁴ஸ்மாப்ரஸ்தரஶாயீ ச பூ⁴மிஶய்யானுலேபன꞉ ॥ 242.10 ॥

வீரஸ்தா²னாம்பு³பாகே ச ஶயனம்ʼ ப²லகேஷு ச ।
விவிதா⁴ஸு ச ஶய்யாஸு ப²லக்³ருʼஹ்யான்விதாஸு ச ॥ 242.11 ॥

உத்³யானே க²லலாக்³னே து க்ஷௌமக்ருʼஷ்ணாஜினான்வித꞉ ।
மணிவாலபரீதா⁴னோ வ்யாக்⁴ரசர்மபரிச்ச²த³꞉ ॥ 242.12 ॥

ஸிம்ʼஹசர்மபரீதா⁴ன꞉ பட்டவாஸாஸ்ததை²வ ச ।
ப²லகம்ʼ(?)பரிதா⁴னஶ்ச ததா² கடகவஸ்த்ரத்⁴ருʼக் ॥ 242.13 ॥

கடைகவஸனஶ்சைவ சீரவாஸாஸ்ததை²வ ச ।
வஸ்த்ராணி சான்யானி ப³ஹூன்யபி⁴மத்ய ய பு³த்³தி⁴மான் ॥ 242.14 ॥

போ⁴ஜனானி விசித்ராணி ரத்னானி விவிதா⁴னி ச ।
ஏகராத்ராந்தராஶித்வமேககாலிபோ⁴ஜனம் ॥ 242.15 ॥

சதுர்தா²ஷ்டமகாலம்ʼ ச ஷஷ்ட²காலிகமேவ ச ।
ஷட்³ராத்ரபோ⁴ஜனஶ்சைவ ததா² சாஷ்டாஹபோ⁴ஜன꞉ ॥ 242.16 ॥

மாஸோபவாஸீ மூலாஶீ ப²லாஹாரஸ்ததை²வ ச ।
வாயுப⁴க்ஷஶ்ச பிண்யாகத³தி⁴கோ³மயபோ⁴ஜன꞉ ॥ 242.17 ॥

கோ³மூத்ரபோ⁴ஜனஶ்சைவ காஶபுஷ்பாஶனஸ்ததா² ।
ஶைவாலபோ⁴ஜனஶ்சைவ ததா² சான்யேன வர்தயன் ॥ 242.18 ॥

வர்தயஞ்ஶீர்மபர்ணைஶ்ச ப்ரகீர்ணப²லபோ⁴ஜன꞉ ।
விவிதா⁴னி ச க்ருʼச்ச்²ராணி ஸேவதே ஸித்³தி⁴காங்க்ஷயா ॥ 242.19 ॥

சாந்த்³ராயணானி விதி⁴வல்லிங்கா³னி விவிதா⁴னி ச ।
சாதுராஶ்ரம்யயுக்தானி த⁴ர்மாத⁴ர்மாஶ்ரயாண்யபி ॥ 242.20 ॥

உபாஶ்ரயானப்யபரான்பாக²ண்டா³ன்விவிதா⁴னபி ।
விவிக்தாஶ்ச ஶிலாசா²யாஸ்ததா² ப்ரஸ்ரவணானி ச ॥ 242.21 ॥

புலினானி விவிக்தானி விவிதா⁴னி தபாம்ʼஸி ச ।
யஜ்ஞாம்ʼஶ்ச விவிதா⁴காரான்வித்³யாஶ்ச விவிதா⁴ஸ்ததா² ॥ 242.22 ॥

நியமான்விவிதா⁴ம்ʼஶ்சாபி விவிதா⁴னி தபாம்ʼஸி ச ।
யஜ்ஞாம்ʼஶ்ச விவிதா⁴காரான்வித்³யாஶ்ச விவிதா⁴ஸ்ததா² ॥ 242.23 ॥

வணிக்பத²ம்ʼ த்³விஜக்ஷத்ரவைஶ்யஶூத்³ராம்ʼஸ்ததை²வ ச ।
தா³னாம்ʼ ச விவிதா⁴காரம்ʼ தீ³னாந்த⁴க்ருʼபணாதி³ஷு ॥ 242.24 ॥

அபி⁴மன்யேத ஸந்தா⁴தும்ʼ ததை²வ விவிதா⁴ன்கு³ணான் ।
ஸத்த்வம்ʼ ரஜஸ்தமஶ்சைவ த⁴ர்மார்தை² காம ஏவ ச ॥ 242.25 ॥

யஜனாத்⁴யயனே தா³னம்ʼ ததை²வா(ஆ)ஹு꞉ ப்ரதிக்³ரஹம் ।
யாஜனாத்⁴யாபனே சைவ ததா²(அ)ன்யத³பி கிஞ்சன ॥ 242.26 ॥

யஜனாத்⁴யயனே தா³னம்ʼ ததை²வா(ஆ)ஹு꞉ ப்ரதிக்³ரஹம் ।
யாஜனாத்⁴யாபனே சைவ ததா²(அ)ன்யத³பி கிஞ்சன ॥ 242.27 ॥

ஜன்மம்ருʼத்யுவிதா⁴னேன ததா² விஶஸனேன ச ।
ஶுபா⁴ஶுப⁴மயம்ʼ ஸர்வமேததா³ஹு꞉ ஸனாதனம் ॥ 242.28 ॥

ப்ரக்ருʼதி꞉ குருதே தே³வீ ப⁴யம்ʼ ப்ரலயமேவ ச ।
தி³வஸாந்தே கு³ணானேதானதீத்யைகோ(அ)வதிஷ்ட²தே ॥ 242.29 ॥

ரஶ்மிஜாலமிவா(ஆ)தி³த்யஸ்தத்காலம்ʼ ஸம்ʼநியச்ச²தி ।
ஏவமேவைஷ தத்ஸர்வம்ʼ க்ரீடா³ர்த²மபி⁴மன்யதே ॥ 242.30 ॥

ஆத்மரூபகு³ணானேதான்விவிதா⁴ன்ஹ்ருʼத³யப்ரியான் ।
ஏவமேதாம்ʼ ப்ரகுர்வாண꞉ ஸர்க³ப்ரலயத⁴ர்மிணீம் ॥ 242.31 ॥

க்ரியாம்ʼ க்ரியாபதே² ரக்தஸ்த்ரிகு³ணஸ்த்ரிகு³ணாதி⁴ப꞉ ।
க்ரியாக்ரியாபதோபேதஸ்ததா² ததி³தி மன்யதே ॥ 242.32 ॥

ப்ரக்ருʼத்யா ஸர்வமேவேத³ம்ʼ ஜக³த³ந்தீ⁴க்ருʼதம்ʼ விபோ⁴ ।
ரஜஸா தமஸா சைவ வ்யாப்தம்ʼ ஸர்வமனேகதா⁴ ॥ 242.33 ॥

ஏவம்ʼ த்³வந்த்³வான்யதீதானி மம வர்தந்தி நித்யஶ꞉ ।
மத்த ஏதானி ஜாயந்தே ப்ரலயே யாந்தி மாமபி ॥ 242.34 ॥

நிஸ்தர்தவ்யாண்தை²தானி ஸர்வாணீதி நராதி⁴ப ।
மன்யதே பக்ஷபு³த்³த⁴த்வாத்ததை²வ ஸுக்ருʼதான்யபி ॥ 242.35 ॥

போ⁴க்தவ்யானி மமைதானி வேவலோகக³தேன வை ।
இஹைவ சைனம்ʼ போ⁴க்ஷ்யாமி ஶுபா⁴ஸுப⁴ப²லோத³யம் ॥ 242.36 ॥

ஸுக²மேவம்ʼ து கர்தவ்யம்ʼ ஸக்ருʼத்க்ருʼத்வா ஸுக²ம்ʼ மம ॥

யாவதே³வ து மே ஸௌக்²யம்ʼ ஜாத்யாம்ʼ ஜாத்யாம்ʼ ப⁴விஷ்யதி ॥ 242.37 ॥

ப⁴விஷ்யதி ந மே து³꞉க²ம்ʼ க்ருʼதேனேஹாப்யனந்தகம் ।
ஸுக²து³꞉க²ம்ʼ ஹி மானுஷ்யம்ʼ நிரயே சாபி மஜ்ஜனம் ॥ 242.38 ॥

நிரயாச்சாபி மானுஷ்யம்ʼ காலேநைஷ்யாம்யஹம்ʼ புன꞉ ।
மனுஷ்யத்வாச்ச தே³வத்வம்ʼ தே³வத்வாத்பௌருஷம்ʼ புன꞉ ॥ 242.39 ॥

மனுஷ்யத்வாச்ச நிரயம்ʼ பர்யாயேணோபக³ச்ச²தி ।
ஏஷ ஏவம்ʼ த்³விஜாதீநாமாத்மா வை ஸ கு³ணைர்வ்ருʼத꞉ ॥ 242.40 ॥

தேன தே³வமனுஷ்யேஷு நிரயம்ʼ சோபபத்³யதே ।
மமத்வேனா(ஆ)வ்ருʼதோ நித்யம்ʼ தத்ரைவ பரிவர்ததே ॥ 242.41 ॥

ஸர்க³கோடிஸஹஸ்ராணி மரணாந்தாஸு மூர்திஷு ।
ய ஏவம்ʼ குருதே கர்ம ஶூபா⁴ஶுப⁴ப²லாத்மகம் ॥ 242.42 ॥

ஸ ஏவ ப²லமாப்னோதி த்ரிஷு லோகேஷு மூர்திமான் ।
ப்ரக்ருʼதி꞉ குருதே கர்மஶுப⁴ஶுப⁴ப²லாத்மகம் ॥ 242.43 ॥

ப்ரக்ருʼதிஶ்வ ததா²(ஆ)நோதி த்ரிஷு லோகேஷு காமணா ।
திர்யக்³யோனிமனுஷ்யத்வலே தே³வலோகே ததை²வ ச ॥ 242.44 ॥

த்ரீணி ஸ்தா²னானி சைதானி ஜானீயாத்ப்ராக்ருʼதானி ஹ ।
அலிங்க³ப்ரக்ருʼதித்வாச்ச லிங்கை³ரப்யனுமீயதே ॥ 242.45 ॥

ததை²வ பௌருஷம்ʼ லிங்க³மனுமாநாத்³தி⁴ மன்யதே ।
ஸ லிங்கா³ந்தரமாஸாத்³ய ப்ராக்ருʼதம்ʼ லிங்க³மவ்ரணம் ॥ 242.46 ॥

வ்ரணத்³வாராண்யதி⁴ஷ்டா²ய கர்மாண்யாத்மனி மன்யதே ।
ஶ்ரோத்ராதீ³னி து ஸர்வாணி பஞ்ச கர்மேந்த்³ரியாண்யத² ॥ 242.47 ॥

ராகா³தீ³னி ப்ரவர்தந்தே கு³ணேஷ்விஹ கு³ணை꞉ ஸஹ ।
அஹமேதானி வை குர்வன்மமைதானீந்த்³ரியாணிஹ ॥ 242.48 ॥

நிரிந்த்³ரியோ ஹி மன்யேத வ்ரணவானஸ்மி நிர்வ்ரண꞉ ।
அலிங்கோ³ லிங்க³மாத்மானமகாலம்ʼ காலமாத்மன꞉ ॥ 242.49 ॥

அஸத்த்வம்ʼ ஸத்த்வமாத்மானமம்ருʼதம்ʼ ம்ருʼதமாத்மன꞉ ।
அம்ருʼத்யும்ʼ ம்ருʼத்யுமாத்மாத்மானமப⁴வம்ʼ ப⁴வமாத்மன꞉ ॥ 242.50 ॥

அக்ஷேத்ரம்ʼ க்ஷேத்ரமாத்மானமஸங்க³ம்ʼ ஸங்க³மாத்மன꞉ ।
அதத்த்வம்ʼ தத்த்வமாத்மானமப⁴வம்ʼ ப⁴வமாத்மன꞉ ॥ 242.51 ॥

அக்ஷரம்ʼ க்ஷரமாத்மானமபு³த்³த⁴த்வாத்³தி⁴ மன்யதே ।
ஏவமப்ரதிபு³த்³த⁴த்வாத³பு³த்³த⁴ஜனஸேவனாத் ॥ 242.52 ॥

ஸர்க³கோடிஸஹஸ்ராணி பதனாந்தானி க³ச்ச²தி ।
ஜன்மாந்தரஸஹஸ்ராணி மரணாந்தானி க³ச்ச²தி ॥ 242.53 ॥

திர்யக்³யோனிமனுஷ்யத்வே தே³வலோகே ததை²வ ச ।
சந்த்³ரமா இவ கோஶானாம்ʼ புனஸ்தத்ர ஸஹஸ்ரஶ꞉ ॥ 242.54 ॥

நீயதே(அ)ப்ரதிபு³த்³த⁴த்வாதே³வமேவ குபு³த்³தி⁴மான் ।
கலா பஞ்சத³ஶீ யோநிஸ்தத்³தா⁴ம இதி பட்²யதே ॥ 242.55 ॥

நித்யமேவ விஜானீஹி ஸோமம்ʼ வை ஷோட³ஶாம்ʼஶகை꞉ ।
கலயா ஜாயதே(அ)ஜஸ்ரம்ʼ புன꞉ புனரபு³த்³தி⁴மான் ॥ 242.56 ॥

தீ⁴மாம்ʼஶ்சாயம்ʼ ந ப⁴வதி ந்ருʼப ஏவம்ʼ ஹி ஜாயதே ।
ஷோட³ஶீ து கலா ஸூக்ஷ்மா ஸ ஸோம உபதா⁴ர்யதாம் ॥ 242.57 ॥

ந தூபயூஜ்யதே தே³வைர்தை³வானபி யுனக்தி ஸ꞉ ।
மமத்வம்ʼ க்ஷபயித்வா து ஜாயதே ந்ருʼபஸத்தம ॥

ப்ரக்ருʼதேஸ்த்ரிகு³ணாயாஸ்து ஸ ஏவ த்ரிகு³ணோ ப⁴வேத் ॥ 242.58 ॥

இதி ஶ்ரீமஹாபுராணே ஆதி³ப்³ராஹ்மே வஸிஷ்ட²கராலஜனகஸம்ʼவாதே³
த்³விசத்வாரிம்ʼஶத³தி⁴கத்³விஶததமோ(அ)த்⁴யாய꞉ ॥ 242 ॥

ரஹ்மபுராணம்

அத்⁴யாய꞉ 243 (135)
வஶிஷ்ட²ம்ʼ ப்ரதி மோக்ஷத⁴ர்மவிஷயகோ ஜனகப்ரஶ்ன꞉
ஜனக உவாச
அக்ஷரக்ஷரயோரேஷ த்³வயோ꞉ ஸம்ப³ந்த⁴ இஷ்யதே ।
ஸ்த்ரீபும்ʼஸயோர்வா ஸம்ப³ந்த⁴ ஸ வை புருஷ உச்யதே ॥ 243.1 ॥

ருʼதே து புருஷம்ʼ நேஹ ஸ்த்ரீ க³ர்பா⁴ந்தா⁴ரயத்யுத ।
ருʼதே ஸ்த்ரியம்ʼ ந புருஷோ ரூபம்ʼ நிர்வர்ததே ததா² ॥ 243.2 ॥

அன்யோன்யஸ்யாபி⁴ஸம்ப³ந்தா⁴னயோன்யகு³ணஸம்ʼஶ்ரயாத் ।
ரூபம்ʼ நிர்வர்தயேதே³ததே³வம்ʼ ஸர்வாஸு யோநிஷு ॥ 243.3 ॥

ரத்யர்த²மதிஸம்ʼயோகா³த³ன்யோன்யகு³மஸம்ʼஶ்ரயாத் ।
ருʼதௌ நிர்வர்ததே ரூபம்ʼ தத்³வக்ஷ்யாமி நித³ர்ஶனம் ॥ 243.4 ॥

யே கு³ணா꞉ பருஷஸ்யேஹ யே ச மாதுர்கு³ணாஸ்ததா² ।
அஸ்தி² ஸ்னாயு ச மஜ்ஜா ச ஜானீம꞉ பித்ருʼதோ த்³விஜ ॥ 243.5 ॥

த்வங்மாஸஶோணிதம்ʼ சேதி மாத்ருʼஜான்யனுஶுஶ்ரும ।
ஏவமேதத்³த்³விஜஶ்ரேஷ்ட² வேத³ஶாஸ்த்ரேஷு பட்²யதே ॥ 243.6 ॥

ப்ரமாணம்ʼ யச்ச வேதோ³க்தம்ʼ ஶாஸ்த்ரோக்தம்ʼ யச்ச பட்²யதே ।
வேத³ஶாஸ்த்ரப்ரமாணம்ʼ ச ப்ரமாணம்ʼ தத்ஸனாதனம் ॥ 243.7 ॥

ஏவமேவாபி⁴ஸம்ப³ந்தௌ⁴ நித்யம்ʼ ப்ரக்ருʼதிபூருஷௌ ।
யச்சாபி ப⁴க³வம்ʼஸ்தஸ்மான்மோக்ஷத⁴ர்மோ ந வித்³யதே ॥ 243.8 ॥

அத²வா(அ)னந்தரக்ருʼதம்ʼ கிஞ்சிதே³வ நித³ர்ஶனம் ।
தன்மமா(ஆ)சக்ஷ்வ தத்த்வேன ப்ரத்யக்ஷோ ஹ்யஸி ஸர்வதா³ ॥ 243.9 ॥

மோக்ஷகாமா வயம்ʼ சாபி காங்க்ஷாமோ யத³நாமயம் ।
அஜேயமஜரம்ʼ நித்யமதீந்த்³ரியமனீஶ்வரம் ॥ 243.10 ॥

வஸிஷ்ட² உவாச
யதே³தது³க்தம்ʼ ப⁴வதா வேத³ஶாஸ்த்ரநித³ர்ஶனம் ।
ஏவமேதத்³யதா வக்ஷ்யே தத்த்வக்³ராஹீ யதா² ப⁴வான் ॥ 243.11 ॥

தா⁴ர்யதே ஹி த்வாயா க்³ரந்த² உப⁴யோர்வேத³ஶாஸ்த்ரயோ꞉ ।
ந ச க்³ரந்த²ஸ்ய தத்த்வஜ்ஞோ யதா²தத்த்வம்ʼ நரேஶ்வர ॥ 243.12 ॥

யோ ஹி வேதே³ ச ஶாஸ்த்ரே ச க்³ராந்த²தா⁴ரணதத்பர꞉ ।
ந ச க்³ரந்தார்த²தத்த்வஜ்ஞஸ்தஸ்ய தத்³தா⁴ரணம்ʼ வ்ருʼதா² ॥ 243.13 ॥

பா⁴ரம்ʼ ஸ வஹதே தஸ்ய க்³ரந்த²ஸ்யார்த²ம்ʼ ந வேத்தி ய꞉ ।
யஸ்து க்³ரந்தா²ர்த²தத்த்வஜ்ஞோ நாஸ்ய க்³ரந்தா²க³மோ வ்ருʼதா² ॥ 243.14 ॥

க்³ரந்த²ஸ்யார்த²ம்ʼ ஸ ப்ருʼஷ்டஸ்து மாத்³ருʼஶோ வக்துமர்ஹதி ।
யதா²தத்த்வாபி⁴க³மநாத³ர்த²ம்ʼ தஸ்ய ஸ விந்த³தி ॥ 243.15 ॥

ந ய꞉ ஸமுத்ஸுக꞉ கஶ்சித்³க்³ரந்தா²ர்த²ம்ʼ ஸ்தூ²லபு³த்³தி⁴மான் ।
ஸ கத²ம்ʼ மந்த³விஜ்ஞானோ க்³ரந்த²ம்ʼ வக்ஷ்யதி நிர்ணயாத் ॥ 243.16 ॥

அஜ்ஞாத்வா க்³ரந்த²தத்த்வானி வாத³ம்ʼ ய꞉ குருதே நர꞉ ।
லோபா⁴த்³வா(அ)ப்யத²வா த³ம்பா⁴த்ஸ பாபீ நரகம்ʼ வ்ரஜேத் ॥ 243.17 ॥

நிர்ணயம்ʼ சாபி ச்சி²த்³ராத்மா ந தத்³வக்ஷ்யதி தத்த்வத꞉ ।
ஸோ(அ)பீஹாஸ்யார்த²தத்த்வஜ்ஞோ யஸ்மான்னைவா(ஆ)த்மவானபி ॥ 243.18 ॥

தஸ்மாத்த்வம்ʼ ஶ்ருʼணு ராஜேந்த்³ர யதை²தத³னுத்³ருʼஶ்யதே ।
யதா² தத்த்வேன ஸாங்க்²யேஷு யோகே³ஷு ச மஹாத்மஸு ॥ 243.19 ॥

யதே³வ யோகா³꞉ பஶ்யந்தி ஸாங்க்²யம்ʼ தத³னுக³ம்யதே ।
ஏகம்ʼ ஸாங்க்²யாம்ʼ ச யோக³ம்ʼ ச ய꞉ யபஶ்யதி ஸ பு³த்³தி⁴மான் ॥ 243.20 ॥

த்வங்மாம்ʼஸம்ʼ ருதி⁴ரம்ʼ மேத³꞉ பித்தம்ʼ மஜ்ஜா(அ)ஸ்தி² ஸ்னாயு ச ।
ஏததை³ந்த்³ரியகம்ʼ தாத யத்³ப⁴வானித்த²மாத்த² மாம் ॥ 243.21 ॥

த்³ரவ்யாத்³த்³ரவ்யஸ்ய நிர்வ்ருʼத்திரிந்த்³ரியாதி³ந்த்³ரியம்ʼ ததா² ।
தே³ஹாத்³தே³ஹமவாப்னோதி பீ³ஜாத்³பீ³ஜம்ʼ ததை²வ ச ॥ 243.22 ॥

நிரிந்த்³ரியஸ்ய பீ³ஜஸ்ய நிர்த்³ரவ்யஸ்யாபி தே³ஹின꞉ ।
கத²ம்ʼ கு³ணா ப⁴விஷ்யந்தி நிர்கு³ணத்வான்மஹாத்மன꞉ ॥ 243.23 ॥

கு³ணா கு³ணேஷு ஜாயந்தே தத்ரைவ விரமந்தி ச ।
ஏவம்ʼ கு³ணா꞉ ப்ரக்ருʼதிஜா ஜாயந்தே ந ச யாந்தி ச ॥ 243.24 ॥

த்வங்மாம்ʼஸம்ʼ ருதி⁴ரம்ʼ மேத³꞉ பித்தம்ʼ மஜ்ஜா(அ)ஸ்தி ஸ்னாயு ச ।
அஷ்டௌ தான்யத² ஶுக்ரேண ஜானீஹி ப்ராக்ருʼதேன வை ॥ 243.25 ॥

புமாம்ʼஶ்சைவாபுமாம்ʼஸ்சைவ ஸ்த்ரீலிங்க³ம்ʼ ப்ராக்ருʼதம்ʼ ஸ்ம்ருʼதம் ।
வாயுரேஷ புமாம்ʼஶ்சைவ ரஸ இத்யபி⁴தீ⁴யதே ॥ 243.26 ॥

அலிங்கா³ ப்ரக்ருʼதிர்லிங்கை³ருபலப்⁴யதி ஸா(ஆ)த்மஜை꞉ ।
யதா² புஷ்பப²லைர்நித்யம்ʼ மூர்தம்ʼ சாமூர்தயஸ்ததா² ॥ 243.27 ॥

ஏவமப்யனுமானேன ஸ லிங்க³முபலப்⁴யதே ।
பஞ்சவிம்ʼஶதிகஸ்தாத லிங்கே³ஷு நியதாத்மக꞉ ॥ 243.28 ॥

அநாதி³நித⁴னோ(அ)னந்த꞉ ஸர்வத³ர்ஶனகேவல꞉ ।
கேவலம்ʼ த்வபி⁴மானித்வாத்³கு³ணேஷு கு³ண உச்யதே ॥ 243.29 ॥

கு³ணா கு³ணவத꞉ ஸந்தி நிர்கு³ணஸ்ய குதோ கு³ணா꞉ ।
தஸ்மாதே³வம்ʼ விஜானந்தி யே ஜனா கு³ணத³ர்ஶின꞉ ॥ 243.30 ॥

யதா³ த்வேஷ கு³ணானேதான்ப்ராக்ருʼதானபி⁴மன்யதே ।
ததா³ ஸ கு³ணவானேவ கு³ணபே⁴தா³ன்ப்ரபஶ்யதி ॥ 243.31 ॥

யத்தத்³பு³த்³தே⁴꞉ பரம்ʼ ப்ராஹு꞉ ஸாங்க்²யயோக³ம்ʼ ச ஸர்வஶ꞉ ।
பு³த்⁴யமானம்ʼ மஹாப்ராஜ்ஞா꞉ ப்ரபு³த்³த⁴பரிவர்ஜனாத் ॥ 243.32 ॥

அப்ரபு³த்³த⁴ம்ʼ யதா² வ்யக்தம்ʼ ஸ்வகு³ணை꞉ ப்ராஹுரீஶ்வரம் ।
நிர்கு³ணம்ʼ சேஶ்வரம்ʼ நித்யமதி⁴ஷ்டா²தாரமேவ ச ॥ 243.33 ॥

ப்ரக்ருʼதேஶ்ச கு³ணானாம்ʼ ச பஞ்சவிம்ʼஶதிகம்ʼ பு³தா⁴꞉ ।
ஸாங்க்²யயோகே³ ச குஶலா பு³த்⁴யந்தே பரமைஷிண꞉ ॥ 243.34 ॥

யதா³ ப்ரபு³த்³த⁴மவ்யக்தமவஸ்தா²த(ப)நனீ(பீ⁴)ரவ꞉ ।
பு³த்⁴யமானம்ʼ ந பு³த்⁴யந்தே(அ)வக³ச்ச²ந்தி ஸமம்ʼ ததா³ ॥ 243.35 ॥

ஏதன்னத³ர்ஶனம்ʼ ஸம்யங்ன ஸம்யக³னுத³ர்ஶனம் ।
பு³த்⁴யமானம்ʼ ப்ரபு³த்⁴யந்தே த்³வாப்⁴யாம்ʼ ப்ருʼத²க³ரிந்த³ம ॥ 243.36 ॥

பரஸ்பரேணைதது³க்தம்ʼ க்ஷராக்ஷரநித³ர்ஶனம் ।
ஏகத்வத³ர்ஶனம்ʼ சாஸ்ய நானாத்வம்ʼ சாஸ்ய த³ர்ஶனம் ॥ 243.37 ॥

பஞ்சவிம்ʼஶதிநிஷ்டோ²(அ)யம்ʼ ததா³ ஸம்யக்ப்ரசக்ஷதே ।
ஏகத்வத³ர்ஶனம்ʼ சாஸ்ய நானாத்வம்ʼ சாஸ்ய த³ர்ஶனம் ॥ 243.38 ॥

தத்த்வவித்தத்த்வயோரேவ ப்ருʼத²கே³தந்நித³ர்ஶனம் ।
பஞ்சவிம்ʼஸதிபி⁴ஸ்தத்த்வம்ʼ தத்த்வமாஹுர்மனீஷிண꞉ ॥ 243.39 ॥

நிஸ்தத்த்வம்ʼ பஞ்சவிம்ʼஶஸ்ய பரமாஹுர்மஷிண꞉ ।
வர்ஜ்யஸ்ய வர்ஜ்யமாசாரம்ʼ தத்த்வம்ʼ தத்த்வாத்ஸனாதனம் ॥ 243.40 ॥

கராலஜனக உவாச
நானாத்வைகத்வமித்யுக்தம்ʼ த்வயைதத்³த்³விஜஸத்தம ।
பஶ்யதஸ்தத்³வி ஸந்தி³க்³த⁴மேதயோர்வை நித³ர்ஶனம் ॥ 243.41 ॥

ததா² பு³த்³த⁴ப்ரபு³த்³தா⁴ப்⁴யாம்ʼ பு³த்⁴யமானஸ்ய சானக⁴ ।
ஸ்தூ²லபு³த்³த்⁴யா ந பஶ்யாமி தத்த்வமேதன்ன ஸம்ʼஶய꞉ ॥ 243.42 ॥

அக்ஷரக்ஷரயோருக்தம்ʼ த்வயா யத³பி காரணம் ।
தத³ப்யஸ்தி²ரபு³த்³தி⁴த்வாத்ப்ரநஷ்டமிவ மே(அ)னக⁴ ॥ 243.43 ॥

ததே³தச்ச்²ரோதுமிச்சா²மி நானாத்வைகத்வத³ர்ஶனம் ।
த்³வந்த்³வம்ʼ சைவாநிருத்³த⁴ம்ʼ ச பு³த்⁴யமானம்ʼ ச தத்த்வத꞉ ॥ 243.44 ॥

வித்³யாவித்³யே ச ப⁴க³வன்னக்ஷரம்ʼ க்ஷரமேவ ச ।
ஸாங்க்²யயோக³ம்ʼ ச க்ருʼத்ஸ்னேன பு³த்³தா⁴பு³த்³தி⁴ம்ʼ ப்ருʼத²க்ப்ருʼத²க் ॥ 243.45 ॥

வஸிஷ்ட² உவாச
ஹந்த தே ஸம்ப்ரவக்ஷ்யாமி யதே³தத³னுப்ருʼச்ச²ஸி ।
யோக³க்ருʼத்யம்ʼ மஹாராஜ ப்ருʼத²கே³வ ஶ்ருʼணுஷ்வ மே ॥ 243.46 ॥

யோக³க்ருʼத்யம்ʼ து யோகா³னாம்ʼ த்⁴யானமேவ பரம்ʼ ப³லம் ।
தச்சாபி த்³விவித⁴ம்ʼ த்⁴யானமாஹுர்வித்³யாவிதோ³ ஜனா꞉ ॥ 243.47 ॥

ஏகக்³ரதா ச மனஸ꞉ ப்ராணாயாமஸ்ததை²வ ச ।
ப்ராணாயாமஸ்து ஸகு³ணோ நிர்கு³ணோ மானஸஸ்ததா² ॥ 243.48 ॥

மூத்ரோத்ஸர்கே³ புரீஷே ச போ⁴ஜனே ச நராதி⁴ப(?) ।
த்³விகாலம்ʼ நோபப்⁴ருʼஞ்ஜீத ஶேஷம்ʼ பு⁴ஞ்ஜீத தத்பர꞉ ॥ 243.49 ॥

இந்த்³ரியாணீந்த்³ரியார்தே²ப்⁴யோ நிவர்த்ய மனஸா முனி꞉ ।
த³ஶத்³வாத³ஶபி⁴ர்வா(அ)பி சதுர்விம்ʼஶாத்பரம்ʼ யத꞉ ॥ 243.50 ॥

ஸ சோத³நாபி⁴ர்மதிமான்னாத்மானம்ʼ சோத³யேத³த² ।
திஷ்ட²ந்தமஜரம்ʼ தம்ʼ து யத்தது³க்தம்ʼ மனீஷிபி⁴꞉ ॥ 243.51 ॥

விஶ்வாத்மா ஸததம்ʼ ஜ்ஞேய இத்யேவமனுஸுஶ்ரும ।
த்³ரவ்யம்ʼ ஹ்யஹீனமனஸோ நான்யதே²தி விநிஶ்சய꞉ ॥ 243.52 ॥

விமுக்த꞉ ஸர்வஸங்கே³ப்⁴யோ லவாஹாரோ ஜிதேந்த்³ரிய꞉ ।
பூர்வராத்ரே பார்தே⁴ ச தா⁴ரயீத மனோ ஹ்ருʼதி³ ॥ 243.53 ॥

ஸ்தி²ரீக்ருʼத்யேந்த்³ரியக்³ராமம்ʼ மனஸா மிதி²லேஶ்வர ।
மனோ பு³த்³த்⁴யா ஸ்தி²ரம்ʼ க்ருʼத்வா பாஷாண இவ நிஶ்சல꞉ ॥ 243.54 ॥

ஸ்தா²ணுவச்சாப்யகம்ப்ய꞉ ஸ்யாத்³தா³ருவச்சாபி நிஶ்சல꞉ ।
பு³த்³த்⁴யா விதி⁴விதா⁴னஜ்ஞாஸ்ததோ யுக்தம்ʼ ப்ரசக்ஷதே ॥ 243.55 ॥

ந ஶ்ருʼணோதி ந சா(ஆ)க்⁴ராதி ந ச பஶ்யதி கிஞ்சன ।
ந ச ஸபர்ஶம்ʼ விஜானாதி ந ச ஸங்கல்பதே மன꞉ ॥ 243.56 ॥

ந சாபி மன்யதே கிஞ்சின்ன ச பு³த்⁴யேத காஷ்ட²வத் ।
ததா³ ப்ரக்ருʼதிமாபன்னம்ʼ யுக்தமாஹுர்மனீஷிண꞉ ॥ 243.57 ॥

ந பா⁴தி ஹி யதா² தீ³போ தீ³ப்திஸ்தத்³வச்ச த்³ருʼஶ்யதே ।
நிலிங்க³ஸ்சாத⁴ஶ்சோர்த்⁴வம்ʼ ச திர்யக்³க³திமவாப்னுயாத் ॥ 243.58 ॥

ததா³ தது³பபன்னஶ்ச யஸ்மிந்த்³ருʼஷ்டே ச கத்²யதே ।
ஹ்ருʼத³யஸ்தோ²(அ)ந்தராத்மேதி ஜ்ஞேயோ ஜ்ஞஸ்தாத மத்³விதை⁴꞉ ॥ 243.59 ॥

நிர்தூ⁴ம இவ ஸப்தார்சிராதி³த்ய இவ ரஶ்மிவான் ।
வைத்³யுதோ(அ)க்³நிரிவா(அ)காஶே பஸ்யத்யாத்மானமாத்மனி ॥ 243.60 ॥

யம்ʼ பஸ்யந்தி மஹாத்மானோ த்⁴ருʼதிமந்தோ மனீஷிண꞉ ।
ப்³ராஹ்மணா ப்³ரஹ்மயோநிஸ்தா² ஹ்யயோனிமம்ருʼதாத்மகம் ॥ 243.61 ॥

ததே³வா(ஆ)ஹுரணுப்⁴யோ(அ)ணு தன்மஹத்³ப்⁴யோ மஹத்தரம் ।
ஸர்வத்ர ஸர்வபூ⁴தேஷு த்⁴ருவம்ʼ திஷ்ட²ன்ன த்³ருʼஶ்யதே ॥ 243.62 ॥

பு³த்³தி⁴த்³ரவ்யேண த்³ருʼஶ்யேன மனோதீ³பேன லோகக்ருʼத் ।
மஹதஸ்தமஸஸ்ததாத பாரே திஷ்ட²ன்ன தாமஸ꞉ ॥ 243.63 ॥

தமஸோ தூ³ர இத்யுக்தஸ்தத்த்வஜ்ஞைர்வேத³பாரகை³꞉ ।
விமலோ விமதஶ்சைவ நிர்லிங்கோ³(அ)லிங்க³ஸஞ்ஜ்ஞக꞉ ॥ 243.64 ॥

யோக³ ஏஷ ஹி லோகானாம்ʼ கிமன்யத்³யோக³லக்ஷணம் ।
ஏவம்ʼ பஶ்யன்ப்ரபஶ்யேன ஆத்மானமஜரம்ʼ பரம் ॥ 243.65 ॥

யோக³த³ர்ஶனமேதாவது³க்தம்ʼ தே தத்த்வதோ மயா ।
ஸாங்க்²யஜ்ஞானம்ʼ ப்ரவக்ஷ்யாமி பரிஸங்க்²யாநித³ர்ஶனம் ॥ 243.66 ॥

அவ்யக்தமாஹு꞉ ப்ரக்²யானம்ʼ பராம்ʼ ப்ரக்ருʼதிமாத்மன꞉ ।
தஸ்மான்மஹாத்ஸமுத்பன்னம்ʼ த்³விதீயம்ʼ ராஜஸத்தம ॥ 243.67 ॥

அஹங்காரஸ்து மஹதஸ்த்ருʼதீய இதி ந꞉ ஶ்ருதம் ।
பஞ்சபூ⁴தான்யஹங்காராதா³ஹு꞉ ஸாங்க்²யாத்மத³ர்ஶின꞉ ॥ 243.68 ॥

ஏதா꞉ ப்ரக்ருʼதயஸ்த்வஷ்டௌ விகாராஶ்சாபி ஷோட³ஶ ।
பஞ்ச சைவ விஶேஷாஶ்ச ததா² பஞ்சேந்த்³ரியாணி ச ॥ 243.69 ॥

ஏதாவதே³வ தத்த்வானாம்ʼ ஸாங்க்²யமாஹுர்மனீஷிண꞉ ।
ஸாங்க்²யே ஸாங்க்²யவிதா⁴னஜ்ஞா நித்யம்ʼ ஸாங்க்²யபதே² ஸ்தி²தா꞉ ॥ 243.70 ॥

யஸ்மாத்³யத³பி⁴ஜாயேத தத்தத்ரைவ ப்ரலீயதே ।
லீயந்தே ப்ரதிலோமானி க்³ருʼஹ்யந்தே சாந்தராத்மனா ॥ 243.71 ॥

ஆனுலோம்யேன ஜாயந்தே லீயந்தே ப்ரதிலோமத꞉ ।
கு³ணா கு³ணேஷு ஸததம்ʼ ஸாக³ரஸ்யோர்மயோ யதா² ॥ 243.72 ॥

ஸர்க³ப்ரலய ஏதாவான்ப்ரக்ருʼதேர்ந்ருʼபஸத்தம ।
ஏகத்வம்ʼ ப்ரலயே சாஸ்ய ப³ஹுத்வம்ʼ ச ததா² ஸ்ருʼஜி ॥ 243.73 ॥

ஏவமேவ ச ராஜேந்த்³ர விஜ்ஞேயம்ʼ ஜ்ஞானகோவிதை³꞉ ।
அதி⁴ஷ்டா²தாரமவ்யக்தமஸ்யாப்யேதந்நித³ர்ஶனம் ॥ 243.74 ॥

ஏகத்வம்ʼ ச ப³ஹுத்வம்ʼ ச ப்ரக்ருʼதேரனுதத்த்வவான் ।
ஏக்தம்ʼவ ப்ரலயே சாஸ்ய ப³ஹுத்வம்ʼ ச ப்ரவர்தனாத் ॥ 243.75 ॥

ப³ஹுலா(ஆ)த்மா ராஜேந்த்³ர ப்ரோச்யதே யதிஸத்தமை꞉ ।
அதி⁴ஷ்டா²நாத³தி⁴ஷ்டா²தா க்ஷேத்ராணாமிதி ந꞉ ஶ்ருதம் ॥ 243.76 ॥

அதி⁴ஷ்டா²தேதி ராஜேந்த்³ர ப்ரோச்யதே யதிஸத்தமை꞉ ।
அதி⁴ஷ்டா²நாத³தி⁴ஷ்டா²தா க்ஷேத்ராணாமிதி ந꞉ஶ்ருதம் ॥ 243.77 ॥

க்ஷேத்ரம்ʼ ஜானாதி சாவ்யக்தம்ʼ ஜ்ஞேத்ரஜ்ஞ இதி சோச்யதே ।
அவ்யக்திகே புரே ஶேதே புருஷஶ்சேதி கத்²யதே ॥ 243.78 ॥

அன்யதே³வ ச க்ஷேத்ரம்ʼ ஸ்யாத³ன்ய꞉ க்ஷேத்ரஜ்ஞ உச்யதே ।
க்ஷேத்ரமவ்யக்த இத்யுக்தம்ʼ ஜ்ஞாதாரம்ʼ பஞ்சவிம்ʼஶகம் ॥ 243.79 ॥

அன்யதே³வ ச ஜ்ஞானம்ʼ ஸ்யாத³ன்யஜ்ஜ்ஞேயம்ʼ தது³ச்யதே ।
ஜ்ஞானமவ்யக்தமித்யுக்தம்ʼ ஜ்ஞேயோ வை பஞ்சவிம்ʼஶகம் ॥ 243.80 ॥

அவ்யக்தம்ʼ க்ஷேத்ரமித்யுக்தம்ʼ ததா² ஸத்த்வம்ʼ ததே²ஶ்வரம் ।
அனீஶ்வரமதத்த்வம்ʼ ச தத்த்வம்ʼ தத்பஞ்சவிம்ʼஶகம் ॥ 243.81 ॥

ஸாங்க்யத³ர்ஶனமேதாவத்பரிஸங்க்²யா ந வித்³யதே ।
ஸங்க்²யாம்ʼ ப்ரகுருதே சைவ ப்ரக்ருʼதிம்ʼ ச ப்ரவக்ஷ்யதே ॥ 243.82 ॥

சத்வாரிம்ʼஶச்சதுர்விம்ʼஶத்ப்ரதிஸங்க்²யாய தத்த்வத꞉ ।
ஸங்க்²யா ஸஹஸ்ரக்ருʼத்யா து நிஸ்தத்த்வ꞉ பஞ்சவிம்ʼஶக꞉ ॥ 243.83 ॥

பஞ்சவிம்ʼஶத்ப்ரபு³த்³தா⁴த்மா பு³த்⁴யமான இதி ஶ்ருத꞉ ।
யதா³ பு³த்⁴யதி ஆத்மானம்ʼ ததா³ ப⁴வதி கேவல꞉ ॥ 243.84 ॥

ஸம்யக்³த³ர்ஶனமேதாவத்³பா⁴ஷிதம்ʼ தவ தத்த்வத꞉ ।
ஏவமேதத்³விஜானந்த꞉ ஸாம்யதாம்ʼ ப்ரதியாந்த்யுத ॥ 243.85 ॥

ஸம்யங்நித³ர்ஶனம்ʼ நாம ப்ரத்யக்ஷம்ʼ ப்ரக்ருʼதேஸ்ததா² ।
கு³ணவத்த்வாத்³யதை²தானி நிர்கு³ணேப்⁴யஸ்ததா² ப⁴வேத் ॥ 243.86 ॥

ஸம்யங்நித³ர்ஶனம்ʼ நாம ப்ரத்யக்ஷம்ʼ ப்ரக்ருʼதேஸ்ததா² ।
கு³ணவத்த்வாத்³யதை²தானி நிர்கு³ணேப்⁴யஸ்ததா² ப⁴வேத் ॥ 243.87 ॥

பஶ்யந்த்யமதயோ யே நச ஸம்யக்தேஷு ச த³ர்ஶனம் ।
தே வ்யக்திம்ʼ ப்ரதிபத்³யந்தே புன꞉ புனரரிந்த³ம ॥ 243.88 ॥

ஸர்வமேதத்³விஜானந்தோ ந ஸர்வஸ்ய ப்ரபோ³த⁴னாத் ।
வ்யக்திபூ⁴தா ப⁴விஷ்யந்தி வ்யக்தஸ்யைவானுவர்தனாத் ॥ 243.89 ॥

ஸர்வமவ்யக்தமித்யுக்தமஸர்வ꞉ பஞ்சவிம்ʼஶக꞉ ।
ய ஏவமபி⁴ஜானந்தி ந ப⁴யம்ʼ தேஷு வித்³யதே ॥ 243.90 ॥

இதி ஶ்ரீமஹாபுராணே ஆதி³ப்³ராஹ்மே வஸிஷ்ட²கராலஜனகஸம்ʼவாதே³
த்ரிசத்வாரிம்ʼஶத³தி⁴கத்³விஶததமோ(அ)த்⁴யாய꞉ ॥ 243 ॥

அத்⁴யாய꞉ 244 (136)
வித்³யாவித்³யயோ꞉ஸ்வரூபகத²னம்
வஸிஷ்ட² உவாச
ஸாங்க்²யத³ர்ஶனமேதாவது³க்தம்ʼ தே ந்ருʼபஸத்தம ।
வித்³யாவித்³யே த்விதா³னீம்ʼ மே த்வம்ʼ நிபோ³தா⁴னுபூர்வஶ꞉ ॥ 244.1 ॥

அபே⁴த்³யமாஹுரவ்யக்தம்ʼ ஸர்க³ப்ரலயத⁴ர்மிண꞉ ।
ஸர்க³ப்ரலய இத்யுக்தம்ʼ வித்³யாவித்³யே ச விம்ʼஶக꞉ ॥ 244.2 ॥

பரஸ்பரஸ்ய வித்³யா வை தந்நிபோ³தா⁴னுபூர்வஶ꞉ ।
யதோ²க்தம்ருʼஷிபி⁴ஸ்தாத ஸாங்க்²யஸ்யாதிநித³ர்ஶனம் ॥ 244.3 ॥

கர்மேந்த்³ரியாணாம்ʼ ஸர்வேஷாம்ʼ வித்³யா பு³த்³தீ⁴ந்த்³ரியம்ʼ ஸ்ம்ருʼதம் ।
பு³த்³தீ⁴ந்த்³ரியாணாம்ʼ ச ததா² விஶஷா இதி ந꞉ ஶ்ருதம் ॥ 244.4 ॥

விஷயாணாம்ʼ மனஸ்தேஷாம்ʼ வித்³யாமாஹுர்மனீஷிண꞉ ।
மனஸ꞉ பஞ்ச பூ⁴தானி வித்³யா இத்யபி⁴சக்ஷதே ॥ 244.5 ॥

அஹங்காரஸ்து பூ⁴தானாம்ʼ பஞ்சானாம்ʼ நாத்ர ஸம்ʼஶய꞉ ।
அஹங்காரஸ்ததா² வித்³யா பு³த்³தி⁴ர்வித்³யா நரேஶ்வர ॥ 244.6 ॥

பு³த்³த்⁴யா ப்ரக்ருʼதிரவ்யக்தம்ʼ தத்த்வானாம்ʼ பரமேஶ்வர꞉ ।
வித்³யா ஜ்ஞேயா நரஶ்ரேஷ்ட² விதி⁴ஶ்ச பரம꞉ ஸ்ம்ருʼத꞉ ॥ 244.7 ॥

அவ்யக்தமபரம்ʼ ப்ராஹுர்வித்³யா வை பஞ்சவிம்ʼஶக꞉ ।
ஸர்வஸ்ய ஸர்வமித்யுக்தம்ʼ ஜ்ஞேயஜ்ஞானஸ்ய பாரக³꞉ ॥ 244.8 ॥

ஜ்ஞானமவ்யக்தமித்யுக்தம்ʼ ஜ்ஞேயம்ʼ வை பஞ்சவிம்ʼஸகம் ।
ததை²வ ஜ்ஞானமவ்யக்தம்ʼ விஜ்ஞாதா பஞ்சவிம்ʼஶக꞉ ॥ 244.9 ॥

வித்³யாவித்³யே து தத்த்வேன மயோக்தே வை விஶேஷத꞉ ।
அக்ஷரம்ʼ ச க்ஷரம்ʼ சைவ யது³க்தம்ʼ தந்நிபோ³த⁴ மே ॥ 244.10 ॥

உபா⁴வேதௌ க்ஷராவுக்தௌ உபா⁴வேதாவன(தா²)க்ஷரௌ ।
காரணம்ʼ து ப்ரவக்ஷ்யாமி யதா²ஜ்ஞானம்ʼ து ஜ்ஞானத꞉ ॥ 244.11 ॥

அநாதி³நித⁴னாவேதௌ உபா⁴வேவேஶ்வரௌ மதௌ ।
தத்தவஸஞ்ஜ்ஞாவுபா⁴வேவ ப்ரோச்யதே ஜ்ஞானசிந்தகை꞉ ॥ 244.12 ॥

ஸர்க³ப்ரலயத⁴ர்மித்வாத³வ்யக்தம்ʼ ப்ராஹுரவ்யயம் ।
ததே³தத்³கு³ணஸர்கா³ய விகுர்வாணம்ʼ புன꞉ புன꞉ ॥ 244.13 ॥

கு³ணானாம்ʼ மஹதா³தீ³நாமுத்பத்³யதி பரஸ்பரம் ।
அதி⁴ஷ்டா²னம்ʼ க்ஷேத்ரமாஹுரேதத்³வை பஞ்சவிம்ʼஶகம் ॥ 244.14 ॥

யத³ந்தர்கு³ணஜாலம்ʼ து தத்³வ்யக்தாத்மனி ஸங்க்ஷிபேத் ।
தத³ஹம்ʼ தத்³கு³ணைஸ்தஸ்து பஞ்சவிம்ʼஶே விலீயதே ॥ 244.15 ॥

கு³ணா கு³ணேஷு லீயந்தே ததே³கா ப்ரக்ருʼதிர்ப⁴வேத் ।
க்ஷேத்ரஜ்ஞோ(அ)பி ததா³ தாவத்க்ஷேத்ரஜ்ஞ꞉ ஸம்ப்ரணீயதே ॥ 244.16 ॥

யதா³(அ)க்ஷரம்ʼ ப்ரக்ருʼதிர்யம்ʼ க³ச்ச²தே கு³ணஸஞ்ஜ்ஞிதா ।
நிர்கு³ணத்வம்ʼ ச வை தே³ஹே கு³ணேஷு பரிவர்தனாத் ॥ 244.17 ॥

ஏவமேவ ச க்ஷேத்ரஜ்ஞ꞉ க்ஷேத்ரஜ்ஞானபரிக்ஷயாத் ।
ப்ரக்ருʼத்யா நிர்கு³ணஸ்த்வேஷ இத்யேவமனுஶுஶ்ரும ॥ 244.18 ॥

க்ஷரோ ப⁴வத்யேஷ யதா³ கு³ணவதீ கு³ணேஷ்வத² ।
ப்ரக்ருʼதிம்ʼ த்வத² ஜனாதி நிர்கு³ணத்வம்ʼ ததா²த்மன꞉ ॥ 244.19 ॥

ததா² விஶுத்³தோ⁴ ப⁴வதி ப்ரக்ருʼதே பரிவர்ஜனாத் ।
அன்யோ(அ)ஹமன்யேயமிதி யதா³ பு³த்⁴யதி பு³த்³தி⁴மான் ॥ 244.20 ॥

ததை³ஷோ(அ)வ்யத²தாமேதி ந ச மிஶ்ரத்வமாவ்ரஜேத் ।
ப்ரக்ருʼத்யா சைஷ ராஜேந்த்³ர மிஶ்ரோ(அ)ன்யோ(அ)ன்யஸ்ய த்³ருʼஶ்யதே ॥ 244.21 ॥

யதா³ து கு³ணஜாலம்ʼ தத்ப்ராக்ருʼதம்ʼ விஜுகு³ப்ஸதே ।
பஶ்யதே ச பரம்ʼ பஶ்யம்ʼஸ்ததா³ பஶ்யம்ʼஸ்ததா³ பஶ்யன்னு ஸம்ʼஸ்ருʼஜேத் ॥ 244.22 ॥

கிம்ʼ மயா க்ருʼதமேதாவத்³யோ(அ)ஹம்ʼ காலனிமஜ்ஜன꞉ ।
யதா² மத்ஸ்யோ ஹ்யபி⁴ஜ்ஞாநாத³னுவர்திதவாஞ்ஜலம் ॥ 244.23 ॥

அஹமேவ ஹி ஸம்ʼமோஹாத³ன்யமன்யம்ʼ ஜனாஜ்ஜனம் ।
மத்ஸ்யோ யதோ²த³கஜ்ஞாநாத³னுவர்திதவானிஹ ॥ 244.24 ॥

மத்ஸ்யோ(அ)ன்யத்வமதா²ஜ்ஞாநாது³த³காந்நாபி⁴மன்யதே ।
ஆத்மானம்ʼ தத³வஜ்ஞாநாத³ன்யம்ʼ சைவ ந வேத்³ம்யஹம் ॥ 244.25 ॥

மமாஸ்து தி⁴க்குபு³த்³த⁴ஸ்ய யோ(அ)ஹம்ʼ மக்³ன இமம்ʼ புன꞉ ।
அனுவர்திதவான்மோஹாத³ன்யமன்யம்ʼ ஜனாஜ்ஜனம் ॥ 244.26 ॥

அயமனுப⁴வேத்³ப³ந்து⁴ரனேன ஸஹ மே ப⁴யம் ।
ஸாம்யமேகத்வாதம்ʼ யாதோ யாத்³ருʼஶஸ்தாத்³ருʼஶஸ்த்வஹம் ॥ 244.27 ॥

துல்யதாமிஹ பஶ்யாமி ஸத்³ருʼஶோ(அ)ஹமனேன வை ।
அயம்ʼ ஹி விமலோ வ்யக்தமஹமீத்³ருʼஶகஸ்ததா³ ॥ 244.28 ॥

யோ(அ)ஹமஜ்ஞானஸம்ʼமோஹாத³ஜ்ஞயா ஸம்ப்ரவ்ருʼத்தவான் ।
ஸம்ʼஸர்கா³த³திஸம்ʼஸர்கா³த்ஸ்தி²த꞉ காலமிமம்ʼ த்வஹம் ॥ 244.29 ॥

ஸோ(அ)ஹமேவம்ʼ வஶீபூ⁴த꞉ காலமேதம்ʼ ந பு³த்³த⁴வான் ।
உத்தமாத⁴மமத்⁴யானாம்ʼ தாமஹம்ʼ கத²மாவஸே ॥ 244.30 ॥

ஸமானமாயயா சேஹ ஸஹவாஸமஹம்ʼ கத²ம் ।
க³ச்சா²ம்யபு³த்³த⁴பா⁴வத்வாதி³ஹேதீ³னீம்ʼ ஸ்தி²ரோ வ ॥ 244.31 ॥

ஸஹவாஸம்ʼ ந யாஸ்யாமி காலமேதம்ʼ விவஞ்சனாத் ।
வஞ்சிதோ ஹ்யனயா யத்³தி⁴ நிர்விகாரோ விகாரயா ॥ 244.32 ॥

ந தத்தத³பராத்³த³ம்ʼ ஸ்யாத³பராதோ⁴ ஹ்யயம்ʼ மம ।
யோ(அ)ஹமத்ரப⁴வம்ʼ ஸக்த꞉ பராங்முக²முபஸ்தி²த꞉ ॥ 244.33 ॥

ததோ(அ)ஸ்மின்ப³ஹுரூபோ(அ)த² ஸ்தி²தோ மூர்திரமூர்திமான் ।
அமூர்திஶ்சாப்யமூர்தாத்மா மமத்வேன ப்ரத⁴ர்ஷித꞉ ॥ 244.34 ॥

ப்ரக்ருʼத்யா ச தயா தேன தாஸு தாஸ்விஹ யோநிஷு ।
நிர்மமஸ்ய மமத்வேன விக்ருʼதம்ʼ தாஸு தாஸு ச ॥ 244.35 ॥

யோநிஷு வர்தமானேன நஷ்டஸஞ்ஜ்ஞேன சேதஸா ।
ஸமதா ந மயா காசித³ஹங்காரே க்ருʼதா மயா ॥ 244.36 ॥

ஆத்மானம்ʼ ப³ஹுதா⁴ க்ருʼத்வா ஸோ(அ)யம்ʼ பூ⁴யோ யுனக்தி மாம் ।
இதா³னீமவபு³த்³தோ⁴(அ)ஸ்மி நிர்மமோ நிரஹங்க்ருʼத꞉ ॥ 244.37 ॥

மமத்வம்ʼ மனஸா நித்யமஹங்காரக்ருʼதாத்மகம் ।
அபலக்³நாமிமாம்ʼ ஹித்வா ஸம்ʼஶ்ரயிஷ்யே நிராமயம் ॥ 244.38 ॥

அனேன ஸாம்யம்ʼ யாஸ்யாமி நானயா(அ)ஹமசேதஸா ।
க்ஷேமம்ʼ மம ஸஹானேன நைவைகமனயா ஸஹ ॥ 244.39 ॥

ஏவம்ʼ பரமஸம்போ³தா⁴த்பஞ்சவிம்ʼஶோ(அ)னுபு³த்³த⁴வான் ।
அக்ஷரத்வம்ʼ நிக³ச்ச²தி த்யக்த்வா க்ஷரமநாமயம் ॥ 244.40 ॥

அவ்யக்தம்ʼ வ்யக்தத⁴ர்மாணம்ʼ ஸகு³ணம்ʼ நிர்கு³ணம்ʼ ததா² ।
நிர்கு³ணம்ʼ ப்ரத²மம்ʼ த்³ருʼஷ்ட்வா தாத்³ருʼக்³ப⁴வதி மைதி²ல ॥ 244.41 ॥

அக்ஷரக்ஷரயோரேதது³க்தம்ʼ தவ நித³ர்ஶனம் ।
மயேஹ ஜ்ஞானஸம்பன்னம்ʼ யதா² ஶ்ருதிநித்³ரஶனாத் ॥ 244.42 ॥

நி꞉ஸந்தி³க்³த⁴ம்ʼ ச ஸூக்ஷ்மம்ʼ ச விஶுத்³த⁴ம்ʼ விமலம்ʼ ததா² ।
ப்ரவக்ஷ்யாமி து தே பூ⁴யஸ்தந்நிபோ³த⁴ யதா²ஶ்ருதம் ॥ 244.43 ॥

ஸாங்க்²யயோகோ³ மயா ப்ரோக்த꞉ ஶாஸ்த்ரத்³வயநித³ர்ஶனாத் ।
யதே³வ ஸாங்க்யஶாஸ்த்ரோக்தம்ʼ யோக³த³ர்ஶனமேவ தத் ॥ 244.44 ॥

ப்ரபோ³த⁴னபரம்ʼ ஜ்ஞானம்ʼ ஸாங்க்²யாநாமவனீபதே ।
விஸ்பஷ்டம்ʼ ப்ரோச்யதே தத்ர ஶிஷ்யாணாம்ʼ ஹிதகாம்யயா ॥ 244.45 ॥

ப்³ருʼஹச்சைவமித³ம்ʼ ஶாஸ்த்ரமித்யாஹுர்விது³ஷோ ஜனா꞉ ।
அஸ்மிம்ʼஶ்ச ஶாஸ்த்ரே யோகா³னாம்ʼ புனர்ப⁴வபுர꞉ஸரம் ॥ 244.46 ॥

பஞ்சவிம்ʼஶாத்பரம்ʼ தத்த்வம்ʼ பட்²யதே ச நராதி⁴ப ।
ஸாங்க்²யானாம்ʼ து பரம்ʼ தத்த்வம்ʼ யதா²வத³னுவர்ணிதம் ॥ 244.47 ॥

பு³த்³த⁴மப்ரதிபு³த்³த⁴ம்ʼ ச பு³த்⁴யமானம்ʼ ச தத்த்வத꞉ ।
பு³த்⁴யமானம்ʼ ச பு³த்³த⁴த்வம்ʼ ப்ராஹுர்யோக³நித³ர்ஶனம் ॥ 244.48 ॥

பு³த்³த⁴மப்ரதிபு³த்³த⁴ம்ʼ ச பு³த்⁴யமானம்ʼ ச தத்த்வத꞉ ।
பு³த்⁴யமானம்ʼ ச பு³த்³த⁴த்வம்ʼ ப்ராஹுர்யோக³நித³ர்ஶனம் ॥ 244.49 ॥

இதி ஶ்ரீமஹாபுராணே ஆதி³ப்³ராஹ்மே வஸிஷ்ட²கராலஜனகஸம்ʼவாதே³
சதுஶ்சத்வாரிம்ʼஶத³தி⁴கத்³விஶததமோ(அ)த்⁴யாய꞉ ॥ 244 ॥

அத்⁴யாய꞉ 245 (137)
அஜஸ்யாபி விக்ரியயா நாநாப⁴வனம்
வஸிஷ்ட² உவாச
அப்ரபு³த்³த⁴மதா²வ்யக்தமிமம்ʼ கு³ணநிதி⁴ம்ʼ ஸதா³ ।
கு³ணானாம்ʼ தா⁴ர்யதாம்ʼ தத்த்வம்ʼ ஸ்ருʼஜத்யாக்ஷிபதே ததா² ॥ 245.1 ॥

அஜோ ஹி க்ரீட³யா பூ⁴ப விக்ரியாம்ʼ ப்ராப்த இத்யுத ।
ஆத்மானம்ʼ ப³ஹுதா⁴ க்ருʼத்வா நானேன ப்ரதிசக்ஷதே ॥ 245.2 ॥

ஏததே³வம்ʼ விகுர்வாணோ பு³த்⁴யமானோ ந பு³த்⁴யதே ।
கு³ணானாசரதே ஹ்யேஷ ஸ்ருʼஜத்யாக்ஷிபதே ததா² ॥ 245.3 ॥

அவ்யக்தபோ³த⁴னாச்சைவ பு³த்⁴யமானம்ʼ வத³ந்த்யபி ।
ந த்வேவம்ʼ பு³த்⁴யதே(அ)வ்யக்தம்ʼ ஸகு³ணம்ʼ தாத நிர்கு³ணம் ॥ 245.4 ॥

கதா³சித்த்வேவ க²ல்வேதத்ததா³ஹு꞉ ப்ரதிபு³த்³த⁴கம் ।
பு³த்⁴யதே யதி³ சாவ்யக்தமேதத்³வை பஞ்சவிம்ʼஶகம் ॥ 245.5 ॥

பு³த்⁴யமானோ ப⁴வத்யேஷ மமாத்மக இதி க்ஷுத꞉ ।
அன்யோன்யப்ரதிபு³த்³தே⁴ன வத³ந்த்யவ்யக்தமச்யுதம் ॥ 245.6 ॥

அவ்யக்தபோ³த⁴னாச்சைவ பு³த்⁴யமானம்ʼ வத³ந்த்யுத ।
பஞ்சவிம்ʼஶம்ʼ மஹாத்மனாம்ʼ ந சாஸாவபி பு³த்⁴யதே ॥ 245.7 ॥

ஷட்³விம்ʼஶம்ʼ விமலம்ʼ பு³த்³த⁴மப்ரமேயம்ʼ மஹாத்³யுதே ।
ஸததம்ʼ பஞ்சவிம்ʼஶம்ʼ து சதுர்விம்ʼஶம்ʼ விபு³த்⁴யதே ॥ 245.8 ॥

த்³ருʼஶ்யாத்³ருʼஶ்யே ஹ்யனுக³ததத்ஸ்வபா⁴வே மஹாத்³யுதே ।
அவ்யக்தம்ʼ சைவ தத்³ப்³ரஹ்ம பு³த்⁴யதே தாத கேவலம் ॥ 245.9 ॥

பஞ்சவிம்ʼஶம்ʼ சதுர்விம்ʼஶமாத்மானமனுபஶ்யதி ।
பு³த்⁴யமானோ யதா³(ஆ)த்மானமன்யா(அ)ஹமிதி மன்யதே ॥ 245.10 ॥

ததா³ ப்ரக்ருʼதிமானேஷ ப⁴வத்யவ்யக்தலோசன꞉ ।
பு³த்⁴யதே ச பராம்ʼ பு³த்³தி⁴ம்ʼ விஶுத்³தா⁴மமலாம்ʼ யதா²(தா³) ॥ 245.11 ॥

ஷட்³விம்ʼஶம்ʼ ராஜஶார்தூ³ல ததா³ பு³த்³த⁴꞉ க்ருʼதோ வ்ரஜேத் ।
ததஸ்த்யஜதி ஸோ(அ)வ்யக்தஸர்க³ப்ரலயத⁴ர்மிணம் ॥ 245.12 ॥

நிர்கு³ணாம்ʼ ப்ரக்ருʼதிம்ʼ வேத³ கு³ணயுக்தாமசேதனாம் ।
தத꞉ கேவலத⁴ர்மா(அ)ஸௌ ப⁴வத்யவ்யக்தத³ர்ஶனாத் ॥ 245.13 ॥

கேவலேன ஸமாக³ம்ய விமுக்தாத்மானமாப்னுயாத் ।
ஏதத்து தத்த்வமித்யாஹுர்நிஸ்தத்த்வமஜராமரம் ॥ 245.14 ॥

தத்த்வஸம்ʼஶ்ரவணாதே³வ தத்த்வஜ்ஞோ ஜாயதே ந்ருʼப ।
பஞ்சவிம்ʼஶதிதத்த்வானி ப்ரவத³ந்தி மனீஷிண꞉ ॥ 245.15 ॥

ந சைவ தத்த்வவாம்ʼஸ்தாத ஸம்ʼஸாரேஷு நிமஜ்ஜதி ।
ஏஷாமுபைதி தத்த்வம்ʼ ஹி க்ஷிப்ரம்ʼ பு³த்⁴யஸ்வ லக்ஷணம் ॥ 245.16 ॥

ஷட்³விம்ʼஶோ(அ)யமிதி ப்ராஜ்ஞோ க்³ருʼஹ்யமாணோ(அ)ஜராமர꞉ ।
கேவலேன ப³லேனைவ ஸமதாம்ʼ யாத்யஸம்ʼஶயம் ॥ 245.17 ॥

ஷட்³விம்ʼஶேன ப்ரபு³த்³தே⁴ன பு³த்⁴யமானோ(அ)ப்யபு³த்³தி⁴மான் ।
ஏதன்னானாத்வமித்யுக்தம்ʼ ஸாங்க்²யஶ்ருதிநித³ர்ஶனாத் ॥ 245.18 ॥

சேதனேன ஸமேதஸ்ய பஞ்சவிம்ʼஶதிகஸ்ய ஹ ।
ஏகத்வம்ʼ வை ப⁴வேத்தஸ்ய யதா³ பு³த்³த்⁴யா(அ)னுபு³த்⁴யதே ॥ 245.19 ॥

பு³த்⁴யமானேன பு³த்³தே⁴ன ஸமதாம்ʼ யாதி மைதில ।
ஸங்க³த⁴ர்மா ப⁴வத்யேஷ நி꞉ஸங்கா³த்மா நராதி⁴ப ॥ 245.20 ॥

நி꞉ஸங்கா³த்மானமாஸாத்³ய ஷட்³விம்ʼஶம்ʼ கர்மஜ விது³꞉ ।
விபு⁴ஸ்த்யஜதி சாவ்யக்தம்ʼ யதா³ த்வேதத்³விபு³த்⁴யதே ॥ 245.21 ॥

சதுர்விம்ʼஶமகா³த⁴ம்ʼ ச ஷட்³விம்ʼஶஸ்ய ப்ரபோ³த⁴னாத் ।
ஏஷ ஹ்யப்ரதிபு³த்³த⁴ஶ்ச பு³த்⁴யமானஸ்து தே(அ)னக⁴ ॥ 245.22 ॥

உக்தோ பு³த்³த⁴ஶ்ச தத்த்வேன யதா²ஶ்ருதிநித³ர்ஶனாத் ।
மஶகோது³ம்ப³ரே யத்³வத³ன்யத்வம்ʼ தத்³வதே³தயோ꞉(கதா) ॥ 245.23 ॥

மத்ஸ்யோத³கம்ʼ யதா² தத்³வத³ன்யத்பமுபலப்⁴யதே ।
ஏவமேவ ச க³ந்தவ்யம்ʼ நானாத்வைகத்வமேதயோ꞉ ॥ 245.24 ॥

ஏதாவன்மோக்ஷ இத்யுக்தோ ஜ்ஞானவிஜ்ஞானஸஞ்ஜ்ஞித꞉ ।
பஞ்சவிம்ʼஶதிகஸ்யா(ஆ)ஶு யோ(அ)யம்ʼ தே³ஹே ப்ரவர்ததே ॥ 245.25 ॥

ஏஷ மோக்ஷயிதவ்யேதி ப்ராஹுரவ்யக்தகோ³சராத் ।
ஸோ(அ)யமேவம்ʼ விமுச்யேத நான்யதே²தி விநிஶ்சய꞉ ॥ 245.26 ॥

பரஶ்ச பரத⁴ர்மா ச ப⁴வத்யேவ ஸமேத்ய வை ।
விஶுத்³த⁴த⁴ர்மாஶுத்³தே⁴ன நாஶுத்³தே⁴ன ச பு³த்³தி⁴மான் ॥ 245.27 ॥

விமுக்தத⁴ர்மா பு³த்³தே⁴ன ஸமேத்ய புருஷர்ஷப⁴ ।
வியோக³த⁴ர்மிணா சைவ விமுக்தாத்மா ப⁴வத்யத² ॥ 245.28 ॥

விமோக்ஷிணா விமோக்ஷஶ்ச ஸமேத்யேஹ ததா² ப⁴வேத் ।
ஶுசிகர்மா ஶுசிஶ்சைவ ப⁴வத்யமிதபு³த்³தி⁴மான் ॥ 245.29 ॥

விமலாத்மா ச ப⁴வதி ஸமேத்ய விமலாத்மனா ।
கேவலாத்மா ததா² சைவ கேவலேன ஸமேத்ய வை ॥

ஸ்வதந்த்ரஶ்ச ஸ்வதந்த்ரேண ஸ்வதந்த்ரத்வமவாப்யதே ॥ 245.30 ॥

ஏதாவதே³தத்கதி²தம்ʼ மயா தே தத்²யம்ʼ மஹாராஜ யதா²ர்த²தத்த்வம் ।
அமத்ஸரஸ்த்வம்ʼ ப்ரதிக்³ருʼஹ்ய பு³த்³த்⁴யா, ஸனாதனம்ʼ ப்³ரஹ்ம விஶுத்³த⁴மாத்³யம் ॥ 245.31 ॥

தத்³வேத³நிஷ்ட²ஸ்ய ஜனஸ்ய ராஜன், ப்ரதே³யமேதத்பரமம்ʼ த்வயா ப⁴வேத் ।
விதி⁴த்ஸாமானாய நிபோ³த⁴காரகம்ʼ, ப்ரபோ³த⁴ஹேதோ꞉ ப்ரணதஸ்ய ஶாஸனம் ॥ 245.32 ॥

ந தே³யமேதச்ச யதா²(அ)ந்ருʼதாத்மனே, ஶடா²ய க்லீபா³ய ந ஜிஹ்மபு³த்³த⁴யே ।
ந பண்டி³தஜ்ஞானபரோபதாபினே, தே³யம்ʼ ததா² ஶிஷ்யவிபோ³த⁴னாய ॥ 245.33 ॥

ஶ்ரத்³தா⁴ன்விதாயாத² கு³ணான்விதாய, பராபவாதா³த்³விரதாய நித்யம் ।
விஶுத்³த⁴யோகா³ய பு³தா⁴ய சைவ, க்ருʼபாவதே(அ)த² க்ஷமிணே ஹிதாய ॥ 245.34 ॥

விவிக்தஶீலாய விதி⁴ப்ரியயாய, விவாத³ஹீனாய ப³ஹுஶ்ருதாய ।
வினீதவேஶாய நஹைதுகாத்மனே, ஸதை³வ க்³ருʼஹ்யம்ʼ த்வித³மேவ தே³யம் ॥ 245.35 ॥

ஏதைர்கு³ணைர்ஹீனதமே ந தே³யமேதத்பரம்ʼ ப்³ரஹ்ம விஶுத்³த⁴மாஹு꞉ ।
ந ஶ்ரேயஸே யோக்ஷ்யதி தாத்³ருʼஶே க்ருʼதம்ʼ, த⁴ர்மப்ரவக்தாரமபாத்ரதா³னாத் ॥ 245.36 ॥

ப்ருʼத்²வீமிமாம்ʼ வா யதி³ ரத்னபூர்ணாம்ʼ,த³த்³யாத³தே³யம்ʼ த்வித³மவ்ரதாய ।
ஜிதேந்த்³ரியாய ப்ரயதாய தே³யம்ʼ, தே³யம்ʼ பரம்ʼ தத்த்வவிதே³ நரேந்த்³ர ॥ 245.37 ॥

கரால மா தே ப⁴யமஸ்தி கிஞ்சிதே³தச்ச்ருதம்ʼ ப்³ரஹ்ம பரம்ʼ த்வயா(அ)த்³ய ।
யதா²வது³க்தம்ʼ பரமம்ʼ வபித்ரம்ʼ, விஶோகமத்யந்தமநாதி³மத்⁴யம் ॥ 245.38 ॥

அகா³த⁴மேதத³ஜராமரம்ʼ ச, நிராமயம்ʼ வீதப⁴யம்ʼ ஶிவம்ʼ ச ।
ஸமீக்ஷ்ய மோஹம்ʼ பரவாத³ஸஞ்ஜ்ஞமேதஸ்ய தத்த்வார்த²மிமம்ʼ விதி³த்வா ॥ 245.39 ॥

அவாப்தமேதத்³தி⁴ புரா ஸனாதநாத்³தி⁴ரண்யக³ர்பா⁴த்³தி⁴ ததோ நராதி⁴ப ।
ப்ரஸாத்³ய யத்னேன தமுக்³ரதேஜஸம்ʼ, ஸனாதனம்ʼ ப்³ரஹ்ம யதா² த்வயைதத் ॥ 245.40 ॥

ப்ருʼஷ்டஸ்த்வயா சா(அ)ஸ்மி யதா² நரேந்த்³ர, ததா² மயேத³ம்ʼ த்வயி நோக்தமன்யத் ।
யதா²(அ)வாப்னம்ʼ ப்³ரஹ்மணோ மே நரேந்த்³ர, மஹாஜ்ஞானம்ʼ மோக்ஷவிதா³ம்ʼ பராயணம் ॥ 245.41 ॥

ஏதது³க்தம்ʼ பரம்ʼ ப்³ரஹ்ம யஸ்மான்னா(அ)வர்ததே புன꞉ ।
பஞ்சவிஶம்ʼ முநிஶ்ரேஷ்டா² வஸிஷ்டே²ன யதா² புரா ॥ 245.42 ॥

புனராவ்ருʼத்திமாப்னோதி பரமம்ʼ ஜ்ஞானமவ்யயம் ।
நாதி பு³த்⁴யதி தத்த்வேன பு³த்⁴யமானோ(அ)ஜராமரம் ॥ 245.43 ॥

ஏதந்நி꞉ஶ்ரேயஸகரம்ʼ ஜ்ஞானம்ʼ பரமம்ʼ மயா ।
கதி²தம்ʼ தத்த்வதோ விப்ரா꞉ ஶ்ருத்வா தே³வர்ஷிதோ த்³விஜா꞉ ॥ 245.44 ॥

ஹிரண்யக³ர்பா⁴த்³ருʼஷிணா வஸிஷ்டே²ன ஸமாஹ்ருʼதம் ।
வஸிஷ்டா²த்³ருʼஷிஸார்தூ³லோ நாரதோ³(அ)வாப்தவானித³ம் ॥ 245.45 ॥

நாரதா³த்³விதி³தம்ʼ மஹ்யமேதது³க்தம்ʼ ஸனாதனம் ।
மா ஶுசத்⁴வம்ʼ முநிஶ்ரேஷ்டா²꞉ ஶ்ருத்வைதத்பரமம்ʼ பத³ம் ॥ 245.46 ॥

யேன க்ஷராக்ஷரே பி⁴ன்னே ந ப⁴யம்ʼ தஸ்ய வித்³யதே ।
வித்³யதே து ப⁴யம்ʼ யஸ்ய யோ நைனம்ʼ வேத்தி தத்த்வத꞉ ॥ 245.47 ॥

அவிஜ்ஞானாச்ச மூடா⁴த்மா புன꞉ புனருபத்³ரவான் ।
ப்ரேத்ய ஜாதிஸஹஸ்ராணி மரணாந்தான்யுபாஶ்னுதே ॥ 245.48 ॥

தே³வலோகம்ʼ ததா² திர்யங்மானுஷ்யமபி சாஶ்னுதே ।
யதி³ வா முச்யதே வா(அ)பி தஸ்மாத³ஜ்ஞானஸாக³ராத் ॥ 245.49 ॥

அஜ்ஞானஸாக³ரே கோ⁴ரே ஹ்யவ்யக்தாகா³த⁴ உச்யதே ।
அஹன்யஹனி மஜ்ஜந்தி யத்ர பூ⁴தானி போ⁴ த்³விஜா꞉ ॥ 245.50 ॥

தஸ்மாத³கா³தா⁴த³வ்யக்தாது³பக்ஷீணாத்ஸனாதனாத் ।
தஸ்மாத்³யுயம்ʼ விரஜஸகா விதமஸ்காஶ்ச போ⁴ த்³விஜா꞉ ॥ 245.51 ॥

ஏவம்ʼ மயா முநிஶ்ரேஷ்டா²꞉ ஸாராத்ஸாரதரம்ʼ பரம் ।
கதி²தம்ʼ பரமம்ʼ மோக்ஷம்ʼ யம்ʼ ஜ்ஞாத்வா ந நிவர்ததே ॥ 245.52 ॥

ந நாஸ்திகாய தா³தவ்ய நாப⁴க்தாய கதா³சன ।
ந து³ஷ்டமதயே விப்ரா ந ஶ்ரத்³தா⁴விமுகா²ய ச ॥ 245.53 ॥

இதி ஶ்ரீமஹாபுராணே ஆதி³ப்³ராஹ்மே வஸிஷ்ட²கராலஜனகஸம்ʼவாத³ஸமாப்திநிரூபணம்ʼ நாம
பஞ்சத்வாரிம்ʼஶத³தி⁴கத்³விஶததமோ(அ)த்⁴யாய꞉ ॥ 245 ॥

– Chant Stotra in Other Languages –

Vyasagita from Brahma Purana in Sanskrit – English – Bengali – Gujarati – Kannada – Malayalam – Odia – Telugu – Tamil