Chaudhuri Narayan Singh, in his preface to Kurma Purana with Hindi translation 1962 (DLI) says that chapters 12-33 are Vyasa Gita. This is repeated by Anand Swarup Gupta in the critical edition of Kurma Purana (DLI). Some others (V Raghavan’s list, Kurma Purana Calcutta edition 1890) are of the opinion that the complete Uttarabhaga of Kurma Purana is Vyasa Gita. This would mean Ishvara Gita is a part of Vyasa Gita.
॥ Vyasageetaa Kurmapurana 12-46 Odia Lyrics ॥
॥ ବ୍ୟାସଗୀତା କୂର୍ମପୁରାଣେ ଅଧ୍ୟାୟ ୧୨-୪୬ ॥
କୂର୍ମପୁରାଣଏ ଉତ୍ତରଭାଗେ ଦ୍ୱାଦଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ବ୍ୟାସ ଉବାଚ ।
ଶୃଣୁଧ୍ୱମୃଷୟଃ ସର୍ୱେ ବକ୍ଷ୍ୟମାଣଂ ସନାତନମ୍ ।
କର୍ମୟୋଗଂ ବ୍ରାହ୍ମଣାନାମାତ୍ୟନ୍ତିକଫଲପ୍ରଦମ୍ ॥ ୧୨.୧॥
ଆମ୍ନାୟସିଦ୍ଧମଖିଲଂ ବାହ୍ମଣାନାଂ ପ୍ରଦର୍ଶିତମ୍ ।
ଋଷୀଣାଂ ଶୃଣ୍ୱତାଂ ପୂର୍ୱଂ ମନୁରାହ ପ୍ରଜାପତିଃ ॥ ୧୨.୨॥
ସର୍ୱପାପହରଂ ପୁଣ୍ୟମୃଷିସଙ୍ଘୈର୍ନିଷେବିତମ୍ ।
ସମାହିତଧିୟୋ ଯୂୟଂ ଶୃଣୁଧ୍ୱଂ ଗଦତୋ ମମ ॥ ୧୨.୩॥
କୃତୋପନୟନୋ ବେଦାନଧୀୟୀତ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମାଃ ।
ଗର୍ଭାଷ୍ଟମେଽଷ୍ଟମେ ବାବ୍ଦେ ସ୍ୱସୂତ୍ରୋକ୍ତବିଧାନତଃ ॥ ୧୨.୪॥
ଦଣ୍ଡୀ ଚ ମେଖଲୀ ସୂତ୍ରୀ କୃଷ୍ଣାଜିନଧରୋ ମୁନିଃ ।
ଭିକ୍ଷାହାରୋ ଗୁରୁହିତୋ ବୀକ୍ଷମାଣୋ ଗୁରୋର୍ମୁଖମ୍ ॥ ୧୨.୫॥
କାର୍ପାସମୁପବୀତାର୍ଥଂ ନିର୍ମିତଂ ବ୍ରହ୍ମଣା ପୁରା ।
ବ୍ରାହ୍ମଣାନାଂ ତ୍ରିବିତ୍ ସୂତ୍ରଂ କୌଶଂ ବା ବସ୍ତ୍ରମେବ ବା ॥ ୧୨.୬॥
ସଦୋପବୀତୀ ଚୈବ ସ୍ୟାତ୍ ସଦା ବଦ୍ଧଶିଖୋ ଦ୍ୱିଜଃ ।
ଅନ୍ୟଥା ଯତ୍ କୃତଂ କର୍ମ ତଦ୍ ଭବତ୍ୟଯଥାକୃତମ୍ ॥ ୧୨.୭॥
ବସେଦବିକୃତଂ ବାସଃ କାର୍ପାସଂ ବା କଷାୟକମ୍ ।
ତଦେବ ପରିଧାନୀୟଂ ଶୁକ୍ଲମଚ୍ଛିଦ୍ରମୁତ୍ତମମ୍ ॥ ୧୨.୮॥
ଉତ୍ତରଂ ତୁ ସମାଖ୍ୟାତଂ ବାସଃ କୃଷ୍ଣାଜିନଂ ଶୁଭମ୍ ।
ଅଭାବେ ଦିବ୍ୟମଜିନଂ ରୌରବଂ ବା ବିଧୀୟତେ ॥ ୧୨.୯॥
ଉଦ୍ଧୃତ୍ୟ ଦକ୍ଷିଣଂ ବାହୁଂ ସବ୍ୟେ ବାହୌ ସମର୍ପିତମ୍ ।
ଉପବୀତଂ ଭବେନ୍ନିତ୍ୟଂ ନିବୀତଂ କଣ୍ଠସଜ୍ଜନେ ॥ ୧୨.୧୦॥
ସବ୍ୟଂ ବାହୁଂ ସମୁଦ୍ଧୃତ୍ୟ ଦକ୍ଷିଣେ ତୁ ଧୃତଂ ଦ୍ୱିଜାଃ ।
ପ୍ରାଚୀନାବୀତମିତ୍ୟୁକ୍ତଂ ପୈତ୍ରେ କର୍ମଣି ଯୋଜୟେତ୍ ॥ ୧୨.୧୧॥
ଅଗ୍ନ୍ୟଗାରେ ଗବାଂ ଗୋଷ୍ଠେ ହୋମେ ଜପ୍ୟେ ତଥୈବ ଚ ।
ସ୍ୱାଧ୍ୟାୟେ ଭୋଜନେ ନିତ୍ୟଂ ବ୍ରାହ୍ମଣାନାଂ ଚ ସନ୍ନିଧୌ ॥ ୧୨.୧୨॥
ଉପାସନେ ଗୁରୂଣାଂ ଚ ସଂଧ୍ୟଯୋଃ ସାଧୁସଂଗମେ ।
ଉପବୀତୀ ଭବେନ୍ନିତ୍ୟଂ ବିଧିରେଷ ସନାତନଃ ॥ ୧୨.୧୩॥
ମୌଞ୍ଜୀ ତ୍ରିବୃତ୍ ସମା ଶ୍ଲକ୍ଷ୍ଣା କାର୍ୟା ବିପ୍ରସ୍ୟ ମେଖଲା ।
ମୁଞ୍ଜାଭାବେ କୁଶେନାହୁର୍ଗ୍ରନ୍ଥିନୈକେନ ବା ତ୍ରିଭିଃ ॥ ୧୨.୧୪॥
ଧାରୟେଦ୍ ବୈଲ୍ୱପାଲାଶୌ ଦଣ୍ଡୌ କେଶାନ୍ତକୌ ଦ୍ୱିଜଃ ।
ଯଜ୍ଞାର୍ହବୃକ୍ଷଜଂ ବାଽଥ ସୌମ୍ୟମବ୍ରଣମେବ ଚ ॥ ୧୨.୧୫॥
ସାୟଂ ପ୍ରାତର୍ଦ୍ୱିଜଃ ସଂଧ୍ୟାମୁପାସୀତ ସମାହିତଃ ।
କାମାଲ୍ଲୋଭାଦ୍ ଭୟାନ୍ମୋହାତ୍ ତ୍ୟକ୍ତେନ ପତିତୋ ଭବେତ୍ ॥ ୧୨.୧୬॥
ଅଗ୍ନିକାର୍ୟଂ ତତଃ କୁର୍ୟାତ୍ ସାୟଂ ପ୍ରାତଃ ପ୍ରସନ୍ନଧୀଃ ।
ସ୍ନାତ୍ୱା ସଂତର୍ପୟେଦ୍ ଦେବାନୃଷୀନ୍ ପିତୃଗଣାଂସ୍ତଥା ॥ ୧୨.୧୭॥
ଦେବତାଭ୍ୟର୍ଚନଂ କୁର୍ୟାତ୍ ପୁଷ୍ପୈଃ ପତ୍ରେଣ ଚାମ୍ବୁନା ।
ଅଭିବାଦନଶୀଲଃ ସ୍ୟାନ୍ନିତ୍ୟଂ ବୃଦ୍ଧେଷୁ ଧର୍ମତଃ ॥ ୧୨.୧୮॥
ଅସାବହଂ ଭୋ ନାମେତି ସମ୍ୟକ୍ ପ୍ରଣତିପୂର୍ୱକମ୍ ।
ଆୟୁରାରୋଗ୍ୟସିଦ୍ଧ୍ୟର୍ଥଂ ଦ୍ରବ୍ୟାଦିପରିବର୍ଜିତମ୍ ॥ ୧୨.୧୯॥
ଆୟୁଷ୍ଣାନ୍ ଭବ ସୌମ୍ୟେତି ବାଚ୍ୟୋ ବିପ୍ରୋଽଭିବାଦନେ ।
ଅକାରଶ୍ଚାସ୍ୟ ନାମ୍ନୋଽନ୍ତେ ବାଚ୍ୟଃ ପୂର୍ୱାକ୍ଷରଃ ପ୍ଲୁତଃ ॥ ୧୨.୨୦॥
ନ କୁର୍ୟାଦ୍ ଯୋଽଭିବାଦସ୍ୟ ଦ୍ୱିଜଃ ପ୍ରତ୍ୟଭିବାଦନମ୍ ।
ନାଭିବାଦ୍ୟଃ ସ ବିଦୁଷା ଯଥା ଶୂଦ୍ରସ୍ତଥୈବ ସଃ ॥ ୧୨.୨୧॥
ସବ୍ୟ୍ସ୍ତପାଣିନା କାର୍ୟମୁପସଂଗ୍ରହଣଂ ଗୁରୋଃ ।
ସବ୍ୟେନ ସବ୍ୟଃ ସ୍ପ୍ରଷ୍ଟବ୍ୟୋ ଦକ୍ଷିଣେନ ତୁ ଦକ୍ଷିଣଃ ॥ ୧୨.୨୨॥
ଲୌକିକଂ ବୈଦିକଂ ଚାପି ତଥାଧ୍ୟାତ୍ମିକମେବ ବା ।
ଆଦଦୀତ ଯତୋ ଜ୍ଞାନଂ ତଂ ପୂର୍ୱମଭିବାଦୟେତ୍ ॥ ୧୨.୨୩॥
ନୋଦକଂ ଧାରୟେଦ୍ ଭୈକ୍ଷଂ ପୁଷ୍ପାଣି ସମିଧସ୍ତଥା ।
ଏବଂବିଧାନି ଚାନ୍ୟାନି ନ ଦୈବାଦ୍ୟେଷୁ କର୍ମସୁ ॥ ୧୨.୨୪॥
ବ୍ରାହ୍ମଣଂ କୁଶଲଂ ପୃଚ୍ଛେତ୍ କ୍ଷତ୍ରବନ୍ଧୁମନାମୟମ୍ ।
ବୈଶ୍ୟଂ କ୍ଷେମଂ ସମାଗମ୍ୟ ଶୂଦ୍ରମାରୋଗ୍ୟମେବ ତୁ ॥ ୧୨.୨୫॥
ଉପାଧ୍ୟାୟଃ ପିତା ଜ୍ୟେଷ୍ଠୋ ଭ୍ରାତା ଚୈବ ମହୀପତିଃ ।
ମାତୁଲଃ ଶ୍ୱଶୁରସ୍ତ୍ରାତା ମାତାମହପିତାମହୌ ॥ ୧୨.୨୬॥
ବର୍ଣଜ୍ୟେଷ୍ଠଃ ପିତୃବ୍ୟଶ୍ଚ ପୁଂସୋଽତ୍ର ଗୁରବଃ ସ୍ମୃତାଃ ।
ମାତା ମାତାମହୀ ଗୁର୍ୱୀ ପିତୁର୍ମାତୁଶ୍ଚ ସୋଦରାଃ ॥ ୧୨.୨୭॥
ଶ୍ୱଶ୍ରୂଃ ପିତାମହୀଜ୍ୟେଷ୍ଠା ଧାତ୍ରୀ ଚ ଗୁରବଃ ସ୍ତ୍ରିୟଃ ।
ଇତ୍ୟୁକ୍ତୋ ଗୁରୁବର୍ଗୋଽୟଂ ମାତୃତଃ ପିତୃତୋ ଦ୍ୱିଜାଃ ॥ ୧୨.୨୮॥
ଅନୁବର୍ତ୍ତନମେତେଷାଂ ମନୋବାକ୍କାୟକର୍ମଭିଃ ।
ଗୁରୁଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ସମୁତ୍ତିଷ୍ଠେଦଭିବାଦ୍ୟ କୃତାଞ୍ଜଲିଃ ॥ ୧୨.୨୯॥
ନୈତୈରୁପବିଶେତ୍ ସାର୍ଦ୍ଧଂ ବିବଦେନ୍ନାତ୍ମକାରଣାତ୍ ।
ଜୀବିତାର୍ଥମପି ଦ୍ୱେଷାଦ୍ ଗୁରୁଭିର୍ନୈବ ଭାଷଣମ୍ ॥ ୧୨.୩୦॥
ଉଦିତୋଽପି ଗୁଣୈରନ୍ୟୈର୍ଗୁରୁଦ୍ୱେଷୀ ପତତ୍ୟଧଃ ।
ଗୁରୂଣାମପି ସର୍ୱେଷାଂ ପୂଜ୍ୟାଃ ପଞ୍ଚ ବିଶେଷତଃ ॥ ୧୨.୩୧॥
ତେଷାମାଦ୍ୟାସ୍ତ୍ରୟଃ ଶ୍ରେଷ୍ଠାସ୍ତେଷାଂ ମାତା ସୁପୂଜିତା ।
ଯୋ ଭାବୟତି ଯା ସୂତେ ଯେନ ବିଦ୍ୟୋପଦିଶ୍ୟତେ ॥ ୧୨.୩୨॥
ଜ୍ୟେଷ୍ଠୋ ଭ୍ରାତା ଚ ଭର୍ତ୍ତା ଚ ପଞ୍ଚୈତେ ଗୁରବଃ ସ୍ମୃତାଃ ।
ଆତ୍ମନଃ ସର୍ୱୟତ୍ନେନ ପ୍ରାଣତ୍ୟାଗେନ ବା ପୁନଃ ॥ ୧୨.୩୩॥
ପୂଜନୀୟା ବିଶେଷେଣ ପଞ୍ଚୈତେ ଭୂତିମିଚ୍ଛତା ।
ଯାବତ୍ ପିତା ଚ ମାତା ଚ ଦ୍ୱାବେତୌ ନିର୍ୱିକାରିଣୌ ॥ ୧୨.୩୪॥
ତାବତ୍ ସର୍ୱଂ ପରିତ୍ୟଜ୍ୟ ପୁତ୍ରଃ ସ୍ୟାତ୍ ତତ୍ପରାୟଣଃ ।
ପିତା ମାତା ଚ ସୁପ୍ରୀତୌ ସ୍ୟାତାଂ ପୁତ୍ରଗୁଣୈର୍ୟଦି ॥ ୧୨.୩୫॥
ସ ପୁତ୍ରଃ ସକଲଂ ଧର୍ମମାପ୍ନୁୟାତ୍ ତେନ କର୍ମଣା ।
ନାସ୍ତି ମାତୃସମଂ ଦୈବଂ ନାସ୍ତି ପିତୃସମୋ ଗୁରୁଃ ॥ ୧୨.୩୬॥
ତୟୋଃ ପ୍ରତ୍ୟୁପକାରୋଽପି ନ କଥଞ୍ଚନ ବିଦ୍ୟତେ ।
ତୟୋର୍ନିତ୍ୟଂ ପ୍ରିୟଂ କୁର୍ୟାତ୍ କର୍ମଣା ମନସା ଗିରା ॥ ୧୨.୩୭॥
ନ ତାଭ୍ୟାମନନୁଜ୍ଞାତୋ ଧର୍ମମନ୍ୟଂ ସମାଚରେତ୍ ।
ବର୍ଜୟିତ୍ୱା ମୁକ୍ତିଫଲଂ ନିତ୍ୟଂ ନୈମିତ୍ତିକଂ ତଥା ॥ ୧୨.୩୮॥
ଧର୍ମସାରଃ ସମୁଦ୍ଦିଷ୍ଟଃ ପ୍ରେତ୍ୟାନନ୍ତଫଲପ୍ରଦଃ ।
ସମ୍ୟଗାରାଧ୍ୟ ବକ୍ତାରଂ ବିସୃଷ୍ଟସ୍ତଦନୁଜ୍ଞୟା ॥ ୧୨.୩୯॥
ଶିଷ୍ୟୋ ବିଦ୍ୟାଫଲଂ ଭୁଙ୍କ୍ତେ ପ୍ରେତ୍ୟ ବା ପୂଜ୍ୟତେ ଦିବି ।
ଯୋ ଭ୍ରାତରଂ ପିତୃସମଂ ଜ୍ୟେଷ୍ଠଂ ମୂର୍ଖୋଽବମନ୍ୟତେ ॥ ୧୨.୪୦॥
ତେନ ଦୋଷେଣ ସ ପ୍ରେତ୍ୟ ନିରୟଂ ଘୋରମୃଚ୍ଛତି ।
ପୁଂସା ବର୍ତ୍ମନିତିଷ୍ଟେତ ପୂଜ୍ୟୋ ଭର୍ତ୍ତା ତୁ ସର୍ୱଦା ॥ ୧୨.୪୧॥
ଅପି ମାତରି ଲୋକେଽସ୍ମିନ୍ ଉପକାରାଦ୍ଧି ଗୌରବମ୍ ।
ଯେନରା ଭର୍ତ୍ତୃପିଣ୍ଡାର୍ଥଂ ସ୍ୱାନ୍ ପ୍ରାଣାନ୍ ସଂତ୍ୟଜନ୍ତି ହି ॥ ୧୨.୪୨॥
ତେଷାମଥାକ୍ଷୟାଁଲ୍ଲୋକାନ୍ ପ୍ରୋବାଚ ଭଗବାନ୍ ମନୁଃ ।
ମାତୁଲାଂଶ୍ଚ ପିତୃବ୍ୟାଂଶ୍ଚ ଶ୍ୱଶୁରାନୃତ୍ୱିଜୋ ଗୁରୂନ୍ ॥ ୧୨.୪୩॥
ଅସାବହମିତି ବ୍ରୂୟୁଃ ପ୍ରତ୍ୟୁତ୍ଥାୟ ଯବୀୟସଃ ।
ଅବାଚ୍ୟୋ ଦୀକ୍ଷିତୋ ନାମ୍ନା ଯବୀୟାନପି ଯୋ ଭବେତ୍ ॥ ୧୨.୪୪॥
ଭୋଭବତ୍ପୂର୍ୱକତ୍ୱେନମଭିଭାଷେତ ଧର୍ମବିତ୍ ।
ଅଭିବାଦ୍ୟଶ୍ଚ ପୂଜ୍ୟଶ୍ଚ ଶିରସା ବନ୍ଦ୍ୟ ଏବ ଚ ॥ ୧୨.୪୫॥
ବ୍ରାହ୍ମଣଃ କ୍ଷତ୍ରିୟାଦ୍ୟୈଶ୍ଚ ଶ୍ରୀକାମୈଃ ସାଦରଂ ସଦା ।
ନାଭିବାଦ୍ୟାସ୍ତୁ ବିପ୍ରେଣ କ୍ଷତ୍ରିୟାଦ୍ୟାଃ କଥଞ୍ଚନ ॥ ୧୨.୪୬॥
ଜ୍ଞାନକର୍ମଗୁଣୋପେତା ଯଦ୍ୟପ୍ୟେତେ ବହୁଶ୍ରୁତାଃ ।
ବ୍ରାହ୍ମଣଃ ସର୍ୱବର୍ଣାନାଂ ସ୍ୱସ୍ତି କୁର୍ୟାଦିତି ଶ୍ରୁତିଃ ॥ ୧୨.୪୭॥
ସବର୍ଣେଷୁ ସବର୍ଣାନାଂ କାମ୍ୟମେବାଭିବାଦନମ୍ ।
ଗୁରୁରଗ୍ନିର୍ଦ୍ୱିଜାତୀନାଂ ବର୍ଣାନାଂ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ଗୁରୁଃ ॥ ୧୨.୪୮॥
ପତିରେବ ଗୁରୁଃ ସ୍ତ୍ରୀଣାଂ ସର୍ୱତ୍ରାଭ୍ୟାଗତୋ ଗୁରୁଃ ।
ବିଦ୍ୟା କର୍ମ ବୟୋ ବନ୍ଧୁର୍ୱିତ୍ତଂ ଭବତି ପଞ୍ଚମମ୍ ॥ ୧୨.୪୯॥
ମାନ୍ୟସ୍ଥାନାନି ପଞ୍ଚାହୁଃ ପୂର୍ୱଂ ପୂର୍ୱଂ ଗୁରୂତ୍ତରାତ୍ ।
ପଞ୍ଚାନାଂ ତ୍ରିଷୁ ବର୍ଣେଷୁ ଭୂୟାଂସି ବଲବନ୍ତି ଚ ॥ ୧୨.୫୦॥
ଯତ୍ର ସ୍ୟୁଃ ସୋଽତ୍ର ମାନାର୍ହଃ ଶୂଦ୍ରୋଽପି ଦଶମୀଂ ଗତଃ ।
ପନ୍ଥା ଦେୟୋ ବ୍ରାହ୍ମଣାୟ ସ୍ତ୍ରିୟୈ ରାଜ୍ଞେ ହ୍ୟଚକ୍ଷୁଷେ ॥ ୧୨.୫୧॥
ବୃଦ୍ଧାୟ ଭାରମଗ୍ନାୟ ରୋଗିଣେ ଦୁର୍ବଲାୟ ଚ ।
ଭିକ୍ଷାମାହୃତ୍ୟ ଶିଷ୍ଟାନାଂ ଗୃହେଭ୍ୟଃ ପ୍ରୟତୋଽନ୍ୱହମ୍ ॥ ୧୨.୫୨॥
ନିବେଦ୍ୟ ଗୁରବେଽଶ୍ନୀୟାଦ୍ ବାଗ୍ୟତସ୍ତଦନୁଜ୍ଞୟା ।
ଭବତ୍ପୂର୍ୱଂ ଚରେଦ୍ ଭୈକ୍ଷ୍ୟମୁପନୀତୋ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମଃ ॥ ୧୨.୫୩॥
ଭବନ୍ମଧ୍ୟଂ ତୁ ରାଜନ୍ୟୋ ବୈଶ୍ୟସ୍ତୁ ଭବଦୁତ୍ତରମ୍ ।
ମାତରଂ ବା ସ୍ୱସାରଂ ବା ମାତୁର୍ୱା ଭଗିନୀଂ ନିଜାମ୍ ॥ ୧୨.୫୪॥
ଭିକ୍ଷେତ ଭିକ୍ଷାଂ ପ୍ରଥମଂ ଯା ଚୈନଂ ନ ବିମାନୟେତ୍ ।
ସଜାତୀୟଗୃହେଷ୍ୱେବ ସାର୍ୱବର୍ଣିକମେବ ବା ॥ ୧୨.୫୫॥
ଭୈକ୍ଷ୍ୟସ୍ୟ ଚରଣଂ ପ୍ରୋକ୍ତଂ ପତିତାଦିଷୁ ବର୍ଜିତମ୍ ।
ବେଦୟଜ୍ଞୈରହୀନାନାଂ ପ୍ରଶସ୍ତାନାଂ ସ୍ୱକର୍ମସୁ ॥ ୧୨.୫୬॥
ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ ହରେଦ୍ ଭୈକ୍ଷଂ ଗୃହେଭ୍ୟଃ ପ୍ରୟତୋଽନ୍ୱହମ୍ ।
ଗୁରୋଃ କୁଲେ ନ ଭିକ୍ଷେତ ନ ଜ୍ଞାତିକୁଲବନ୍ଧୁଷୁ ॥ ୧୨.୫୭॥
ଅଲାଭେ ତ୍ୱନ୍ୟଗେହାନାଂ ପୂର୍ୱଂ ପୂର୍ୱଂ ବିବର୍ଜୟେତ୍ ॥
ସର୍ୱଂ ବା ବିଚରେଦ୍ ଗ୍ରାମଂ ପୂର୍ୱୋକ୍ତାନାମସଂଭବେ ॥ ୧୨.୫୮॥
ନିୟମ୍ୟ ପ୍ରୟତୋ ବାଚଂ ଦିଶସ୍ତ୍ୱନବଲୋକୟନ୍ ।
ସମାହୃତ୍ୟ ତୁ ତଦ୍ ଭୈକ୍ଷଂ ଯାବଦର୍ଥମମାୟଯା ॥ ୧୨.୫୯॥
ଭୁଞ୍ଜୀତ ପ୍ରୟତୋ ନିତ୍ୟଂ ବାଗ୍ୟତୋଽନନ୍ୟମାନସଃ ।
ଭୈକ୍ଷ୍ୟେଣ ବର୍ତ୍ତୟେନ୍ନିତ୍ୟଂ ନୈକାନ୍ନାଦୀ ଭବେଦ୍ ବ୍ରତୀ ॥ ୧୨.୬୦॥
ଭୈକ୍ଷ୍ୟେଣ ବ୍ରତିନୋ ବୃତ୍ତିରୁପବାସସମା ସ୍ମୃତା ।
ପୂଜୟେଦଶନଂ ନିତ୍ୟମଦ୍ୟାଚ୍ଚୈତଦକୁତ୍ସୟନ୍ ॥ ୧୨.୬୧॥
ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ହୃଷ୍ୟେତ୍ ପ୍ରସୀଦେଚ୍ଚ ତତୋ ଭୁଞ୍ଜୀତ ବାଗ୍ୟତଃ ୧୨.୬୨॥
ଅନାରୋଗ୍ୟମନାୟୁଷ୍ୟମସ୍ୱର୍ଗ୍ୟଂ ଚାତିଭୋଜନମ୍ ।
ଅପୁଣ୍ୟଂ ଲୋକବିଦ୍ୱିଷ୍ଟଂ ତସ୍ମାତ୍ ତତ୍ପରିବର୍ଜୟେତ୍ ॥ ୧୨.୬୩॥
ପ୍ରାଙ୍ମୁଖୋଽନ୍ନାନି ଭୁଞ୍ଜୀତ ସୂର୍ୟାଭିମୁଖ ଏବ ବା ।
ନାଦ୍ୟାଦୁଦଙ୍ମୁଖୋ ନିତ୍ୟଂ ବିଧିରେଷ ସନାତନଃ ॥ ୧୨.୬୪॥
ପ୍ରକ୍ଷାଲ୍ୟ ପାଣିପାଦୌ ଚ ଭୁଞ୍ଜାନୋ ଦ୍ୱିରୁପସ୍ପୃଶେତ୍ ।
ଶୁଚୌ ଦେଶେ ସମାସୀନୋ ଭୁକ୍ତ୍ୱା ଚ ଦ୍ୱିରୁପସ୍ପୃଶେତ୍ ॥ ୧୨.୬୫॥
ଇତୀ ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
ଦ୍ୱାଦଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୧୨॥
କୂର୍ମପୁରାଣେ ଉତ୍ତରଭାଗେ ତ୍ରୟୋଦଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ବ୍ୟାସ ଉବାଚ ।
ଭୁକ୍ତ୍ୱା ପୀତ୍ୱା ଚ ସୁପ୍ତ୍ୱା ଚ ସ୍ନାତ୍ୱା ରଥ୍ୟୋପସର୍ପଣେ ।
ଓଷ୍ଠାବଲୋମୋକୌ ସ୍ପୃଷ୍ଟ୍ୱା ବାସୋ ବିପରିଧାୟ ଚ ॥ ୧୩.୧
ରେତୋମୂତ୍ରପୁରୀଷାଣାମୁତ୍ସର୍ଗେଽୟୁକ୍ତଭାଷଣେ ।
ଷ୍ଠୀବିତ୍ୱାଽଧ୍ୟଯନାରମ୍ଭେ କାସଶ୍ୱାସାଗମେ ତଥା ॥ ୧୩.୨
ଚତ୍ୱରଂ ବା ଶ୍ମଶାନଂ ବା ସମାଗମ୍ୟ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମଃ ।
ସଂଧ୍ୟଯୋରୁଭୟୋସ୍ତଦ୍ୱଦାଚାନ୍ତୋଽପ୍ୟାଚମେତ୍ ପୁନଃ ॥ ୧୩.୩
ଚଣ୍ଡାଲମ୍ଲେଚ୍ଛସଂଭାଷେ ସ୍ତ୍ରୀଶୂଦ୍ରୋଚ୍ଛିଷ୍ଟଭାଷଣେ ।
ଉଚ୍ଛିଷ୍ଟଂ ପୁରୁଷଂ ସ୍ପୃଷ୍ଟ୍ୱା ଭୋଜ୍ୟଂ ଚାପି ତଥାବିଧମ୍ ॥ ୧୩.୪॥
ଆଚାମେଦଶ୍ରୁପାତେ ବା ଲୋହିତସ୍ୟ ତଥୈବ ଚ ।
ଭୋଜନେ ସଂଧ୍ୟଯୋଃ ସ୍ନାତ୍ୱା ପୀତ୍ୱା ମୂତ୍ରପୁରୀଷୟୋଃ ॥ ୧୩.୫॥
ଆଚାନ୍ତୋଽପ୍ୟାଚମେତ୍ ସୁପ୍ତ୍ୱା ସକୃତ୍ସକୃଦଥାନ୍ୟତଃ ।
ଅଗ୍ନେର୍ଗବାମଥାଲମ୍ଭେ ସ୍ପୃଷ୍ଟ୍ୱା ପ୍ରୟତମେବ ବା ॥ ୧୩.୬॥
ସ୍ତ୍ରୀଣାମଥାତ୍ମନଃ ସ୍ପର୍ଶେ ନୀବୀଂ ବା ପରିଧାୟ ଚ
ଉପସ୍ପୃଶେଜ୍ଜଲଂ ବାର୍ଦ୍ରଂ ତୃଣଂ ବା ଭୂମିମେବ ବା ॥ ୧୩.୭॥
କେଶାନାଂ ଚାତ୍ମନଃ ସ୍ପର୍ଶେ ବାସସୋଽକ୍ଷାଲିତସ୍ୟ ଚ ।
ଅନୁଷ୍ଣାଭିରଫେନାଭିଃ ବିଶୁଦ୍ଧାଦ୍ଭିଶ୍ଚ ଧର୍ମତଃ ॥ ୧୩.୮॥
ଶୌଚେପ୍ସୁଃ ସର୍ୱଦାଚାମେଦାସୀନଃ ପ୍ରାଗୁଦଙ୍ମୁଖଃ ।
ଶିରଃ ପ୍ରାବୃତ୍ୟ କଣ୍ଠଂ ବା ମୁକ୍ତକଚ୍ଛଶିଖୋଽପି ବା ॥ ୧୩.୯॥
ଅକୃତ୍ୱା ପାଦୟୋଃ ଶୌଚମାଚାନ୍ତୋଽପ୍ୟଶୁଚିର୍ଭବେତ୍ ।
ସୋପାନତ୍କୋ ଜଲସ୍ଥୋ ବା ନୋଷ୍ଣୀଷୀ ଚାଚମେଦ୍ବୁଧଃ ॥ ୧୩.୧୦॥
ନ ଚୈବ ବର୍ଷଧାରାଭିର୍ନ ତିଷ୍ଠନ୍ ନୋଦ୍ଧୃତୋଦକୈଃ ।
ନୈକହସ୍ତାର୍ପିତଜଲୈର୍ୱିନା ସୂତ୍ରେଣ ବା ପୁନଃ ॥ ୧୩.୧୧॥
ନ ପାଦୁକାସନସ୍ଥୋ ବା ବହିର୍ଜାନୁରଥାପି ବା ।
ନ ଜଲ୍ପନ୍ ନ ହସନ୍ ପ୍ରେକ୍ଷନ୍ ଶୟାନଃ ପ୍ରହ୍ୱ ଏବ ଚ
ନାବୀକ୍ଷିତାଭିଃ ଫେନାଦ୍ୟୈରୁପେତାଭିରଥାପି ବା ।
ଶୂଦ୍ରାଶୁଚିକରୋନ୍ମୁକ୍ତୈର୍ନ କ୍ଷାରାଭିସ୍ତଥୈବ ଚ ॥ ୧୩.୧୨॥
ନ ଚୈବାଙ୍ଗୁଲିଭିଃ ଶସ୍ତଂ ନ କୁର୍ୱନ୍ ନାନ୍ୟମାନସଃ ।
ନ ବର୍ଣରସଦୁଷ୍ଟାଭିର୍ନ ଚୈବ ପ୍ରଦରୋଦକୈଃ ॥ ୧୩.୧୩॥
ନ ପାଣିକ୍ଷୁଭିତାଭିର୍ୱା ନ ବହିଷ୍କକ୍ଷ ଏବ ବା ।
ହୃଦ୍ଗାଭିଃ ପୂୟତେ ବିପ୍ରଃ କଣ୍ଠ୍ୟାଭିଃ କ୍ଷତ୍ରିୟଃ ଶୁଚିଃ ॥ ୧୩.୧୪॥
ପ୍ରାଶିତାଭିସ୍ତଥାବୈଶ୍ୟଃ ସ୍ତ୍ରୀଶୂଦ୍ରୌ ସ୍ପର୍ଶତୋଽନ୍ତତଃ ॥
ଅଙ୍ଗୁଷ୍ଠମୂଲାନ୍ତରତୋ ରେଖାୟାଂ ବ୍ରାହ୍ମମୁଚ୍ୟତେ ॥ ୧୩.୧୫॥
ଅନ୍ତରାଙ୍ଗୁଷ୍ଠଦେଶିନ୍ୟୋ ପିତୄଣାଂ ତୀର୍ଥମୁତ୍ତମମ୍ ॥
କନିଷ୍ଠାମୂଲତଃ ପଶ୍ଚାତ୍ ପ୍ରାଜାପତ୍ୟଂ ପ୍ରଚକ୍ଷତେ ॥ ୧୩.୧୬॥
ଅଙ୍ଗୁଲ୍ୟଗ୍ରେ ସ୍ମୃତଂ ଦୈବଂ ତଦ୍ଦେବାର୍ଥଂ ପ୍ରକୀର୍ତ୍ତିତଃ ।
ମୂଲେ ବା ଦୈବମାଦିଷ୍ଟଂ ଗ୍ନେୟଂ ମଧ୍ୟତଃ ସ୍ମୃତମ୍ ॥ ୧୩.୧୭॥
ତଦେବ ସୌମିକଂ ତୀର୍ଥମେତଜ୍ଜ୍ଞାତ୍ୱା ନ ମୁହ୍ୟତି ।
ବ୍ରାହ୍ମେଣୈବ ତୁ ତୀର୍ଥେନ ଦ୍ୱିଜୋ ନିତ୍ୟମୁପସ୍ପୃଶେତ୍ ॥ ୧୩.୧୮॥
କାୟେନ ବାଽଥ ଦୈବେନ ପୈତ୍ରେଣ ନ ତୁ ବୈ ଦ୍ୱିଜାଃ ।
ତ୍ରିଃ ପ୍ରାଶ୍ନୀୟାଦପଃ ପୂର୍ୱଂ ବ୍ରାହ୍ମଣଃ ପ୍ରୟତସ୍ତତଃ ॥ ୧୩.୧୯॥
ସଂମୃଜ୍ୟାଙ୍ଗୁଷ୍ଠମୂଲେନ ମୁଖଂ ବୈ ସମୁପସ୍ପୃଶେତ୍ ॥
ଅଙ୍ଗୁଷ୍ଠାନାମିକାଭ୍ୟାଂ ତୁ ସ୍ପୃଶେନ୍ନେତ୍ରଦ୍ୱୟଂ ତତଃ ॥ ୧୩.୨୦॥
ତର୍ଜନ୍ୟଙ୍ଗୁଷ୍ଠୟୋଗେନ ସ୍ପୃଶେନ୍ନାସାପୃଟଦ୍ୱୟମ୍ ॥
କନିଷ୍ଠାଙ୍ଗୁଷ୍ଠୟୋଗେନ ଶ୍ରବଣେ ସମୁପସ୍ପୃଶେତ୍ ॥ ୧୩.୨୧॥
ସର୍ୱାସାମଥ ଯୋଗେନ ହୃଦୟଂ ତୁ ତଲେନ ବା ।
ସ୍ପୃଶେଦ୍ୱୈ ଶିରସସ୍ତଦ୍ୱଦଙ୍ଗୁଷ୍ଠେନାଥବା ଦ୍ୱୟମ୍ ॥ ୧୩.୨୨
ତ୍ରିଃ ପ୍ରାଶ୍ନୀୟାଦ୍ ଯଦମ୍ଭସ୍ତୁ ସୁପ୍ରୀତାସ୍ତେନ ଦେବତାଃ ।
ବ୍ରହ୍ମା ବିଷ୍ଣୁର୍ମହେଶଶ୍ଚ ଭବନ୍ତୀତ୍ୟନୁଶୁଶ୍ରୁମଃ ॥ ୧୩.୨୩
ଗଙ୍ଗା ଚ ଯମୁନା ଚୈବ ପ୍ରୀୟେତେ ପରିମାର୍ଜନାତ୍ ।
ସଂସ୍ପୃଷ୍ଟୟୋର୍ଲୋଚନୟୋଃ ପ୍ରୀୟେତେ ଶଶିଭାସ୍କରୌ ॥ ୧୩.୨୪
ନାସତ୍ୟଦସ୍ରୌ ପ୍ରୀୟେତେ ସ୍ପୃଷ୍ଟେ ନାସାପୁଟଦ୍ୱୟେ ।
ଶ୍ରୋତ୍ରୟୋଃ ସ୍ପୃଷ୍ଟୟୋସ୍ତଦ୍ୱତ୍ ପ୍ରୀୟେତେ ଚାନିଲାନଲୌ ॥ ୧୩.୨୫
ସଂସ୍ପୃଷ୍ଟେ ହୃଦୟେ ଚାସ୍ୟ ପ୍ରୀୟନ୍ତେ ସର୍ୱଦେବତାଃ ।
ମୂର୍ଧ୍ନି ସଂସ୍ପର୍ଶନାଦେବ ପ୍ରୀତଃ ସ ପୁରୁଷୋ ଭବେତ୍ ॥ ୧୩.୨୬
ନୋଚ୍ଛିଷ୍ଟଂ କୁର୍ୱତେ ନିତ୍ୟଂ ବିପ୍ରୁଷୋଽଙ୍ଗଂ ନୟନ୍ତି ଯାଃ ।
ଦନ୍ତାନ୍ତର୍ଦନ୍ତଲଗ୍ନେଷୁ ଜିହ୍ୱୋଷ୍ଟୈର଼ଶୁଚିର୍ଭବେତ୍ ॥ ୧୩.୨୭
ସ୍ପୃଶାନ୍ତି ବିନ୍ଦବଃ ପାଦୌ ଯ ଆଚାମୟତଃ ପରାନ୍ ।
ଭୂମିକାସ୍ତେ ସମା ଜ୍ଞେୟା ନ ତୈରପ୍ରୟତୋ ଭବେତ୍ ॥ ୧୩.୨୮
ମଦୁପର୍କେ ଚ ସୋମେ ଚ ତାମ୍ବୂଲସ୍ୟ ଚ ଭକ୍ଷଣେ ।
ଫଲମୂଲେକ୍ଷୁଦଣ୍ଡେ ନ ଦୋଷଂ ପ୍ରାହ ବେ ମନୁଃ ॥ ୧୩.୨୯
ପ୍ରଚରାନ୍ନୋଦପାନେଷୁ ଦ୍ରବ୍ୟହସ୍ତୋ ଭବେନ୍ନରଃ ।
ଭୂମୌ ନିକ୍ଷିପ୍ୟ ତଦ୍ ଦ୍ରବ୍ୟମାଚମ୍ୟାଭ୍ୟୁକ୍ଷୟେତ୍ ତୁ ତତ୍ ॥ ୧୩.୩୦
ତୈଜସଂ ବୈ ସମାଦାୟ ଯଦ୍ୟୁଚ୍ଛିଷ୍ଟୋ ଭବେଦ୍ ଦ୍ୱିଜଃ ।
ଭୂମୌ ନିକ୍ଷିପ୍ୟ ତଦ୍ ଦ୍ରବ୍ୟମାଚମ୍ୟାଭ୍ୟୁକ୍ଷୟେତ୍ ତୁ ତତ୍ ॥ ୧୩.୩୧
ଯଦ୍ୟମନ୍ତ୍ରଂ ସମାଦାୟ ଭବେଦୁଚ୍ଛେଷଣାନ୍ୱିତଃ ।
ଅନିଧାୟୈବ ତଦ୍ ଦ୍ରବ୍ୟମାଚାନ୍ତଃ ଶୁଚିତାମିୟାତ୍ ॥ ୧୩.୩୨
ବସ୍ରାଦିଷୁ ବିକଲ୍ପଃ ସ୍ୟାତ୍ ତତ୍ସଂସ୍ପୃଷ୍ଟ୍ୱାଚମେଦିହ ।
ଅରଣ୍ୟେଽନୁଦକେ ରାତ୍ରୌ ଚୌରବ୍ୟାଘ୍ରାକୁଲେ ପଥି ॥ ୧୩.୩୩॥
କୃତ୍ୱା ମୂତ୍ରଂ ପୁରୀଷଂ ବା ଦ୍ରବ୍ୟହସ୍ତୋ ନ ଦୁଷ୍ୟତି ।
ନିଧାୟ ଦକ୍ଷିଣେ କର୍ଣେ ବ୍ରହ୍ମସୂତ୍ରମୁଦଙ୍ମୁଖଃ ॥ ୧୩.୩୪॥
ଅହ୍ନି କୁର୍ୟାଚ୍ଛକୃନ୍ମୂତ୍ରଂ ରାତ୍ରୌ ଚେଦ୍ ଦକ୍ଷିଣାମୁଖଃ ॥
ଅନ୍ତର୍ଧାୟ ମହୀଂ କାଷ୍ଠୈଃ ପତ୍ରୈର୍ଲୋଷ୍ଠତୃଣେନ ବା ॥ ୧୩.୩୫॥
ପ୍ରାବୃତ୍ୟ ଚ ଶିରଃ କୁର୍ୟାଦ୍ ବିଣ୍ମୂତ୍ରସ୍ୟ ବିସର୍ଜନମ୍ ।
ଛାୟାକୂପନଦୀଗୋଷ୍ଠଚୈତ୍ୟାମ୍ଭଃ ପଥି ଭସ୍ମସୁ ॥ ୧୩.୩୬॥
ଅଗ୍ନୌ ଚୈବ ଶ୍ମଶାନେ ଚ ବିଣ୍ମୂତ୍ରେ ନ ସମାଚରେତ୍ ॥
ନ ଗୋମୟେ ନ କୃଷ୍ଟେ ବା ମହାବୃକ୍ଷେ ନ ଶାଡ୍ୱଲେ ॥ ୧୩.୩୭॥
ନ ତିଷ୍ଠନ୍ ବା ନ ନିର୍ୱାସା ନ ଚ ପର୍ୱତମସ୍ତକେ ।
ନ ଜୀର୍ଣଦେବାୟତନେ ନ ବଲ୍ମୀକେ କଦାଚନ ॥ ୧୩,୩୮॥
ନ ସସତ୍ତ୍ୱେଷୁ ଗର୍ତେଷୁ ନ ଗଚ୍ଛନ୍ ବା ସମାଚରେତ୍ ॥
ତୁଷାଙ୍ଗାରକପାଲେଷୁ ରାଜମାର୍ଗେ ତଥୈବ ଚ ॥ ୧୩.୩୯॥
ନ କ୍ଷେତ୍ରେ ନ ବିମଲେ ବାଽପି ନ ତୀର୍ଥେ ନ ଚତୁଷ୍ପଥେ ।
ନୋଦ୍ୟାନେ ନ ସମୀପେ ବା ନୋଷରେ ନ ପରାଶୁଚୌ ॥ ୧୩.୪୦॥
ନ ସୋପାନତ୍ପାଦୁକୋ ବା ଛତ୍ରୀ ବା ନାନ୍ତରିକ୍ଷକେ ॥
ନ ଚୈବାଭିମୁଖେ ସ୍ତ୍ରୀଣାଂ ଗୁରୁବ୍ରାହ୍ମଣୟୋର୍ଗବାମ୍ ॥ ୧୩.୪୧॥
ନ ଦେବଦେବାଲୟଯୋରପାମପି କଦାଚନ ॥
ନଦୀଂ ଜ୍ୟୋତୀଂଷି ବୀକ୍ଷିତ୍ୱା ନ ବାର୍ୟଭିମୁଖୋଽଥବା ॥ ୧୩.୪୨॥
ପ୍ରତ୍ୟାଦିତ୍ୟଂ ପ୍ରତ୍ୟନଲଂ ପ୍ରତିସୋମଂ ତଥୈବ ଚ ॥
ଆହୃତ୍ୟ ମୃତ୍ତିକାଂ କୂଲାଲ୍ଲେପଗନ୍ଧାପକର୍ଷଣାତ୍ ॥ ୧୩.୪୩॥
କୁର୍ୟାଦତନ୍ଦ୍ରିତଃ ଶୌଚଂ ବିଶୁଦ୍ଧୈରୁଦ୍ଧୃତୋଦକୈଃ ॥
ନାହରେନ୍ମୃତ୍ତିକାଂ ବିପ୍ରଃ ପାଂଶୁଲାନ୍ନ ଚ କର୍ଦମାନ୍ ॥ ୧୩.୪୪॥
ନ ମାର୍ଗାନ୍ନୋଷରାଦ୍ ଦେଶାଚ୍ଛୌଚୋଚ୍ଛିଷ୍ଟାତ୍ତଥୈବ ଚ ।
ନ ଦେବାୟତନାତ୍ କୂପାଦ୍ ଗ୍ରାମାନ୍ନ ଚ ଜଲାତ୍ ତଥା ॥ ୧୩.୪୫॥
ଉପସ୍ପୃଶେତ୍ ତତୋ ନିତ୍ୟଂ ପୂର୍ୱୋକ୍ତେନ ବିଧାନତଃ ॥
ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
ତ୍ରୟୋଦଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୧୩॥
କୂର୍ମପୁରାଣଏ ଉତ୍ତରଭାଗେ ତ୍ରୟୋଦଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ବ୍ୟାସ ଉବାଚ ।
ଏବଂ ଦଣ୍ଡାଦିଭିର୍ୟୁକ୍ତଃ ଶୌଚାଚାରସମନ୍ୱିତଃ ।
ଆହୂତୋଽଧ୍ୟଯନଂ କୁର୍ୟାଦ୍ ବୀକ୍ଷମାଣୋ ଗୁରୋର୍ମୁଖମ୍ ॥ ୧୪.୧॥
ନିତ୍ୟମୁଦ୍ୟତପାଣିଃ ସ୍ୟାତ୍ ସନ୍ଧ୍ୟାଚାରଃ ସମନ୍ୱିତଃ ।
ଆସ୍ୟତାମିତି ଚୋକ୍ତଃ ସନ୍ନାସୀତାଭିମୁଖଂ ଗୁରୋଃ ॥ ୧୪.୨॥
ପ୍ରତିଶ୍ରବଣସଂଭାଷେ ଶୟାନୋ ନ ସମାଚରେତ୍ ।
ନାସୀନୋ ନ ଚ ଭୁଞ୍ଜାନୋ ନ ତିଷ୍ଠନ୍ନ ପରାଙ୍ମୁଖଃ ॥ ୧୪.୩॥
ନଚ ଶୟ୍ୟାସନଂ ଚାସ୍ୟ ସର୍ୱଦା ଗୁରୁସନ୍ନିଧୌ ।
ଗୁରୋସ୍ତୁ ଚକ୍ଷୁର୍ୱିଷୟେ ନ ଯଥେଷ୍ଟାସନୋ ଭବେତ୍ ॥ ୧୪.୪॥
ନୋଦାହରେଦସ୍ୟ ନାମ ପରୋକ୍ଷମପି କେବଲମ୍ ।
ନ ଚୈବାସ୍ୟାନୁକୁର୍ୱୀତ ଗତିଭାଷିତଚେଷ୍ଟିତମ୍ ॥ ୧୪.୫॥
ଗୁରୋର୍ୟତ୍ର ପ୍ରତୀବାଦୋ ନିନ୍ଦା ଚାପି ପ୍ରବର୍ତ୍ତତେ ।
କର୍ଣୌଂ ତତ୍ର ପିଧାତବ୍ୟୌ ଗନ୍ତବ୍ୟଂ ବା ତତୋଽନ୍ୟତଃ ॥ ୧୪.୬॥
ଦୂରସ୍ଥୋ ନାର୍ଚୟେଦେନଂ ନ କ୍ରୁଦ୍ଧୋ ନାନ୍ତିକେ ସ୍ତ୍ରିୟାଃ ।
ନ ଚୈବାସ୍ୟୋତ୍ତରଂ ବ୍ରୂୟାତ୍ ସ୍ଥିତେ ନାସୀତ ସନ୍ନିଧୌ ॥ ୧୪.୭॥
ଉଦକୁମ୍ଭଂ କୁଶାନ୍ ପୁଷ୍ପଂ ସମିଧୋଽସ୍ୟାହରେତ୍ ସଦା ।
ମାର୍ଜନଂ ଲେପନଂ ନିତ୍ୟମଙ୍ଗାନାଂ ବୈ ସମାଚରେତ୍ ॥ ୧୪.୮॥
ନାସ୍ୟ ନିର୍ମାଲ୍ୟଶୟନଂ ପାଦୁକୋପାନହାବପି ।
ଆକ୍ରମେଦାସନଂ ଚାସ୍ୟ ଛାୟାଦୀନ୍ ବା କଦାଚନ ॥ ୧୪.୯॥
ସାଧୟେଦ୍ ଦନ୍ତକାଷ୍ଠାଦୀନ୍ ଲବ୍ଧଂ ଚାସ୍ମୈ ନିବେଦୟେତ୍ ।
ଅନାପୃଚ୍ଛ୍ୟ ନ ଗନ୍ତବ୍ୟଂ ଭବେତ୍ ପ୍ରିୟହିତେ ରତଃ ॥ ୧୪.୧୦॥
ନ ପାଦୌ ସାରୟେଦସ୍ୟ ସଂନିଧାନେ କଦାଚନ ।
ଜୃମ୍ଭାହାରସ୍ୟାଦିକଞ୍ଚୈବ କଣ୍ଠପ୍ରାବରଣଂ ତଥା ॥ ୧୪.୧୧॥
ବର୍ଜୟେତ୍ ସନ୍ନିଧୌ ନିତ୍ୟମବସ୍ଫୋଚନମେବ ଚ ।
ଯଥାକାଲମଧୀୟୀତ ଯାବନ୍ନ ବିମନା ଗୁରୁଃ ॥ ୧୪.୧୨॥
ଆସୀତାଧୋ ଗୁରୋର୍ଗଚ୍ଛେତ୍ ଫଲକେ ବା ସମାହିତଃ ।
ଆସନେ ଶୟନେ ଯାନେ ନୈବ ତିଷ୍ଠେତ୍ କଦାଚନ ॥ ୧୪.୧୩॥
ଧାବନ୍ତମନୁଧାବେତ୍ତଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତମନୁଗଚ୍ଛତି ।
ଗୋଽଶ୍ୱୋଷ୍ଟ୍ରୟାନପ୍ରାସାଦପ୍ରସ୍ତରେଷୁ କଟେଷୁ ଚ ॥ ୧୪.୧୪॥
ନାସୀତ ଗୁରୁଣା ସାର୍ଦ୍ଧଂ ଶିଲାଫଲକନୌଷୁ ଚ ।
ଜିତେନ୍ଦ୍ରିୟଃ ସ୍ୟାତ୍ ସତତଂ ବଶ୍ୟାତ୍ମାଽକ୍ରୋଧନଃ ଶୁଚିଃ ॥ ୧୪.୧୫॥
ପ୍ରୟୁଞ୍ଜୀତ ସଦା ବାଚଂ ମଧୁରାଂ ହିତଭାଷିଣୀମ୍ ।
ଗନ୍ଧମାଲ୍ୟଂ ରସଂ ଭବ୍ୟଂ ଶୁକ୍ଲଂ ପ୍ରାଣିବିହିଂସନମ୍ ॥ ୧୪.୧୬॥
ଅଭ୍ୟଙ୍ଗଂ ଚାଞ୍ଜନୋପାନଚ୍ଛତ୍ରଧାରଣମେବ ଚ ।
କାମଂ ଲୋଭଂ ଭୟଂ ନିଦ୍ରାଂ ଗୀତବାଦିତ୍ରନର୍ତ୍ତନମ୍ ॥ ୧୪.୧୭॥
ଆତଜ୍ର୍ଜନଂ ପରୀବାଦଂ ସ୍ତ୍ରୀପ୍ରେକ୍ଷାଲମ୍ଭନଂ ତଥା ।
ପରୋପଘାତଂ ପୈଶୁନ୍ୟଂ ପ୍ରୟତ୍ନେନ ବିବର୍ଜୟେତ୍ ॥ ୧୪.୧୮॥
ଉଦକୁମ୍ଭଂ ସୁମନସୋ ଗୋଶକୃନ୍ମୃତ୍ତିକାଂ କୁଶାନ୍ ।
ଆହରେଦ୍ ଯାବଦର୍ଥାନି ଭୈକ୍ଷ୍ୟଂ ଚାହରହଶ୍ଚରେତ୍ ॥ ୧୪.୧୯॥
କୃତଂ ଚ ଲବଣଂ ସର୍ୱଂ ବର୍ଜ୍ୟଂ ପର୍ୟୁଷିତଂ ଚ ଯତ୍ ।
ଅନୃତ୍ୟଦର୍ଶୀ ସତତଂ ଭବେଦ୍ ଗୀତାଦିନିଃସ୍ପୃହଃ ॥ ୧୪.୨୦॥
ନାଦିତ୍ୟଂ ବୈ ସମୀକ୍ଷେତ ନ ଚରେଦ୍ ଦନ୍ତଧାବନମ୍ ।
ଏକାନ୍ତମଶୁଚିସ୍ତ୍ରୀଭିଃ ଶୂଦ୍ରାନ୍ତ୍ୟୈରଭିଭାଷଣମ୍ ॥ ୧୪.୨୧॥
ଗୁରୂଚ୍ଛିଷ୍ଟଂ ଭେଷଜାର୍ଥଂ ପ୍ରୟୁଞ୍ଜୀତ ନ କାମତଃ ।
କଲାପକର୍ଷଣସ୍ନାନଂ ଆଚରେଦ୍ଧି କଦାଚନ ॥ ୧୪.୨୨॥
ନ କୁର୍ୟାନ୍ମାନସଂ ବିପ୍ରୋ ଗୁରୋସ୍ତ୍ୟାଗଂ କଦାଚନ ।
ମୋହାଦ୍ୱା ଯଦି ବା ଲୋଭାତ୍ ତ୍ୟକ୍ତେନ ପତିତୋ ଭବେତ୍ ॥ ୧୪.୨୩॥
ଲୌକିକଂ ବୈଦିକଂ ଚାପି ତଥାଧ୍ୟାତ୍ମିକମେବ ଚ ।
ଆଦଦୀତ ଯତୋ ଜ୍ଞାନଂ ନ ତଂ ଦ୍ରୁହ୍ୟେତ୍ କଦାଚନ ॥ ୧୪.୨୪॥
ଗୁରୋରପ୍ୟବଲିପ୍ତସ୍ୟ କାର୍ୟାକାର୍ୟମଜାନତଃ ।
ଉତ୍ପଥଂପ୍ରତିପନ୍ନସ୍ୟ ମନୁସ୍ତ୍ୟାଗଂ ସମବ୍ରବୀତ୍ ॥ ୧୪.୨୫॥
ଗୁରୋର୍ଗୁରୌ ସନ୍ନିହିତେ ଗୁରୁବଦ୍ ଭକ୍ତିମାଚରେତ୍ ।
ନ ଚାତିସୃଷ୍ଟୋ ଗୁରୁଣା ସ୍ୱାନ୍ ଗୁରୂନଭିବାଦୟେତ୍ ॥ ୧୪.୨୬॥
ବିଦ୍ୟାଗୁରୁଷ୍ୱେତଦେବ ନିତ୍ୟା ବୃତ୍ତିଃ ସ୍ୱୟୋନିଷୁ ।
ପ୍ରତିଷେଧତ୍ସୁ ଚାଧର୍ମାଦ୍ଧିତଂ ଚୋପଦିଶତ୍ସ୍ୱପି ॥ ୧୪.୨୭॥
ଶ୍ରେୟତ୍ସୁ ଗୁରୁବଦ୍ ବୃତ୍ତିଂ ନିତ୍ୟମେବ ସମାଚରେତ୍ ।
ଗୁରୁପୁତ୍ରେଷୁ ଦାରେଷୁ ଗୁରୋଶ୍ଚୈବ ସ୍ୱବନ୍ଧୁଷୁ ॥ ୧୪.୨୮॥
ବାଲଃ ସଂମାନୟନ୍ମାନ୍ୟାନ୍ ବା ଶିଷ୍ୟୋ ବା ଯଜ୍ଞକର୍ମଣି ।
ଅଧ୍ୟାପୟନ୍ ଗୁରୁସୁତୋ ଗୁରୁବନ୍ମାନମର୍ହତି ॥ ୧୪.୨୯॥
ଉତ୍ସାଦନଂ ବୈ ଗାତ୍ରାଣାଂ ସ୍ନାପନୋଚ୍ଛିଷ୍ଟଭୋଜନେ ।
ନ କୁର୍ୟାଦ୍ ଗୁରୁପୁତ୍ରସ୍ୟ ପାଦୟୋଃ ଶୌଚମେବ ଚ ॥ ୧୪.୩୦॥
ଗୁରୁବତ୍ ପରିପୂଜ୍ୟାସ୍ତୁ ସବର୍ଣା ଗୁରୁୟୋଷିତଃ ।
ଅସବର୍ଣାସ୍ତୁ ସମ୍ପୂଜ୍ୟାଃ ପ୍ରତ୍ୟୁତ୍ଥାନାଭିବାଦନୈଃ ॥ ୧୪.୩୧॥
ଅଭ୍ୟଞ୍ଜନଂ ସ୍ନାପନଂ ଚ ଗାତ୍ରୋତ୍ସାଦନମେବ ଚ ।
ଗୁରୁପତ୍ନ୍ୟା ନ କାର୍ୟାଣି କେଶାନାଂ ଚ ପ୍ରସାଧନମ୍ ॥ ୧୪.୩୨॥
ଗୁରୁପତ୍ନୀ ତୁ ଯୁବତୀ ନାଭିବାଦ୍ୟେହ ପାଦୟୋଃ ।
କୁର୍ୱୀତ ବନ୍ଦନଂ ଭୂମ୍ୟାମସାବହମିତି ବ୍ରୁବନ୍ ॥ ୧୪.୩୩॥
ବିପ୍ରୋଷ୍ୟ ପାଦଗ୍ରହଣମନ୍ୱହଂ ଚାଭିବାଦନମ୍ ।
ଗୁରୁଦାରେଷୁ କୁର୍ୱୋତ ସତାଂ ଧର୍ମମନୁସ୍ମରନ୍ ॥ ୧୪.୩୪॥
ମାତୃଷ୍ୱସା ମାତୁଲାନୀ ଶ୍ୱଶ୍ରୂଶ୍ଚାଥ ପିତୃଷ୍ୱସା ।
ସମ୍ପୂଜ୍ୟା ଗୁରୁପତ୍ନୀଚ ସମସ୍ତା ଗୁରୁଭାର୍ୟଯା ॥ ୧୪.୩୫॥
ଭ୍ରାତୁର୍ଭାର୍ୟାଚସଂଗ୍ରୃହ୍ୟା ସବର୍ଣାଽହନ୍ୟହନ୍ୟପି ।
ବିପ୍ରୋଷ୍ୟ ତୂପସଂଗ୍ରାହ୍ୟା ଜ୍ଞାତିସଂବନ୍ଧିୟୋଷିତଃ ॥ ୧୪.୩୬॥
ପିତୁର୍ଭଗିନ୍ୟା ମାତୁଶ୍ଚ ଜ୍ୟାୟସ୍ୟାଂ ଚ ସ୍ୱସର୍ୟପି ।
ମାତୃବଦ୍ ବୃତ୍ତିମାତିଷ୍ଠେନ୍ମାତ୍ ତାଭ୍ୟୋ ଗରୀୟସୀ ॥ ୧୪.୩୭॥
ଏବମାଚାରସମ୍ପନ୍ନମାତ୍ମବନ୍ତମଦାମ୍ଭିକମ୍ ।
ବେଦମଧ୍ୟାପୟେଦ୍ ଧର୍ମଂ ପୁରାଣାଙ୍ଗାନି ନିତ୍ୟଶଃ ॥ ୧୪.୩୮॥
ସଂବତ୍ସରୋଷିତେ ଶିଷ୍ୟେ ଗୁରୁର୍ଜ୍ଞାନମନିର୍ଦିଶନ୍ ।
ହରତେ ଦୁଷ୍କୃତଂ ତସ୍ୟ ଶିଷ୍ୟସ୍ୟ ବସତୋ ଗୁରୁଃ ॥ ୧୪.୩୯॥
ଆଚାର୍ୟପୁତ୍ରଃ ଶୁଶ୍ରୂଷୁର୍ଜ୍ଞାନଦୋ ଧାର୍ମିକଃ ଶୁଚିଃ ।
ଶକ୍ତୋଽନ୍ନଦୋଽର୍ଥଦୋ ସାଧୁଃ ସ୍ୱାଧ୍ୟାୟ୍ୟା ଦେଶ ଧର୍ମତଃ ॥ ୧୪.୪୦॥
କୃତଜ୍ଞଶ୍ଚ ତଥାଽଦ୍ରୋହୀ ମେଧାବୀ ଶୁଭକୃନ୍ନରଃ ।
ଆପ୍ତଃ ପ୍ରିୟୋଽଥ ବିଧିବତ୍ ଷଡଧ୍ୟାପ୍ୟା ଦ୍ୱିଜାତୟଃ ॥ ୧୪.୪୧॥
ଏତେଷୁ ବ୍ରହ୍ମଣୋ ଦାନମନ୍ୟତ୍ର ତୁ ଯଥୋଦିତାନ୍ ।
ଆଚମ୍ୟ ସଂୟତୋ ନିତ୍ୟମଧୀୟୀତ ଉଦଙ୍ମୁଖଃ ॥ ୧୪.୪୨॥
ଉପସଂଗୃହ୍ୟ ତତ୍ପାଦୌ ବୀକ୍ଷମାଣୋ ଗୁରୋର୍ମୁଖମ୍ ।
ଅଧୀଷ୍ୱ ଭୋ ଇତି ବ୍ରୂୟାଦ୍ ବିରାମୋଽସ୍ତ୍ୱିତି ନାରଭେତ୍ ॥ ୧୪.୪୩॥
ପ୍ରାକ୍କୂଲାନ୍ ପର୍ୟୁପାସୀନଃ ପବିତ୍ରୈଶ୍ଚୈବ ପାବିତଃ ।
ପ୍ରାଣାୟାମୈସ୍ତ୍ରିଭିଃ ପୂତସ୍ତତ ଓଙ୍କାରମର୍ହତି ॥ ୧୪.୪୪॥
ବ୍ରାହ୍ମଣଃ ପ୍ରଣବଂ କୁର୍ୟାଦନ୍ତେ ଚ ବିଧିବଦ୍ ଦ୍ୱିଜଃ ।
କୁର୍ୟାଦଧ୍ୟଯନଂ ନିତ୍ୟଂ ବ୍ରହ୍ମାଞ୍ଜଲିକରସ୍ଥିତଃ ॥ ୧୪.୪୫॥
ସର୍ୱେଷାମେବ ଭୂତାନାଂ ବେଦଶ୍ଚକ୍ଷୁଃ ସନାତନମ୍ ।
ଅଧୀୟୀତାପ୍ୟଯଂ ନିତ୍ୟଂ ବ୍ରାହ୍ମଣ୍ୟାଚ୍ଚ୍ୟବତେଽନ୍ୟଥା ॥ ୧୪.୪୬॥
ଯୋଽଧୀୟୀତ ଋଚୋ ନିତ୍ୟଂ କ୍ଷୀରାହୁତ୍ୟା ସ ଦେବତାଃ ।
ପ୍ରୀଣାତି ତର୍ପୟନ୍ତ୍ୟେନଂ କାମୈସ୍ତୃପ୍ତାଃ ସଦୈବ ହି ॥ ୧୪.୪୭॥
ଯଜୂଂଷ୍ୟଧୀତେ ନିୟତଂ ଦଧ୍ନା ପ୍ରୀଣାତି ଦେବତାଃ ।
ସାମାନ୍ୟଧୀତେ ପ୍ରୀଣାତି ଘୃତାହୁତିଭିରନ୍ୱହମ୍ ॥ ୧୪.୪୮॥
ଅଥର୍ୱାଙ୍ଗିରସୋ ନିତ୍ୟଂ ମଧ୍ୱା ପ୍ରୀଣାତି ଦେବତାଃ ।
ଧର୍ମାଙ୍ଗାନି ପୁରାଣାନି ମାଂସୈସ୍ତର୍ପୟେତ୍ସୁରାନ୍ ॥ ୧୪.୩୯॥
ଅପାଂ ସମୀପେ ନିୟତୋ ନୈତ୍ୟିକଂ ବିଧିମାଶ୍ରିତଃ ।
ଗାୟତ୍ରୀମପ୍ୟଧୀୟୀତ ଗତ୍ୱାଽରଣ୍ୟଂ ସମାହିତଃ ॥ ୧୪.୫୦॥
ସହସ୍ରପରମାଂ ଦେବୀଂ ଶତମଧ୍ୟାଂ ଦଶାବରାମ୍ ।
ଗାୟତ୍ରୀଂ ବୈ ଜପେନ୍ନିତ୍ୟଂ ଜପୟଜ୍ଞଃ ପ୍ରକୀର୍ତ୍ତିତଃ ॥ ୧୪.୫୧॥
ଗାୟତ୍ରୀଂ ଚୈବ ବେଦାଂସ୍ତୁ ତୁଲୟାଽତୋଲୟତ୍ ପ୍ରଭୁଃ ।
ଏକତଶ୍ଚତୁରୋ ବେଦାନ୍ ଗାୟତ୍ରୀଂ ଚ ତଥୈକତଃ ॥ ୧୪.୫୨॥
ଓଂକାରମାଦିତଃ କୃତ୍ୱା ବ୍ୟାହୃତୀସ୍ତଦନନ୍ତରମ୍ ।
ତତୋଽଧୀୟୀତ ସାବିତ୍ରୀମେକାଗ୍ରଃ ଶ୍ରଦ୍ଧୟାନ୍ୱିତଃ ॥ ୧୪.୫୩॥
ପୁରାକଲ୍ପେ ସମୁତ୍ପନ୍ନା ଭୂର୍ଭୁବଃସ୍ୱଃ ସନାତନାଃ ॥ ୧୪.୫୪॥
ମହାବ୍ୟାହୃତୟସ୍ତିସ୍ତ୍ରଃ ସର୍ୱାଶୁଭନିବର୍ହଣାଃ ॥ ୧୪.୫୫॥
ପ୍ରଧାନଂ ପୁରୁଷଃ କାଲୋ ବିଷ୍ଣୁର୍ବ୍ରହ୍ମା ମହେଶ୍ୱରଃ ।
ସତ୍ତ୍ୱଂ ରଜସ୍ତମସ୍ତିସ୍ତ୍ରଃ କ୍ରମାଦ୍ ବ୍ୟାହୃତୟଃ ସ୍ମୃତାଃ ॥ ୧୪.୫୬॥
ଓଂକାରସ୍ତତ୍ ପରଂ ବ୍ରହ୍ମ ସାବିତ୍ରୀ ସ୍ୟାତ୍ ତଦକ୍ଷରମ୍ ।
ଏଷ ମନ୍ତ୍ରୋ ମହାୟୋଗଃ ସାରାତ୍ ସାର ଉଦାହୃତଃ ॥ ୧୪.୫୭॥
ଯୋଽଧୀତେଽହନ୍ୟହନ୍ୟେତାଂ ଗାୟତ୍ରୀଂ ବେଦମାତରମ୍ ।
ବିଜ୍ଞାୟାର୍ଥଂ ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ ସ ଯାତି ପରମାଂ ଗତିମ୍ ॥ ୧୪.୫୮॥
ଗାୟତ୍ରୀ ବେଦଜନନୀ ଗାୟତ୍ରୀ ଲୋକପାବନୀ ।
ନ ଗାୟତ୍ର୍ୟାଃ ପରଂ ଜପ୍ୟମେତଦ୍ ବିଜ୍ଞାୟ ମୁଚ୍ୟତେ ॥ ୧୪.୫୯॥
ଶ୍ରାବଣସ୍ୟ ତୁ ମାସସ୍ୟ ପୌର୍ଣମାସ୍ୟାଂ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମାଃ ।
ଆଷାଢ୍ୟାଂ ପ୍ରୋଷ୍ଠପଦ୍ୟାଂ ବା ବେଦୋପାକରଣଂ ସ୍ମୃତମ୍ ॥ ୧୪.୬୦॥
ଉତ୍ସୃଜ୍ୟ ଗ୍ରାମନଗରଂ ମାସାନ୍ ବିପ୍ରୋଽର୍ଦ୍ଧପଞ୍ଚମାନ୍ ।
ଅଧୀୟୀତ ଶୁଚୌ ଦେଶେ ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ ସମାହିତଃ ॥ ୧୪.୬୧॥
ପୁଷ୍ୟେ ତୁ ଛନ୍ଦସାଂ କୁର୍ୟାଦ୍ ବହିରୁତ୍ସର୍ଜନଂ ଦ୍ୱିଜାଃ ।
ମାଘଶୁକ୍ଲସ୍ୟ ବା ପ୍ରାପ୍ତେ ପୂର୍ୱାହ୍ଣେ ପ୍ରଥମେଽହନି ॥ ୧୪.୬୨॥
ଛନ୍ଦାଂସ୍ୟୂର୍ଧ୍ୱମଥୋଭ୍ୟସ୍ୟେଚ୍ଛୁକ୍ଲପକ୍ଷେଷୁ ବୈ ଦ୍ୱିଜଃ ।
ବେଦାଙ୍ଗାନି ପୁରାଣାନି କୃଷ୍ଣପକ୍ଷେ ଚ ମାନବଃ ॥ ୧୪.୬୩॥
ଇମାନ୍ ନିତ୍ୟମନଧ୍ୟାୟାନଦୀୟାନୋ ବିବର୍ଜୟେତ୍ ।
ଅଧ୍ୟାପନଂ ଚ କୁର୍ୱାଣୋ ହ୍ୟନଧ୍ୟାୟନ୍ୱିବର୍ଜୟେତ୍ ॥ ୧୪.୬୪॥
କର୍ଣଶ୍ରବେଽନିଲେ ରାତ୍ରୌ ଦିବା ପାଂଶୁସମୂହନେ ।
ବିଦ୍ୟୁତ୍ସ୍ତନିତବର୍ଷେଷୁ ମହୋଲ୍କାନାଂ ଚ ସମ୍ପ୍ଲବେ ॥ ୧୪.୬୫॥
ଆକାଲିକମନଧ୍ୟାୟମେତେଷ୍ୱାହ ପ୍ରଜାପତିଃ ।
ଏତାନଭ୍ୟୁଦିତାନ୍ ବିଦ୍ୟାଦ୍ ଯଦା ପ୍ରାଦୁଷ୍କୃତାଗ୍ନିଷୁ ।
ତଦା ବିଦ୍ୟାଦନଧ୍ୟାୟମନୃତୌ ଚାଭ୍ରଦର୍ଶନେ ।
ନିର୍ଘାତେ ଭୂମିଚଲନେ ଜ୍ୟୋତିଷାଂ ଚୋପସର୍ଜନେ ॥ ୧୪.୬୬॥
ଏତାନାକାଲିକାନ୍ ବିଦ୍ୟାଦନଧ୍ୟାୟାନୃତାବପି ।
ପ୍ରାଦୁଷ୍କୃତେଷ୍ୱଗ୍ନିଷୁ ତୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ସ୍ତନିତନିସ୍ୱନେ ॥ ୧୪.୬୭॥
ସଜ୍ୟୋତିଃ ସ୍ୟାଦନଧ୍ୟାୟମନୃତୌ ଚାତ୍ରଦର୍ଶନେ ।
ନିତ୍ୟାନଧ୍ୟାୟ ଏବ ସ୍ୟାଦ୍ ଗ୍ରାମେଷୁ ନଗରେଷୁ ଚ ॥ ୧୪.୬୮॥
ଧର୍ମନୈପୁଣ୍ୟକାମାନାଂ ପୂତିଗନ୍ଧେ ଚ ନିତ୍ୟଶଃ ।
ଅନ୍ତଃ ଶବଗତେ ଗ୍ରାମେ ବୃଷଲସ୍ୟ ଚ ସନ୍ନିଧୌ ॥ ୧୪.୬୯॥
ଅନଧ୍ୟାୟୋ ରୁଦ୍ୟମାନେ ସମବାୟେ ଜନସ୍ୟ ଚ ।
ଉଦକେ ମଧ୍ୟରାତ୍ରେ ଚ ବିଣ୍ମୂତ୍ରେ ଚ ବିସର୍ଜନେ ॥ ୧୪.୭୦॥
ଉଚ୍ଛିଷ୍ଟଃ ଶ୍ରାଦ୍ଧବୁକ୍ ଚୈବ ମନସାଽପି ନ ଚିନ୍ତୟେତ୍ ।
ପ୍ରତିଗୃହ୍ୟ ଦ୍ୱିଜୋ ବିଦ୍ୱାନେକୋଦିଷ୍ଟସ୍ୟ କେତନମ୍ ॥ ୧୪.୭୧॥
ତ୍ର୍ୟହଂ ନ କୀର୍ତ୍ତୟେଦ୍ ବ୍ରହ୍ମ ରାଜ୍ଞୋ ରାହୋଶ୍ଚ ସୂତକେ ।
ଯାବଦେକୋଽନୁଦିଷ୍ଟସ୍ୟ ସ୍ନେହୋ ଗନ୍ଧଶ୍ଚ ତିଷ୍ଠତି ॥ ୧୪.୭୨॥
ବିପ୍ରସ୍ୟ ବିଦୁଷୋ ଦେହେ ତାବଦ୍ ବ୍ରହ୍ମ ନ କୀର୍ତ୍ତୟେତ୍ ।
ଶୟାନଃ ପ୍ରୌଢପାଦଶ୍ଚ କୃତ୍ୱା ଚୈଚାବସିକ୍ଥକାମ୍ ॥ ୧୪.୭୩॥
ନାଧୀୟୀତାମିଷଂ ଜଗ୍ଧ୍ୱା ସୂତକାଦ୍ୟନ୍ନମେବ ଚ ।
ନୀହାରେ ବାଣପାତେ ଚ ସଂଧ୍ୟଯୋରୁଭୟୋରପି ॥ ୧୪.୭୪॥
ଅମାବାସ୍ୟାଂ ଚତୁର୍ଦଶ୍ୟାଂ ପୌର୍ଣମାସ୍ୟଷ୍ଟମୀଷୁ ଚ ।
ଉପାକର୍ମଣି ଚୋତ୍ସର୍ଗେ ତ୍ରିରାତ୍ରଂ କ୍ଷପଣଂ ସ୍ମୃତମ୍ ॥ ୧୪.୭୫॥
ଅଷ୍ଟକାସୁ ତ୍ର୍ୟହୋରାତ୍ରଂ ଋତ୍ୱନ୍ତାସୁ ଚ ରାତ୍ରିଷୁ ।
ମାର୍ଗଶୀର୍ଷେ ତଥା ପୌଷେ ମାଘମାସେ ତଥୈବ ଚ ॥ ୧୪.୭୬॥
ତିସ୍ରୋଽଷ୍ଟକାଃ ସମାଖ୍ୟାତା କୃଷ୍ଣପକ୍ଷେତୁ ସୂରିଭିଃ ।
ଶ୍ଲେଷ୍ମାତକସ୍ୟ ଛାୟାୟାଂ ଶାଲ୍ମଲେର୍ମଧୁକସ୍ୟ ଚ ॥ ୧୪.୭୭॥
କଦାଚିଦପି ନାଧ୍ୟେୟଂ କୋବିଦାରକପିତ୍ଥୟୋଃ ।
ସମାନବିଦ୍ୟେ ଚ ମୃତେ ତଥା ସବ୍ରହ୍ମଚାରିଣି ॥ ୧୪.୭୮॥
ଆଚାର୍ୟେ ସଂସ୍ଥିତେ ବାଽପି ତ୍ରିରାତ୍ରଂ କ୍ଷପଣଂ ସ୍ମୃତମ୍ ।
ଛିଦ୍ରାଣ୍ୟେତାନି ବିପ୍ରାଣାଂୟେଽନଧ୍ୟାୟାଃ ପ୍ରକୀର୍ତିତାଃ ॥ ୧୪.୭୯॥
ହିଂସନ୍ତି ରାକ୍ଷସାସ୍ତେଷୁ ତସ୍ମାଦେତାନ୍ ବିବର୍ଜୟେତ୍ ।
ନୈତ୍ୟକେ ନାସ୍ତ୍ୟନଧ୍ୟାୟଃ ସଂଧ୍ୟୋପାସନ ଏବ ଚ ॥ ୧୪.୮୦॥
ଉପାକର୍ମଣି କର୍ମାନ୍ତେ ହୋମମନ୍ତ୍ରେଷୁ ଚୈବ ହି ।
ଏକାମୃଚମଥୈକଂ ବା ଯଜୁଃ ସାମାଥବା ପୁନଃ ॥ ୧୪.୮୧॥
ଅଷ୍ଟକାଦ୍ୟାସ୍ୱଧୀୟୀତ ମାରୁତେ ଚାତିବାୟତି ।
ଅନଧ୍ୟାୟସ୍ତୁ ନାଙ୍ଗେଷୁ ନେତିହାସପୁରାଣୟୋଃ ॥ ୧୪.୮୨॥
ନ ଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ରେଷ୍ୱନ୍ୟେଷୁ ପର୍ୱାଣ୍ୟେତାନି ବର୍ଜୟେତ୍ ।
ଏଷ ଧର୍ମଃ ସମାସେନ କୀର୍ତ୍ତିତୋ ବ୍ରହ୍ମଚାରିଣାମ୍ ॥ ୧୪.୮୩॥
ବ୍ରହ୍ମଣାଽଭିହିତଃ ପୂର୍ୱମୃଷୀଣାଂ ଭାବିତାତ୍ମନାମ୍ ।
ଯୋଽନ୍ୟତ୍ର କୁରୁତେ ଯତ୍ନମନଧୀତ୍ୟ ଶ୍ରୁତିଂ ଦ୍ୱିଜାଃ ॥ ୧୪.୮୪॥
ସ ସଂମୂଢୋ ନ ସଂଭାଷ୍ୟୋ ବେଦବାହ୍ୟୋ ଦ୍ୱିଜାତିଭିଃ ।
ନ ବେଦପାଠମାତ୍ରେଣ ସଂତୁଷ୍ଟୋ ବୈ ଭବେଦ୍ ଦ୍ୱିଜଃ ॥ ୧୪.୮୫॥
ପାଠମାତ୍ରାବସନ୍ନସ୍ତୁ ପଙ୍କେ ଗୌରିବ ସୀଦତି ।
ଯୋଽଧୀତ୍ୟ ବିଧିବଦ୍ ବେଦଂ ବେଦାର୍ଥଂ ନ ବିଚାରୟେତ୍ ॥ ୧୪.୮୬॥
ସ ଚାନ୍ଧଃ ଶୂଦ୍ରକଲ୍ପସ୍ତୁ ପଦାର୍ଥଂ ନ ପ୍ରପଦ୍ୟତେ ।
ଯଦି ତ୍ୱାତ୍ୟନ୍ତିକଂ ବାସଂ କର୍ତ୍ତୁମିଚ୍ଛତି ବୈ ଗୁରୌ ॥ ୧୪.୮୭॥
ଯୁକ୍ତଃ ପରିଚରେଦେନମାଶରୀରବିମୋକ୍ଷଣାତ୍ ।
ଗତ୍ୱା ବନଂ ବା ବିଧିବଜ୍ଜୁହୁୟାଜ୍ଜାତବେଦସମ୍ ॥ ୧୪.୮୮॥
ଅଭ୍ୟସେତ୍ସ ତଦା ନିତ୍ୟଂ ବ୍ରହ୍ମନିଷ୍ଠଃ ସମାହିତଃ
ସାବିତ୍ରୀଂ ଶତରୁଦ୍ରୀୟଂ ବେଦାନ୍ତାଂଶ୍ଚ ବିଶେଷତଃ ।
ଅଭ୍ୟସେତ୍ ସତତଂ ଯୁକ୍ତେ ଭସ୍ମସ୍ନାନପରାୟଣଃ ॥ ୧୪.୮୯॥
ଏତଦ୍ ବିଧାନଂ ପରମଂ ପୁରାଣଂ
ବେଦାଗମେ ସମ୍ୟଗିହେରିତଞ୍ଚ ।
ପୁରା ମହର୍ଷିପ୍ରବରାନୁପୃଷ୍ଟଃ
ସ୍ୱାୟଂଭୁବୋ ଯନ୍ମନୁରାହ ଦେବଃ ॥ ୧୪.୯୦॥
ଏବମୀଶ୍ୱରସମର୍ପିତାନ୍ତରୋ
ଯୋଽନୁତିଷ୍ଠତି ବିଧିଂ ବିଧାନବିତ୍ ।
ମୋହଜାଲମପହାୟ ସୋଽମୃତୋ
ଯାତି ତତ୍ ପଦମନାମୟଂ ଶିବମ୍ ॥ ୧୪.୯୧॥
ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
ଚତୁର୍ଦଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୧୪॥
କୂର୍ମପୁରାଣଏ ଉତ୍ତରଭାଗେ ପଞ୍ଚଦଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ବ୍ୟାସ ଉବାଚ ।
ବେଦଂ ବେଦୌ ତଥା ବେଦାନ୍ ବିନ୍ଦ୍ୟାଦ୍ୱା ଚତୁରୋ ଦ୍ୱିଜାଃ ।
ଅଧୀତ୍ୟ ଚାଭିଗମ୍ୟାର୍ଥଂ ତତଃ ସ୍ନାୟାଦ୍ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମାଃ ॥ ୧୫.୧॥
ଗୁରବେ ତୁ ଧନଂ ଦତ୍ତ୍ୱା ସ୍ନାୟୀତ ତଦନୁଜ୍ଞୟା ।
ଚୀର୍ଣବ୍ରତୋଽଥ ଯୁକ୍ତାତ୍ମା ସଶକ୍ତଃ ସ୍ନାତୁମର୍ହତି ॥ ୧୫.୨॥
ବୈଣବୀଂ ଧାରୟେଦ୍ ଯଷ୍ଟିମନ୍ତର୍ୱାସସ୍ତଥୋତ୍ତରମ୍ ।
ଯଜ୍ଞୋପବୀତଦ୍ୱିତୟଂ ସୋଦକଂ ଚ କମଣ୍ଡଲୁମ୍ ॥ ୧୫.୩॥
ଛତ୍ରଂ ଚୋଷ୍ଣୀଷମମଲଂ ପାଦୁକେ ଚାପ୍ୟୁପାନହୌ ।
ରୌକ୍ମେ ଚ କୁଣ୍ଡଲେ ବେଦଂ କୃତ୍ତକେଶନଖଃ ଶୁଚିଃ ॥ ୧୫.୪॥
ସ୍ୱାଧ୍ୟାୟେ ନିତ୍ୟଯୁକ୍ତଃ ସ୍ୟାଦ୍ ବହିର୍ମାଲ୍ୟଂ ନ ଧାରୟେତ୍ ।
ଅନ୍ୟତ୍ରକାଞ୍ଚନାଦ୍ ବିପ୍ରଃ ନରକ୍ତାଂ ବିଭୃୟାତ୍ ସ୍ତ୍ରଜମ୍ ॥ ୧୫.୫॥
ଶୁକ୍ଲାମ୍ବରଧରୋ ନିତ୍ୟଂ ସୁଗନ୍ଧଃ ପ୍ରିୟଦର୍ଶନଃ ।
ନ ଜୀର୍ଣମଲବଦ୍ୱାସା ଭବେଦ୍ ବୈ ବୈଭବେ ସତି ॥ ୧୫.୬॥
ନ ରକ୍ତମୁଲ୍ବଣଂ ଚାନ୍ୟଧୃତଂ ବାସୋ ନ କୁଣ୍ଡିକାମ୍ ।
ନୋପାନହୌ ସ୍ତ୍ରଜଂ ଚାଥ ପାଦୁକେ ନ ପ୍ରୟୋଜୟେତ୍ ॥ ୧୫.୭॥
ଉପବୀତକରାନ୍ ଦର୍ଭାନ୍ ତଥା କୃଷ୍ଣାଜିନାନି ଚ ।
ନାପସବ୍ୟଂ ପରୀଦଧ୍ୟାଦ୍ ବାସୋ ନ ବିକୃତଂଞ୍ଚ ଯତ୍ ॥ ୧୫.୮॥
ଆହରେଦ୍ ବିଧିବଦ୍ ଦାରାନ୍ ସଦୃଶାନାତ୍ମନଃ ଶୁଭାନ୍ ।
ରୂପଲକ୍ଷଣସଂୟୁକ୍ତାନ୍ ଯୋନିଦୋଷବିବର୍ଜିତାନ୍ ॥ ୧୫.୯॥
ଅମାତୃଗୋତ୍ରପ୍ରଭବାମସମାନର୍ଷିଗୋତ୍ରଜାମ୍ ।
ଆହରେଦ୍ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ଭାର୍ୟାଂ ଶୀଲଶୌଚସମନ୍ୱିତାମ୍ ॥ ୧୫.୧୦॥
ଋତୁକାଲାଭିଗାମୀ ସ୍ୟାଦ୍ ଯାବତ୍ ପୁତ୍ରୋଽଭିଜାୟତେ ।
ବର୍ଜୟେତ୍ ପ୍ରତିଷିଦ୍ଧାନି ପ୍ରୟତ୍ନେନ ଦିନାନି ତୁ ॥ ୧୫.୧୧॥
ଷଷ୍ଟ୍ୟଷ୍ଟମୀଂ ପଞ୍ଚଦଶୀଂ ଦ୍ୱାଦଶୀଂ ଚ ଚତୁର୍ଦଶୀମ୍ ।
ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ ଭବେନ୍ନିତ୍ୟଂ ତଦ୍ୱଜ୍ଜନ୍ମତ୍ରୟାହନି ॥ ୧୫.୧୨॥
ଆଦଧୀତାବସଥ୍ୟାଗ୍ନିଂ ଜୁହୁୟାଜ୍ଜାତବେଦସମ୍ ।
ବ୍ରତାନି ସ୍ନାତକୋ ନିତ୍ୟଂ ପାବନାନି ଚ ପାଲୟେତ୍ ॥ ୧୫.୧୩॥
ବେଦୋଦିତଂ ସ୍ୱକଂ କର୍ମ ନିତ୍ୟଂ କୁର୍ୟାଦତନ୍ଦ୍ରିତଃ ।
ଅକୁର୍ୱାଣଃ ପତତ୍ୟାଶୁ ନରକାନତିଭୀଷଣାନ୍ ॥ ୧୫.୧୪॥
ଅଭ୍ୟସେତ୍ ପ୍ରୟତୋ ବେଦଂ ମହାୟଜ୍ଞାଂଶ୍ଚ ଭାବୟେତ୍ ।
କୁର୍ୟାଦ୍ ଗୃହ୍ୟାଣି କର୍ମାଣି ସଂଧ୍ୟୋପାସନମେବ ଚ ॥ ୧୫.୧୫॥
ସଖ୍ୟଂ ସମାଧିକୈଃ କୁର୍ୟାଦୁପେୟାଦୀଶ୍ୱରଂ ସଦା ।
ଦୈବତାନ୍ୟପି ଗଚ୍ଛେତ କୁର୍ୟାଦ୍ ଭାର୍ୟାଭିପୋଷଣମ୍ ॥ ୧୫.୧୬॥
ନ ଧର୍ମଂ ଖ୍ୟାପୟେଦ୍ ବିଦ୍ୱାନ୍ ନ ପାପଂ ଗୂହୟେଦପି ।
କୁର୍ୱୀତାତ୍ମହିତଂ ନିତ୍ୟଂ ସର୍ୱଭୂତାନୁକମ୍ପନମ୍ ॥ ୧୫.୧୭॥
ବୟସଃ କର୍ମଣୋଽର୍ଥସ୍ୟ ଶ୍ରୁତସ୍ୟାଭିଜନସ୍ୟ ଚ ।
ବେଷବାଗ୍ବୁଦ୍ଧିସାରୂପ୍ୟମାଚରନ୍ ବିଚରେତ୍ ସଦା ॥ ୧୫.୧୮॥
ଶ୍ରୁତିସ୍ମୃତ୍ୟୁଦିତଃ ସମ୍ୟକ୍ ସାଧୁଭିର୍ୟଶ୍ଚ ସେବିତଃ ।
ତମାଚାରଂ ନିଷେବେତ ନେହେତାନ୍ୟତ୍ର କର୍ହିଚିତ୍ ॥ ୧୫.୧୯॥
ଯେନାସ୍ୟ ପିତରୋ ଯାତା ଯେନ ଯାତାଃ ପିତାମହାଃ ।
ତେନ ଯାୟାତ୍ ସତାଂ ମାର୍ଗଂ ତେନ ଗଚ୍ଛନ୍ ତରିଷ୍ୟତି ॥ ୧୫.୨୦॥
ନିତ୍ୟଂ ସ୍ୱାଧ୍ୟାୟଶୀଲଃ ସ୍ୟାନ୍ନିତ୍ୟଂ ଯଜ୍ଞୋପବୀତବାନ୍ ।
ସତ୍ୟବାଦୀ ଜିତକ୍ରୋଧୋ ବ୍ରହ୍ମଭୂୟାୟ କଲ୍ପତେ ॥ ୧୫.୨୧॥
ସଂଧ୍ୟାସ୍ନାନପରୋ ନିତ୍ୟଂ ବ୍ରହ୍ମୟଜ୍ଞୁପରାୟଣଃ ।
ଅନସୂୟୀ ମୃଦୁର୍ଦାନ୍ତୋ ଗୃହସ୍ଥଃ ପ୍ରେତ୍ୟ ବର୍ଦ୍ଧତେ ॥ ୧୫.୨୨॥
ବୀତରାଗଭୟକ୍ରୋଧୋ ଲୋଭମୋହବିବର୍ଜିତଃ ।
ସାବିତ୍ରୀଜାପନିରତଃ ଶ୍ରାଦ୍ଧକୃନ୍ମୁଚ୍ୟତେ ଗୃହୀ ॥ ୧୫.୨୩॥
ମାତାପିତ୍ରୋର୍ହିତେ ଯୁକ୍ତୋ ଗୋବ୍ରାହ୍ମଣହିତେ ରତଃ ।
ଦାନ୍ତୋ ଯଜ୍ୱା ଦେବଭକ୍ତୋ ବ୍ରହ୍ମଲୋକେ ମହୀୟତେ ॥ ୧୫.୨୪॥
ତ୍ରିବର୍ଗସେବୀ ସତତଂ ଦେବତାନାଂ ଚ ପୂଜନମ୍ ।
କୁର୍ୟାଦହରହର୍ନିତ୍ୟଂ ନମସ୍ୟେତ୍ ପ୍ରୟତଃ ସୁରାନ୍ ॥ ୧୫.୨୫॥
ବିଭାଗଶୀଲଃ ସତତଂ କ୍ଷମାୟୁକ୍ତୋ ଦୟାଲୁକଃ ।
ଗୃହସ୍ଥସ୍ତୁ ସମାଖ୍ୟାତୋ ନ ଗୃହେଣ ଗୃହୀ ଭବେତ୍ ॥ ୧୫.୨୬॥
କ୍ଷମା ଦୟା ଚ ବିଜ୍ଞାନଂ ସତ୍ୟଂ ଚୈବ ଦମଃ ଶମଃ ।
ଅଧ୍ୟାତ୍ମନିରତ ଜ୍ଞାନମେତଦ୍ ବ୍ରାହ୍ମଣଲକ୍ଷଣମ୍ ॥ ୧୫.୨୭॥
ଏତସ୍ମାନ୍ନ ପ୍ରମାଦ୍ୟେତ ବିଶେଷେଣ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମଃ ।
ଯଥାଶକ୍ତି ଚରେତ୍ କର୍ମ ନିନ୍ଦିତାନି ବିବର୍ଜୟେତ୍ ॥ ୧୫.୨୮॥
ବିଧୂୟ ମୋହକଲିଲଂ ଲବ୍ଧ୍ୱା ଯୋଗମନୁତ୍ତମମ୍ ।
ଗୃହସ୍ଥୋ ମୁଚ୍ୟତେ ବନ୍ଧାତ୍ ନାତ୍ର କାର୍ୟା ବିଚାରଣା ॥ ୧୫.୨୯॥
ବିଗର୍ହାତିକ୍ରମାକ୍ଷେପହିଂସାବନ୍ଧବଧାତ୍ମନାମ୍ ।
ଅନ୍ୟମନ୍ୟୁସମୁତ୍ଥାନାଂ ଦୋଷାଣାଂ ମର୍ଷଣଂ କ୍ଷମା ॥ ୧୫.୩୦॥
ସ୍ୱଦୁଃଖେଷ୍ୱିବ କାରୁଣ୍ୟଂ ପରଦୁଃ ଖେଷୁ ସୌହୃଦାତ୍ ।
ଦୟେତି ମୁନୟଃ ପ୍ରାହୁଃ ସାକ୍ଷାଦ୍ ଧର୍ମସ୍ୟ ସାଧନମ୍ ॥ ୧୫.୩୧॥
ଚତୁର୍ଦଶାନାଂ ବିଦ୍ୟାନାଂ ଧାରଣଂ ହି ଯଥାର୍ଥତଃ ।
ବିଜ୍ଞାନମିତି ତଦ୍ ବିଦ୍ୟାଦ୍ ଯତ୍ର ଧର୍ମୋ ବିବର୍ଦ୍ଧତେ ॥ ୧୫.୩୨॥
ଅଧୀତ୍ୟ ବିଧିବଦ୍ ବିଦ୍ୟାମର୍ଥଂ ଚୈବୋପଲଭ୍ୟ ତୁ ।
ଧର୍ମକାର୍ୟାନ୍ନିବୃତ୍ତଶ୍ଚେନ୍ନ ତଦ୍ ବିଜ୍ଞାନମିଷ୍ୟତେ ॥ ୧୫.୩୩॥
ସତ୍ୟେନ ଲୋକାଞ୍ଜୟତି ସତ୍ୟଂ ତତ୍ପରମଂ ପଦମ୍ ।
ଯଥାଭୂତପ୍ରବାଦଂ ତୁ ସତ୍ୟମାହୁର୍ମନୀଷିଣଃ ॥ ୧୫.୩୪॥
ଦମଃ ଶରୀରୋପରମଃ ଶମଃ ପ୍ରଜ୍ଞାପ୍ରସାଦଜଃ ।
ଅଧ୍ୟାତ୍ମମକ୍ଷରଂ ବିଦ୍ୟାଦ୍ ଯତ୍ର ଗତ୍ୱା ନ ଶୋଚତି ॥ ୧୫.୩୫॥
ଯୟା ସ ଦେବୋ ଭଗବାନ୍ ବିଦ୍ୟଯା ବେଦ୍ୟତେ ପରଃ ।
ସାକ୍ଷାଦ୍ ଦେବୋ ମହାଦେବସ୍ତଜ୍ଜ୍ଞାନମିତି କୀର୍ତିତମ୍ ॥ ୧୫.୩୬॥
ତନ୍ନିଷ୍ଠସ୍ତତ୍ପରୋ ବିଦ୍ୱାନ୍ନିତ୍ୟମକ୍ରୋଧନଃ ଶୁଚିଃ ।
ମହାୟଜ୍ଞପରୋ ବିପ୍ରୋ ଭବେତ୍ତଦନୁତ୍ତମମ୍ ॥ ୧୫.୩୭॥
ଧର୍ମସ୍ୟାୟତନଂ ଯତ୍ନାଚ୍ଛରୀରଂ ପରିପାଲୟେତ୍ ।
ନ ହି ଦେହଂ ବିନା ରୁଦ୍ରଃ ପୁରୁଷୈର୍ୱିଦ୍ୟତେ ପରଃ ॥ ୧୫.୩୮॥
ନିତ୍ୟଧର୍ମାର୍ଥକାମେଷୁ ଯୁଜ୍ୟେତ ନିୟତୋ ଦ୍ୱିଜଃ ।
ନ ଧର୍ମବର୍ଜିତଂ କାମମର୍ଥଂ ବା ମନସା ସ୍ମରେତ୍ ॥ ୧୫.୩୯॥
ସୀଦନ୍ନପି ହି ଧର୍ମେଣ ନ ତ୍ୱଧର୍ମଂ ସମାଚରେତ୍ ।
ଧର୍ମୋ ହି ଭଗବାନ୍ ଦେବୋ ଗତିଃ ସର୍ୱେଷୁ ଜନ୍ତୁଷୁ ॥ ୧୫.୪୦॥
ଭୂତାନାଂ ପ୍ରିୟକାରୀ ସ୍ୟାତ୍ ନ ପରଦ୍ରୋହକର୍ମଧୀଃ ।
ନ ବେଦଦେବତାନିନ୍ଦାଂ କୁର୍ୟାତ୍ ତୈଶ୍ଚ ନ ସଂବଦେତ୍ ॥ ୧୫.୪୧॥
ଯସ୍ତ୍ୱିମଂ ନିୟତଂ ବିପ୍ରୋ ଧର୍ମାଧ୍ୟାୟଂ ପଠେଚ୍ଛୁଚିଃ ।
ଅଧ୍ୟାପୟେତ୍ ଶ୍ରାବୟେଦ୍ ବା ବ୍ରହ୍ମଲୋକେ ମହୀୟତେ ॥ ୧୫.୪୨॥
ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
ପଞ୍ଚଦଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୧୫॥
କୂର୍ମପୁରାଣଏ ଉତ୍ତରଭାଗେ ଷୋଡଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ବ୍ୟାସ ଉବାଚ ।
ନ ହିଂସ୍ୟାତ୍ ସର୍ୱଭୂତାନିନାନୃତଂ ବା ବଦେତ୍ କ୍ୱଚିତ୍ ।
ନାହିତଂ ନାପ୍ରିୟଂ ବାକ୍ୟଂ ନ ସ୍ତେନଃ ସ୍ୟାଦ୍ କଦାଚନ ॥ ୧୬.୧॥
ତୃଣଂ ବା ଯଦି ବା ଶାକଂ ମୃଦଂ ବା ଜଲମେବ ବା ।
ପରସ୍ୟାପହରଞ୍ଜନ୍ତୁର୍ନରକଂ ପ୍ରତିପଦ୍ୟତେ ॥ ୧୬.୨॥
ନ ରାଜ୍ଞଃ ପ୍ରତିଗୃହ୍ଣୀୟାନ୍ନ ଶୂଦ୍ରାତ୍ପତିତାଦପି ।
ନ ଚାନ୍ୟସ୍ମାଦଶକ୍ତଶ୍ଚ ନିନ୍ଦିତାନ୍ ବର୍ଜୟେଦ୍ ବୁଧଃ ॥ ୧୬.୩॥
ନିତ୍ୟଂ ଯାଚନକୋ ନ ସ୍ୟାତ୍ ପୁନସ୍ତଂ ନୈବ ଯାଚୟେତ୍ ।
ପ୍ରାଣାନପହରତ୍ୟେଷ ଯାଚକସ୍ତସ୍ୟ ଦୁର୍ମତିଃ ॥ ୧୬.୪॥
ନ ଦେବଦ୍ରବ୍ୟହାରୀ ସ୍ୟାଦ୍ ବିଶେଷେଣ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମଃ ।
ବ୍ରହ୍ମସ୍ୱଂ ବା ନାପହରେଦାପଦ୍ୟପି କଦାଚନ ॥ ୧୬.୫॥
ନ ବିଷଂ ବିଷମିତ୍ୟାହୁର୍ବ୍ରହ୍ମସ୍ୱଂ ବିଷମୁଚ୍ୟତେ ।
ଦେବସ୍ୱଂ ଚାପି ଯତ୍ନେନ ସଦା ପରିହରେତ୍ ତତଃ ॥ ୧୬.୬॥
ପୁଷ୍ପେ ଶାକୋଦକେ କାଷ୍ଠେ ତଥା ମୂଲେ ଫଲେ ତୃଣେ ।
ଅଦତ୍ତାଦାନମସ୍ତେୟଂ ମନୁଃ ପ୍ରାହ ପ୍ରଜାପତିଃ ॥ ୧୬.୭॥
ଗ୍ରହୀତବ୍ୟାନି ପୁଷ୍ପାଣି ଦେବାର୍ଚନବିଧୌ ଦ୍ୱିଜାଃ ।
ନୈକସ୍ମାଦେବ ନିୟତମନନୁଜ୍ଞାୟ କେବଲମ୍ ॥ ୧୬.୮॥
ତୃଣଂ କାଷ୍ଠଂ ଫଲଂ ପୁଷ୍ପଂ ପ୍ରକାଶଂ ବୈ ହରେଦ୍ ବୁଧଃ ।
ଧର୍ମାର୍ଥଂ କେବଲଂ ଗ୍ରାହ୍ୟଂ ହ୍ୟନ୍ୟଥା ପତିତୋ ଭବେତ୍ ॥ ୧୬.୯॥
ତିଲମୁଦ୍ଗୟବାଦୀନାଂ ମୁଷ୍ଟିର୍ଗ୍ରାହ୍ୟା ପଥି ସ୍ଥିତୈଃ ।
କ୍ଷୁଧାର୍ତୈର୍ନାନ୍ୟଥା ବିପ୍ରା ଧର୍ମବିଦ୍ଭିରିତି ସ୍ଥିତିଃ ॥ ୧୬.୧୦॥
ନ ଧର୍ମସ୍ୟାପଦେଶେନ ପାପଂ କୃତ୍ୱା ବ୍ରତଂ ଚରେତ୍ ।
ବ୍ରତେନ ପାପଂ ପ୍ରଚ୍ଛାଦ୍ୟ କୁର୍ୱନ୍ ସ୍ତ୍ରୀଶୂଦ୍ରଲମ୍ଭନମ୍ ॥ ୧୬.୧୧॥
ପ୍ରେତ୍ୟେହ ଚେଦୃଶୋ ବିପ୍ରୋ ଗର୍ହ୍ୟତେ ବ୍ରହ୍ମବାଦିଭିଃ ।
ଛଦ୍ମନାଚରିତଂ ଯଚ୍ଚ ବ୍ରତଂ ରକ୍ଷାଂସି ଗଚ୍ଛତି ॥ ୧୬.୧୨॥
ଅଲିଙ୍ଗୀ ଲିଙ୍ଗିବେଷେଣ ଯୋ ବୃତ୍ତିମୁପଜୀବତି ।
ସ ଲିଙ୍ଗିନାଂ ହରେଦେନସ୍ତିର୍ୟଗ୍ୟୋନୌ ଚ ଜାୟତେ ॥ ୧୬.୧୩॥
ବୈଡାଲବ୍ରତିନଃ ପାପା ଲୋକେ ଧର୍ମବିନାଶକାଃ ।
ସଦ୍ୟଃ ପତନ୍ତି ପାପେନ କର୍ମଣସ୍ତସ୍ୟ ତତ୍ ଫଲମ୍ ॥ ୧୬.୧୪॥
ପାଖଣ୍ଡିନୋ ବିକର୍ମସ୍ଥାନ୍ ବାମାଚାରାଂସ୍ତଥୈବ ଚ ।
ପଞ୍ଚରାତ୍ରାନ୍ ପାଶୁପତାନ୍ ବାଙ୍ମାତ୍ରେଣାପି ନାର୍ଚୟେତ୍ ॥ ୧୬.୧୫॥
ବେଦନିନ୍ଦାରତାନ୍ ମର୍ତ୍ୟାନ୍ ଦେବନିନ୍ଦାରତାଂସ୍ତଥା ।
ଦ୍ୱିଜନିନ୍ଦାରତାଂଶ୍ଚୈବ ମନସାପି ନ ଚିନ୍ତୟେତ୍ ॥ ୧୬.୧୬॥
ଯାଜନଂ ଯୋନିସଂବନ୍ଧଂ ସହବାସଂ ଚ ଭାଷଣମ୍ ।
କୁର୍ୱାଣଃ ପତତେ ଜନ୍ତୁସ୍ତସ୍ମାଦ୍ ଯତ୍ନେନ ବର୍ଜୟେତ୍ ॥ ୧୬.୧୭॥
ଦେବଦ୍ରୋହାଦ୍ ଗୁରୁଦ୍ରୋହଃ କୋଟିକୋଟିଗୁଣାଧିକଃ ।
ଜ୍ଞାନାପବାଦୋ ନାସ୍ତିକ୍ୟଂ ତସ୍ମାତ୍ କୋଟିଗୁଣାଧିକମ୍ ॥ ୧୬.୧୮॥
ଗୋଭିଶ୍ଚ ଦୈବତୈର୍ୱିପ୍ରୈଃ କୃଷ୍ୟା ରାଜୋପସେବୟା ।
କୁଲାନ୍ୟକୁଲତାଂ ଯାନ୍ତି ଯାନି ହୀନାନି ଧର୍ମତଃ ॥ ୧୬.୧୯॥
କୁବିବାହୈଃ କ୍ରିୟାଲୋପୈର୍ୱେଦାନଧ୍ୟଯନେନ ଚ ।
କୁଲାନ୍ୟକୁଲତାଂ ଯାନ୍ତି ବ୍ରାହ୍ମଣାତିକ୍ରମେଣ ଚ ॥ ୧୬.୨୦॥
ଅନୃତାତ୍ ପାରଦାର୍ୟାଚ୍ଚ ତଥାଽଭକ୍ଷ୍ୟସ୍ୟ ଭକ୍ଷଣାତ୍ ।
ଅଶ୍ରୌତଧର୍ମାଚରଣାତ୍ କ୍ଷିପ୍ରଂ ନଶ୍ୟତି ବୈ କୁଲମ୍ ॥ ୧୬.୨୧॥
ଅଶ୍ରୋତ୍ରିୟେଷୁ ବୈ ଦାନାଦ୍ ବୃଷଲେଷୁ ତଥୈବ ଚ ।
ବିହିତାଚାରହୀନେଷୁ କ୍ଷିପ୍ରଂ ନଶ୍ୟତି ବୈ କୁଲମ୍ ॥ ୧୬.୨୨॥
ନାଧାର୍ମିକୈର୍ୱୃତେ ଗ୍ରାମେ ନ ବ୍ୟାଧିବହୁଲେ ଭୃଶମ୍ ।
ନ ଶୂଦ୍ରରାଜ୍ୟେ ନିବସେନ୍ନ ପାଖଣ୍ଡଜନୈର୍ୱୃତେ ॥ ୧୬.୨୩॥
ହିମବଦ୍ୱିନ୍ଧ୍ୟଯୋର୍ମଧ୍ୟେ ପୂର୍ୱପଶ୍ଚିମୟୋଃ ଶୁଭମ୍ ।
ମୁକ୍ତ୍ୱା ସମୁଦ୍ରୟୋର୍ଦେଶଂ ନାନ୍ୟତ୍ର ନିବସେଦ୍ ଦ୍ୱିଜଃ ॥ ୧୬.୨୪॥
କୃଷ୍ଣୋ ବା ଯତ୍ର ଚରତି ମୃଗୋ ନିତ୍ୟଂ ସ୍ୱଭାବତଃ ।
ପୁଣ୍ୟାଶ୍ଚ ବିଶ୍ରୁତା ନଦ୍ୟସ୍ତତ୍ର ବା ନିବସେଦ୍ ଦ୍ୱିଜଃ ॥ ୧୬.୨୫॥
ଅର୍ଦ୍ଧକ୍ରୋଶାନ୍ନଦୀକୂଲଂ ବର୍ଜୟିତ୍ୱା ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମଃ ।
ନାନ୍ୟତ୍ର ନିବସେତ୍ ପୁଣ୍ୟାଂ ନାନ୍ତ୍ୟଜଗ୍ରାମସନ୍ନିଧୌ ॥ ୧୬.୨୬॥
ନ ସଂବସେଚ୍ଚ ପତିତୈର୍ନ ଚଣ୍ଡାଲୈର୍ନ ପୁକ୍କସୈଃ ।
ନ ମୂର୍ଖୈର୍ନାବଲିପ୍ତୈଶ୍ଚ ନାନ୍ତ୍ୟୈର୍ନାନ୍ତ୍ୟାବସାୟିଭିଃ ॥ ୧୬.୨୭॥
ଏକଶୟ୍ୟାସନଂ ପଙ୍କ୍ତିର୍ଭାଣ୍ଡପକ୍ୱାନ୍ନମିଶ୍ରଣମ୍ ।
ଯାଜନାଧ୍ୟାପନଂ ଯୋନିସ୍ତଥୈବ ସହଭୋଜନମ୍ ॥ ୧୬.୨୮॥
ସହାଧ୍ୟାୟସ୍ତୁ ଦଶମଃ ସହୟାଜନମେବ ଚ ।
ଏକାଦଶ ସମୁଦ୍ଦିଷ୍ଟା ଦୋଷାଃ ସାଙ୍କର୍ୟସଂଜ୍ଞିତାଃ ॥ ୧୬.୨୯॥
ସମୀପେ ବା ବ୍ୟବସ୍ଥାନାତ୍ ପାପଂ ସଂକ୍ରମତେ ନୃଣାମ୍ ।
ତସ୍ମାତ୍ ସର୍ୱପ୍ରୟତ୍ନେନ ସାଙ୍କର୍ୟଂ ପରିବର୍ଜୟେତ୍ ॥ ୧୬.୩୦॥
ଏକପଙ୍କ୍ତ୍ୟୁପବିଷ୍ଟା ଯେ ନ ସ୍ପୃଶନ୍ତି ପରସ୍ପରମ୍ ।
ଭସ୍ମନା କୃତମର୍ୟାଦା ନ ତେଷାଂ ସଂକରୋ ଭବେତ୍ ॥ ୧୬.୩୧॥
ଅଗ୍ନିନା ଭସ୍ମନା ଚୈବ ସଲିଲେନ ବିଶେଷତଃ ।
ଦ୍ୱାରେଣ ସ୍ତମ୍ଭମାର୍ଗେଣ ଷଡ୍ଭିଃ ପଙ୍କ୍ତିର୍ୱିଭିଦ୍ୟତେ ॥ ୧୬.୩୨॥
ନ କୁର୍ୟାଚ୍ଛୁଷ୍କବୈରାଣି ବିବାଦଂ ଚ ନ ପୈଶୁନମ୍ ।
ପରକ୍ଷେତ୍ରେ ଗାଂ ଚରନ୍ତୀଂ ନ ଚାଚକ୍ଷତି କସ୍ୟଚିତ୍ ॥ ୧୬.୩୩॥
ନ ସଂବସେତ୍ ସୂତକିନା ନ କଞ୍ଚିନ୍ମର୍ମଣି ସ୍ପୃଶେତ୍ ।
ନ ସୂର୍ୟପରିବେଷଂ ବା ନେନ୍ଦ୍ରଚାପଂ ଶବାଗ୍ନିକମ୍ ॥ ୧୬.୩୪॥
ପରସ୍ମୈ କଥୟେଦ୍ ବିଦ୍ୱାନ୍ ଶଶିନଂ ବା କଦାଚନ ।
ନ କୁର୍ୟାଦ୍ ବହୁଭିଃ ସାର୍ଦ୍ଧଂ ବିରୋଧଂ ବନ୍ଧୁଭିସ୍ତୟା ॥ ୧୬.୩୫॥
ଆତ୍ମନଃ ପ୍ରତିକୂଲାନି ପରେଷାଂ ନ ସମାଚରେତ୍ ।
ତିଥିଂ ପକ୍ଷସ୍ୟ ନ ବ୍ରୂୟାତ୍ ନକ୍ଷତ୍ରାଣି ବିନିର୍ଦିଶେତ୍ ॥ ୧୬.୩୬॥
ନୋଦକ୍ୟାମଭିଭାଷେତ ନାଶୁଚିଂ ବା ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମଃ ।
ନ ଦେବଗୁରୁବିପ୍ରାଣାଂ ଦୀୟମାନଂ ତୁ ବାରୟେତ୍ ॥ ୧୬.୩୭॥
ନ ଚାତ୍ମାନଂ ପ୍ରଶଂସେଦ୍ ବା ପରନିନ୍ଦାଂ ଚ ବର୍ଜୟେତ୍ ।
ବେଦନିନ୍ଦାଂ ଦେବନିନ୍ଦାଂ ପ୍ରୟତ୍ନେନ ବିବର୍ଜୟେତ୍ ॥ ୧୬.୩୮॥
ଯସ୍ତୁ ଦେବାନୃଷୀନ୍ ବିପ୍ରାନ୍ୱେଦାନ୍ ବା ନିନ୍ଦତି ଦ୍ୱିଜଃ ।
ନ ତସ୍ୟ ନିଷ୍କୃତିର୍ଦୃଷ୍ଟା ଶାସ୍ତ୍ରେଷ୍ୱିହ ମୁନୀଶ୍ୱରାଃ ॥ ୧୬.୩୯॥
ନିନ୍ଦୟେଦ୍ ବୈ ଗୁରୁଂ ଦେବଂ ବେଦଂ ବା ସୋପବୃଂହଣମ୍ ।
କଲ୍ପକୋଟିଶତଂ ସାଗ୍ରଂ ରୌରବେ ପଚ୍ୟତେ ନରଃ ॥ ୧୬.୪୦॥
ତୂଷ୍ଣୀମାସୀତ ନିନ୍ଦାୟାଂ ନ ବ୍ରୂୟାତ୍ କିଂଚିଦୁତ୍ତରମ୍ ।
କର୍ଣୌ ପିଧାୟ ଗନ୍ତବ୍ୟଂ ନ ଚୈତାନବଲୋକୟେତ୍ ॥ ୧୬.୪୧॥
ବର୍ଜୟେଦ୍ ବୈ ରହସ୍ୟଞ୍ଚ ପରେଷାଂ ଗୂହୟେଦ୍ ବୁଧଃ ।
ବିବାଦଂ ସ୍ୱଜନୈଃ ସାର୍ଦ୍ଧଂ ନ କୁର୍ୟାଦ୍ ବୈ କଦାଚନ ॥ ୧୬.୪୨॥
ନ ପାପଂ ପାପିନାଂ ବ୍ରୂୟାଦପାପଂ ବା ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମାଃ ।
ସ ତେନ ତୁଲ୍ୟଦୋଷଃ ସ୍ୟାନ୍ମିଥ୍ୟା ଦ୍ଦୋଷବାନ୍ ଭବେତ୍ ॥ ୧୬.୪୩॥
ଯାନି ମିଥ୍ୟାଭିଶସ୍ତାନାଂ ପତନ୍ତ୍ୟଶ୍ରୂଣି ରୋଦନାତ୍ ।
ତାନିପୁତ୍ରାନ୍ ପଶୂନ୍ ଘ୍ନନ୍ତି ତେଷାଂ ମିଥ୍ୟାଭିଶଂସିନାମ୍ ॥ ୧୬.୪୪॥
ବ୍ରିହ୍ମହତ୍ୟାସୁରାପାନେ ସ୍ତେୟଗୁର୍ୱଙ୍ଗନାଗମେ ।
ଦୃଷ୍ଟଂ ବିଶୋଧନଂ ବୃଦ୍ଧୈର୍ନାସ୍ତି ମିଥ୍ୟାଭିଶଂସନେ ॥ ୧୬.୪୫॥
ନେକ୍ଷେତୋଦ୍ୟନ୍ତମାଦିତ୍ୟଂ ଶଶିନଂ ଚାନିମିତ୍ତତଃ ।
ନାସ୍ତଂ ଯାନ୍ତଂ ନ ବାରିସ୍ଥଂ ନୋପସୃଷ୍ଟଂ ନ ମଘ୍ୟଗମ୍ ॥ ୧୬.୪୬॥
ତିରୋହିତଂ ବାସସା ବା ନାଦର୍ଶାନ୍ତରଗାମିନମ୍ ।
ନ ନଗ୍ନାଂ ସ୍ତ୍ରିୟମୀକ୍ଷେତ ପୁରୁଷଂ ବା କଦାଚନ ॥ ୧୬.୪୭॥
ନ ଚ ମୂତ୍ରଂ ପୁରୀଷଂ ବା ନ ଚ ସଂସ୍ପୃଷ୍ଟମୈଥୁନମ୍ ।
ନାଶୁଚିଃ ସୂର୍ୟସୋମାଦୀନ୍ ଗ୍ରହାନାଲୋକୟେଦ୍ ବୁଧଃ ॥ ୧୬.୪୮॥
ପତିତବ୍ୟଙ୍ଗଚଣ୍ଡାଲାନୁଚ୍ଛିଷ୍ଟାନ୍ ନାବଲୋକୟେତ୍ ।
ନାଭିଭାଷେତ ଚ ପରମୁଚ୍ଛିଷ୍ଟୋ ବାଽବଗୁଣ୍ଠିତଃ ॥ ୧୬.୪୯॥
ନ ସ୍ପୃଶେତ୍ ପ୍ରେତସଂସ୍ପର୍ଶଂ ନ କ୍ରୁଦ୍ଧସ୍ୟ ଗୁରୋର୍ମୁଖମ୍ ।
ନ ତୈଲୋଦକୟୋଶ୍ଛାୟାଂ ନ ପତ୍ନୀଂ ଭୋଜନେ ସତି ।
ନାମୁକ୍ତବନ୍ଧନାଙ୍ଗାଂ ବା ନୋନ୍ମତ୍ତଂ ମତ୍ତମେବ ବା ॥ ୧୬.୫୦॥
ନାଶ୍ନୀୟାତ୍ ଭାର୍ୟଯା ସାର୍ଦ୍ଧଂନୈନାମୀକ୍ଷେତ ଚାଶୁଚିମ୍ ।
କ୍ଷୁବନ୍ତୀଂ ଜୃମ୍ଭମାଣାଂ ବା ନାସନସ୍ଥାଂ ଯଥାସୁଖମ୍ ॥ ୧୬.୫୧॥
ନୋଦକେ ଚାତ୍ମନୋ ରୂପଂ ନ କୂଲଂ ଶ୍ୱଭ୍ରମେବ ବା ।
ନ ଲଙ୍ଘୟେଚ୍ଚ ମୂତ୍ରଂ ବା ନାଧିତିଷ୍ଠେତ୍ କଦାଚନ ॥ ୧୬.୫୨॥
ନ ଶୂଦ୍ରାୟ ମତିଂ ଦଦ୍ୟାତ୍ କୃଶରଂ ପାୟସଂ ଦଧି ।
ନୋଚ୍ଛିଷ୍ଟଂ ବା ମଧୁ ଘୃତଂ ନ ଚ କୃଷ୍ଣାଜିନଂ ହବିଃ ॥ ୧୬.୫୩॥
ନ ଚୈବାସ୍ମୈ ବ୍ରତଂ ଦଦ୍ୟାନ୍ନ ଚ ଧର୍ମଂ ବଦେଦ୍ ବୁଧଃ ।
ନ ଚ କ୍ରୋଧବଶଂ ଗଚ୍ଛେଦ୍ ଦ୍ୱେଷଂ ରାଗଂ ଚ ବର୍ଜୟେତ୍ ॥ ୧୬.୫୪॥
ଲୋଭଂ ଦମ୍ଭଂ ତଥା ଯତ୍ନାଦସୂୟାଂ ବିଜ୍ଞାନକୁତ୍ସନମ୍ ।
ମାନଂ ମୋହଂ ତଥା କ୍ରୋଧଂ ଦ୍ୱେଷଞ୍ଚ ପରିବର୍ଜୟେତ୍ ॥ ୧୬.୫୫॥
ନ କୁର୍ୟାତ୍ କସ୍ୟଚିତ୍ ପୀଡାଂ ସୁତଂ ଶିଷ୍ୟଂ ଚ ତାଡୟେତ୍ ।
ନ ହୀନାନୁପସେବେତ ନ ଚ ତୀକ୍ଷ୍ଣମତୀନ୍ କ୍ୱଚିତ୍ ॥ ୧୬.୫୬॥
ନାତ୍ମାନଂ ଚାବମନ୍ୟେତ ଦୈନ୍ୟଂ ଯତ୍ନେନ ବର୍ଜୟେତ୍ ।
ନ ବିଶିଷ୍ଟାନସତ୍କୁର୍ୟ୍ୟାତ୍ ନାତ୍ମାନଂ ବା ଶଂସୟେଦ୍ ବୁଧଃ ॥ ୧୬.୫୭॥
ନ ନଖୈର୍ୱିଲିଖେଦ୍ ଭୂମିଂ ଗାଂ ଚ ସଂବେଶୟେନ୍ନ ହି ।
ନ ନଦୀଷୁ ନଦୀଂ ବ୍ରୂୟାତ୍ ପର୍ୱତେଷୁ ଚ ପର୍ୱତାନ୍ ॥ ୧୬.୫୮॥
ଆବାସେ ଭୋଜନେ ବାଽପି ନ ତ୍ୟଜେତ୍ ହସୟାୟିନମ୍ ।
ନାବଗାହେଦପୋ ନଗ୍ନୋ ବହ୍ନିଂ ନାତିବ୍ରଜେତ୍ ପଦା ॥ ୧୬.୫୯॥
ଶିରୋଽଭ୍ୟଙ୍ଗାବଶିଷ୍ଟେନ ତୈଲେନାଙ୍ଗଂ ନ ଲେପୟେତ୍ ।
ନ ସର୍ପଶସ୍ତ୍ରୈଃ କ୍ରୀଡେତ ସ୍ୱାନି ଖାନି ନ ସଂସ୍ପୃଶେତ୍ ॥ ୧୬.୬୦॥
ରୋମାଣି ଚ ରହସ୍ୟାନି ନାଶିଷ୍ଟେନ ସହ ବ୍ରଜେତ୍ ।
ନ ପାଣିପାଦାବଗ୍ନୌଚ ଚାପଲାନି ସମାଶ୍ରୟେତ୍ ॥ ୧୬.୬୧॥
ନ ଶିଶ୍ନୋଦରଚାପଲ୍ୟଂ ନ ଚ ଶ୍ରବଣୟୋଃ କ୍ୱଚିତ୍ ।
ନ ଚାଙ୍ଗନଖବାଦଂ ବୈ କୁର୍ୟାନ୍ନାଞ୍ଜଲିନା ପିବେତ୍ ॥ ୧୬.୬୨॥
ନାଭିହନ୍ୟାଜ୍ଜଲଂ ପଦ୍ଭ୍ୟାଂ ପାଣିନା ବା କଦାଚନ ।
ନ ଶାତୟେଦିଷ୍ଟକାଭିଃ ଫଲାନି ସଫଲାନି ଚ ॥ ୧୬.୬୩॥
ନ ମ୍ଲେଚ୍ଛଭାଷାଂ ଶିକ୍ଷେତ ନାକର୍ଷେଚ୍ଚ ପଦାସନମ୍ ।
ନ ଭେଦନମଧିସ୍ଫୋଟଂ ଛେଦନଂ ବା ବିଲେଖନମ୍ ॥ ୧୬.୬୪॥
କୁର୍ୟାଦ୍ ବିମର୍ଦନଂ ଧୀମାନ୍ ନାକସ୍ମାଦେବ ନିଷ୍ଫଲମ୍ ।
ନୋତ୍ସଙ୍ଗେଭକ୍ଷୟେଦ୍ ଭକ୍ଷ୍ୟାନ୍ ବୃଥା ଚେଷ୍ଟାଂ ଚ ନାଚରେତ୍ ॥ ୧୬.୬୫॥
ନ ନୃତ୍ୟେଦଥବା ଗାୟେନ୍ନ ବାଦିତ୍ରାଣି ବାଦୟେତ୍ ।
ନ ସଂହତାଭ୍ୟାଂ ପାଣିଭ୍ୟାଂ କଣ୍ଡୂୟେଦାତ୍ମନଃ ଶିରଃ ॥ ୧୬.୬୬॥
ନ ଲୌକିକୈଃ ସ୍ତବୈର୍ଦେବାଂସ୍ତୋଷୟେଦ୍ ବାହ୍ୟଜୈରପି ।
ନାକ୍ଷୈଃ କ୍ରୀଡେନ୍ନ ଧାବେତ ନାପ୍ସୁ ବିଣ୍ମୂତ୍ରମାଚରେତ୍ ॥ ୧୬.୬୭॥
ନୋଚ୍ଛିଷ୍ଟଃ ସଂବିଶେନ୍ନିତ୍ୟଂ ନ ନଗ୍ନଃ ସ୍ନାନମାଚରେତ୍ ।
ନ ଗଚ୍ଛେନ୍ନ ପଠେଦ୍ ବାଽପି ନ ଚୈବ ସ୍ୱଶିରଃ ସ୍ପୃଶେତ୍ ॥ ୧୬.୬୮॥
ନ ଦନ୍ତୈର୍ନଖରୋମାଣି ଛିନ୍ଦ୍ୟାତ୍ ସୁପ୍ତଂ ନ ବୋଧୟେତ୍ ।
ନ ବାଲାତପମାସେବେତ୍ ପ୍ରେତଧୂମଂ ବିବର୍ଜୟେତ୍ ॥ ୧୬.୬୯॥
ନୈକଃ ସୁପ୍ୟାଚ୍ଛୂନ୍ୟଗୃହେ ସ୍ୱୟଂ ନୋପାନହୌ ହରେତ୍ ।
ନାକାରଣାଦ୍ ବା ନିଷ୍ଠୀବେନ୍ନ ବାହୁଭ୍ୟାଂ ନଦୀଂ ତରେତ୍ ॥ ୧୬.୭୦॥
ନ ପାଦକ୍ଷାଲନଂ କୁର୍ୟାତ୍ ପାଦେନୈବ କଦାଚନ ।
ନାଗ୍ନୌ ପ୍ରତାପୟେତ୍ ପାଦୌ ନ କାଂସ୍ୟେ ଧାବୟେଦ୍ ବୁଧଃ ॥ ୧୬.୭୧॥
ନାତିପ୍ରସାରୟେଦ୍ ଦେବଂ ବ୍ରାହ୍ମଣାନ୍ ଗାମଥାପି ବା ।
ବାୟ୍ୱଗ୍ନିଗୁରୁବିପ୍ରାନ୍ ବା ସୂର୍ୟଂ ବା ଶଶିନଂ ପ୍ରତି ॥ ୧୬.୭୨॥
ଅଶୁଦ୍ଧଃ ଶୟନଂ ଯାନଂ ସ୍ୱାଧ୍ୟାୟଂ ସ୍ନାନଭୋଜନମ୍ ।
ବହିର୍ନିଷ୍କ୍ରମଣଂ ଚୈବ ନ କୁର୍ୱୀତ କଥଞ୍ଚନ ॥ ୧୬.୭୩॥
ସ୍ୱପ୍ନମଧ୍ୟଯନଂ ସ୍ନାନମୁଚ୍ଚାରଂ ଭୋଜନଂ ଗତିମ୍ ।
ଉଭୟୋଃ ସଂଧ୍ୟଯୋର୍ନିତ୍ୟଂ ମଧ୍ୟାହ୍ନେ ଚୈବ ବର୍ଜୟେତ୍ ॥ ୧୬.୭୪॥
ନ ସ୍ପୃଶେତ୍ ପାଣିନୋଚ୍ଛିଷ୍ଟୋ ବିପ୍ରୋଗୋବ୍ରାହ୍ମଣାନଲାନ୍ ।
ନ ଚୈବାନ୍ନଂ ପଦା ବାଽପି ନ ଦେବପ୍ରତିମାଂ ସ୍ପୃଶେତ୍ ॥ ୧୬.୭୫॥
ନାଶୁଦ୍ଧୋଽଗ୍ନିଂ ପରିଚରେନ୍ନ ଦେବାନ୍ କୀର୍ତ୍ତୟେଦୃଷୀନ୍ ।
ନାବଗାହେଦଗାଧାମ୍ବୁ ଧାରୟେନ୍ନାଗ୍ନିମେକତଃ ॥ ୧୬.୭୬॥
ନ ବାମହସ୍ତେନୋଦ୍ଧତ୍ୟ ପିବେଦ୍ ବକ୍ତ୍ରେଣ ବା ଜଲମ୍ ।
ନୋତ୍ତରେଦନୁପସ୍ପୃଶ୍ୟ ନାପ୍ସୁ ରେତଃ ସମୁତ୍ସୃଜେତ୍ ॥ ୧୬.୭୭॥
ଅମେଧ୍ୟଲିପ୍ତମନ୍ୟଦ୍ ବା ଲୋହିତଂ ବା ବିଷାଣି ବା ।
ବ୍ୟତିକ୍ରମେନ୍ନ ସ୍ରବନ୍ତୀଂ ନାପ୍ସୁ ମୈଥୁନମାଚରେତ୍ ॥ ୧୬.୭୮॥
ଚୈତ୍ୟଂ ବୃକ୍ଷଂ ନ ବୈ ଛିନ୍ଦ୍ୟାନ୍ନାପ୍ସୁ ଷ୍ଠୀବନମାଚରେତ୍ ।
ନାସ୍ଥିଭସ୍ମକପାଲାନି ନ କେଶାନ୍ନ ଚ କଣ୍ଟକାନ୍ ।
ଓଷାଂଙ୍ଗାରକରୀଷଂ ବା ନାଧିତିଷ୍ଠେତ୍ କଦାଚନ ॥ ୧୬.୭୯॥
ନ ଚାଗ୍ନିଂ ଲଙ୍ଘୟେଦ୍ ଧୀମାନ୍ ନୋପଦଧ୍ୟାଦଧଃ କ୍ୱଚିତ୍ ।
ନ ଚୈନଂ ପାଦତଃ କୁର୍ୟାନ୍ମୁଖେନ ନ ଧମେଦ୍ ବୁଧଃ ॥ ୧୬.୮୦॥
ନ କୂପମବରୋହେତ ନାବେକ୍ଷେତାଶୁଚିଃ କ୍ୱଚିତ୍ ।
ଅଗ୍ନୌ ନ ପ୍ରକ୍ଷିପେଦଗ୍ନିଂ ନାଦ୍ଭିଃ ପ୍ରଶମୟେତ୍ ତଥା ॥ ୧୬.୮୧॥
ସୁହୃନ୍ମରଣମାର୍ତିଂ ବା ନ ସ୍ୱୟଂ ଶ୍ରାବୟେତ୍ ପରାନ୍ ।
ଅପଣ୍ୟଂ କୂଟପଣ୍ୟଂ ବା ବିକ୍ରୟେ ନ ପ୍ରୟୋଜୟେତ୍ ॥ ୧୬.୮୨॥
ନ ବହ୍ନିଂ ମୁଖନିଶ୍ୱାସୈର୍ଜ୍ୱାଲୟେନ୍ନାଶୁଚିର୍ବୁଧଃ ।
ପୁଣ୍ୟସ୍ନାନୋଦକସ୍ଥାନେ ସୀମାନ୍ତଂ ବା କୃଷେନ୍ନ ତୁ ॥ ୧୬.୮୩॥
ନ ଭିନ୍ଦ୍ୟାତ୍ ପୂର୍ୱସମୟମଭ୍ୟୁପେତଂ କଦାଚନ ।
ପରସ୍ପରଂ ପଶୂନ୍ ବ୍ୟାଲାନ୍ ପକ୍ଷିଣୋ ନାବବୋଧୟେତ୍ ॥ ୧୬.୮୪॥
ପରବାଧାଂ ନ କୁର୍ୱୀତ ଜଲବାତାତପାଦିଭିଃ ।
କାରୟିତ୍ୱା ସ୍ୱକର୍ମାଣି କାରୂନ୍ ପଶ୍ଚାନ୍ନ ବର୍ଜୟେତ୍ ।
ସାୟଂପ୍ରାତର୍ଗୃହଦ୍ୱାରାନ୍ ଭିକ୍ଷାର୍ଥଂ ନାବଘାଟୟେତ୍ ॥ ୧୬.୮୫॥
ବହିର୍ମାଲ୍ୟଂ ବହିର୍ଗନ୍ଧଂ ଭାର୍ୟଯା ସହ ଭୋଜନମ୍ ।
ବିଗୃହ୍ୟ ବାଦଂ କୁଦ୍ୱାରପ୍ରବେଶଂ ଚ ବିବର୍ଜୟେତ୍ ॥ ୧୬.୮୬॥
ନ ଖାଦନ୍ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ତିଷ୍ଠେନ୍ନ ଜଲ୍ପେଦ୍ ବା ହସନ୍ ବୁଧଃ ।
ସ୍ୱମଗ୍ନିଂ ନୈବ ହସ୍ତେନ ସ୍ପୃଶେନ୍ନାପ୍ସୁ ଚିରଂ ବସେତ୍ ॥ ୧୬.୮୭॥
ନ ପକ୍ଷକେଣୋପଧମେନ୍ନ ଶୂର୍ପେଣ ନ ପାଣିନା ।
ମୁଖେନୈବ ଧମେଦଗ୍ନିଂ ମୁଖାଦଗ୍ନିରଜାୟତ ॥ ୧୬.୮୮॥
ପରସ୍ତ୍ରିୟଂ ନ ଭାଷେତ ନାୟାଜ୍ୟଂ ଯାଜୟେଦ୍ ଦ୍ୱିଜଃ ।
ନୈକଶ୍ଚରେତ୍ ସଭାଂ ବିପ୍ରଃ ସମବାୟଂ ଚ ବର୍ଜୟେତ୍ ।
ନ ଦେବାୟତନଂ ଗଚ୍ଛେତ୍ କଦାଚିଦ୍ ବାଽପ୍ରଦକ୍ଷିଣମ୍ ॥ ୧୬.୮୯॥
ନ ବୀଜୟେଦ୍ ବା ବସ୍ତ୍ରେଣ ନ ଦେବାୟତନେ ସ୍ୱପେତ୍ ।
ନୈକୋଽଧ୍ୱାନଂ ପ୍ରପଦ୍ୟେତ ନାଧାର୍ମିକଜନୈଃ ସହ ॥ ୧୬.୯୦॥
ନ ବ୍ୟାଧିଦୂଷିତୈର୍ୱାପି ନ ଶୂଦ୍ରୈଃ ପତିତୈର୍ନ ବା ।
ନୋପାନଦ୍ୱର୍ଜିତୋଽଧ୍ୱାନଂ ଜଲାଦିରହିତସ୍ତଥା ॥ ୧୬.୯୧॥
ନ ରାତ୍ରୌ ବାରିଣା ସାର୍ଦ୍ଧଂ ନ ବିନା ଚ କମଣ୍ଡଲୁମ୍ ।
ନାଗ୍ନିଗୋବ୍ରାହ୍ମଣାଦୀନାମନ୍ତରେଣ ବ୍ରଜେତ୍ କ୍ୱଚିତ୍ ॥ ୧୬.୯୨॥
ନିବତ୍ସ୍ୟନ୍ତୀଂ ନ ବନିତାମତିକ୍ରାମେତ୍ କ୍ୱଚିଦ୍ ଦ୍ୱିଜଃ ।
ନ ନିନ୍ଦେଦ୍ ଯୋଗିନଃ ସିଦ୍ଧାନ୍ ବ୍ରତିନୋ ବା ଯତୀଂସ୍ତଥା ॥ ୧୬.୯୩॥
ଦେବତାୟତନଂ ପ୍ରାଜ୍ଞୋ ଦେବାନାଂ ଚୈବ ମନ୍ତ୍ରିଣାମ୍ ।
ନାକ୍ରାମେତ୍ କାମତଶ୍ଛାୟାଂ ବ୍ରାହ୍ମଣାନାଂ ଚ ଗୋରପି ॥ ୧୬.୯୪॥
ସ୍ୱାଂ ତୁ ନାକ୍ରମୟେଚ୍ଛାୟାଂ ପତିତାଦ୍ୟୈର୍ନ ରୋଗିଭିଃ ।
ନାଙ୍ଗାରଭସ୍ମକେଶାଦିଷ୍ୱଧିତିଷ୍ଠେତ୍ କଦାଚନ ॥ ୧୬.୯୫॥
ବର୍ଜୟେନ୍ମାର୍ଜନୀରେଣୁଂ ସ୍ନାନବସ୍ତ୍ରଘଟୋଦକମ୍ ।
ନ ଭକ୍ଷୟେଦଭକ୍ଷ୍ୟାଣି ନାପେୟଂ ଚାପିବେଦ୍ ଦ୍ୱିଜଃ ॥ ୧୬.୯୬॥
ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
ଷୋଡଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୧୬॥
କୂର୍ମପୁରାଣଏ ଉତ୍ତରଭାଗେ ସପ୍ତଦଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ବ୍ୟାସ ଉବାଚ ।
ନାଦ୍ୟାଚ୍ଛୂଦ୍ରସ୍ୟ ବିପ୍ରୋଽନ୍ନଂ ମୋହାଦ୍ ବା ଯଦି ବାଽନ୍ୟତଃ ।
ସ ଶୂଦ୍ରୟୋନିଂ ବ୍ରଜତି ଯସ୍ତୁ ଭୁଙ୍କ୍ତେ ହ୍ୟନାପଦି ॥ ୧୭.୧॥
ଷଣ୍ମାସାନ୍ ଯୋ ଦ୍ୱିଜୋ ଭୁଙ୍କ୍ତେ ଶୂଦ୍ରସ୍ୟାନ୍ନଂ ବିଗର୍ହିତମ୍ ।
ଜୀବନ୍ନେବ ଭବେଚ୍ଛୂଦ୍ରୋ ମୃତଃ ଶ୍ୱା ଚାଭିଜାୟତେ ॥ ୧୭.୨॥
ବ୍ରାହ୍ମଣକ୍ଷତ୍ରିୟବିଶାଂ ଶୂଦ୍ରସ୍ୟ ଚ ମୁନୀଶ୍ୱରାଃ ।
ଯସ୍ୟାନ୍ନେନୋଦରସ୍ଥେନ ମୃତସ୍ତଦ୍ୟୋନିମାପ୍ନୁୟାତ୍ ॥ ୧୭.୩॥
ରାଜାନ୍ନଂ ନର୍ତ୍ତକାନ୍ନଂ ଚ ତକ୍ଷ୍ଣୋଽନ୍ନଂ କର୍ମକାରିଣଃ ।
ଗଣାନ୍ନଂ ଗଣିକାନ୍ନଂ ଚ ଷଣ୍ଢାନ୍ନଂ ଚୈବ ବର୍ଜୟେତ୍ ॥ ୧୭.୪॥
ଚକ୍ରୋପଜୀବିରଜକତସ୍କରଧ୍ୱଜିନାଂ ତଥା ।
ଗାନ୍ଧର୍ୱଲୋହକାରାନ୍ନଂ ସୂତକାନ୍ନଂ ଚ ବର୍ଜୟେତ୍ ॥ ୧୭.୫॥
କୁଲାଲଚିତ୍ରକର୍ମାନ୍ନଂ ବାର୍ଧୁଷେଃ ପତିତସ୍ୟ ଚ ।
ସୁବର୍ଣକାରଶୈଲୂଷବ୍ୟାଧବଦ୍ଧାତୁରସ୍ୟଚ ॥ ୧୭.୬॥
ସୁବର୍ଣକାରଶୈଲୂଷବ୍ୟାଧବଦ୍ଧାତୁରସ୍ୟ ଚ ।
ଚିକିତ୍ସକସ୍ୟ ଚୈବାନ୍ନଂ ପୁଂଶ୍ଚଲ୍ୟା ଦଣ୍ଡିକସ୍ୟ ଚ ।
ସ୍ତେନନାସ୍ତିକୟୋରନ୍ନଂ ଦେବତାନିନ୍ଦକସ୍ୟ ଚ ॥ ୧୭.୭॥
ସୋମବିକ୍ରୟିଣଶ୍ଚାନ୍ନଂ ଶ୍ୱପାକସ୍ୟ ବିଶେଷତଃ ॥
ଭାର୍ୟାଜିତସ୍ୟ ଚୈବାନ୍ନଂ ଯସ୍ୟ ଚୋପପତିର୍ଗୃହେ ॥ ୧୭.୮॥
ଉତ୍ସୃଷ୍ଟସ୍ୟ କଦର୍ୟସ୍ୟ ତଥୈବୋଚ୍ଛିଷ୍ଟଭୋଜିନଃ ।
ଅପାଙ୍କ୍ତ୍ୟାନ୍ନଂ ଚ ସଙ୍ଘାନ୍ନଂ ଶସ୍ତ୍ରଜୀବସ୍ୟ ଚୈବ ହି ॥ ୧୭.୯॥
କ୍ଲୀବସଂନ୍ୟାସିନୋଶ୍ଚାନ୍ନଂ ମତ୍ତୋନ୍ମତ୍ତସ୍ୟ ଚୈବ ହି ।
ଭୀତସ୍ୟ ରୁଦିତସ୍ୟାନ୍ନମବକ୍ରୁଷ୍ଟଂ ପରିକ୍ଷୁତମ୍ ॥ ୧୭.୧୦॥
ବ୍ରହ୍ମଦ୍ୱିଷଃ ପାପରୁଚେଃ ଶ୍ରାଦ୍ଧାନ୍ନଂ ସୂତକସ୍ୟ ଚ ।
ବୃଥାପାକସ୍ୟ ଚୈବାନ୍ନଂ ଶାବାନ୍ନଂ ଶ୍ୱଶୁରସ୍ୟ ଚ ॥ ୧୭.୧୧॥
ଅପ୍ରଜାନାଂ ତୁ ନାରୀଣାଂ ଭୃତକସ୍ୟ ତଥୈବ ଚ ।
କାରୁକାନ୍ନଂ ବିଶେଷେଣ ଶସ୍ତ୍ରବିକ୍ରୟିଣସ୍ତଥା ॥ ୧୭.୧୨॥
ଶୌଣ୍ଡାନ୍ନଂ ଘାଟିକାନ୍ନଂ ଚ ଭିଷଜାମନ୍ନମେବ ଚ ।
ବିଦ୍ଧପ୍ରଜନନସ୍ୟାନ୍ନଂ ପରିବେତ୍ରନ୍ନମେବ ଚ ॥ ୧୭.୧୩॥
ପୁନର୍ଭୁବୋ ବିଶେଷେଣ ତଥୈବ ଦିଧିଷୂପତେଃ ।
ଅବଜ୍ଞାତଂ ଚାବଧୂତଂ ସରୋଷଂ ବିସ୍ମୟାନ୍ୱିତମ୍ ॥ ୧୭.୧୪॥
ଗୁରୋରପି ନ ଭୋକ୍ତବ୍ୟମନ୍ନଂ ସଂସ୍କାରବର୍ଜିତମ୍ ।
ଦୁଷ୍କୃତଂ ହି ମନୁଷ୍ୟସ୍ୟ ସର୍ୱମନ୍ନେ ବ୍ୟବସ୍ଥିତମ୍ ॥ ୧୭.୧୫॥
ଯୋ ଯସ୍ୟାନ୍ନଂ ସମଶ୍ନାତି ସ ତସ୍ୟାଶ୍ନାନି କିଲ୍ବିଷମ୍ ।
ଆର୍ଦ୍ଧିକଃ କୁଲମିତ୍ରଶ୍ଚ ସ୍ୱଗୋପାଲଶ୍ଚ ନାପିତଃ ॥ ୧୭.୧୬॥
କୁଶୀଲବଃ କୁମ୍ବକାରଃ କ୍ଷେତ୍ରକର୍ମକ ଏବ ଚ
ଏତେ ଶୂଦ୍ରେଷୁ ଭୋଜ୍ୟାନ୍ନଂ ଦତ୍ୱା ସ୍ୱଲ୍ପଂ ପଣଂ ବୁଧୈଃ ।
ପାୟସଂ ସ୍ନେହପକ୍ୱଂ ଯଦ୍ ଗୋରସଂ ଚୈବ ସକ୍ତବଃ ॥ ୧୭.୧୭॥
ପିଣ୍ୟାକଂ ଚୈବ ତୈଲଂ ଚ ଶୂଦ୍ରାଦ୍ ଗ୍ରାହ୍ୟଂ ଦ୍ୱିଜାତିଭିଃ ।
ବୃନ୍ତାକଂ ନାଲିକାଶାକଂ କୁସୁମ୍ଭାଶ୍ମନ୍ତକଂ ତଥା ॥ ୧୭.୧୮॥
ପଲାଣ୍ଡୁଂ ଲସୁନଂ ଶୁକ୍ତଂ ନିର୍ୟାସଂ ଚୈବ ବର୍ଜୟେତ୍ ।
ଛତ୍ରାକଂ ବିଡ୍ୱରାହଂ ଚ ଶେଳଂ ପୀୟୂଷମେବ ଚ ॥ ୧୭.୧୯॥
ବିଲୟଂ ସୁମୁଖଂ ଚୈବ କବକାନି ଚ ବର୍ଜୟେତ୍ ॥
ଗୃଞ୍ଜନଂ କିଂଶୁକଂ ଚୈବ କକୁଭଞ୍ଚ ତଥୈବ ଚ ॥ ୧୭.୨୦॥
ଉଦୁମ୍ବରମଲାବୁଂ ଚ ଜଗ୍ଧ୍ୱା ପତତି ବୈ ଦ୍ୱିଜଃ ॥
ବୃଥା କୃଶରସଂୟାବଂ ପାୟସାପୂପମେବ ଚ ॥ ୧୭.୨୧॥
ଅନୁପାକୃତମାଂସଂ ଚ ଦେବାନ୍ନାନି ହବୀଂଷି ଚ ।
ଯବାଗୂଂ ମାତୁଲିଙ୍ଗଂ ଚ ମତ୍ସ୍ୟାନପ୍ୟନୁପାକୃତାନ୍ ॥ ୧୭.୨୨॥
ନୀପଂ କପିତ୍ଥଂ ପ୍ଲକ୍ଷଂ ଚ ପ୍ରୟତ୍ନେନ ବିବର୍ଜୟେତ୍ ॥
ପିଣ୍ୟାକଂ ଚୋଦ୍ଧୃତସ୍ନେହଂ ଦେବଧାନ୍ୟ ତଥୈବ ଚ ॥ ୧୭.୨୩॥
ରାତ୍ରୌ ଚ ତିଲସଂବଦ୍ଧଂ ପ୍ରୟତ୍ନେନ ଦଧି ତ୍ୟଜେତ୍ ॥
ନାଶ୍ନୀୟାତ୍ ପୟସା ତକ୍ରଂ ନ ବୀଜାନ୍ୟୁପଜୀବୟେତ୍ ॥ ୧୭.୨୪॥
କ୍ରିୟାଦୁଷ୍ଟଂ ଭାବଦୁଷ୍ଟମସତ୍ସଂଗଂ ବିବର୍ଜୟେତ୍ ॥
କେଶକୀଟାବପନ୍ନଂ ଚ ସୁହୃଲ୍ଲେଖଂ ଚ ନିତ୍ୟଶଃ ॥ ୧୭.୨୫॥
ଶ୍ୱାଘ୍ରାତଂ ଚ ପୁନଃ ସିଦ୍ଧଂ ଚଣ୍ଡାଲାବେକ୍ଷିତଂ ତଥା ।
ଉଦକ୍ୟଯା ଚ ପତିତୈର୍ଗବା ଚାଘ୍ରାତମେବ ଚ ॥ ୧୭.୨୬॥
ଅନର୍ଚିତଂ ପୁର୍ୟୁଂଷିତଂ ପର୍ୟାଭ୍ରାନ୍ତଂ ଚ ନିତ୍ୟଶଃ ।
କାକକୁକ୍କୁଟସଂସ୍ପୃଷ୍ଟଂ କୃମିଭିଶ୍ଚୈବ ସଂୟୁତମ୍ ॥ ୧୭.୨୭॥
ମନୁଷ୍ୟୈରଥବାଘ୍ରାତଂ କୁଷ୍ଠିନା ସ୍ପୃଷ୍ଟମେବ ଚ ।
ନ ରଜସ୍ୱଲୟା ଦତ୍ତଂ ନ ପୁଂଶ୍ଚାଲ୍ୟା ସରୋଷୟା ॥ ୧୭.୨୮॥
ମଲବଦ୍ୱାସସା ବାପି ପରବାସୋଽଥ ବର୍ଜୟେତ୍ ।
ବିବତ୍ସାୟାଶ୍ଚ ଗୋଃ କ୍ଷୀରମୌଷ୍ଟ୍ରଂ ବାନିର୍ଦଶଂ ତଥା ॥ ୧୭.୨୯॥
ଆବିକଂ ସନ୍ଧିନୀକ୍ଷୀରମପେୟଂ ମନୁରବ୍ରବୀତ୍ ।
ବଲାକଂ ହଂସଦାତ୍ୟୂହଂ କଲବିକଂ ଶୁକଂ ତଥା ॥ ୧୭.୩୦॥
କୁରରଞ୍ଚଚକାରଞ୍ଚ ଜାଲପାଦଂ ଚ କୋକିଲମ୍ ।
ଚାଷାଂଶ୍ଚ ଖଞ୍ଜରୀଟାଂଶ୍ଚ ଶ୍ୟେନଂ ଗୃଧ୍ରଂ ତଥୈବ ଚ ॥ ୧୭.୩୧॥
ଉଲୂକଂ ଚକ୍ରବାକଂ ଚ ଭାସଂ ପାରାବତଂ ତଥା ।
କପୋତଂ ଟିଟ୍ଟିଭଂ ଚୈବ ଗ୍ରାମକୁକ୍କୁଟମେବ ଚ ॥ ୧୭.୩୨॥
ସିଂହଂ ବ୍ୟାଘ୍ରଂ ଚ ମାର୍ଜାରଂ ଶ୍ୱାନଂ କୁକ୍କୁରମେବ ଚ ।
ଶୃଗାଲଂ ମର୍କଟଂ ଚୈବ ଗର୍ଦଭଂ ଚ ନ ଭକ୍ଷୟେତ୍ ।
ନ ଭକ୍ଷୟେତ୍ ସର୍ୱମୃଗାନ୍ ପକ୍ଷିଣୋଽନ୍ୟାନ୍ ବନେଚରାନ୍ ॥ ୧୭.୩୩॥
ଜଲେଚରାନ୍ ସ୍ଥଲଚରାନ୍ ପ୍ରାଣିନଶ୍ଚେତି ଧାରଣା ।
ଗୋଧା କୂର୍ମଃ ଶଶଃ ଶ୍ୱାବିତ୍ ସଲ୍ଲକୀ ଚେତି ସତ୍ତମାଃ ॥ ୧୭.୩୪॥
ଭକ୍ଷ୍ୟାଃ ପଞ୍ଚନଖା ନିତ୍ୟଂ ମନୁରାହ ପ୍ରିଜାପତିଃ ।
ମତ୍ସ୍ୟାନ୍ ସଶଲ୍କାନ୍ ଭୁଞ୍ଜୀୟାନ୍ ମାଂସଂ ରୌରବମେବଚ ॥ ୧୭.୩୫॥
ନିବେଦ୍ୟ ଦେବତାଭ୍ୟସ୍ତୁ ବ୍ରାହ୍ମଣେଭ୍ୟସ୍ତୁ ନାନ୍ୟଥା ।
ମୟୂରଂ ତିତ୍ତିରଂ ଚୈବ କପୋତଂ ଚ କପିଞ୍ଜଲମ୍ ॥ ୧୭.୩୬॥
ବାଧ୍ରୀଣସଂ ଦ୍ୱୀପିନଞ୍ଚ ଭକ୍ଷ୍ୟାନାହ ପ୍ରଜାପତିଃ ।
ଶଫରଂ ସିଂହତୁଣ୍ଡଂ ଚ ତଥା ପାଠୀନରୋହିତୌ ॥ ୧୭.୩୭॥
ମତ୍ସ୍ୟେଷ୍ୱେତେ ସମୁଦ୍ଦିଷ୍ଟା ଭକ୍ଷଣାୟା ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମାଃ ।
ପ୍ରୋକ୍ଷିତଂ ଭକ୍ଷୟେଦେଷାଂ ମାଂସଂ ଚ ଦ୍ୱିଜକାମ୍ୟଯା ॥ ୧୭.୩୮॥
ଯଥାବିଧି ନିୟୁକ୍ତଂ ଚ ପ୍ରାଣାନାମପି ଚାତ୍ୟଯେ ।
ଭକ୍ଷୟେଦେବ ମାଂସାନି ଶେଷଭୋଜୀ ନ ଲିପ୍ୟତେ ॥ ୧୭.୩୯॥
ଔଷଧାର୍ଥମଶକ୍ତୌ ବା ନିୟୋଗାଦ୍ୟଂ ନ କାରୟେତ୍ ।
ଆମନ୍ତ୍ରିତସ୍ତୁ ଯଃ ଶ୍ରାଦ୍ଧେ ଦୈବେ ବା ମାଂସମୁତ୍ସୃଜେତ୍ ।
ଯାବନ୍ତି ପଶୁରୋମାଣି ତାବତୋ ନରକାନ୍ ବ୍ରଜେତ୍ ॥ ୧୭.୪୦॥
ଅପେୟଂ ଚାପ୍ୟପେୟଂ ଚ ତଥୈବାସ୍ପୃଶ୍ୟମେବ ଚ ।
ଦ୍ୱିଜାତୀନାମନାଲୋକ୍ୟଂ ନିତ୍ୟଂ ମଦ୍ୟମିତି ସ୍ଥିତିଃ ॥ ୧୭.୪୧॥
ତସ୍ମାତ୍ ସର୍ୱପ୍ରକାରେଣ ମଦ୍ୟଂ ନିତ୍ୟଂ ବିବର୍ଜୟେତ୍ ।
ପୀତ୍ୱା ପତତି କର୍ମଭ୍ୟସ୍ତ୍ୱସଂଭାଷ୍ୟୋ ଭବେଦ୍ ଦ୍ୱିଜୈଃ ॥ ୧୭.୪୨॥
ଭକ୍ଷୟିତ୍ୱା ହ୍ୟଭକ୍ଷ୍ୟାଣି ପୀତ୍ୱାଽପେୟାନ୍ୟପି ଦ୍ୱିଜଃ ।
ନାଧିକାରୀ ଭବେତ୍ ତାବଦ୍ ଯାବଦ୍ ତନ୍ନ ବ୍ରଜତ୍ୟଧଃ ॥ ୧୭.୪୩॥
ତସ୍ମାତ୍ ପରିହରେନ୍ନିତ୍ୟମଭକ୍ଷ୍ୟାଣି ପ୍ରୟତ୍ନତଃ ।
ଅପେୟାନି ଚ ବିପ୍ରୋ ବୈ ତଥା ଚେଦ୍ ଯାତି ରୌରବମ୍ ॥ ୧୭.୪୪॥
ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
ସପ୍ତଦଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୧୭॥
କୂର୍ମପୁରାଣଏ ଉତ୍ତରଭାଗେ ଅଷ୍ଟାଦଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ଋଷୟ ଊଚୁଃ ।
ଅହନ୍ୟହନି କର୍ତ୍ତବ୍ୟଂ ବ୍ରାହ୍ମଣାନାଂ ମହାମୁନେ ।
ତଦାଚକ୍ଷ୍ୱାଖିଲଂ କର୍ମ ଯେନ ମୁଚ୍ୟେତ ବନ୍ଧନାତ୍ ॥ ୧୮.୧॥
ବ୍ୟାସ ଉବାଚ ।
ବକ୍ଷ୍ୟେ ସମାହିତା ଯୂୟଂ ଶୃଣୁଧ୍ୱଂ ଗଦତୋ ମମ ।
ଅହନ୍ୟହନି କର୍ତବ୍ୟଂ ବ୍ରାହ୍ମଣାନାଂ କ୍ରମାଦ୍ ବିଧିମ୍ ॥ ୧୮.୨॥
ବ୍ରାହ୍ମେ ମୁହୂର୍ତେ ତୂତ୍ଥାୟ ଧର୍ମମର୍ଥଂ ଚ ଚିନ୍ତୟେତ୍ ।
କାୟକ୍ଲେଶଂ ତଦୁଦ୍ଭୂତଂ ଧ୍ୟାୟେତ ମନସେଶ୍ୱରମ୍ ॥ ୧୮.୩॥
ଉଷଃ କାଲେଽଚ ସମ୍ପ୍ରାପ୍ତେ କୃତ୍ୱା ଚାବଶ୍ୟକଂ ବୁଧଃ ।
ସ୍ନାୟାନ୍ନଦୀଷୁ ସୁଦ୍ଧାସୁ ଶୌଚଂ କୃତ୍ୱା ଯଥାବିଧି ॥ ୧୮.୪॥
ପ୍ରାତଃ ସ୍ନାନେନ ପୂୟନ୍ତେ ଯେଽପି ପାପକୃତୋ ଜନାଃ ।
ତସ୍ମାତ୍ ସର୍ୱପ୍ରୟତ୍ନେନ ପ୍ରାତଃ ସ୍ନାନଂ ସମାଚରେତ୍ ॥ ୧୮.୫॥
ପ୍ରାତଃ ସ୍ନାନଂ ପ୍ରଶଂସନ୍ତି ଦୃଷ୍ଟାଦୃଷ୍ଟକରଂ ଶୁଭମ୍ ।
ଋଷୀଣାମୃଷିତା ନିତ୍ୟଂ ପ୍ରାତଃ ସ୍ନାନାନ୍ନ ସଂଶୟଃ ॥ ୧୮.୬॥
ମୁଖେ ସୁପ୍ତସ୍ୟ ସତତଂ ଲାଲା ଯାଃ ସଂସ୍ତ୍ରବନ୍ତି ହି ।
ତତୋ ନୈବାଚରେତ୍ କର୍ମ ଅକୃତ୍ୱା ସ୍ନାନମାଦିତଃ ॥ ୧୮.୭॥
ଅଲକ୍ଷ୍ମୀଃ କାଲକର୍ଣୀ ଚ ଦୁଃସ୍ୱପ୍ନଂ ଦୁର୍ୱିଚିନ୍ତିତମ୍ ।
ପ୍ରାତଃ ସ୍ନାନେନ ପାପାନି ପୂୟନ୍ତେ ନାତ୍ର ସଂଶୟଃ ॥ ୧୮.୮॥
ଅତଃ ସ୍ନାନଂ ବିନା ପୁଂସାଂ ପାବନଂ କର୍ମ ସଂସ୍ମୃତମ୍ ।
ହୋମେ ଜପ୍ୟେ ବିଶେଷେଣ ତସ୍ମାତ୍ ସ୍ନାନଂ ସମାଚରେତ୍ ॥ ୧୮.୯॥
ଅଶକ୍ତାବଶିରସ୍କଂ ବା ସ୍ନାନମସ୍ୟ ବିଧୀୟତେ ।
ଆର୍ଦ୍ରେଣ ବାସସା ବାଽଥ ମାର୍ଜନଂ କାପିଲଂ ସ୍ମୃତମ୍ ॥ ୧୮.୧୦॥
ଅସାମର୍ଥ୍ୟେ ସମୁତ୍ପନ୍ନେ ସ୍ନାନମେବଂ ସମାଚରେତ୍ ।
ବ୍ରାହ୍ମାଦୀନାମଥାଶକ୍ତୌ ସ୍ନାନାନ୍ୟାହୁର୍ମନୀଷିଣଃ ॥ ୧୮.୧୧॥
ବ୍ରାହ୍ମମାଗ୍ନେୟମୁଦ୍ଦିଷ୍ଟଂ ବାୟବ୍ୟଂ ଦିବ୍ୟମେବ ଚ ।
ବାରୁଣଂ ଯୌଗିକଂ ତଦ୍ୱତ୍ ଷୋଢା ସ୍ନାନଂ ପ୍ରକୀର୍ତିତମ୍ ॥ ୧୮.୧୨॥
ବ୍ରାହ୍ମଂ ତୁ ମାର୍ଜନଂ ମନ୍ତ୍ରୈଃ କୁଶୈଃ ସୋଦକବିନ୍ଦୁଭିଃ ।
ଆଗ୍ନେୟଂ ଭସ୍ମନା ପାଦମସ୍ତକାଦ୍ଦେହଧୂଲନମ୍ ॥ ୧୮.୧୩॥
ଗବାଂ ହି ରଜସା ପ୍ରୋକ୍ତଂ ବାୟବ୍ୟଂ ସ୍ନାନମୁତ୍ତମମ୍ ।
ଯତ୍ତୁ ସାତପବର୍ଷେଣ ସ୍ନାନଂ ତଦ୍ ଦିବ୍ୟମୁଚ୍ୟତେ ॥ ୧୮.୧୪॥
ବାରୁଣଂ ଚାବଗାହସ୍ତୁ ମାନସଂ ସ୍ୱାତ୍ମବେଦନମ୍ ।
ଯୌଗିନାଂ ସ୍ନାନମାଖ୍ୟାତଂ ଯୋଗାତ୍ୱିଷ୍ଣୁଂବିଚିନ୍ତନମ୍ ॥ ୧୮.୧୫॥
ଆତ୍ମତୀର୍ଥମିତି ଖ୍ୟାତଂ ସେବିତଂ ବ୍ରହ୍ମବାଦିଭିଃ ।
ମନଃ ଶୁଚିକରଂ ପୁଂସାଂ ନିତ୍ୟଂ ତତ୍ ସ୍ନାନମାଚରେତ୍ ॥ ୧୮.୧୬॥
ଶକ୍ତଶ୍ଚେଦ୍ ବାରୁଣଂ ବିଦ୍ୱାନ୍ ପ୍ରାୟଶ୍ଚିତ୍ତେ ତଥୈବ ଚ ।
ପ୍ରକ୍ଷାଲ୍ୟ ଦନ୍ତକାଷ୍ଠଂ ବୈ ଭକ୍ଷୟିତ୍ୱା ବିଧାନତଃ ॥ ୧୮.୧୭॥
ଆଚମ୍ୟ ପ୍ରୟତୋ ନିତ୍ୟଂ ସ୍ନାନଂ ପ୍ରାତଃ ସମାଚରେତ୍ ।
ମଧ୍ୟାଙ୍ଗୁଲିସମସ୍ଥୌଲ୍ୟଂ ଦ୍ୱାଦଶାଙ୍ଗୁଲସମ୍ମିତମ୍ ॥ ୧୮.୧୮॥
ସତ୍ୱଚଂ ଦନ୍ତକାଷ୍ଠଂ ସ୍ୟାତ୍ ତଦଗ୍ରେଣ ତୁ ଧାବୟେତ୍ ।
କ୍ଷୀରବୃକ୍ଷସମୁଦ୍ଭୂତଂ ମାଲତୀସଂଭବଂ ଶୁଭମ୍ ।
ଅପାମାର୍ଗଂ ଚ ବିଲ୍ୱଂ ଚ କରବୀରଂ ବିଶେଷତଃ ॥ ୧୮.୧୯॥
ବର୍ଜୟିତ୍ୱା ନିନ୍ଦିତାନି ଗୃହୀତ୍ୱୈକଂ ଯଥୋଦିତମ୍ ।
ପରିହୃତ୍ୟ ଦିନଂ ପାପଂ ଭକ୍ଷୟେଦ୍ ବୈ ବିଧାନବିତ୍ ॥ ୧୮.୨୦॥
ନୋତ୍ପାଟୟେଦ୍ଦନ୍ତକାଷ୍ଟଂନାଙ୍ଗୁଲ୍ୟା ଧାରୟେତ୍ କ୍ୱଚିତ୍ ।
ପ୍ରକ୍ଷାଲ୍ୟ ଭଙ୍କ୍ତ୍ୱା ତଜ୍ଜହ୍ୟାଚ୍ଛୁଚୌଦେଶେ ସମାହିତଃ ॥ ୧୮.୨୧॥
ସ୍ନାତ୍ୱା ସଂତର୍ପୟେଦ୍ ଦେବାନୃଷୀନ୍ ପିତୃଗଣାଂସ୍ତଥା ।
ଆଚମ୍ୟ ମନ୍ତ୍ରବିନ୍ନିତ୍ୟଂ ପୁନରାଚମ୍ୟ ବାଗ୍ୟତଃ ॥ ୧୮.୨୨॥
ସଂମାର୍ଜ୍ୟ ମନ୍ତ୍ରୈରାତ୍ମାନଂ କୁଶୈଃ ସୋଦକବିନ୍ଦୁଭିଃ ।
ଆପୋ ହିଷ୍ଠା ବ୍ୟାହୃତିଭିଃ ସାବିତ୍ର୍ୟା ବାରୁଣୈଃ ଶୁଭୈଃ ॥ ୧୮.୨୩॥
ଓଙ୍କାରବ୍ୟାହୃତିୟୁତାଂ ଗାୟତ୍ରୀଂ ବେଦମାତରମ୍ ।
ଜପ୍ତ୍ୱା ଜଲାଞ୍ଜଲିଂ ଦଦ୍ୟାଦ୍ ଭାସ୍କରଂ ପ୍ରତି ତନ୍ମନାଃ ॥ ୧୮.୨୪॥
ପ୍ରାକ୍କୂଲେଷୁ ସମାସୀନୋ ଦର୍ଭେଷୁ ସୁସମାହିତଃ ।
ପ୍ରାଣାୟାମତ୍ରୟଂ କୃତ୍ୱା ଧ୍ୟାୟେତ୍ ସଂଧ୍ୟାମିତି ଶ୍ରୁତିଃ ॥ ୧୮.୨୫॥
ଯା ସଂଧ୍ୟା ସା ଜଗତ୍ସୂତିର୍ମାୟାତୀତା ହି ନିଷ୍କଲା ।
ଐଶ୍ୱରୀ ତୁ ପରାଶକ୍ତିସ୍ତତ୍ତ୍ୱତ୍ରୟସମୁଦ୍ଭବା ॥ ୧୮.୨୬॥
ଧ୍ୟାତ୍ୱାଽର୍କମଣ୍ଡଲଗତାଂ ସାବିତ୍ରୀଂ ବୈ ଜପନ୍ ବୁଧଃ ।
ପ୍ରାଙ୍ମୁଖଃ ସତତଂ ବିପ୍ରଃ ସଂଧ୍ୟୋପାସନମାଚରେତ୍ ॥ ୧୮.୨୭॥
ସଂଧ୍ୟାହୀନୋଽଶୁଚିର୍ନିତ୍ୟମନର୍ହଃ ସର୍ୱକର୍ମସୁ ।
ଯଦନ୍ୟତ୍ କୁରୁତେ କିଞ୍ଚିନ୍ନ ତସ୍ୟ ଫଲମାପ୍ନୁୟାତ୍ ॥ ୧୮.୨୮॥
ଅନନ୍ୟଚେତସଃ ଶାନ୍ତା ବ୍ରାହ୍ମଣା ବେଦପାରଗାଃ ।
ଉପାସ୍ୟ ବିଧିବତ୍ ସଂଧ୍ୟାଂ ପ୍ରାପ୍ତାଃ ପୂର୍ୱେଽପରାଂ ଗତିମ୍ ॥ ୧୮.୨୯॥
ଯୋଽନ୍ୟତ୍ର କୁରୁତେ ଯତ୍ନଂ ଧର୍ମକାର୍ୟେ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମଃ ।
ବିହାୟ ସଂଧ୍ୟାପ୍ରଣତିଂ ସ ଯାତି ନରକାୟୁତମ୍ ॥ ୧୮.୩୦॥
ତସ୍ମାତ୍ ସର୍ୱପ୍ରୟତ୍ନେନ ସଂଧ୍ୟୋପାସନମାଚରେତ୍ ।
ଉପାସିତୋ ଭବେତ୍ ତେନ ଦେବୋ ଯୋଗତନୁଃ ପରଃ ॥ ୧୮.୩୧॥
ସହସ୍ରପରମାଂ ନିତ୍ୟଂ ଶତମଧ୍ୟାଂ ଦଶାବରାମ୍ ।
ସାବିତ୍ରୀଂ ବୈ ଜପେଦ୍ ବିଦ୍ୱାନ୍ ପ୍ରାଙ୍ମୁଖଃ ପ୍ରୟତଃ ସ୍ଥିତଃ ॥ ୧୮.୩୨॥
ଅଥୋପତିଷ୍ଠେଦାଦିତ୍ୟମୁଦୟନ୍ତଂ ସମାହିତଃ ।
ମନ୍ତ୍ରୈସ୍ତୁ ବିବିଧୈଃ ସୌରୈ ଋଗ୍ୟଜୁଃ ସାମସଂଭବୈଃ ॥ ୧୮.୩୩॥
ଉପସ୍ଥାୟ ମହାୟୋଗଂ ଦେବଦେବଂ ଦିବାକରମ୍ ।
କୁର୍ୱୀତ ପ୍ରଣତିଂ ଭୂମୌ ମୂର୍ଧ୍ନା ତେନୈବ ମନ୍ତ୍ରତଃ ॥ ୧୮.୩୪॥
ଓଂ ଙ୍ଖଦ୍ୟୋତାୟ ଚ ଶାନ୍ତାୟ କାରଣତ୍ରୟହେତବେ ।
ନିବେଦୟାମି ଚାତ୍ମାନଂ ନମସ୍ତେ ଜ୍ଞାନରୂପିଣେ ॥ ୧୮.୩୫॥
ନମସ୍ତେ ଘୃଣିନେ ତୁଭ୍ୟଂ ସୂର୍ୟାୟ ବ୍ରହ୍ମରୂପିଣେ ।
ତ୍ୱମେବ ବ୍ରହ୍ମ ପରମମାପୋ ଜ୍ୟୋତୀ ରସୋଽମୃତମ୍ ।
ଭୂର୍ଭୁବଃ ସ୍ୱସ୍ତ୍ୱମୋଙ୍କାରଃ ଶର୍ୱ ରୁଦ୍ରଃ ସନାତନଃ ॥ ୧୮.୩୬॥
ପୁରୁଷଃ ସନ୍ମହୋଽନ୍ତସ୍ଥଂ ପ୍ରଣମାମି କପର୍ଦିନମ୍ ।
ତ୍ୱମେବ ବିଶ୍ୱଂ ବହୁଧା ଜାତ ଯଜ୍ଜାୟତେ ଚ ଯତ୍ ।
ନମୋ ରୁଦ୍ରାୟ ସୂର୍ୟାୟ ତ୍ୱାମହଂ ଶରଣଂ ଗତଃ ॥ ୧୮.୩୭॥
ପ୍ରଚେତସେ ନମସ୍ତୁଭ୍ୟଂ ନମୋ ମୀଢୁଷ୍ଟମାୟ ତେ ।
ନମୋ ନମସ୍ତେ ରୁଦ୍ରାୟ ତ୍ୱାମହଂ ଶରଣଂ ଗତଃ ।
ହିରଣ୍ୟବାହବେ ତୁଭ୍ୟଂ ହିରଣ୍ୟପତୟେ ନମଃ ॥ ୧୮.୩୮॥
ଅମ୍ବିକାପତୟେ ତୁଭ୍ୟମୁମାୟାଃ ପତୟେ ନମଃ ।
ନମୋଽସ୍ତୁ ନୀଲଗ୍ରୀବାୟ ନମସ୍ତୁଭ୍ୟଂ ପିନାକିନେ ॥ ୧୮.୩୯॥
ବିଲୋହିତାୟ ଭର୍ଗାୟ ସହସ୍ରାକ୍ଷାୟ ତେ ନମଃ ।
ନମୋ ହଂସାୟ ତେ ନିତ୍ୟମାଦିତ୍ୟାୟ ନମୋଽସ୍ତୁ ତେ ॥ ୧୮.୪୦॥
ନମସ୍ତେ ବଜ୍ରହସ୍ତାୟ ତ୍ର୍ୟମ୍ବକାୟ ନମୋ ନମଃ ।
ପ୍ରପଦ୍ୟେ ତ୍ୱାଂ ବିରୂପାକ୍ଷଂ ମହାନ୍ତଂ ପରମେଶ୍ୱରମ୍ ॥ ୧୮.୪୧॥
ହିରଣ୍ମୟେ ଗୃହେ ଗୁପ୍ତମାତ୍ମାନଂ ସର୍ୱଦେହିନାମ୍ ।
ନମସ୍ୟାମି ପରଂ ଜ୍ୟୋତିର୍ବ୍ରହ୍ମାଣଂ ତ୍ୱାଂ ପରାଂ ଗତିମ୍ ॥ ୧୮.୪୨॥
ବିଶ୍ୱଂ ପଶୁପତିଂ ଭୀମଂ ନରନାରୀଶରୀରିଣମ୍ ॥
ନମଃ ସୂର୍ୟାୟ ରୁଦ୍ରାୟ ଭାସ୍ୱତେ ପରମେଷ୍ଠିନେ ॥ ୧୮.୪୩॥
ଉଗ୍ରାୟ ସର୍ୱଭକ୍ଷାୟ ତ୍ୱାଂ ପ୍ରପଦ୍ୟେ ସଦୈବ ହି ।
ଏତଦ୍ ବୈ ସୂର୍ୟହୃଦୟଂ ଜପ୍ତ୍ୱା ସ୍ତବମନୁତ୍ତମମ୍ ॥ ୧୮.୪୪॥
ପ୍ରାତଃ କାଲେଽଥ ମଧ୍ୟାହ୍ନେ ନମସ୍କୁର୍ୟାଦ୍ ଦିବାକରମ୍ ।
ଇଦଂ ପୁତ୍ରାୟ ଶିଷ୍ୟାୟ ଧାର୍ମିକାୟ ଦ୍ୱିଜାତୟେ ॥ ୧୮.୪୫॥
ପ୍ରଦେୟଂ ସୂର୍ୟହୃଦୟଂ ବ୍ରହ୍ମଣା ତୁ ପ୍ରଦର୍ଶିତମ୍ ।
ସର୍ୱପାପପ୍ରଶମନଂ ବେଦସାରସମୁଦ୍ଭବମ୍ ।
ବ୍ରାହ୍ମଣାନାଂ ହିତଂ ପୁଣ୍ୟମୃଷିସଙ୍ଘୈର୍ନିଷେବିତମ୍ ॥ ୧୮.୪୬॥
ଅଥାଗମ୍ୟ ଗୃହଂ ବିପ୍ରଃ ସମାଚମ୍ୟ ଯଥାବିଧି ।
ପ୍ରଜ୍ୱାଲ୍ୟ ବିହ୍ନିଂ ବିଧିବଜ୍ଜୁହୁୟାଜ୍ଜାତବେଦସମ୍ ॥ ୧୮.୪୭॥
ଋତ୍ୱିକ୍ପୁତ୍ରୋଽଥ ପତ୍ନୀ ବା ଶିଷ୍ୟୋ ବାଽପି ସହୋଦରଃ ।
ପ୍ରାପ୍ୟାନୁଜ୍ଞାଂ ବିଶେଷେଣ ଜୁହୁୟୁର୍ୱା ଯତାବିଧି ॥ ୧୮.୪୮॥
ପବିତ୍ରପାଣିଃ ପୂତାତ୍ମା ଶୁକ୍ଲାମ୍ବରଧରଃ ଶୁଚିଃ ।
ଅନନ୍ୟମାନସୋ ବହ୍ନିଂ ଜୁହୁୟାତ୍ ସଂୟତେନ୍ଦ୍ରିୟଃ ॥ ୧୮.୪୯॥
ବିନା ଦର୍ଭେଣ ଯତ୍କର୍ମ ବିନା ସୂତ୍ରେଣ ବା ପୁନଃ ।
ରାକ୍ଷସଂ ତଦ୍ଭବେତ୍ ସର୍ୱଂ ନାମୁତ୍ରେହ ଫଲପ୍ରଦମ୍ ॥ ୧୮.୫୦॥
ଦୈବତାନି ନମସ୍କୁର୍ୟାଦ୍ ଦେୟସାରାନ୍ନିବେଦୟେତ୍ ।
ଦଦ୍ୟାତ୍ ପୁଷ୍ପାଦିକଂ ତେଷାଂ ବୃଦ୍ଧାଂଶ୍ଚୈବାଭିବାଦୟେତ୍ ॥ ୧୮.୫୧॥
ଗୁରୁଂ ଚୈବାପ୍ୟୁପାସୀତ ହିତଂ ଚାସ୍ୟ ସମାଚରେତ୍ ।
ବେଦାଭ୍ୟାସଂ ତତଃ କୁର୍ୟାତ୍ ପ୍ରୟତ୍ନାଚ୍ଛକ୍ତିତୋ ଦ୍ୱିଜଃ ॥ ୧୮.୫୨॥
ଜପେଦଧ୍ୟାପୟେଚ୍ଛିଷ୍ୟାନ୍ ଧାରୟେଚ୍ଚ ବିଚାରୟେତ୍ ।
ଅବେକ୍ଷ୍ୟ ତଚ୍ଚ ଶାସ୍ତ୍ରାଣି ଧର୍ମାଦୀନି ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମଃ ॥ ୧୮.୫୩॥
ବୈଦିକାଂଶ୍ଚୈବ ନିଗମାନ୍ ବେଦାଙ୍ଗାନି ବେଶିଷତଃ ।
ଉପେୟାଦୀଶ୍ୱରଂ ଚାଥ ଯୋଗକ୍ଷେମପ୍ରସିଦ୍ଧୟେ ॥ ୧୮.୫୪॥
ସାଧୟେଦ୍ ବିବିଧାନର୍ଥାନ୍ କୁଟୁମ୍ବାର୍ଥେ ତତୋ ଦ୍ୱିଜଃ
ତତୋ ମଧ୍ୟାହ୍ନସମୟେ ସ୍ନାନାର୍ଥଂ ମୃଦମାହରେତ୍ ॥ ୧୮.୫୫॥
ପୁଷ୍ପାକ୍ଷତାନ୍ କୁଶତିଲାନ୍ ଗୋମୟଂ ଶୁଦ୍ଧମେବ ଚ ।
ନଦୀଷୁ ଦେବଖାତେଷୁ ତଡାଗେଷୁ ସରସ୍ସୁ ଚ ।
ସ୍ନାନଂ ସମାଚରେନ୍ନିତ୍ୟଂ ଗର୍ତପ୍ରସ୍ରବଣେଷୁ ଚ ॥ ୧୮.୫୬॥
ପରକୀୟନିପାନେଷୁ ନ ସ୍ନାୟାଦ୍ ବୈ କଦାଚନ ।
ପଞ୍ଚପିଣ୍ଡାନ୍ ସମୁଦ୍ଧୃତ୍ୟ ସ୍ନାୟାଦ୍ ବାଽସଂଭବେ ପୁନଃ ॥ ୧୮.୫୭॥
ମୃଦୈକୟା ଶିରଃ କ୍ଷାଲ୍ୟଂ ଦ୍ୱାଭ୍ୟାଂ ନାଭେସ୍ତଥୋପରି ।
ଅଧଶ୍ଚ ତିସୃଭିଃ କାର୍ୟଃ ପାଦୌ ଷଡ୍ଭିସ୍ତଥୈବ ଚ ॥ ୧୮.୫୮॥
ମୃତ୍ତିକା ଚ ସମୁଦ୍ଦିଷ୍ଟା ସାର୍ଦ୍ରାମଲକମାତ୍ରିକା ।
ଗୋମୟସ୍ୟ ପ୍ରମାଣଂ ତତ୍ ତେନାଙ୍ଗଂ ଲେପୟେତ୍ ତତଃ ॥ ୧୮.୫୯॥
ଲେପୟିତ୍ୱା ତୁ ତୀରସ୍ଥସ୍ତଲ୍ଲିଙ୍ଗୈରେବ ମନ୍ତ୍ରତଃ ।
ପ୍ରକ୍ଷାଲ୍ୟାଚମ୍ୟ ବିଧିବତ୍ ତତଃ ସ୍ନାୟାତ୍ ସମାହିତଃ ॥ ୧୮.୬୦॥
ଅଭିମନ୍ତ୍ର୍ୟ ଜଲଂ ମନ୍ତ୍ରୈସ୍ତଲ୍ଲିଙ୍ଗୈର୍ୱାରୁଣୈଃ ଶୁଭୈଃ ।
ଭାବପୂତସ୍ତଦବ୍ୟକ୍ତଂ ଧ୍ୟାୟନ୍ ବୈ ବିଷ୍ଣୁମବ୍ୟଯମ୍ ॥ ୧୮.୬୧॥
ଆପୋ ନାରାୟଣୋଦ୍ଭୂତାସ୍ତା ଏବାସ୍ୟାୟନଂ ପୁନଃ ।
ତସ୍ମାନ୍ନାରାୟଣଂ ଦେବଂ ସ୍ନାନକାଲେ ସ୍ମରେଦ୍ ବୁଧଃ ॥ ୧୮.୬୨॥
ପ୍ରେକ୍ଷ୍ୟ ସୋଙ୍କାରମାଦିତ୍ୟଂ ତ୍ରିର୍ନିମଜ୍ଜେଜ୍ଜଲାଶୟେ ॥ ୧୮.୬୩॥
ଆଚାନ୍ତଃ ପୁନରାଚାମେନ୍ମନ୍ତ୍ରେଣାନେନ ମନ୍ତ୍ରବିତ୍ ॥ ୧୮.୬୪॥
ଅନ୍ତଶ୍ଚରସି ଭୂତେଷୁ ଗୁହାୟାଂ ବିଶ୍ୱତୋ ମୁଖଃ ।
ତ୍ୱଂ ଯଜ୍ଞସ୍ତ୍ୱଂ ବଷଟ୍କାର ଆପୋ ଜ୍ୟୋତୀ ରସୋଽମୃତମ୍ ॥ ୧୮.୬୫॥
ଦ୍ରୁପଦାଂ ବା ତ୍ରିରଭ୍ୟସ୍ୟେଦ୍ ବ୍ୟାହୃତିଂପ୍ରଣବାନ୍ୱିତାମ୍ ।
ସାବିତ୍ରୀଂ ବା ଜପେଦ୍ ବିଦ୍ୱାନ୍ ତଥା ଚୈବାଘମର୍ଷଣମ୍ ॥ ୧୮.୬୬॥
ତତଃ ସଂମାର୍ଜନଂ କୁର୍ୟାଦାପୋହିଷ୍ଠା ମୟୋଭୁବଃ ।
ଇଦମାପଃ ପ୍ରବହତ ବ୍ୟାହୃତିଭିସ୍ତଥୈବ ଚ ॥ ୧୮.୬୭॥
ତତୋଽଭିମନ୍ତ୍ର୍ୟ ତତ୍ ତୋୟଂ ମାପୋ ହିଷ୍ଠାଦିମନ୍ତ୍ରକୈଃ ।
ଅନ୍ତର୍ଜଲଗତୋ ମଗ୍ନୋ ଜପେତ୍ ତ୍ରିରଘମର୍ଷଣମ୍ ॥ ୧୮.୬୮॥
ତ୍ରିପଦାଂ ବାଽଥ ସାବିତ୍ରୀଂ ତଦ୍ୱିଷ୍ଣୋଃ ପରମଂ ପଦମ୍ ।
ଆବର୍ତ୍ତୟେଦ୍ ବା ପ୍ରଣବଂ ଦେବଂ ବା ସଂସ୍ମରେଦ୍ଧରିମ୍ ॥ ୧୮.୬୯॥
ଦ୍ରୁପଦାଦିବ ଯୋ ମନ୍ତ୍ରୋ ଯଜୁର୍ୱେଦେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତଃ ।
ଅନ୍ତର୍ଜଲେ ତ୍ରିରାବର୍ତ୍ୟ ସର୍ୱପାପୈଃ ପ୍ରମୁଚ୍ୟତେ ॥ ୧୮.୭୦॥
ଅପଃ ପାଣୌ ସମାଦାୟ ଜପ୍ତ୍ୱା ବୈ ମାର୍ଜନେ କୃତେ ।
ବିନ୍ୟସ୍ୟ ମୂର୍ଧ୍ନି ତତ୍ ତୋୟଂ ମୁଚ୍ୟତେ ସର୍ୱପାତକୈଃ ॥ ୧୮.୭୧॥
ଯଥାଽଶ୍ୱମେଧଃ କ୍ରତୁରାଟ୍ ସର୍ୱପାପାପନୋଦନଃ ।
ତଥାଽଘମର୍ଷଣଂ ସୂକ୍ତଂ ସର୍ୱପାପାପନୋଦନମ୍ ॥ ୧୮.୭୨॥
ଅଥୋପତିଷ୍ଠେଦାଦିତ୍ୟଂ ମୂର୍ଧ୍ନି ପୁଷ୍ପାନ୍ୱିତାଞ୍ଜଲିମ୍ ।
ପ୍ରକ୍ଷିପ୍ୟାଲୋକୟେଦ୍ ଦେବମୁଦ୍ୱୟଂ ତମସସ୍ପରି ॥ ୧୮.୭୩॥
ଉଦୁତ୍ୟଂ ଚିତ୍ରମିତ୍ୟେତେ ତଚ୍ଚକ୍ଷୁରିତି ମନ୍ତ୍ରତଃ ।
ହଂସଃ ଶୁଚିଷଦନ୍ତେନ ସାବିତ୍ର୍ୟା ସବିଶେଷତଃ ॥ ୧୮.୭୪॥
ଅନ୍ୟୈଶ୍ଚ ବୈଦିକୈର୍ମନ୍ତ୍ରୈଃ ସୌରୈଃ ପାପପ୍ରଣାଶନୈଃ ।
ସାବିତ୍ରୀଂ ବୈ ଜପେତ୍ ପଶ୍ଚାଜ୍ଜପୟଜ୍ଞଃ ସ ବୈ ସ୍ମୃତଃ ॥ ୧୮.୭୫॥
ବିବିଧାନି ପବିତ୍ରାଣି ଗୁହ୍ୟବିଦ୍ୟାସ୍ତଥୈବ ଚ ।
ଶତରୁଦ୍ରୀୟମଥର୍ୱଶିରଃ ସୌରାନ୍ ମନ୍ତ୍ରାଂଶ୍ଚ ସର୍ୱତଃ ॥ ୧୮.୭୬॥
ପ୍ରାକ୍କୂଲେଷୁ ସମାସୀନଃ କୁଶେଷୁ ପ୍ରାଙ୍ମୁଖଃ ଶୁଚିଃ ।
ତିଷ୍ଠଂଶ୍ଚେଦୀକ୍ଷମାଣୋଽର୍କଂ ଜପ୍ୟଂ କୁର୍ୟାତ୍ ସମାହିତଃ ॥ ୧୮.୭୭॥
ସ୍ଫାଟିକେନ୍ଦ୍ରାକ୍ଷରୁଦ୍ରାକ୍ଷୈଃ ପୁତ୍ରଜୀବସମୁଦ୍ଭବୈଃ ।
କର୍ତବ୍ୟା ତ୍ୱକ୍ଷମାଲା ସ୍ୟାଦୁତ୍ତରାଦୁତ୍ତମା ସ୍ମୃତା ॥ ୧୮.୭୮॥
ଜପକାଲେ ନ ଭାଷେତ ନାନ୍ୟାନି ପ୍ରେକ୍ଷୟେଦ୍ ବୁଧଃ ।
ନ କମ୍ପୟେଚ୍ଛିରୋଗ୍ରୀବାଂ ଦନ୍ତାନ୍ନୈବ ପ୍ରକାଶୟେତ୍ ॥ ୧୮.୭୯॥
ଗୁହ୍ୟକା ରାକ୍ଷସା ସିଦ୍ଧା ହରନ୍ତି ପ୍ରସଭଂ ଯତଃ ।
ଏକାନ୍ତେ ସୁଶୁଭେ ଦେଶେ ତସ୍ମାଜ୍ଜପ୍ୟଂ ସମାଚରେତ୍ ॥ ୧୮.୮୦॥
ଚଣ୍ଡାଲାଶୌଚପତିତାନ୍ ଦୃଷ୍ଟ୍ୱାଚୈବ ପୁନର୍ଜପେତ୍ ।
ତୈରେବ ଭାଷଣଂ କୃତ୍ୱା ସ୍ନାତ୍ୱା ଚୈବ ଜପେତ୍ ପୁନଃ ॥ ୧୮.୮୧॥
ଆଚମ୍ୟ ପ୍ରୟତୋ ନିତ୍ୟଂ ଜପେଦଶୁଚିଦର୍ଶନେ ।
ସୌରାନ୍ ମନ୍ତ୍ରାନ୍ ଶକ୍ତିତୋ ବୈ ପାବମାନୀସ୍ତୁ କାମତଃ ॥ ୧୮.୮୨॥
ଯଦି ସ୍ୟାତ୍ କ୍ଲିନ୍ନବାସା ବୈ ବାରିମଧ୍ୟଗତୋ ଜପେତ୍ ।
ଅନ୍ୟଥା ତୁ ଶୁଚୌ ଭୂମ୍ୟାଂ ଦର୍ଭେଷୁ ସୁସମାହିତଃ ॥ ୧୮.୮୩॥
ପ୍ରଦକ୍ଷିଣଂ ସମାବୃତ୍ୟ ନମସ୍କୃତ୍ୟ ତତଃ କ୍ଷିତୌ ।
ଆଚମ୍ୟ ଚ ଯଥାଶାସ୍ତ୍ରଂ ଶକ୍ତ୍ୟା ସ୍ୱାଧ୍ୟାୟମାଚରେତ୍ ॥ ୧୮.୮୪॥
ତତଃ ସଂତର୍ପୟେଦ୍ ଦେବାନୃଷୀନ୍ ପିତୃଗଣାଂସ୍ତଥା ।
ଅଦାବୋଙ୍କାରମୁଚ୍ଚାର୍ୟ ନାମାନ୍ତେ ତର୍ପୟାମି ବଃ ॥ ୧୮.୮୫॥
ଦେବାନ୍ ବ୍ରହ୍ମଋଷୀଂଶ୍ଚୈବ ତର୍ପୟେଦକ୍ଷତୋଦକୈଃ ।
ତିଲୋଦକୈଃ ପିତୄନ୍ ଭକ୍ତ୍ୟା ସ୍ୱସୂତ୍ରୋକ୍ତବିଧାନତଃ ॥ ୧୮.୮୬॥
ଅନ୍ୱାରବ୍ଧେନ ସବ୍ୟେନ ପାଣିନା ଦକ୍ଷିଣେନ ତୁ ।
ଦେବର୍ଷୀସ୍ତର୍ପୟେଦ୍ ଧୀମାନୁଦକାଞ୍ଜଲିଭିଃ ପିତନ୍ ।
ଯଜ୍ଞୋପବୀତୀ ଦେବାନାଂ ନିବୀତୀ ଋଷୀତର୍ପଣେ ॥ ୧୮.୮୭॥
ପ୍ରାଚୀନାବୀତୀ ପିତ୍ର୍ୟେ ତୁ ସ୍ୱେନ ତୀର୍ଥେନ ଭାବିତଃ ।
ନିଷ୍ପୀଡ୍ୟ ସ୍ନାନବସ୍ତ୍ରଂ ତୁ ସମାଚମ୍ୟ ଚ ବାଗ୍ୟତଃ ।
ସ୍ୱୈର୍ମନ୍ତ୍ରୈରର୍ଚୟେଦ୍ ଦେବାନ୍ ପୁଷ୍ପୈଃ ପତ୍ରୈରଥାମ୍ବୁଭିଃ ॥ ୧୮.୮୮॥
ବ୍ରହ୍ମାଣଂ ଶଂକରଂ ସୂର୍ୟଂ ତଥୈବ ମଧୁସୂଦନମ୍ ।
ଅନ୍ୟାଂଶ୍ଚାଭିମତାନ୍ ଦେବାନ୍ ଭକ୍ତ୍ୟାଚାରୋ ନରୋତ୍ତମଃ ॥ ୧୮.୮୯॥
ପ୍ରଦଦ୍ୟାଦ୍ ବାଽଥ ପୁଷ୍ପାଣି ସୂକ୍ତେନ ପୌରୁଷେଣ ତୁ ।
ଆପୋ ବା ଦେବତାଃ ସର୍ୱାସ୍ତେନ ସମ୍ୟକ୍ ସମର୍ଚିତାଃ ॥ ୧୮.୯୦॥
ଧ୍ୟାତ୍ୱା ପ୍ରଣବପୂର୍ୱଂ ବୈ ଦୈବତାନି ସମାହିତଃ ।
ନମସ୍କାରେଣ ପୁଷ୍ପାଣି ବିନ୍ୟସେଦ୍ ବୈ ପୃଥକ୍ ପୃଥକ୍ ॥ ୧୮.୯୧॥
ବିଷ୍ଣ୍ୱାରାଧନାତ୍ ପୁଣ୍ୟଂ ବିଦ୍ୟତେ କର୍ମ ବୈଦିକମ୍ ।
ତସ୍ମାଦନାଦିମଧ୍ୟାନ୍ତଂ ନିତ୍ୟମାରାଧୟେଦ୍ଧରିମ୍ ॥ ୧୮.୯୨॥
ତଦ୍ୱିଷ୍ଣୋରିତି ମନ୍ତ୍ରେଣ ସୂକ୍ତେନ ପୁରୁଷେଣ ତୁ ।
ନ ତାଭ୍ୟାଂ ସଦୃଶୋ ମନ୍ତ୍ରୋ ବେଦେଷୂକ୍ତଶ୍ଚତୁର୍ଷ୍ୱପି ।
ତଦାତ୍ମା ତନ୍ମନାଃ ଶାନ୍ତସ୍ତଦ୍ୱିଷ୍ଣୋରିତି ମନ୍ତ୍ରତଃ ॥ ୧୮.୯୩॥
ଅଥବା ଦେବମୀଶାନଂ ଭଗବନ୍ତଂ ସନାତନମ୍ ।
ଆରାଧୟେନ୍ମହାଦେବଂ ଭାବପୂତୋ ମହେଶ୍ୱରମ୍ ॥ ୧୮.୯୪॥
ମନ୍ତ୍ରେଣ ରୁଦ୍ରାଗାୟତ୍ର୍ୟା ପ୍ରଣବେନାଥ ବା ପୁନଃ ।
ଈଶାନେନାଥ ବା ରୁଦ୍ରୈସ୍ତ୍ର୍ୟମ୍ବକେନ ସମାହିତଃ ॥ ୧୮.୯୭॥
ପୁଷ୍ପୈଃ ପତ୍ରୈରଥାଦ୍ଭିର୍ୱା ଚନ୍ଦନାଦ୍ୟୈର୍ମହେଶ୍ୱରମ୍ ।
ଉକ୍ତ୍ୱା ନମଃ ଶିବାୟେତି ମନ୍ତ୍ରେଣାନେନ ବା ଜପେତ୍ ॥ ୧୮.୯୬॥
ନମସ୍କୁର୍ୟାନ୍ମହାଦେବଂ ଋତଂ ସତ୍ୟମିତିଶ୍ୱରମ୍ ।
ନିବେଦୟୀତ ସ୍ୱାତ୍ମାନଂ ଯୋ ବ୍ରହ୍ମାଣମିତୀଶ୍ୱରମ୍ ॥ ୧୮.୯୭॥
ପ୍ରଦକ୍ଷିଣଂ ଦ୍ୱିଜଃ କୁର୍ୟାତ୍ ପଞ୍ଚ ବର୍ଷାଣି ବୈ ବୁଧଃ ।
ଧ୍ୟାୟୀତ ଦେବମୀଶାନଂ ବ୍ୟୋମମଧ୍ୟଗତଂ ଶିବମ୍ ॥ ୧୮.୯୮॥
ଅଥାବଲୋକୟେଦର୍କଂ ହଂସଃ ସୁଚିଷଦିତ୍ୟୃଚା ।
କୁର୍ୟାତ୍ ପଞ୍ଚ ମହାୟଜ୍ଞାନ୍ ଗୃହଂ ଗତ୍ୱା ସମାହିତଃ ॥ ୧୮.୯୯॥
ଦେବୟଜ୍ଞଂ ପିତୃୟଜ୍ଞଂ ଭୂତୟଜ୍ଞଂ ତଥୈବ ଚ ।
ମାନୁଷ୍ୟଂ ବ୍ରହ୍ମୟଜ୍ଞଂ ଚ ପଞ୍ଚ ଯଜ୍ଞାନ୍ ପ୍ରଚକ୍ଷତେ ॥ ୧୮.୧୦୦॥
ଯଦି ସ୍ୟାତ୍ ତର୍ପଣାଦର୍ୱାକ୍ ବ୍ରହ୍ମୟଜ୍ଞଃ କୃତୋ ନ ହି ।
କୃତ୍ୱା ମନୁଷ୍ୟଯଜ୍ଞଂ ବୈ ତତଃ ସ୍ୱାଧ୍ୟାୟମାଚରେତ୍ ॥ ୧୮.୧୦୧॥
ଅଗ୍ନେଃ ପଶ୍ଚିମତୋ ଦେଶେ ଭୂତୟଜ୍ଞାନ୍ତ ଏବ ବା ।
କୁଶପୁଞ୍ଜେ ସମାସୀନଃ କୁଶପାଣିଃ ସମାହିତଃ ॥ ୧୮.୧୦୨॥
ଶାଲାଗ୍ନୌ ଲୌକିକେ ବାଽଥ ଜଲେ ଭୂଭ୍ୟାମଥାପିବା ।
ବୈଶ୍ୱଦେବଂ କର୍ତବ୍ୟୋ ଦେବୟଜ୍ଞଃ ସ ବୈ ସ୍ମୃତଃ ॥ ୧୮.୧୦୩॥
ଯଦି ସ୍ୟାଲ୍ଲୌକିକେ ପକ୍ଷେ ତତୋଽନ୍ନଂ ତତ୍ର ହୂୟତେ ।
ଶାଲାଗ୍ନୌ ତତ୍ପଚେଦନ୍ନଂ ବିଧିରେଷ ସନାତନଃ ॥ ୧୮.୧୦୪॥
ଦେବେଭ୍ୟସ୍ତୁ ହୁତାଦନ୍ନାଚ୍ଛେଷାଦ୍ ଭୂତବଲିଂ ହରେତ୍ ।
ଭୂତୟଜ୍ଞଃ ସ ବୈ ଜ୍ଞେୟୋ ଭୂତିଦଃ ସର୍ୱଦେହିନାମ୍ ॥ ୧୮.୧୦୫॥
ଶ୍ୱଭ୍ୟଶ୍ଚ ଶ୍ୱପଚେଭ୍ୟଶ୍ଚ ପତିତାଦିଭ୍ୟ ଏବ ଚ ।
ଦଦ୍ୟାଦ୍ ଭୂମୌ ବଲିଂ ତ୍ୱନ୍ନଂ ପକ୍ଷିଭ୍ୟୋ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମଃ ॥ ୧୮.୧୦୬॥
ସାୟଂ ଚାନ୍ନସ୍ୟ ସିଦ୍ଧସ୍ୟ ପତ୍ନ୍ୟମନ୍ତ୍ରଂ ବଲିଂ ହରେତ୍ ।
ଭୂତୟଜ୍ଞସ୍ତ୍ୱୟଂ ନିତ୍ୟଂ ସାୟଂ ପ୍ରାତର୍ୱିଧୀୟତେ ॥ ୧୮.୧୦୭॥
ଏକଂ ତୁ ଭୋଜୟେଦ୍ ବିପ୍ରଂ ପିତୄନୁଦ୍ଦିଶ୍ୟ ସନ୍ତତମ୍ ।
ନିତ୍ୟଶ୍ରାଦ୍ଧଂ ତଦୁଦ୍ଦିଷ୍ଟଂ ପିତୃୟଜ୍ଞୋ ଗତିପ୍ରଦଃ ॥ ୧୮.୧୦୮॥
ଉଦ୍ଧୃତ୍ୟ ବା ଯଥାଶକ୍ତି କିଞ୍ଚିଦନ୍ନଂ ସମାହିତଃ ।
ବେଦତତ୍ତ୍ୱାର୍ଥବିଦୁଷେ ଦ୍ୱିଜାୟୈବୋପପାଦୟେତ୍ ॥ ୧୮.୧୦୯॥
ପୂଜୟେଦତିଥିଂ ନିତ୍ୟଂ ନମସ୍ୟେଦର୍ଚ୍ଚୟେଦ୍ ଦ୍ୱିଜମ୍ ।
ମନୋବାକ୍କର୍ମଭିଃ ଶାନ୍ତମାଗତଂ ସ୍ୱଗୃହଂ ତତଃ ॥ ୧୮.୧୧୦॥
ଅନ୍ୱାରବ୍ଧେନ ସବ୍ୟେନ ପାଣିନା ଦକ୍ଷିଣେନ ତୁ ।
ହନ୍ତକାରମଥାଗ୍ରଂ ବା ଭିକ୍ଷାଂ ବା ଶକ୍ତିତୋ ଦ୍ୱିଜଃ ॥ ୧୮.୧୧୧॥
ଦଦ୍ୟାଦତିଥୟେ ନିତ୍ୟଂ ବୁଧ୍ୟେତ ପରମେଶ୍ୱରମ୍ ।
ଭିକ୍ଷାମାହୁର୍ଗ୍ରାସମାତ୍ରମଗ୍ରଂ ତସ୍ୟାଶ୍ଚତୁର୍ଗୁଣମ୍ ॥ ୧୮.୧୧୨॥
ପୁଷ୍କଲଂ ହନ୍ତକାରଂ ତୁ ତଚ୍ଚତୁର୍ଗୁଣମୁଚ୍ୟତେ ।
ଗୋଦୋହମାତ୍ରଂ କାଲଂ ବୈ ପ୍ରତୀକ୍ଷ୍ୟୋ ହ୍ୟତିଥିଃ ସ୍ୱୟମ୍ ॥ ୧୮.୧୧୩॥
ଅଭ୍ୟାଗତାନ୍ ଯଥାଶକ୍ତି ପୂଜୟେଦତିଥୀନ୍ ସଦା ।
ଭିକ୍ଷାଂ ବୈ ଭିକ୍ଷବେ ଦଦ୍ୟାଦ୍ ବିଧିବଦ୍ ବ୍ରହ୍ମଚାରିଣେ ।
ଦଦ୍ୟାଦନ୍ନଂ ଯଥାଶକ୍ତି ତ୍ୱର୍ଥିଭ୍ୟୋ ଲୋଭବର୍ଜିତଃ ॥ ୧୮.୧୧୪॥
ସର୍ୱେଷାମପ୍ୟଲାଭେ ତ୍ୱନ୍ନଂ ଗୋଭ୍ୟୋ ନିବେଦୟେତ୍ ।
ଭୁଞ୍ଜୀତ ବନ୍ଧୁଭିଃ ସାର୍ଦ୍ଧଂ ବାଗ୍ୟତୋଽନ୍ନମକୁତ୍ସୟନ୍ ॥ ୧୮.୧୧୫॥
ଅକୃତ୍ୱା ତୁ ଦ୍ୱିଜଃ ପଞ୍ଚ ମହାୟଜ୍ଞାନ୍ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମାଃ ।
ଭୃଞ୍ଜୀତ ଚେତ୍ ସ ମୂଢାତ୍ମା ତିର୍ୟଗ୍ୟୋନିଂ ସ ଗଚ୍ଛତି ॥ ୧୮.୧୧୬॥
ବେଦାଭ୍ୟାସୋଽନ୍ୱହଂ ଶକ୍ତ୍ୟା ମହାୟଜ୍ଞକ୍ରିୟାକ୍ଷୟା ।
ନାଶୟତ୍ୟାଶୁ ପାପାନି ଦେବାନାମର୍ଚନଂ ତଥା ॥ ୧୮.୧୧୭॥
ଯୋ ମୋହାଦଥବାଲସ୍ୟାଦକୃତ୍ୱା ଦେବତାର୍ଚନମ୍ ।
ଭୁଙ୍କ୍ତେ ସ ଯାତି ନରକଂ ଶୂକରେଷ୍ୱଭିଜାୟତେ ॥ ୧୮.୧୧୮॥
ତସ୍ମାତ୍ ସର୍ୱପ୍ରୟତ୍ନେନ କୃତ୍ୱା କର୍ମାଣି ବୈ ଦ୍ୱିଜାଃ ।
ଭୁଞ୍ଜୀତ ସ୍ୱଜନୈଃ ସାର୍ଦ୍ଧଂ ସ ଯାତି ପରମାଂ ଗତିମ୍ ॥ ୧୮.୧୧୯॥
ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
ଅଷ୍ଟାଦଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୧୮॥
କୂର୍ମପୁରାଣଏ ଉତ୍ତରଭାଗେ ଏକୋନବିଂଶତିତମୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ବ୍ୟାସ ଉବାଚ ।
ପ୍ରାଙ୍ମୁଖୋଽନ୍ନାନି ଭୁଞ୍ଜୀତ ସୂର୍ୟାଭିମୁଖ ଏବ ବା ।
ଆସୀନସ୍ୱାସନେ ଶୁଦ୍ଧେ ଭୂମ୍ୟାଂ ପାଦୌ ନିଧାୟ ତୁ ॥ ୧୯.୧॥
ଆୟୁଷ୍ୟଂ ପ୍ରାଙ୍ମୁଖୋ ଭୁଙ୍କ୍ତେ ଯଶସ୍ୟଂ ଦକ୍ଷିଣାମୁଖଃ ।
ଶ୍ରିୟଂ ପ୍ରତ୍ୟଙ୍ମୁଖୋ ଭୁଙ୍କ୍ତେ ଋତଂ ଭୁଙ୍କ୍ତେ
ଉଦଙ୍ମୁଖାଃ ॥ ୧୯.୨॥
ପଞ୍ଚାର୍ଦ୍ରୋ ଭୋଜନଂ କୁର୍ୟାଦ୍ ଭୂମୌ ପାତ୍ରଂ ନିଧାୟ ତୁ ।
ଉପବାସେନ ତତ୍ତୁଲ୍ୟଂ ମନୁରାହ ପ୍ରଜାପତିଃ ॥ ୧୯.୩॥
ଉପଲିପ୍ତେ ଶୁଚୌ ଦେଶେ ପାଦୌ ପ୍ରକ୍ଷାଲ୍ୟ ବୈ କରୌ ।
ଆଚମ୍ୟାର୍ଦ୍ରାନନୋଽକ୍ରୋଧଃ ପଞ୍ଚାର୍ଦ୍ରୋ ଭୋଜନଂ ଚରେତ୍ ॥ ୧୯.୪॥
ମହାବ୍ୟହୃତିଭିସ୍ତ୍ୱନ୍ନଂ ପରିଧାୟୋଦକେନ ତୁ ।
ଅମୃତୋପସ୍ତରଣମସୀତ୍ୟାପୋଶାନକ୍ରିୟାଂ ଚରେତ୍ ॥ ୧୯.୫॥
ସ୍ୱାହାପ୍ରଣବସଂୟୁକ୍ତାଂ ପ୍ରାଣାୟାଦ୍ୟାହୁତିଂ ତତଃ ।
ଅପାନାୟ ତତୋ ଭୁକ୍ତ୍ୱା ବ୍ୟାନାୟ ତଦନନ୍ତରମ୍ ॥ ୧୯.୬॥
ଉଦାନାୟ ତତଃ କୁର୍ୟାତ୍ ସମାନାୟେତି ପଞ୍ଚମମ୍ ।
ବିଜ୍ଞାୟ ତତ୍ତ୍ୱମେତେଷାଂ ଜୁହୁୟାଦାତ୍ମନି ଦ୍ୱିଜଃ ॥ ୧୯.୭॥
ଶେଷମନ୍ନଂ ଯଥାକାମଂ ଭୁଞ୍ଜୀତ ବ୍ୟଂଜନୈର୍ୟୁତମ୍ ।
ଧ୍ୟାତ୍ୱା ତନ୍ମନସା ଦେବମାତ୍ମାନଂ ବୈ ପ୍ରଜାପତିମ୍ ॥ ୧୯.୮॥
ଅମୃତାପିଧାନମସୀତ୍ୟୁପରିଷ୍ଟାଦପଃ ପିବେତ୍ ।
ଆଚାନ୍ତଃ ପୁନରାଚାମେଦାୟଂ ଗୌରିତି ମନ୍ତ୍ରତଃ ॥ ୧୯.୯॥
ଦ୍ରୁପଦାଂ ବା ତ୍ରିରାବର୍ତ୍ୟ ସର୍ୱପାପପ୍ରଣାଶନୀମ୍ ।
ପ୍ରାଣାନାଂ ଗ୍ରନ୍ଥିରସୀତ୍ୟାଲଭେତ ହୃଦୟଂ ତତଃ ॥ ୧୯.୧୦॥
ଆଚମ୍ୟାଙ୍ଗୁଷ୍ଠମାତ୍ରେଣ ପାଦାଙ୍ଗୁଷ୍ଠେନ ଦକ୍ଷିଣେ ।
ନିଃସ୍ରାବୟେଦ୍ ହସ୍ତଜଲମୂର୍ଦ୍ଧ୍ୱହସ୍ତଃ ସମାହିତଃ ॥ ୧୯.୧୧॥
କୃତାନୁମନ୍ତ୍ରଣଂ କୁର୍ୟାତ୍ ସନ୍ଧ୍ୟାୟାମିତି ମନ୍ତ୍ରତଃ ।
ଅଥାକ୍ଷରେଣ ସ୍ୱାତ୍ମାନଂ ଯୋଜୟେଦ୍ ବ୍ରହ୍ମଣେତି ହି ॥ ୧୯.୧୨॥
ସର୍ୱେଷାମେବ ଯାଗାନାମାତ୍ମୟୋଗଃ ପରଃ ସ୍ମୃତଃ ।
ଯୋଽନେନ ବିଧିନା କୁର୍ୟାତ୍ ସ ଯାତି ବ୍ରହ୍ମଣଃ କ୍ଷୟମ୍ ॥ ୧୯.୧୩॥
ଯଜ୍ଞୋପବୀତୀ ଭୁଞ୍ଜୀତ ସ୍ତ୍ରଗ୍ଗନ୍ଧାଲଂକୃତଃ ଶୁଚିଃ ।
ସାୟଂପ୍ରାପର୍ନାନ୍ତରା ବୈ ସଂଧ୍ୟାୟାଂ ତୁ ବିଶେଷତଃ ॥ ୧୯.୧୪॥
ନାଦ୍ୟାତ୍ ସୂର୍ୟଗ୍ରହାତ୍ ପୂର୍ୱଂ ପ୍ରତି ସାୟଂ ଶଶିଗ୍ରହାତ୍ ।
ଗ୍ରହକାଲେ ଚ ନାଶ୍ନୀୟାତ୍ ସ୍ନାତ୍ୱାଽଶ୍ନୀୟାତ୍ୱିମୁକ୍ତୟେ ॥ ୧୯.୧୫॥
ମୁକ୍ତେ ଶଶିନି ଭୁଞ୍ଜୀତ ଯଦି ନ ସ୍ୟାନ୍ମହାନିଶା ।
ଅମୁକ୍ତୟୋରସ୍ତଂଗତୟୋରଦ୍ୟାଦ୍ ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ପରେଽହନି ॥ ୧୯.୧୬॥
ନାଶ୍ନୀୟାତ୍ ପ୍ରେକ୍ଷମାଣାନାମପ୍ରଦାୟୈବ ଦୁର୍ମତିଃ ।
ଯଜ୍ଞାବଶିଷ୍ଟମଦ୍ୟାଦ୍ୱା ନ କ୍ରୁଦ୍ଧୋ ନାନ୍ୟମାନସଃ ॥ ୧୯.୧୭॥
ଆତ୍ମାର୍ଥଂ ଭୋଜନଂ ଯସ୍ୟ ରତ୍ୟର୍ଥଂ ଯସ୍ୟ ମୈଥୁନମ୍ ।
ବୃତ୍ୟର୍ଥଂ ଯସ୍ୟ ଚାଧୀତଂ ନିଷ୍ଫଲଂ ତସ୍ୟ ଜୀବିତମ୍ ॥ ୧୯.୧୮॥
ଯଦ୍ଭୁଙ୍କ୍ତେ ବେଷ୍ଟିତଶିରା ଯଚ୍ଚ ଭୁଙ୍କ୍ତେ ଉଦଙ୍ମୁଖଃ ।
ସୋପାନତ୍କଶ୍ଚ ଯଦ୍ ଭୁଙ୍କ୍ତେ ସର୍ୱଂ ବିଦ୍ୟାତ୍ ତଦାସୁରମ୍ ॥ ୧୯.୧୯॥
ନାର୍ଦ୍ଧରାତ୍ରେ ନ ମଧ୍ୟାହ୍ନେ ନାଜୀର୍ଣେ ନାର୍ଦ୍ରବସ୍ତ୍ରଧୃକ୍ ।
ନ ଚ ଭିନ୍ନାସନଗତୋ ନ ଶୟାନଃ ସ୍ଥିତୋଽପି ବା ॥ ୧୯.୨୦॥
ନ ଭିନ୍ନଭାଜନେ ଚୈବ ନ ଭୂମ୍ୟାଂ ନ ଚ ପାଣିଷୁ ।
ନୋଚ୍ଛିଷ୍ଟୋ ଘୃତମାଦଦ୍ୟାନ୍ନ ମୂର୍ଦ୍ଧାନଂ ସ୍ପୃଶେଦପି ॥ ୧୯.୨୧॥
ନ ବ୍ରହ୍ମ କୀର୍ତୟନ୍ ବାପି ନ ନିଃ ଶେଷଂ ନ ଭାର୍ୟଯା ।
ନାନ୍ଧକାରେ ନ ଚାକାଶେ ନ ଚ ଦେବାଲୟାଦିଷୁ ॥ ୧୯.୨୨॥
ନୈକବସ୍ତ୍ରସ୍ତୁ ଭୁଞ୍ଜୀତ ନ ଯାନଶୟନସ୍ଥିତଃ ।
ନ ପାଦୁକାନିର୍ଗତୋଽଥ ନ ହସନ୍ ବିଲପନ୍ନପି ॥ ୧୯.୨୩॥
ଭୁକ୍ତ୍ୱା ବୈ ସୁଖମାସ୍ଥାୟ ତଦନ୍ନଂ ପରିଣାମୟେତ୍ ।
ଇତିହାସପୁରାଣାଭ୍ୟାଂ ବେଦାର୍ଥାନୁପବୃଂହୟେତ୍ ॥ ୧୯.୨୪॥
ତତଃ ସଂଧ୍ୟାମୁପାସୀତ ପୂର୍ୱୋକ୍ତବିଧିନା ଦ୍ୱିଜଃ ।
ଆସୀନସ୍ତୁ ଜପେଦ୍ ଦେବୀଂ ଗାୟତ୍ରୀଂ ପଶ୍ଚିମାଂ ପ୍ରତି ॥ ୧୯.୨୫॥
ନ ତିଷ୍ଠତି ତୁ ଯଃ ପୁର୍ୱାଂ ଆସ୍ତେ ସଂଧ୍ୟାଂ ତୁ ପଶ୍ଚିମାମ୍ ।
ସ ଶୂଦ୍ରେଣ ସମୋ ଲୋକେ ସର୍ୱଧର୍ମବିବର୍ଜିତଃ ॥ ୧୯.୨୬॥
ହୁତ୍ୱାଽଗ୍ନିଂ ବିଧିବନ୍ମନ୍ତ୍ରୈର୍ଭୁକ୍ତ୍ୱା ଯଜ୍ଞାବଶିଷ୍ଟକମ୍ ।
ସଭୃତ୍ୟବାନ୍ଧବଜନଃ ସ୍ୱପେଚ୍ଛୁଷ୍କପଦୋ ନିଶି ॥ ୧୯.୨୭॥
ନୋତ୍ତରାଭିମୁଖଃ ସ୍ୱପ୍ୟାତ୍ ପଶ୍ଚିମାଭିମୁଖୋ ନ ଚ ।
ନ ଚାକାଶେ ନ ନଗ୍ନୋ ବା ନାଶୁଚିର୍ନାସନେ କ୍ୱଚିତ୍ ॥ ୧୯.୨୮॥
ନ ଶୀର୍ଣାୟାଂ ତୁ ଖଟ୍ୱାୟାଂ ଶୂନ୍ୟାଗାରେ ନ ଚୈବ ହି ।
ନାନୁବଂଶେ ନ ପାଲାଶେ ଶୟନେ ବା କଦାଚନ ॥ ୧୯.୨୯॥
ଇତ୍ୟେତଦଖିଲେନୋକ୍ତମହନ୍ୟହନି ବୈ ମୟା ।
ବ୍ରାହ୍ମଣାନାଂ କୃତ୍ୟଜାତମପବର୍ଗଫଲପ୍ରଦମ୍ ॥ ୧୯.୩୦॥
ନାସ୍ତିକ୍ୟାଦଥବାଲସ୍ୟାତ୍ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ନ କରୋତି ଯଃ ।
ସ ଯାତି ନରକାନ୍ ଘୋରାନ୍ କାକୟୋନୌ ଚ ଜାୟତେ ॥ ୧୯.୩୧॥
ନାନ୍ୟୋ ବିମୁକ୍ତୟେ ପନ୍ଥା ମୁକ୍ତ୍ୱାଶ୍ରମବିଧିଂ ସ୍ୱକମ୍ ।
ତସ୍ମାତ୍ କର୍ମାଣି କୁର୍ୱୀତ ତୁଷ୍ଟୟେ ପରମେଷ୍ଠିନଃ ॥ ୧୯.୩୨॥
ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
ଏକୋନବିଂଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୧୯॥
କୂର୍ମପୁରାଣଏ ଉତ୍ତରଭାଗେ ବିଂଶତିତମୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ବ୍ୟାସ ଉବାଚ ।
ଅଥ ଶ୍ରାଦ୍ଧମମାବାସ୍ୟାଂ ପ୍ରାପ୍ୟ କାର୍ୟଂ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମୈଃ ।
ପିଣ୍ଡାନ୍ୱାହାର୍ୟକଂ ଭକ୍ତ୍ୟା ଭୁକ୍ତିମୁକ୍ତିଫଲପ୍ରଦମ୍ ॥ ୨୦.୧॥
ପିଣ୍ଡାନ୍ୱାହାର୍ୟକଂ ଶ୍ରାଦ୍ଧଂ କ୍ଷୀଣେ ରାଜନି ଶସ୍ୟତେ ।
ଅପରାହ୍ଣେ ଦ୍ୱିଜାତୀନାଂ ପ୍ରଶସ୍ତେନାମିଷେଣ ଚ ॥ ୨୦.୨॥
ପ୍ରତିପତ୍ପ୍ରଭୃତି ହ୍ୟନ୍ୟାସ୍ତିଥୟଃ କୃଷ୍ଣପକ୍ଷକେ ।
ଚତୁର୍ଦଶୀଂ ବର୍ଜୟିତ୍ୱା ପ୍ରଶସ୍ତା ହ୍ୟୁତ୍ତରୋତ୍ତରେ ॥ ୨୦.୩॥
ଅମାବାସ୍ୟାଷ୍ଟକାସ୍ତିସ୍ରଃ ପୌଷମାସାଦିଷୁ ତ୍ରିଷୁ ।
ତିସ୍ରସ୍ତାସ୍ତ୍ୱଷ୍ଟକାଃ ପୁଣ୍ୟା ମାଘୀ ପଞ୍ଚଦଶୀ ତଥା ॥ ୨୦.୪॥
ତ୍ରୟୋଦଶୀ ମଘାୟୁକ୍ତା ବର୍ଷାସୁ ତୁ ବିଶେଷତଃ ।
ଶସ୍ୟାପାକଶ୍ରାଦ୍ଧକାଲା ନିତ୍ୟାଃ ପ୍ରୋକ୍ତା ଦିନେ ଦିନେ ॥ ୨୦.୫॥
ନୈମିତ୍ତିକଂ ତୁ କର୍ତବ୍ୟଂ ଗ୍ରହଣେ ଚନ୍ଦ୍ରସୂର୍ୟଯୋଃ ।
ବାନ୍ଧବାନାଂ ଚ ମରଣେ ନାରକୀ ସ୍ୟାଦତୋଽନ୍ୟଥା ॥ ୨୦.୬॥
କାମ୍ୟାନି ଚୈବ ଶ୍ରାଦ୍ଧାନି ଶସ୍ୟନ୍ତେ ଗ୍ରହଣାଦିଷୁ ।
ଅୟନେ ବିଷୁବେ ଚୈବ ବ୍ୟତୀପାତେଽପ୍ୟନନ୍ତକମ୍ ॥ ୨୦.୭॥
ସଂକ୍ରାନ୍ତ୍ୟାମକ୍ଷୟଂ ଶ୍ରାଦ୍ଧଂ ତଥା ଜନ୍ମଦିନେଷ୍ୱପି ।
ନକ୍ଷତ୍ରେଷୁ ଚ ସର୍ୱେଷୁ କାର୍ୟଂ କାଲେ ବିଶେଷତଃ ॥ ୨୦.୮॥
ସ୍ୱର୍ଗଂ ଚ ଲଭତେ କୃତ୍ୱା କୃତ୍ତିକାସୁ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମଃ ।
ଅପତ୍ୟମଥ ରୋହିଣ୍ୟାଂ ସୌମ୍ୟେ ତୁ ବ୍ରହ୍ମବର୍ଚସମ୍ ॥ ୨୦.୯॥
ରୌଦ୍ରାଣାଂ କର୍ମଣାଂ ସିଦ୍ଧିମାର୍ଦ୍ରାୟାଂ ଶୌର୍ୟମେବ ଚ ।
ପୁନର୍ୱସୌ ତଥା ଭୂମିଂ ଶ୍ରିୟଂ ପୁଷ୍ୟେ ତଥୈବ ଚ ॥ ୨୦.୧୦॥
ସର୍ୱାନ୍ କାମାଂସ୍ତଥା ସର୍ପ୍ୟେ ପିତ୍ର୍ୟେ ସୌଭାଗ୍ୟମେବ ଚ ।
ଅର୍ୟମ୍ଣେ ତୁ ଧନଂ ବିନ୍ଦ୍ୟାତ୍ ଫାଲ୍ଗୁନ୍ୟାଂ ପାପନାଶନମ୍ ॥ ୨୦.୧୧॥
ଜ୍ଞାତିଶ୍ରୈଷ୍ଠ୍ୟଂ ତଥା ହସ୍ତେ ଚିତ୍ରାୟାଂ ଚ ବହୂନ୍ ସୁତାନ୍ ।
ବାଣିଜ୍ୟସିଦ୍ଧିଂ ସ୍ୱାତୌ ତୁ ବିଶାଖାସୁ ସୁବର୍ଣକମ୍ ॥ ୨୦.୧୨॥
ମୈତ୍ରେ ବହୂନି ମିତ୍ରାଣି ରାଜ୍ୟଂ ଶାକ୍ରେ ତଥୈବ ଚ ।
ମୂଲେ କୃଷିଂ ଲଭେଦ୍ ଜ୍ଞାନଂ ସିଦ୍ଧିମାପ୍ୟେ ସମୁଦ୍ରତଃ ॥ ୨୦.୧୩॥
ସର୍ୱାନ୍ କାମାନ୍ ବୈଶ୍ୱଦେବେ ଶ୍ରୈଷ୍ଠ୍ୟଂ ତୁ ଶ୍ରବଣେ ପୁନଃ ।
ଶ୍ରବିଷ୍ଠାୟାଂ ତଥା କାମାନ୍ ବାରୁଣେ ଚ ପରଂ ବଲମ୍ ॥ ୨୦.୧୪॥
ଅଜୈକପାଦେ କୁପ୍ୟଂ ସ୍ୟାଦହିର୍ବୁଧ୍ନେ ଗୃହଂ ଶୁଭମ୍ ।
ରେବତ୍ୟାଂ ବହବୋ ଗାବୋ ହ୍ୟଶ୍ୱିନ୍ୟାଂ ତୁରଗାଂସ୍ତଥା ।
ଯାମ୍ୟେଽଥ ଜୀବିତନ୍ତୁ ସ୍ୟାଦ୍ୟଦି ଶ୍ରାଦ୍ଧଂ ପ୍ରୟଚ୍ଛତି ॥ ୨୦.୧୫॥
ଆଦିତ୍ୟବାରେ ତ୍ୱାରୋଗ୍ୟଂ ଚନ୍ଦ୍ରେ ସୌଭାଗ୍ୟମେବ ଚ ।
କୌଜେ ସର୍ୱତ୍ର ବିଜୟଂ ସର୍ୱାନ୍ କାମାନ୍ ବୁଧସ୍ୟ ତୁ ॥ ୨୦.୧୬॥
ବିଦ୍ୟାମଭୀଷ୍ଟା ଜୀବେ ତୁ ଧନଂ ବୈ ଭାର୍ଗବେ ପୁନଃ ।
ଶମୈଶ୍ୱରେ ଲଭେଦାୟୁଃ ପ୍ରତିପତ୍ସୁ ସୁତାନ୍ ଶୁଭାନ୍ ॥ ୨୦.୧୭॥
କନ୍ୟକା ବୈ ଦ୍ୱିତୀୟାୟାଂ ତୃତୀୟାୟାଂ ତୁ ବିନ୍ଦତି ।
ପଶୂନ୍କ୍ଷୁଦ୍ରାଂଶ୍ଚତୁର୍ଥ୍ୟାଂ ତୁ ପଞ୍ଚମ୍ୟାଂଶୋଭନାନ୍ ସୁତାନ୍ ॥ ୨୦.୧୮॥
ଷଷ୍ଟ୍ୟାଂ ଦ୍ୟୁତିଂ କୃଷିଂ ଚାପି ସପ୍ତମ୍ୟାଂ ଚ ଧନଂ ନରଃ ।
ଅଷ୍ଟମ୍ୟାମପି ବାଣିଜ୍ୟଂ ଲଭତେ ଶ୍ରାଦ୍ଧଦଃ ସଦା ॥ ୨୦.୧୯॥
ସ୍ୟାନ୍ନବମ୍ୟାମେକଖୁରଂ ଦଶମ୍ୟାଂ ଦ୍ୱିଖୁରଂ ବହୁ ।
ଏକାଦଶ୍ୟାଂ ତଥା ରୂପ୍ୟଂ ବ୍ରହ୍ମବର୍ଚସ୍ୱିନଃ ସୁତାନ୍ ॥ ୨୦.୨୦॥
ଦ୍ୱାଦଶ୍ୟାଂ ଜାତରୂପଂ ଚ ରଜତଂ କୁପ୍ୟମେବ ଚ ।
ଜ୍ଞାତିଶ୍ରୈଷ୍ଠ୍ୟଂ ତ୍ରୟୋଦଶ୍ୟାଂ ଚତୁର୍ଦଶ୍ୟାଂ ତୁ କ୍ରୁପ୍ରଜାଃ ।
ପଞ୍ଚଦଶ୍ୟାଂ ସର୍ୱକାମାନାପ୍ନୋତି ଶ୍ରାଦ୍ଧଦଃ ସଦା ॥ ୨୦.୨୧॥
ତସ୍ମାଚ୍ଛ୍ରାଦ୍ଧଂ ନ କର୍ତ୍ତବ୍ୟଂ ଚତୁର୍ଦଶ୍ୟାଂ ଦ୍ୱିଜାତିଭିଃ ।
ଶସ୍ତ୍ରେଣ ତୁ ହତାନାଂ ବୈ ତତ୍ର ଶ୍ରାଦ୍ଧଂ ପ୍ରକଲ୍ପୟେତ୍ ॥ ୨୦.୨୨॥
ଦ୍ରବ୍ୟବ୍ରାହ୍ମଣସମ୍ପତ୍ତୌ ନ କାଲନିୟମଃ କୃତଃ ।
ତସ୍ମାଦ୍ ଭୋଗାପବର୍ଗାର୍ଥଂ ଶ୍ରାଦ୍ଧଂ କୁର୍ୟୁର୍ଦ୍ୱିଜାତୟଃ ॥ ୨୦.୨୩॥
କର୍ମାରମ୍ଭେଷୁ ସର୍ୱେଷୁ କୁର୍ୟାଦାଭ୍ୟୁଦୟଂ ପୁନଃ ।
ପୁତ୍ରଜନ୍ମାଦିଷୁ ଶ୍ରାଦ୍ଧଂ ପାର୍ୱଣଂ ପର୍ୱସୁ ସ୍ମୃତମ୍ ॥ ୨୦.୨୪॥
ଅହନ୍ୟହନି ନିତ୍ୟଂ ସ୍ୟାତ୍ କାମ୍ୟଂ ନୈମିତ୍ତିକଂ ପୁନଃ ।
ଏକୋଦ୍ଦିଷ୍ଟାଦି ବିଜ୍ଞେୟଂ ବୃଦ୍ଧିଶ୍ରାଦ୍ଧଂ ତୁ ପାର୍ୱଣମ୍ ॥ ୨୦.୨୫॥
ଏତତ୍ ପଞ୍ଚବିଧଂ ଶ୍ରାଦ୍ଧଂ ମନୁନା ପରିକୀର୍ତିତମ୍ ।
ଯାତ୍ରାୟାଂ ଷଷ୍ଠମାଖ୍ୟାତଂ ତତ୍ପ୍ରୟତ୍ନେନ ପାଲୟେତ୍ ॥ ୨୦.୨୬॥
ଶୁଦ୍ଧୟେ ସପ୍ତମଂ ଶ୍ରାଦ୍ଧଂ ବ୍ରହ୍ମଣା ପରିଭାଷିତମ୍ ।
ଦୈବିକଂ ଚାଷ୍ଟମଂ ଶ୍ରାଦ୍ଧଂ ଯତ୍କୃତ୍ୱା ମୁଚ୍ୟତେ ଭୟାତ୍ ॥ ୨୦.୨୭॥
ସଂନ୍ଧ୍ୟାଂ ରୀତ୍ରୌ ନ କର୍ତ୍ତବ୍ୟଂ ରାହୋରନ୍ୟତ୍ର ଦର୍ଶନାତ୍ ।
ଦେଶାନାଂ ଚ ବିଶେଷେଣ ଭବେତ୍ ପୁଣ୍ୟମନନ୍ତକମ୍ ॥ ୨୦.୨୮॥
ଗଙ୍ଗାୟାମକ୍ଷୟଂ ଶ୍ରାଦ୍ଧଂ ପ୍ରୟାଗେଽମରକଣ୍ଟକେ ।
ଗାୟନ୍ତି ପିତରୋ ଗାଥାଂ କୀର୍ତ୍ତୟନ୍ତି ମନୀଷିଣଃ ॥ ୨୦.୨୯॥
ଏଷ୍ଟବ୍ୟା ବହବଃ ପୁତ୍ରାଃ ଶୀଲବନ୍ତୋ ଗୁଣାନ୍ୱିତାଃ ।
ତେଷାଂ ତୁ ସମବେତାନାଂ ଯଦ୍ୟେକୋଽପି ଗାୟାଂ ବ୍ରଜେତ୍ ॥ ୨୦.୩୦॥
ଗୟାଂ ପ୍ରାପ୍ୟାନୁଷଙ୍ଗେଣ ଯଦି ଶ୍ରାଦ୍ଧଂ ସମାଚରେତ୍ ।
ତାରିତାଃ ପିତରସ୍ତେନ ସ ଯାତି ପରମାଂ ଗତିମ୍ ॥ ୨୦.୩୧॥
ବରାହପର୍ୱତେ ଚୈବ ଗଙ୍ଗାୟାଂ ବୈ ବିଶେଷତଃ ।
ବାରାଣସ୍ୟାଂ ବିଶେଷେଣ ଯତ୍ର ଦେବଃ ସ୍ୱୟଂ ହରଃ ॥ ୨୦.୩୨॥
ଗଙ୍ଗାଦ୍ୱାରେ ପ୍ରଭାସେ ଚ ବିଲ୍ୱକେ ନୀଲପର୍ୱତେ ।
କୁରୁକ୍ଷେତ୍ରେ ଚ କୁବ୍ଜାମ୍ରେ ଭୃଗୁତୁଙ୍ଗେ ମହାଲୟେ ॥ ୨୦.୩୩॥
କେଦାରେ ଫଲ୍ଗୁତୀର୍ଥେ ଚ ନୈମିଷାରଣ୍ୟ ଏବ ଚ ।
ସରସ୍ୱତ୍ୟାଂ ବିଶେଷେଣ ପୁଷ୍କରେଷୁ ବିଶେଷତଃ ॥ ୨୦.୩୪॥
ନର୍ମଦାୟାଂ କୁଶାବର୍ତ୍ତେ ଶ୍ରୀଶୈଲେ ଭଦ୍ରକର୍ଣକେ ।
ବେତ୍ରବତ୍ୟାଂ ବିଶାଖାୟାଂ ଗୋଦାବର୍ୟାଂ ବିଶେଷତଃ ॥ ୨୦.୩୫॥
ଏବମାଦିଷୁ ଚାନ୍ୟେଷୁ ତୀର୍ଥେଷୁ ପୁଲିନେଷୁ ଚ ।
ନଦୀନାଂ ଚୈବ ତୀରେଷୁ ତୁଷ୍ୟନ୍ତି ପିତରଃ ସଦା ॥ ୨୦.୩୬॥
ବ୍ରୀହିଭିଶ୍ଚ ଯବୈର୍ମାଷୈରଦ୍ଭିର୍ମୂଲଫଲେନ ବା ।
ଶ୍ୟାମାକୈଶ୍ଚ ଯବୈଃ ଶାକୈର୍ନୀବାରୈଶ୍ଚ ପ୍ରିୟଙ୍ଗୁଭିଃ ।
ଗୌଧୂମୈଶ୍ଚ ତିଲୈର୍ମୁଦ୍ଗୈର୍ମାସଂ ପ୍ରୀଣୟତେ ପିତୄନ୍ ॥ ୨୦.୩୭॥
ଆମ୍ରାନ୍ ପାନେ ରତାନିକ୍ଷୂନ୍ ମୃଦ୍ୱୀକାଂଶ୍ଚ ସଦାଡିମାନ୍ ।
ବିଦାଶ୍ୱାଂଶ୍ଚ ଭରଣ୍ଡାଶ୍ଚ ଶ୍ରାଦ୍ଧକାଲେ ପ୍ରାଦପୟେତ୍ ॥ ୨୦.୩୮॥
ଲାଜାନ୍ ମଧୁୟୁତାନ୍ ଦଦ୍ୟାତ୍ ସକ୍ତୂନ୍ ଶର୍କରୟା ସହ ।
ଦଦ୍ୟାଚ୍ଛ୍ରାଦ୍ଧେ ପ୍ରୟତ୍ନେନ ଶୃଙ୍ଗାଟକକଶେରୁକାନ୍ ॥ ୨୦.୩୯॥
ଦ୍ୱୌ ମାସୌ ମତ୍ସ୍ୟମାଂସେନ ତ୍ରୀନ୍ ମାସାନ୍ ହାରିଣେନତୁ ।
ଔରଭ୍ରେଣାଥ ଚତୁରଃ ଶାକୁନେନେହ ପଞ୍ଚ ତୁ ।
ଷଣ୍ମାସାଂଶ୍ଛାଗମାଂସେନ ପାର୍ଷତେନାଥ ସପ୍ତ ବୈ ॥ ୨୦.୪୦॥
ଅଷ୍ଟାବେଣସ୍ୟ ମାଂସେନ ରୌରବେଣ ନବୈବ ତୁ ।
ଦଶମାସାଂସ୍ତୁ ତୃପ୍ୟନ୍ତି ବରାହମହିଷାମିଷୈଃ ॥ ୨୦.୪୧॥
ଶଶକୂର୍ମର୍ୟୋର୍ମାଂସେନ ମାସାନେକାଦଶୈବ ତୁ ।
ସଂବତ୍ସରଂ ତୁ ଗବ୍ୟେନ ପୟସା ପାୟସେନ ତୁ ।
ବାର୍ଧ୍ରୀଣସସ୍ୟ ମାଂସେନ ତୃପ୍ତିର୍ଦ୍ୱାଦଶବାର୍ଷିକୀ ॥ ୨୦.୪୨॥
କାଲଶାକଂ ମହାଶଲ୍କଃ ଖଙ୍ଗଲୋହାମିଷଂ ମଧୁ ।
ଆନନ୍ତ୍ୟାୟୈବ କଲ୍ପନ୍ତେ ମୁନ୍ୟନ୍ନାନି ଚ ସର୍ୱଶଃ ॥ ୨୦.୪୩॥
କ୍ରୀତ୍ୱା ଲବ୍ଧ୍ୱା ସ୍ୱୟଂ ବାଽଥ ମୃତାନାଦୃତ୍ୟ ବୈ ଦ୍ୱିଜଃ ।
ଦଦ୍ୟାଚ୍ଛ୍ରାଦ୍ଧେ ପ୍ରୟତ୍ନେନ ତଦସ୍ୟାକ୍ଷୟମୁଚ୍ୟତେ ॥ ୨୦.୪୪॥
ପିପ୍ପଲୀଂ କ୍ରମୁକଂ ଚୈବ ତଥା ଚୈବ ମସୂରକମ୍ ।
କୂଷ୍ମାଣ୍ଡାଲାବୁବାର୍ତ୍ତାକ ଭୂତୃଣଂ ସୁରସଂ ତଥା ॥ ୨୦.୪୫॥
କୁସୁମ୍ଭପିଣ୍ଡମୂଲଂ ବୈ ତନ୍ଦୁଲୀୟକମେବ ଚ ।
ରାଜମାଷାଂସ୍ତଥା କ୍ଷୀରଂ ମାହିଷାଜଂ ଚ ବିବର୍ଜୟେତ୍ ॥ ୨୦.୪୬॥
ଆଢକ୍ୟଃ କୋବିଦାରାଂଶ୍ଚ ପାଲକ୍ୟା ମରିଚାଂସ୍ତଥା ।
ବର୍ଜୟେତ୍ ସର୍ୱୟତ୍ନେନ ଶ୍ରାଦ୍ଧକାଲେ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମଃ ॥ ୨୦.୪୭॥
ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ ବିଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୨୦॥
କୂର୍ମପୁରାଣଏ ଉତ୍ତରଭାଗେ ଏକବିଂଶତିତମୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ବ୍ୟାସ ଉବାଚ ।
ସ୍ନାତ୍ୱା ଯଥୋକ୍ତଂ ସଂତର୍ପ୍ୟ ପିତୄଂଶ୍ଚନ୍ଦ୍ରକ୍ଷୟେ ଦ୍ୱିଜଃ ।
ପିଣ୍ଡାନ୍ୱାହାର୍ୟକଂ ଶ୍ରାଦ୍ଧଂ କୁର୍ୟାତ୍ ସୌମ୍ୟମନାଃ ଶୁଚିଃ ॥ ୨୧.୧॥
ପୂର୍ୱମେବ ପରୀକ୍ଷେତ ବ୍ରାହ୍ମଣଂ ବେଦପାରଗମ୍ ।
ତୀର୍ଥଂ ତଦ୍ ହବ୍ୟକବ୍ୟାନାଂ ପ୍ରଦାନେ ଚାତିଥିଃ ସ୍ମୃତଃ ॥ ୨୧.୨॥
ଯେ ସୋମପା ବିରଜସୋ ଧର୍ମଜ୍ଞାଃ ଶାନ୍ତଚେତସଃ ।
ବ୍ରତିନୋ ନିୟମସ୍ଥାଶ୍ଚ ଋତୁକାଲାଭିଗାମିନଃ ॥ ୨୧.୩॥
ପଞ୍ଚାଗ୍ନିରପ୍ୟଧୀୟାନୋ ଯଜୁର୍ୱେଦବିଦେବ ଚ ।
ବହ୍ୱୃଚଶ୍ଚ ତ୍ରିସୌପର୍ଣସ୍ତ୍ରିମଧୁର୍ୱାଽଥ ଯୋଽଭବତ୍ ॥ ୨୧.୪॥
ତ୍ରିଣାଚିକେତଚ୍ଛନ୍ଦୋଗୋ ଜ୍ୟେଷ୍ଠସାମଗ ଏବ ଚ ।
ଅଥର୍ୱଶିରସୋଽଧ୍ୟେତା ରୁଦ୍ରାଧ୍ୟାୟୀ ବିଶେଷତଃ ॥ ୨୧.୫॥
ଅଗ୍ନିହୋତ୍ରପରୋ ବିଦ୍ୱାନ୍ ନ୍ୟାୟବିଚ୍ଚ ଷଡଙ୍ଗବିତ୍ ।
ମନ୍ତ୍ରବ୍ରାହ୍ମଣବିଚ୍ଚୈବ ଯଶ୍ଚ ସ୍ୟାଦ୍ ଧର୍ମପାଠକଃ ॥ ୨୧.୬॥
ଋଷିବ୍ରତୀ ଋଷୀକଶ୍ଚ ତଥା ଦ୍ୱାଦଶବାର୍ଷିକଃ ।
ବ୍ରହ୍ମଦେୟାନୁସଂତାନୋ ଗର୍ଭଶୁଦ୍ଧଃ ସହସ୍ରଦଃ ॥ ୨୧.୭॥
ଚାନ୍ଦ୍ରାୟଣବ୍ରତଚରଃ ସତ୍ୟବାଦୀ ପୁରାଣବିତ୍ ।
ଗୁରୁଦେବାଗ୍ନିପୂଜାସୁ ପ୍ରସକ୍ତୋ ଜ୍ଞାନତତ୍ପରଃ ॥ ୨୧.୮॥
ବିମୁକ୍ତଃ ସର୍ୱତୋ ଧୀରୋ ବ୍ରହ୍ମଭୂତୋ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମଃ ।
ମହାଦେବାର୍ଚନରତୋ ବୈଷ୍ଣବଃ ପଙ୍କ୍ତିପାବନଃ ॥ ୨୧.୯॥
ଅହିଂସାନିରତୋ ନିତ୍ୟମପ୍ରତିଗ୍ରହଣସ୍ତଥା ।
ସତ୍ରୀ ଚ ଦାନନିରତା ବିଜ୍ଞେୟଃ ପଙ୍କ୍ତିପାବନଃ ॥ ୨୧.୧୦॥
ଯୁବାନଃ ଶ୍ରୋତ୍ରିୟାଃ ସ୍ୱସ୍ଥା ମହାୟଜ୍ଞପରାୟଣାଃ ।
ସାବିତ୍ରୀଜାପନିରତା ବ୍ରାହ୍ମଣାଃ ପଙ୍କ୍ତିପାବନାଃ ।
କୁଲାନାଂ ଶ୍ରୁତବନ୍ତଶ୍ଚ ଶୀଲବନ୍ତସ୍ତପସ୍ୱିନଃ ।
ଅଗ୍ନିଚିତ୍ସ୍ନାତକା ବିପ୍ରଃ ବିଜ୍ଞେୟାଃ ପଙ୍କ୍ତିପାବନାଃ ।
ମାତାପିତ୍ରୋର୍ହିତେ ଯୁକ୍ତଃ ପ୍ରାତଃ ସ୍ନାୟୀ ତଥା ଦ୍ୱିଜଃ ।
ଅଧ୍ୟାତ୍ମବିନ୍ମୁନିର୍ଦାନ୍ତୋ ବିଜ୍ଞେୟଃ ପଙ୍କ୍ତିପାବନଃ ॥ ୨୧.୧୧॥
ଜ୍ଞାନନିଷ୍ଠୋ ମହାୟୋଗୀ ବେଦାନ୍ତାର୍ଥବିଚିନ୍ତକଃ ।
ଶ୍ରଦ୍ଧାଲୁଃ ଶ୍ରାଦ୍ଧନିରତୋ ବ୍ରାହ୍ମଣଃ ପଙ୍କ୍ତିପାବନଃ ॥ ୨୧.୧୨॥
ବେଦବିଦ୍ୟାରତଃ ସ୍ନାତୋ ବ୍ରହ୍ମଚର୍ୟପରଃ ସଦା ।
ଅଥର୍ୱଣୋ ମୁମୁକ୍ଷୁଶ୍ଚ ବ୍ରାହ୍ମଣଃ ପଙ୍କ୍ତିପାବନଃ ॥ ୨୧.୧୩॥
ଅସମାନପ୍ରବରକୋ ହ୍ୟସଗୋତ୍ରସ୍ତଥୈବ ଚ ।
ଅସଂବନ୍ଧୀ ଚ ବିଜ୍ଞେୟୋ ବ୍ରାହ୍ମଣଃ ପଙ୍କ୍ତିପାବନଃ ॥ ୨୧.୧୪॥
ଭୋଜୟେଦ୍ ଯୋଗିନଂ ଶାନ୍ତଂ ତତ୍ତ୍ୱଜ୍ଞାନରତଂ ଯତଃ ।
ଅଲାଭେ ନୈଷ୍ଠିକଂ ଦାନ୍ତମୁପକୁର୍ୱାଣକଂ ତଥା ॥ ୨୧.୧୫॥
ତଦଲାଭେ ଗୃହସ୍ଥଂ ତୁ ମୁମୁକ୍ଷୁଂ ସଙ୍ଗବର୍ଜିତମ୍ ।
ସର୍ୱାଲାଭେ ସାଧକଂ ବା ଗୃହସ୍ଥମପି ଭୋଜୟେତ୍ ॥ ୨୧.୧୬॥
ପ୍ରକୃତେର୍ଗୁଣତତ୍ତ୍ୱଜ୍ଞୋ ଯସ୍ୟାଶ୍ନାତି ଯତିର୍ହବିଃ ।
ଫଲଂ ବେଦବିଦାଂ ତସ୍ୟ ସହସ୍ରାଦତିରିଚ୍ୟତେ ॥ ୨୧.୧୭॥
ତସ୍ମାଦ୍ ଯତ୍ନେନ ଯୋଗୀନ୍ଦ୍ରମୀଶ୍ୱରଜ୍ଞାନତତ୍ପରମ୍ ।
ଭୋଜୟେଦ୍ ହବ୍ୟକବ୍ୟେଷୁ ଅଲାଭାଦିତରାନ୍ ଦ୍ୱିଜାନ୍ ॥ ୨୧.୧୮॥
ଏଷ ବୈ ପ୍ରଥମଃ କଲ୍ପଃ ପ୍ରଦାନେ ହବ୍ୟକବ୍ୟଯୋଃ ।
ଅନୁକଲ୍ପସ୍ତ୍ୱୟଂ ଜ୍ଞେୟଃ ସଦା ସଦ୍ଭିରନୁଷ୍ଠିତଃ ॥ ୨୧.୧୯॥
ମାତାମହଂ ମାତୁଲଂ ଚ ସ୍ୱସ୍ତ୍ରୀୟଂ ଶ୍ୱଶୁରଂ ଗୁରୁମ୍ ।
ଦୌହିତ୍ରଂ ବିଟ୍ପତିଂ ବନ୍ଧୁମୃତ୍ୱିଗ୍ୟାଜ୍ୟୌ ଚ ଭୋଜୟେତ୍ ॥ ୨୧.୨୦॥
ନ ଶ୍ରାଦ୍ଧେ ଭୋଜୟେନ୍ମିତ୍ରଂ ଧନୈଃ କାର୍ୟୋଽସ୍ୟ ସଂଗ୍ରହଃ ।
ପୈଶାଚୀ ଦକ୍ଷିଣାଶା ହି ନୈବାମୁତ୍ର ଫଲପ୍ରଦା ॥ ୨୧.୨୧॥
କାମଂ ଶ୍ରାଦ୍ଧେଽର୍ଚ୍ଚୟେନ୍ମିତ୍ରଂ ନାଭିରୂପମପି ତ୍ୱରିମ୍ ।
ଦ୍ୱିଷତା ହି ହବିର୍ଭୁକ୍ତଂ ଭବତି ପ୍ରେତ୍ୟ ନିଷ୍ଫଲମ୍ ॥ ୨୧.୨୨॥
ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ହ୍ୟନଧୀୟାନସ୍ତୃଣାଗ୍ନିରିବ ଶାମ୍ୟତି ।
ତସ୍ମୈ ହବ୍ୟଂ ନ ଦାତବ୍ୟଂ ନ ହି ଭସ୍ମନି ହୂୟତେ ॥ ୨୧.୨୩॥
ଯଥୋଷରେ ବୀଜମୁପ୍ତ୍ୱା ନ ବପ୍ତା ଲଭତେ ଫଲମ୍ ।
ତଥାଽନୃଚେ ହବିର୍ଦତ୍ତ୍ୱା ନ ଦାତା ଲଭତେ ଫଲମ୍ ॥ ୨୧.୨୪॥
ଯାବତୋ ଗ୍ରସତେ ପିଣ୍ଡାନ୍ ହବ୍ୟକବ୍ୟେଷ୍ୱମନ୍ତ୍ରବିତ୍ ।
ତାବତୋ ଗ୍ରସତେ ପ୍ରେତ୍ୟ ଦୀପ୍ତାନ୍ ସ୍ଥୂଲାଂସ୍ତ୍ୱୟୋଗୁଡାନ୍ ॥ ୨୧.୨୫॥
ଅପି ବିଦ୍ୟାକୁଲୈର୍ୟୁକ୍ତା ହୀନବୃତ୍ତା ନରାଧମାଃ
ଯତ୍ରୈତେ ଭୁଞ୍ଜତେ ହବ୍ୟଂ ତଦ୍ ଭବେଦାସୁରଂ ଦ୍ୱିଜାଃ ॥ ୨୧.୨୬॥
ଯସ୍ୟ ବେଦଶ୍ଚ ବେଦୀ ଚ ବିଚ୍ଛିଦ୍ୟେତେ ତ୍ରିପୂରୁଷମ୍ ।
ସ ବୈ ଦୁର୍ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ନାର୍ହଃ ଶ୍ରାଦ୍ଧାଦିଷୁ କଦାଚନ ॥ ୨୧.୨୭॥
ଶୂଦ୍ରପ୍ରେଷ୍ୟୋ ଭୃତୋ ରାଜ୍ଞୋ ବୃଷଲୀ ଗ୍ରାମୟାଜକଃ ।
ବଧବନ୍ଧୋପଜୀବୀ ଚ ଷଡେତେ ବ୍ରହ୍ମବନ୍ଧବଃ ॥ ୨୧.୨୮॥
ଦତ୍ତାନୁୟୋଗୋ ଦ୍ରବ୍ୟାର୍ଥଂ ପତିତାନ୍ ମନୁରବ୍ରବୀତ୍ ।
ବେଦବିକ୍ରୟିଣୋ ହ୍ୟେତେ ଶ୍ରାଦ୍ଧାଦିଷୁ ବିଗର୍ହିତାଃ ॥ ୨୧.୨୯॥
ସୁତବିକ୍ରୟିଣୋ ଯେ ତୁ ପରପୂର୍ୱାସମୁଦ୍ଭବାଃ ।
ଅସାମାନ୍ୟାନ୍ ଯଜନ୍ତେ ଯେ ପତିତାସ୍ତେ ପ୍ରକୀର୍ତିତାଃ ॥ ୨୧.୩୦॥
ଅସଂସ୍କୃତାଧ୍ୟାପକା ଯେ ଭୃତ୍ୟା ବାଽଧ୍ୟାପୟନ୍ତି ଯେ ।
ଅଧୀୟତେ ତଥା ବେଦାନ୍ ପତିତାସ୍ତେ ପ୍ରକୀର୍ତିତାଃ ॥ ୨୧.୩୧॥
ବୃଦ୍ଧଶ୍ରାବକନିର୍ଗ୍ରନ୍ଥାଃ ପଞ୍ଚରାତ୍ରବିଦୋ ଜନାଃ ।
କାପାଲିକାଃ ପାଶୁପତାଃ ପାଷଣ୍ଡା ଯେ ଚ ତଦ୍ୱିଧାଃ ॥ ୨୧.୩୨॥
ଯସ୍ୟାଶ୍ନନ୍ତି ହବୀଂଷ୍ୟେତେ ଦୁରାତ୍ମାନସ୍ତୁ ତାମସାଃ ।
ନ ତସ୍ୟ ତଦ୍ ଭବେଚ୍ଛ୍ରାଦ୍ଧଂ ପ୍ରେତ୍ୟ ଚେହ ଫଲପ୍ରଦମ୍ ॥ ୨୧.୩୩॥
ଅନାଶ୍ରମୀ ଦ୍ୱିଜୋ ଯଃ ସ୍ୟାଦାଶ୍ରମୀ ବା ନିରର୍ଥକଃ ।
ମିଥ୍ୟାଶ୍ରମୀ ଚ ତେ ବିପ୍ରା ବିଜ୍ଞେୟାଃ ପଙ୍କ୍ତିଦୂଷକାଃ ॥ ୨୧.୩୪॥
ଦୁଶ୍ଚର୍ମା କୁନଖୀ କୁଷ୍ଠୀ ଶ୍ୱିତ୍ରୀ ଚ ଶ୍ୟାବଦନ୍ତକଃ ।
ବିଦ୍ଧ୍ୟଜନନଶ୍ଚୈବ ସ୍ତେନଃ କ୍ଲୀବୋଽଥ ନାସ୍ତିକଃ ॥ ୨୧.୩୫॥
ମଦ୍ୟପୋ ବୃଷଲୀସକ୍ତୋ ବୀରହା ଦିଧିଷୂପତିଃ ।
ଆଗାରଦାହୀ କୁଣ୍ଡାଶୀ ସୋମବିକ୍ରୟିଣୋ ଦ୍ୱିଜାଃ ॥ ୨୧.୩୬॥
ପରିବେତ୍ତା ଚ ହିଂସ୍ରଃ ଶ୍ଚ ପରିବିତ୍ତିର୍ନିରାକୃତିଃ ।
ପୌନର୍ଭବଃ କୁସୀଦଶ୍ଚ ତଥା ନକ୍ଷତ୍ରଦର୍ଶକଃ ॥ ୨୧.୩୭॥
ଗୀତବାଦିତ୍ରନିରତୋ ବ୍ୟାଧିତଃ କାଣ ଏବ ଚ ।
ହୀନାଙ୍ଗଶ୍ଚାତିରିକ୍ତାଙ୍ଗୋ ହ୍ୟବକୀର୍ଣୀସ୍ତଥୈବ ଚ ॥ ୨୧.୩୮॥
କାନ୍ତାଦୂଷୀ କୁଣ୍ଡଗୋଲୌ ଅଭିଶସ୍ତୋଽଥ ଦେବଲଃ
ମିତ୍ରଧ୍ରୁକ୍ ପିଶୁନଶ୍ଚୈବ ନିତ୍ୟଂ ଭାର୍ୟାନୁବର୍ତ୍ତିତଃ ॥ ୨୧.୩୯॥
ମାତାପିତ୍ରୋର୍ଗୁରୋସ୍ତ୍ୟାଗୀ ଦାରତ୍ୟାଗୀ ତଥୈବ ଚ
ଗୋତ୍ରସ୍ପୃକ୍ ଭ୍ରଷ୍ଟଶୌଚଶ୍ଚ କାଣ୍ଡସ୍ପୃଷ୍ଟସ୍ତଥୈବ ଚ ॥ ୨୧.୪୦॥
ଅନପତ୍ୟଃ କୂଟସାକ୍ଷୀ ଯାଚକୋ ରଙ୍ଗଜୀବକଃ ।
ସମୁଦ୍ରୟାୟୀ କୃତହା ତଥା ସମୟଭେଦକଃ ॥ ୨୧.୪୧॥
ଦେବନିନ୍ଦାପରଶ୍ଚୈବ ବେଦନିନ୍ଦାରତସ୍ତଥା ।
ଦ୍ୱିଜନିନ୍ଦାରତଶ୍ଚୈତେ ବର୍ଜ୍ୟାଃ ଶ୍ରାଦ୍ଧାଦିକର୍ମସୁ ॥ ୨୧.୪୨॥
କୃତଘ୍ନଃ ପିଶୁନଃ କ୍ରୂରୋ ନାସ୍ତିକୋ ବେଦନିନ୍ଦକଃ ।
ମିତ୍ରଧ୍ରୁକ୍ କୁହକଶ୍ଚୈବ ବିଶେଷାତ୍ ପଙ୍କ୍ତିଦୂଷକାଃ ॥ ୨୧.୪୩॥
ସର୍ୱେ ପୁନରଭୋଜ୍ୟାନ୍ନଃ ତଦାନାର୍ହାଶ୍ଚ କର୍ମସୁ ।
ବ୍ରହ୍ମଭାବନିରସ୍ତାଶ୍ଚ ବର୍ଜନୀୟାଃ ପ୍ରୟତ୍ନତଃ ॥ ୨୧.୪୪॥
ଶୂଦ୍ରାନ୍ନରସପୁଷ୍ଟାଙ୍ଗଃ ସଂଧ୍ୟୋପାସନବର୍ଜିତଃ ।
ମହାୟଜ୍ଞବିହୀନଶ୍ଚ ବ୍ରାହ୍ମଣଃ ପଙ୍କ୍ତିଦୂଷକଃ ॥ ୨୧.୪୫॥
ଅଧୀତନାଶନଶ୍ଚୈବ ସ୍ନାନହୋମବିବର୍ଜିତଃ ।
ତାମସୋ ରାଜସଶ୍ଚୈବ ବ୍ରାହ୍ମଣଃ ପଙ୍କ୍ତିଦୂଷକଃ ॥ ୨୧.୪୬॥
ବହୁନାଽତ୍ର କିମୁକ୍ତେନ ବିହିତାନ୍ ଯେ ନ କୁର୍ୱତେ ।
ନିନ୍ଦିତାନାଚରନ୍ତ୍ୟେତେ ବର୍ଜ୍ୟାଃ ଶ୍ରାଦ୍ଧେ ପ୍ରୟତ୍ନତଃ ॥ ୨୧.୪୭॥
ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
ଏକବିଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୨୧॥
କୂର୍ମପୁରାଣଏ ଉତ୍ତରଭାଗେ ଦ୍ୱାବିଂଶତିତମୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ବ୍ୟାସ ଉବାଚ ।
ଗୋମୟେନୋଦକୈର୍ଭୂମିଂ ଶୋଧୟିତ୍ୱା ସମାହିତଃ ।
ସନ୍ନିମନ୍ତ୍ର୍ୟ ଦ୍ୱିଜାନ୍ ସର୍ୱାନ୍ ସାଧୁଭିଃ ସନ୍ନିମନ୍ତ୍ରୟେତ୍ ॥ ୨୨.୧॥
ଶ୍ୱୋ ଭବିଷ୍ୟତି ମେ ଶ୍ରାଦ୍ଧଂ ପୂର୍ୱେଦ୍ୟୁରଭିପୂଜ୍ୟ ଚ ।
ଅସଂଭବେ ପରେଦ୍ୟୁର୍ୱା ଯଥୋକ୍ତୈର୍ଲକ୍ଷଣୈର୍ୟୁତାନ୍ ॥ ୨୨.୨॥
ତସ୍ୟ ତେ ପିତରଃ ଶ୍ରୁତ୍ୱା ଶ୍ରାଦ୍ଧକାଲମୁପସ୍ଥିତମ୍ ।
ଅନ୍ୟୋନ୍ୟଂ ମନସା ଧ୍ୟାତ୍ୱା ସମ୍ପତନ୍ତି ମନୋଜବାଃ ॥ ୨୨.୩॥
ବ୍ରାହ୍ମଣୈସ୍ତୈ ସହାଶ୍ନନ୍ତି ପିତରୋ ହ୍ୟନ୍ତରିକ୍ଷଗାଃ ।
ବାୟୁଭୂତାସ୍ତୁ ତିଷ୍ଠନ୍ତି ଭୁକ୍ତ୍ୱା ଯାନ୍ତି ପରାଂ ଗତିମ୍ ॥ ୨୨.୪॥
ଆମନ୍ତ୍ରିତାଶ୍ଚ ତେ ବିପ୍ରାଃ ଶ୍ରାଦ୍ଧକାଲ ଉପସ୍ଥିତେ ।
ବସେୟୁର୍ନିୟତାଃ ସର୍ୱେ ବ୍ରହ୍ମଚର୍ୟପରାୟଣାଃ ॥ ୨୨.୫॥
ଅକ୍ରୋଧନୋଽତ୍ୱରୋଽମତ୍ତଃ ସତ୍ୟବାଦୀ ସମାହିତଃ ।
ଭାରଂ ମୈଥୁନମଧ୍ୱାନଂ ଶ୍ରାଦ୍ଧକୃଦ୍ ବର୍ଜୟେଜ୍ଜପମ୍ ॥ ୨୨.୬॥
ଆମନ୍ତ୍ରିତୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ବା ଯୋଽନ୍ୟସ୍ମୈ କୁରୁତେ କ୍ଷଣମ୍ ।
ସ ଯାତି ନରକଂ ଘୋରଂ ସୂକରତ୍ୱାଂ ପ୍ରାୟାତି ଚ ॥ ୨୨.୭॥
ଆମନ୍ତ୍ରୟିତ୍ୱା ଯୋ ମୋହାଦନ୍ୟଂ ଚାମନ୍ତ୍ରୟେଦ୍ ଦ୍ୱିଜଃ ।
ସ ତସ୍ମାଦଧିକଃ ପାପୀ ବିଷ୍ଠାକୀଟୋଽଭିଜାୟତେ ॥ ୨୨.୮॥
ଶ୍ରାଦ୍ଧେ ନିମନ୍ତ୍ରିତୋ ବିପ୍ରୋ ମୈଥୁନଂ ଯୋଽଧିଗଚ୍ଛତି ।
ବ୍ରହ୍ମହତ୍ୟାମବାପ୍ନୋତି ତିର୍ୟଗ୍ୟୋନୌ ଚ ଜାୟତେ ॥ ୨୨.୯॥
ନିମନ୍ତ୍ରିତସ୍ତୁ ଯୋ ବିପ୍ରୋ ହ୍ୟଧ୍ୱାନଂ ଯାତି ଦୁର୍ମତିଃ ।
ଭବନ୍ତି ପିତରସ୍ତସ୍ୟ ତନ୍ମାସଂ ପାପଭୋଜନାଃ ॥ ୨୨.୧୦॥
ନିମନ୍ତ୍ରିତସ୍ତୁ ଯଃ ଶ୍ରାଦ୍ଧେ ପ୍ରକୁର୍ୟାତ୍ କଲହଂ ଦ୍ୱିଜଃ ।
ଭବନ୍ତି ତସ୍ୟ ତନ୍ମାସଂ ପିତରୋ ମଲଭୋଜନାଃ ॥ ୨୨.୧୧॥
ତସ୍ମାନ୍ନିମନ୍ତ୍ରିତଃ ଶ୍ରାଦ୍ଧେ ନିୟତାତ୍ମା ଭବେଦ୍ ଦ୍ୱିଜଃ ।
ଅକ୍ରୋଧନଃ ଶୌଚପରଃ କର୍ତା ଚୈବ ଜିତେନ୍ଦ୍ରିୟଃ ॥ ୨୨.୧୨॥
ଶ୍ୱୋଭୂତେ ଦକ୍ଷିଣାଂ ଗତ୍ୱା ଦିଶଂ ଦର୍ଭାନ୍ ସମାହିତଃ ।
ସମୂଲାନାହରେଦ୍ ବାରି ଦକ୍ଷିଣାଗ୍ରାନ୍ ସୁନିର୍ମଲାନ୍ ॥ ୨୨.୧୩॥
ଦକ୍ଷିଣାପ୍ରବଣଂ ସ୍ନିଗ୍ଧଂ ବିଭକ୍ତଂ ଶୁଭଲକ୍ଷଣମ୍ ।
ଶୁଚିଂ ଦେଶଂ ବିବିକ୍ତଂ ଚ ଗୋମୟେନୋପଲେପୟେତ୍ ॥ ୨୨.୧୪॥
ନଦୀତୀରେଷୁ ତୀର୍ଥେଷୁ ସ୍ୱଭୂମୌ ଚୈବ ନାମ୍ବୁଷୁ ।
ବିବିକ୍ତେଷୁ ଚ ତୁଷ୍ୟନ୍ତି ଦତ୍ତେନ ପିତରଃ ସଦା ॥ ୨୨.୧୫॥
ପାରକ୍ୟେ ଭୂମିଭାଗେ ତୁ ପିତୄଣାଂ ନୈବ ନିର୍ୱପେତ୍ ।
ସ୍ୱାମିଭିସ୍ତଦ୍ ବିହନ୍ୟେତ ମୋହାଦ୍ ଯତ୍ କ୍ରିୟତେ ନରୈଃ ॥ ୨୨.୧୬॥
ଅଟବ୍ୟଃ ପର୍ୱତାଃ ପୁଣ୍ୟାସ୍ତୀର୍ଥାନ୍ୟାୟତନାନି ଚ ।
ସର୍ୱାଣ୍ୟସ୍ୱାମିକାନ୍ୟାହୁର୍ନ ହ୍ୟେତେଷୁ ପରିଗ୍ରହଃ ॥ ୨୨.୧୭॥
ତିଲାନ୍ ପ୍ରବିକିରେତ୍ତତ୍ର ସର୍ୱତୋ ବନ୍ଧୟେଦଜାମ୍ ।
ଅସୁରୋପହତଂ ଶ୍ରାଦ୍ଧଂ ତିଲୈଃ ଶୁଦ୍ଧ୍ୟତ୍ୟଜେନ ବା ॥ ୨୨.୧୮॥
ତତୋଽନ୍ନଂ ବହୁସଂସ୍କାରଂ ନୈକବ୍ୟଞ୍ଜନମଚ୍ୟୁତମ୍ ।
ଚୋଷ୍ୟଂ ପେୟଂ ସମୃଦ୍ଧଂ ଚ ଯଥାଶକ୍ତ୍ୟା ପ୍ରକଲ୍ପୟେତ୍ ॥ ୨୨.୧୯॥
ତତୋ ନିବୃତ୍ତେ ମଧ୍ୟାହ୍ନେ ଲୁପ୍ତରୋମନଖାନ୍ ଦ୍ୱିଜାନ୍ ।
ଅଭିଗମ୍ୟ ଯଥାମାର୍ଗଂ ପ୍ରୟଚ୍ଛେଦ୍ ଦନ୍ତଧାବନମ୍ ॥ ୨୨.୨୦॥
ତୈଲମଭ୍ୟଞ୍ଜନଂ ସ୍ନାନଂ ସ୍ନାନୀୟଂ ଚ ପୃଥଗ୍ୱିଧମ୍ ।
ପାତ୍ରୈରୌଦୁମ୍ବରୈର୍ଦଦ୍ୟାଦ୍ ବୈଶ୍ୱଦୈବତ୍ୟପୂର୍ୱକମ୍ ॥ ୨୨.୨୧॥
ତତଃସ୍ନାନାନ୍ନିବୃତ୍ତେଭ୍ୟଃ ପ୍ରତ୍ୟୁତ୍ଥାୟକୃତାଞ୍ଜଲିଃ ।
ପାଦ୍ୟମାଚମନୀୟଂ ଚ ସମ୍ପ୍ରୟଚ୍ଛେଦ୍ ଯଥାକ୍ରମମ୍ ॥ ୨୨.୨୨॥
ଯେ ଚାତ୍ର ବିଶ୍ୱେଦେବାନାଂ ବିପ୍ରାଃ ପୂର୍ୱଂ ନିମନ୍ତ୍ରିତାଃ ।
ପ୍ରାଙ୍ମୁଖାନ୍ୟାସନାନ୍ୟେଷାଂ ତ୍ରିଦର୍ଭୋପହିତାନି ଚ ॥ ୨୨.୨୩॥
ଦକ୍ଷିଣାମୁଖମୁକ୍ତାନି ପିତୄଣାମାସନାନି ଚ ।
ଦକ୍ଷିଣାଗ୍ରେଷୁ ଦର୍ଭେଷୁ ପ୍ରୋକ୍ଷିତାନି ତିଲୋଦକୈଃ ॥ ୨୨.୨୪॥
ତେଷୂପବେଶୟେଦେତାନାସନଂ ସଂସ୍ପୃଶନ୍ନପି ।
ଆସଧ୍ୱମିତି ସଂଜଲ୍ପନ୍ନାସୀରଂସ୍ତେ ପୃଥକ୍ ପୃଥକ୍ ॥ ୨୨.୨୫॥
ଦ୍ୱୌ ଦୈବେ ପ୍ରାଙ୍ମୁଖୌ ପିତ୍ର୍ୟେ ତ୍ରୟଶ୍ଚୋଦଙ୍ମୁଖାସ୍ତଥା ।
ଏକୈକଂ ବା ଭବେତ୍ ତତ୍ର ଦେବମାତାମହେଷ୍ୱପି ॥ ୨୨.୨୬॥
ସତ୍କ୍ରିୟାଂ ଦେଶକାଲୌ ଚ ଶୌଚଂ ବ୍ରାହ୍ମଣସମ୍ପଦମ୍ ।
ପଞ୍ଚୈତାନ୍ ବିସ୍ତରୋ ହନ୍ତି ତସ୍ମାନ୍ନେହେତ ବିସ୍ତରମ୍ ॥ ୨୨.୨୭॥
ଅପି ବା ଭୋଜୟେଦେକଂ ବ୍ରାହ୍ମଣଂ ବେଦପାରଗମ୍ ।
ଶ୍ରୁତଶୀଲାଦିସମ୍ପନ୍ନମଲକ୍ଷଣବିବର୍ଜିତମ୍ ॥ ୨୨.୨୮॥
ଉଦ୍ଧୃତ୍ୟ ପାତ୍ରେ ଚାନ୍ନଂ ତତ୍ ସର୍ୱସ୍ମାତ୍ ପ୍ରକୃତାତ୍ ପୁନଃ ।
ଦେବତାୟତନେ ବାସୌ ନିବେଦ୍ୟାନ୍ୟତ୍ପ୍ରବର୍ତ୍ତୟେତ୍ ॥ ୨୨.୨୯॥
ପ୍ରାସ୍ୟେଦଗ୍ନୌ ତଦନ୍ନଂ ତୁ ଦଦ୍ୟାଦ୍ ବା ବ୍ରହ୍ମଚାରିଣେ ।
ତସ୍ମାଦେକମପି ଶ୍ରେଷ୍ଠଂ ବିଦ୍ୱାଂସଂ ଭୋଜୟେଦ୍ ଦ୍ୱିଜମ୍ ॥ ୨୨.୩୦॥
ଭିକ୍ଷୁକୋ ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ ବା ଭୋଜନାର୍ଥମୁପସ୍ଥିତଃ ।
ଉପବିଷ୍ଟେଷୁ ଯଃ ଶ୍ରାଦ୍ଧେ କାମଂ ତମପି ଭୋଜୟେତ୍ ॥ ୨୨.୩୧॥
ଅତିଥିର୍ୟସ୍ୟ ନାଶ୍ନାତି ନ ତଚ୍ଛ୍ରାଦ୍ଧଂ ପ୍ରଶସ୍ୟତେ ।
ତସ୍ମାତ୍ ପ୍ରୟତ୍ନାଚ୍ଛ୍ରାଦ୍ଧେଷୁ ପୂଜ୍ୟା ହ୍ୟତିଥୟୋ ଦ୍ୱିଜୈଃ ॥ ୨୨.୩୨॥
ଆତିଥ୍ୟରହିତେ ଶ୍ରାଦ୍ଧେ ଭୁଞ୍ଜତେ ଯେ ଦ୍ୱିଜାତୟଃ ।
କାକୟୋନିଂ ବ୍ରଜନ୍ତ୍ୟେତେ ଦାତା ଚୈବ ନ ସଂଶୟଃ ॥ ୨୨.୩୩॥
ହୀନାଙ୍ଗଃ ପତିତଃ କୁଷ୍ଠୀ ବ୍ରଣୀ ପୁକ୍କସନାସ୍ତିକୌ ।
କୁକ୍କୁଟାଃ ଶୂକରାଃ ଶ୍ୱାନୋ ବର୍ଜ୍ୟାଃ ଶ୍ରାଦ୍ଧେଷୁ ଦୂରତଃ ॥ ୨୨.୩୪॥
ବୀଭତ୍ସୁମଶୁଚିଂ ନଗ୍ନଂ ମତ୍ତଂ ଧୂର୍ତଂ ରଜସ୍ୱଲାମ୍ ।
ନୀଲକାଷାୟବସନପାଷଣ୍ଡାଂଶ୍ଚ ବିବର୍ଜୟେତ୍ ॥ ୨୨.୩୫॥
ଯତ୍ ତତ୍ର କ୍ରିୟତେ କର୍ମ ପୈତୃକଂ ବ୍ରାହ୍ମଣାନ୍ ପ୍ରତି ।
ତତ୍ସର୍ୱମେବ କର୍ତ୍ତବ୍ୟଂ ବୈଶ୍ୱଦୈବତ୍ୟପୂର୍ୱକମ୍ ॥ ୨୨.୩୬॥
ଯଥୋପବିଷ୍ଟାନ୍ ସର୍ୱାଂସ୍ତାନଲଂକୁର୍ୟାଦ୍ ବିଭୂଷଣୈଃ ।
ସ୍ରଗ୍ଦାମଭିଃ ଶିରୋବେଷ୍ଟୈର୍ଧୂପବାସୋଽନୁଲେପନୈଃ ॥ ୨୨.୩୭॥
ତତସ୍ତ୍ୱାବାହୟେଦ୍ ଦେବାନ୍ ବ୍ରାହ୍ମଣାନାମନୁଜ୍ଞୟା ।
ଉଦଙ୍ମୁଖୋ ଯଥାନ୍ୟାୟଂ ବିଶ୍ୱେ ଦେବାସ ଇତ୍ୟୃଚା ॥ ୨୨.୩୮॥
ଦ୍ୱେ ପବିତ୍ରେ ଗୃହୀତ୍ୱାଽଥ ଭାଜନେ କ୍ଷାଲିତେ ପୁନଃ ।
ଶଂନୋ ଦେବୀ ଜଲଂ କ୍ଷିପ୍ତ୍ୱା ଯବୋଽସୀତି ଯବାଂସ୍ତଥା ॥ ୨୨.୩୯॥
ଯା ଦିବ୍ୟା ଇତି ମନ୍ତ୍ରେଣ ହସ୍ତେ ତ୍ୱର୍ଘଂ ବିନିକ୍ଷିପେତ୍ ।
ପ୍ରଦଦ୍ୟାଦ୍ ଗନ୍ଧମାଲ୍ୟାନି ଧୂପାଦୀନି ଚ ଶକ୍ତିତଃ ॥ ୨୨.୪୦॥
ଅପସବ୍ୟଂ ତତଃ କୃତ୍ୱା ପିତୄଣାଂ ଦକ୍ଷିଣାମୁଖଃ ।
ଆବାହନଂ ତତଃ କୁର୍ୟାଦୁଶନ୍ତସ୍ତ୍ୱେତ୍ୟୃଚା ବୁଧଃ ॥ ୨୨.୪୧॥
ଆବାହ୍ୟ ତଦନୁଜ୍ଞାତୋ ଜପେଦାୟନ୍ତୁ ନସ୍ତତଃ ।
ଶଂନୋ ଦେବ୍ୟୋଦକଂ ପାତ୍ରେ ତିଲୋଽସୀତି ତିଲାଂସ୍ତଥା ॥ ୨୨.୪୨॥
କ୍ଷିପ୍ତ୍ୱା ଚାର୍ଘଂ ଯଥାପୂର୍ୱଂ ଦତ୍ତ୍ୱା ହସ୍ତେଷୁ ବୈ ପୁନଃ ।
ସଂସ୍ରବାଂଶ୍ଚ ତତଃ ସର୍ୱାନ୍ ପାତ୍ରେ କୁର୍ୟାତ୍ ସମାହିତଃ ॥ ୨୨.୪୩॥
ପିତୃଭ୍ୟଃ ସ୍ଥାନମେତଚ୍ଚ ନ୍ୟୁବ୍ଜପାତ୍ରଂ ନିଧାପୟେତ୍ ।
ଅଗ୍ନୌ କରିଷ୍ୟନ୍ନାଦାୟ ପୃଚ୍ଛେଦନ୍ନଂ ଘୃତପ୍ଲୁତମ୍ ।
କୁରୁଷ୍ୱେତ୍ୟଭ୍ୟନୁଜ୍ଞାତୋ ଜୁହୁୟାଦୁପବୀତବାନ୍ ॥ ୨୨.୪୪॥
ଯଜ୍ଞୋପବୀତିନା ହୋମଃ କର୍ତ୍ତବ୍ୟଃ କୁଶପାଣିନା ।
ପ୍ରାଚୀନାବୀତିନା ପିତ୍ର୍ୟଂ ବୈଶ୍ୱଦେବଂ ତୁ ହୋମବିତ୍ ॥ ୨୨.୪୫॥
ଦକ୍ଷିଣଂ ପାତୟେଜ୍ଜାନୁଂ ଦେବାନ୍ ପରିଚରନ୍ ସଦା ।
ପିତୃଣାଂ ପରିଚର୍ୟାସୁ ପାତୟେଦିତରଂ ତଥା ॥ ୨୨.୪୬॥
ସୋମାୟ ବୈ ପିତୃମତେ ସ୍ୱଧା ନମ ଇତି ବ୍ରୁବନ୍ ।
ଅଗ୍ନୟେ କବ୍ୟବାହନାୟ ସ୍ୱଧେତି ଜୁହୁୟାତ୍ ତତଃ ॥ ୨୨.୪୭॥
ଅଗ୍ନ୍ୟଭାବେ ତୁ ବିପ୍ରସ୍ୟ ପାଣାବେବୋପପାଦୟେତ୍ ।
ମହାଦେବାନ୍ତିକେ ବାଽଥ ଗୋଷ୍ଠେ ବା ସୁସମାହିତଃ ॥ ୨୨.୪୮॥
ତତସ୍ତୈରଭ୍ୟନୁଜ୍ଞାତୋ ଗତ୍ୱା ବୈ ଦକ୍ଷିଣାଂ ଦିଶମ୍ ।
ଗୋମୟେନୋପଲିପ୍ୟୋର୍ୱୀଂ ସ୍ଥାନଂ କୁର୍ୟାତ୍ସସୈକତମ୍ ॥ ୨୨.୪୯॥
ମଣ୍ଡଲଂ ଚତୁରସ୍ରଂ ବା ଦକ୍ଷିଣାପ୍ରବଣଂ ଶୁଭମ୍ ।
ତ୍ରିରୁଲ୍ଲିଖେତ୍ତସ୍ୟ ମଧ୍ୟଂ ଦର୍ଭେଣୈକେନ ଚୈବ ହି ॥ ୨୨.୫୦॥
ତତଃ ସଂସ୍ତୀର୍ୟ ତତ୍ସ୍ଥାନେ ଦର୍ଭାନ୍ୱୈ ଦକ୍ଷିଣାଗ୍ରକାନ୍ ।
ତ୍ରୀନ୍ ପିଣ୍ଡାନ୍ ନିର୍ୱପେତ୍ ତତ୍ର ହବିଃ ଶେଷାତ୍ସମାହିତଃ ॥ ୨୨.୫୧॥
ଲୁପ୍ତ ପିଣ୍ଡାଂସ୍ତୁ ତଂ ହସ୍ତଂ ନିମୃଜ୍ୟାଲ୍ଲେପଭାଗିନାମ୍ ।
ତେଷୁ ଦର୍ଭେଷ୍ୱଥାଚମ୍ୟ ତ୍ରିରାଚମ୍ୟ ଶନୈରସୂନ୍ ।
ତଦନ୍ନଂ ତୁ ନମସ୍କୁର୍ୟାତ୍ ପିତୄନେବ ଚ ମନ୍ତ୍ରବିତ୍ ॥ ୨୨.୫୨॥
ଉଦକଂ ନିନୟେଚ୍ଛେଷଂ ଶନୈଃ ପିଣ୍ଡାନ୍ତିକେ ପୁନଃ ।
ଅବଜିଘ୍ରେଚ୍ଚ ତାନ୍ ପିଣ୍ଡାନ୍ ଯଥାନ୍ୟୁପ୍ତ୍ୱା ସମାହିତଃ ॥ ୨୨.୫୩॥
ଅଥ ପିଣ୍ଡାଚ୍ଚ ଶିଷ୍ଟାନ୍ନଂ ବିଧିନା ଭୋଜୟେଦ୍ ଦ୍ୱିଜାନ୍ ।
ମାଂସାନ୍ୟପୂପାନ୍ ବିବିଧାନ୍ ଦଦ୍ୟାତ୍ କୃଶରପାୟସମ୍ ॥ ୨୨.୫୪॥
ତତୋଽନ୍ନମୁତ୍ସୃଜେଦ୍ଭୁକ୍ତେଷ୍ୱଗ୍ରତୋ ବିକିରନ୍ଭୁବି ।
ପୃଷ୍ଟ୍ୱା ତଦନ୍ନମିତ୍ୟେବ ତୃପ୍ତାନାଚାମୟେତ୍ତତଃ ॥ ୨୨.୫୫॥
ଆଚାନ୍ତାନନୁଜାନୀୟାଦଭିତୋ ରମ୍ୟତାମିତି ।
ସ୍ୱଧାସ୍ତ୍ୱିତି ଚ ତେ ବ୍ରୂୟୁର୍ବ୍ରାହ୍ମଣାସ୍ତଦନନ୍ତରମ୍ ॥ ୨୨.୫୬॥
ତତୋ ଭୁକ୍ତବତାଂ ତେଷାଂ ଅନ୍ନଶେଷଂ ନିବେଦୟେତ୍ ।
ଯଥା ବ୍ରୂୟୁଃ ସ୍ତଥା କୁର୍ୟାତ୍ ଅନୁଜ୍ଞାତସ୍ତୁ ତୈର୍ଦ୍ୱିଜୈଃ ॥ ୨୨.୫୭॥
ପିତ୍ରେ ସ୍ୱଦିତମିତ୍ୟେବ ବାଚ୍ୟଂ ଗୋଷ୍ଟେଷୁ ସୁଶ୍ରିତମ୍ ।
ସମ୍ପନ୍ନମିତ୍ୟଭ୍ୟୁଦୟେ ଦେବେ ସେବିତମିତ୍ୟପି ॥ ୨୨.୫୮॥
ବିସୃଜ୍ୟ ବ୍ରାହ୍ମଣାନ୍ ତାନ୍ୱୈ ପିତୃପୂର୍ୱନ୍ତୁ ବାଗ୍ୟତଃ ।
ଦକ୍ଷିଣାନ୍ଦିଶମାକାଂକ୍ଷନ୍ୟାଚେତେମାନ୍ୱରାନ୍ ପିତୄନ୍ ॥ ୨୨.୫୯॥
ଦାତାରୋ ନୋଽଭିବର୍ଧନ୍ତାଂ ବେଦାଃ ସନ୍ତତିରେବ ଚ ।
ଶ୍ରଦ୍ଧା ଚ ନୋ ମା ବିଗମଦ୍ବହୁଦେୟଞ୍ଚ ନୋସ୍ତ୍ୱିତି ॥ ୨୨.୬୦॥
ପିଣ୍ଡାଂସ୍ତୁ ଗୋଽଜବିପ୍ରେଭ୍ୟଃ ଦଦ୍ୟାଦଗ୍ନୌ ଜଲେଽପି ବା ।
ମଧ୍ୟମନ୍ତୁ ତତଃ ପିଣ୍ଡମଦ୍ୟାତ୍ପତ୍ନୀ ସୁତାର୍ଥିନୀ ॥ ୨୨.୬୧॥
ପ୍ରକ୍ଷାଲ୍ୟ ହସ୍ତ ବାଚମ୍ୟ ଜ୍ଞାତିଂ ଶେଷେଣ ତୋଷୟେତ୍ ।
ସୂପଶାକଫଲାନୀକ୍ଷୂନ୍ ପୟୋ ଦଧି ଘୃତଂ ମଧୁ ॥ ୨୨.୬୨॥
ଅନ୍ନଂ ଚୈବ ଯଥାକାମଂ ବିବିଧଂ ଭୋଜ୍ୟପେୟକମ୍ ।
ଯଦ୍ ଯଦିଷ୍ଟଂ ଦ୍ୱିଜେନ୍ଦ୍ରାଣାଂ ତତ୍ସର୍ୱଂ ବିନିବେଦୟେତ୍ ॥ ୨୨.୬୩॥
ଧାନ୍ୟାଂସ୍ତିଲାଂଶ୍ଚ ବିବିଧାନ୍ ଶର୍କରା ବିବିଧାସ୍ତଥା ।
ଉଷ୍ଣମନ୍ନଂ ଦ୍ୱିଜାତିଭ୍ୟୋ ଦାତବ୍ୟଂ ଶ୍ରେୟ ଇଚ୍ଛତା ।
ଅନ୍ୟତ୍ର ଫଲମୂଲେଭ୍ୟଃ ପାନକେଭ୍ୟସ୍ତଥୈବ ଚ ॥ ୨୨.୬୪॥
ନଭୂମୌ ପାତୟେଜ୍ଜାନୁଂ ନ କୁପ୍ୟେନ୍ନାନୃତଂ ବଦେତ୍ ।
ନ ପାଦେନ ସ୍ପୃଶେଦନ୍ନଂ ନ ଚୈବମବଧୂନୟେତ୍ ॥ ୨୨.୬୫॥
କ୍ରୋଧେନୈବଚ ଯତ୍ଭୁକ୍ତଂ ଯଦ୍ଭୁକ୍ତଂ ତ୍ୱୟଥାବିଧି ।
ଯାତୁଧାନା ବିଲୁମ୍ପନ୍ତି ଜଲ୍ପତା ଚୋପପାଦିତମ୍ ॥ ୨୨.୬୬॥
ସ୍ୱିନ୍ନଗାତ୍ରୋ ନ ତିଷ୍ଠେତ ସନ୍ନିଧୌ ତୁ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମାଃ ।
ନଚ ପଶ୍ୟେତ କାକାଦୀନ୍ ପକ୍ଷିଣଃ ପ୍ରତିଷେଧୟେତ୍ ।
ତଦ୍ରୂପାଃ ପିତରସ୍ତତ୍ର ସମାୟାନ୍ତି ବୁଭୁକ୍ଷବଃ ॥ ୨୨.୬୭॥
ନ ଦଦ୍ୟାତ୍ ତତ୍ର ହସ୍ତେନ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷଂ ଲବଣଂ ତଥା ।
ନ ଚାୟସେନ ପାତ୍ରେଣ ନ ଚୈବାଶ୍ରଦ୍ଧୟା ପୁନଃ ॥ ୨୨.୬୮॥
କାଞ୍ଚନେନ ତୁ ପାତ୍ରେଣ ରାଜତୋଦୁମ୍ବରେଣ ବା
ଦତ୍ତମକ୍ଷୟତାଂ ଯାତି ଖଡ୍ଗେନ ଚ ବିଶେଷତଃ ॥ ୨୨.୬୯॥
ପାତ୍ରେ ତୁ ମୃଣ୍ମୟେ ଯୋ ବୈ ଶ୍ରାଦ୍ଧେ ଭୋଜୟତେ ଦ୍ୱିଜାନ୍ ।
ସ ଯାତି ନରକଂ ଘୋରଂ ଭୋକ୍ତା ଚୈବ ପୁରୋଧସଃ ॥ ୨୨.୭୦॥
ନ ପଙ୍କ୍ତ୍ୟାଂ ବିଷମଂ ଦଦ୍ୟାନ୍ନ ଯାଚେନ୍ନ ଚ ଦାପୟେତ୍ ।
ଯାଚିତା ଦାପିତା ଦାତା ନରକାନ୍ ଯାନ୍ତି ଦାରୁଣାନ୍ ॥ ୨୨.୭୧॥
ଭୁଞ୍ଜୀରନ୍ ବାଗ୍ୟତାଃ ଶିଷ୍ଟା ନ ବ୍ରୂୟୁଃ ପ୍ରାକୃତାନ୍ ଗୁଣାନ୍ ।
ତାବଦ୍ଧି ପିତରୋଽଶ୍ନନ୍ତି ଯାବନ୍ନୋକ୍ତା ହବିର୍ଗୁଣାଃ ॥ ୨୨.୭୨॥
ନାଗ୍ରାସନୋପବିଷ୍ଟସ୍ତୁ ଭୁଞ୍ଜୀତ ପ୍ରଥମଂ ଦ୍ୱିଜଃ ।
ବହୂନାଂ ପଶ୍ୟତାଂ ସୋଽନ୍ୟଃ ପଙ୍କ୍ତ୍ୟା ହରତି କିଲ୍ବିଷମ୍ ॥ ୨୨.୭୩॥
ନ କିଞ୍ଚିଦ୍ ବର୍ଜୟେଚ୍ଛ୍ରାଦ୍ଧେ ନିୟୁକ୍ତସ୍ତୁ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମଃ ।
ନ ମାଂସଂ ପ୍ରତିଷେଧେତ ନ ଚାନ୍ୟସ୍ୟାନ୍ନମୀକ୍ଷୟେତ୍ ॥ ୨୨.୭୪॥
ଯୋ ନାଶ୍ନାତି ଦ୍ୱିଜୋ ମାଂସଂ ନିୟୁକ୍ତଃ ପିତୃକର୍ମଣି ।
ସ ପ୍ରେତ୍ୟ ପଶୁତାଂ ଯାତି ସଂଭବାନେକବିଂଶତିମ୍ ॥ ୨୨.୭୫॥
ସ୍ୱାଧ୍ୟାୟାଞ୍ଚ୍ଛ୍ରବୟେଦେଷାଂ ଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ରାଣି ଚୈବ ହି ।
ଇତିହାସପୁରାଣାନି ଶ୍ରାଦ୍ଧକଲ୍ପାଂଶ୍ଚ ଶୋଭନାନ୍ ॥ ୨୨.୭୬॥
ତତୋଽନ୍ନମୁତ୍ସୃଜେଦ୍ ଭୁକ୍ତା ସାଗ୍ରତୋ ବିକିରନ୍ ଭୁବି ।
ପୃଷ୍ଟ୍ୱା ତୃପ୍ତାଃ ସ୍ଥ ଇତ୍ୟେବଂ ତୃପ୍ତାନାଚାମୟେତ୍ ତତଃ ॥ ୨୨.୭୭॥
ଆଚାନ୍ତାନନୁଜାନୀୟାଦଭିତୋ ରମ୍ୟତାମିତି ।
ସ୍ୱଧାଽସ୍ତ୍ୱିତି ଚ ତଂ ବ୍ରୂୟୁର୍ବ୍ରାହ୍ମଣାସ୍ତଦନନ୍ତରମ୍ ॥ ୨୨.୭୮॥
ତତୋ ଭୁକ୍ତବତାଂ ତେଷାମନ୍ନଶେଷଂ ନିବେଦୟେତ୍ ।
ଯଥା ବ୍ରୂୟୁସ୍ତଥା କୁର୍ୟାଦନୁଜ୍ଞାତସ୍ତୁ ତୈର୍ଦ୍ୱିଜୈଃ ॥ ୨୨.୭୯॥
ପିତ୍ର୍ୟେ ସ୍ୱଦିତ ଇତ୍ୟେବ ବାକ୍ୟଂ ଗୋଷ୍ଠେଷୁ ସୂତ୍ରିତମ୍ ।
ସମ୍ପନ୍ନମିତ୍ୟଭ୍ୟୁଦୟେ ଦୈବେ ରୋଚତ ଇତ୍ୟପି ॥ ୨୨.୮୦॥
ବିସୃଜ୍ୟ ବ୍ରାହ୍ମଣାନ୍ ଲ୍ତୁତ୍ୱା ବୈ ଦୈବପୂର୍ୱଂ ତୁ ବାଗ୍ୟତଃ ।
ଦକ୍ଷିଣାଂ ଦିଶମାକାଙ୍କ୍ଷନ୍ୟାଚେତେମାନ୍ ବରାନ୍ ପିତୄନ୍ ॥ ୨୨.୮୧॥
ଦାତାରୋ ନୋଽଭିବର୍ଦ୍ଧନ୍ତାଂ ବେଦାଃ ସଂତତିରେବ ଚ ।
ଶ୍ରଦ୍ଧା ଚ ନୋ ମା ବ୍ୟଗମଦ୍ ବହୁଦେୟଂ ଚ ନୋସ୍ତ୍ତ୍ୱିତି ॥ ୨୨.୮୨॥
ପିଣ୍ଡାଂସ୍ତୁ ଗୋଽଜବିପ୍ରେଭ୍ୟୋ ଦଦ୍ୟାଦଗ୍ନୌ ଜଲେଽପି ବା ।
ମଧ୍ୟମଂ ତୁ ତତଃ ପିଣ୍ଡମଦ୍ୟାତ୍ ପତ୍ନୀ ସୁତାର୍ଥିନୀ ॥ ୨୨.୮୩॥
ପ୍ରକ୍ଷାଲ୍ୟ ହସ୍ତାବାଚମ୍ୟ ଜ୍ଞାତୀନ୍ ଶେଷେଣ ତୋଷୟେତ୍ ।
ଜ୍ଞାତିଷ୍ୱପି ଚତୁଷ୍ଟେଷୁ ସ୍ୱାନ୍ ଭୃତ୍ୟାନ୍ ଭୋଜୟୋତ୍ ତତଃ ॥ ୨୨.୮୪॥
ପଶ୍ଚାତ୍ ସ୍ୱୟଂ ଚ ପତ୍ନୀଭିଃ ଶେଷମନ୍ନଂ ସମାଚରେତ୍ ।
ନୋଦ୍ୱାସୟେତ୍ ତଦୁଚ୍ଛିଷ୍ଟଂ ଯାବନ୍ନାସ୍ତଂଗତୋ ରବିଃ ॥ ୨୨.୮୫॥
ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ ଭବେତାଂ ତୁ ଦମ୍ପତୀ ରଜନୀଂ ତୁ ତାମ୍ ।
ଦତ୍ତ୍ୱା ଶ୍ରାଦ୍ଧଂ ତଥା ଭୁକ୍ତ୍ୱା ସେବତେ ଯସ୍ତୁ ମୈଥୁନମ୍ ॥ ୨୨.୮୬॥
ମହାରୌରବମାସାଦ୍ୟ କୀଟୟୋନିଂ ବ୍ରଜେତ୍ ପୁନଃ ॥ ୨୨.୮୭॥
ଶୁଚିରକ୍ରୋଧନଃ ଶାନ୍ତଃ ସତ୍ୟବାଦୀ ସମାହିତଃ ।
ସ୍ୱାଧ୍ୟାୟଂ ଚ ତଥାଽଧ୍ୱାନଂ କର୍ତ୍ତା ଭୋକ୍ତା ଚ ବର୍ଜୟେତ୍ ॥ ୨୨.୮୮॥
ଶ୍ରାଦ୍ଧଂ ଭୁକ୍ତ୍ୱା ପରଶ୍ରାଦ୍ଧଂ ଭୁଞ୍ଜତେ ଯେ ଦ୍ୱିଜାତୟଃ ।
ମହାପାତିକିଭିସ୍ତୁଲ୍ୟା ଯାନ୍ତି ତେ ନରକାନ୍ ବହୂନ୍ ॥ ୨୨.୮୯॥
ଏଷ ବୋ ବିହିତଃ ସମ୍ୟକ୍ ଶ୍ରାଦ୍ଧକଲ୍ପଃ ସନାତନଃ ।
ଆନେନ ବର୍ଦ୍ଧୟେନ୍ନିତ୍ୟଂ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ବ୍ୟସନାନ୍ୱିତଃ ॥ ୨୨.୯୦॥
ଆମଶ୍ରାଦ୍ଧଂ ଦ୍ୱିଜଃ କୁର୍ୟାଦ୍ ବିଧିଜ୍ଞଃ ଶ୍ରଦ୍ଧୟାନ୍ୱିତଃ ।
ତେନାଗ୍ନୌ କରଣଂ କୁର୍ୟାତ୍ ପିଣ୍ଡାଂସ୍ତେନୈବ ନିର୍ୱପେତ୍ ॥ ୨୨.୯୧॥
ଯୋଽନେନ ବିଧିନା ଶ୍ରାଦ୍ଧଂ କୁର୍ୟାତ୍ ଶାନ୍ତମାନସଃ ।
ବ୍ୟପେତକଲ୍ପଷୋ ନିତ୍ୟଂ ଯୋଗିନାଂ ବର୍ତ୍ତତେ ପଦମ୍ ॥ ୨୨.୯୨॥
ତସ୍ମାତ୍ ସର୍ୱପ୍ରୟତ୍ନେନ ଶ୍ରାଦ୍ଧଂ କୁର୍ୟାଦ୍ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମଃ ।
ଆରାଧିତୋ ଭବେଦୀଶସ୍ତେନ ସମ୍ୟକ୍ ସନାତନଃ ॥ ୨୨.୯୩॥
ଅପି ମୂଲୈର୍ଫଲୈର୍ୱାଽପି ପ୍ରକୁର୍ୟାନ୍ନିର୍ଧନୋ ଦ୍ୱିଜଃ ।
ତିଲୋଦକୈସ୍ତର୍ପୟିତ୍ୱା ପିତୄନ୍ ସ୍ନାତ୍ୱା ସମାହିତଃ ॥ ୨୨.୯୪॥
ନ ଜୀବତ୍ପିତୃକୋ ଦଦ୍ୟାଦ୍ଧୋମାନ୍ତଂ ବା ବିଧୀୟତେ ।
ଯେଷାଂ ବାପି ପିତା ଦଦ୍ୟାତ୍ ତେଷାଂ ଚୈକେ ପ୍ରଚକ୍ଷତେ ॥ ୨୨.୯୫॥
ପିତା ପିତାମହଶ୍ଚୈବ ତଥୈବ ପ୍ରପିତାମହଃ ।
ଯୋ ଯସ୍ୟ ପ୍ରୀୟତେ ତସ୍ମୈ ଦେୟଂ ନାନ୍ୟସ୍ୟ ତେନ ତୁ ॥ ୨୨.୯୬॥
ଭୋଜୟେଦ୍ ବାପି ଜୀବନ୍ତଂ ଯଥାକାମଂ ତୁ ଭକ୍ତିତଃ ।
ନ ଜୀବନ୍ତମତିକ୍ରମ୍ୟ ଦଦାତି ପ୍ରୟତଃ ଶୁଚିଃ ॥ ୨୨.୯୭॥
ଦ୍ୱ୍ୟାମୁଷ୍ୟାୟଣିକୋ ଦଦ୍ୟାଦ୍ ବୀଜିକ୍ଷେତ୍ରିକୟୋଃ ସମମ୍ ।
ଅଧିକାରୀ ଭବେତ୍ସୋଽଥ ନିୟୋଗୋତ୍ପାଦିତୋ ଯଦି ॥ ୨୨.୯୮॥
ଅନିୟୁକ୍ତଃ ସୁତୋ ଯଶ୍ଚ ଶୁକ୍ରତୋ ଜାୟତେ ତ୍ୱିହ ।
ପ୍ରଦଦ୍ୟାଦ୍ ବୀଜିନେ ପିଣ୍ଡଂ କ୍ଷେତ୍ରିଣେ ତୁ ତତୋଽନ୍ୟଥା ॥ ୨୨.୯୯॥
ଦ୍ୱୌ ପିଣ୍ଡୌ ନିର୍ୱପେତ୍ ତାଭ୍ୟାଂ କ୍ଷେତ୍ରିଣେ ବୀଜିନେ ତଥା ।
କୀର୍ତ୍ତୟେଦଥ ଚୈକସ୍ମିନ୍ ବୀଜିନଂ କ୍ଷେତ୍ରିଣଂ ତତଃ ।
ମୃତାହନି ତୁ କର୍ତ୍ତବ୍ୟମେକୋଦିଷ୍ଟଂ ବିଧାନତଃ ॥ ୨୨.୧୦୦॥
ଅଶୌଚେ ସ୍ୱେ ପରିକ୍ଷୀଣେ କାମ୍ୟଂ ବୈ କାମତଃ ପୁନଃ ।
ପୂର୍ୱାହ୍ନି ଚୈବ କର୍ତ୍ତବ୍ୟଂ ଶ୍ରାଦ୍ଧମଭ୍ୟୁଦୟାର୍ଥିନା ॥ ୨୨.୧୦୧॥
ଦେବବତ୍ସର୍ୱମେବ ସ୍ୟାଦ୍ ନୈବ କାର୍ୟାଃ ତିଲୈଃ କ୍ରିୟା ।
ଦର୍ଭାଶ୍ଚ ଋଜବଃ କାର୍ୟା ଯୁଗ୍ମାନ୍ ବୈ ଭୋଜୟେଦ୍ ଦ୍ୱିଜାନ୍ ॥ ୨୨.୧୦୧॥
ନାନ୍ଦୀମୁଖାସ୍ତୁ ପିତରଃ ପ୍ରୀୟନ୍ତାମିତି ବାଚୟେତ୍ ।
ମାତୃଶ୍ରାଦ୍ଧଂ ତୁ ପୂର୍ୱଂ ସ୍ୟାତ୍ ପିତୄଣାଂ ତଦନନ୍ତରମ୍ ॥ ୨୨.୧୦୩॥
ତତୋ ମାତାମହାନାଂ ତୁ ବୃଦ୍ଧୌ ଶ୍ରାଦ୍ଧତ୍ରୟଂ ସ୍ମୃତମ୍ ।
ଦୈବପୂର୍ୱଂ ପ୍ରଦଦ୍ୟାଦ୍ ବୈ ନ କୁର୍ୟାଦପ୍ରଦକ୍ଷିଣମ୍ ॥ ୨୨.୧୦୪॥
ପ୍ରାଙ୍ମୁଖୋ ନିର୍ୱପେତ୍ ପିଣ୍ଡାନୁପବୀତୀ ସମାହିତଃ ।
ପୂର୍ୱଂ ତୁ ମାତରଃ ପୂଜ୍ୟା ଭକ୍ତ୍ୟା ବୈ ସଗଣେଶ୍ୱରାଃ ॥ ୨୨.୧୦୫॥
ସ୍ଥଣ୍ଡିଲେଷୁ ବିଚିତ୍ରେଷୁ ପ୍ରତିମାସୁ ଦ୍ୱିଜାତିଷୁ ।
ପୁଷ୍ପୈର୍ଧୂପୈଶ୍ଚ ନୈବେଦ୍ୟୈର୍ଗନ୍ଧାଦ୍ୟୈର୍ଭୂଷଣୈରପି ॥ ୨୨.୧୦୬॥
ପୂଜୟିତ୍ୱା ମାତୃଗଣଂ କୂର୍ୟାଚ୍ଛ୍ରାଦ୍ଧତ୍ରୟଂ ଦ୍ୱିଜଃ ।
ଅକୃତ୍ୱା ମାତୃୟୋଗଂ ତୁ ଯଃ ଶ୍ରାଦ୍ଧଂ ପରିବେଷୟେତ୍ ।
ତସ୍ୟ କ୍ରୋଧସମାବିଷ୍ଟା ହିଂସାମିଚ୍ଛନ୍ତି ମାତରଃ ॥ ୨୨.୧୦୭॥
ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
ଦ୍ୱାବିଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୨୨॥
କୂର୍ମପୁରାଣଏ ଉତ୍ତରଭାଗେ ତ୍ରୟୋବିଂଶତିତମୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ବ୍ୟାସ ଉବାଚ ।
ଦଶାହଂ ପ୍ରାହୁରାଶୌଚଂ ସପିଣ୍ଡେଷୁ ବିଧୀୟତେ ।
ମୃତେଷୁ ବାଽଥ ଜାତେଷୁ ବ୍ରାହ୍ମଣାନାଂ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମାଃ ॥ ୨୩.୧॥
ନିତ୍ୟାନି ଚୈବ କର୍ମାଣି କାମ୍ୟାନି ଚ ବିଶେଷତଃ ।
ନକୁର୍ୟାଦ୍ ବିହିତଂ କିଞ୍ଚିତ୍ ସ୍ୱାଧ୍ୟାୟଂ ମନସାଽପିଚ ॥ ୨୩.୨॥
ଶୁଚୀନକ୍ରୋଧନାନ୍ ଭୂମ୍ୟାନ୍ ଶାଲାଗ୍ନୌ ଭାବୟେଦ୍ ଦ୍ୱିଜାନ୍ ।
ଶୁଷ୍କାନ୍ନେନ ଫଲୈର୍ୱାପି ବୈତାନାନ୍ ଜୁହୁୟାତ୍ ତଥା ॥ ୨୩.୩॥
ନ ସ୍ପୃଶେଦୁରିମାନନ୍ୟେ ନ ଚ ତେଭ୍ୟଃ ସମାହରେତ୍ ।
ଚତୁର୍ଥେ ପଞ୍ଚମେ ବାଽହ୍ନି ସଂସ୍ପର୍ଶଃ କଥିତୋ ବୁଧୈଃ ॥ ୨୩.୪॥
ସୂତକେ ତୁ ସପିଣ୍ଡାନାଂ ସଂସ୍ପର୍ଶୋ ନ ପ୍ରଦୁଷ୍ୟତି ।
ସୂତକଂ ସୂତିକାଂ ଚୈବ ବର୍ଜୟିତ୍ୱା ନୃଣାଂ ପୁନଃ ॥ ୨୩.୫॥
ଅଧୀୟାନସ୍ତଥା ବେଦାନ୍ ବେଦବିଚ୍ଚ ପିତା ଭବେତ୍ ।
ସଂସ୍ପୃଶ୍ୟାଃ ସର୍ୱ ଏବୈତେ ସ୍ନାନାନ୍ମାତା ଦଶାହତଃ ॥ ୨୩.୬॥
ଦଶାହଂ ନିର୍ଗୁଣେ ପ୍ରୋକ୍ତମଶୌଚଂ ଚାତିନିର୍ଗୁଣେ ।
ଏକଦ୍ୱିତ୍ରିଗୁଣୈର୍ୟୁକ୍ତଃ ଚତୁସ୍ତ୍ର୍ୟେକଦିନୈଃ ଶୁଚିଃ ॥ ୨୩.୭॥
ଦଶାହ୍ନାଦପରଂ ସମ୍ୟଗଧୀୟୀତ ଜୁହୋତି ଚ ।
ଚତୁର୍ଥେ ତସ୍ୟ ସଂସ୍ପର୍ଶଂ ମନୁରାହ ପ୍ରଜାପତିଃ ॥ ୨୩.୮॥
କ୍ରିୟାହୀନସ୍ୟ ମୂର୍ଖସ୍ୟ ମହାରୋଗିଣ ଏବ ଚ ।
ଯଥେଷ୍ଟାଚରଣସ୍ୟେହ ମରଣାନ୍ତମଶୌଚକମ୍ ॥ ୨୩.୯॥
ତ୍ରିରାତ୍ରଂ ଦଶରାତ୍ରଂ ବା ବ୍ରାହ୍ମଣାନାମଶୌଚକମ୍ ।
ପ୍ରାକ୍ସଂବତ୍ସରାତ୍ ତ୍ରିରାତ୍ରଂ ସ୍ୟାତ୍ ତସ୍ମାଦୂର୍ଧ୍ୱଂ ଦଶାହକମ୍ ॥ ୨୩.୧୦॥
ଊନଦ୍ୱିବାର୍ଷିକେ ପ୍ରେତେ ମାତାପିତ୍ରୋସ୍ତଦିଷ୍ୟତେ ।
ତ୍ରିରାତ୍ରେଣ ଶୁଚିସ୍ତ୍ୱନ୍ୟୋ ଯଦି ହ୍ୟତ୍ୟନ୍ତନିର୍ଗୁଣଃ ।
ଅଦନ୍ତଜାତମରଣେ ପିତ୍ରୋରେକାହମିଷ୍ୟତେ ।
ଜାତଦନ୍ତେ ତ୍ରିରାତ୍ରଂ ସ୍ୟାଦ୍ ଯଦି ସ୍ୟାତାଂ ତୁ ନିର୍ଗୁଣୌ ॥ ୨୩.୧୧॥
ଆଦନ୍ତଜନନାତ୍ ସଦ୍ୟ ଆଚୌଲାଦେକରାତ୍ରକମ୍ ।
ତ୍ରିରାତ୍ରମୌପନୟନାତ୍ ସପିଣ୍ଡାନାମୁଦାହୃତମ୍ ॥ ୨୩.୧୨॥
ଜାତମାତ୍ରସ୍ୟ ବାଲସ୍ୟ ଯଦି ସ୍ୟାନ୍ମରଣଂ ପିତୁଃ ।
ମାତୁଶ୍ଚ ସୂତକଂ ତତ୍ ସ୍ୟାତ୍ ପିତା ସ୍ୟାତ୍ ସ୍ପୃଶ୍ୟ ଏବ ଚ ॥ ୨୩.୧୩॥
ସଦାଶୌଚଂ ସପିଣ୍ଡାନାଂ କର୍ତ୍ତବ୍ୟଂ ସୋଦରସ୍ୟ ଚ ।
ଊର୍ଧ୍ୱଂ ଦଶାହାଦେକାହଂ ସୋଦରୋ ଯଦି ନିର୍ଗୁଣଃ ॥ ୨୩.୧୪॥
ଅଥୋର୍ଧ୍ୱଂ ଦନ୍ତଜନନାତ୍ ସପିଣ୍ଡାନାମଶୌଚକମ୍ ।
ଏକରାତ୍ରଂ ନିର୍ଗୁଣାନାଂ ଚୌଲାଦୂର୍ଧ୍ୱଂ ତ୍ରିରାତ୍ରକମ୍ ॥ ୨୩.୧୫॥
ଅଦନ୍ତଜାତମରଣଂ ସଂଭବେଦ୍ ଯଦି ସତ୍ତମାଃ ।
ଏକରାତ୍ରଂ ସପିଣ୍ଡାନାଂ ଯଦି ତେଽତ୍ୟନ୍ତନିର୍ଗୁଣାଃ ॥ ୨୩.୧୬॥
ବ୍ରତାଦେଶାତ୍ ସପିଣ୍ଡାନାଂ ଗର୍ଭସ୍ରାବାତ୍ ସ୍ୱପାତତଃ ।
(ସର୍ୱେଷାମେବ ଗୁଣିନାମୂର୍ଧ୍ୱଂ ତୁ ବିଷମଂ ପୁନଃ ।
ଅର୍ୱାକ୍ ଷଣ୍ମାସତଃ ସ୍ତ୍ରୀଣାଂ ଯଦି ସ୍ୟାଦ୍ ଗର୍ଭସଂସ୍ରବଃ ।
ତଦା ମାସସମୈସ୍ତାସାମଶୌଚଂ ଦିବସୈଃ ସ୍ମୃତମ୍ ।
ତତ ଊର୍ଧ୍ୱଂ ତୁ ପତନେ ସ୍ତ୍ରୀଣାଂ ଦ୍ୱାଦଶରାତ୍ରିକମ୍ ।
ସଦ୍ୟଃ ଶୌଚଂ ସପିଣ୍ଡାନାଂ ଗର୍ଭସ୍ରାବାଚ୍ଚ ଧାତୁତଃ ।
ଗର୍ଭଚ୍ୟୁତାଦହୋରାତ୍ରଂ ସପିଣ୍ଡେଽତ୍ୟନ୍ତନିର୍ଗୁଣେ ।)
ଯଥେଷ୍ଟାଚରଣେ ଜ୍ଞାତୌ ତ୍ରିରାତ୍ରମିତି ନିଶ୍ଚୟଃ ॥ ୨୩.୧୭॥
ଯଦି ସ୍ୟାତ୍ ସୂତକେ ସୂତିର୍ମରଣେ ବା ମୃତିର୍ଭବେତ୍ ।
ଶେଷେଣୈବ ଭବେଚ୍ଛୁଦ୍ଧିରହଃ ଶେଷେ ତ୍ରିରାତ୍ରକମ୍ ॥ ୨୩.୧୮॥
ମରଣୋତ୍ପତ୍ତିୟୋଗେନ ମରଣେନ ସମାପ୍ୟତେ ।
ଅଘ୍ୟଂବୃଦ୍ଧିମଦାଶୌଚମୂର୍ଘ୍ୱଂ ଚେତ୍ତୁ ନ ଶୁଧ୍ୟତି ॥ ୨୩.୧୯॥
ଅଥ ଚେତ୍ ପଞ୍ଚମୀରାତ୍ରିମତୀତ୍ୟ ପରତୋ ଭବେତ୍ ।
ଅଘବୃଦ୍ଧିମଦାଶୌଚଂ ତଦା ପୂର୍ୱେଣ ଶୁଧ୍ୟତି ॥
ଦେଶାନ୍ତରଗତଂ ଶ୍ରୁତ୍ୱା ସୂତକଂ ଶାବମେବ ତୁ ।
ତାବଦପ୍ରୟତୋ ମର୍ତ୍ୟୋ ଯାବଚ୍ଛେଷଃ ସମାପ୍ୟତେ ॥ ୨୩.୨୦॥
ଅତୀତେ ସୂତକେ ପ୍ରୋକ୍ତଂ ସପିଣ୍ଡାନାଂ ତ୍ରିରାତ୍ରକମ୍ ।
(ଅଥୈବ ମରଣେ ସ୍ନାନମୂର୍ଧ୍ୱଂ ସଂବତ୍ସରାଦ୍ ଯଦି ॥
ବେଦାନ୍ତବିଚ୍ଚାଧୀୟାନୋ ଯୋଽଗ୍ନିମାନ୍ ବୃତ୍ତିକର୍ଷିତଃ ।
ସଦ୍ୟଃ ଶୌଚଂ ଭବେତ୍ ତସ୍ୟ ସର୍ୱାବସ୍ଥାସୁ ସର୍ୱଦା ॥
ସ୍ତ୍ରୀଣାମସଂସ୍କୃତାନାଂ ତୁ ପ୍ରଦାନାତ୍ ପରତଃ ସଦା ।
ସପିଣ୍ଡାନାଂ ତ୍ରିରାତ୍ରଂ ସ୍ୟାତ୍ ସଂସ୍କାରେ ଭର୍ତ୍ତୁରେବ ହି ।
ଅହସ୍ତ୍ୱଦତ୍ତକନ୍ୟାନାମଶୌଚଂ ମରଣେ ସ୍ମୃତମ୍ ।
ଊନଦ୍ୱିବର୍ଷାନ୍ମରଣେ ସଦ୍ୟଃ ଶୌଚମୁଦାହୃତମ୍ ॥
ଆଦନ୍ତାତ୍ ସୋଦରେ ସଦ୍ୟ ଆଚୌଲାଦେକରାତ୍ରକମ୍ ।)
ଆପ୍ରଦାନାତ୍ ତ୍ରିରାତ୍ରଂ ସ୍ୟାଦ୍ ଦଶରାତ୍ରଂ ତତଃ ପରମ୍ ॥ ୨୩.୨୧॥
ମାତାମହାନାଂ ମରଣେ ତ୍ରିରାତ୍ରଂ ସ୍ୟାଦଶୌଚକମ୍ ।
ଏକୋଦକାନାଂ ମରଣେ ସୂତକେ ଚୈତଦେବ ହି ॥ ୨୩.୨୨॥
ପକ୍ଷିଣୀ ଯୋନିସମ୍ବନ୍ଧେ ବାନ୍ଧବେଷୁ ତଥୈବ ଚ ।
ଏକରାତ୍ରଂ ସମୁଦ୍ଦିଷ୍ଟଂ ଗୁରୌ ସବ୍ରହ୍ମଚାରିଣି ॥ ୨୩.୨୩॥
ପ୍ରେତେ ରାଜନି ସଜ୍ୟୋତିର୍ୟସ୍ୟ ସ୍ୟାଦ୍ ବିଷୟେ ସ୍ଥିତିଃ ।
ଗୃହେ ମୃତାସୁ ସର୍ୱାସୁ କନ୍ୟାସୁ ତ୍ର୍ୟହଂ ପିତୁଃ ॥ ୨୩.୨୪॥
ପରପୂର୍ୱାସୁ ଭାର୍ୟାସୁ ପୁତ୍ରେଷୁ କୃତକେଷୁ ଚ ।
ତ୍ରିରାତ୍ରଂ ସ୍ୟାତ୍ ତଥାଚାର୍ୟାସ୍ୱଭାର୍ୟାସ୍ୱନ୍ୟଗାସୁ ଚ ॥ ୨୩.୨୫॥
ଆଚାର୍ୟପୁତ୍ରେ ପତ୍ନ୍ୟାଂ ଚ ଅହୋରାତ୍ରମୁଦାହୃତମ୍ ।
ଏକାହଂ ସ୍ୟାଦୁପାଧ୍ୟାୟେ ସ୍ୱଗ୍ରାମେ ଶ୍ରୋତ୍ରିୟେଽପି ଚ ॥ ୨୩.୨୬॥
ତ୍ରିରାତ୍ରମସପିଣ୍ଡେଷୁ ସ୍ୱଗୃହେ ସଂସ୍ଥିତେଷୁ ଚ ।
ଏକାହଂ ଚାସ୍ୱବର୍ୟେ ସ୍ୟାଦେକରାତ୍ରଂ ତଦିଷ୍ୟତେ ॥ ୨୩.୨୭॥
ତ୍ରିରାତ୍ରଂ ଶ୍ୱଶ୍ରୂମରଣାତ୍ ଶ୍ୱଶୁରେ ଚୈ ତଦେବ ହି ।
ସଦ୍ୟଃ ଶୌଚଂ ସମୁଦ୍ଦିଷ୍ଟଂ ସ୍ୱଗୋତ୍ରେ ସଂସ୍ଥିତେ ସତି ॥ ୨୩.୨୮॥
ଶୁଦ୍ଧ୍ୟେଦ୍ ବିପ୍ରୋ ଦଶାହେନ ଦ୍ୱାଦଶାହେନ ଭୂମିପଃ ।
ବୈଶ୍ୟଃ ପଞ୍ଚଦଶାହେନ ଶୂଦ୍ରୋ ମାସେନ ଶୁଦ୍ୟତି ॥ ୨୩.୨୯॥
କ୍ଷତ୍ରବିଟ୍ଶୂଦ୍ରଦାୟାଦା ଯେ ସ୍ୟୁର୍ୱିପ୍ରସ୍ୟ ବାନ୍ଧବାଃ ।
ତେଷାମଶୌଚେ ବିପ୍ରସ୍ୟ ଦଶାହାଚ୍ଛୁଦ୍ଧିରିଷ୍ୟତେ ॥ ୨୩.୩୦॥
ରାଜନ୍ୟବୈଶ୍ୟାବପ୍ୟେବଂ ହୀନବର୍ଣାସୁ ଯୋନିଷୁ ।
ତମେବ ଶୌଚଂ କୁର୍ୟାତାଂ ବିଶୁଦ୍ଧ୍ୟର୍ଥମସଂଶୟମ୍ ॥ ୨୩.୩୧॥
ସର୍ୱେ ତୂତ୍ତରବର୍ଣାନାମଶୌଚଂ କୁର୍ୟୁରାଦୃତାଃ ।
ତଦ୍ୱର୍ଣବିଧିଦୃଷ୍ଟେନ ସ୍ୱଂ ତୁ ଶୌଚଂ ସ୍ୱୟୋନିଷୁ ॥ ୨୩.୩୨॥
ଷଡ୍ରାତ୍ରଂ ବା ତ୍ରିରାତ୍ରଂ ସ୍ୟାଦେକରାତ୍ରଂ କ୍ରମେଣ ହି ।
ବୈଶ୍ୟକ୍ଷତ୍ରିୟବିପ୍ରାଣାଂ ଶୂଦ୍ରେଷ୍ୱାଶୌଚମେବ ତୁ ॥ ୨୩.୩୩॥
ଅର୍ଦ୍ଧମାସୋଽଥ ଷଡ୍ରାତ୍ରଂ ତ୍ରିରାତ୍ରଂ ଦ୍ୱିଜପୁଂଗବାଃ ।
ଶୂଦ୍ରକ୍ଷତ୍ରିୟବିପ୍ରାଣାଂ ବୈଶ୍ୟେଷ୍ୱାଶୌଚମିଷ୍ୟତେ ॥ ୨୩.୩୪॥
ଷଡ୍ରାତ୍ରଂ ବୈ ଦଶାହଂ ଚ ବିପ୍ରାଣାଂ ବୈଶ୍ୟଶୂଦ୍ରୟୋଃ ।
ଅଶୌଚଂ କ୍ଷତ୍ରିୟେ ପ୍ରୋକ୍ତଂ କ୍ରମେଣ ଦ୍ୱିଜପୁଂଗବାଃ ॥ ୨୩.୩୫॥
ଶୂଦ୍ରବିଟ୍କ୍ଷତ୍ରିୟାଣାଂ ତୁ ବ୍ରାହ୍ମଣେ ସଂସ୍ଥିତେ ସତି ।
ଦଶରାତ୍ରେଣ ଶୁଦ୍ଧିଃ ସ୍ୟାଦିତ୍ୟାହ କମଲୋଦ୍ଭବଃ ॥ ୨୩.୩୬॥
ଅସପିଣ୍ଡଂ ଦ୍ୱିଜଂ ପ୍ରେତଂ ବିପ୍ରୋ ନିର୍ଧୃତ୍ୟ ବନ୍ଧୁବତ୍ ।
ଅଶିତ୍ୱା ଚ ସହୋଷିତ୍ୱା ଦଶରାତ୍ରେଣ ଶୁଧ୍ୟତି ॥ ୨୩.୩୭॥
ଯଦ୍ୟନ୍ନମତ୍ତି ତେଷାଂ ତୁ ତ୍ରିରାତ୍ରେଣ ତତଃ ଶୁଚିଃ ।
ଅନ୍ନଦଂସ୍ତ୍ୱନ୍ନମହ୍ନା ତୁ ନ ଚ ତସ୍ମିନ୍ ଗୃହେ ବସେତ୍ ॥ ୨୩.୩୮॥
ସୋଦକେଷ୍ୱେତଦେବ ସ୍ୟାନ୍ମାତୁରାପ୍ତେଷୁ ବନ୍ଧୁଷୁ ।
ଦଶାହେନ ଶବସ୍ପର୍ଶୀ ସପିଣ୍ଡଶ୍ଚୈବ ଶୁଧ୍ୟତି ॥ ୨୩.୩୯॥
ଯଦି ନିର୍ହରତି ପ୍ରେତଂ ପ୍ରୋଲଭାକ୍ରାନ୍ତମାନସଃ ।
ଦଶାହେନ ଦ୍ୱିଜଃ ଶୁଧ୍ୟେଦ୍ ଦ୍ୱାଦଶାହେନ ଭୂମିପଃ ॥ ୨୩.୪୦॥
ଅର୍ଦ୍ଧମାସେନ ବୈଶ୍ୟସ୍ତୁ ଶୂଦ୍ରୋ ମାସେନ ଶୁଧ୍ୟତି ।
ଷଡ୍ରାତ୍ରେଣାଥବା ସର୍ୱେ ତ୍ରିରାତ୍ରେଣାଥବା ପୁନଃ ॥ ୨୩.୪୧॥
ଅନାଥଂ ଚୈବ ନିର୍ଧୃତ୍ୟ ବ୍ରାହ୍ମଣଂ ଧନବର୍ଜିତମ୍ ।
ସ୍ନାତ୍ୱା ସମ୍ପ୍ରାଶ୍ୟ ତୁ ଘୃତଂ ଶୁଧ୍ୟନ୍ତି ବ୍ରାହ୍ମଣାଦୟଃ ॥ ୨୩.୪୨॥
ଅପରଶ୍ଚେଦ୍ ପରଂ ବର୍ଣମପରଂ ବା ପରୋ ଯଦି ।
ଅଶୌଚେ ସଂସ୍ପୃଶେତ୍ ସ୍ନେହାତ୍ ତଦାଶୌଚେନ ଶୁଧ୍ୟତି ॥ ୨୩.୪୩॥
ପ୍ରେତୀଭୂତଂ ଦ୍ୱିଜଂ ବିପ୍ରୋ ହି ଅନୁଗଚ୍ଛେତ କାମତଃ ।
ସ୍ନାତ୍ୱା ସଚୈଲଂ ସ୍ପୃଷ୍ଟ୍ୱାଽଗ୍ନିଂ ଘୃତଂ ପ୍ରାଶ୍ୟ ବିଶୁଧ୍ୟତି ॥ ୨୩.୪୪॥
ଏକାହାତ୍ କ୍ଷତ୍ରିୟେ ଶୁଦ୍ଧିର୍ୱୈଶ୍ୟେ ସ୍ୟାଚ୍ଚ ଦ୍ୱ୍ୟହେନ ତୁ ।
ଶୂଦ୍ରେ ଦିନତ୍ରୟଂ ପ୍ରୋକ୍ତଂ ପ୍ରାଣାୟାମଶତଂ ପୁନଃ ॥ ୨୩.୪୫॥
ଅନସ୍ଥିସଂଚିତେ ଶୂଦ୍ରେ ରୌତି ଚେଦ୍ ବ୍ରାହ୍ମଣଃ ସ୍ୱକୈଃ ।
ତ୍ରିରାତ୍ରଂ ସ୍ୟାତ୍ ତଥାଶୌଚମେକାହଂ ତ୍ୱନ୍ୟଥା ସ୍ମୃତମ୍ ॥ ୨୩.୪୬॥
ଅସ୍ଥିସଂଚୟନାଦର୍ୱାଗେକାହଂ କ୍ଷତ୍ରବୈଶ୍ୟଯୋଃ ।
ଅନ୍ୟଥା ଚୈବ ସଜ୍ୟୋତିର୍ବ୍ରାହ୍ମଣେ ସ୍ନାନମେବ ତୁ ॥ ୨୩.୪୭॥
ଅନସ୍ଥିସଂଚିତ୍ ବିପ୍ରୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ରୌତି ଚେତ୍ ତଦା ।
ସ୍ନାନେନୈବ ଭବେଚ୍ଛୁଦ୍ଧିଃ ସଚୈଲେନାତ୍ର ସଂଶୟଃ ॥ ୨୩.୪୮॥
ଯସ୍ତୈଃ ସହାଶନଂ କୁର୍ୟାଚ୍ଛୟନାଦୀନି ଚୈବ ହି ।
ବାନ୍ଧବୋ ବାଽପରୋ ବାଽପି ସ ଦଶାହେନ ଶୁଧ୍ୟତି ॥ ୨୩.୪୯॥
ଯସ୍ତେଷାଂ ସମମଶ୍ନାତି ସକୃଦେବାପି କାମତଃ ।
ତଦାଶୌଚେ ନିବୃତ୍ତେଽସୌ ସ୍ନାନଂ କୃତ୍ୱା ବିଶୁଧ୍ୟତି ॥ ୨୩.୫୦॥
ଯାବତ୍ତଦନ୍ନମଶ୍ନାତି ଦୁର୍ଭିକ୍ଷୋପହତୋ ନରଃ ।
ତାବନ୍ତ୍ୟହାନ୍ୟଶୌଚଂ ସ୍ୟାତ୍ ପ୍ରାୟଶ୍ଚିତ୍ତଂ ତତଶ୍ଚରେତ୍ ॥ ୨୩.୫୧॥
ଦାହାଦ୍ୟଶୌଚଂ କର୍ତ୍ତବ୍ୟଂ ଦ୍ୱିଜାନାମଗ୍ନିହୋତ୍ରିଣାମ୍ ।
ସପିଣ୍ଡାନାଂ ତୁ ମରଣେ ମରଣାଦିତରେଷୁ ଚ ॥ ୨୩.୫୨॥
ସପିଣ୍ଡତା ଚ ପୁରୁଷେ ସପ୍ତମେ ବିନିବର୍ତ୍ତତେ ।
ସମାନୋଦକଭାବସ୍ତୁ ଜନ୍ମନାମ୍ନୋରବେଦନେ ॥ ୨୩.୫୩॥
ପିତା ପିତାମହଶ୍ଚୈବ ତଥୈବ ପ୍ରପିତାମହଃ ।
ଲେପଭାଜସ୍ରୟୋ ଜ୍ଞେୟାଃ ସାପିଣ୍ଡ୍ୟଂ ସାପ୍ତପୌରୁଷଣ୍ ॥ ୨୩.୫୪॥
ଅପ୍ରତ୍ତାନାଂ ତଥା ସ୍ତ୍ରୀଣାଂ ସାପିଣ୍ଡ୍ୟଂ ସାପ୍ତପୌରୁଷମ୍ ।
ତାସାନ୍ତୁ ଭର୍ତ୍ତୁସାପିଣ୍ଡ୍ୟଂ ପ୍ରାହ ଦେବଃ ପିତାମହଃ ॥ ୨୩.୫୫॥
ଯେ ଚୈକଜାତା ବହବୋ ଭିନ୍ନୟୋନୟ ଏବ ଚ ।
ଭିନ୍ନବର୍ଣାସ୍ତୁ ସାପିଣ୍ଡ୍ୟଂ ଭବେତ୍ ତେଷାଂ ତ୍ରିପୂରୁଷମ୍ ॥ ୨୩.୫୬॥
କାରବଃ ଶିଲ୍ପିନୋ ବୈଦ୍ୟା ଦାସୀଦାସାସ୍ତଥୈବ ଚ ।
ଦାତାରୋ ନିୟମାଚ୍ଚୈବ ବ୍ରହ୍ମବିଦ୍ବ୍ରହ୍ମଚାରିଣୌ ।
ସତ୍ରିଣୋ ବ୍ରତିନସ୍ତାବତ୍ ସଦ୍ୟଃ ଶୌଚଂ ଉଦାହୃତମ୍ ॥ ୨୩.୫୭॥
ରାଜା ଚୈବାଭିଷିକ୍ତଶ୍ଚ ଅନ୍ନସତ୍ରିଣ ଏବ ଚ ।
ଯଜ୍ଞେ ବିବାହକାଲେ ଚ ଦୈବୟାଗେ ତଥୈବ ଚ ।
ସଦ୍ୟଃ ଶୌଚଂ ସମାଖ୍ୟାତଂ ଦୁର୍ଭିକ୍ଷେ ଚାପ୍ୟୁପପ୍ଲବେ ॥ ୨୩.୫୮॥
ଡିମ୍ବାହବହତାନାଂ ଚ ବିଦ୍ୟୁତା ପାର୍ଥିବୈର୍ଦ୍ୱିଜୈଃ ।
ସଦ୍ୟଃ ଶୌଚଂ ସମାଖ୍ୟାତଂ ସର୍ପାଦିମରଣେ ତଥା ॥ ୨୩.୫୯॥
ଅଗ୍ନିମରୁତ୍ପ୍ରପତନେ ବୀରାଧ୍ୱନ୍ୟପ୍ୟନାଶକେ ।
ଗୋବ୍ରାହ୍ମଣାର୍ଥେ ଚ ସଂନ୍ୟସ୍ତେ ସଦ୍ୟଃ ଶୌଚଂ ବିଧୀୟତେ ॥ ୨୩.୬୦॥
ନୈଷ୍ଠିକାନାଂ ବନସ୍ଥାନାଂ ଯତୀନାଂ ବ୍ରହ୍ମଚାରିଣାମ୍ ।
ନାଶୌଚଂ କୀର୍ତ୍ୟତେ ସଦ୍ଭିଃ ପତିତେ ଚ ତଥା ମୃତେ ॥ ୨୩.୬୧॥
ପତିତାନାଂ ନ ଦାହଃ ସ୍ୟାନ୍ନାନ୍ତ୍ୟେଷ୍ଟିର୍ନାସ୍ଥିସଂଚୟଃ ।
ନା ଶ୍ରୁପାତୋ ନପିଣ୍ଡୌ ବା କାର୍ୟଂ ଶ୍ରାଦ୍ଧାଦି କଂକ୍ୱଚିତ୍ ॥ ୨୩.୬୨॥
ବ୍ୟାପାଦୟେତ୍ ତଥାତ୍ମାନଂ ସ୍ୱୟଂ ଯୋଽଗ୍ନିବିଷାଦିଭିଃ ।
ବିହିତଂ ତସ୍ୟ ନାଶୌଚଂ ନାଗ୍ନିର୍ନାପ୍ୟୁଦକାଦିକମ୍ ॥ ୨୩.୬୩॥
ଅଥ କିଂଚିତ୍ ପ୍ରମାଦେନ ମ୍ରିୟତେଽଗ୍ନିବିଷାଦିଭିଃ ।
ତସ୍ୟାଶୌଚଂ ବିଧାତବ୍ୟଂ କାର୍ୟଂ ଚୈବୋଦକାଦିକମ୍ ॥ ୨୩.୬୪॥
ଜାତେ କୁମାରେ ତଦହଃ କାମଂ କୁର୍ୟାତ୍ ପ୍ରତିଗ୍ରହମ୍ ।
ହିରଣ୍ୟଧାନ୍ୟଗୋବାସସ୍ତିଲାଶ୍ଚ ଗୁଡସର୍ପିଷା ॥ ୨୩.୬୫॥
ଫଲାନି ପୁଷ୍ପଂ ଶାକଂ ଚ ଲବଣଂ କାଷ୍ଠମେବ ଚ ।
ତକ୍ରଂ ଦଧି ଘୃତଂ ତୈଲମୌଷଧଂ କ୍ଷୀରମେବ ଚ ।
ଆଶୌଚିନୋ ଗୃହାଦ୍ ଗ୍ରାହ୍ୟଂ ଶୁଷ୍କାନ୍ନଂ ଚୈବ ନିତ୍ୟଶଃ ॥ ୨୩.୬୬॥
ଆହିତାଗ୍ନିର୍ୟଥାନ୍ୟାୟଂ ଦଗ୍ଧବ୍ୟସ୍ତ୍ରିଭିରଗ୍ନିଭିଃ ।
ଅନାହିତାଗ୍ନିର୍ଗୃହ୍ୟେଣ ଲୌକିକେନେତରୋ ଜନଃ ॥ ୨୩.୬୭॥
ଦେହାଭାବାତ୍ ପଲାଶୈସ୍ତୁ କୃତ୍ୱା ପ୍ରତିକୃତିଂ ପୁନଃ ।
ଦାହଃ କାର୍ୟୋ ଯଥାନ୍ୟାୟଂ ସପିଣ୍ଡୈଃ ଶ୍ରଦ୍ଧୟାଽନ୍ୱିତୈଃ ॥ ୨୩.୬୮॥
ସକୃତ୍ପ୍ରସିଞ୍ଚେଦୁଦକଂ ନାମଗୋତ୍ରେଣ ବାଗ୍ୟତାଃ ।
ଦଶାହଂ ବାନ୍ଧବୈଃ ସାର୍ଧଂ ସର୍ୱେ ଚୈବାର୍ଦ୍ରବାସସଃ ॥ ୨୩.୬୯॥
ପିଣ୍ଡଂ ପ୍ରତିଦିନଂ ଦଦ୍ୟୁଃ ସାୟଂ ପ୍ରାତର୍ୟଥାବିଧି ।
ପ୍ରେତାୟ ଚ ଗୃହଦ୍ୱାରି ଚତୁର୍ଥେ ଭୋଜୟେଦ୍ ଦ୍ୱିଜାନ୍ ॥ ୨୩.୭୦॥
ଦ୍ୱିତୀୟେଽହନି କର୍ତ୍ତବ୍ୟଂ କ୍ଷୁରକର୍ମ ସବାନ୍ଧବୈଃ ।
ଚତୁର୍ଥେ ବାନ୍ଧବୈଃ ସର୍ୱୈରସ୍ଥ୍ନାଂ ସଂଚୟନଂ ଭବେତ୍ ।
ପୂର୍ୱଂ ତୁ ଭୋଜୟେଦ୍ ବିପ୍ରାନୟୁଗ୍ମାନ୍ ସୁଶ୍ରଦ୍ଧୟା ଶୁଚୀନ୍ ॥ ୨୩.୭୧॥
ପଞ୍ଚମେ ନବମେ ଚୈବ ତଥୈବୈକାଦଶେଽହନି ।
ଯୁଗ୍ମାନ୍ ଭୋଜୟେଦ୍ ବିପ୍ରାନ୍ ନବଶ୍ରାଦ୍ଧଂ ତୁ ତଦ୍ୱିଜାଃ ॥ ୨୩.୭୨॥
ଏକାଦଶେଽହ୍ନି କୁର୍ୱୋତ ପ୍ରେତମୁଦ୍ଦିଶ୍ୟ ଭାବତଃ ।
ଦ୍ୱାଦଶେ ବାହ୍ନି କର୍ତ୍ତବ୍ୟମନିନ୍ଦ୍ୟେ ତ୍ୱଥବାଽହନି ।
ଏକଂ ପବିତ୍ରମେକୋଽର୍ଘଃ ପିଣ୍ଡପାତ୍ରଂ ତଥୈବ ଚ ॥ ୨୩.୭୩॥
ଏବଂ ମୃତାହ୍ନି କର୍ତ୍ତବ୍ୟଂ ପ୍ରତିମାସଂ ତୁ ବତ୍ସରମ୍ ।
ସପିଣ୍ଡୀକରଣଂ ପ୍ରୋକ୍ତଂ ପୂର୍ଣେ ସଂବତ୍ସରେ ପୁନଃ ॥ ୨୩.୭୪॥
କୁର୍ୟାଚ୍ଚତ୍ୱାରି ପାତ୍ରାଣି ପ୍ରେତାଦୀନାଂ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମାଃ ।
ପ୍ରେତାର୍ଥଂ ପିତୃପାତ୍ରେଷୁ ପାତ୍ରମାସେଚୟେତ୍ତତଃ ॥ ୨୩.୭୫॥
ଯେ ସମାନା ଇତି ଦ୍ୱାଭ୍ୟାଂ ପିଣ୍ଡାନପ୍ୟେବମେବ ହି ।
ସପିଣ୍ଡୀକରଣ ଶ୍ରାଦ୍ଧଂ ଦେବପୂର୍ୱଂ ବିଧୀୟତେ ॥ ୨୩.୭୬॥
ପିତୄନାବାହୟେତ୍ ତତ୍ର ପୁନଃ ପ୍ରେତଂ ବିନିର୍ଦିଶେତ୍ ।
ଯେ ସପିଣ୍ଡୀକୃତାଃ ପ୍ରେତାନ ତେଷାଂ ସ୍ୟାତ୍ ପୃଥକ୍କ୍ରିୟାଃ ।
ଯସ୍ତୁ କୁର୍ୟାତ୍ ପୃଥକ୍ ପିଣ୍ଡଂ ପିତୃହା ସୋଽଭିଜାୟତେ ॥ ୨୩.୭୭॥
ମୃତେ ପିତରି ବୈ ପୁତ୍ରଃ ପିଣ୍ଡମବ୍ଦଂ ସମାଚରେତ୍ ।
ଦଦ୍ୟାଚ୍ଚାନ୍ନଂ ସୋଦକୁମ୍ଭଂ ପ୍ରତ୍ୟହଂ ପ୍ରେତଧର୍ମତଃ ॥ ୨୩.୭୮॥
ପାର୍ୱଣେନ ବିଧାନେନ ସଂବତ୍ସରିକମିଷ୍ୟତେ ।
ପ୍ରତିସଂବତ୍ସରଂ କାର୍ୟଂ ବିଧିରେଷ ସନାତନଃ ॥ ୨୩.୭୯॥
ମାତାପିତ୍ରୋଃ ସୁତୈଃ କାର୍ୟଂ ପିଣ୍ଡଦାନାଦିକଂ ଚ ଯତ୍ ।
ପତ୍ନୀ କୁର୍ୟାତ୍ ସୁତାଭାବେ ପତ୍ନ୍ୟଭାବେ ତୁ ସୋଦରଃ ॥ ୨୩.୮୦॥
ଅନେନୈବ ବିଧାନେନ ଜୀବଃ ଶ୍ରାଦ୍ଧଂ ସମାଚରେତ୍ ।
କୃତ୍ୱା ଦାନାଦିକଂ ସର୍ୱଂ ଶ୍ରଦ୍ଧାୟୁକ୍ତଃ ସମାହିତଃ ॥ ୨୩.୮୧॥
ଏଷ ବଃ କଥିତଃ ସମ୍ୟଗ୍ ଗୃହସ୍ଥାନାଂ କ୍ରିୟାବିଧିଃ ।
ସ୍ତ୍ରୀଣାଂ ଭର୍ତ୍ତୃଷୁ ଶୁଶ୍ରୂଷା ଧର୍ମୋ ନାନ୍ୟ ଇହୋଚ୍ୟତେ ॥ ୨୩.୮୨॥
ସ୍ୱଧର୍ମତତ୍ପରା ନିତ୍ୟମୀଶ୍ୱିରାର୍ପିତମାନସଃ ।
ପ୍ରାପ୍ନୋତି ତତ୍ପରଂ ସ୍ଥାନଂ ଯଦୁକ୍ତଂ ବେଦବାଦିଭିଃ ॥ ୨୩.୮୩॥
ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
ତ୍ରୟୋବିଂଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୨୩॥
କୂର୍ମପୁରାଣଏ ଉତ୍ତରଭାଗେ ଚତୁର୍ୱିଂଶତିତମୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ବ୍ୟାସ ଉବାଚ ।
ଅଗ୍ନିହୋତ୍ରଂ ତୁ ଜୁହୁୟାଦାଦ୍ୟନ୍ତେଽହର୍ନିଶୋଃ ସଦା ।
ଦର୍ଶେନ ଚୈବ ପକ୍ଷାନ୍ତେ ପୌର୍ଣମାସେନ ଚୈବ ହି ॥ ୨୪.୧॥
ସସ୍ୟାନ୍ତେ ନବସସ୍ୟେଷ୍ଟ୍ୟା ତଥର୍ତ୍ୱନ୍ତେ ଦ୍ୱିଜୋଽଧ୍ୱରୈଃ ।
ପଶୁନା ତ୍ୱୟନସ୍ୟାନ୍ତେ ସମାନ୍ତେ ସୋଽଗ୍ନିକୈର୍ମଖୈଃ ॥ ୨୪.୨॥
ନାନିଷ୍ଟ୍ୱା ନବଶସ୍ୟେଷ୍ଟ୍ୟା ପଶୁନା ବାଽଗ୍ନିମାନ୍ ଦ୍ୱିଜଃ ।
ନ ଚାନ୍ନମଦ୍ୟନ୍ମାଂସଂ ବା ଦୀର୍ଘମାୟୁର୍ଜିଜୀବିଷୁଃ ॥ ୨୪.୩॥
ନବେନାନ୍ନେନ ଚାନିଷ୍ଟ୍ୱା ପଶୁହବ୍ୟେନ ଚାଗ୍ନ୍ୟଃ ।
ପ୍ରାଣାନେବାତ୍ତୁମିଚ୍ଛନ୍ତି ନବାନ୍ନାମିଷଗୃଦ୍ଧିନଃ ॥ ୨୪.୪॥
ସାବିତ୍ରାନ୍ ଶାନ୍ତିହୋମାଂଶ୍ଚ କୁର୍ୟାତ୍ ପର୍ୱସୁ ନିତ୍ୟଶଃ ।
ପିତୄଂଶ୍ଚୈବାଷ୍ଟକାଃ ସର୍ୱେ ନିତ୍ୟମନ୍ୱଷ୍ଟକାସୁ ଚ ॥ ୨୪.୫॥
ଏଷ ଧର୍ମଃ ପରୋ ନିତ୍ୟମପଧର୍ମୋଽନ୍ୟ ଉଚ୍ୟତେ ।
ତ୍ରୟାଣାମିହ ବର୍ଣାନାଂ ଗୃହସ୍ଥାଶ୍ରମବାସିନାମ୍ ॥ ୨୪.୬॥
ନାସ୍ତିକ୍ୟାଦଥବାଲସ୍ୟାଦ୍ ଯୋଽଗ୍ନୀନ୍ ନାଧାତୁମିଚ୍ଛତି ।
ଯଜେତ ବା ନ ଯଜ୍ଞେନ ସ ଯାତି ନରକାନ୍ ବହୂନ୍ ॥ ୨୪.୭॥
ତାମିସ୍ରମନ୍ଧତାମିସ୍ରଂ ମହାରୌରବରୌରବୌ ।
କୁମ୍ଭୀପାକଂ ବୈତରଣୀମସିପତ୍ରବନଂ ତଥା ।
ଅନ୍ୟାଂଶ୍ଚ ନରକାନ୍ ଘୋରାନ୍ ସମ୍ପ୍ରାପ୍ୟାନ୍ତେ ସୁଦୁର୍ମତିଃ ।
ଅନ୍ତ୍ୟଜାନାଂ କୁଲେ ବିପ୍ରାଃ ଶୂଦ୍ରୟୋନୌ ଚ ଜାୟତେ ।
ତସ୍ମାତ୍ ସର୍ୱପ୍ରୟତ୍ନେନ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ହି ବିଶେଷତଃ ।
ଆଥାୟାଗ୍ନିଂ ବିଶୁଦ୍ଧାତ୍ମା ଯଜେତ ପରମେଶ୍ୱରମ୍ ॥ ୨୪.୮॥
ଅଗ୍ନିହୋତ୍ରାତ୍ ପରୋ ଧର୍ମୋ ଦ୍ୱିଜାନାଂ ନେହ ବିଦ୍ୟତେ ।
ତସ୍ମାଦାରାଧୟେନ୍ନିତ୍ୟମଗ୍ନିହୋତ୍ରେଣ ଶାଶ୍ୱତମ୍ ॥ ୨୪.୯॥
ଯସ୍ତ୍ୱାଧ୍ୟାୟାଗ୍ନିମାଂଶ୍ଚ ସ୍ୟାନ୍ନ ଯଷ୍ଟୁଂ ଦେବମିଚ୍ଛତି ।
ସ ସଂମୂଢୋ ନ ସଂଭାଷ୍ୟଃ କିଂ ପୁନର୍ନାସ୍ତିକୋ ଜନଃ ॥ ୨୪.୧୦॥
ଯସ୍ୟ ତ୍ରୈବାର୍ଷିକଂ ଭକ୍ତଂ ପର୍ୟାପ୍ତଂ ଭୃତ୍ୟବୃତ୍ତୟେ ।
ଅଧିକଂ ଚାପି ବିଦ୍ୟେତ ସ ସୋମଂ ପାତୁମର୍ହତି ॥ ୨୪.୧୧॥
ଏଷ ବୈ ସର୍ୱୟଜ୍ଞାନାଂ ସୋମଃ ପ୍ରଥମ ଇଷ୍ୟତେ ।
ସୋମେନାରାଧୟେଦ୍ଦେବଂ ସୋମଲୋକମହେଶ୍ୱରମ୍ ॥ ୨୪.୧୨॥
ନ ସୋମୟାଗାଦଧିକୋ ମହେଶାରାଧନାତ୍ତତଃ ।
ନ ସୋମୋ ବିଦ୍ୟତେ ତସ୍ମାତ୍ ସୋମେନାଭ୍ୟର୍ଚୟେତ୍ ପରମ୍ ॥ ୨୪.୧୩॥
ପିତାମହେନ ବିପ୍ରାଣାମାଦାବଭିହିତଃ ଶୁଭଃ ।
ଧର୍ମୋ ବିମୁକ୍ତୟେ ସାକ୍ଷାଚ୍ଛ୍ରୌତଃ ସ୍ମାର୍ତ୍ତୋ ଦ୍ୱିଧା ପୁନଃ ॥ ୨୪.୧୪॥
ଶ୍ରୌତସ୍ତ୍ରେତାଗ୍ନିସଂବନ୍ଧାତ୍ ସ୍ମାର୍ତ୍ତଃ ପୂର୍ୱଂ ମୟୋଦିତଃ ।
ଶ୍ରେୟସ୍କରତମଃ ଶ୍ରୌତସ୍ତସ୍ମାଚ୍ଛ୍ରୌତଂ ସମାଚରେତ୍ ॥ ୨୪.୧୫॥
ଉଭାବଭିହିତୌ ଧର୍ମୌ ବେଦବେଦବିନିଃସୃତୌ ।
ଶିଷ୍ଟାଚାରସ୍ତୃତୀୟଃ ସ୍ୟାଚ୍ଛ୍ରତିସ୍ମୃତ୍ୟୋରଲାଭତଃ ॥ ୨୪.୧୬॥
ଧର୍ମେଣାଧିଗତୋ ଯୈସ୍ତୁ ବେଦଃ ସପରିବୃଂହଣଃ ।
ତେ ଶିଷ୍ଟା ବ୍ରାହ୍ମଣାଃ ପ୍ରୋକ୍ତା ନିତ୍ୟମାତ୍ମଗୁଣାନ୍ୱିତାଃ ॥ ୨୪.୧୭॥
ତେଷାମଭିମତୋ ଯଃ ସ୍ୟାଚ୍ଚେତସା ନିତ୍ୟମେବ ହି ।
ସ ଧର୍ମଃ କଥିତଃ ସଦ୍ଭିର୍ନାନ୍ୟେଷାମିତି ଧାରଣା ॥ ୨୪.୧୮॥
ପୁରାଣଂ ଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ରଂ ଚ ବେଦାନାମୁପବୃଂହଣମ୍ ।
ଏକସ୍ମାଦ୍ ବ୍ରହ୍ମବିଜ୍ଞାନଂ ଧର୍ମଜ୍ଞାନଂ ତଥୈକତଃ ॥ ୨୪.୧୯॥
ଧର୍ମଂ ଜିଜ୍ଞାସମାନାନାଂ ତତ୍ପ୍ରମାଣତରଂ ସ୍ମୃତମ୍ ।
ଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ରଂ ପୁରାଣାନି ବ୍ରହ୍ମଜ୍ଞାନେପରାୟଣା ॥ ୨୪.୨୦॥
ନାନ୍ୟତୋ ଜାୟତେ ଧର୍ମୋ ବ୍ରହ୍ମବିଦ୍ୟା ଚ ବୈଦିକୀ ।
ତସ୍ମାଦ୍ ଧର୍ମଂ ପୁରାଣଂ ଚ ଶ୍ରଦ୍ଧାତବ୍ୟଂ ଦ୍ୱିଜାତିଭିଃ ॥ ୨୪.୨୧॥
ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
ଚତୁର୍ୱିଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୨୪॥
କୂର୍ମପୁରାଣଏ ଉତ୍ତରଭାଗେ ପଞ୍ଚବିଂଶତିତମୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ବ୍ୟାସ ଉବାଚ ।
ଏଷ ବୋଽଭିହିତଃ କୃତ୍ସ୍ନୋ ଗୃହସ୍ଥାଶ୍ରମବାସିନଃ ।
ଦ୍ୱିଜାତେଃ ପରମୋ ଧର୍ମୋ ବର୍ତ୍ତନାନି ନିବୋଧତ ॥ ୨୫.୧॥
ଦ୍ୱିବିଧସ୍ତୁ ଗୃହୀ ଜ୍ଞେୟଃ ସାଧକଶ୍ଚାପ୍ୟସାଧକଃ ।
ଅଧ୍ୟାପନଂ ଯାଜନଂ ଚ ପୂର୍ୱସ୍ୟାହୁଃ ପ୍ରତିଗ୍ରହମ୍ ।
କୁସୀଦକୃଷିବାଣିଜ୍ୟଂ ପ୍ରକୁର୍ୱନ୍ତଃ ସ୍ୱୟଂକୃତମ୍ ॥ ୨୫.୨॥
କୃଷେରଭାବେ ବାଣିଜ୍ୟଂ ତଦଭାବେ କୁସୀଦକମ୍ ।
ଆପତ୍କଲ୍ପସ୍ତ୍ୱୟଂ ଜ୍ଞେୟଃ ପୂର୍ୱୋକ୍ତୋ ମୁଖ୍ୟ ଇଷ୍ୟତେ ॥ ୨୫.୩॥
ସ୍ୱୟଂ ବା କର୍ଷଣାକୁର୍ୟାଦ୍ ବାଣିଜ୍ୟଂ ବା କୁସୀଦକମ୍ ।
କଷ୍ଟା ପାପୀୟସୀ ବୃତ୍ତିଃ କୁସୀଦଂ ତଦ୍ୱିବର୍ଜୟେତ୍ ॥ ୨୫.୪॥
କ୍ଷାତ୍ରବୃତ୍ତିଂ ପରାଂ ପ୍ରହୁର୍ନ ସ୍ୱୟଂ କର୍ଷଣଂ ଦ୍ୱିଜୈଃ ।
ତସ୍ମାତ୍ କ୍ଷାତ୍ରେଣ ବର୍ତ୍ତେତ ବର୍ତ୍ତତେଽନାପଦି ଦ୍ୱିଜଃ ॥ ୨୫.୫॥
ତେନ ଚାବାପ୍ୟଜୀବଂସ୍ତୁ ବୈଶ୍ୟବୃତ୍ତିଂ କୃଷିଂ ବ୍ରଜେତ୍ ।
ନ କଥଂଚନ କୁର୍ୱୀତ ବ୍ରାହ୍ମଣଃ କର୍ମ କର୍ଷଣମ୍ ॥ ୨୫.୬॥
ଲବ୍ଧଲାଭଃ ପିତୄନ୍ ଦେବାନ୍ ବ୍ରାହ୍ମଣାଂଶ୍ଚାପି ପୂଜୟେତ୍ ।
ତେ ତୃପ୍ତାସ୍ତସ୍ୟ ତଂ ଦୋଷଂ ଶମୟନ୍ତି ନ ସଂଶୟଃ ॥ ୨୫.୭॥
ଦେବେଭ୍ୟଶ୍ଚ ପିତୃଭ୍ୟଶ୍ଚ ଦଦ୍ୟାଦ୍ ଭାଗଂ ତୁ ବିଂଶକମ୍ ।
ତ୍ରିଂଶଦ୍ଭାଗଂ ବ୍ରାହ୍ମଣାନାଂ କୃଷିଂ କୁର୍ୱନ୍ ନ ଦୁଷ୍ୟତି ॥ ୨୫.୮॥
ବଣିକ୍ ପ୍ରଦଦ୍ୟାଦ୍ ଦ୍ୱିଗୁଣଂ କୁସୀଦୀ ତ୍ରିଗୁଣଂ ପୁନଃ ।
କୃଷୀପାଲାନ୍ନ ଦୋଷେଣ ଯୁଜ୍ୟତେ ନାତ୍ର ସଂଶୟଃ ॥ ୨୫.୯॥
ଶିଲୋଞ୍ଛଂ ବାପ୍ୟାଦଦୀତ ଗୃହସ୍ଥଃ ସାଧକଃ ପୁନଃ ।
ବିଦ୍ୟାଶିଲ୍ପାଦୟସ୍ତ୍ୱନ୍ୟେ ବହବୋ ବୃତ୍ତିହେତବଃ ॥ ୨୫.୧୦॥
ଅସାଧକସ୍ତୁ ଯଃ ପ୍ରୋକ୍ତୋ ଗୃହସ୍ଥାଶ୍ରମସଂସ୍ଥିତଃ ।
ଶିଲୋଞ୍ଛେ ତସ୍ୟ କଥିତେ ଦ୍ୱେ ବୃତ୍ତୀ ପରମର୍ଷିଭିଃ ॥ ୨୫.୧୧॥
ଅମୃତେନାଥବା ଜୀବେନ୍ମୃତେନାପ୍ୟଥବା ଯଦି ।
ଅୟାଚିତଂ ସ୍ୟାଦମୃତଂ ମୃତଂ ଭେକ୍ଷଂ ତୁ ଯାଚିତମ୍ ॥ ୨୫.୧୨॥
କୁଶୂଲଧାନ୍ୟକୋ ବା ସ୍ୟାତ୍ କୁମ୍ଭୀଧାନ୍ୟକ ଏବ ବା ।
ତ୍ର୍ୟହ୍ନିକୋ ବାପି ଚ ଭବେଦଶ୍ୱସ୍ତନିକ ଏବ ଚ ॥ ୨୫.୧୩॥
ଚତୁର୍ଣାମପି ବୈ ତେଷାଂ ଦ୍ୱିଜାନାଂ ଗୃହମେଧିନାମ୍ ।
ଶ୍ରେୟାନ୍ ପରଃ ପରୋ ଜ୍ଞେୟୋ ଧର୍ମତୋ ଲୋକଜିତ୍ତମଃ ॥ ୨୫.୧୪॥
ଷଟ୍କର୍ମକୋ ଭବେତ୍ତେଷାଂ ତ୍ରିଭିରନ୍ୟଃ ପ୍ରବର୍ତ୍ତତେ ।
ଦ୍ୱାଭ୍ୟାମେକଶ୍ଚତୁର୍ଥସ୍ତୁ ବ୍ରହ୍ମସତ୍ରେଣ ଜୀବତି ॥ ୨୫.୧୫॥
ବର୍ତ୍ତୟଂସ୍ତୁ ଶିଲୋଞ୍ଛାଭ୍ୟାମଗ୍ନିହୋତ୍ରପରାୟଣଃ ।
ଇଷ୍ଟିଃ ପାର୍ୱାୟଣାନ୍ତାୟାଃ କେବଲା ନିର୍ୱପେତ୍ ସଦା ॥ ୨୫.୧୬॥
ନ ଲୋକବୃତିଂ ବର୍ତ୍ତେତ ବୃତ୍ତିହେତୋଃ କଥଂଚନ ।
ଅଜିହ୍ମାମଶଠାଂ ଶୁଦ୍ଧାଂ ଜୀବେଦ୍ ବ୍ରାହ୍ମଣଜୀବିକାମ୍ ॥ ୨୫.୧୭॥
ଯାଚିତ୍ୱା ବାଽପି ସଦ୍ଭ୍ୟୋଽନ୍ନଂ ପିତୄନ୍ଦେବାଂସ୍ତୁ ତୋଷୟେତ୍ ।
ଯାଚୟେଦ୍ ବା ଶୁଚିଂ ଦାନ୍ତଂ ତେନ ତୃପ୍ୟେତ ସ୍ୱୟଂ ତତଃ ॥ ୨୫.୧୮॥
ଯସ୍ତୁ ଦ୍ରବ୍ୟାର୍ଜନଂ କୃତ୍ୱା ଗୃହସ୍ଥସ୍ତୋଷୟେନ୍ନ ତୁ ।
ଦେବାନ୍ ପିତୃଂଶ୍ଚ ବିଧିନା ଶୁନାଂ ଯୋନିଂ ବ୍ରଜତ୍ୟଧଃ ॥ ୨୫.୧୯॥
ଧର୍ମଶ୍ଚାର୍ଥଶ୍ଚ କାମଶ୍ଚ ଶ୍ରେୟୋ ମୋକ୍ଷଶ୍ଚତୁଷ୍ଟୟମ୍ ।
ଧର୍ମାଦ୍ୱିରୁଦ୍ଧଃ କାମଃ ସ୍ୟାଦ୍ ବ୍ରାହ୍ମଣାନାଂ ତୁ ନେତରଃ ॥ ୨୫.୨୦॥
ଯୋଽର୍ଥୋ ଧର୍ମାୟ ନାତ୍ମାର୍ଥଂ ସୋଽର୍ଥୋଽନାର୍ଥସ୍ତଥେତରଃ ।
ତସ୍ମାଦର୍ଥଂ ସମାସାଦ୍ୟ ଦଦ୍ୟାଦ୍ ବୈ ଜୁହୁୟାଦ୍ ଦ୍ୱିଜଃ ॥ ୨୫.୨୧॥
ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
ପଞ୍ଚବିଂଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୨୫॥
କୂର୍ମପୁରାଣଏ ଉତ୍ତରଭାଗେ ଷଡ୍ୱିଂଶତିତମୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ଅର୍ଥାନାମୁଦିତେ ପାତ୍ରେ ଶ୍ରଦ୍ଧୟା ପ୍ରତିପାଦନମ୍ ।
ଦାନମିତ୍ୟଭିନିର୍ଦିଷ୍ଟଂ ଭୁକ୍ତିମୁକ୍ତିଫଲପ୍ରଦମ୍ ॥ ୨୬.୨॥
ଯଦ୍ ଦଦାତି ବିଶିଷ୍ଟେଭ୍ୟଃ ଶ୍ରଦ୍ଧୟା ପରୟା ଯୁତଃ ।
ତଦବିଚିତ୍ରମହଂ ମନ୍ୟେ ଶେଷଂ କସ୍ୟାପି ରକ୍ଷତି ॥ ୨୬.୩॥
ନିତ୍ୟଂ ନୈମିତ୍ତିକଂ କାମ୍ୟଂ ତ୍ରିବିଧଂ ଦାନମୁଚ୍ୟତେ ।
ଚତୁର୍ଥଂ ବିମଲଂ ପ୍ରୋକ୍ତଂ ସର୍ୱଦାନୋତ୍ତମୋତ୍ତମମ୍ ॥ ୨୬.୪॥
ଅହନ୍ୟହନି ଯତ୍ କିଂଚିଦ୍ ଦୀୟତେଽନୁପକାରିଣେ ।
ଅନୁଦ୍ଦିଶ୍ୟ ଫଲଂ ତସ୍ମାଦ୍ ବ୍ରାହ୍ମଣାୟ ତୁ ନିତ୍ୟକମ୍ ॥ ୨୬.୫॥
ଯତ୍ ତୁ ପାପୋପଶାନ୍ତ୍ୟର୍ଥଂ ଦୀୟତେ ବିଦୁଷାଂ କରେ ।
ନୈମିତ୍ତିକଂ ତଦୁଦ୍ଦିଷ୍ଟଂ ଦାନଂ ସଦ୍ଭିରନୁଷ୍ଠିତମ୍ ॥ ୨୬.୬॥
ଅପତ୍ୟବିଜୟୈଶ୍ୱର୍ୟସ୍ୱର୍ଗାର୍ଥଂ ଯତ୍ ପ୍ରଦୀୟତେ ।
ଦାନଂ ତତ୍ କାମ୍ୟମାଖ୍ୟାତମୃଷିଭିର୍ଧର୍ମଚିନ୍ତକୈଃ ॥ ୨୬.୭॥
ଯଦୀଶ୍ୱରପ୍ରୀଣନାର୍ଥଂ ବ୍ରହ୍ମବିତ୍ସୁ ପ୍ରଦୀୟତେ ।
ଚେତସା ଧର୍ମୟୁକ୍ତେନ ଦାନଂ ତଦ୍ ବିମଲଂ ଶିବମ୍ ॥ ୨୬.୮॥
ଦାନଧର୍ମଂ ନିଷେବେତ ପାତ୍ରମାସାଦ୍ୟ ଶକ୍ତିତଃ ।
ଉତ୍ପତ୍ସ୍ୟତେ ହି ତତ୍ପାତ୍ରଂ ଯତ୍ ତାରୟତି ସର୍ୱତଃ ॥ ୨୬.୯॥
କୁଟୁମ୍ବଭକ୍ତବସନାଦ୍ ଦେୟଂ ଯଦତିରିଚ୍ୟତେ ।
ଅନ୍ୟଥା ଦୀୟତେ ଯଦ୍ଧି ନ ତଦ୍ ଦାନଂ ଫଲପ୍ରଦମ୍ ॥ ୨୬.୧୦॥
ଶ୍ରୋତ୍ରିୟାୟ କୁଲୀନାୟ ବିନୀତାୟ ତପସ୍ୱିନେ ।
ବୃତ୍ତସ୍ଥାୟ ଦରିଦ୍ରାୟ ପ୍ରଦେୟଂ ଭକ୍ତିପୂର୍ୱକମ୍ ॥ ୨୬.୧୧॥
ଯସ୍ତୁ ଦଦ୍ୟାନ୍ମହୀଂ ଭକ୍ତ୍ୟା ବ୍ରାହ୍ମଣାୟାହିତାଗ୍ନୟେ ।
ସ ଯାତି ପରମଂ ସ୍ଥାନଂ ଯତ୍ର ଗତ୍ୱା ନ ଶୋଚତି ॥ ୨୬.୧୨॥
ଇକ୍ଷୁଭିଃ ସଂତତାଂ ଭୁମିଂ ଯବଗୋଧୂମଶଲିନୀମ୍ ।
ଦଦାତି ବେଦବିଦୁଷେ ଯଃ ସ ଭୂୟୋ ନ ଜାୟତେ ॥ ୨୬.୧୩॥
ଗୋଚର୍ମମାତ୍ରାମପି ବା ଯୋ ଭୂମିଂ ସମ୍ପ୍ରୟଚ୍ଛତି ।
ବ୍ରାହ୍ମଣାୟ ଦରିଦ୍ରାୟ ସର୍ୱପାପୈଃ ପ୍ରମୁଚ୍ୟତେ ॥ ୨୬.୧୪॥
ଭୂମିଦାନାତ୍ ପରଂ ଦାନଂ ବିଦ୍ୟତେ ନେହ କିଞ୍ଚନ ।
ଅନ୍ନଦାନଂ ତେନ ତୁଲ୍ୟଂ ବିଦ୍ୟାଦାନଂ ତତୋଽଧିକମ୍ ॥ ୨୬.୧୫॥
ଯୋ ବ୍ରାହ୍ମଣାୟ ଶାନ୍ତାୟ ଶୁଚୟେ ଧର୍ମଶାଲିନେ ।
ଦଦାତି ବିଦ୍ୟାଂ ବିଧିନା ବ୍ରହ୍ମଲୋକେ ମହୀୟତେ ॥ ୨୬.୧୬॥
ଦଦ୍ୟାଦହରହସ୍ତ୍ୱନ୍ନଂ ଶ୍ରଦ୍ଧୟା ବ୍ରହ୍ମଚାରିଣେ ।
ସର୍ୱପାପବିନିର୍ମୁକ୍ତୋ ବ୍ରହ୍ମଣଃ ସ୍ଥାନମାପ୍ନୁୟାତ୍ ॥ ୨୬.୧୭॥
ଗୃହସ୍ଥାୟାନ୍ନଦାନେନ ଫଲଂ ପ୍ରାପ୍ନୋତି ମାନବଃ ।
ଆମମେଚାସ୍ୟ ଦାତବ୍ୟଂ ଦତ୍ତ୍ୱାପ୍ନୋତି ପରାଂ ଗତିମ୍ ॥ ୨୬.୧୮॥
ବୈଶାଖ୍ୟାଂ ପୌର୍ଣମାସ୍ୟାଂ ତୁ ବ୍ରାହ୍ମଣାନ୍ ସପ୍ତ ପଞ୍ଚ ବା ।
ଉପୋଷ୍ୟ ବିଧିନା ଶାନ୍ତଃ ଶୁଚିଃ ପ୍ରୟତମାନସଃ ॥ ୨୬.୧୯॥
ପୂଜୟିତ୍ୱା ତିଲୈଃ କୃଷ୍ଣୈର୍ମଧୁନା ଚ ବିଶେଷତଃ ।
ଗନ୍ଧାଦିଭିଃ ସମଭ୍ୟର୍ଚ୍ୟ ବାଚୟେଦ୍ ବା ସ୍ୱ୍ୟଂ ବଦେତ୍ ॥ ୨୬.୨୦॥
ପ୍ରୀୟତାଂ ଧର୍ମରାଜେତି ଯଦ୍ ବା ମନସି ବର୍ତ୍ତତେ ।
ଯାବଜ୍ଜୀବକୃତଂ ପାପଂ ତତ୍କ୍ଷଣାଦେବ ନଶ୍ୟତି ॥ ୨୬.୨୧॥
କୃଷ୍ଣାଜିନେ ତିଲାନ୍ କୃତ୍ତ୍ୱା ହିରଣ୍ୟଂ ମଧୁସର୍ପିଷୀ ।
ଦଦାତି ଯସ୍ତୁ ବିପ୍ରାୟ ସର୍ୱଂ ତରତି ଦୁଷ୍କୃତମ୍ ॥ ୨୬.୨୨॥
କୃତାନ୍ନମୁଦକୁମ୍ଭଂ ଚ ବୈଶାଖ୍ୟାଂ ଚ ବିଶେଷତଃ ।
ନିର୍ଦିଶ୍ୟ ଧର୍ମରାଜାୟ ବିପ୍ରେଭ୍ୟୋ ମୁଚ୍ୟତେ ଭୟାତ୍ ॥ ୨୬.୨୩॥
ସୁବର୍ଣତିଲୟୁକ୍ତୈସ୍ତୁ ବ୍ରାହ୍ମଣାନ୍ ସପ୍ତ ପଞ୍ଚ ବା ।
ତର୍ପୟେଦୁଦପାତ୍ରୈସ୍ତୁ ବ୍ରହ୍ମହତ୍ୟାଂ ବ୍ୟପୋହତି ॥ ୨୬.୨୪॥
(ମାଘମାସେ ତୁ ବିପ୍ରସ୍ତୁ ଦ୍ୱାଦଶ୍ୟାଂ ସମୁପୋଷିତଃ ।)
ଶୁକ୍ଲାମ୍ୱରଧରଃ କୃଷ୍ଣୈସ୍ତିଲୈର୍ହୁତ୍ୱା ହୁତାଶନମ୍ ।
ପ୍ରଦଦ୍ୟାଦ୍ ବ୍ରାହ୍ମଣେଭ୍ୟସ୍ତୁ ତିଲାନେବ ସମାହିତଃ ।
ଜନ୍ମପ୍ରଭୃତି ଯତ୍ପାପଂ ସର୍ୱଂ ତରତି ବୈ ଦ୍ୱିଜଃ ॥ ୨୬.୨୫॥
ଅମାବସ୍ୟାମନୁପ୍ରାପ୍ୟ ବ୍ରାହ୍ମଣାୟ ତପସ୍ୱିନେ ।
ଯତ୍କିଚିଦ୍ ଦେବଦେବେଶଂ ଦଦ୍ୟାଦ୍ବୋଦ୍ଦିଶ୍ୟ ଶଂକରମ୍ ॥ ୨୬.୨୬॥
ପ୍ରୀୟତାମୀଶ୍ୱରଃ ସୋମୋ ମହାଦେବଃ ସନାତନଃ ।
ସପ୍ତଜନ୍ମକୃତଂ ପାପଂ ତତ୍କ୍ଷଣାଦେବ ନଶ୍ୟତି ॥ ୨୬.୨୭॥
ଯସ୍ତୁ କୃଷ୍ଣଚତୁର୍ଦଶ୍ୟାଂ ସ୍ନାତ୍ୱା ଦେବଂ ପିନାକିନମ୍ ।
ଆରାଧୟେଦ୍ ଦ୍ୱିଜମୁଖେ ନ ତସ୍ୟାସ୍ତି ପୁନର୍ଭବଃ ॥ ୨୬.୨୮॥
କୃଷ୍ଣାଷ୍ଟମ୍ୟାଂ ବିଶେଷେଣ ଧାର୍ମିକାୟ ଦ୍ୱିଜାତୟେ ।
ସ୍ନାତ୍ୱାଽଭ୍ୟର୍ଚ୍ୟ ଯଥାନ୍ୟାୟଂ ପାଦପ୍ରକ୍ଷାଲନାଦିଭିଃ ॥ ୨୬.୨୯॥
ପ୍ରୀୟତାଂ ମେ ମହାଦେବୋ ଦଦ୍ୟାଦ୍ଦ୍ରବ୍ୟଂ ସ୍ୱକୀୟକମ୍ ।
ସର୍ୱପାପବିନିର୍ମୁକ୍ତଃ ପ୍ରାପ୍ନୋତି ପରମାଂ ଗତିମ୍ ॥ ୨୬.୩୦॥
ଦ୍ୱିଜୈଃ କୃଷ୍ଣଚତୁର୍ଦଶ୍ୟାଂ କୃଷ୍ଣାଷ୍ଟମ୍ୟାଂ ବିଶେଷତଃ ।
ଅମାବାସ୍ୟାୟାଂ ବୈ ଭକ୍ତୈସ୍ତୁ ପୂଜନୀୟସ୍ତ୍ରିଲୋଚନଃ ॥ ୨୬.୩୧॥
ଏକାଦଶ୍ୟାଂ ନିରାହାରୋ ଦ୍ୱାଦଶ୍ୟାଂ ପୁରୁଷୋତ୍ତମମ୍ ।
ଅର୍ଚୟେଦ୍ ବାହ୍ମଣମୁଖେ ସ ଗଚ୍ଛେତ୍ ପରମଂ ପଦମ୍ ॥ ୨୬.୩୨॥
ଏଷା ତିଥିର୍ୱୈଷ୍ଣବୀଂ ସ୍ୟାଦ୍ ଦ୍ୱାଦଶୀ ଶୁକ୍ଲପକ୍ଷକେ ।
ତସ୍ୟାମାରାଧୟେଦ୍ ଦେବଂ ପ୍ରୟତ୍ନେନ ଜନାର୍ଦନମ୍ ॥ ୨୬.୩୩॥
ଯତ୍କିଞ୍ଚିଦ୍ ଦେବମୀଶାନମୁଦ୍ଦିଶ୍ୟ ବ୍ରାହ୍ମଣେ ଶୁଚୌ ।
ଦୀୟତେ ବିଷ୍ଣବେ ବାପି ତଦନନ୍ତଫଲପ୍ରଦମ୍ ॥ ୨୬.୩୪॥
ଯୋ ହି ଯାଂ ଦେବତାମିଚ୍ଛେତ୍ ସମାରାଧୟିତୁଂ ନରଃ ।
ବ୍ରାହ୍ମଣାନ୍ ପୂଜୟେଦ୍ ଯତ୍ନାତ୍ ସତସ୍ୟାଂ ତୋଷହେତୁତଃ ॥ ୨୬.୩୫॥
ଦ୍ୱିଜାନାଂ ବପୁରାସ୍ଥାୟ ନିତ୍ୟଂ ତିଷ୍ଠନ୍ତି ଦେବତାଃ ।
ପୂଜ୍ୟନ୍ତେ ବ୍ରାହ୍ମଣାଲାଭେ ପ୍ରତିମାଦିଷ୍ୱପି କ୍ୱଚିତ୍ ॥ ୨୬.୩୬॥
ତସ୍ମାତ୍ ସର୍ୱପ୍ରୟତ୍ନେନ ତତ୍ ତତ୍ ଫଲମଭୀପ୍ସୁଭିଃ ।
ଦ୍ୱିଜେଷୁ ଦେବତା ନିତ୍ୟଂ ପୂଜନୀୟା ବିଶେଷତଃ ॥ ୨୬.୩୭॥
ବିଭୂତିକାମଃ ସତତଂ ପୂଜୟେଦ୍ ବୈ ପୁରଂଦରମ୍ ।
ବ୍ରହ୍ମବର୍ଚସକାମସ୍ତୁ ବ୍ରହ୍ମାଣଂ ବ୍ରହ୍ମକାମୁକଃ ॥ ୨୬.୩୮॥
ଆରୋଗ୍ୟକାମୋଽଥ ରବିଂ ଧନକାମୋ ହୁତାଶନମ୍ ।
କର୍ମଣାଂ ସିଦ୍ଧିକାମସ୍ତୁ ପୂଜୟେଦ୍ ବୈ ବିନାୟକମ୍ ॥ ୨୬.୩୯॥
ଭୋଗକାମସ୍ତୁ ଶଶିନଂ ବଲକାମଃ ସମୀରଣମ୍ ।
ମୁମୁକ୍ଷୁଃ ସର୍ୱସଂସାରାତ୍ ପ୍ରୟତ୍ନେନାର୍ଚୟେଦ୍ଧରିମ୍ ॥ ୨୬.୪୦॥
ଯସ୍ତୁ ଯୋଗଂ ତଥା ମୋକ୍ଷଂ ଇଚ୍ଛେତ୍ତଜ୍ଜ୍ଞାନମୈଶ୍ୱରମ୍ ।
ସୋଽର୍ଚୟେଦ୍ ବୈ ବିରୂପାକ୍ଷଂ ପ୍ରୟତ୍ନେନ ମହେଶ୍ୱରମ୍ ॥ ୨୬.୪୧॥
ଯେ ବାଞ୍ଛନ୍ତି ମହାୟୋଗାନ୍ ଜ୍ଞାନାନି ଚ ମହେଶ୍ୱରମ୍ ।
ତେ ପୂଜୟନ୍ତି ଭୂତେଶଂ କେଶବଂ ଚାପି ଭୋଗିନଃ ॥ ୨୬.୪୨॥
ବାରିଦସ୍ତୃପ୍ତିମାପ୍ନୋତି ସୁଖମକ୍ଷୟ୍ୟମନ୍ନଦଃ ।
ତିଲପ୍ରଦଃ ପ୍ରଜାମିଷ୍ଟାଂ ଦୀପଦଶ୍ଚକ୍ଷୁରୁତ୍ତମମ୍ ॥ ୨୬.୪୩॥
ଭୂମିଦଃ ସର୍ୱମାପ୍ନୋତି ଦୀର୍ଘମାୟୁର୍ହିରଣ୍ୟଦଃ ।
ଗୃହଦୋଽଗ୍ର୍ୟାଣି ବେଶ୍ମାନି ରୂପ୍ୟଦୋ ରୂପମୁତ୍ତମମ୍ ॥ ୨୬.୪୪॥
ବାସୋଦଶ୍ଚନ୍ଦ୍ରସାଲୋକ୍ୟମଶ୍ୱିସାଲୋକ୍ୟମଶ୍ୱଦଃ ।
ଅନଡୁଦଃ ଶ୍ରିୟଂ ପୁଷ୍ଟାଂ ଗୋଦୋ ବ୍ରଧ୍ନସ୍ୟ ବିଷ୍ଟପମ୍ ॥ ୨୬.୪୫॥
ଯାନଶୟ୍ୟାପ୍ରଦୋ ଭାର୍ୟାମୈଶ୍ୱର୍ୟମଭୟପ୍ରଦଃ ।
ଧାନ୍ୟଦଃ ଶାଶ୍ୱତଂ ସୌଖ୍ୟଂ ବ୍ରହ୍ମଦୋ ବ୍ରହ୍ମସାତ୍ମ୍ୟତାମ୍ ॥ ୨୬.୪୬॥
ଧାନ୍ୟାନ୍ୟପି ଯଥାଶକ୍ତି ବିପ୍ରେଷୁ ପ୍ରତିପାଦୟେତ୍ ।
ବେଦବିତ୍ସୁ ବିଶିଷ୍ଟେଷୁ ପ୍ରେତ୍ୟ ସ୍ୱର୍ଗଂ ସମଶ୍ନୁତେ ॥ ୨୬.୪୭॥
ଗବାଂ ବା ସମ୍ପ୍ରଦାନେନ ସର୍ୱପାପୈଃ ପ୍ରମୁଚ୍ୟତେ ।
ଇନ୍ଧନାନାଂ ପ୍ରଦାନେନ ଦୀପ୍ତାଗ୍ନିର୍ଜାୟତେ ନରଃ ॥ ୨୬.୪୮॥
ଫଲମୂଲାନି ଶାକାନି ଭୋଜ୍ୟାନି ବିବିଧାନି ଚ ।
ପ୍ରଦଦ୍ୟାଦ୍ ବ୍ରାହ୍ମଣେଭ୍ୟସ୍ତୁ ମୁଦା ଯୁକ୍ତଃ ସଦା ଭବେତ୍ ॥ ୨୬.୪୯॥
ଔଷଧଂ ସ୍ନେହମାହାରଂ ରୋଗିଣେ ରୋଗଶାନ୍ତୟେ ।
ଦଦାନୋ ରୋଗରହିତଃ ସୁଖୀ ଦୀର୍ଘାୟୁରେବ ଚ ॥ ୨୬.୫୦॥
ଅସିପତ୍ରବନଂ ମାର୍ଗଂ କ୍ଷୁରଧାରାସମନ୍ୱିତମ୍ ।
ତୀବ୍ରିତାପଂ ଚ ତରତି ଛତ୍ରୋପାନତ୍ପ୍ରଦୋ ନରଃ ॥ ୨୬.୫୧॥
ଯଦ୍ୟଦିଷ୍ଟତମଂ ଲୋକେ ଯଚ୍ଚାପି ଦୟିତଂ ଗୃହେ ।
ତତ୍ତଦ୍ ଗୁଣବତେ ଦେୟଂ ତଦେବାକ୍ଷ୍ୟମିଚ୍ଛତା ॥ ୨୬.୫୨॥
ଅୟନେ ବିଷୁବେ ଚୈବ ଗ୍ରହଣେ ଚନ୍ଦ୍ରସୂର୍ୟଯୋଃ ।
ସଂକ୍ରାନ୍ତ୍ୟାଦିଷୁ କାଲେଷୁ ଦତ୍ତଂ ଭବତି ଚାକ୍ଷୟମ୍ ॥ ୨୬.୫୩॥
ପ୍ରୟାଗାଦିଷୁ ତୀର୍ଥେଷୁ ପୁଣ୍ୟେଷ୍ୱାୟତନେଷୁ ଚ ।
ଦତ୍ତ୍ୱା ଚାକ୍ଷୟମାପ୍ନୋତି ନଦୀଷୁ ଚ ବନେଷୁ ଚ ॥ ୨୬.୫୪॥
ଦାନଧର୍ମାତ୍ ପରୋ ଧର୍ମୋ ଭୂତାନାଂ ନେହ ବିଦ୍ୟତେ ।
ତସ୍ମାଦ୍ ବିପ୍ରାୟ ଦାତବ୍ୟଂ ଶ୍ରୋତ୍ରିୟାୟ ଦ୍ୱିଜାତିଭିଃ ॥ ୨୬.୫୫॥
ସ୍ୱଗାୟୁର୍ଭୂତିକାମେନ ତଥା ପାପୋପଶାନ୍ତୟେ ।
ମୁମୁକ୍ଷୁଣା ଚ ଦାତବ୍ୟଂ ବ୍ରାହ୍ମଣେଭ୍ୟସ୍ତଥାଽନ୍ୱହମ୍ ॥ ୨୬.୫୬॥
ଦୀୟମାନଂ ତୁ ଯୋ ମୋହାଦ୍ ଗୋବିପ୍ରାଗ୍ନିସୁରେଷୁ ଚ ।
ନିବାରୟତି ପାପାତ୍ମା ତିର୍ୟଗ୍ୟୋନିଂ ବ୍ରଜେତ୍ ତୁ ସଃ ॥ ୨୬.୫୭॥
ଯସ୍ତୁ ଦ୍ରବ୍ୟାର୍ଜନଂ କୃତ୍ୱା ନାର୍ଚୟେଦ୍ ବ୍ରାହ୍ମଣାନ୍ ସୁରାନ୍ ।
ସର୍ୱସ୍ୱମପହୃତ୍ୟୈନଂ ରାଜା ରାଷ୍ଟ୍ରାତ୍ ପ୍ରବାସୟେତ୍ ॥ ୨୬.୫୮॥
ଯସ୍ତୁ ଦୁର୍ଭିକ୍ଷବେଲାୟାମନ୍ନାଦ୍ୟଂ ନ ପ୍ରୟଚ୍ଛତି ।
ମ୍ରିୟମାଣେଷୁ ବିପ୍ରେଷୁ ବ୍ରାହ୍ମଣଃ ସ ତୁ ଗର୍ହିତଃ ॥ ୨୬.୫୯॥
ନ ତସ୍ମାତ୍ ପ୍ରତିଗୃହ୍ଣୀୟାତ୍ ନ ବୈ ଦେୟଞ୍ଚ ତସ୍ୟ ହି ।
ଅଙ୍କୟିତ୍ୱା ସ୍ୱକାଦ୍ ରାଷ୍ଟ୍ରାତ୍ ତଂ ରାଜା ବିପ୍ରବାସୟେତ୍ ॥ ୨୬.୬୦॥
ଯସ୍ତ୍ୱସଦ୍ଭ୍ୟୋ ଦଦାତୀହ ନ ଦ୍ରବ୍ୟଂ ଧର୍ମସାଧନମ୍ ।
ସ ପୂର୍ୱାଭ୍ୟଧିକଃ ପାପୀ ନରକେ ପଚ୍ୟତେ ନରଃ ॥ ୨୬.୬୧॥
ସ୍ୱାଧ୍ୟାୟବନ୍ତୋ ଯେ ବିପ୍ରା ବିଦ୍ୟାବନ୍ତୋ ଜିତେନ୍ଦ୍ରିୟାଃ ।
ସତ୍ୟସଂୟମସଂୟୁକ୍ତାସ୍ତେଭ୍ୟୋ ଦଦ୍ୟାଦ୍ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମାଃ ॥ ୨୬.୬୨॥
ସୁଭୁକ୍ତମପି ବିଦ୍ୱାଂସଂ ଧାର୍ମିକଂ ଭୋଜୟେଦ୍ ଦ୍ୱିଜମ୍ ।
ନ ତୁ ମୂର୍ଖମବୃତ୍ତସ୍ଥଂ ଦଶରାତ୍ରମୁପୋଷିତମ୍ ॥ ୨୬.୬୩॥
ସନ୍ନିକୃଷ୍ଟମତିକ୍ରମ୍ୟ ଶ୍ରୋତ୍ରିୟଂ ଯଃ ପ୍ରୟଚ୍ଛତି ।
ସ ତେନ କର୍ମଣା ପାପୀ ଦହତ୍ୟାସପ୍ତମଂ କୁଲମ୍ ॥ ୨୬.୬୪॥
ଯଦିସ୍ୟାଦଧିକୋ ବିପ୍ରଃ ଶୀଲବିଦ୍ୟାଦିଭିଃ ସ୍ୱୟମ୍ ।
ତସ୍ମୈ ଯତ୍ନେନ ଦାତବ୍ୟଂ ଅତିକ୍ରମ୍ୟାପି ସନ୍ନିଧିମ୍ ॥ ୨୬.୬୫॥
ଯୋର୍ଚ୍ଚିତଂ ପ୍ରତିଗୃହ୍ଣୀୟାଦ୍ ଦଦ୍ୟାଦର୍ଚିତମେବ ଚ ।
ତାବୁଭୌ ଗଚ୍ଛତଃ ସ୍ୱର୍ଗଂ ନରକଂ ତୁ ବିପର୍ୟଯେ ॥ ୨୬.୬୬॥
ନ ବାର୍ୟପି ପ୍ରୟଚ୍ଛେତ ନାସ୍ତିକେ ହୈତୁକେଽପି ଚ ।
ପାଷଣ୍ଡେଷୁ ଚ ସର୍ୱେଷୁ ନାବେଦବିଦି ଧର୍ମବିତ୍ ॥ ୨୬.୬୭॥
ଅପୂପଂ ଚ ହିରଣ୍ୟଂ ଚ ଗାମଶ୍ୱଂ ପୃଥିବୀଂ ତିଲାନ୍ ।
ଅବିଦ୍ୱାନ୍ ପ୍ରତିଗୃହ୍ଣାନୋ ଭସ୍ମୀ ଭବତି କାଷ୍ଠବତ୍ ॥ ୨୬.୬୮॥
ଦ୍ୱିଜାତିଭ୍ୟୋ ଧନଂ ଲିପ୍ସେତ୍ ପ୍ରଶସ୍ତେଭ୍ୟୋ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମଃ ।
ଅପି ବା ଜାତିମାତ୍ରେଭ୍ୟୋ ନ ତୁ ଶୂଦ୍ରାତ୍ କଥଞ୍ଚନ ॥ ୨୬.୬୯॥
ବୃତ୍ତିସଙ୍କୋଚମନ୍ୱିଚ୍ଛେନ୍ନେହେତ ଧନବିସ୍ତରମ୍ ।
ଧନଲୋଭେ ପ୍ରସକ୍ତସ୍ତୁ ବ୍ରାହ୍ମଣ୍ୟାଦେବ ହୀୟତେ ॥ ୨୬.୭୦॥
ବେଦାନଧୀତ୍ୟ ସକଲାନ୍ ଯଜ୍ଞାଂଶ୍ଚାବାପ୍ୟ ସର୍ୱଶଃ ।
ନ ତାଂ ଗତିମବାପ୍ନୋତି ସଙ୍କୋଚାଦ୍ ଯାମବାପ୍ନୁୟାତ୍ ॥ ୨୬.୭୧॥
ପ୍ରତିଗ୍ରହରୁଚିର୍ନ ସ୍ୟାତ୍ ଯାତ୍ରାର୍ଥଂ ତୁ ଧନଂ ହରେତ୍ ।
ସ୍ଥିତ୍ୟର୍ଥାଦଧିକଂ ଗୃହ୍ଣନ୍ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ଯାତ୍ୟଧୋଗତିମ୍ ॥ ୨୬.୭୨॥
ଯସ୍ତୁ ଯାଚନକୋ ନିତ୍ୟଂ ନ ସ ସ୍ୱର୍ଗସ୍ୟ ଭାଜନମ୍ ।
ଉଦ୍ୱେଜୟତି ଭୂତାନି ଯଥା ଚୌରସ୍ତଥୈବ ସଃ ॥ ୨୬.୭୩॥
ଗୁରୂନ୍ ଭୃତ୍ୟାଂଶ୍ଚୋଜ୍ଜିହୀର୍ଷନ୍ ଅର୍ଚିଷ୍ୟନ୍ ଦେବତାତିଥୀନ୍ ।
ସର୍ୱତଃ ପ୍ରତିଗୃହ୍ଣୀୟାନ୍ନ ତୁ ତୃପ୍ୟେତ୍ ସ୍ୱୟଂତତଃ ॥ ୨୬.୭୪॥
ଏବଂ ଗୃହସ୍ଥୋ ଯୁକ୍ତାତ୍ମା ଦେବତାଽତିଥିପୂଜକଃ ।
ବର୍ତ୍ତମାନଃ ସଂୟାତାତ୍ମା ଯାତି ତତ୍ ପରମଂ ପଦମ୍ ॥ ୨୬.୭୫॥
ପୁତ୍ରେ ନିଧାୟ ବା ସର୍ୱଂ ଗତ୍ୱାଽରଣ୍ୟଂ ତୁ ତତ୍ତ୍ୱବିତ୍ ।
ଏକାକୀ ବିଚରେନ୍ନିତ୍ୟମୁଦାସୀନଃ ସମାହିତଃ ॥ ୨୬.୭୬॥
ଏଷ ବଃ କଥିତୋ ଧର୍ମୋ ଗୃହସ୍ଥାନାଂ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମାଃ ।
ଜ୍ଞାତ୍ୱାଽତୁ ତିଷ୍ଠେନ୍ନିୟତଂ ତଥାଽନୁଷ୍ଠାପୟେଦ୍ ଦ୍ୱିଜାନ୍ ॥ ୨୬.୭୭॥
ଇତି ଦେବମନାଦିମେକମୀଶଂ
ଗୃହଧର୍ମେଣ ସମର୍ଚୟେଦଜସ୍ରମ୍
ସମତୀତ୍ୟ ସ ସର୍ୱଭୂତୟୋନିଂ
ପ୍ରକୃତିଂ ବୈ ସ ପରଂ ନ ଯାତି ଜନ୍ମ ॥ ୨୬.୭୮॥
ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
ଷଡ୍ୱିଂଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୨୬॥
କୂର୍ମପୁରାଣଏ ଉତ୍ତରଭାଗେ ସପ୍ତବିଂଶତିତମୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ବ୍ୟାସ ଉବାଚ ।
ଏବଂ ଗୃହାଶ୍ରମେ ସ୍ଥିତ୍ୱା ଦ୍ୱିତୀୟଂ ଭାଗମାୟୁଷଃ ।
ବାନପ୍ରସ୍ଥାଶ୍ରମଂ ଗଚ୍ଛେତ୍ ସଦାରଃ ସାଗ୍ନିରେବ ଚ ॥ ୨୭.୨॥
ନିକ୍ଷିପ୍ୟ ଭାର୍ୟାଂ ପୁତ୍ରେଷୁ ଗଚ୍ଛେଦ୍ ବନମଥାପି ବା ।
ଦୃଷ୍ଟ୍ୱାଽପତ୍ୟସ୍ୟ ଚାପତ୍ୟଂ ଜର୍ଜରୀକୃତବିଗ୍ରହଃ ॥ ୨୭.୨॥
ଶୁକ୍ଲପକ୍ଷସ୍ୟ ପୂର୍ୱାହ୍ଣେ ପ୍ରଶସ୍ତେ ଚୋତ୍ତରାୟଣେ ।
ଗତ୍ୱାଽରଣ୍ୟଂ ନିୟମବାଂସ୍ତପଃ କୁର୍ୟାତ୍ ସମାହିତଃ ॥ ୨୭.୩॥
ଫଲମୂଲାନି ପୂତାନି ନିତ୍ୟମାହାରମାହରେତ୍ ।
ଯତାହାରୋ ଭବେତ୍ ତେନ ପୂଜୟେତ୍ ପିତୃଦେବତାଃ ॥ ୨୭.୪॥
ପୂଜୟିତ୍ୱାଽତିଥିଂ ନିତ୍ୟଂ ସ୍ନାତ୍ୱା ଚାଭ୍ୟର୍ଚୟେତ୍ ସୁରାନ୍ ।
ଗୃହାଦାଦାୟ ଚାଶ୍ନୀୟାଦଷ୍ଟୌ ଗ୍ରାସାନ୍ ସମାହିତଃ ॥ ୨୭.୫॥
ଜଟାଶ୍ଚ ବିଭୃୟାନ୍ନିତ୍ୟଂ ନଖରୋମାଣି ନୋତ୍ସୃଜେତ୍ ।
ସ୍ୱାଧ୍ୟାୟଂ ସର୍ୱଦା କୁର୍ୟାନ୍ନିୟଚ୍ଛେଦ୍ ବାଚମନ୍ୟତଃ ॥ ୨୭.୬॥
ଅଗ୍ନିହୋତ୍ରଂ ଚ ଜୁହୁୟାତ୍ ପଞ୍ଚୟଜ୍ଞାନ୍ ସମାଚରେତ୍ ।
ମୁନ୍ୟନ୍ନୈର୍ୱିବିଧୈର୍ୱନ୍ୟୈଃ ଶାକମୂଲଫଲେନ ଚ ॥ ୨୭.୭॥
ଚୀରବାସା ଭବେନ୍ନିତ୍ୟଂ ସ୍ନାୟାତ୍ ତ୍ରିଷବଣଂ ଶୁଚିଃ ।
ସର୍ୱଭୂତାନୁକମ୍ପୀ ସ୍ୟାତ୍ ପ୍ରତିଗ୍ରହବିବର୍ଜିତଃ ॥ ୨୭.୮॥
ଦର୍ଶେନ ପୌର୍ଣମାସେନ ଯଜେତ୍ ନିୟତଂ ଦ୍ୱିଜଃ ।
ଋକ୍ଷେଷ୍ୱାଗ୍ରୟଣେ ଚୈବ ଚାତୁର୍ମାସ୍ୟାନି ଚାହରେତ୍ ॥ ୨୭.୯॥
ଉତ୍ତରାୟଣଂ ଚ କ୍ରମଶୋ ଦକ୍ଷସ୍ୟାୟନମେବ ଚ ।
ବାସନ୍ତୈଃ ଶାରଦୈର୍ମେଧ୍ୟୈର୍ମୁନ୍ୟନ୍ନୈଃ ସ୍ୱୟମାହୃତୈଃ ॥ ୨୭.୧୦॥
ପୁରୋଡାଶାଂଶ୍ଚରୂଂଶ୍ଚୈବ ଦ୍ୱିବିଧଂ ନିର୍ୱପେତ୍ ପୃଥକ୍ ।
ଦେବତାଭ୍ୟଶ୍ଚ ତଦ୍ ହୁତ୍ୱା ବନ୍ୟଂ ମେଧ୍ୟତରଂ ହବିଃ ॥ ୨୭.୧୧॥
ଶେଷଂ ସମୁପଭୁଞ୍ଜୀତ ଲବଣଂ ଚ ସ୍ୱୟଂ କୃତମ୍ ॥
ବର୍ଜୟେନ୍ମଧୁମାଂସାନି ଭୌମାନି କବଚାନି ଚ ॥ ୨୭.୧୨॥
ଭୂସ୍ତୃଣଂ ଶିଶୁକଂ ଚୈବ ଶ୍ଲେଷ୍ମାତକଫଲାନି ଚ ।
ନ ଫାଲକୃଷ୍ଟମଶ୍ନୀୟାଦୁତ୍ସୃଷ୍ଟମପି କେନଚିତ୍ ॥ ୨୭.୧୩॥
ନ ଗ୍ରାମଜାତାନ୍ୟାର୍ତ୍ତୋଽପି ପୁଷ୍ପାଣି ଚ ଫଲାନି ଚ ।
ଶ୍ରାବଣେନୈବ ବିଧିନା ବହ୍ନିଂ ପରିଚରେତ୍ ସଦା ॥ ୨୭.୧୪॥
ନ ଦ୍ରୁହ୍ୟେତ୍ ସର୍ୱଭୂତାନି ନିର୍ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱୋ ନିର୍ଭୟୋ ଭବେତ୍ ।
ନ ନକ୍ତଂ କିଂଚିଦଶ୍ନୀୟାଦ୍ ରାତ୍ରୌ ଧ୍ୟାନପରୋ ଭବେତ୍ ॥ ୨୭.୧୫॥
ଜିତେନ୍ଦ୍ରିୟୋ ଜିତକ୍ରୋଧସ୍ତତ୍ତ୍ୱଜ୍ଞାନବିଚିନ୍ତକଃ ।
ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ ଭବେନ୍ନିତ୍ୟଂ ନ ପତ୍ନୀମପି ସଂଶ୍ରୟେତ୍ ॥ ୨୭.୧୬॥
ଯସ୍ତୁ ପତ୍ନ୍ୟା ବନଂ ଗତ୍ୱା ମୈଥୁନଂ କାମତଶ୍ଚରେତ୍ ।
ତଦ୍ ବ୍ରତଂ ତସ୍ୟ ଲୁପ୍ୟେତ ପ୍ରାୟଶ୍ଚିତ୍ତୀୟତେ ଦ୍ୱିଜଃ ॥ ୨୭.୧୭॥
ତତ୍ର ଯୋ ଜାୟତେ ଗର୍ଭୋ ନ ସଂସ୍ପୃଶ୍ୟୋ ଦ୍ୱିଜାତିଭିଃ ।
ନ ହି ବେଦେଽଧିକାରୋଽସ୍ୟ ତଦ୍ୱଂଶେପ୍ୟେବମେବ ହି ॥ ୨୭.୧୮॥
ଅଧଃ ଶୟୀତ ସତତଂ ସାବିତ୍ରୀଜାପ୍ୟତତ୍ପରଃ
ଶରଣ୍ୟଃ ସର୍ୱଭୂତାନାଂ ସଂବିଭାଗପରଃ ସଦା ॥ ୨୭.୧୯॥
ପରିବାଦଂ ମୃଷାବାଦଂ ନିଦ୍ରାଲସ୍ୟଂ ବିବର୍ଜୟେତ୍ ।
ଏକାଗ୍ନିରନିକେତଃ ସ୍ୟାତ୍ ପ୍ରୋକ୍ଷିତାଂ ଭୂମିମାଶ୍ରୟେତ୍ ॥ ୨୭.୨୦॥
ମୃଗୈଃ ସହ ଚରେଦ୍ ବାସଂ ତୈଃ ସହୈବ ଚ ସଂବସେତ୍ ।
ଶିଲାୟାଂ ଶର୍କରାୟାଂ ବା ଶୟୀତ ସୁସମାହିତଃ ॥ ୨୭.୨୧॥
ସଦ୍ୟଃ ପ୍ରକ୍ଷାଲକୋ ବା ସ୍ୟାନ୍ମାସସଂଚୟିକୋଽପି ବା ।
ଷଣ୍ମାସନିଚୟୋ ବା ସ୍ୟାତ୍ ସମାନିଚୟ ଏବ ବା ॥ ୨୭.୨୨॥
ତ୍ୟଜେଦାଶ୍ୱୟୁଜେ ମାସି ସମ୍ପନ୍ନଂ ପୂର୍ୱସଂଚିତମ୍ ।
ଜୀର୍ଣାନି ଚୈବ ବାସାଂସି ଶାକମୂଲଫଲାନି ଚ ॥ ୨୭.୨୩॥
ଦନ୍ତୋଲୂଖଲିକୋ ବାସ୍ୟାତ୍ କାପୋତୀଂ ବୃତ୍ତିମାଶ୍ରୟେତ୍ ।
ଅଶ୍ମକୁଟ୍ଟୋ ଭବେଦ୍ ବାଽପି କାଲପକ୍ୱଭୁଗେବ ବା ॥ ୨୭.୨୪॥
ନକ୍ତଂ ଚାନ୍ନଂ ସମଶ୍ନୀୟାଦ୍ ଦିବା ଚାହୃତ୍ୟ ଶକ୍ତିତଃ ।
ଚତୁର୍ଥକାଲିକୋ ବା ସ୍ୟାତ୍ ସ୍ୟାଦ୍ୱାଚାଷ୍ଟମକାଲିକଃ ॥ ୨୭.୨୫॥
ଚାନ୍ଦ୍ରାୟଣବିଧାନୈର୍ୱା ଶୁକ୍ଲେ କୃଷ୍ଣେ ଚ ବର୍ତ୍ତୟେତ୍ ।
ପକ୍ଷେ ପକ୍ଷେ ସମଶ୍ନୀୟାଦ୍ ଦ୍ୱିଜାଗ୍ରାନ୍ କଥିତାନ୍ ସକୃତ୍ ॥ ୨୭.୨୬॥
ପୁଷ୍ପମୂଲଫଲୈର୍ୱାପି କେବଲୈର୍ୱର୍ତ୍ତୟେତ୍ ସଦା ।
ସ୍ୱାଭାବିକୈଃ ସ୍ୱୟଂ ଶୀର୍ଣୈର୍ୱୈଖାନସମତେ ସ୍ଥିତଃ ॥ ୨୭.୨୭॥
ଭୂମୌ ବା ପରିବର୍ତ୍ତେତ ତିଷ୍ଠେଦ୍ ବା ପ୍ରପଦୈର୍ଦିନମ୍ ।
ସ୍ଥାନାସନାଭ୍ୟାଂ ବିହରେନ୍ନ କ୍ୱଚିଦ୍ ଧୈର୍ୟମୁତ୍ସୃଜେତ୍ ॥ ୨୭.୨୮॥
ଗ୍ରୀଷ୍ମେ ପଞ୍ଚତପାସ୍ତଦ୍ୱତ୍ ବର୍ଷାସ୍ୱଭ୍ରାବକାଶକଃ ।
ଆର୍ଦ୍ରବାସାସ୍ତୁ ହେମନ୍ତେ କ୍ରମଶୋ ବର୍ଦ୍ଧୟଂସ୍ତପଃ ॥ ୨୭.୨୯॥
ଉପସ୍ପୃଶ୍ୟ ତ୍ରିଷବଣଂ ପିତୃଦେବାଂଶ୍ଚ ତର୍ପୟେତ୍ ।
ଏକପାଦେନ ତିଷ୍ଠେତ ମରୀଚୀନ୍ ବା ପିବେତ୍ ତଦା ॥ ୨୭.୩୦॥
ପଞ୍ଚାଗ୍ନିର୍ଧୂମପୋ ବା ସ୍ୟାଦୁଷ୍ମପଃ ସୋମପୋଽଥ ବା ।
ପୟଃ ପିବେଚ୍ଛୁକ୍ଲପକ୍ଷେ କୃଷ୍ଣାପକ୍ଷେ ତୁ ଗୋମୟମ୍ ॥ ୨୭.୩୧॥
ଶୀର୍ଣପର୍ଣାଶନୋ ବା ସ୍ୟାତ୍ କୃଚ୍ଛ୍ରୈର୍ୱା ବର୍ତ୍ତୟେତ୍ ସଦା ।
ଯୋଗାଭ୍ୟାସରତଶ୍ଚ ସ୍ୟାଦ୍ ରୁଦ୍ରାଧ୍ୟାୟୀ ଭବେତ୍ ସଦା ॥ ୨୭.୩୨॥
ଅଥର୍ୱଶିରସୋଽଧ୍ୟେତା ବେଦାନ୍ତାଭ୍ୟାସତତ୍ପରଃ ।
ଯମାନ୍ ସେବେତ ସତତଂ ନିୟମାଂଶ୍ଚାପ୍ୟତନ୍ଦ୍ରିତଃ ॥ ୨୭.୩୩॥
କୃଷ୍ଣାଜିନଃ ସୋତ୍ତରୀୟଃ ଶୁକ୍ଲୟଜ୍ଞୋପବୀତବାନ୍ ॥
ଅଥ ଚାଗ୍ନୀନ୍ ସମାରୋପ୍ୟ ସ୍ୱାତ୍ମନି ଧ୍ୟାନତତ୍ପରଃ ॥ ୨୭.୩୪॥
ଅନଗ୍ନିରନିକେତଃ ସ୍ୟାନ୍ମୁନିର୍ମୋକ୍ଷପରୋ ଭବେତ୍ ।
ତାପସେଷ୍ୱେବ ବିପ୍ରେଷୁ ଯାତ୍ରିକଂ ଭୈକ୍ଷମାହରେତ୍ ॥ ୨୭.୩୫॥
ଗୃହମେଧିଷୁ ଚାନ୍ୟେଷୁ ଦ୍ୱିଜେଷୁ ବନବାସିଷୁ ॥
ଗ୍ରାମାଦାହୃତ୍ୟ ଚାଶ୍ନୀୟାଦଷ୍ଟୌ ଗ୍ରାସାନ୍ ବନେ ବସନ୍ ॥ ୨୭.୩୬॥
ପ୍ରତିଗୃହ୍ୟ ପୁଟେନୈବ ପାଣିନା ଶକଲେନ ବା ।
ବିବିଧାଶ୍ଚୋପନିଷଦ ଆତ୍ମସଂସିଦ୍ଧୟେ ଜପେତ୍ ॥ ୨୭.୩୭॥
ବିଦ୍ୟାବିଶେଷାନ୍ ସାବିତ୍ରୀଂ ରୁଦ୍ରାଧ୍ୟାୟଂ ତଥୈବ ଚ ।
ମହାପ୍ରାସ୍ଥାନିକଂ ବାସୌ କୁର୍ୟାଦନଶନଂ ତୁ ବା ।
ଅଗ୍ନିପ୍ରବେଶମନ୍ୟଦ୍ ବା ବ୍ରର୍ହ୍ମାର୍ପଣବିଧୌ ସ୍ଥିତଃ ॥ ୨୭.୩୮॥
ଯସ୍ତୁ ସମ୍ୟଗିମମାଶ୍ରମଂ ଶିବଂ
ସଂଶ୍ରୟନ୍ତ୍ୟଶିବପୁଞ୍ଜନାଶନମ୍ ।
ତେ ବିଶନ୍ତି ପରମୈଶ୍ୱରଂ ପଦଂ
ଯାନ୍ତି ଯତ୍ର ଗତମସ୍ୟ ସଂସ୍ଥିତେଃ ॥ ୨୭.୩୯॥
ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
ସପ୍ତବିଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୨୭॥
କୂର୍ମପୁରାଣଏ ଉତ୍ତରଭାଗେ ଅଷ୍ଟାବିଂଶତିତମୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ବ୍ୟାସ ଉବାଚ ।
ଏବଂ ବନାଶ୍ରମେ ସ୍ଥିତ୍ୱା ତୃତୀୟଂ ଭାଗମାୟୁଷଃ ।
ଚତୁର୍ଥମାୟୁଷୋ ଭାଗଂ ସଂନ୍ୟାସେନ ନୟେତ୍ କ୍ରମାତ୍ ॥ ୨୮.୧॥
ଅଗ୍ନୀନାତ୍ମନୀ ସଂସ୍ଥାପ୍ୟ ଦ୍ୱିଜଃ ପ୍ରବ୍ରଜିତୋ ଭବେତ୍ ।
ଯୋଗାଭ୍ୟାସରତଃ ଶାନ୍ତୋ ବ୍ରହ୍ମବିଦ୍ୟାପରାୟଣଃ ॥ ୨୮.୨॥
ଯଦା ମନସି ସଂଜାତଂ ବୈତୃଷ୍ଣ୍ୟଂ ସର୍ୱବସ୍ତୁଷୁ ।
ତଦା ସଂନ୍ୟାସମିଚ୍ଛନ୍ତି ପତିତଃ ସ୍ୟାଦ୍ ବିପର୍ୟଯେ ॥ ୨୮.୩॥
ପ୍ରାଜାପତ୍ୟାଂ ନିରୂପ୍ୟେଷ୍ଟିମାଗ୍ନେୟୀମଥବା ପୁନଃ ।
ଦାନ୍ତଃ ପକ୍ୱକଷାୟୋଽସୌ ବ୍ରହ୍ମାଶ୍ରମମୁପାଶ୍ରୟେତ୍ ॥ ୨୮.୪॥
ଜ୍ଞାନସଂନ୍ୟାସିନଃ କେଚିଦ୍ ବେଦସଂନ୍ୟାସିନଃ ପରେ ।
କର୍ମସଂନ୍ୟାସିନସ୍ତ୍ୱନ୍ୟେ ତ୍ରିବିଧାଃ ପରିକୀର୍ତିତାଃ ॥ ୨୮.୫॥
ଯଃ ସର୍ୱସଙ୍ଗନିର୍ମୁକ୍ତୋ ନିର୍ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱଶ୍ଚୈବ ନିର୍ଭୟଃ ।
ପ୍ରୋଚ୍ୟତେ ଜ୍ଞାନସଂନ୍ୟାସୀ ସ୍ୱାତ୍ମନ୍ୟେବ ବ୍ୟବସ୍ଥିତଃ ॥ ୨୮.୬॥
ବେଦମେବାଭ୍ୟସେନ୍ନିତ୍ୟଂ ନିର୍ଦ୍ୱନ୍ଦୋ ନିଷ୍ପରିଗ୍ରହଃ ।
ପ୍ରୋଚ୍ୟତେ ବେଦସଂନ୍ୟାସୀ ମୁମୁକ୍ଷୁର୍ୱିଜିତେନ୍ଦ୍ରିୟଃ ॥ ୨୮.୭॥
ଯସ୍ତ୍ୱଗ୍ନୀନାତ୍ମସାତ୍କୃତ୍ୱା ବ୍ରହ୍ମାର୍ପଣପରୋ ଦ୍ୱିଜଃ ।
ଜ୍ଞେୟଃ ସ କର୍ମସଂନ୍ୟାସୀ ମହାୟଜ୍ଞପରାୟଣଃ ॥ ୨୮.୮॥
ତ୍ରୟାଣାମପି ଚୈତେଷାଂ ଜ୍ଞାନୀ ତ୍ୱଭ୍ୟଧିକୋ ମତଃ ।
ନ ତସ୍ୟ ବିଦ୍ୟତେ କାର୍ୟଂ ନ ଲିଙ୍ଗଂ ବା ବିପଶ୍ଚିତଃ ॥ ୨୮.୯॥
ନିର୍ମମୋ ନିର୍ଭୟଃ ଶାନ୍ତୋ ନିର୍ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱଃ ପର୍ଣଭୋଜନଃ ।
ଜୀର୍ଣକୌପୀନବାସାଃ ସ୍ୟାନ୍ନଗ୍ନୋ ବା ଧ୍ୟାନତତ୍ପରଃ ॥ ୨୮.୧୦॥
ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ ମିତାହାରୋ ଗ୍ରାମାଦନ୍ନଂ ସମାହରେତ୍ ।
ଅଧ୍ୟାତ୍ମମତିରାସୀତ ନିରପେକ୍ଷୋ ନିରାମିଷଃ ॥ ୨୮.୧୧॥
ଆତ୍ମନୈବ ସହାୟେନ ସୁଖାର୍ଥୀ ବିଚରେଦିହ ।
ନାଭିନନ୍ଦେତ ମରଣଂ ନାଭିନନ୍ଦେତ ଜୀବିତମ୍ ॥ ୨୮.୧୨॥
କାଲମେବ ପ୍ରତୀକ୍ଷେତ ନିଦେଶଂ ଭୃତକୋ ଯଥା ।
ନାଧ୍ୟେତବ୍ୟଂ ନ ବକ୍ତବ୍ୟଂ ଶ୍ରୋତବ୍ୟଂ ନ କଦାଚନ ॥ ୨୮.୧୩॥
ଏବଂ ଜ୍ଞାତ୍ୱା ପରୋ ଯୋଗୀ ବ୍ରହ୍ମଭୂୟାୟ କଲ୍ପତେ ।
ଏକବାସାଽଥବା ବିଦ୍ୱାନ୍ କୌପୀନାଚ୍ଛାଦନସ୍ତଥା ॥ ୨୮.୧୪॥
ମୁଣ୍ଡୀ ଶିଖୀ ବାଽଥ ଭବେତ୍ ତ୍ରିଦଣ୍ଡୀ ନିଷ୍ପରିଗ୍ରହଃ ।
କାଷାୟବାସାଃ ସତତଂ ଧ୍ୟାନୟୋଗପରାୟଣଃ ॥ ୨୮.୧୫॥
ଗ୍ରାମାନ୍ତେ ବୃକ୍ଷମୂଲେ ବା ବସେଦ୍ ଦେବାଲୟେଽପି ବା ।
ସମଃ ଶତ୍ରୌ ଚ ମିତ୍ରେ ଚ ତଥା ମାନାପମାନୟୋଃ ॥ ୨୮.୧୬॥
ଭୈକ୍ଷ୍ୟେଣ ବର୍ତ୍ତୟେନ୍ନିତ୍ୟଂ ନୈକାନ୍ନାଦୀ ଭବେତ୍ କ୍ୱଚିତ୍ ।
ଯସ୍ତୁ ମୋହେନ ବାନ୍ୟସ୍ମାଦେକାନ୍ନାଦୀ ଭବେଦ୍ ଯତିଃ ॥ ୨୮.୧୭॥
ନ ତସ୍ୟ ନିଷ୍କୃତିଃ କାଚିଦ୍ ଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ରେଷୁ କଥ୍ୟତେ ।
ରାଗଦ୍ୱେଷବିମୁକ୍ତାତ୍ମା ସମଲୋଷ୍ଟାଶ୍ମକାଞ୍ଚନଃ ॥ ୨୮.୧୮॥
ପ୍ରାଣିହଂସାନିବୃତ୍ତଶ୍ଚ ମୌନୀ ସ୍ୟାତ୍ ସର୍ୱନିସ୍ପୃହଃ ।
ଦୃଷ୍ଟିପୂତଂ ନ୍ୟସେତ୍ ପାଦଂ ବସ୍ତ୍ରପୂତଂ ଜଲଂ ପିବେତ୍ ।
ଶାସ୍ତ୍ରପୂତାଂ ବଦେଦ୍ ବାଣୀଂ ମନଃ ପୂତଂ ସମାଚରେତ୍ ॥ ୨୮.୧୯॥
ନୈକତ୍ର ନିବସେଦ୍ ଦେଶେ ବର୍ଷାଭ୍ୟୋଽନ୍ୟତ୍ର ଭିକ୍ଷୁକଃ ।
ସ୍ନାନଶୌଚରତୋ ନିତ୍ୟଂ କମଣ୍ଡଲୁକରଃ ଶୁଚିଃ ॥ ୨୮.୨୦॥
ବ୍ରହ୍ମଚର୍ୟରତୋ ନିତ୍ୟଂ ବନବାସରତୋ ଭବେତ୍ ।
ମୋକ୍ଷଶାସ୍ତ୍ରେଷୁ ନିରତୋ ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ ଜିତେନ୍ଦ୍ରିୟଃ ॥ ୨୮.୨୧॥
ଦମ୍ଭାହଂକାରନିର୍ମୁକ୍ତୋ ନିନ୍ଦାପୈଶୁନ୍ୟବର୍ଜିତଃ ।
ଆତ୍ମଜ୍ଞାନଗୁଣୋପେତୋ ଯତିର୍ମୋକ୍ଷମବାପ୍ନୁୟାତ୍ ॥ ୨୮.୨୨॥
ଅଭ୍ୟସେତ୍ ସତତଂ ବେଦଂ ପ୍ରଣବାଖ୍ୟଂ ସନାତନମ୍ ।
ସ୍ନାତ୍ୱାଚମ୍ୟ ବିଧାନେନ ଶୁଚିର୍ଦେବାଲୟାଦିଷୁ ॥ ୨୮.୨୩॥
ଯଜ୍ଞୋପବୀତୀ ଶାନ୍ତାତ୍ମା କୁଶପାଣିଃ ସମାହିତଃ ।
ଧୌତକାଷାୟବସନୋ ଭସ୍ମଚ୍ଛନ୍ନତନୂରହଃ ॥ ୨୮.୨୪॥
ଅଧିୟଜ୍ଞଂ ବ୍ରହ୍ମ ଜପେଦାଧିଦୈବିକମେବ ବା ।
ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକଂ ଚ ସତତଂ ବେଦାନ୍ତାଭିହିତଂ ଚ ଯତ୍ ॥ ୨୮.୨୫॥
ପୁତ୍ରେଷୁ ଚାଽଥ ନିବସନ୍ ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ ଯତିର୍ମୁନିଃ ।
ବେଦମେବାଭ୍ୟସେନ୍ନିତ୍ୟଂ ସ ଯାତି ପରମାଂ ଗତିମ୍ ॥ ୨୮.୨୬॥
ଅହିଂସା ସତ୍ୟମସ୍ତେୟଂ ବ୍ରହ୍ମଚର୍ୟଂ ତପଃ ପରମ୍ ।
କ୍ଷମା ଦୟା ଚ ସନ୍ତୋଷୋ ବ୍ରତାନ୍ୟସ୍ୟ ବିଶେଷତଃ ॥ ୨୮.୨୭॥
ବେଦାନ୍ତଜ୍ଞାନନିଷ୍ଠୋ ବା ପଞ୍ଚ ଯଜ୍ଞାନ୍ ସମାହିତଃ ।
ଜ୍ଞାନ ଧ୍ୟାନ ସମାୟୁକ୍ତୋ ଭିକ୍ଷାର୍ଥେ ନୈବ ତେନ ହି ॥ ୨୮.୨୮॥
ହୋମମନ୍ତ୍ରାଞ୍ଜପେନ୍ନିତ୍ୟଂ କାଲେ କାଲେ ସମାହିତଃ ।
ସ୍ୱାଧ୍ୟାୟଂ ଚାନ୍ୱହଂ କୁର୍ୟାତ୍ ସାବିତ୍ରୀଂ ସଂଧ୍ୟଯୋର୍ଜପେତ୍ ॥ ୨୮.୨୯॥
ଧ୍ୟାୟୀତ ସତତଂ ଦେବମେକାନ୍ତେ ପରମେଶ୍ୱରମ୍ ।
ଏକାନ୍ନଂ ବର୍ଜୟେନ୍ନିତ୍ୟଂ କାମଂ କ୍ରୋଧଂ ପରିଗ୍ରହମ୍ ॥ ୨୮.୩୦॥
ଏକବାସା ଦ୍ୱିବାସା ବା ଶିଖୀ ଯଜ୍ଞୋପବୀତବାନ୍ ।
କମଣ୍ଡଲୁକରୋ ବିଦ୍ୱାନ୍ ତ୍ରିଦଣ୍ଡୀ ଯାତି ତତ୍ପରମ୍ ॥ ୨୮.୩୧॥
ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ
ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେଽଷ୍ଟାବିଂଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୨୮॥
କୂର୍ମପୁରାଣଏ ଉତ୍ତରଭାଗେ ନବବିଂଶତିତମୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ଏବଂ ସ୍ୱାଶ୍ରମନିଷ୍ଠାନାଂ ଯତୀନାଂ ନିୟତାତ୍ମନାମ୍ ।
ଭୈକ୍ଷେଣ ବର୍ତ୍ତନଂ ପ୍ରୋକ୍ତଂ ଫଲମୂଲୈରଥାପି ବା ॥ ୨୯.୧॥
ଏକକାଲଂ ଚରେଦ୍ ଭୈକ୍ଷଂ ନ ପ୍ରସଜ୍ୟେତ ବିସ୍ତରେ ।
ଭୈକ୍ଷ୍ୟ ପ୍ରସକ୍ତୋ ହି ଯତିର୍ୱିଷୟେଷ୍ୱପି ସଜ୍ଜତି ॥ ୨୯.୨॥
ସପ୍ତାଗାରଂ ଚରେଦ୍ ଭୈକ୍ଷମଲାଭାତ୍ ତୁ ପୁନଶ୍ଚରେତ୍ ।
ପ୍ରକ୍ଷାଲ୍ୟ ପାତ୍ରେ ଭୁଞ୍ଜୀୟାଦଦ୍ଭିଃ ପ୍ରକ୍ଷାଲୟେତ୍ ତୁ ପୁନଃ ॥ ୨୯.୩॥
ଅଥବାଽନ୍ୟଦୁପାଦାୟ ପାତ୍ରେ ଭୁଞ୍ଜୀତ ନିତ୍ୟଶଃ ।
ଭୁକ୍ତ୍ୱା ତତ୍ ସଂତ୍ୟଜେତ୍ ପାତ୍ରଂ ଯାତ୍ରାମାତ୍ରମଲୋଲୁପଃ ॥ ୨୯.୪॥
ବିଧୂମେ ସନ୍ନମୁସଲେ ବ୍ୟଙ୍ଗାରେ ଭୁକ୍ତବଜ୍ଜନେ ।
ବୃତ୍ତେ ଶରାବସମ୍ପାତେ ଭିକ୍ଷାଂ ନିତ୍ୟଂ ଯତିଶ୍ଚରେତ୍ ॥ ୨୯.୫॥
ଗୋଦୋହମାତ୍ରଂ ତିଷ୍ଠେତ କାଲଂ ଭିକ୍ଷୁରଧୋମୁଖଃ ।
ଭିକ୍ଷେତ୍ୟୁକ୍ତ୍ୱା ସକୃତ୍ ତୂଷ୍ଣୀମଶ୍ନୀୟାଦ୍ ବାଗ୍ୟତଃ ଶୁଚିଃ ॥ ୨୯.୬॥
ପ୍ରକ୍ଷାଲ୍ୟ ପାଣିପାଦୌ ଚ ସମାଚମ୍ୟ ଯଥାବିଧି ।
ଆଦିତ୍ୟେ ଦର୍ଶୟିତ୍ୱାନ୍ନଂ ଭୁଞ୍ଜୀତ ପ୍ରାଙ୍ମୁଖୋତ୍ତରଃ ॥ ୨୯.୭॥
ହୁତ୍ୱା ପ୍ରାଣାହୁତୀଃ ପଞ୍ଚ ଗ୍ରାସାନଷ୍ଟୌ ସମାହିତଃ ।
ଆଚମ୍ୟ ଦେବଂ ବ୍ରହ୍ମାଣଂ ଧ୍ୟାୟୀତ ପରମେଶ୍ୱରମ୍ ॥ ୨୯.୮॥
ଅଲାବୁଂ ଦାରୁପାତ୍ରଂ ଚ ମୃଣ୍ମୟଂ ବୈଣବଂ ତତଃ ।
ଚତ୍ୱାରି ଯତିପାତ୍ରାଣି ମନୁରାହ ପ୍ରଜାପତିଃ ॥ ୨୯.୯॥
ପ୍ରାଗ୍ରାତ୍ରେ ପରରାତ୍ରେ ଚ ମଧ୍ୟରାତ୍ରେ ତଥୈବ ଚ ।
ସଂଧ୍ୟାସ୍ୱଗ୍ନି ବିଶେଷେଣ ଚିନ୍ତୟେନ୍ନିତ୍ୟମୀଶ୍ୱରମ୍ ॥ ୨୯.୧୦॥
କୃତ୍ୱା ହୃତ୍ପଦ୍ମନିଲୟେ ବିଶ୍ୱାଖ୍ୟଂ ବିଶ୍ୱସଂଭବମ୍ ।
ଆତ୍ମାନଂ ସର୍ୱଭୂତାନାଂ ପରସ୍ତାତ୍ ତମସଃ ସ୍ଥିତମ୍ ॥ ୨୯.୧୧॥
ସର୍ୱସ୍ୟାଧାରଭୂତାନାମାନନ୍ଦଂ ଜ୍ୟୋତିରବ୍ୟଯମ୍ ।
ପ୍ରଧାନପୁରୁଷାତୀତମାକାଶଂ ଦହନଂ ଶିବମ୍ ॥ ୨୯.୧୨॥
ତଦନ୍ତଃ ସର୍ୱଭାବାନାମୀଶ୍ୱରଂ ବ୍ରହ୍ମରୂପିଣମ୍ ।
ଧ୍ୟାୟେଦନାଦିମଧ୍ୟାନ୍ତମାନନ୍ଦାଦିଗୁଣାଲୟମ୍ ॥ ୨୯.୧୩॥
ମହାନ୍ତଂ ପୁରୁଷଂ ବ୍ରହ୍ମ ବ୍ରହ୍ମାଣଂ ସତ୍ୟମବ୍ୟଯମ୍ ।
ତରୁଣାଦିତ୍ୟସଂକାଶଂ ମହେଶଂ ବିଶ୍ୱରୂପିଣମ୍ ॥ ୨୯.୧୪॥
ଓଂକାରାନ୍ତେଽଥ ଚାତ୍ମାନଂ ସଂସ୍ଥାପ୍ୟ ପରମାତ୍ମନି ।
ଆକାଶେ ଦେବମୀଶାନଂ ଧ୍ୟାୟୀତାକାଶମଧ୍ୟଗମ୍ ॥ ୨୯.୧୫॥
କାରଣଂ ସର୍ୱଭାବାନାମାନନ୍ଦୈକସମାଶ୍ରୟମ୍ ।
ପୁରାଣଂ ପୁରୁଷଂ ଶୁଭ୍ରଂ ଧ୍ୟାୟନ୍ ମୁଚ୍ୟେତ ବନ୍ଧନାତ୍ ॥ ୨୯.୧୬॥
ଯଦ୍ୱା ଗୁହାୟାଂ ପ୍ରକୃତଂ ଜଗତ୍ସଂମୋହନାଲୟେ ।
ବିଚିନ୍ତ୍ୟ ପରମଂ ବ୍ୟୋମ ସର୍ୱଭୂତୈକକାରଣମ୍ ॥ ୨୯.୧୭॥
ଜୀବନଂ ସର୍ୱଭୂତାନାଂ ଯତ୍ର ଲୋକଃ ପ୍ରଲୀୟତେ ।
ଆନନ୍ଦଂ ବ୍ରହ୍ମଣଃ ସୂକ୍ଷ୍ମଂ ଯତ୍ ପଶ୍ୟନ୍ତି ମୁମୁକ୍ଷବଃ ॥ ୨୯.୧୮॥
ତନ୍ମଧ୍ୟେ ନିହିତଂ ବ୍ରହ୍ମ କେବଲଂ ଜ୍ଞାନଲକ୍ଷଣମ୍ ।
ଅନନ୍ତଂ ସତ୍ୟମୀଶାନଂ ବିଚିନ୍ତ୍ୟାସୀତ ସଂୟତଃ ॥ ୨୯.୧୯॥
ଗୁହ୍ୟାଦ୍ ଗୁହ୍ୟତମଂ ଜ୍ଞାନଂ ଯତୀନାମେତଦୀରିତମ୍ ।
ଯୋଽନୁତିଷ୍ଠେନ୍ମହେଶେନ ସୋଽଶ୍ନୁତେ ଯୋଗମୈଶ୍ୱରମ୍ ॥ ୨୯.୨୦॥
ତସ୍ମାଦ୍ ଧ୍ୟାନରତୋ ନିତ୍ୟମାତ୍ମବିଦ୍ୟାପରାୟଣଃ ।
ଜ୍ଞାନଂ ସମଭ୍ୟସେଦ୍ ବ୍ରାହ୍ମଂ ଯେନ ମୁଚ୍ୟେତ ବନ୍ଧନାତ୍ ॥ ୨୯.୨୧॥
ଗତ୍ୱା ପୃଥକ୍ ସ୍ୱମାତ୍ମାନଂ ସର୍ୱସ୍ମାଦେବ କେବଲମ୍ ।
ଆନନ୍ଦମଜରଂ ଜ୍ଞାନଂ ଧ୍ୟାୟୀତ ଚ ପୁନଃ ପରମ୍ ॥ ୨୯.୨୨॥
ଯସ୍ମାତ୍ ଭବନ୍ତି ଭୂତାନି ଯଦ୍ ଗତ୍ୱା ନେହ ଜାୟତେ ।
ସ ତସ୍ମାଦୀଶ୍ୱରୋ ଦେବଃ ପରସ୍ମାଦ୍ ଯୋଽଧିତିଷ୍ଠତି ॥ ୨୯.୨୩॥
ଯଦନ୍ତରେ ତଦ୍ ଗଗନଂ ଶାଶ୍ୱତଂ ଶିବମଚ୍ୟୁତମ୍ ।
ଯଦାହୁସ୍ତତ୍ପରୋ ଯଃ ସ୍ୟାତ୍ ସ ଦେବଃ ସ୍ୟାନ୍ମହେଶ୍ୱରଃ ॥ ୨୯.୨୪॥
ବ୍ରତାନି ଯାନି ଭିକ୍ଷୂଣାଂ ତଥୈବୋପବ୍ରତାନି ଚ ।
ଏକୈକାତିକ୍ରମେ ତେଷାଂ ପ୍ରାୟଶ୍ଚିତ୍ତଂ ବିଧୀୟତେ ॥ ୨୯.୨୫॥
ଉପେତ୍ୟ ଚ ସ୍ତ୍ରିୟଂ କାମାତ୍ ପ୍ରାୟଶ୍ଚିତ୍ତଂ ସମାହିତଃ ।
ପ୍ରାଣାୟାମସମାୟୁକ୍ତଃ କୁର୍ୟାତ୍ ସାଂତପନଂ ଶୁଚିଃ ॥ ୨୯.୨୬॥
ତତଶ୍ଚରେତ ନିୟମାତ୍ କୃଚ୍ଛ୍ରଂ ସଂୟତମାନସଃ ।
ପୁନରାଶ୍ରମମାଗମ୍ୟ ଚରେଦ୍ ଭିଶ୍ରୁରତନ୍ଦ୍ରିତଃ ॥ ୨୯.୨୭॥
ନ ନର୍ମୟୁକ୍ତମନୃତଂ ହିନସ୍ତୀତି ମନୀଷିଣଃ ।
ତଥାପି ଚ ନ କର୍ତ୍ତବ୍ୟଂ ପ୍ରସଙ୍ଗୋ ହ୍ୟେଷ ଦାରୁଣଃ ॥ ୨୯.୨୮॥
ଏକରାତ୍ରୋପବାସଶ୍ଚ ପ୍ରାଣାୟାମଶତଂ ତଥା ।
ଉକ୍ତ୍ୱା ନୂନଂ ପ୍ରକର୍ତବ୍ୟଂ ଯତିନା ଧର୍ମଲିପ୍ସୁନା ॥ ୨୯.୨୯॥
ପରମାପଦ୍ଗତେନାପି ନ କାର୍ୟଂ ସ୍ତେୟମନ୍ୟତଃ ।
ସ୍ତେୟାଦଭ୍ୟଧିକଃ କଶ୍ଚିନ୍ନାସ୍ତ୍ୟଧର୍ମ ଇତି ସ୍ମୃତିଃ ॥ ୨୯.୩୦॥
ହିଂସା ଚୈଷାପରା ଦିଷ୍ଟା ଯା ଚାତ୍ମଜ୍ଞାନନାଶିକା ।
ଯଦେତଦ୍ ଦ୍ରବିଣଂ ନାମ ପ୍ରାଣ ହ୍ୟେତେ ବହିଶ୍ୱରାଃ ॥ ୨୯.୩୧॥
ସ ତସ୍ୟ ହରତି ପ୍ରାଣାନ୍ ଯୋ ଯସ୍ୟ ହରତେ ଧନମ୍ ।
ଏବଂ କୃତ୍ୱା ସ ଦୁଷ୍ଟାତ୍ମା ଭିନ୍ନବୃତ୍ତୋ ବ୍ରତାହତଃ ।
ଭୂୟୋ ନିର୍ୱେଦମାପନ୍ନଶ୍ଚରେଚ୍ଚାନ୍ଦ୍ରାୟଣବ୍ରତମ୍ ॥ ୨୯.୩୨॥
ବିଧିନା ଶାସ୍ତ୍ରଦୃଷ୍ଟେନ ସଂବତ୍ସରମିତି ଶ୍ରୁତିଃ ।
ଭୂୟୋ ନିର୍ୱେଦମାପନ୍ନଶ୍ଚରେଦ୍ ଭିକ୍ଷୁରତନ୍ଦ୍ରିତଃ ॥ ୨୯.୩୩॥
ଅକସ୍ମାଦେବ ହିଂସାଂ ତୁ ଯଦି ଭିକ୍ଷୁଃ ସମାଚରେତ୍ ।
କୁର୍ୟାତ୍କୃଛ୍ରାତିକୃଚ୍ଛ୍ରଂ ତୁ ଚାନ୍ଦ୍ରାୟଣମଥାପି ବା ॥ ୨୯.୩୪॥
ସ୍କନ୍ନମିନ୍ଦ୍ରିୟଦୌର୍ବଲ୍ୟାତ୍ ସ୍ତ୍ରିୟଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ଯତିର୍ୟଦି ।
ତେନ ଧାରୟିତବ୍ୟା ବୈ ପ୍ରାଣାୟାମାସ୍ତୁ ଷୋଡଶ ॥ ୨୯.୩୫॥
ଦିବାସ୍କନ୍ନେ ତ୍ରିରାତ୍ରଂ ସ୍ୟାତ୍ ପ୍ରାଣାୟାମଶତଂ ତଥା ।
ଏକାନ୍ତେ ମଧୁମାଂସେ ଚ ନବଶ୍ରାଦ୍ଧେ ତଥୈବ ଚ ।
ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷଲବଣେ ଚୋକ୍ତଂ ପ୍ରାଜାପତ୍ୟଂ ବିଶୋଧନମ୍ ॥ ୨୯.୩୬॥
ଧ୍ୟାନନିଷ୍ଠସ୍ୟ ସତତଂ ନଶ୍ୟତେ ସର୍ୱପାତକମ୍ ।
ତସ୍ମାନ୍ମହେଶ୍ୱରଂ ଜ୍ଞାତ୍ୱା ତସ୍ୟ ଧ୍ୟାନପରୋ ଭବେତ୍ ॥ ୨୯.୩୭॥
ଯଦ୍ ବ୍ରହ୍ମ ପରମଂ ଜ୍ୟୋତିଃ ପ୍ରତିଷ୍ଠାକ୍ଷରମଦ୍ୱୟମ୍ ।
ଯୋଽନ୍ତରା ପରଂ ବ୍ରହ୍ମ ସ ବିଜ୍ଞେୟୋ ମହେଶ୍ୱରଃ ॥ ୨୯.୩୮॥
ଏଷ ଦେବୋ ମହାଦେବଃ କେବଲଃ ପରମଃ ଶିବଃ ।
ତଦେବାକ୍ଷରମଦ୍ୱୈତଂ ତଦାଦିତ୍ୟାନ୍ତରଂ ପରମ୍ ॥ ୨୯.୩୯॥
ଯସ୍ମାନ୍ମହୀୟସୋ ଦେବଃ ସ୍ୱଧାଗ୍ନି ଜ୍ଞାନସଂସ୍ଥିତେ ।
ଆତ୍ମୟୋଗାହ୍ୱୟେ ତତ୍ତ୍ୱେ ମହାଦେବସ୍ତତଃ ସ୍ମୃତଃ ॥ ୨୯.୪୦॥
ନାନ୍ୟଂ ଦେବଂମହାଦେବାଦ୍ ବ୍ୟତିରିକ୍ତଂ ପ୍ରପଶ୍ୟତି ।
ତମେବାତ୍ମାନମାତ୍ମେତି ଯଃ ସ ଯାତି ପରମଂ ପଦମ୍ ॥ ୨୯.୪୧॥
ମନ୍ୟତେ ଯେ ସ୍ୱମାତ୍ମାନଂ ବିଭିନ୍ନଂ ପରମେଶ୍ୱରାତ୍ ।
ନ ତେ ପଶ୍ୟନ୍ତି ତଂ ଦେବଂ ବୃଥା ତେଷାଂ ପରିଶ୍ରମଃ ॥ ୨୯.୪୨॥
ଏକମେବ ପରଂ ବ୍ରହ୍ମ ବିଜ୍ଞେୟଂ ତତ୍ତ୍ୱମବ୍ୟଯମ୍ ।
ସ ଦେବସ୍ତୁ ମହାଦେବୋ ନୈତଦ୍ ବିଜ୍ଞାୟ ବଧ୍ୟତେ ॥ ୨୯.୪୩॥
ତସ୍ମାଦ୍ ଯତେତ ନିୟତଂ ଯତିଃ ସଂୟତମାନସଃ ।
ଜ୍ଞାନୟୋଗରତଃ ଶାନ୍ତୋ ମହାଦେବପରାୟଣଃ ॥ ୨୯.୪୪॥
ଏଷ ବଃ କଥିତୋ ବିପ୍ରୋ ଯତୀନାମାଶ୍ରମଃ ଶୁଭଃ ।
ପିତାମହେନ ବିଭୁନା ମୁନୀନାଂ ପୂର୍ୱମୀରିତମ୍ ॥ ୨୯.୪୫॥
ନାପୁତ୍ରଶିଷ୍ୟଯୋଗିଭ୍ୟୋ ଦଦ୍ୟାଦିଦମନୁତ୍ତମମ୍ ।
ଜ୍ଞାନଂ ସ୍ୱୟଂଭୁନା ପ୍ରୋକ୍ତଂ ଯତିଧର୍ମାଶ୍ରୟଂ ଶିବମ୍ ॥ ୨୯.୪୬॥
ଇତି ଯତିନିୟମାନାମେତଦୁକ୍ତଂ ବିଧାନଂ
ପଶୁପତିପରିତୋଷେ ଯଦ୍ ଭବେଦେକହେତୁଃ ।
ନ ଭବତି ପୁନରେଷାମୁଦ୍ଭବୋ ବା ବିନାଶଃ
ପ୍ରଣିହିତମନସୋ ଯେ ନିତ୍ୟମେବାଚରନ୍ତି ॥ ୨୯.୪୭॥
ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
ଏକୋନତ୍ରିଂଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୨୯॥
କୂର୍ମପୁରାଣଏ ଉତ୍ତରଭାଗେ ତ୍ରିଂଶତ୍ତମୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ବ୍ୟାସ ଉବାଚ ।
ଅତଃ ପରଂ ପ୍ରବଲକ୍ଷ୍ୟାମି ପ୍ରାୟଶ୍ଚିତ୍ତବିଧିଂ ଶୁଭମ୍ ।
ହିତାୟ ସର୍ୱବିପ୍ରାଣାଂ ଦୋଷାଣାମପନୁତ୍ତୟେ ॥ ୩୦.୧॥
ଅକୃତ୍ୱା ବିହିତଂ କର୍ମ କୃତ୍ୱା ନିନ୍ଦିତମେବ ଚ ।
ଦୋଷମାପ୍ନୋତି ପୁରୁଷଃ ପ୍ରାୟଶ୍ଚିତ୍ତଂ ବିଶୋଧନମ୍ ॥ ୩୦.୨॥
ପ୍ରାୟଶ୍ଚିତ୍ତମକୃତ୍ୱା ତୁ ନ ତିଷ୍ଠେଦ୍ ବ୍ରାହ୍ମଣଃ କ୍ୱଚିତ୍ ।
ଯଦ୍ ବ୍ରୂୟୁର୍ବ୍ରାହ୍ମଣାଃ ଶାନ୍ତା ବିଦ୍ୱାଂସସ୍ତତ୍ସମାଚରେତ୍ ॥ ୩୦.୩॥
ବେଦାର୍ଥବିତ୍ତମଃ ଶାନ୍ତୋ ଧର୍ମକାମୋଽଗ୍ନିମାନ୍ ଦ୍ୱିଜଃ ।
ସ ଏବ ସ୍ୟାତ୍ ପରୋ ଧର୍ମୋ ଯମେକୋଽପି ବ୍ୟବସ୍ୟତି ॥ ୩୦.୪॥
ଅନାହିତାଗ୍ନୟୋ ବିପ୍ରାସ୍ତ୍ରୟୋ ବେଦାର୍ଥପାରଗାଃ ।
ଯଦ୍ ବ୍ରୂୟୁର୍ଧର୍ମକାମାସ୍ତେ ତଜ୍ଜ୍ଞେୟଂ ଧର୍ମସାଧନମ୍ ॥ ୩୦.୫॥
ଅନେକଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ରଜ୍ଞା ଊହାପୋହବିଶାରଦାଃ ।
ବେଦାଧ୍ୟଯନସମ୍ପନ୍ନାଃ ସପ୍ତୈତେ ପରିକୀର୍ତ୍ତିତାଃ ॥ ୩୦.୬॥
ମୀମାଂସାଜ୍ଞାନତତ୍ତ୍ୱଜ୍ଞା ବେଦାନ୍ତକୁଶଲା ଦ୍ୱିଜାଃ ।
ଏକବିଂଶତିବିଖ୍ୟାତାଃ ପ୍ରୟାଶ୍ଚିତ୍ତଂ ବଦନ୍ତି ବୈ ॥ ୩୦.୭॥
ବ୍ରହ୍ମହା ମଦ୍ୟପଃ ସ୍ତେନୋ ଗୁରୁତଲ୍ପଗ ଏବ ଚ ।
ମହାପାତକିନସ୍ତ୍ୱେତେ ଯଶ୍ଚୈତୈଃ ସହ ସଂବସେତ୍ ॥ ୩୦.୮॥
ସଂବତ୍ସରଂ ତୁ ପତିତୈଃ ସଂସର୍ଗଂ କୁରୁତେ ତୁ ଯଃ ।
ଯାନଶୟ୍ୟାସନୈର୍ନିତ୍ୟଂ ଜାନନ୍ ବୈ ପତିତୋ ଭବେତ୍ ॥ ୩୦.୯॥
ଯାଜନଂ ଯୋନିସଂବନ୍ଧଂ ତଥୈବାଧ୍ୟାପନଂ ଦ୍ୱିଜଃ ।
କୃତ୍ୱା ସଦ୍ୟଃ ପତତ୍ୟେବ ସହ ଭୋଜନମେବ ଚ ॥ ୩୦.୧୦॥
ଅବିଜ୍ଞାୟାଥ ଯୋ ମୋହାତ୍ କୁର୍ୟାଦଧ୍ୟାପନଂ ଦ୍ୱିଜଃ ।
ସଂବତ୍ସରେଣ ପତତି ସହାଧ୍ୟଯନମେବ ଚ ॥ ୩୦.୧୧॥
ବ୍ରହ୍ମାହା ଦ୍ୱାଦଶାବ୍ଦାନି କୁଟିଂ କୃତ୍ୱା ବନେ ବସେତ୍ ।
ଭୈକ୍ଷମାତ୍ମବିଶୁଦ୍ଧ୍ୟର୍ଥେ କୃତ୍ୱା ଶବଶିରୋର୍ଧ୍ୱଜମ୍ ॥ ୩୦.୧୨॥
ବ୍ରାହ୍ମଣାବସଥାନ୍ ସର୍ୱାନ୍ ଦେବାଗାରାଣି ବର୍ଜୟେତ୍ ।
ବିନିନ୍ଦନ୍ ସ୍ୱୟମାତ୍ମାନଂ ବ୍ରାହ୍ମଣଂ ତଂ ଚ ସଂସ୍ମରନ୍ ॥ ୩୦.୧୩॥
ଅସଂକଲ୍ପିତୟୋଗ୍ୟାନି ସପ୍ତାଗାରାଣି ସଂବିଶେତ୍ ।
ବିଧୂମେ ଶନକୈର୍ନିତ୍ୟଂ ବ୍ୟଙ୍ଗାରେ ଭୁକ୍ତବଜ୍ଜନେ ॥ ୩୦.୧୪॥
ଏକକାଲଂ ଚରେଦ୍ ଭୈକ୍ଷଂ ଦୋଷଂ ବିଖ୍ୟାପୟନ୍ ନୃଣାମ୍ ।
ବନ୍ୟମୂଲଫଲୈର୍ୱାପି ବର୍ତ୍ତୟେଦ୍ ବୈ ସମାଶ୍ରିତଃ ॥ ୩୦.୧୫॥
କପାଲପାଣିଃ ଖଟ୍ୱାଙ୍ଗୀ ବ୍ରହ୍ମଚର୍ୟପରାୟଣଃ ।
ପୂର୍ଣେ ତୁ ଦ୍ୱାଦଶେ ବର୍ଷେ ବ୍ରହ୍ମହତ୍ୟାଂ ବ୍ୟପୋହତି ॥ ୩୦.୧୬॥
ଅକାମତଃ କୃତେ ପାପେ ପ୍ରାୟଶ୍ଚିତ୍ତମିଦଂ ଶୁଭମ୍ ।
କାମତୋ ମରଣାଚ୍ଛୁଦ୍ଧିର୍ଜ୍ଞେୟା ନାନ୍ୟେନ କେନଚିତ୍ ॥ ୩୦.୧୭॥
କୁର୍ୟାଦନଶନଂ ବାଽଥ ଭୃଗୋଃ ପତନମେବ ବା ।
ଜ୍ୱଲନ୍ତଂ ବା ବିଶେଦଗ୍ନିଂ ଜଲଂ ବା ପ୍ରବିଶେତ୍ ସ୍ୱୟମ୍ ॥ ୩୦.୧୮॥
ବ୍ରାହ୍ମଣାର୍ଥେ ଗବାର୍ଥେ ବା ସମ୍ୟକ୍ ପ୍ରାଣାନ୍ ପରିତ୍ୟଜେତ୍ ।
ବ୍ରହ୍ମହତ୍ୟାପନୋଦାର୍ଥମନ୍ତରା ବା ମୃତସ୍ୟ ତୁ ॥ ୩୦.୧୯॥
ଦୀର୍ଘାମୟାବିନଂ ବିପ୍ରଂ କୃତ୍ୱାନାମୟମେବ ବା ।
ଦତ୍ତ୍ୱା ଚାନ୍ନଂ ସୁବିଦୁଷେ ବ୍ରହ୍ମହତ୍ୟାଂ ବ୍ୟପୋହତି ॥ ୩୦.୨୦॥
ଅଶ୍ୱମେଧାବଭୃଥକେ ସ୍ନାତ୍ୱା ବା ଶୁଧ୍ୟତେ ଦ୍ୱିଜଃ ।
ସର୍ୱସ୍ୱଂ ବା ବେଦବିଦେ ବ୍ରାହ୍ମଣାୟ ପ୍ରଦାୟ ତୁ ॥ ୩୦.୨୧॥
ସରସ୍ୱତ୍ୟାସ୍ତ୍ୱରୁଣୟା ସଂଗମେ ଲୋକବିଶ୍ରୁତେ ।
ଶୁଧ୍ୟେତ୍ ତ୍ରିଷବଣସ୍ନାନାତ୍ ତ୍ରିରାତ୍ରୋପୋଷିତୋ ଦ୍ୱିଜଃ ॥ ୩୦.୨୨॥
ଗତ୍ୱା ରାମେଶ୍ୱରଂ ପୁଣ୍ୟଂ ସ୍ନାତ୍ୱା ଚୈବ ମହୋଦଧୌ ।
ବ୍ରହ୍ମଚର୍ୟାଦିଭିର୍ୟୁକ୍ତୋ ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ରୁଦ୍ରଂ ବିମୁଚ୍ୟତେ ॥ ୩୦.୨୩॥
କପାଲମୋଚନଂ ନାମ ତୀର୍ଥଂ ଦେବସ୍ୟ ଶୂଲିନଃ ।
ସ୍ନାତ୍ୱାଽଭ୍ୟର୍ଚ୍ୟ ପିତୄନ୍ ଦେବାନ୍ ବ୍ରହ୍ମହତ୍ୟାଂ ବ୍ୟପୋହତି ॥ ୩୦.୨୪॥
ଯତ୍ର ଦେବାଦିଦେବେନ ଭୈରବେଣାମିତୌଜସା ।
କପାଲଂ ସ୍ଥାପିତଂ ପୂର୍ୱଂ ବ୍ରହ୍ମଣଃ ପରମେଷ୍ଠିନଃ ॥ ୩୦.୨୫॥
ସମଭ୍ୟର୍ଚ୍ୟ ମହାଦେବଂ ତତ୍ର ଭୈରବରୂପିଣମ୍ ।
ତର୍ପପିତ୍ୱା ପିତୄନ୍ ସ୍ନାତ୍ୱା ମୁଚ୍ୟତେ ବ୍ରହ୍ମହତ୍ୟଯା ॥ ୩୦.୨୬॥
ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ ତ୍ରିଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୩୦॥
କୂର୍ମପୁରାଣଏ ଉତ୍ତରଭାଗେ ଏକତ୍ରିଂଶତ୍ତମୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ଋଷୟ ଊଚୁଃ ।
କଥଂ ଦେବେନ ରୁଦ୍ରେଣ ଶଂକରେଣାତିତେଜସା ।
କପାଲଂ ବ୍ରହ୍ମଣଃ ପୂର୍ୱଂ ସ୍ଥାପିତଂ ଦେହଜଂ ଭୁବି ॥ ୩୧.୧॥
ସୂତ ଉବାଚ ।
ଶୃଣୁଧ୍ୱମୃଷୟଃ ପୁଣ୍ୟାଂ କଥାଂ ପାପପ୍ରଣାଶନୀମ୍ ।
ମାହାତ୍ମ୍ୟଂ ଦେବଦେବସ୍ୟ ମହାଦେବସ୍ୟ ଧୀମତଃ ॥ ୩୧.୨॥
ପୁରା ପିତାମହଂ ଦେବଂ ମେରୁଶୃଙ୍ଗେ ମହର୍ଷୟଃ ।
ପ୍ରୋଚୁଃ ପ୍ରଣମ୍ୟ ଲୋକାଦିଂ କିମେକଂ ତତ୍ତ୍ୱମବ୍ୟଯମ୍ ॥ ୩୧.୩॥
ସ ମାୟଯା ମହେଶସ୍ୟ ମୋହିତୋ ଲୋକସଂଭବଃ ।
ଅବିଜ୍ଞାୟ ପରଂ ଭାବଂ ସ୍ୱାତ୍ମାନଂ ପ୍ରାହ ଧର୍ଷିଣମ୍ ॥ ୩୧.୪॥
ଅହଂ ଧାତା ଜଗଦ୍ୟୋନିଃ ସ୍ୱୟଂଭୂରେକ ଈଶ୍ୱରଃ ।
ଅନାଦିମତ୍ପରଂ ବ୍ରହ୍ମ ମାମଭ୍ୟର୍ଚ୍ୟ ବିମୁଚ୍ୟତେ ॥ ୩୧.୫॥
ଅହଂ ହି ସର୍ୱଦେବାନାଂ ପ୍ରବର୍ତ୍ତକନିବର୍ତ୍ତକଃ ।
ନ ବିଦ୍ୟତେ ଚାଭ୍ୟଧିକୋ ମତ୍ତୋ ଲୋକେଷୁ କଶ୍ଚନ ॥ ୩୧.୬॥
ତସ୍ୟୈବଂ ମନ୍ୟମାନସ୍ୟ ଜଜ୍ଞେ ନାରାୟଣାଂଶଜଃ ।
ପ୍ରୋବାଚ ପ୍ରହସନ୍ ବାକ୍ୟଂ ରୋଷତାମ୍ରବିଲୋଚନଃ ॥ ୩୧.୭॥
କିଂ କାରଣମିଦଂ ବ୍ରହ୍ମନ୍ ବର୍ତ୍ତତେ ତବ ସାଂପ୍ରତମ୍ ।
ଅଜ୍ଞାନୟୋଗୟୁକ୍ତସ୍ୟ ନ ତ୍ୱେତଦୁଚିତଂ ତବ ॥ ୩୧.୮॥
ଅହଂ ଧାତା ହି ଲୋକାନାଂ ଜଜ୍ଞେ ନାରାୟଣାତ୍ପ୍ରଭୋଃ ।
ନ ମାମୃତେଽସ୍ୟ ଜଗତୋ ଜୀବନଂ ସର୍ୱଦା କ୍ୱଚିତ୍ ॥ ୩୧.୯॥
ଅହମେବ ପରଂ ଜ୍ୟୋତିରହମେବ ପରା ଗତିଃ ।
ମତ୍ପ୍ରେରିତେନ ଭବତା ସୃଷ୍ଟଂ ଭୁବନମଣ୍ଡଲମ୍ ॥ ୩୧.୧୦॥
ଏବଂ ବିବଦତୋର୍ମୋହାତ୍ ପରସ୍ପରଜୟୈଷିଣୋଃ ।
ଆଜଗ୍ମୁର୍ୟତ୍ର ତୌ ଦେବୌ ବେଦାଶ୍ଚତ୍ୱାର ଏବ ହି ॥ ୩୧.୧୧॥
ଅନ୍ୱୀକ୍ଷ୍ୟ ଦେବଂ ବ୍ରହ୍ମାଣଂ ଯଜ୍ଞାତ୍ମାନଂ ଚ ସଂସ୍ଥିତମ୍ ।
ପ୍ରୋଚୁଃ ସଂବିଗ୍ନହୃଦୟା ଯାଥାତ୍ମ୍ୟଂ ପରମେଷ୍ଠିନଃ ॥ ୩୧.୧୨॥
ଋଗ୍ୱେଦ ଉବାଚ ।
ଯସ୍ୟାନ୍ତଃ ସ୍ଥାନି ଭୂତାନି ଯସ୍ମାତ୍ସର୍ୱଂ ପ୍ରବର୍ତ୍ତତେ ।
ଯଦାହୁସ୍ତତ୍ପରଂ ତତ୍ତ୍ୱଂ ସ ଦେବଃ ସ୍ୟାନ୍ମହେଶ୍ୱରଃ ॥ ୩୧.୧୩॥
ଯଜୁର୍ୱେଦ ଉବାଚ ।
ଯୋ ଯଜ୍ଞୈରଖିଲୈରୀଶୋ ଯୋଗେନ ଚ ସମର୍ଚ୍ୟତେ ।
ଯମାହୁରୀଶ୍ୱରଂ ଦେବଂ ସ ଦେବଃ ସ୍ୟାତ୍ ପିନାକଧୃକ୍ ॥ ୩୧.୧୪॥
ସାମବେଦ ଉବାଚ ।
ଯେନେଦଂ ଭ୍ରାମ୍ୟତେ ବିଶ୍ୱଂ ଯଦାକାଶାନ୍ତରଂ ଶିବମ୍ ।
ଯୋଗିଭିର୍ୱିଦ୍ୟତେ ତତ୍ତ୍ୱଂ ମହାଦେବଃ ସ ଶଂକରଃ ॥ ୩୧.୧୫॥
ଅଥର୍ୱବେଦ ଉବାଚ ।
ଯଂ ପ୍ରପଶ୍ୟନ୍ତି ଦେବେଶଂ ଯତନ୍ତୋ ଯତୟଃ ପରମ୍ ।
ମହେଶଂ ପୁରୁଷଂ ରୁଦ୍ରଂ ସ ଦେବୋ ଭଗବାନ୍ ଭବଃ ॥ ୩୧.୧୬॥
ଏବଂ ସ ଭଗବାନ୍ ବ୍ରହ୍ମା ବେଦାନାମୀରିତଂ ଶୁଭମ୍ ।
ଶ୍ରୁତ୍ୱାହ ପ୍ରହସନ୍ ବାକ୍ୟଂ ବିଶ୍ୱାତ୍ମାଽପି ବିମୋହିତଃ ॥ ୩୧.୧୭॥
କଥଂ ତତ୍ପରମଂ ବ୍ରହ୍ମ ସର୍ୱସଙ୍ଗବିବର୍ଜିତମ୍ ।
ରମତେ ଭାର୍ୟଯା ସାର୍ଦ୍ଧଂ ପ୍ରମଥୈଶ୍ଚାତିଗର୍ୱିତୈଃ ॥ ୩୧.୧୮॥
ଇତିରିତେଽଥ ଭଗବାନ୍ ପ୍ରଣବାତ୍ମା ସନାତନଃ ।
ଅମୂର୍ତ୍ତୋ ମୂର୍ତିମାନ୍ ଭୂତ୍ୱା ବଚଃ ପ୍ରାହ ପିତାମହମ୍ ॥ ୩୧.୧୯॥
ପ୍ରଣବ ଉବାଚ ।
ନ ହ୍ୟେଷ ଭଗବାନୀଶଃ ସ୍ୱାତ୍ମନୋ ବ୍ୟତିରିକ୍ତୟା ।
କଦାଚିଦ୍ ରମତେ ରୁଦ୍ରସ୍ତାଦୃଶୋ ହି ମହେଶ୍ୱରଃ ॥ ୩୧.୨୦॥
ଅୟଂ ସ ଭଗବାନୀଶଃ ସ୍ୱୟଂଜ୍ୟୋତିଃ ସନାତନଃ ।
ସ୍ୱାନନ୍ଦଭୂତା କଥିତା ଦେବୀ ଆଗନ୍ତୁକା ଶିବା ॥ ୩୧.୨୧॥
ଇତ୍ୟେବମୁକ୍ତେଽପି ତଦା ଯଜ୍ଞମୂର୍ତ୍ତେରଜସ୍ୟ ଚ ।
ନାଜ୍ଞାନମଗମନ୍ନାଶମୀଶ୍ୱରସ୍ୟୈବ ମାୟଯା ॥ ୩୧.୨୨॥
ତଦନ୍ତରେ ମହାଜ୍ୟୋତିର୍ୱିରିଞ୍ଚୋ ବିଶ୍ୱଭାବନଃ ।
ପ୍ରାପଶ୍ୟଦଦ୍ଭୁତଂ ଦିବ୍ୟଂ ପୂରୟନ୍ ଗଗନାନ୍ତରମ୍ ॥ ୩୧.୨୩॥
ତନ୍ମଧ୍ୟସଂସ୍ଥଂ ବିମଲଂ ମଣ୍ଡଲଂ ତେଜସୋଜ୍ଜ୍ୱଲମ୍ ।
ବ୍ୟୋମମଧ୍ୟଗତଂ ଦିବ୍ୟଂ ପ୍ରାଦୁରାସୀଦ୍ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମାଃ ॥ ୩୧.୨୪॥
ସ ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ବଦନଂ ଦିବ୍ୟଂ ମୂର୍ଧ୍ନି ଲୋକପିତାମହଃ ।
ତୈଜସଂ ମଣ୍ଜଲଂ ଘୋରମାଲୋକୟଦନିନ୍ଦିତମ୍ ॥ ୩୧.୨୫॥
ପ୍ରଜଜ୍ୱାଲାତିକୋପେନ ବ୍ରହ୍ମଣଃ ପଞ୍ଚମଂ ଶିରଃ ।
କ୍ଷଣାଦପଶ୍ୟତ ମହାନ୍ ପୁରୁଷୋ ନୀଲଲୋହିତଃ ॥ ୩୧.୨୬॥
ତ୍ରିଶୂଲପିଙ୍ଗଲୋ ଦେବୋ ନାଗୟଜ୍ଞୋପବୀତବାନ୍ ।
ତଂ ପ୍ରାହ ଭଗବାନ୍ ବ୍ରହ୍ମା ଶଂକରଂ ନୀଲଲୋହିତମ୍ ॥ ୩୧.୨୭॥
ଜାନାମି ଭଗବାନ୍ ପୂର୍ୱଂ ଲଲାଟାଦଦ୍ୟ ଶଂକରମ୍ ।
ପ୍ରାଦୁର୍ଭୂତଂ ମହେଶାନଂ ମାମତଃ ଶରଣଂ ବ୍ରଜ ॥ ୩୧.୨୮॥
ଶ୍ରୁତ୍ୱା ସଗର୍ୱବଚନଂ ପଦ୍ମୟୋନେରଥେଶ୍ୱରଃ ।
ପ୍ରାହିଣୋତ୍ ପୁରୁଷଂ କାଲଂ ଭୈରବଂ ଲୋକଦାହକମ୍ ॥ ୩୧.୨୯॥
ସ କୃତ୍ୱା ସୁମହଦ୍ ଯୁଦ୍ଧଂ ବ୍ରହ୍ମଣା କାଲଭୈରବଃ ।
ଚକର୍ତ୍ତ ତସ୍ୟ ବଦନଂ ବିରିଞ୍ଚସ୍ୟାଥ ପଞ୍ଚମମ୍ ॥ ୩୧.୩୦॥
ନିକୃତ୍ତବଦନୋ ଦେବୋ ବ୍ରହ୍ମା ଦେବେନ ଶଂଭୁନା ।
ମମାର ଚେଶୋ ଯୋଗେନ ଜୀବିତଂ ପ୍ରାପ ବିଶ୍ୱସୃକ୍ ॥ ୩୧.୩୧॥
ଅଥାନ୍ୱପଶ୍ୟଦ୍ ଗିରିଶଂ ମଣ୍ଡଲାନ୍ତରସଂସ୍ଥିତମ୍ ।
ସମାସୀନଂ ମହାଦେବ୍ୟା ମହାଦେବଂ ସନାତନମ୍ ॥ ୩୧.୩୨॥
ଭୁଜଙ୍ଗରାଜବଲୟଂ ଚନ୍ଦ୍ରାବୟବଭୂଷଣମ୍ ।
କୋଟିସୂର୍ୟପ୍ରତୀକାଶଂ ଜଟାଜୂଟବିରାଜିତମ୍ ॥ ୩୧.୩୩॥
ଶାର୍ଦୂଲଚର୍ମବସନଂ ଦିବ୍ୟମାଲାସମନ୍ୱିତମ୍ ।
ତ୍ରିଶୂଲପାଣିଂ ଦୁଷ୍ପ୍ରେକ୍ଷ୍ୟଂ ଯୋଗିନଂ ଭୂତିଭୂଷଣମ୍ ॥ ୩୧.୩୪॥
ଯମନ୍ତରା ଯୋଗନିଷ୍ଠାଃ ପ୍ରପଶ୍ୟନ୍ତି ହୃଦୀଶ୍ୱରମ୍ ।
ତମାଦିମେକଂ ବ୍ରହ୍ମାଣଂ ମହାଦେବଂ ଦଦର୍ଶ ହ ॥ ୩୧.୩୫॥
ଯସ୍ୟ ସା ପରମା ଦେବୀ ଶକ୍ତିରାକାଶସଂସ୍ଥିତା ।
ସୋଽନନ୍ତୈଶ୍ୱର୍ୟଯୋଗାତ୍ମା ମହେଶୋ ଦୃଶ୍ୟତେ କିଲ ॥ ୩୧.୩୬॥
ଯସ୍ୟାଶେଷଜଗଦ୍ ବୀଜଂ ବିଲୟଂ ଯାତି ମୋହନମ୍ ।
ସକୃତ୍ପ୍ରଣାମମାତ୍ରେଣ ସ ରୁଦ୍ରଃ ଖଲୁ ଦୃଶ୍ୟତେ ॥ ୩୧.୩୭॥
ଯୋଽଥ ନାଚାରନିରତାସ୍ତଦ୍ଭକ୍ତାନେବ କେବଲମ୍ ।
ବିମୋଚୟତି ଲୋକାତ୍ମା ନାୟକୋ ଦୃଶ୍ୟତେ କିଲ ॥ ୩୧.୩୮॥
ଯସ୍ୟ ବ୍ରହ୍ମାଦୟୋ ଦେବା ଋଷୟୋ ବ୍ରହ୍ମବାଦିନଃ ।
ଅର୍ଚୟନ୍ତି ସଦା ଲିଙ୍ଗଂ ବିଶ୍ୱେଶଃ ଖଲୁ ଦୃଶ୍ୟତେ ॥ ୩୧.୩୯॥
ଯସ୍ୟାଶେଷଜଗତ୍ସୂତିଃ ବିଜ୍ଞାନତନୁରୀଶ୍ୱରଃ ।
ନ ମୁଞ୍ଚତି ସଦା ପାର୍ଶ୍ୱଂ ଶଂକରୋଽସୌ ଚ ଦୃଶ୍ୟତେ ॥୩୧.୪୦॥
ବିଦ୍ୟାସହାୟୋ ଭଗବାନ୍ ଯସ୍ୟାସୌ ମଣ୍ଡଲାନ୍ତରମ୍ ।
ହିରଣ୍ୟଗର୍ଭପୁତ୍ରୋଽସାବୀଶ୍ୱରୋ ଦୃଶ୍ୟତେ ପରଃ ॥୩୧.୪୧॥
ପୁଷ୍ପଂ ବା ଯଦି ବା ପତ୍ରଂ ଯତ୍ପାଦୟୁଗଲେ ଜଲମ୍ ।
ଦତ୍ତ୍ୱା ତରତି ସଂସାରଂ ରୁଦ୍ରୋଽସୌ ଦୃଶ୍ୟତେ କିଲ ॥ ୩୧.୪୨॥
ତତ୍ସନ୍ନିଧାନେ ସକଲଂ ନିୟଚ୍ଛତି ସନାତନଃ ।
କାଲଂ କିଲ ସ ଯୋଗାତ୍ମା କାଲକାଲୋ ହି ଦୃଶ୍ୟତେ ॥ ୩୧.୪୩॥
ଜୀବନଂ ସର୍ୱଲୋକାନାଂ ତ୍ରିଲୋକସ୍ୟୈବ ଭୂଷଣମ୍ ।
ସୋମଃ ସ ଦୃଶ୍ୟତେ ଦେବଃ ସୋମୋ ଯସ୍ୟ ବିଭୂଷଣମ୍ ॥ ୩୧.୪୪॥
ଦେବ୍ୟା ସହ ସଦା ସାକ୍ଷାଦ୍ ଯସ୍ୟ ଯୋଗଃ ସ୍ୱଭାବତଃ ।
ଗୀୟତେ ପରମା ମୁକ୍ତିଃ ମହାଦେବଃ ସ ଦୃଶ୍ୟତେ ॥ ୩୧.୪୫॥
ଯୋଗିନୋ ଯୋଗତତ୍ତ୍ୱଜ୍ଞା ବିୟୋଗାଭିମୁଖୋଽନିଶମ୍ ।
ଯୋଗଂ ଧ୍ୟାୟନ୍ତି ଦେବ୍ୟାଽସୌ ସ ଯୋଗୀ ଦୃଶ୍ୟତେ କିଲ ॥ ୩୧.୪୬॥
ସୋଽନୁବୀକ୍ଷ୍ୟ ମହାଦେବଂ ମହାଦେବ୍ୟା ସନାତନମ୍ ।
ବରାସନେ ସମାସୀନମବାପ ପରମାଂ ସ୍ମୃତିମ୍ ॥ ୩୧.୪୭॥
ଲବ୍ଧ୍ୱା ମାହେଶ୍ୱରୀଂ ଦିବ୍ୟାଂ ସଂସ୍ମୃତିଂ ଭଗବାନଜଃ ।
ତୋଷୟାମାସ ବରଦଂ ସୋମଂ ସୋମବିଭୂଷଣମ୍ ॥ ୩୧.୪୮॥
ବ୍ରହ୍ମୋବାଚ ।
ନମୋ ଦେବାୟ ମହତେ ମହାଦେବ୍ୟୈ ନମୋ ନମଃ ।
ନମଃ ଶିବାୟ ଶାନ୍ତାୟ ଶିବାୟୈ ସତତଂ ନମଃ ॥ ୩୧.୪୯॥
ଓଂ ନମୋ ବ୍ରହ୍ମଣେ ତୁଭ୍ୟଂ ବିଦ୍ୟାୟୈ ତେ ନମୋ ନମଃ ।
ମୂଲପ୍ରକୃତୟେ ତୁଭ୍ୟଂ ମହେଶାୟ ନମୋ ନମଃ ॥ ୩୧.୫୦॥
ନମୋ ବିଜ୍ଞାନଦେହାୟ ଚିନ୍ତାୟୈ ତେ ନମୋ ନମଃ ।
ନମୋଽସ୍ତୁ କାଲକାଲାୟ ଈଶ୍ୱରାୟୈ ନମୋ ନମଃ ॥ ୩୧.୫୧॥
ନମୋ ନମୋଽସ୍ତୁ ରୁଦ୍ରାୟ ରୁଦ୍ରାଣ୍ୟୈ ତେ ନମୋ ନମଃ ।
ନମୋ ନମସ୍ତେ କାମାୟ ମାୟାୟୈ ଚ ନମୋ ନମଃ ॥ ୩୧.୫୨॥
ନିୟନ୍ତ୍ରେ ସର୍ୱକାର୍ୟାଣାଂ କ୍ଷୋଭିକାୟୈ ନମୋ ନମଃ ।
ନମୋଽସ୍ତୁ ତେ ପ୍ରକୃତୟେ ନମୋ ନାରାୟଣାୟ ଚ ॥ ୩୧.୫୩॥
ଯୋଗାଦାୟ ନମସ୍ତୁଭ୍ୟଂ ଯୋଗିନାଂ ଗୁରବେ ନମଃ ।
ନମଃ ସଂସାରନାଶାୟ ସଂସାରୋତ୍ପତ୍ତୟେ ନମଃ ॥ ୩୧.୫୬॥
ନିତ୍ୟାନନ୍ଦାୟ ବିଭବେ ନମୋଽସ୍ତ୍ୱାନନ୍ଦମୂର୍ତ୍ତୟେ ।
ନମଃ କାର୍ୟବିହୀନାୟ ବିଶ୍ୱପ୍ରକୃତୟେ ନମଃ ॥ ୩୧.୫୭॥
ଓଂକାରମୂର୍ତ୍ତୟେ ତୁଭ୍ୟଂ ତଦନ୍ତଃ ସଂସ୍ଥିତାୟ ଚ ।
ନମସ୍ତେ ବ୍ୟୋମସଂସ୍ଥାୟ ବ୍ୟୋମଶକ୍ତ୍ୟୈ ନମୋ ନମଃ ॥ ୩୧.୫୮॥
ଇତି ସୋମାଷ୍ଟକେନେଶଂ ପ୍ରଣିପତ୍ୟ ପିତାମହଃ ।
ପପାତ ଦଣ୍ଡବଦ୍ ଭୂମୌ ଗୃଣନ୍ ବୈ ଶତରୁଦ୍ରିୟମ୍ ॥ ୩୧.୫୯॥
ଅଥ ଦେବୋ ମହାଦେବଃ ପ୍ରଣତାର୍ତିହରୋ ହରଃ ।
ପ୍ରୋବାଚୋତ୍ଥାପ୍ୟ ହସ୍ତାଭ୍ୟାଂ ପ୍ରୀତୋଽସ୍ମି ତବ ସାଂପ୍ରତମ୍ ॥ ୩୧.୬୦॥
ଦତ୍ତ୍ୱାଽସ୍ମୈ ପରମଂ ଯୋଗମୈଶ୍ୱର୍ୟମତୁଲଂ ମହତ୍ ।
ପ୍ରୋବାଚାନ୍ତେ ସ୍ଥିତଂ ଦେବଂ ନୀଲଲୋହିତମୀଶ୍ୱରମ୍ ॥ ୩୧.୫୯॥
ଏଷ ବ୍ରହ୍ମାଽସ୍ୟ ଜଗତଃ ସମ୍ପୂଜ୍ୟଃ ପ୍ରଥମଃ ସ୍ଥିତଃ ।
ଆତ୍ମନା ରକ୍ଷଣୀୟସ୍ତେ ଗୁରୁର୍ଜ୍ୟେଷ୍ଠଃ ପିତା ତବ ॥ ୩୧.୬୦॥
ଅୟଂ ପୁରାଣପୁରୁଷୋ ନ ହନ୍ତବ୍ୟସ୍ତ୍ୱୟାଽନଘ ।
ସ୍ୱୟୋଗୈଶ୍ୱର୍ୟମାହାତ୍ମ୍ୟାନ୍ମାମେବ ଶରଣଂ ଗତଃ ॥ ୩୧.୬୧॥
ଅୟଂ ଚ ଯଜ୍ଞୋ ଭଗବାନ୍ ସଗର୍ୱୋ ଭବତାଽନଘ ।
ଶାସିତବ୍ୟୋ ବିରିଞ୍ଚସ୍ୟ ଧାରଣୀୟଂ ଶିରସ୍ତ୍ୱୟା ॥ ୩୧.୬୨॥
ବ୍ରହ୍ମହତ୍ୟାପନୋଦାର୍ଥଂ ବ୍ରତଂ ଲୋକେ ପ୍ରଦର୍ଶୟନ୍ ।
ଚରସ୍ୱ ସତତଂ ଭିକ୍ଷାଂ ସଂସ୍ଥାପୟ ସୁରଦ୍ୱିଜାନ୍ ॥ ୩୧.୬୩॥
ଇତ୍ୟେତଦୁକ୍ତ୍ୱା ବଚନଂ ଭଗବାନ୍ ପରମେଶ୍ୱରମ୍ ।
ସ୍ଥାନଂ ସ୍ୱାଭାବିକଂ ଦିବ୍ୟଂ ଯୟୌ ତତ୍ପରମଂ ପଦମ୍ ॥ ୩୧.୬୪॥
ତତଃ ସ ଭଗବାନୀଶଃ କପର୍ଦୀ ନୀଲଲୋହିତଃ ।
ଗ୍ରାହୟାମାସ ବଦନଂ ବ୍ରହ୍ମଣଃ କାଲଭୈରବମ୍ ॥ ୩୧.୬୫॥
ଚର ତ୍ୱଂ ପାପନାଶାର୍ଥଂ ବ୍ରତଂ ଲୋକହିତାବହମ୍ ।
କପାଲହସ୍ତୋ ଭଗବାନ୍ ଭିକ୍ଷାଂ ଗୃହ୍ଣାତୁ ସର୍ୱତଃ ॥ ୩୧.୬୬॥
ଉକ୍ତ୍ୱୈବଂ ପ୍ରାହିଣୋତ୍ କନ୍ୟାଂ ବ୍ରହ୍ମହତ୍ୟେତି ବିଶ୍ରୁତାମ୍ ।
ଦଂଷ୍ଟ୍ରାକରାଲବଦନାଂ ଜ୍ୱାଲାମାଲାବିଭୂଷଣାମ୍ ॥ ୩୧.୬୭॥
ଯାବଦ୍ ବାରାଣସୀଂ ଦିବ୍ୟାଂ ପୁରୀମେଷ ଗମିଷ୍ୟତି ।
ତାବତ୍ ବିଭୀଷଣାକାରା ହ୍ୟନୁଗଚ୍ଛ ତ୍ରିଶୂଲି୮ମ୍ ॥ ୩୧.୬୮॥
ଏବମାଭାଷ୍ୟ କାଲାଗ୍ନିଂ ପ୍ରାହ ଦେବୋ ମହେଶ୍ୱରମ୍ ।
ଅଟସ୍ୱ ନିଖିଲଂ ଲୋକଂ ଭିକ୍ଷାର୍ଥୀ ମନ୍ନିୟୋଗତଃ ॥ ୩୧.୬୯॥
ଯଦା ଦ୍ରକ୍ଷ୍ୟସି ଦେବେଶଂ ନାରାୟଣମନାମୟମ୍ ।
ତଦାଽସୌ ବକ୍ଷ୍ୟତି ସ୍ପଷ୍ଟମୁପାୟଂ ପାପଶୋଧନମ୍ ॥ ୩୧.୭୦॥
ସ ଦେବଦେବତାବାକ୍ୟମାକର୍ଣ୍ୟ ଭଗବାନ୍ ହରଃ ।
କପାଲପାଣିର୍ୱିଶ୍ୱାତ୍ମା ଚଚାର ଭୁବନତ୍ରୟମ୍ ॥ ୩୧.୭୧॥
ଆସ୍ଥାୟ ବିକୃତଂ ବେଷଂ ଦୀପ୍ୟମାନଂ ସ୍ୱତେଜସା ।
ଶ୍ରୀମତ୍ ପବିତ୍ରଂ ରୁଚିରଂ ଲେଚନତ୍ରୟସଂୟୁତଂ ୩୧.୭୨॥
କୋଟିସୂର୍ୟପ୍ରତୀକାଶୈଃ ପ୍ରମଥୈଶ୍ଚାତିଗର୍ୱିତୈଃ ।
ଭାତି କାଲାଗ୍ନିନୟନୋ ମହାଦେବଃ ସମାବୃତଃ ॥ ୩୧.୭୩॥
ପୀତ୍ୱା ତଦମୃତଂ ଦିବ୍ୟମାନନ୍ଦଂ ପରମେଷ୍ଠିନଃ ।
ଲୀଲାବିଲାସୂବହୁଲୋ ଲୋକାନାଗଚ୍ଛତୀଶ୍ୱରଃ ॥ ୩୧.୭୪॥
ତଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା କାଲବଦନଂ ଶଂକରଂ କାଲଭୈରବମ୍ ।
ରୂପଲାବଣ୍ୟସମ୍ପନ୍ନଂ ନାରୀକୁଲମଗାଦନୁ ॥ ୩୧.୭୫॥
ଗାୟନ୍ତି ବିବିଧଂ ଗୀତଂ ନୃତ୍ୟନ୍ତି ପୁରତଃ ପ୍ରଭୋଃ ।
ସସ୍ମିତଂ ପ୍ରେକ୍ଷ୍ୟ ବଦନଂ ଚକ୍ରୁର୍ଭ୍ରୂଭଙ୍ଗମେବ ଚ ॥ ୩୧.୭୬॥
ସ ଦେବଦାନବାଦୀନାଂ ଦେଶାନଭ୍ୟେତ୍ୟ ଶୂଲଧୃକ୍ ।
ଜଗାମ ବିଷ୍ଣୋର୍ଭବନଂ ଯତ୍ରାସ୍ତେ ମଧୁସୂଦନଃ ॥ ୩୧.୭୭॥
ନିରୀକ୍ଷ୍ୟ ଦିବ୍ୟଭବନଂ ଶଂକରୋ ଲୋକଶଂକରଃ ।
ସହୈବ ଭୂତପ୍ରବରୈଃ ପ୍ରବେଷ୍ଟୁମୁପଚକ୍ରମେ ॥ ୩୧.୭୮॥
ଅବିଜ୍ଞାୟ ପରଂ ଭାବଂ ଦିବ୍ୟଂ ତତ୍ପାରମେଶ୍ୱରମ୍ ।
ନ୍ୟବାରୟତ୍ ତ୍ରିଶୂଲାଙ୍କଂ ଦ୍ୱାରପାଲୋ ମହାବଲଃ ॥ ୩୧.୭୯॥
ଶଙ୍ଖଚକ୍ରଗଦାପାଣିଃ ପୀତବାସା ମହାଭୁଜଃ ।
ବିଷ୍ୱକ୍ସେନ ଇତି ଖ୍ୟାତୋ ବିଷ୍ଣୋରଂଶସମୁଦ୍ଭବଃ ॥ ୩୧.୮୦॥
(ଅଥୈନଂ ଶଂକରଗଣଂ ଯୁୟୁଧେ ବିଷ୍ଣୁସଂଭବଃ ।
ଭୀଷଣୋ ଭୈରବାଦେଶାତ୍ କାଲବେଗ ଇତି ଶ୍ରୁତଃ )॥
ବିଜିତ୍ୟ ତଂ କାଲବେଗଂ କ୍ରୋଧସଂରକ୍ତଲୋଚନଃ ।
ଦୁଦ୍ରାବାଭିମୁଖଂ ରୁଦ୍ରଂ ଚିକ୍ଷେପ ଚ ସୁଦର୍ଶନମ୍ ॥ ୩୧.୮୧॥
ଅଥ ଦେବୋ ମହାଦେବସ୍ତ୍ରିପୁରାରିସ୍ତ୍ରିଶୂଲଭୃତ୍ ।
ତମାପତନ୍ତଂ ସାବଜ୍ଞମାଲୋକୟଦମିତ୍ରଜିତ୍ ॥ ୩୧.୮୨॥
ତଦନ୍ତରେ ମହଦ୍ଭୂତଂ ଯୁଗାନ୍ତଦହନୋପମମ୍ ।
ଶୂଲେନୋରସି ନିର୍ଭିଦ୍ୟ ପାତୟାମାସ ତଂ ଭୁବି ॥ ୩୧.୮୩॥
ସ ଶୂଲାଭିହତୋଽତ୍ୟର୍ଥଂ ତ୍ୟକ୍ତ୍ୱା ସ୍ୱଂ ପରମଂ ବଲମ୍ ।
ତତ୍ୟାଜ ଜୀବିତଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ମୃତ୍ୟୁଂ ବ୍ୟାଧିହତା ଇବ ॥ ୩୧.୮୪॥
ନିହତ୍ୟ ବିଷ୍ଣୁପୁରୁଷଂ ସାର୍ଧଂ ପ୍ରମଥପୁଂଗବୈଃ ।
ବିବେଶ ଚାନ୍ତରଗୃହଂ ସମାଦାୟ କଲେବରମ୍ ॥ ୩୧.୮୫॥
ନିରୀକ୍ଷ୍ୟ ଜଗତୋ ହେତୁମୀଶ୍ୱରଂ ଭଗବାନ୍ ହରିଃ ।
ଶିରୋ ଲଲାଟାତ୍ ସଂଭିଦ୍ୟ ରକ୍ତଧାରାମପାତୟତ୍ ॥ ୩୧.୮୬॥
ଗୃହାଣ ଭଗବନ୍ ଭିକ୍ଷାଂ ମଦୀୟାମମିତଦ୍ୟୁତେ ।
ନ ବିଦ୍ୟତେଽନ୍ୟା ହ୍ୟୁଚିତା ତବ ତ୍ରିପୁରମର୍ଦନ ॥ ୩୧.୮୭॥
ନ ସମ୍ପୂର୍ଣଂ କପାଲଂ ତଦ୍ ବ୍ରହ୍ମଣଃ ପରମେଷ୍ଠିନଃ ।
ଦିବ୍ୟଂ ବର୍ଷସହସ୍ରଂ ତୁ ସା ଚ ଧାରା ପ୍ରବାହିତା ॥ ୩୧.୮୮॥
ଅଥାବ୍ରବୀତ୍ କାଲରୁଦ୍ରଂ ହରିର୍ନାରାୟଣଃ ପ୍ରଭୁଃ ।
ସଂସ୍ତୂୟ ବୈଦିକୈର୍ମନ୍ତ୍ରୈର୍ବହୁମାନପୁରଃ ସରମ୍ ॥ ୩୧.୮୯॥
କିମର୍ଥମେତଦ୍ ବଦନଂ ବ୍ରହ୍ମଣୋ ଭବତା ଧୃତମ୍ ।
ପ୍ରୋବାଚ ବୃତ୍ତମଖିଲଂ ଭଗବାନ୍ ପରମେଶ୍ୱରଃ ॥ ୩୧.୯୦॥
ସମାହୂୟ ହୃଷୀକେଶୋ ବ୍ରହ୍ମହତ୍ୟାମଥାଚ୍ୟୁତଃ ।
ପ୍ରାର୍ଥୟାମାସ ଦେବେଶୋ ବିମୁଞ୍ଚେତି ତ୍ରିଶୂଲିନମ୍ ॥ ୩୧.୯୧॥
ନ ତତ୍ୟାଜାଥ ସା ପାର୍ଶ୍ୱଂ ବ୍ୟାହୃତାଽପି ମୁରାରିଣା ।
ଚିରଂ ଧ୍ୟାତ୍ୱା ଜଗଦ୍ୟୋନିଂ ଶଂକରଂ ପ୍ରାହ ସର୍ୱବିତ୍ ॥ ୩୧.୯୨॥
ବ୍ରଜସ୍ୱ ଭଗବନ୍ ଦିବ୍ୟାଂ ପୁରୀଂ ବାରାଣସୀଂ ଶୁଭାମ୍ ।
ଯତ୍ରାଖିଲଜଗଦ୍ଦୋଷାତ୍ କ୍ଷିପ୍ରଂ ନାଶୟତୀଶ୍ୱରଃ ॥ ୩୧.୯୩॥
ତତଃ ସର୍ୱାଣି ଭୂତାନି ତୀର୍ଥାନ୍ୟାୟତନାନି ଚ ।
ଜଗାମ ଲୀଲୟା ଦେବୋ ଲୋକାନାଂ ହିତକାମ୍ୟଯା ॥ ୩୧.୯୪॥
ସଂସ୍ତୂୟମାନଃ ପ୍ରମଥୈର୍ମହାୟୋଗୈରିତସ୍ତତଃ ।
ନୃତ୍ୟମାନୋ ମହାୟୋଗୀ ହସ୍ତନ୍ୟସ୍ତକଲେବରଃ ॥ ୩୧.୯୫॥
ତମଭ୍ୟଧାବଦ୍ ଭଗବାନ୍ ହରିର୍ନାରାୟଣଃ ପ୍ରଭୁଃ ।
ଅଥାସ୍ଥାୟାପରଂ ରୂପଂ ନୃତ୍ୟଦର୍ଶନଲାଲସଃ ॥ ୩୧.୯୬॥
ନିରୀକ୍ଷମାଣୋ ନୋବିନ୍ଦଂ ବୃଷେନ୍ଦ୍ରାଙ୍କିତଶାସନଃ ।
ସସ୍ମିତୋଽନନ୍ତୟୋଗାତ୍ମା ନୃତ୍ୟତି ସ୍ମ ପୁନଃ ପୁନଃ ॥ ୩୧.୯୭॥
ଅଥ ସାନୁଚରୋ ରୁଦ୍ରଃ ସହରିର୍ଧର୍ମବାହନଃ ।
ଭେଜେ ମହାଦେବପୁରୀଂ ବାରାଣସୀତି ବିଶ୍ରୁତାମ୍ ॥ ୩୧.୯୮॥
ପ୍ରବିଷ୍ଟମାତ୍ରେ ଦେବେଶେ ବ୍ରହ୍ମହତ୍ୟା କପର୍ଦିନି ।
ହା ହେତ୍ୟୁକ୍ତ୍ୱା ସନାଦଂ ବୈ ପାତାଲଂ ପ୍ରାପ ଦୁଃଖିତା ॥ ୩୧.୯୯॥
ପ୍ରବିଶ୍ୟ ପରମଂ ସ୍ଥାନଂ କପାଲଂ ବ୍ରହ୍ମଣୋ ହରଃ ।
ଗଣାନାମଗ୍ରତୋ ଦେବଃ ସ୍ଥାପୟାମାସ ଶଂକରଃ ॥ ୩୧.୧୦୦॥
ସ୍ଥାପୟିତ୍ୱା ମହାଦେବୋ ଦଦୌ ତଚ୍ଚ କଲେବରମ୍ ।
ଉକ୍ତ୍ୱା ସଜୀବମସ୍ତ୍ୱିତି ବିଷ୍ଣବେଽସୌ ଘୃଣାନିଧିଃ ॥ ୩୧.୧୦୧॥
ଯେ ସ୍ମରନ୍ତି ମମାଜସ୍ରଂ କାପାଲଂ ବେଷମୁତ୍ତମମ୍ ।
ତେଷାଂ ବିନଶ୍ୟତି କ୍ଷିପ୍ରମିହାମୁତ୍ର ଚ ପାତକମ୍ ॥ ୩୧.୧୦୨॥
ଆଗମ୍ୟ ତୀର୍ଥପ୍ରବରେ ସ୍ନାନଂ କୃତ୍ୱା ବିଧାନତଃ ।
ତର୍ପୟିତ୍ୱା ପିତୄନ୍ ଦେବାନ୍ ମୁଚ୍ୟତେ ବ୍ରହ୍ମହତ୍ୟଯା ॥ ୩୧.୧୦୩॥
ଅଶାଶ୍ୱତଂ ଜଗଜ୍ଜ୍ଞାତ୍ୱା ଯେଽସ୍ମିନ୍ ସ୍ଥାନେ ବସନ୍ତି ବୈ ।
ଦେହାନ୍ତେ ତତ୍ ପରଂ ଜ୍ଞାନଂ ଦଦାମି ପରମଂ ପଦମ୍ ॥ ୩୧.୧୦୪॥
ଇତୀଦମୁକ୍ତ୍ୱା ଭଗବାନ୍ ସମାଲିଙ୍ଗ୍ୟ ଜନାର୍ଦନମ୍ ।
ସହୈବ ପ୍ରମଥେଶାନୈଃ କ୍ଷଣାଦନ୍ତରଧୀୟତ ॥ ୩୧.୧୦୫॥
ସ ଲବ୍ଧ୍ୱା ଭଗବାନ୍ କୃଷ୍ଣୋ ବିଷ୍ୱକ୍ସେନଂ ତ୍ରିଶୂଲିନଃ ।
ସ୍ୱଂଦେଶମଗତ୍ ତୂଷ୍ଣୀଂ ଗୃହୀତ୍ୱା ପରମଂ ବୁଧଃ ॥ ୩୧.୧୦୬॥
ଏତଦ୍ ବଃ କଥିତଂ ପୁଣ୍ୟଂ ମହାପାତକନାଶନମ୍ ।
କପାଲମୋଚନଂ ତୀର୍ଥଂ ସ୍ଥାଣୋଃ ପ୍ରିୟକରଂ ଶୁଭମ୍ ॥ ୩୧.୧୦୭॥
ଯ ଇମଂ ପଠତେଽଧ୍ୟାୟଂ ବ୍ରାହ୍ମଣାନାଂ ସମୀପତଃ ।
ବାଚିକୈର୍ମାନସୈଃ ପାପୈଃ କାୟିକୈଶ୍ଚ ବିମୁଚ୍ୟତେ ॥ ୩୧.୧୦୮॥
ତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପାରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
ଏକତ୍ରିଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୩୧॥
କୂର୍ମପୁରାଣଏ ଉତ୍ତରଭାଗେ ଦ୍ୱାତ୍ରିଂଶତ୍ତମୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ବ୍ୟାସ ଉବାଚ ।
ସୁରାପସ୍ତୁ ସୁରାଂ ତପ୍ତାମଗ୍ନିବର୍ଣାଂ ସ୍ୱୟଂ ପିବେତ୍ ।
ତୟା ସ କାୟେ ନିର୍ଦଗ୍ଧେ ମୁଚ୍ୟତେ ତୁ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମଃ ॥ ୩୨.୧॥
ଗୋମୂତ୍ରମଗ୍ନିବର୍ଣଂ ବା ଗୋଶକୃଦ୍ରସମେବ ବା ।
ପୟୋ ଘୃତଂ ଜଲଂ ବାଽଥ ମୁଚ୍ୟତେ ପାତକାତ୍ ତତଃ ॥ ୩୨.୨॥
ଜଲାର୍ଦ୍ରବାସାଃ ପ୍ରୟତୋ ଧ୍ୟାତ୍ୱା ନାରାୟଣଂ ହରିମ୍ ।
ବ୍ରହ୍ମହତ୍ୟାବ୍ରତଂ ଚାଥ ଚରେତ୍ ପାପପ୍ରଶାନ୍ତୟେ ॥ ୩୨.୩॥
ସୁବର୍ଣସ୍ତେୟକୃଦ୍ ବିପ୍ରୋ ରାଜାନମଭିଗମ୍ୟ ତୁ ।
ସ୍ୱକର୍ମ ଖ୍ୟାପୟନ୍ ବ୍ରୂୟାନ୍ମା ଭବାନନୁଶାସ୍ତ୍ୱିତି ॥ ୩୨.୪॥
ଗୃହୀତ୍ୱା ମୁସଲଂ ରାଜା ସକୃଦ୍ ହନ୍ୟାତ୍ ତତଃ ସ୍ୱୟମ୍ ।
ବଧେ ତୁ ଶୁଦ୍ଧ୍ୟତେ ସ୍ତେନୋ ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ତପସାଥବା ॥ ୩୨.୫॥
ସ୍କନ୍ଧେନାଦାୟ ମୁସଲଂ ଲକୁଡଂ ବାଽପି ଖାଦିରମ୍ ।
ଶକ୍ତିଂଚାଦାୟତୀକ୍ଷ୍ଣାଗ୍ରାମାୟସଂ ଦଣ୍ଡମେବ ବା ॥ ୩୨.୬॥
ରାଜା ତେନ ଚ ଗନ୍ତବ୍ୟୋ ମୁକ୍ତକେଶେନ ଧାବତା ।
ଆଚକ୍ଷାଣେନ ତତ୍ପାପମେବଂକର୍ମାଽସ୍ମି ଶାଧି ମାମ୍ ॥ ୩୨.୭॥
ଶାସନାଦ୍ ବା ବିମୋକ୍ଷାଦ୍ ବା ସ୍ତେନଃ ସ୍ତେୟାଦ୍ ବିମୁଚ୍ୟତେ ।
ଅଶାସିତ୍ୱା ତୁ ତଂ ରାଜାସ୍ତେନସ୍ୟାପ୍ନୋତି କିଲ୍ବିଷମ୍ ॥ ୩୨.୮॥
ତପସାପନୋତୁମିଚ୍ଛସ୍ତୁ ସୁବର୍ଣସ୍ତେୟଜଂ ମଲମ୍ ।
ଚୀରବାସା ଦ୍ୱିଜୋଽରଣ୍ୟେ ଚରେଦ୍ ବ୍ରହ୍ମହଣୋ ବ୍ରତମ୍ ॥ ୩୨.୯॥
ସ୍ନାତ୍ୱାଽଶ୍ୱମେଧାବଭୃଥେ ପୂତଃ ସ୍ୟାଦଥବା ଦ୍ୱିଜଃ ।
ପ୍ରଦଦ୍ୟାଦ୍ ବାଽଥ ବିପ୍ରେଭ୍ୟଃ ସ୍ୱାତ୍ମତୁଲ୍ୟଂ ହିରଣ୍ୟକମ୍ ॥ ୩୨.୧୦॥
ଚରେଦ୍ ବା ବତ୍ସରଂ କୃଚ୍ଛ୍ରଂ ବ୍ରହ୍ମଚର୍ୟପରାୟଣଃ ।
ବ୍ରାହ୍ମଣଃ ସ୍ୱର୍ଣହାରୀ ତୁ ତତ୍ପାପସ୍ୟାପନୁତ୍ତୟେ ॥ ୩୨.୧୧॥
ଗୁରୋର୍ଭାର୍ୟାଂ ସମାରୁହ୍ୟ ବ୍ରାହ୍ମଣଃ କାମମୋହିତଃ ।
ଅବଗୂହେତ୍ ସ୍ତ୍ରିୟଂ ତପ୍ତାଂ ଦୀପ୍ତାଂ କାର୍ଷ୍ଣାୟସୀଂ କୃତାମ୍ ॥ ୩୨.୧୨॥
ସ୍ୱୟଂ ବା ଶିଶ୍ନବୃଷଣାବୁତ୍କୃତ୍ୟାଧାୟ ଚାଞ୍ଚଲୌ ।
ଆତିଷ୍ଠେଦ୍ ଦକ୍ଷିଣାମାଶାମାନିପାତାଦଜିହ୍ମଗଃ ॥ ୩୨.୧୩॥
ଗୁର୍ୱହ୍ଗନାଗମଃ ଶୁଦ୍ଧ୍ୟୈ ଚରେଦ୍ ବା ବ୍ରହ୍ମହଣୋ ବ୍ରତମ୍ ।
ଶାଖାଂ ବା କଣ୍ଟକୋପେତାଂ ପରିଷ୍ୱଜ୍ୟାଥ ବତ୍ସରମ୍ ॥ ୩୨.୧୪॥
ଅଧଃ ଶୟୀତ ନିୟତୋ ମୁଚ୍ୟତେ ଗୁରୁତଲ୍ପଗଃ ।
କୃଚ୍ଛ୍ରଂ ବାବ୍ଦଂ ଚରେଦ୍ ବିପ୍ରଶ୍ଚୀରବାସାଃ ସମାହିତଃ ॥ ୩୨.୧୫॥
ଅଶ୍ୱମେଧାବଭୃଥକେ ସ୍ନାତ୍ୱା ବା ଶୁଦ୍ଧ୍ୟତେ ନରଃ ।
କାଲେଽଷ୍ଟମେ ବା ଭୁଞ୍ଜାନୋ ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ ସଦାବ୍ରତୀ ॥ ୩୨.୧୬॥
ସ୍ଥାନାଶନାଭ୍ୟାଂ ବିହରଂସ୍ତ୍ରିରହ୍ନୋଽଭ୍ୟୁପୟତ୍ନତଃ ।
ଅଧଃ ଶାୟୀ ତ୍ରିଭିର୍ୱର୍ଷୈସ୍ତଦ୍ ବ୍ୟପୋହତି ପାତକମ୍ ॥ ୩୨.୧୭॥
ଚାନ୍ଦ୍ରାୟଣାନି ବା କୁର୍ୟାତ୍ ପଞ୍ଚ ଚତ୍ୱାରି ବା ପୁନଃ ।
ପତିତୈଃ ସମ୍ପ୍ରୟୁକ୍ତାତ୍ମା ଅଥ ବକ୍ଷ୍ୟାମି ନିଷ୍କୃତିମ୍ ॥ ୩୨.୧୮॥
ପତିତେନ ତୁ ସଂସର୍ଗଂ ଯୋ ଯେନ କୁରୁତେ ଦ୍ୱିଜଃ ।
ସ ତତ୍ପାପାପନୋଦାର୍ଥଂ ତସ୍ୟୈବ ବ୍ରତମାଚରେତ୍ ॥ ୩୨.୧୯॥
ତପ୍ତକୃଚ୍ଛ୍ରଂ ଚରେଦ୍ ବାଽଥ ସଂବତ୍ସରମତନ୍ଦ୍ରିତଃ ।
ଷାଣ୍ମାସିକେ ତୁ ସଂସର୍ଗେ ପ୍ରାୟଶ୍ଚିତ୍ତାର୍ଥଂମାଚରେତ୍ ॥ ୩୨.୨୦॥
ଏଭିର୍ୱ୍ରତୈରପୋହନ୍ତି ମହାପାତକିନୋ ମଲମ୍ ।
ପୁଣ୍ୟତୀର୍ଥାଭିଗମନାତ୍ ପୃଥିବ୍ୟାଂ ବାଽଥ ନିଷ୍କୃତିଃ ॥ ୩୨.୨୧॥
ବ୍ରହ୍ମହତ୍ୟା ସୁରାପାନଂ ସ୍ତେୟଂ ଗୁର୍ୱଙ୍ଗନାଗମଃ ।
କୃତ୍ୱା ତୈଶ୍ଚାପି ସଂସର୍ଗଂ ବ୍ରାହ୍ମଣଃ କାମକାରତଃ ॥ ୩୨.୨୨॥
କୁର୍ୟାଦନଶନଂ ବିପ୍ରଃ ପୁଣ୍ୟତୀର୍ଥେ ସମାହିତଃ ।
ଜ୍ୱଲନ୍ତଂ ବା ବିଶେଦଗ୍ନିଂ ଧ୍ୟାତ୍ୱା ଦେବଂ କପର୍ଦିନମ୍ ॥ ୩୨.୨୩॥
ନ ହ୍ୟନ୍ୟା ନିଷ୍କୃତିର୍ଦୃଷ୍ଟା ମୁନିଭିର୍ଧର୍ମବାଦିଭିଃ ।
ତସ୍ମାତ୍ ପୁଣ୍ୟେଷୁ ତୀର୍ଥେଷୁ ଦହନ୍ୱାପି ସ୍ୱଦେହକମ୍ ॥ ୩୨.୨୪॥
ଇତି ଶ୍ରୀ କୂର୍ମପୁରାଣେ ଦ୍ୱାତ୍ରିଂଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୩୨॥
କୂର୍ମପୁରାଣଏ ଉତ୍ତରଭାଗେ ତ୍ରୟସ୍ତ୍ରିଂଶତ୍ତମୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ଗତ୍ୱା ଦୁହିତରଂ ବିପ୍ରଃ ସ୍ୱସାରଂ ବା ସ୍ନୁଷାମପି ।
ପ୍ରବିଶେଜ୍ଜ୍ୱଲନଂ ଦୀପ୍ତଂ ମତିପୂର୍ୱମିତି ସ୍ଥିତିଃ ॥ ୩୩.୧॥
ମାତୃଷ୍ୱସାଂ ମାତୁଲାନୀଂ ତଥୈବ ଚ ପିତୃଷ୍ୱସାମ୍ ।
ଭାଗିନେୟୀଂ ସମାରୁହ୍ୟ କୁର୍ୟାତ୍ କୃଚ୍ଛ୍ରାତିକୃଚ୍ଛ୍ରକୌ ॥ ୩୩.୨॥
ଚାନ୍ଦ୍ରାୟଣଂ ଚ କୁର୍ୱୀତ ତସ୍ୟ ପାପସ୍ୟ ଶାନ୍ତୟେ ।
ଧ୍ୟାୟନ୍ ଦେବଂ ଜଗଦ୍ୟୋନିମନାଦିନିଧନଂ ପରମ୍ ॥ ୩୩.୩॥
ଭ୍ରାତୃଭାର୍ୟାଂ ସମାରୁହ୍ୟ କୁର୍ୟାତ୍ ତତ୍ପାପଶାନ୍ତୟେ ।
ଚାନ୍ଦ୍ରାୟଣାନି ଚତ୍ୱାରି ପଞ୍ଚ ବା ସୁସମାହିତଃ ॥ ୩୩.୪॥
ପୈତୃଷ୍ୱସ୍ତ୍ରେୟୀଂ ଗତ୍ୱା ତୁ ସ୍ୱସ୍ତ୍ରୀୟାଂ ମାତୁରେବ ଚ ।
ମାତୁଲସ୍ୟ ସୁତାଂ ବାଽପି ଗତ୍ୱା ଚାନ୍ଦ୍ରାୟଣଂ ଚରେତ୍ ॥ ୩୩.୫॥
ସଖିଭାର୍ୟାଂ ସମାରୁହ୍ୟ ଗତ୍ୱା ଶ୍ୟାଲୀଂ ତଥୈବ ଚ ।
ଅହୋରାତ୍ରୋଷିତୋ ଭୂତ୍ୱା ତତଃ କୃଚ୍ଛ୍ରଂ ସମାଚରେତ୍ ॥ ୩୩.୬॥
ଉଦକ୍ୟାଗମନେ ବିପ୍ରସ୍ତ୍ରିରାତ୍ରେଣ ବିଶୁଧ୍ୟତି ।
ଚାଣ୍ଡାଲୀଗମନେ ଚୈବ ତପ୍ତକୃଚ୍ଛ୍ରତ୍ରୟଂ ବିଦୁଃ ॥ ୩୩.୭॥
ଶୁଦ୍ଧି ସାଂତପନେନାସ୍ୟାନ୍ନାନ୍ୟଥା ନିଷ୍କୃତିଃ ସ୍ମୃତା ।
ମାତୃଗୋତ୍ରାଂ ସମାରୁହ୍ୟ ସମାନପ୍ରବରାଂ ତଥା ॥ ୩୩.୮॥
ଚାଦ୍ରାୟଣେନ ଶୁଧ୍ୟେତ ପ୍ରୟତାତ୍ମା ସମାହିତଃ ।
ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୀଂ ଗତ୍ୱା ଗୃଚ୍ଛ୍ରମେକଂ ସମାଚରେତ୍ ॥ ୩୩.୯॥
କନ୍ୟକାନ୍ ଦୂଷୟିତ୍ୱା ତୁ ଚରେଚ୍ଚାନ୍ଦ୍ରାୟଣବ୍ରତମ୍ ।
ଅମାନୁଷୀଷୁ ପୁରୁଷ ଉଦକ୍ୟାୟାମୟୋନିଷୁ ॥ ୩୩.୧୦॥
ରେତଃ ସିକ୍ତ୍ୱା ଜଲେ ଚୈବ କୃଚ୍ଛ୍ରଂ ସାନ୍ତପନଂ ଚରେତ୍ ।
ବାର୍ଦ୍ଧିକୀଗମନେ ବିପ୍ରସ୍ତ୍ରିରାତ୍ରେଣ ବିଶୁଦ୍ଧ୍ୟତି ॥ ୩୩.୧୧॥
ଗବି ମୈଥୁନମାସେବ୍ୟ ଚରେଚ୍ଚାନ୍ଦ୍ରାୟଣବ୍ରତମ୍ ।
ବେଶ୍ୟାୟାଂ ମୈଥୁନଂ କୃତ୍ୱା ପ୍ରାଜାପତ୍ୟଂ ଚରେଦ୍ ଦ୍ୱିଜଃ ॥ ୩୩.୧୨॥
ପତିତାଂ ଚ ସ୍ତ୍ରିୟଂ ଗତ୍ୱା ତ୍ରିଭିଃ କୃଚ୍ଛ୍ରୈର୍ୱିଶୁଦ୍ଧ୍ୟତି ।
ପୁଲ୍କସୀଗମନେ ଚୈବ କ୍ରଚ୍ଛ୍ରଂ ଚାନ୍ଦ୍ରାୟଣଂ ଚରେତ୍ ॥ ୩୩.୧୩॥
ନଟୀଂ ଶୈଲୂଷକୀଂ ଚୈବ ରଜକୀଂ ବେଣୁଜୀବିନୀମ୍ ।
ଗତ୍ୱା ଚାନ୍ଦ୍ରାୟଣଂ କୁର୍ୟାତ୍ ତଥା ଚର୍ମୋପଜୀବିନୀମ୍ ॥ ୩୩.୧୪॥
ବ୍ରହମଚାରୀ ସ୍ତ୍ରିୟଂ ଗଚ୍ଛେତ୍ କଥଞ୍ଚିତ୍କାମମୋହିତଃ ।
ସପ୍ତାଗାରଂ ଚରେଦ୍ ଭୈକ୍ଷଂ ବସିତ୍ୱା ଗର୍ଦଭାଜିନମ୍ ॥ ୩୩.୧୫॥
ଉପସ୍ପୃଶେତ୍ ତ୍ରିଷବଣଂ ସ୍ୱପାପଂ ପରିକୀର୍ତ୍ତୟନ୍ ।
ସଂବତ୍ସରେଣ ଚୈକେନ ତସ୍ମାତ୍ ପାପାତ୍ ପ୍ରମୁଚ୍ୟତେ ॥ ୩୩.୧୬॥
ବ୍ରହ୍ମହତ୍ୟାବ୍ରତଶ୍ଚାପି ଷଣ୍ମାସାନାଚରେଦ୍ ଯମୀ ।
ମୁଚ୍ୟତେ ହ୍ୟବକୀର୍ଣୀ ତୁ ବ୍ରାହ୍ମଣାନୁମତେ ସ୍ଥିତଃ ॥ ୩୩.୧୭॥
ସପ୍ତରାତ୍ରମକୃତ୍ୱା ତୁ ଭୈକ୍ଷଚର୍ୟାଗ୍ନିପୂଜନମ୍ ।
ରେତସଶ୍ଚ ସମୁତ୍ସର୍ଗେ ପ୍ରାୟଶ୍ଚିତ୍ତଂ ସମାଚରେତ୍ ॥ ୩୩.୧୮॥
ଓଂକାରପୂର୍ୱିକାଭିସ୍ତୁ ମହାବ୍ୟାହୃତିଭିଃ ସଦା ।
ସଂବତ୍ସରଂ ତୁ ଭୁଞ୍ଜାନୋ ନକ୍ତଂ ଭିକ୍ଷାଶନଃ ଶୁଚିଃ ॥ ୩୩.୧୯॥
ସାବିତ୍ରୀଂ ଚ ଜପେଚ୍ଚୈବ ନିତ୍ୟଂ କ୍ରୋଧବିବର୍ଜିତଃ ।
ନଦୀତୀରେଷୁ ତୀର୍ଥେଷୁ ତସ୍ମାତ୍ ପାପାଦ୍ ବିମୁଚ୍ୟତେ ॥ ୩୩.୨୦॥
ହତ୍ୱା ତୁ କ୍ଷତ୍ରିୟଂ ବିପ୍ରଃ କୁର୍ୟାଦ୍ ବ୍ରହ୍ମହଣୋ ବ୍ରତମ୍ ।
ଅକାମତୋ ବୈ ଷଣ୍ମାସାନ୍ ଦଦ୍ୟାନ୍ ପଞ୍ଚଶତଂ ଗବାମ୍ ॥ ୩୩.୨୧॥
ଅବ୍ଦଂ ଚରେଦ୍ୟାନୟତୋ ବନବାସୀ ସମାହିତଃ ।
ପ୍ରାଜାପତ୍ୟଂ ସାନ୍ତପନଂ ତପ୍ତକୃଚ୍ଛ୍ରଂ ତୁ ବା ସ୍ୱୟମ୍ ॥ ୩୩.୨୨॥
ପ୍ରମାଦାତ୍କାମତୋ ବୈଶ୍ୟଂ କୁର୍ୟାତ୍ ସଂବତ୍ସରତ୍ରୟମ୍ ।
ଗୋସହସ୍ରନ୍ତୁ ପାଦଂ ଚ ଦଦ୍ୟାଦ୍ ବ୍ରହ୍ମହଣୋ ବ୍ରତମ୍ ॥ ୩୩.୨୩॥
କୃଚ୍ଛ୍ରାତିକୃଚ୍ଛ୍ରୌ ବା କୁର୍ୟାଚ୍ଚାନ୍ଦ୍ରାୟଣମଥାବି ବା ।
ସଂବତ୍ସରଂ ବ୍ରତଂ କୁର୍ୟାଚ୍ଛୂଦ୍ରଂ ହତ୍ୱା ପ୍ରମାଦତଃ ॥ ୩୩.୨୪॥
ଗୋସହସ୍ରାର୍ଦ୍ଧପାଦଂ ଚ ଦଦ୍ୟାତ୍ ତତ୍ପାପଶାନ୍ତୟେ ।
ଅଷ୍ଟୌ ବର୍ଷାଣି ବା ତ୍ରୀଣି କୁର୍ୟାଦ୍ ବ୍ରହ୍ମହଣୋ ବ୍ରତମ୍ ।
ହତ୍ୱା ତୁ କ୍ଷତ୍ରିୟଂ ବୈଶ୍ୟଂ ଶୂଦ୍ରଂ ଚୈବ ଯଥାକ୍ରମମ୍ ॥ ୩୩.୨୫॥
ନିହତ୍ୟ ବ୍ରାହ୍ମଣୀଂ ବିପ୍ରସ୍ତ୍ୱଷ୍ଟବର୍ଷଂ ବ୍ରତଂ ଚରେତ୍ ।
ରାଜନ୍ୟାଂ ବର୍ଷଷଟ୍କଂ ତୁ ବୈଶ୍ୟାଂ ସଂବତ୍ସରତ୍ରୟମ୍ ॥ ୩୩.୨୬॥
ବତ୍ସରେଣ ବିଶୁଦ୍ଧ୍ୟେତ ଶୂଦୀଂ ହତ୍ୱା ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମଃ ।
ବୈଶ୍ୟାଂ ହତ୍ୱା ଦ୍ୱିଜାତିସ୍ତୁ କିଞ୍ଚିଦ୍ ଦଦ୍ୟାଦ୍ ଦ୍ୱିଜାତୟେ ॥ ୩୩.୨୭॥
ଅନ୍ତ୍ୟଜାନାଂ ବଧେ ଚୈବ କୁର୍ୟାଚ୍ଚାନ୍ଦ୍ରାୟଣଂ ବ୍ରତମ୍ ।
ପରାକେଣାଥବା ଶୁଦ୍ଧିରିତ୍ୟାହ ଭଗବାନଜଃ ॥ ୩୩.୨୮॥
ମଣ୍ଡୂକଂ ନକୁଲଂ କାକଂ ବିଡାଲଂ ଖରମୂଷକୌ ।
ଶ୍ୱାନଂ ହତ୍ୱା ଦ୍ୱିଜଃ କୁର୍ୟାତ୍ ଷୋଡଶାଂଶଂ ବ୍ରତଂ ତତଃ ॥ ୩୩.୨୯॥
ପୟଃ ପିବେତ୍ ତ୍ରିରାତ୍ରଂ ତୁ ଶ୍ୱାନଂ ହତ୍ୱା ହ୍ୟଯନ୍ତ୍ରିତଃ ।
ମାର୍ଜାରଂ ବାଽଥ ନକୁଲଂ ଯୋଜନଂ ବାଧ୍ୱନୋ ବ୍ରଜେତ୍ ॥ ୩୩.୩୦॥
କୃଚ୍ଛ୍ରଂ ଦ୍ୱାଦଶରାତ୍ରଂ ତୁ କୁର୍ୟାଦଶ୍ୱବଧେ ଦ୍ୱିଜଃ ।
ଅର୍ଚ୍ଚାଂ କାର୍ଷ୍ଣାୟସୀଂ ଦଦ୍ୟାତ୍ ସର୍ପଂ ହତ୍ୱା ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମଃ ॥ ୩୩.୩୧॥
ପଲାଲଭାରକଂ ଷଣ୍ଡେ ସୀସକଂ ଚୈକମାଷକମ୍ ।
ଧୃତକୁମ୍ଭଂ ବରାହେ ତୁ ତିଲଦ୍ରୋଣଂ ଚ ତିତ୍ତିରେ ॥ ୩୩.୩୨॥
ଶୁକଂ ଦ୍ୱିହାୟନଂ ବତ୍ସଂ କ୍ରୌଞ୍ଚଂ ହତ୍ୱା ତ୍ରିହାୟନମ୍ ।
ହତ୍ୱା ହଂସଂ ବଲାକାଂ ଚ ବକଂ ବର୍ହିଣମେବ ଚ ॥ ୩୩.୩୩॥
ବାନରଂ ଶ୍ୟେନଭାସୌ ଚ ସ୍ପର୍ଶୟେଦ୍ ବ୍ରାହ୍ମଣାୟ ଗାମ୍ ।
କ୍ରବ୍ୟାଦାଂସ୍ତୁ ମୃଗାନ୍ ହତ୍ୱା ଧେନୁଂ ଦଦ୍ୟାତ୍ ପୟସ୍ୱିନୀମ୍ ॥ ୩୩.୩୪॥
ଅକ୍ରବ୍ୟାଦାନ୍ ବତ୍ସତରୀମୁଷ୍ଟ୍ରଂ ହତ୍ୱା ତୁ କୃଷ୍ଣଲମ୍ ।
କିଞ୍ଚିଦ୍ଦେୟନ୍ତୁ ବିପ୍ରାୟ ଦଦ୍ୟାଦସ୍ଥିମତାଂ ବଧେ ॥ ୩୩.୩୫॥
ଅନସ୍ଥ୍ନାଂ ଚୈବ ହିଂସାୟାଂ ପ୍ରାଣାୟାମେନ ଶୁଧ୍ୟତି ।
ଫଲଦାନାଂ ତୁ ବୃକ୍ଷାଣାଂ ଛେଦନେ ଜପ୍ୟମୃକ୍ଷତମ୍ ॥ ୩୩.୩୬॥
ଗୁଲ୍ମବଲ୍ଲୀଲତାନାଂ ତୁ ପୁଷ୍ପିତାନାଂ ଚ ବୀରୁଧାମ୍ ।
ଅନ୍ୟେଷାଂ ଚୈବ ବୃକ୍ଷାଣାଂ ସରସାନାଂ ଚ ସର୍ୱଶଃ ॥୩୩.୩୭॥
ଫଲପୁଷ୍ପୋଦ୍ଭବାନାଂ ଚ ଘୃତପ୍ରାଶୋ ବିଶୋଧନମ୍ ।
ହସ୍ତିନାଂ ଚ ବଧେ ଦୃଷ୍ଟଂ ତପ୍ତକୃଚ୍ଛ୍ରଂ ବିଶୋଧନମ୍ ॥ ୩୩.୩୮॥
ଚାନ୍ଦ୍ରାୟଣଂ ପରାକଂ ବା ଗାଂ ହତ୍ୱା ତୁ ପ୍ରମାଦତଃ ।
ମତିପୂର୍ୱବଧେ ଚାସ୍ୟାଃ ପ୍ରାୟଶ୍ଚିତ୍ତଂ ନ ବିଦ୍ୟତେ ॥ ୩୩.୩୯॥
ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
ତ୍ରୟସ୍ତ୍ରିଂଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୩୩॥
କୂର୍ମପୁରାଣଏ ଉତ୍ତରଭାଗେ ଚତୁସ୍ତ୍ରିଂଶତ୍ତମୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ବ୍ୟାସ ଉବାଚ ।
ମନୁଷ୍ୟାଣାଂ ତୁ ହରଣଂ କୃତ୍ୱା ସ୍ତ୍ରୀଣାଂ ଗୃହସ୍ୟ ଚ ।
ବାପୀକୂପଜଲାନାଂ ଚ ଶୁଧ୍ୟେଚ୍ଚାନ୍ଦ୍ରାୟଣେନ ତୁ ॥ ୩୪.୧॥
ଦ୍ରବ୍ୟାଣାମଲ୍ପସାରାଣାଂ ସ୍ତେୟଂ କୃତ୍ୱାଽନ୍ୟବେଶ୍ମନଃ ।
ଚରେତ୍ ସାଂତପନଂ କୃଚ୍ଛ୍ରଂ ତନ୍ନିର୍ୟାତ୍ୟାତ୍ମଶୁଦ୍ଧୟେ ॥ ୩୪.୨॥
ଧାନ୍ୟାନ୍ନଧନଚୌର୍ୟଂ ତୁ କୃତ୍ୱା କାମାଦ୍ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମଃ ।
ସ୍ୱଜାତୀୟଗୃହାଦେବ କୃଚ୍ଛ୍ରାର୍ଦ୍ଧେନ ବିଶୁଦ୍ଧ୍ୟତି ॥ ୩୪.୩॥
ଭକ୍ଷ୍ୟଭୋଜ୍ୟୋପହରଣେ ଯାନଶୟ୍ୟାସନସ୍ୟ ଚ ।
ପୁଷ୍ପମୂଲଫଲାନାଂ ଚ ପଞ୍ଚଗବ୍ୟଂ ବିଶୋଧନମ୍ ॥ ୩୪.୪॥
ତୃଣକାଷ୍ଠଦ୍ରୁମାଣାଂ ଚ ଶୁଷ୍କାନ୍ନସ୍ୟ ଗୁଡସ୍ୟ ଚ ।
ଚୈଲଚର୍ମାମିଷାଣାଂ ଚ ତ୍ରିରାତ୍ରଂ ସ୍ୟାଦଭୋଜନମ୍ ॥ ୩୪.୫॥
ମଣିମୁକ୍ତାପ୍ରବାଲାନାଂ ତାମ୍ରସ୍ୟ ରଜତସ୍ୟ ଚ ।
ଅୟଃ ସ୍କାଂତୋପଲାନାଂ ଚ ଦ୍ୱାଦଶାହଂ କାଣାଶନମ୍ ॥ ୩୪.୬॥
କାର୍ପାସକୀଟଜୋର୍ଣାନାଂ ଦ୍ୱିଶଫୈକଶଫସ୍ୟ ଚ ।
ପୁଷ୍ପଗନ୍ଧୌଷଧୀନାଂ ଚ ପିବେଚ୍ଚୈବ ତ୍ର୍ୟହଂ ପୟଃ ॥ ୩୪.୭॥
ନରମାଂସାଶନଂ କୃତ୍ୱା ଚାନ୍ଦ୍ରାୟଣମଥାଚରେତ୍ ।
କାକଂ ଚୈବ ତଥା ଶ୍ୱାନଂ ଜଗ୍ଧ୍ୱା ହସ୍ତିନମେବ ଚ ॥ ୩୪.୮॥
ବରାହଂ କୁକ୍କୁଟଂ ଚାଥ ତପ୍ତକୃଚ୍ଛ୍ରେଣ ଶୁଧ୍ୟତି ।
କ୍ରବ୍ୟାଦାନାଂ ଚ ମାଂସାନି ପୁରୀଷଂ ମୂତ୍ରମେବ ଚ ॥ ୩୪.୯॥
ଗୋଗୋମାୟୁକପୀନାଂ ଚ ତଦେବ ବ୍ରତମାଚରେତ୍ ।
ଶିଶୁମାରଂ ତଥାଚାଷଂ ମତ୍ୟମାଂସଂ ତଥୈବ ଚ ॥୩୪.୧୦॥
ଉପୋଷ୍ୟ ଦ୍ୱାଦଶାହଂ ତୁ କୂଷ୍ମାଣ୍ଡୈର୍ଜୁହୁୟାଦ୍ ଘୃତମ୍ ।
ନକୁଲୋଲୂକମାର୍ଜାରଂ ଜଗ୍ଧ୍ୱା ସାଂତପନଂ ଚରେତ୍ ॥ ୩୪.୧୧॥
ଶ୍ୱାପଦୋଷ୍ଟ୍ରଖରାଞ୍ଜଗ୍ଧ୍ୱା ତପ୍ତକୃଚ୍ଛ୍ରେଣ ଶୁଦ୍ଧ୍ୟତି ।
ବ୍ରତବଚ୍ଚୈବ ସଂସ୍କାରଂ ପୂର୍ୱେଣ ବିଧିନୈବ ତୁ ॥ ୩୪.୧୨॥
ବକଂ ଚୈବ ବଲାକାଞ୍ଚ ହଂସଂ କାରଣ୍ଡବଂ ତଥା ।
ଚକ୍ରବାକପଲଂ ଜଗ୍ଘ୍ୱା ଦ୍ୱାଦଶାହମଭୋଜନମ୍ ॥ ୩୪.୧୩॥
କପୋତଂ ଟିଟ୍ଟିଭାଞ୍ଚୈବ ଶୁକଂ ସାରସମେବ ଚ ।
ଉଲୂକଂ ଜାଲପାଦଂ ଚ ଜଗ୍ଧ୍ୱାଽପ୍ୟେତଦ୍ ବ୍ରତଂ ଚରେତ୍ ॥ ୩୪.୧୪॥
ଶିଶୁମାରଂ ତଥା ଚାଷଂ ମତ୍ସ୍ୟମାଂସଂ ତଥୈବ ଚ ।
ଜଗ୍ଧ୍ୱା ଚୈବ କଟାହାରମେତଦେବ ଚରେଦ୍ ବ୍ରତମ୍ ॥ ୩୪.୧୫॥
କୋକିଲଂ ଚୈବ ମତ୍ସ୍ୟାଂଶ୍ଚ ମଣ୍ଡୁକଂ ଭୁଜଗଂ ତଥା ।
ଗୋମୂତ୍ରୟାବକାହାରୋ ମାସେନୈକେନ ଶୁଦ୍ଧ୍ୟତି ॥ ୩୪.୧୬॥
ଜଲେଚରାଂଶ୍ଚ ଜଲଜାନ୍ ପ୍ରଣୁଦାନଥବିଷ୍କିରାନ୍ ।
ରକ୍ତପାଦାଂସ୍ତଥା ଜଗ୍ଧ୍ୱା ସପ୍ତାହଂ ଚୈତଦାଚରେତ୍ ॥ ୩୪.୧୭॥
ଶୁନୋ ମାଂସଂ ଶୁଷ୍କମାଂସମାତ୍ମାର୍ଥଂ ଚ ତଥା କୃତମ୍ ।
ଭୁକ୍ତ୍ୱା ମାସଂ ଚରେଦେତତ୍ ତତ୍ପାପସ୍ୟାପନୁତ୍ତୟେ ॥ ୩୪.୧୮॥
ବୃନ୍ତାକଂ ଭୁସ୍ତୃଣଂ ଶିଗ୍ରୁଂ କୁଭାଣ୍ଡଂ କରକଂ ତଥା ।
ପ୍ରାଜାପତ୍ୟଂ ଚରେଜ୍ଜଗ୍ଧ୍ୱା ଖଡ୍ଗଂ କୁମ୍ଭୀକମେବ ଚ ॥ ୩୪.୧୯॥
ପଲାଣ୍ଡୁଂ ଲଶୁନଂ ଚୈବ ଭୁକ୍ତ୍ୱା ଚାନ୍ଦ୍ରାୟଣଂ ଚରେତ୍ ।
ନାଲିକାଂ ତଣ୍ଡୁଲୀୟଂ ଚ ପ୍ରାଜାପତ୍ୟେନ ଶୁଦ୍ଧ୍ୟତି ॥ ୩୪.୨୦॥
ଅଶ୍ମାନ୍ତକଂ ତଥା ପୋତଂ ତପ୍ତକୃଚ୍ଛ୍ରେଣ ଶୁଦ୍ଧ୍ୟତି ।
ପ୍ରାଜାପତ୍ୟେନ ଶୁଦ୍ଧିଃ ସ୍ୟାତ୍ କୁସୁମ୍ଭସ୍ୟ ଚ ଭକ୍ଷଣେ ॥ ୩୪.୨୧॥
ଅଲାବୁ କିଂଶୁକଂ ଚୈବ ଭୁକ୍ତ୍ୱା ଚୈତଦ୍ ବ୍ରତଂ ଚରେତ୍ ।
ଉଦୁମ୍ବରଂ ଚ କାମେନ ତପ୍ତକୃଚ୍ଛ୍ରେଣ ଶୁଦ୍ଧ୍ୟତି ॥
ବୃଥା କୃସରସଂୟାବଂ ପାୟସାପୂପସଂକୁଲମ୍ ।
ଭୁକ୍ତ୍ୱା ଚୈବଂ ବିଧଂ ତ୍ୱନ୍ନଂ ତ୍ରିରାତ୍ରେଣ ବିଶୁଦ୍ଧ୍ୟତି ॥
ପୀତ୍ୱା କ୍ଷୀରାଣ୍ୟପେୟାନି ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ ସମାହିତଃ ।
ଗୋମୂତ୍ରୟାବକାହାରୋ ମାସେନୈକେନ ଶୁଦ୍ଧ୍ୟତି ॥
ଅନିର୍ଦଶାହଂ ଗୋକ୍ଷୀରଂ ମାହିଷଂ ଚାଜମେବ ଚ ।
ସଂଧିନ୍ୟାଶ୍ଚ ବିବତ୍ସାୟାଃ ପିବନ୍ କ୍ଷୀରମିଦଂ ଚରେତ୍ ।
ଏତେଷାଂ ଚ ବିକାରାଣି ପୀତ୍ୱା ମୋହେନ ବା ପୁନଃ ॥ ୩୪.୨୨॥
ଗୋମୂତ୍ରୟାବକାହାରଃ ସପ୍ତରାତ୍ରେଣ ଶୁଦ୍ଧ୍ୟତି ।
ଭୁକ୍ତ୍ୱା ଚୈବ ନବଶ୍ରାଦ୍ଧେ ମୃତକେ ସୂତକେ ତଥା ॥ ୩୪.୨୩॥
ଚାନ୍ଦ୍ରାୟଣେନ ଶୁଦ୍ଧ୍ୟେତ ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ତୁ ସମାହିତଃ ।
ଯସ୍ୟାଗ୍ନୌ ହୂୟତେ ନିତ୍ୟମନ୍ନସ୍ୟାଗ୍ରଂ ନ ଦୀୟତେ ॥ ୩୪.୨୪॥
ଚାନ୍ଦ୍ରାୟଣଂ ଚରେତ୍ ସମ୍ୟକ୍ ତସ୍ୟାନ୍ନପ୍ରାଶନେ ଦ୍ୱିଜଃ ।
ଅଭୋଜ୍ୟାନାଂ ତୁ ସର୍ୱେଷାଂ ଭୁକ୍ତ୍ୱା ଚାନ୍ନମୁପସ୍କୃତମ୍ ॥ ୩୪.୨୫॥
ଅନ୍ତାବସାୟିନାଂ ଚୈବ ତପ୍ତକୃଚ୍ଛ୍ରେଣ ଶୁଦ୍ଧ୍ୟତି ॥
ଚାଣ୍ଡାଲାନ୍ନଂ ଦ୍ୱିଜୋ ଭୁକ୍ତ୍ୱା ସମ୍ୟକ୍ ଚାନ୍ଦ୍ରାୟଣଂ ଚରେତ୍ ॥ ୩୪.୨୬॥
ବୁଦ୍ଧିପୂର୍ୱଂ ତୁ କୃଚ୍ଛ୍ରାବ୍ଦଂ ପୁନଃ ସଂସ୍କାରମେବ ଚ ।
ଅସୁରାମଦ୍ୟପାନେନ କୁର୍ୟାଚ୍ଚାନ୍ଦ୍ରାୟଣବ୍ରତମ୍ ॥ ୩୪.୨୭॥
ଅଭୋଜ୍ୟାନ୍ନଂ ତୁ ଭୁକ୍ତ୍ୱା ଚ ପ୍ରାଜାପତ୍ୟେନ ଶୁଦ୍ଧ୍ୟତି ।
ବିଣ୍ମୂତ୍ରପ୍ରାଶନଂ କୃତ୍ୱା ରେତସଶ୍ଚୈତଦାଚରେତ୍ ॥ ୩୪.୨୮॥
ଅନାଦିଷ୍ଟେଷୁ ଚୈକାହଂ ସର୍ୱତ୍ର ତୁ ଯଥାର୍ଥତଃ ।
ବିଡ୍ୱରାହଖରୋଷ୍ଟ୍ରାଣାଂ ଗୋମାୟୋଃ କପିକାକୟୋଃ ॥ ୩୪.୨୯॥
ପ୍ରାଶ୍ୟ ମୂତ୍ରପୁରୀଷାଣି ଦ୍ୱିଜଶ୍ଚାନ୍ଦ୍ରାୟଣଂ ଚରେତ୍ ।
ଅଜ୍ଞାନାତ୍ ପ୍ରାଶ୍ୟ ବିଣ୍ମୂତ୍ରଂ ସୁରାସଂସ୍ପୃଷ୍ଟମେବ ଚ ॥ ୩୪.୩୦॥
ପୁନଃ ସଂସ୍କାରମର୍ହନ୍ତି ତ୍ରୟୋ ବର୍ଣା ଦ୍ୱିଜାତୟଃ ।
କ୍ରବ୍ୟାଦାଂ ପକ୍ଷିଣାଂ ଚୈବ ପ୍ରାଶ୍ୟ ମୂତ୍ରପୁରୀଷକମ୍ ॥ ୩୪.୩୧॥
ମହାସାଂତପନଂ ମୋହାତ୍ ତଥା କୁର୍ୟାଦ୍ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମଃ ।
ଭାସମଣ୍ଡୂକକୁରରେ ବିଷ୍କିରେ କୃଚ୍ଛ୍ରମାଚରେତ୍ ॥ ୩୪.୩୨॥
ପ୍ରାଜାପତ୍ୟେନ ଶୁଦ୍ଧ୍ୟେତ ବ୍ରାହାମଣୋଚ୍ଛିଷ୍ଟଭୋଜନେ ।
କ୍ଷତ୍ରିୟେ ତପ୍ତକୃଚ୍ଛ୍ରଂ ସ୍ୟାଦ୍ ବୈଶ୍ୟେ ଚୈବାତିକୃଚ୍ଛ୍ରକମ୍ ॥ ୩୪.୩୩॥
ଶୂଦ୍ରୋଚ୍ଛିଷ୍ଟଂ ଦ୍ୱିଜୋ ଭୁକ୍ତ୍ୱା କୁର୍ୟାଚ୍ଚାନ୍ଦ୍ରାୟଣବ୍ରତମ୍ ।
ସୁରାଭାଣ୍ଡୋଦରେ ବାରି ପୀତ୍ୱା ଚାନ୍ଦ୍ରାୟଣଂ ଚରେତ୍ ॥ ୩୪.୩୪॥
ସମୁଚ୍ଛିଷ୍ଟଂ ଦ୍ୱିଜୋ ଭୁକ୍ତ୍ୱା ତ୍ରିରାତ୍ରେଣ ବିଶୁଦ୍ଧ୍ୟତି ।
ଗୋମୂତ୍ରୟାବକାହାରଃ ପୀତଶେଷଂ ଚ ବା ଗବାମ୍ ॥ ୩୪.୩୫॥
ଅପୋ ମୂତ୍ରପୁରୀଷାଦ୍ୟୈର୍ଦୂଷିତାଃ ପ୍ରାଶୟେଦ୍ ଯଦା ।
ତଦା ସାଂତପନଂ ପ୍ରୋକ୍ତଂ ବ୍ରତଂ ପାପବିଶୋଧନମ୍ ॥ ୩୪.୩୬॥
ଚାଣ୍ଡାଲକୂପଭାଣ୍ଡେଷୁ ଯଦି ଜ୍ଞାନାତ୍ ପିବେଜ୍ଜଲମ୍ ।
ଚରେତ୍ ସାଂତପନଂ କୃଚ୍ଛ୍ରଂ ବ୍ରାହ୍ମଣଃ ପାପଶୋଧନମ୍ ॥ ୩୪.୩୭॥
ଚାଣ୍ଡାଲେନ ତୁ ସଂସ୍ପୃଷ୍ଟଂ ପୀତ୍ୱା ବାରି ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମଃ ।
ତ୍ରିରାତ୍ରେଣ ବିଶୁଦ୍ଧ୍ୟେତ ପଞ୍ଚଗବ୍ୟେନ ଚୈବ ହି ॥ ୩୪.୩୮॥
ମହାପାତକିସଂସ୍ପର୍ଶେ ଭୁକ୍ତ୍ୱା ସ୍ନାତ୍ୱା ଦ୍ୱିଜୋ ଯଦି ।
ବୁଦ୍ଧିପୂର୍ୱଂ ତୁ ମୂଢାତ୍ମା ତପ୍ତକୃଚ୍ଛ୍ରଂ ସମାଚରେତ୍ ॥ ୩୪.୩୯॥
ସ୍ପୃଷ୍ଟ୍ୱା ମହାପାତକିନଂ ଚାଣ୍ଡାଲଂ ବା ରଜସ୍ୱଲାମ୍ ।
ପ୍ରମାଦାଦ୍ ଭୋଜନଂ କୃତ୍ୱା ତ୍ରିରାତ୍ରେଣ ବିଶୁଦ୍ଧ୍ୟତି ॥ ୩୪.୪୦॥
ସ୍ନାନାର୍ହୋ ଯଦି ଭୁଞ୍ଜୀତ ଅହୋରାତ୍ରେଣ ଶୁଦ୍ଧ୍ୟତି ।
ବୁଦ୍ଧିପୂର୍ୱଂ ତୁ କୃଚ୍ଛ୍ରେଣ ଭଗବାନାହ ପଦ୍ମଜଃ ॥ ୩୪.୪୧॥
ଶୁଷ୍କପର୍ୟୁଷିତାଦୀନି ଗବାଦିପ୍ରତିଦୂଷିତାଃ ।
ଭୁକ୍ତ୍ୱୋପବାସଂ କୁର୍ୱୀତ କୃଚ୍ଛ୍ରପାଦମଥାପି ବା ॥ ୩୪.୪୨॥
ସଂବତ୍ସରାନ୍ତେ କୃଚ୍ଛ୍ରଂ ତୁ ଚରେଦ୍ ବିପ୍ରଃ ପୁନଃ ପୁନଃ ।
ଅଜ୍ଞାତଭୁକ୍ତଶୁଦ୍ଧ୍ୟର୍ଥଂ ଜ୍ଞାତସ୍ୟ ତୁ ବିଶେଷତଃ ॥ ୩୪.୪୩॥
ବ୍ରାତ୍ୟାନାଂ ଯଜନଂ କୃତ୍ୱା ପରେଷାମନ୍ତ୍ୟକର୍ମ ଚ ।
ଅଭିଚାରମହୀନଂ ଚ ତ୍ରିଭିଃ କୃଚ୍ଛ୍ରୈର୍ୱିଶୁଦ୍ଧ୍ୟତି ॥ ୩୪.୪୪॥
ବ୍ରାହ୍ମଣାଦିହତାନାଂ ତୁ କୃତ୍ୱା ଦାହାଦିକାଃ କ୍ରିୟାଃ ।
ଗୋମୂତ୍ରୟାବକାହାରଃ ପ୍ରାଜାପତ୍ୟେନ ଶୁଦ୍ଧ୍ୟତି ॥ ୩୪.୪୫॥
ତୈଲାଭ୍ୟକ୍ତୋଽଥବା କୁର୍ୟାଦ୍ ଯଦି ମୂତ୍ରପୁରୀଷକେ ।
ଅହୋରାତ୍ରେଣ ଶୁଦ୍ଧ୍ୟେତ ଶ୍ମଶ୍ରୁକର୍ମାଣି ମୈଥୁନେ ॥ ୩୪.୪୬॥
ଏକାହେନ ବିହାୟାଗ୍ନିଂ ପରିହାର୍ୟ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମଃ ।
ତ୍ରିରାତ୍ରେଣ ବିଶଦ୍ଧ୍ୟେତ ତ୍ରିରାତ୍ରାତ୍ ଷଡହଂ ପୁନଃ ॥ ୩୪.୪୭॥
ଦଶାହଂ ଦ୍ୱାଦଶାହଂ ବା ପରିହାର୍ୟ ପ୍ରମାଦତଃ ।
କୃଚ୍ଛ୍ରଂ ଚାନ୍ଦ୍ରାୟଣଂ କୁର୍ୟାତ୍ ତତ୍ପାପସ୍ୟାପନୁତ୍ତୟେ ॥ ୩୪.୪୮॥
ପତିତାଦ୍ ଦ୍ରବ୍ୟମାଦାୟ ତଦୁତ୍ସର୍ଗେଣ ଶୁଦ୍ଧ୍ୟତି ।
ଚରେତ୍ ସାଂତପନଂ କୃଚ୍ଛ୍ରମିତ୍ୟାହ ଭଗବାନ୍ ମନୁଃ ॥ ୩୪.୪୯॥
ଅନାଶକାନ୍ନିବୃତ୍ତାସ୍ତୁ ପ୍ରବ୍ରଜ୍ୟାବସିତାସ୍ତଥା ।
ଚରେୟୁସ୍ତ୍ରୀଣି କୃଚ୍ଛ୍ରାଣି ତ୍ରୀଣି ଚାନ୍ଦ୍ରାୟଣାନି ଚ ॥ ୩୪.୫୦॥
ପୁନଶ୍ଚ ଜାତକର୍ମାଦିସଂସ୍କାରୈଃ ସଂସ୍କୃତା ଦ୍ୱିଜାଃ ।
ଶୁଦ୍ଧ୍ୟେୟୁସ୍ତଦ୍ ବ୍ରତଂ ସମ୍ୟକ୍ ଚରେୟୁର୍ଧର୍ମବର୍ଦ୍ଧନାଃ ॥ ୩୪.୫୧॥
ଅନୁପାସିତସଂଧ୍ୟସ୍ତୁ ତଦହର୍ୟାବକେ ବସେତ୍ ।
ଅନଶ୍ନନ୍ ସଂୟତମନା ରାତ୍ରୌ ଚେଦ୍ ରାତ୍ରିମେବ ହି ॥ ୩୪.୫୨॥
ଅକୃତ୍ୱା ସମିଦାଧାନଂ ଶୁଚିଃ ସ୍ନାତ୍ୱା ସମାହିତଃ ।
ଗାୟତ୍ର୍ୟଷ୍ଟସହସ୍ରସ୍ୟ ଜପ୍ୟଂ କୁର୍ୟାଦ୍ ବିଶୁଦ୍ଧୟେ ॥ ୩୪.୫୩॥
ଉପବାସୀ ଚରେତ୍ ସଂଧ୍ୟାଂ ଗୃହସ୍ଥୋଽପି ପ୍ରମାଦତଃ ।
ସ୍ନାତ୍ୱା ବିଶୁଦ୍ଧ୍ୟତେ ସଦ୍ୟଃ ପରିଶ୍ରାନ୍ତସ୍ତୁ ସଂୟମାତ୍ ॥ ୩୪.୫୪॥
ବେଦୋଦିତାନି ନିତ୍ୟାନି କର୍ମାଣି ଚ ବିଲୋପ୍ୟ ତୁ ।
ସ୍ନାତକବ୍ରତଲୋପଂ ତୁ କୃତ୍ୱା ଚୋପବସେଦ୍ ଦିନମ୍ ॥ ୩୪.୫୫॥
ସଂବତ୍ସରଂ ଚରେତ୍ କୃଚ୍ଛ୍ରମନ୍ୟୋତ୍ସାଦୀ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମଃ ।
ଚାନ୍ଦ୍ରାୟଣଂ ଚରେଦ୍ ବ୍ରାତ୍ୟୋ ଗୋପ୍ରଦାନେନ ଶୁଦ୍ଧ୍ୟତି ॥ ୩୪.୫୬॥
ନାସ୍ତିକ୍ୟଂ ଯଦି କୁର୍ୱୀତ ପ୍ରାଜାପତ୍ୟଂ ଚରେଦ୍ ଦ୍ୱିଜଃ ।
ଦେବଦ୍ରୋହଂ ଗୁରୁଦ୍ରୋହଂ ତପ୍ତକୃଚ୍ଛ୍ରେଣ ଶୁଦ୍ଧ୍ୟତି ॥ ୩୪.୫୭॥
ଉଷ୍ଟ୍ରୟାନଂ ସମାରୁହ୍ୟ ଖରୟାନଂ ଚ କାମତଃ ।
ତ୍ରିରାତ୍ରେଣ ବିଶୁଦ୍ଧ୍ୟେତ୍ ତୁ ନଗ୍ନୋ ବା ପ୍ରବିଶେଜ୍ଜଲମ୍ ॥ ୩୪.୫୮॥
ଷଷ୍ଠାନ୍ନକାଲତାମାସଂ ସଂହିତାଜପ ଏବ ଚ ।
ହୋମାଶ୍ଚ ଶାକଲା ନିତ୍ୟମପାଙ୍କ୍ତାନାଂ ବିଶୋଧନମ୍ ॥ ୩୪.୫୯॥
ନୀଲଂ ରକ୍ତଂ ବସିତ୍ୱା ଚ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ବସ୍ତ୍ରମେବ ହି ।
ଅହୋରାତ୍ରୋଷିତଃ ସ୍ନାତଃ ପଞ୍ଚଗବ୍ୟେନ ଶୁଦ୍ଧ୍ୟତି ॥ ୩୪.୬୦॥
ବେଦଧର୍ମପୁରାଣାନାଂ ଚଣ୍ଡାଲସ୍ୟ ତୁ ଭାଷଣେ ।
ଚାନ୍ଦ୍ରାୟଣେନ ଶୁଦ୍ଧିଃ ସ୍ୟାନ୍ନ ହ୍ୟନ୍ୟା ତସ୍ୟ ନିଷ୍କୃତିଃ ॥ ୩୪.୬୧॥
ଉଦ୍ବନ୍ଧନାଦିନିହତଂ ସଂସ୍ପୃଶ୍ୟ ବ୍ରାହ୍ମଣଃ କ୍ୱଚିତ୍ ।
ଚାନ୍ଦ୍ରାୟଣେନ ଶୁଦ୍ଧିଃ ସ୍ୟାତ୍ ପ୍ରାଜାପତ୍ୟେନ ବା ପୁନଃ ॥ ୩୪.୬୨॥
ଉଚ୍ଛିଷ୍ଟୋ ଯଦ୍ୟନାଚାନ୍ତଶ୍ଚାଣ୍ଡାଲାଦୀନ୍ ସ୍ପୃଶେଦ୍ ଦ୍ୱିଜଃ ।
ପ୍ରମାଦାଦ୍ ବୈ ଜପେତ୍ ସ୍ନାତ୍ୱା ଗାୟତ୍ର୍ୟଷ୍ଟସହସ୍ରକମ୍ ॥ ୩୪.୬୩॥
ଦ୍ରୁପଦାନାଂ ଶତଂ ବାପି ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ ସମାହିତଃ ।
ତ୍ରିରାତ୍ରୋପୋଷିତଃ ସମ୍ୟକ୍ ପଞ୍ଚଗବ୍ୟେନ ଶୁଦ୍ଧ୍ୟତି ॥ ୩୪.୬୪॥
ଚଣ୍ଡାଲପତିତାଦୀଂସ୍ତୁ କାମାଦ୍ ଯଃ ସଂସ୍ପୃଶେଦ୍ ଦ୍ୱିଜଃ ।
ଉଚ୍ଛିଷ୍ଟସ୍ତତ୍ର କୁର୍ୱୀତ ପ୍ରାଜାପତ୍ୟଂ ବିଶୁଦ୍ଧୟେ ॥ ୩୪.୬୫॥
ଚାଣ୍ଡାଲସୂତକଶବାଂସ୍ତଥା ନାରୀଂ ରଜସ୍ୱଲାମ୍ ।
ସ୍ପୃଷ୍ଟ୍ୱା ସ୍ନାୟାଦ୍ ବିଶୁଦ୍ଧ୍ୟର୍ଥଂ ତତ୍ସ୍ପୃଷ୍ଟପତିତିତାସ୍ତଥା ॥ ୩୪.୬୬॥
ଚାଣ୍ଡାଲସୂତକଶବୈଃ ସଂସ୍ପୃଷ୍ଟଂ ସଂସ୍ପୃଶେଦ୍ ଯଦି ।
ପ୍ରମାଦାତ୍ ତତ ଆଚମ୍ୟ ଜପଂ କୁର୍ୟାତ୍ ସମାହିତଃ ॥ ୩୪.୬୭॥
ତତ୍ ସ୍ପୃଷ୍ଟସ୍ପର୍ଶିନଂ ସ୍ପୃଷ୍ଟ୍ୱା ବୁଦ୍ଧିପୂର୍ୱଂ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମଃ ।
ଆଚମେତ୍ ତଦ୍ ବିଶୁଦ୍ଧ୍ୟର୍ଥଂ ପ୍ରାହ ଦେବଃ ପିତାମହଃ ॥ ୩୪.୬୮॥
ଭୁଞ୍ଜାନସ୍ୟ ତୁ ବିପ୍ରସ୍ୟ କଦାଚିତ୍ ସଂସ୍ପୃଶେତ୍ ଯଦି ।
କୃତ୍ୱା ଶୌଚଂ ତତଃ ସ୍ନାୟାଦୁପୋଷ୍ୟ ଜୁହୁୟାଦ୍ ବ୍ରତମ୍ ॥ ୩୪.୬୯॥
ଚାଣ୍ଡାଲାନ୍ତ୍ୟଶବଂ ସ୍ପୃଷ୍ଟ୍ୱା କୃଚ୍ଛ୍ରଂ କୁର୍ୟାଦ୍ ବିଶୁଦ୍ଧୟେ ।
ସ୍ପୃଷ୍ଟ୍ୱାଽଭ୍ୟକ୍ତସ୍ତ୍ୱସଂସ୍ପୃଶ୍ୟମହୋରାତ୍ରେଣ ଶୁଦ୍ଧ୍ୟତି ॥ ୩୪.୭୦॥
ସୁରାଂ ସ୍ପୃଷ୍ଟ୍ୱା ଦ୍ୱିଜଃ କୁର୍ୟାତ୍ ପ୍ରାଣାୟାମତ୍ରୟଂ ଶୁଚିଃ ।
ପଲାଣ୍ଡୁଂ ଲଶୁନଂ ଚୈବ ଘୃତଂ ପ୍ରାଶ୍ୟ ତତଃ ଶୁଚିଃ ॥ ୩୪.୭୧॥
ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ତୁ ଶୁନା ଦଷ୍ଟସ୍ତ୍ର୍ୟହଂ ସାୟଂ ପୟଃ ପିବେତ୍ ।
ନାଭେରୂର୍ଧ୍ୱଂ ତୁ ଦଷ୍ଟସ୍ୟ ତଦେବ ଦ୍ୱିଗୁଣଂ ଭବେତ୍ ॥ ୩୪.୭୨॥
ସ୍ୟାଦେତତ୍ ତ୍ରିଗୁଣଂ ବାହ୍ୱୋର୍ମୂର୍ଧ୍ନି ଚ ସ୍ୟାଚ୍ଚତୁର୍ଗୁଣମ୍ ।
ସ୍ନାତ୍ୱା ଜପେଦ୍ ବା ସାବିତ୍ରୀଂ ଶ୍ୱଭିର୍ଦଷ୍ଟୋ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମଃ ॥ ୩୪.୭୩॥
ଅନିର୍ୱର୍ତ୍ୟ ମହାୟଜ୍ଞାନ୍ ଯୋ ଭୁଙ୍କ୍ତେ ତୁ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମଃ ।
ଅନାତୁରଃ ସତି ଧନେ କୃଚ୍ଛ୍ରାର୍ଦ୍ଧେନ ସ ଶୁଦ୍ଧ୍ୟତି ॥ ୩୪.୭୪॥
ଆହିତାଗ୍ନିରୁପସ୍ଥାନଂ ନ କୁର୍ୟାଦ୍ ଯସ୍ତୁ ପର୍ୱଣି ।
ଋତୌ ନ ଗଚ୍ଛେଦ୍ ଭାର୍ୟାଂ ବା ସୋଽପି କୃଚ୍ଛ୍ରାର୍ଦ୍ଧମାଚରେତ୍ ॥ ୩୪.୭୫॥
ବିନାଽଦ୍ଭିରପ୍ସୁ ନାପ୍ୟାର୍ତ୍ତଃ ଶରୀରଂ ସନ୍ନିବେଶ୍ୟ ଚ ।
ସଚୈଲୋ ଜଲମାପ୍ଲୁତ୍ୟ ଗାମାଲଭ୍ୟ ବିଶୁଦ୍ଧ୍ୟତି ॥ ୩୪.୭୬॥
ବୁଦ୍ଧିପୂର୍ୱଂ ତ୍ୱଭ୍ୟୁଦିତୋ ଜପେଦନ୍ତର୍ଜଲେ ଦ୍ୱିଜଃ ।
ଗାୟତ୍ର୍ୟଷ୍ଟସହସ୍ରଂ ତୁ ତ୍ର୍ୟହଂ ଚୋପବସେଦ୍ ବ୍ରତୀ ॥ ୩୪.୭୭॥
ଅନୁଗମ୍ୟେଚ୍ଛୟା ଶୂଦ୍ରଂ ପ୍ରେତୀଭୂତଂ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମଃ ।
ଗାୟତ୍ର୍ୟଷ୍ଟସହସ୍ରଂ ଚ ଜପ୍ୟଂ କୁର୍ୟାନ୍ନଦୀଷୁ ଚ ॥ ୩୪.୭୮॥
କୃତ୍ୱା ତୁ ଶପଥଂ ବିପ୍ରୋ ବିପ୍ରସ୍ୟ ବଧସଂୟୁତମ୍ ।
ସଚୈବ ଯାବକାନ୍ନେନ କୁର୍ୟାଚ୍ଚାନ୍ଦ୍ରାୟଣଂ ବ୍ରତମ୍ ॥ ୩୪.୭୯॥
ପଙ୍କ୍ତ୍ୟାଂ ବିଷମଦାନଂ ତୁ କୃତ୍ୱା କୃଚ୍ଛ୍ରେଣ ଶୁଦ୍ଧ୍ୟତି ।
ଛାୟାଂ ଶ୍ୱପାକସ୍ୟାରୁହ୍ୟ ସ୍ନାତ୍ୱା ସମ୍ପ୍ରାଶୟେଦ୍ ଘୃତମ୍ ॥ ୩୪.୮୦॥
ଈକ୍ଷେଦାଦିତ୍ୟମଶୁଚିର୍ଦୃଷ୍ଟ୍ୱାଗ୍ନିଂ ଚନ୍ଦ୍ରମେବ ବା ।
ମାନୁଷଂ ଚାସ୍ଥି ସଂସ୍ପୃଶ୍ୟ ସ୍ନାନଂ କୃତ୍ୱା ବିଶୁଦ୍ଧ୍ୟତି ॥ ୩୪.୮୧॥
କୃତ୍ୱା ତୁ ମିଥ୍ୟାଧ୍ୟଯନଂ ଚରେଦ୍ ଭୈକ୍ଷଂ ତୁ ବତ୍ସରମ୍ ।
କୃତଘ୍ନୋ ବ୍ରାହ୍ମଣଗୃହେ ପଞ୍ଚ ସଂବତ୍ସରଂ ବ୍ରତୀ ॥ ୩୪.୮୨॥
ହୁଂକାରଂ ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ୟୋକ୍ତ୍ୱା ତ୍ୱଂକାରଂ ଚ ଗରୀୟସଃ ।
ସ୍ନାତ୍ୱାଽନଶ୍ନନ୍ନହଃ ଶେଷଂ ପ୍ରଣିପତ୍ୟ ପ୍ରସାଦୟେତ୍ ॥ ୩୪.୮୩॥
ତାଡୟିତ୍ୱା ତୃଣେନାପି କଣ୍ଠଂ ବଦ୍ଧ୍ୱାପି ବାସସା ।
ବିବାଦେ ବାପି ନିର୍ଜିତ୍ୟ ପ୍ରଣିପତ୍ୟ ପ୍ରସାଦୟେତ୍ ॥ ୩୪.୮୪॥
ଅବଗୂର୍ୟ ଚରେତ୍ କୃଚ୍ଛ୍ରମତିକୃଚ୍ଛ୍ରଂ ନିପାତନେ ।
କୃଚ୍ଛ୍ରାତିକୃଚ୍ଛ୍ରୌ କୁର୍ୱୀତ ବିପ୍ରସ୍ୟୋତ୍ପାଦ୍ୟ ଶୋଣିତମ୍ ॥ ୩୪.୮୫॥
ଗୁରୋରାକ୍ରୋଶମନୃତଂ କୃତ୍ୱା କୁର୍ୟାଦ୍ ବିଶୋଧନମ୍ ।
ଏକରାତ୍ରଂ ତ୍ରିରାତ୍ରଂ ବା ତତ୍ପାପସ୍ୟାପନୁତ୍ତୟେ ॥ ୩୪.୮୬॥
ଦେବର୍ଷୀଣାମଭିମୁଖଂ ଷ୍ଠୀବନାକ୍ରୋଶନେ କୃତେ ।
ଉଲ୍ମୁକେନ ଦହେଜ୍ଜିହ୍ୱାଂ ଦାତବ୍ୟଂ ଚ ହିରଣ୍ୟକମ୍ ॥ ୩୪.୮୭॥
ଦେବୋଦ୍ୟାନେ ତୁ ଯଃ କୁର୍ୟାନ୍ମୂତ୍ରୋଚ୍ଚାରଂ ସକୃଦ୍ ଦ୍ୱିଜଃ ।
ଛିନ୍ଦ୍ୟାଚ୍ଛିଶ୍ନଂ ତୁ ଶୁଦ୍ଧ୍ୟର୍ଥଂ ଚରେଚ୍ଚାନ୍ଦ୍ରାୟଣଂ ତୁ ବା ॥ ୩୪.୮୮॥
ଦେବତାୟତନେ ମୂତ୍ରଂ କୃତ୍ୱା ମୋହାଦ୍ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମଃ ।
ଶିଶ୍ନସ୍ୟୋତ୍କର୍ତ୍ତନଂ କୃତ୍ୱା ଚାନ୍ଦ୍ରାୟଣମଥାଚରେତ୍ ॥ ୩୪.୮୯॥
ଦେବତାନାମୃଷୀଣାଂ ଚ ଦେବାନାଂ ଚୈବ କୁତ୍ସନମ୍ ।
କୃତ୍ୱା ସମ୍ୟକ୍ ପ୍ରକୁର୍ୱୀତ ପ୍ରାଜାପତ୍ୟଂ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମଃ ॥ ୩୪.୯୦॥
ତୈସ୍ତୁ ସଂଭାଷଣଂ କୃତ୍ୱା ସ୍ନାତ୍ୱା ଦେବାନ୍ ସମର୍ଚୟେତ୍ ।
ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ବୀକ୍ଷେତ ଭାସ୍ୱନ୍ତଂ ସ୍ମୃତ୍ୱା ବିଶେଶ୍ୱରଂ ସ୍ମରେତ୍ ॥ ୩୪.୯୧॥
ଯଃ ସର୍ୱଭୂତାଧିପତିଂ ବିଶ୍ୱେଶାନଂ ବିନିନ୍ଦତି ।
ନ ତସ୍ୟ ନିଷ୍କୃତିଃ ଶକ୍ୟା କର୍ତ୍ତୁଂ ବର୍ଷଶତୈରପି ॥ ୩୪.୯୨॥
ଚାନ୍ଦ୍ରାୟଣଂ ଚରେତ୍ ପୂର୍ୱଂ କୃଚ୍ଛ୍ରଂ ଚୈବାତିକୃଚ୍ଛ୍ରକ୍ ।
ପ୍ରପନ୍ନଃ ଶରଣଂ ଦେବଂ ତସ୍ମାତ୍ ପାପାଦ୍ ବିମୁଚ୍ୟତେ ॥ ୩୪.୯୩॥
ସର୍ୱସ୍ୱଦାନଂ ବିଧିବତ୍ ସର୍ୱପାପବିଶୋଧନ ।
ଚାନ୍ଦ୍ରାୟଣଂ ଚବିଧିନା କୃଚ୍ଛ୍ରଂ ଚୈବାତିକୃଚ୍ଛ୍ରକମ୍ ॥ ୩୪.୯୪॥
ପୁଣ୍ୟକ୍ଷେତ୍ରାଭିଗମନଂ ସର୍ୱପାପବିନାଶନ ।
ଅମାବସ୍ୟାଂ ତିଥିଂ ପ୍ରାପ୍ୟ ଯଃ ସମାରାଧୟେଚ୍ଛିବମ୍ ॥ ୩୪.୯୫॥
ବ୍ରାହ୍ମଣାନ୍ ପୂଜୟିତ୍ୱା ତୁ ସର୍ୱପାପୈଃ ପ୍ରମୁଚ୍ୟତେ ॥ ୩୪.୯୬॥
କୃଷ୍ଣାଷ୍ଟମ୍ୟାଂ ମହାଦେବଂ ତଥା କୃଷ୍ଣଚତୁର୍ଦଶୀମ୍ ।
ସମ୍ପୂଜ୍ୟ ବ୍ରାହ୍ମଣମୁଖେ ସର୍ୱପାପୈଃ ପ୍ରମୁଚ୍ୟତେ ॥ ୩୪.୯୭॥
ତ୍ରୟୋଦଶ୍ୟାଂ ତଥା ରାତ୍ରୌ ସୋପହାରଂ ତ୍ରିଲୋଚନମ୍ ।
ଦୃଷ୍ଟ୍ୱେଶଂ ପ୍ରଥମେ ଯାମେ ମୁଚ୍ୟତେ ସର୍ୱପାତକୈଃ ॥ ୩୪.୯୮॥
ଉପୋଷିତଶ୍ଚତୁର୍ଦଶ୍ୟାଂ କୃଷ୍ଣପକ୍ଷେ ସମାହ୪୪ତଃ ।
ଯମାୟ ଧର୍ମରାଜାୟ ମୃତ୍ୟବେ ଚାନ୍ତକାୟ ଚ ॥ ୩୪.୯୯॥
ବୈବସ୍ୱତାୟ କାଲାୟ ସର୍ୱପ୍ରହରଣାୟ ଚ ।
ପ୍ରତ୍ୟେକଂ ତିଲସଂୟୁକ୍ତାନ୍ ଦଦ୍ୟାତ୍ ସପ୍ତୋଦକାଞ୍ଜଲୀନ୍ ॥ ୩୪.୧୦୦॥
ସ୍ନାତ୍ୱା ଦଦ୍ୟାଚ୍ଚ ପୂର୍ୱାହ୍ଣେ ମୁଚ୍ୟତେ ସର୍ୱପାତକୈଃ ।
ବ୍ରହ୍ମଚର୍ୟମଧଃ ଶୟ୍ୟାମୁପବାସଂ ଦ୍ୱିଜାର୍ଚନମ୍ ॥ ୩୪.୧୦୧॥
ବ୍ରତେଷ୍ୱେତେଷୁ କୁର୍ୱୀତ ଶାନ୍ତଃ ସଂୟତମାନସଃ ।
ଅମାବସ୍ୟାୟାଂ ବ୍ରହ୍ମାଣଂ ସମୁଦ୍ଦିଶ୍ୟ ପିତାମହମ୍ ॥ ୩୪.୧୦୨॥
ବ୍ରାହ୍ମଣାଂସ୍ତ୍ରୀନ୍ ସମଭ୍ୟର୍ଚ୍ୟ ମୁଚ୍ୟତେ ସର୍ୱପାତକୈଃ ।
ଷଷ୍ଠ୍ୟାମୁପୋଷିତୋ ଦେବଂ ଶୁକ୍ଲପକ୍ଷେ ସମାହିତଃ ॥ ୩୪.୧୦୩॥
ସପ୍ତମ୍ୟାମର୍ଚୟେଦ୍ ଭାନୁଂ ମୁଚ୍ୟତେ ସର୍ୱପାତକୈଃ ।
ଭରଣ୍ୟାଂ ଚ ଚତୁର୍ଥ୍ୟାଂ ଚ ଶନୈଶ୍ଚରଦିନେ ଯମମ୍ ॥ ୩୪.୧୦୪॥
ପୂଜୟେତ୍ ସପ୍ତଜନ୍ମୋତ୍ଥୈର୍ମୁଚ୍ୟତେ ପାତକୈର୍ନରଃ ॥
ଏକାଦଶ୍ୟାଂ ନିରାହାରଃ ସମଭ୍ୟର୍ଚ୍ୟ ଜନାର୍ଦନମ୍ ॥ ୩୪.୧୦୫॥
ଦ୍ୱାଦଶ୍ୟାଂ ଶୁକ୍ଲପକ୍ଷସ୍ୟ ମହାପାପୈଃ ପ୍ରମୁଚ୍ୟତେ ।
ତପୋ ଜପସ୍ତୀର୍ଥସେବା ଦେବବ୍ରାହ୍ମଣପୂଜନଂ ୩୪୪.୧୦୬॥
ଗ୍ରହଣାଦିଷୁ କାଲେଷୁ ମହାପାତକଶୋଧନମ୍ ।
ଯଃ ସର୍ୱପାପୟୁକ୍ତୋଽପି ପୁଣ୍ୟତୀର୍ଥେଷୁ ମାନବଃ ॥ ୩୪.୧୦୭॥
ନିୟମେନ ତ୍ୟଜେତ୍ ପ୍ରାଣାନ୍ ସ ମୁଚ୍ୟେତ୍ ସର୍ୱପାତକୈଃ ।
ବ୍ରହ୍ମଘ୍ନଂ ବା କୃତଘ୍ନଂ ବା ମହାପାତକଦୂଷିତମ୍ ॥ ୩୪.୧୦୮॥
ଭର୍ତ୍ତାରମୁଦ୍ଧରେନ୍ନାରୀ ପ୍ରବିଷ୍ଟା ସହ ପାବକମ୍ ।
ଏତଦେବ ପରଂ ସ୍ତ୍ରୀଣାଂ ପ୍ରାୟଶ୍ଚିତ୍ତଂ ବିଦୁର୍ବୁଧାଃ ॥ ୩୪.୧୦୯॥
ସର୍ୱପାପସମୁଦ୍ଭୂତୌ ନାତ୍ର କାର୍ୟା ବିଚାରଣା ।
ପତିବ୍ରତା ତୁ ଯା ନାରୀ ଭର୍ତୃଶୁଶ୍ରୂଷଣୋତ୍ସୁକା ।
ନ ତସ୍ୟା ବିଦ୍ୟତେ ପାପମିହ ଲୋକେ ପରତ୍ର ଚ ॥ ୩୪.୧୧୦॥
ପତିବ୍ରତା ଧର୍ମରତା ଭଦ୍ରାଣ୍ୟେବ ସଭେତ୍ ସଦା ।
ନାସ୍ୟାଃ ପରାଭବଂ କର୍ତ୍ତୁଂ ଶକ୍ନୋତୀହ ଜନଃ କ୍ୱଚିତ୍ ॥ ୩୪.୧୧୧॥
ଯଥା ରାମସ୍ୟ ସୁଭଗା ସୀତା ତ୍ରୈଲୋକ୍ୟବିଶ୍ରୁତା ।
ପତ୍ନୀ ଦାଶରଥେର୍ଦେବୀ ବିଜିଗ୍ୟେ ରାକ୍ଷସେଶ୍ୱରମ୍ ॥ ୩୪.୧୧୨॥
ରାମସ୍ୟ ଭାର୍ୟାଂ ବିମଲାଂ ରାବଣୋ ରାକ୍ଷସେଶ୍ୱରଃ ।
ସୀତାଂ ବିଶାଲନୟନାଂ ଚକମେ କାଲଚୋଦିତଃ ॥ ୩୪.୧୧୩॥
ଗୃହୀତ୍ୱା ମାୟଯା ବେଷଂ ଚରନ୍ତୀଂ ବିଜନେ ବନେ ।
ସମାହର୍ତ୍ତୁଂ ମତିଂ ଚକ୍ରେ ତାପସଃ କିଲ କାମିନୀମ୍ ॥ ୩୪.୧୧୪॥
ବିଜ୍ଞାୟ ସା ଚ ତଦ୍ଭାବଂ ସ୍ମୃତ୍ୱା ଦାଶରଥିଂ ପତିମ୍ ।
ଜଗାମ ଶରଣଂ ବହ୍ନିମାବସଥ୍ୟଂ ଶୁଚିସ୍ମିତଃ ॥ ୩୪.୧୧୫॥
ଉପତସ୍ଥେ ମହାୟୋଗଂ ସର୍ୱଦୋଷବିନାଶନମ୍ ।
କୃତାଞ୍ଜଲୀ ରାମପତ୍ନୀ ଶାକ୍ଷାତ୍ ପତିମିବାଚ୍ୟୁତମ୍ ॥ ୩୪.୧୧୬॥
ନମସ୍ୟାମି ମହାୟୋଗଂ କୃତାନ୍ତଂ ଗହନଂ ପରମ୍ ।
ଦାହକଂ ସର୍ୱଭୂତାନାମୀଶାନଂ କାଲରୂପିଣମ୍ ॥ ୩୪.୧୧୭॥
ନମସ୍ୟେ ପାବକଂ ଦେବଂ ଶାଶ୍ୱତଂ ବିଶ୍ୱତୋମୁଖମ୍ ।
ଯୋଗନଂ କୃତ୍ତିବସନଂ ଭୂତେଶଂ ପରମମ୍ପଦମ୍ ॥୩୪.୧୧୮॥
ଆତ୍ମାନଂ ଦୀପ୍ତବପୁଷଂ ସର୍ୱଭୂତହୃଦୀ ସ୍ଥିତମ୍ ।
ତଂ ପ୍ରପଦ୍ୟେ ଜଗନ୍ମୂର୍ତ୍ତିଂ ପ୍ରଭବଂ ସର୍ୱତେଜସାମ୍ ।
ମହାୟୋଗେଶ୍ୱରଂ ବହ୍ନିମାଦିତ୍ୟଂ ପରମେଷ୍ଠିନମ୍ ॥ ୩୪.୧୧୯॥
ପ୍ରପଦ୍ୟେ ଶରଣଂ ରୁଦ୍ରଂ ମହାଗ୍ରାସଂ ତ୍ରିଶୂଲିନମ୍ ।
କାଲାଗ୍ନିଂ ଯୋଗିନାମୀଶଂ ଭୋଗମୋକ୍ଷଫଲପ୍ରଦମ୍ ॥ ୩୪.୧୨୦॥
ପ୍ରପଦ୍ୟେ ତ୍ୱାଂ ବିରୂପାକ୍ଷଂ ଭୁର୍ଭୁବଃ ସ୍ୱଃ ସ୍ୱରୂପିଣମ୍ ।
ହିରଣ୍ୟମୟେ ଗୃହେ ଗୁପ୍ତଂ ମହାନ୍ତମମିତୌଜସମ୍ ॥ ୩୪.୧୨୧॥
ବୈଶ୍ୱାନରଂ ପ୍ରପଦ୍ୟେଽହଂ ସର୍ୱଭୂତେଷ୍ୱବସ୍ଥିତମ୍ ।
ହବ୍ୟକବ୍ୟବହଂ ଦେବଂ ପ୍ରପଦ୍ୟେ ବହ୍ନିମୀଶ୍ୱରମ୍ ॥ ୩୪.୧୨୨॥
ପ୍ରପଦ୍ୟେ ତତ୍ପରଂ ତତ୍ତ୍ୱଂ ବରେଣ୍ୟଂ ସବିତୁଃ ଶିବମ୍ ।
ଭାର୍ଗବାଗ୍ନିପରଂ ଜ୍ୟୋତିଃ ରକ୍ଷ ମାଂ ହବ୍ୟବାହନ ॥ ୩୪.୧୨୩॥
ଇତି ବହ୍ନ୍ୟଷ୍ଟକଂ ଜପ୍ତ୍ୱା ରାମପତ୍ନୀ ଯଶସ୍ୱିନୀ ।
ଧ୍ୟାୟନ୍ତୀ ମନସା ତସ୍ଥୌ ରାମମୁନ୍ମୀଲିତେକ୍ଷଣା ॥ ୩୪.୧୨୪॥
ଅଥାବସଥ୍ୟାଦ୍ ଭଗବାନ୍ ହବ୍ୟବାହୋ ମହେଶ୍ୱରଃ ।
ଆବିରାସୀତ୍ ସୁଦୀପ୍ତାତ୍ମା ତେଜସା ନିର୍ଦହନ୍ନିବ ॥ ୩୪.୧୨୫॥
ସୃଷ୍ଟ୍ୱା ମାୟାମୟୀଂ ସୀତାଂ ସ ରାବଣବଧେପ୍ସୟା ।
ସୀତାମାଦାୟ ଧର୍ମିଷ୍ଠାଂ ପାବକୋଽନ୍ତରଧୀୟତ ॥ ୩୪.୧୨୬॥
ତାଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ତାଦୃଶୀଂ ସୀତାଂ ରାବଣୋ ରାକ୍ଷସେଶ୍ୱରଃ ।
ସମାଦାୟ ଯୟୌ ଲଙ୍କାଂ ସାଗରାନ୍ତରସଂସ୍ଥିତାମ୍ ॥ ୩୪.୧୨୭॥
କୃତ୍ୱାଽଥ ରାବଣବଧଂ ରାମୋ ଲକ୍ଷ୍ମଣସଂୟୁତଃ ।
ସମାଦାୟାଭବତ୍ ସୀତାଂ ଶଙ୍କାକୁଲିତମାନସଃ ॥ ୩୪.୧୨୮॥
ସା ପ୍ରତ୍ୟଯାୟ ଭୂତାନାଂ ସୀତା ମାୟାମୟୀ ପୁନଃ ।
ବିବେଶ ପାବକଂ ଦୀପ୍ତଂ ଦଦାହ ଜ୍ୱଲନୋଽପି ତାମ୍ ॥ ୩୪.୧୨୯॥
ଦଗ୍ଧ୍ୱା ମାୟାମୟୀଂ ସୀତାଂ ଭଗବାନୁଗ୍ରଦୀଧିତିଃ ।
ରାମାୟାଦର୍ଶୟତ୍ ସୀତାଂ ପାବକୋଽଭୂତ୍ ସୁରପ୍ରିୟଃ ॥ ୩୪.୧୩୦॥
ପ୍ରଗୃହ୍ୟ ଭର୍ତ୍ତୁଶ୍ଚରଣୌ କରାଭ୍ୟାଂ ସା ସୁମଧ୍ୟମା ।
ଚକାର ପ୍ରଣତିଂ ଭୂମୌ ରାମାୟ ଜନକାତ୍ମଜା ॥ ୩୪.୧୩୧॥
ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ହୃଷ୍ଟମନା ରାମୋ ବିସ୍ମୟାକୁଲଲୋଚନଃ ।
ନନାମ ବହ୍ନିଂ ସିରସା ତୋଷୟାମାସ ରାଘବଃ ॥ ୩୪.୧୩୨॥
ଉବାଚ ବହ୍ନିର୍ଭଗବାନ୍ କିମେଷା ବରବର୍ଣିନୀ ।
ଦଗ୍ଧା ଭଗବତା ପୂର୍ୱଂ ଦୃଷ୍ଟା ମତ୍ପାର୍ଶ୍ୱମାଗତା ॥ ୩୪.୧୩୩॥
ତମାହ ଦେବୋ ଲୋକାନାଂ ଦାହକୋ ହବ୍ୟବାହନଃ ।
ଯଥାବୃତ୍ତଂ ଦାଶରଥିଂ ଭୂତାନାମେବ ସନ୍ନିଧୌ ॥ ୩୪.୧୩୪॥
ଇୟଂ ସା ମିଥିଲେଶେନ ପାର୍ୱତୀଂ ରୁଦ୍ରବଲ୍ଲଭାମ୍ ।
ଆରାଧ୍ୟ ଲବ୍ଧ୍ୱା ତପସା ଦେବ୍ୟାଶ୍ଚାତ୍ୟନ୍ତବଲ୍ଲଭା ॥ ୩୪.୧୩୫॥
ଭର୍ତ୍ତୁଃ ଶୁଶ୍ରୂଷଣୋପେତା ସୁଶୀଲେୟଂ ପତିବ୍ରତା ।
ଭବାନୀପାର୍ଶ୍ୱମାନୀତା ମୟା ରାବଣକାମିତା ॥ ୩୪.୧୩୬॥
ଯା ନୀତା ରାକ୍ଷସେଶେନ ସୀତା ଭଗବତାହୃତା ।
ମୟା ମାୟାମୟୀ ସୃଷ୍ଟା ରାବଣସ୍ୟ ବଧାୟ ସା ॥ ୩୪.୧୩୭॥
ତଦର୍ଥଂ ଭବତା ଦୁଷ୍ଟୋ ରାବଣୋ ରାକ୍ଷସେଶ୍ୱରଃ ।
ମୟୋପସଂହୃତା ଚୈବ ହତୋ ଲୋକବିନାଶନମ୍ ॥ ୩୪.୧୩୮॥
ଗୃହାଣ ବିମଲାମେନାଂ ଜାନକୀଂ ବଚନାନ୍ମମ ।
ପଶ୍ୟ ନାରାୟଣଂ ଦେବଂ ସ୍ୱାତ୍ମାନଂ ପ୍ରଭବାବ୍ୟଯମ୍ ॥ ୩୪.୧୩୯॥
ଇତ୍ୟୁକ୍ତ୍ୱା ଭଗବାଂଶ୍ଚଣ୍ଡୋ ବିଶ୍ଚାର୍ଚିର୍ୱିଶ୍ୱତୋମୁଖଃ ।
ମାନିତୋ ରାଘବେଣାଗ୍ନିର୍ଭୂତୈଶ୍ଚାନ୍ତରଧୀୟତ ॥ ୩୪.୧୪୦॥
ଏତତ୍ ପତିବ୍ରତାନାଂ ବୈଂ ମାହାତ୍ମ୍ୟଂ କଥିତଂ ମୟା ।
ସ୍ତ୍ରୀଣାଂ ସର୍ୱାଘଶମନଂ ପ୍ରାୟଶ୍ଚିତ୍ତମିଦଂ ସ୍ମୃତମ୍ ॥ ୩୪.୧୪୧॥
ଅଶେଷପାପୟୁକ୍ତସ୍ତୁ ପୁରୁଷୋଽପି ସୁସଂୟତଃ ।
ସ୍ୱଦେହଂ ପୁଣ୍ୟତୀର୍ଥେଷୁ ତ୍ୟକ୍ତ୍ୱା ମୁଚ୍ୟେତ କିଲ୍ବିଷାତ୍ ॥ ୩୪.୧୪୨॥
ପୃଥିବ୍ୟାଂ ସର୍ୱତୀର୍ଥେଷୁ ସ୍ନାତ୍ୱା ପୁଣ୍ୟେଷୁ ବା ଦ୍ୱିଜଃ ।
ମୁଚ୍ୟତେ ପାତକୈଃ ସର୍ୱୈଃ ସମସ୍ତୈରପି ପୂରୁଷଃ ॥ ୩୪.୧୪୩॥
ବ୍ୟାସ ଉବାଚ ।
ଇତ୍ୟେଷ ମାନବୋ ଧର୍ମୋ ଯୁଷ୍ମାକଂ କଥିତୋ ମୟା ।
ମହେଶାରାଧନାର୍ଥାୟ ଜ୍ଞାନୟୋଗଂ ଚ ଶାଶ୍ୱତମ୍ ॥ ୩୪.୧୪୪॥
ଯୋଽନେନ ବିଧିନା ଯୁକ୍ତୋ ଜ୍ଞାନୟୋଗଂ ସମାଚରେତ୍ ।
ସ ପଶ୍ୟତି ମହାଦେବଂ ନାନ୍ୟଃ କଲ୍ପଶତୈରପି ॥ ୩୪.୧୪୫॥
ସ୍ଥାପୟେଦ୍ ଯଃ ପରଂ ଧର୍ମଂ ଜ୍ଞାନଂ ତତ୍ପାରମେଶ୍ୱରମ୍ ।
ନ ତସ୍ମାଦଧିକୋ ଲୋକେ ସ ଯୋଗୀ ପରମୋ ମତଃ ॥ ୩୪.୧୪୬॥
ଯ ସଂସ୍ଥାପୟିତୁଂ ଶକ୍ତୋ ନ କୁର୍ୟାନ୍ମୋହିତୋ ଜନଃ ।
ସ ଯୋଗୟୁକ୍ତୋଽପି ମୁନିର୍ନାତ୍ୟର୍ଥଂ ଭଗବତ୍ପ୍ରିୟଃ ॥ ୩୪.୧୪୭॥
ତସ୍ମାତ୍ ସଦୈବ ଦାତବ୍ୟଂ ବ୍ରାହ୍ମଣେଷୁ ବିଶେଷତଃ ।
ଧର୍ମୟୁକ୍ତେଷୁ ଶାନ୍ତେଷୁ ଶ୍ରଦ୍ଧୟା ଚାନ୍ୱିତେଷୁ ବୈ ॥ ୩୪.୧୪୮॥
ଯଃ ପଠେଦ୍ ଭବତାଂ ନିତ୍ୟଂ ସଂବାଦଂ ମମ ଚୈବ ହି ।
ସର୍ୱପାପବିନିର୍ମୁକ୍ତୋ ଗଚ୍ଛେତ ପରମାଂ ଗତିମ୍ ॥ ୩୪.୧୪୯॥
ଶ୍ରାଦ୍ଧେ ବା ଦୈବିକେ କାର୍ୟେ ବ୍ରାହ୍ମଣାନାଂ ଚ ସନ୍ନିଧୌ ।
ପଠେତ ନିତ୍ୟଂ ସୁମନାଃ ଶ୍ରୋତବ୍ୟଂ ଚ ଦ୍ୱିଜାତିଭିଃ ॥ ୩୪.୧୫୦॥
ଯୋଽର୍ଥଂ ବିଚାର୍ୟ ଯୁକ୍ତାତ୍ମା ଶ୍ରାବୟେଦ୍ ବ୍ରାହ୍ମଣାନ୍ ଶୁଚୀନ୍ ।
ସ ଦୋଷକଞ୍ଚୁକଂ ତ୍ୟକ୍ତ୍ୱା ଯାତି ଦେବଂ ମହେଶ୍ୱରମ୍ ॥ ୩୪.୧୫୧॥
ଏତାବଦୁକ୍ତ୍ୱା ଭଗବାନ୍ ବ୍ୟାସଃ ସତ୍ୟବତୀସୁତଃ ।
ସମାଶ୍ୱାସ୍ୟ ମୁନୀନ୍ ସୂତଂ ଜଗାମ ଚ ଯଥାଗତମ୍ ॥ ୩୪.୧୫୨॥
ଇତୀ ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
ତ୍ରୟସ୍ତ୍ରିଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୩୪॥
କୂର୍ମପୁରାଣଏ ଉତ୍ତରଭାଗେ ପଞ୍ଚତ୍ରିଂଶତ୍ତମୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ଋଷୟ ଊଚୁଃ ।
ତୀର୍ଥାନି ଯାନି ଲୋକେଽସ୍ମିନ୍ ବିଶ୍ରୁତାନି ମାହନ୍ତି ଚ ।
ତାନି ତ୍ୱଂ କଥୟାସ୍ମାକଂ ରୋମହର୍ଷଣ ସାଂପ୍ରତମ୍ ॥ ୩୫.୧॥
ରୋମହର୍ଷଣ ଉବା ।
ଶୃଣୁଧ୍ୱଂ କଥୟିଷ୍ୟେଽହଂ ତୀର୍ଥାନି ବିବିଧାନି ଚ ।
କଥିତାନି ପୁରାଣେଷୁ ମୁନିଭିର୍ବ୍ରହ୍ମବାଦିଭିଃ ॥ ୩୫.୨॥
ଯତ୍ର ସ୍ନାନଂ ଜପୋ ହୋମଃ ଶ୍ରାଦ୍ଧଦାନାଦିକଂ କୃତମ୍ ।
ଏକୈକଶୋ ମୁନିଶ୍ରେଷ୍ଠାଃ ପୁନାତ୍ୟାସପ୍ତମଂ କୁଲମ୍ ॥ ୩୫.୩॥
ପଞ୍ଚୟୋଜନବିସ୍ତୀର୍ଣଂ ବ୍ରହ୍ମଣଃ ପରମେଷ୍ଠିନଃ ।
ପ୍ରୟାଗଂ ପ୍ରଥିତଂ ତୀର୍ଥଂ ତସ୍ୟ ମାହାତ୍ମ୍ୟମୀରିତମ୍ ॥ ୩୫.୪॥
ଅନ୍ୟଚ୍ଚ ତୀର୍ଥପ୍ରବରଂ କୁରୂଣାଂ ଦେବବନ୍ଦିତମ୍ ।
ଋଷୀଣାମାଶ୍ରମୈର୍ଜୁଷ୍ଟଂ ସର୍ୱପାପବିଶୋଧନମ୍ ॥ ୩୫.୫॥
ତତ୍ର ସ୍ନାତ୍ୱା ବିଶୁଦ୍ଧାତ୍ମା ଦମ୍ଭମାତ୍ସର୍ୟବର୍ଜିତଃ ।
ଦଦାତି ଯତ୍କିଞ୍ଚିଦପି ପୁନାତ୍ୟୁଭୟତଃ କୁଲମ୍ ॥ ୩୫.୬॥
ଗୟାତୀର୍ଥଂ ପରଂ ଗୁହ୍ୟଂ ପିତୄଣାଂ ଚାତି ଦୁର୍ଲ୍ଲଭମ୍ ।
କୃତ୍ୱା ପିଣ୍ଡପ୍ରଦାନଂ ତୁ ନ ଭୂୟୋ ଜାୟତେ ନରଃ ॥ ୩୫.୭॥
ସକୃଦ୍ ଗୟାଭିଗମନଂ କୃତ୍ୱା ପିଣ୍ଡଂ ଦଦାତି ଯଃ ।
ତାରିତାଃ ପିତରସ୍ତେନ ଯାସ୍ୟନ୍ତି ପରମାଂ ଗତିମ୍ ॥ ୩୫.୮॥
ତତ୍ର ଲୋକହିତାର୍ଥାୟ ରୁଦ୍ରେଣ ପରମାତ୍ମନା ।
ଶିଲାତଲେ ପଦଂ ନ୍ୟସ୍ତଂ ତତ୍ର ପିତୄନ୍ ପ୍ରସାଦୟେତ୍ ॥ ୩୫.୯॥
ଗୟାଽଭିଗମନଂ କର୍ତ୍ତୁଂ ଯଃ ଶକ୍ତୋ ନାଭିଗଚ୍ଛତି ।
ଶୋଚନ୍ତି ପିତରସ୍ତଂ ବୈ ବୃଥା ତସ୍ୟ ପରିଶ୍ରମଃ ॥ ୩୫.୧୦॥
ଗାୟନ୍ତି ପିତରୋ ଗାଥାଃ କୀର୍ତ୍ତୟନ୍ତି ମହର୍ଷୟଃ ।
ଗୟାଂୟାସ୍ୟତିୟଃ କଶ୍ଚିତ୍ ସୋଽସ୍ମାନ୍ ସଂତାରୟିଷ୍ୟତି ॥ ୩୫.୧୧॥
ଯଦି ସ୍ୟାତ୍ ପାତକୋପେତଃ ସ୍ୱଧର୍ମପରିବର୍ଜିତଃ ।
ଗୟାଂ ଯାସ୍ୟତି ବଂଶ୍ୟୋ ଯଃ ସୋଽସ୍ମାନ୍ ସଂତାରୟିଷ୍ୟତି ॥ ୩୫.୧୨॥
ଏଷ୍ଟବ୍ୟା ବହବଃ ପୁତ୍ରାଃ ଶୀଲବନ୍ତୋ ଗୁଣାନ୍ୱିତାଃ ।
ତେଷାଂ ତୁ ସମବେତାନାଂ ଯଦ୍ୟେକୋଽପି ଗୟାଂ ବ୍ରଜେତ୍ ॥ ୩୫.୧୩॥
ତସ୍ମାତ୍ ସର୍ୱପ୍ରୟତ୍ନେନ ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ତୁ ବିଶେଷତଃ ।
ପ୍ରଦଦ୍ୟାଦ୍ ବିଧିବତ୍ ପିଣ୍ଡାନ୍ ଗୟାଂ ଗତ୍ୱା ସମାହିତଃ ॥ ୩୫.୧୪॥
ଗଧନ୍ୟାସ୍ତୁ ଖଲୁ ତେ ମର୍ତ୍ୟା ଗୟାୟାଂ ପିଣ୍ଡଦାୟିନଃ ।
କୁଲାନ୍ୟୁଭୟତଃ ସପ୍ତ ସମୁଦ୍ଧୃତ୍ୟାପ୍ନୁୟୁଃ ପରମ୍ ॥ ୩୫.୧୫॥
ଅନ୍ୟଚ୍ଚ ତୀର୍ଥପ୍ରବରଂ ସିଦ୍ଧାବାସମୁଦାହୃତମ୍ ।
ପ୍ରଭାସମିତି ବିଖ୍ୟାତଂ ଯତ୍ରାସ୍ତେ ଭଗବାନ୍ ଭବଃ ॥ ୩୫.୧୬॥
ତତ୍ର ସ୍ନାନଂ ତପଃ ଶ୍ରାଦ୍ଧଂ ବ୍ରାହ୍ମଣାନାଂ ଚ ପୂଜନମ୍ ।
କୃତ୍ୱା ଲୋକମବାପ୍ନୋତି ବ୍ରହ୍ମଣୋଽକ୍ଷୟ୍ୟମୁତ୍ତମମ୍ ॥ ୩୫.୧୭॥
ତୀର୍ଥଂ ତ୍ରୈୟମ୍ବକଂ ନାମ ସର୍ୱଦେବନମସ୍କୃତମ୍ ।
ପୂଜୟିତ୍ୱା ତତ୍ର ରୁଦ୍ରଂ ଜ୍ୟୋତିଷ୍ଟୋମଫଲଂ ଲଭେତ୍ ॥ ୩୫.୧୮॥
ସୁବର୍ଣାକ୍ଷଂ ମହାଦେବଂ ସମଭ୍ୟର୍ଚ୍ୟ କପର୍ଦିନମ୍ ।
ବ୍ରାହ୍ମଣାନ୍ ପୂଜୟିତ୍ୱା ତୁ ଗାଣପତ୍ୟଂ ଲଭେଦ୍ ଧ୍ରୁବମ୍ ॥ ୩୫.୧୯॥
ସୋମେଶ୍ୱରଂ ତୀର୍ଥବରଂ ରୁଦ୍ରସ୍ୟ ପରମେଷ୍ଠିନଃ ।
ସର୍ୱବ୍ୟାଧିହରଂ ପୁଣ୍ୟଂ ରୁଦ୍ରସାଲୋକ୍ୟକାରଣମ୍ ॥ ୩୫.୨୦॥
ତୀର୍ଥାନାଂ ପରମଂ ତୀର୍ଥଂ ବିଜୟଂ ନାମ ଶୋଭନମ୍ ।
ତତ୍ର ଲିଙ୍ଗଂ ମହେଶସ୍ୟ ବିଜୟଂ ନାମ ବିଶ୍ରୁତମ୍ ॥ ୩୫.୨୧॥
ଷଣ୍ମାସନିୟତାହାରୋ ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ ସମାହିତଃ ।
ଉଷିତ୍ୱା ତତ୍ର ବିପ୍ରେନ୍ଦ୍ରା ଯାସ୍ୟନ୍ତି ପରମଂ ପଦମ୍ ॥ ୩୫.୨୨॥
ଅନ୍ୟଚ୍ଚ ତୀର୍ଥପ୍ରବରଂ ପୂର୍ୱଦେଶେଷୁ ଶୋଭନମ୍ ।
ଏକାନ୍ତଂ ଦେବଦେବସ୍ୟ ଗାଣପତ୍ୟଫଲପ୍ରଦମ୍ ॥ ୩୫.୨୩॥
ଦତ୍ତ୍ୱାତ୍ର ଶିବଭକ୍ତାନାଂ କିଞ୍ଚିଚ୍ଛଶ୍ୱନ୍ମହୀଂ ଶୁଭାମ୍ ।
ସାର୍ୱଭୌମୋ ଭବେଦ୍ ରାଜା ମୁମୁକ୍ଷୁର୍ମୋକ୍ଷମାପ୍ନୁୟାତ୍ ॥ ୩୫.୨୪॥
ମହାନଦୀଜଲଂ ପୁଣ୍ୟଂ ସର୍ୱପାପବିନାଶନମ୍ ।
ଗ୍ରହଣେ ସମୁପସ୍ପୃଶ୍ୟ ମୁଚ୍ୟତେ ସର୍ୱପାତକୈଃ ॥ ୩୫.୨୫॥
ଅନ୍ୟା ଚ ବିରଜା ନାମ ନଦୀ ତ୍ରୈଲୋକ୍ୟବିଶ୍ରୁତା ।
ତସ୍ୟାଂ ସ୍ନାତ୍ୱା ନରୋ ବିପ୍ରା ବ୍ରହ୍ମଲୋକେ ମହୀୟତେ ॥ ୩୫.୨୬॥
ତୀର୍ଥଂ ନାରାୟଣସ୍ୟାନ୍ୟନ୍ନାମ୍ନା ତୁ ପୁରୁଷୋତ୍ତମମ୍ ।
ତତ୍ର ନାରାୟଣଃ ଶ୍ରୀମାନାସ୍ତେ ପରମପୂରୁଷଃ ॥ ୩୫.୨୭॥
ପୂଜୟିତ୍ୱା ପରଂ ବିଷ୍ଣୁଂ ସ୍ନାତ୍ୱା ତତ୍ର ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମଃ ।
ବ୍ରାହ୍ମଣାନ୍ ପୂଜୟିତ୍ୱା ତୁ ବିଷ୍ଣୁଲୋକମବାପ୍ନୁୟାତ୍ ॥ ୩୫.୨୮॥
ତୀର୍ଥାନାଂ ପରମଂ ତୀର୍ଥଂ ଗୋକର୍ଣଂ ନାମ ବିଶ୍ରୁତମ୍ ।
ସର୍ୱପାପହରଂ ଶଂଭୋର୍ନିବାସଃ ପରମେଷ୍ଠିନଃ ॥ ୩୫.୨୯॥
ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ଲିଂଙ୍ଗଂ ତୁ ଦେବସ୍ୟ ଗୋକର୍ଣେଶ୍ୱରମୁତ୍ତମମ୍ ।
ଈପ୍ସିତାଁଲ୍ଲଭତେ କାମାନ୍ ରୁଦ୍ରସ୍ୟ ଦୟିତୋ ଭବେତ୍ ॥ ୩୫.୩୦॥
ଉତ୍ତରଂ ଚାପି ଗୋକର୍ଣଂ ଲିଙ୍ଗଂ ଦେବସ୍ୟ ଶୂଲିନଃ ।
ମହାଦେବଂ ଅର୍ଚୟିତ୍ୱା ଶିବସାୟୁଜ୍ୟମାପ୍ନୁୟାତ୍ ॥ ୩୫.୩୧॥
ତତ୍ର ଦେବୋ ମହାଦେବଃ ସ୍ଥାଣୁରିତ୍ୟଭିବିଶ୍ରୁତଃ ।
ତଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ସର୍ୱପାପେଭ୍ୟୋ ମୁଚ୍ୟତେ ତତ୍କ୍ଷଣାନ୍ନରଃ ॥ ୩୫.୩୨॥
ଅନ୍ୟତ୍ କୁବ୍ଜାମ୍ରମତୁଲଂ ସ୍ଥାନଂ ବିଷ୍ଣୋର୍ମହାତ୍ମନଃ ।
ସମ୍ପୂଜ୍ୟ ପୁରୁଷଂ ବିଷ୍ଣୁଂ ଶ୍ୱେତଦ୍ୱୀପେ ମହୀୟତେ ॥ ୩୫.୩୩॥
ଯତ୍ର ନାରାୟଣୋ ଦେବୋ ରୁଦ୍ରେଣ ତ୍ରିପୁରାରିଣା ।
କୃତ୍ୱା ଯଜ୍ଞସ୍ୟ ମଥନଂ ଦକ୍ଷସ୍ୟ ତୁ ବିସର୍ଜିତଃ ॥ ୩୫.୩୪॥
ସମନ୍ତାଦ୍ ଯୋଜନଂ କ୍ଷେତ୍ରଂ ସିଦ୍ଧର୍ଷିଗଣବନ୍ଦିତମ୍ ।
ପୁଣ୍ୟମାୟତନଂ ବିଷ୍ଣୋସ୍ତତ୍ରାସ୍ତେ ପୁରୁଷୋତ୍ତମଃ ॥ ୩୫.୩୫॥
ଅନ୍ୟତ୍ କୋକାମୁଖେ ବିଷ୍ଣୋସ୍ତୀର୍ଥମଦ୍ଭୁତକର୍ମଣଃ ।
ମୃତୋଽତ୍ର ପାତକୈର୍ମୁକ୍ତୋ ବିଷ୍ଣୁସାରୂପ୍ୟମାପ୍ନୁୟାତ୍ ॥ ୩୫.୩୬॥
ଶାଲଗ୍ରାମଂ ମହାତୀର୍ଥଂ ବିଷ୍ଣୋଃ ପ୍ରୀତିବିବର୍ଧନମ୍ ।
ପ୍ରାଣାଂସ୍ତତ୍ର ନରସ୍ତ୍ୟକ୍ତ୍ୱା ହୃଷୀକେଷଂ ପ୍ରପଶ୍ୟତି ॥ ୩୫.୩୭॥
ଅଶ୍ୱତୀର୍ଥମିତି ଖ୍ୟାତଂ ସିଦ୍ଧାବାସଂ ସୁପାବନମ୍ ।
ଆସ୍ତେ ହୟଶିରା ନିତ୍ୟଂ ତତ୍ର ନାରାୟଣଃ ସ୍ୱୟମ୍ ॥ ୩୫.୩୮॥
ତୀର୍ଥଂ ତ୍ରୈଲୋକ୍ୟବିଖ୍ୟାତଂ ସିଦ୍ଦବାସଂ ସୁଶୋବନମ୍ ।
ତତ୍ରାସ୍ତି ପୁଣ୍ୟଦଂ ତୀର୍ଥଂ ବ୍ରହ୍ମଣଃ ପରମେଷ୍ଟିନଃ ॥୩୫.୩୯॥
ପୁଷ୍କରଂ ସର୍ୱପାପଘ୍ନଂ ମୃତାନାଂ ବ୍ରହ୍ମଲୋକଦମ୍ ।
ମନସା ସଂସ୍ମରେଦ୍ ଯସ୍ତୁ ପୁଷ୍କରଂ ବୈ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମଃ ॥ ୩୫.୪୦॥
ପୂୟତେ ପାତକୈଃ ସର୍ୱୈଃ ଶକ୍ରେଣ ସହ ମୋଦତେ ।
ତତ୍ର ଦେବାଃ ସଗନ୍ଧର୍ୱାଃ ସୟକ୍ଷୋରଗରାକ୍ଷସାଃ ॥ ୩୫.୪୧॥
ଉପାସତେ ସିଦ୍ଧସଙ୍ଘା ବ୍ରହ୍ମାଣଂ ପଦ୍ମସଂଭବମ୍ ।
ତତ୍ର ସ୍ନାତ୍ୱା ଭବେଚ୍ଛୁଦ୍ଧୋ ବ୍ରହ୍ମାଣଂ ପରମେଷ୍ଠିନମ୍ ॥୩୫.୪୨॥
ପୂଜୟିତ୍ୱା ଦ୍ୱିଜବରଂ ବ୍ରହ୍ମାଣଂ ସମ୍ପ୍ରପଷ୍ୟତି ।
ତତ୍ରାଭିଗମ୍ୟ ଦେବେଶଂ ପୁରୁହୂତମନିନ୍ଦିତମ୍ ॥ ୩୫.୪୩॥
ସୁରୂପୋ ଜାୟତେ ମର୍ତ୍ୟଃ ସର୍ୱାନ୍ କାମାନବାପ୍ନୁୟାତ୍ ।
ସପ୍ତସାରସ୍ୱତଂ ତୀର୍ଥଂ ବ୍ରହ୍ମାଦ୍ୟୈଃ ସେବିତଂ ପରମ୍ ॥ ୩୫.୪୪॥
ପୂଜୟିତ୍ୱା ତତ୍ର ରୁଦ୍ରମଶ୍ୱମେଧଫଲଂ ଲଭେତ୍ ।
ଯତ୍ର ମଙ୍କଣକୋ ରୁଦ୍ରଂ ପ୍ରପନ୍ନଃ ପରମେଶ୍ୱରମ୍ ॥ ୩୫.୪୫॥
ଆରାଧୟାମାସ ଶିବଂ ତପସା ଗୋବୃଷଧ୍ୱଜମ୍ ।
ପ୍ରଜଜ୍ୱାଲାଥ ତପସା ମୁନିର୍ମଙ୍କଣକସ୍ତଦା ॥ ୩୫.୪୬॥
ନନର୍ତ୍ତ ହର୍ଷବେଗେନ ଜ୍ଞାତ୍ୱା ରୁଦ୍ରଂ ସମାଗତମ୍ ।
ତଂ ପ୍ରାହ ଭଗବାନ୍ ରୁଦ୍ରଃ କିମର୍ଥଂ ନର୍ତିତଂ ତ୍ୱୟା ॥ ୩୫.୪୭॥
ଦୃଷ୍ଟ୍ୱାଽପି ଦେବମୀଶାନଂ ନୃତ୍ୟତି ସ୍ମ ପୁନଃ ପୁନଃ ।
ସୋଽନ୍ୱୀକ୍ଷ୍ୟ ଭଗବାନୀଶଃ ସଗର୍ୱଂ ଗର୍ୱଶାନ୍ତୟେ ॥ ୩୫.୪୮॥
ସ୍ୱକଂ ଦେହଂ ବିଦାର୍ୟାସ୍ମୈ ଭସ୍ମରାଶିମଦର୍ଶୟତ୍ ।
ପଶ୍ୟେମଂ ମଚ୍ଛରୀରୋତ୍ଥଂ ଭସ୍ମରାଶିଂ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମ ॥ ୩୫.୪୯॥
ମାହାତ୍ମ୍ୟମେତତ୍ ତପସସ୍ତ୍ୱାଦୃଶୋଽନ୍ୟୋଽପି ବିଦ୍ୟତେ ।
ଯତ୍ ସଗର୍ୱଂ ହି ଭବତା ନର୍ତିତଂ ମୁନିପୁଂଗବ ॥ ୩୫.୫୦॥
ନ ଯୁକ୍ତଂ ତାପସସ୍ୟୈତତ୍ ତ୍ୱତ୍ତୋଽପ୍ୟତ୍ରାଧିକୋ ହ୍ୟହମ୍ ।
ଇତ୍ୟାଭାଷ୍ୟ ମୁନିଶ୍ରେଷ୍ଠଂ ସ ରୁଦ୍ରଃ କିଲ ବିଶ୍ୱଦୃକ୍ ॥ ୩୫.୫୧॥
ଆସ୍ଥାୟ ପରମଂ ଭାବଂ ନନର୍ତ୍ତ ଜଗତୋ ହରଃ ।
ସହସ୍ରଶୀର୍ଷା ଭୂତ୍ୱା ସହସ୍ରାକ୍ଷଃ ସହସ୍ରପାତ୍ ॥ ୩୫.୫୨॥
ଦଂଷ୍ଟ୍ରାକରାଲବଦନୋ ଜ୍ୱାଲାମାଲୀ ଭୟଂକରଃ ।
ସୋଽନ୍ୱପଶ୍ୟଦଥେଷସ୍ୟ ପାର୍ଶ୍ୱେ ତସ୍ୟ ତ୍ରିଶୂଲିନଃ ॥ ୩୫.୫୩॥
ବିଶାଲଲୋଚନମେକାଂ ଦେବୀଂ ଚାରୁବିଲାସିନୀମ୍ ।
ସୂର୍ୟାୟୁତସମପ୍ରଖ୍ୟାଂ ପ୍ରସନ୍ନବଦନାଂ ଶିବାମ୍ ॥ ୩୫.୫୪॥
ସସ୍ମିତଂ ପ୍ରେକ୍ଷ୍ୟ ବିଶ୍ୱେଶଂ ତିଷ୍ଠନ୍ତମମିତଦ୍ୟୁତିମ୍ ।
ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ସଂତ୍ରସ୍ତହୃଦୟୋ ବେପମାନୋ ମୁନୀଶ୍ୱରଃ ॥ ୩୫.୫୫॥
ନନାମ ଶିରସା ରୁଦ୍ରଂ ରୁଦ୍ରାଧ୍ୟାୟଂ ଜପନ୍ ବଶୀ ।
ପ୍ରସନ୍ନୋ ଭଗବାନୀଶସ୍ତ୍ର୍ୟମ୍ବକୋ ଭକ୍ତବତ୍ସଲଃ ॥ ୩୫.୫୬॥
ପୂର୍ୱବେଷଂ ସ ଜଗ୍ରାହ ଦେବୀ ଚାନ୍ତର୍ହିତାଽଭବତ୍ ।
ଆଲିଙ୍ଗ୍ୟ ଭକ୍ତଂ ପ୍ରଣତଂ ଦେବଦେବଃ ସ୍ୱୟଂଶିବଃ ॥ ୩୫.୫୭॥
ନ ଭେତବ୍ୟଂ ତ୍ୱୟା ବତ୍ସ ପ୍ରାହ କିଂ ତେ ଦଦାମ୍ୟହମ୍ ।
ପ୍ରଣମ୍ୟ ମୂର୍ଧ୍ନା ଗିରିଶଂ ହରଂ ତ୍ରିପୁରସୂଦନମ୍ ॥ ୩୫.୫୮॥
ବିଜ୍ଞାପୟାମାସ ତଦା ହୃଷ୍ଟଃ ପ୍ରଷ୍ଟୁମନା ମୁନିଃ ।
ନମୋଽସ୍ତୁ ତେ ମହାଦେବ ମହେଶ୍ୱର ନମୋଽସ୍ତୁ ତେ ॥ ୩୫.୫୯॥
କିମେତଦ୍ ଭଗବଦ୍ରୂପଂ ସୁଘୋରଂ ବିଶ୍ୱତୋମୁଖମ୍ ।
କା ଚ ସା ଭଗବତ୍ପାର୍ଶ୍ୱେ ରାଜମାନା ବ୍ୟବସ୍ଥିତା ॥ ୩୫.୬୦॥
ଅନ୍ତର୍ହିତେବ ଚ ସହସା ସର୍ୱମିଚ୍ଛାମି ବେଦିତୁମ୍ ।
ଇତ୍ୟୁକ୍ତେ ବ୍ୟାଜହାରେଶସ୍ତଦା ମଙ୍କଣକଂ ହରଃ ॥ ୩୫.୬୧॥
ମହେଶଃ ସ୍ୱାତ୍ମନୋ ଯୋଗଂ ଦେବୀଂ ଚ ତ୍ରିପୁରାନଲଃ ।
ଅହଂ ସହସ୍ରନୟନଃ ସର୍ୱାତ୍ମା ସର୍ୱତୋମୁଖଃ ॥ ୩୫.୬୨॥
ଦାହକଃ ସର୍ୱପାପାନାଂ କାଲଃ କାଲକରୋ ହରଃ ।
ମୟୈବ ପ୍ରେର୍ୟତେ କୃତ୍ସ୍ନଂ ଚେତନାଚେତନାତ୍ମକମ୍ ॥ ୩୫.୬୩॥
ସୋଽନ୍ତର୍ୟାମୀ ସ ପୁରୁଷୋ ହ୍ୟହଂ ବୈ ପୁରୁଷୋତ୍ତମଃ ।
ତସ୍ୟ ସା ପରମା ମାୟା ପ୍ରକୃତିସ୍ତ୍ରିଗୁଣାତ୍ମିକା ॥ ୩୫.୬୪॥
ପ୍ରୋଚ୍ୟତେ ମୁନିର୍ଭିଶକ୍ତିର୍ଜଗଦ୍ୟୋନିଃ ସନାତନୀ ।
ସ ଏଷ ମାୟଯା ବିଶ୍ୱଂ ବ୍ୟାମୋହୟତି ବିଶ୍ୱବିତ୍ ॥ ୩୫.୬୫॥
ନାରାୟଣଃ ପରୋଽବ୍ୟକ୍ତୋ ମାୟାରୂପ ଇତି ଶ୍ରୁତିଃ ।
ଏବମେତଜ୍ଜଗତ୍ ସର୍ୱଂ ସର୍ୱଦା ସ୍ଥାପୟାମ୍ୟହମ୍ ॥ ୩୫.୬୬॥
ଯୋଜୟାମି ପ୍ରକୃତ୍ୟାଽହଂ ପୁରୁଷଂ ପଞ୍ଚବିଂଶକମ୍ ।
ତଥା ବୈ ସଂଗତୋ ଦେବଃ କୂଟସ୍ଥଃ ସର୍ୱଗୋଽମଲଃ ॥ ୩୫.୬୭॥
ସୃଜତ୍ୟଶେଷମେବେଦଂ ସ୍ୱମୂର୍ତ୍ତେଃ ପ୍ରକୃତେରଜଃ ॥
ସ ଦେବୋ ଭଗବାନ୍ ବ୍ରହ୍ମା ବିଶ୍ୱରୂପଃ ପିତାମହଃ ॥ ୩୫.୬୮॥
ତବୈତତ୍ କଥିତଂ ସମ୍ୟକ୍ ସ୍ରଷ୍ଟ୍ୱୃତ୍ୱଂ ପରମାତ୍ମନଃ ।
ଏକୋଽହଂ ଭଗବାନ୍ କଲୋ ହ୍ୟନାଦିଶ୍ଚାନ୍ତକୃଦ୍ ବିଭୁଃ ॥ ୩୫.୬୯॥
ସମାସ୍ଥାୟ ପରଂ ଭାବଂ ପ୍ରୋକ୍ତୋ ରୁଦ୍ରୋ ମନୀଷିଭିଃ ।
ମମ ବୈ ସାଽପରା ଶକ୍ତିର୍ଦେବୀ ବିଦ୍ୟେତି ବିଶ୍ରୁତା ॥ ୩୫.୭୦॥
ଦୃଷ୍ଟା ହି ଭବତା ନୂନଂ ବିଦ୍ୟାଦେହସ୍ତ୍ୱହଂ ତତଃ ।
ଏବମେତାନି ତତ୍ତ୍ୱାନି ପ୍ରଧାନପୁରୁଷେଶ୍ୱରାଃ ॥ ୩୫.୭୧॥
ବିଷ୍ଣୁର୍ବ୍ରହ୍ମା ଚ ଭଗବାନ୍ ରୁଦ୍ରଃ କାଲ ଇତି ଶ୍ରୁତିଃ ।
ତ୍ରୟମେତଦନାଦ୍ୟନ୍ତଂ ବ୍ରହ୍ମଣ୍ୟେବ ବ୍ୟବସ୍ଥିତମ୍ ॥ ୩୫.୭୨॥
ତଦାତ୍ମକଂ ତଦବ୍ୟକ୍ତଂ ତଦକ୍ଷରମିତି ଶ୍ରୁତିଃ ।
ଆତ୍ମାନନ୍ଦପରଂ ତତ୍ତ୍ୱଂ ଚିନ୍ମାତ୍ରଂ ପରମଂ ପଦମ୍ ॥ ୩୫.୭୩॥
ଆକାଶଂ ନିଷ୍କଲଂ ବ୍ରହ୍ମ ତସ୍ମାଦନ୍ୟନ୍ନ ବିଦ୍ୟତେ ।
ଏବଂ ବିଜ୍ଞାୟ ଭବତା ଭକ୍ତିୟୋଗାଶ୍ରୟେଣ ତୁ ॥ ୩୫.୭୪॥
ସମ୍ପୂଜ୍ୟୋ ବନ୍ଦନୀୟୋଽହଂ ତତସ୍ତଂ ପଶ୍ୟ ଶାଶ୍ୱତମ୍ ।
ଏତାବଦୁକ୍ତ୍ୱା ଭଗବାଞ୍ଜଗାମାଦର୍ଶନଂ ହରଃ ॥ ୩୫.୭୫॥
ତତ୍ରୈବ ଭକ୍ତିୟୋଗେନ ରୁଦ୍ରାମାରାଧୟନ୍ମୁନିଃ ।
ଏତତ୍ ପବିତ୍ରମତୁଲଂ ତୀର୍ଥଂ ବ୍ରହ୍ମର୍ଷିସେବିତମ୍ ।
ସଂସେବ୍ୟ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ବିଦ୍ୱାନ୍ ମୁଚ୍ୟତେ ସର୍ୱପାତକୈଃ ॥ ୩୫.୭୬॥
ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
ପଞ୍ଚତ୍ରିଂଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୩୫॥
କୂର୍ମପୁରାଣଏ ଉତ୍ତରଭାଗେ ଷଡ୍ତ୍ରିଂଶତ୍ତମୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ସୂତ ଉବାଚ ।
ଅନ୍ୟତ୍ ପବିତ୍ରଂ ବିପୁଲଂ ତୀର୍ଥଂ ତ୍ରୈଲୋକ୍ୟବିଶ୍ରୁତମ୍ ।
ରୁଦ୍ରକୋଟିରିତି ଖ୍ୟାତଂ ରୁଦ୍ରସ୍ୟ ପରମେଷ୍ଠିନଃ ॥ ୩୬.୧॥
ପୁରା ପୁଣ୍ୟତମେ କାଲେ ଦେବଦର୍ଶନତତ୍ପରାଃ ।
କୋଟିବ୍ରହ୍ମର୍ଷୟୋ ଦାନ୍ତାସ୍ତଂ ଦେଶମଗମନ୍ ପରମ୍ ॥ ୩୬.୨॥
ଅହଂ ଦ୍ରକ୍ଷ୍ୟାମି ଗିରିଶଂ ପୂର୍ୱମେବ ପିନାକିନମ୍ ।
ଅନ୍ୟୋଽନ୍ୟଂ ଭକ୍ତିୟୁକ୍ତାନାଂ ବ୍ୟାଘାତୋ ଜାୟତେ କିଲ ॥ ୩୬.୩॥
ତେଷାଂ ଭକ୍ତିଂ ତଦା ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ଗିରିଶୋ ଯୋଗିନାଂ ଗୁରୁଃ ।
କୋଟିରୂପୋଽଭବଦ୍ ରୁଦ୍ରୋ ରୁଦ୍ରକୋଟିସ୍ତତଃ ସ୍ମୃତଃ ॥ ୩୬.୪॥
ତେ ସ୍ମ ସର୍ୱେ ମହାଦେବଂ ହରଂ ଗିରିଗୁହାଶୟମ୍ ।
ପଶ୍ୟନ୍ତଃ ପାର୍ୱତୀନାଥଂ ହୃଷ୍ଟପୁଷ୍ଟଧିୟୋଽଭବନ୍ ॥ ୩୬.୫॥
ଅନାଦ୍ୟନ୍ତଂ ମହାଦେବଂ ପୂର୍ୱମେବାହମୀଶ୍ୱରମ୍ ।
ଦୃଷ୍ଟବାନିତି ଭକ୍ତ୍ୟା ତେ ରୁଦ୍ରନ୍ୟସ୍ତଧିୟୋଽଭବନ୍ ॥ ୩୬.୬॥
ଅଥାନ୍ତରିକ୍ଷେ ବିମଲଂ ପଶ୍ୟନ୍ତି ସ୍ମ ମହତ୍ତରମ୍ ।
ଜ୍ୟୋତିସ୍ତତ୍ରୈବ ତେ ସର୍ୱେଽଭିଲଷନ୍ତଃ ପରଂ ପଦମ୍ ॥ ୩୬.୭॥
ଏତତ୍ ସ୍ୱଦେଶାଧ୍ୟୁଷିତଂ ତୀର୍ଥଂ ପୁଣ୍ୟତମଂ ଶୁଭମ୍ ।
ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ରୁଦ୍ରଂ ସମଭ୍ୟର୍ଚ୍ୟ ରୁଦ୍ରସାମୀପ୍ୟମାପ୍ନୁୟାତ୍ ॥ ୩୬.୮॥
ଅନ୍ୟଚ୍ଚ ତୀର୍ଥପ୍ରବରଂ ନାମ୍ନା ମଧୁବନଂ ସ୍ମୃତମ୍ ।
ତତ୍ର ଗତ୍ୱା ନିୟମବାନିନ୍ଦ୍ରସ୍ୟାର୍ଦ୍ଧାସନଂ ଲଭେତ୍ ॥ ୩୬.୯॥
ଅଥାନ୍ୟା ପୁଷ୍ପନଗରୀ ଦେଶଃ ପୁଣ୍ୟତମଃ ଶୁଭଃ ।
ତତ୍ର ଗତ୍ୱା ପିତୄନ୍ ପୂଜ୍ୟ କୁଲାନାଂ ତାରୟେଚ୍ଛତମ୍ ॥ ୩୬.୧୦॥
କାଲଞ୍ଜରଂ ମହାତୀର୍ଥଂ ରୁଦ୍ରଲୋକେ ମହେଶ୍ୱରଃ ।
କାଲଂଜରଂ ଭବନ୍ଦେବୋ ଯତ୍ର ଭକ୍ତପ୍ରିୟୋ ହରଃ ॥ ୩୬.୧୧॥
ଶ୍ୱେତୋ ନାମ ଶିବେ ଭକ୍ତୋ ରାଜର୍ଷିପ୍ରବରଃ ପୁରା ।
ତଦାଶୀସ୍ତନ୍ନମସ୍କାରୈଃ ପୂଜୟାମାସ ଶୂଲିନମ୍ ॥ ୩୬.୧୨॥
ସଂସ୍ଥାପ୍ୟ ବିଧିନା ଲିଙ୍ଗଂ ଭକ୍ତିୟୋଗପୁରଃ ସରଃ ।
ଜଜାପ ରୁଦ୍ରମନିଶଂ ତତ୍ର ସଂନ୍ୟସ୍ତମାନସଃ ॥ ୩୬.୧୩॥
ସିତଂ କଲୋଜିନଂ ଦୀପ୍ତଂ ଶୂଲମାଦାୟ ଭୀଷଣମ୍ ।
ନେତୁମଭ୍ୟାଗତୋ ଦେଶଂ ସ ରାଜା ଯତ୍ର ତିଷ୍ଠତି ॥ ୩୬.୧୪॥
ବୀକ୍ଷ୍ୟ ରାଜା ଭୟାବିଷ୍ଟଃ ଶୂଲହସ୍ତଂ ସମାଗତମ୍ ।
କାଲଂ କାଲକରଂ ଘୋରଂ ଭୀଷଣଂ ଚଣ୍ଡଦୀପିତମ୍ ॥ ୩୬.୧୫॥
ଉବାଭ୍ୟାମଥ ହସ୍ତାଭ୍ୟାଂ ସ୍ପୃଟ୍ୱାଽସୌ ଲିଙ୍ଗମୈଶ୍ୱରମ୍ ।
ନନାମ ଶିରସା ରୁଦ୍ରଂ ଜଜାପ ଶତରୁଦ୍ରିୟମ୍ ॥ ୩୬.୧୬॥
ଜପନ୍ତମାହ ରାଜାନଂ ନମନ୍ତଂ ମନସା ଭବମ୍ ।
ଏହ୍ୟେହୀତି ପୁରଃ ସ୍ଥିତ୍ୱା କୃତାନ୍ତଃ ପ୍ରହସନ୍ନିବ ॥ ୩୬.୧୭॥
ତମୁବାଚ ଭୟାବିଷ୍ଟୋ ରାଜା ରୁଦ୍ରପରାୟଣଃ ।
ଏକମୀଶାର୍ଚନରତଂ ବିହାୟାନ୍ୟନ୍ନିଷୂଦୟ ॥ ୩୬.୧୮॥
ଇତ୍ୟୁକ୍ତବନ୍ତଂ ଭଗବାନବ୍ରବୀଦ୍ ଭୀତମାନସମ୍ ।
ରୁଦ୍ରାର୍ଚନରତୋ ବାଽନ୍ୟୋ ମଦ୍ୱଶେ କୋ ନ ତିଷ୍ଠତି ॥ ୩୬.୧୯॥
ଏବମୁକ୍ତ୍ୱା ସ ରାଜାନଂ କାଲୋ ଲୋକପ୍ରକାଲନଃ ।
ବବନ୍ଧ ପାଶୈ ରାଜାଽପି ଜଜାପ ଶତରୁଦ୍ରିୟମ୍ ॥ ୩୬.୨୦॥
ଅଥାନ୍ତରିକ୍ଷେ ବିମଲଂ ଦୀପ୍ୟମାନଂତେଜୋରାଶିଂ ଭୂତଭର୍ତ୍ତୁଃ ପୁରାଣମ୍ ।
ଜ୍ୱାଲାମାଲାସଂବୃତଂ ବ୍ୟାପ୍ୟ ବିଶ୍ୱଂ ପ୍ରାଦୁର୍ଭୂତଂ ସଂସ୍ଥିତଂ ସଂଦଦର୍ଶ ॥ ୩୬.୨୧॥
ତନ୍ମଧ୍ୟେଽସୌ ପୁରୁଷଂ ରୁକ୍ମବର୍ଣଂ ଦେବ୍ୟା ଦେବଂ ଚନ୍ଦ୍ରଲେଖୋଜ୍ଜ୍ୱଲାଙ୍ଗମ୍ ।
ତେଜୋରୂପଂ ପଶ୍ୟତି ସ୍ମାତିହୃଷ୍ଟୋ ମେନେ ଚାତ୍ମାନମପ୍ୟାଗଚ୍ଛତୀତି ॥ ୩୬.୨୨॥
ଆଗଚ୍ଛନ୍ତଂ ନାତିଦୂରେଽଥ ଦୃଷ୍ଟ୍ୱାକାଲୋ ରୁଦ୍ରଂ ଦେବଦେବ୍ୟା ମହେଶମ୍ ।
ବ୍ୟପେତଭୀରଖିଲେଶୈକନାଥଂରାଜର୍ଷିସ୍ତଂ ନେତୁମଭ୍ୟାଜଗାମ ॥ ୩୬.୨୩॥
ଆଲୋକ୍ୟାସୌ ଭଗବାନୁଗ୍ରକର୍ମାଦେବୋ ରୁଦ୍ରୋ ଭୂତଭର୍ତ୍ତା ପୁରାଣଃ ।
ଏବଂ ଭକ୍ତଂ ସତ୍ୱରଂ ମାଂ ସ୍ମରନ୍ତଂ ଦେହୀତୀମଂ କାଲରୂପଂ ମମେତି ॥ ୩୬.୨୪॥
ଶ୍ରୁତ୍ୱା ବାଖ୍ୟଂ ଗୋପତେରୁଦ୍ରଭାବଃ କାଲାତ୍ମାଽସୌ ମନ୍ୟମାନଃ ସ୍ୱଭାବମ୍ ।
ବଦ୍ଧ୍ୱା ଭକ୍ତଂ ପୁନରେବାଽଥ ପାଶୈଃ ରୁଦ୍ରୋ ରୌଦ୍ରମଭିଦୁଦ୍ରାବ ବେଗାତ୍ ॥ ୩୬.୨୫॥
ପ୍ରେକ୍ଷ୍ୟାୟାନ୍ତଂ ଶୈଲପୁତ୍ରୀମଥେଶଃ ସୋଽନ୍ୱୀକ୍ଷ୍ୟାନ୍ତେ ବିଶ୍ୱମାୟାବିଧିଜ୍ଞଃ ।
ସାବଜ୍ଞଂ ବୈ ବାମପାଦେନ କାଲଂତ୍ୱେତସ୍ୟୈନଂ ପଶ୍ୟତୋ ବ୍ୟାଜଘାନ ॥ ୩୬.୨୬॥
ମମାର ସୋଽତିଭୀଷଣୋ ମହେଶପାଦଘାତିତଃ ।
ରରାଜ ଦେବତାପତିଃ ସହୋମୟା ପିନାକଧୃକ୍ ॥ ୩୬.୨୭॥
ନିରୀକ୍ଷ୍ୟ ଦେବମୀଶ୍ୱରଂ ପ୍ରହୃଷ୍ଟମାନସୋ ହରମ୍ ।
ନନାମ ସାମ୍ବମବ୍ୟଯଂ ସ ରାଜପୁଂଗବସ୍ତଦା ॥ ୩୬.୨୮॥
ନମୋ ଭବାୟ ହେତବେ ହରାୟ ବିଶ୍ୱସଂଭବେ ।
ନମଃ ଶିବାୟ ଧୀମତେ ନମୋଽପବର୍ଗଦାୟିନେ ॥ ୩୬.୨୯॥
ନମୋ ନମୋ ନମୋ ନମୋ ମହାବିଭୂତୟେ ନମଃ ।
ବିଭାଗହୀନରୂପିଣେ ନମୋ ନରାଧିପାୟ ତେ ॥ ୩୬.୩୦॥
ନମୋଽସ୍ତୁ ତେ ଗଣେଶ୍ୱର ପ୍ରପନ୍ନଦୁଃଖନାଶନ ।
ଅନାଦିନିତ୍ୟଭୂତୟେ ବରାହଶୃଙ୍ଗଧାରିଣେ ॥ ୩୬.୩୧॥
ନମୋ ବୃଷଧ୍ୱଜାୟ ତେ କପାଲମାଲିନେ ନମଃ ।
ନମୋ ମହାନଟାୟ ତେ ଶିବାୟ ଶଙ୍କରାୟ ତେ ॥ ୩୬.୩୨॥
ଅଥାନୁଗୃହ୍ୟ ଶଂକରଃ ପ୍ରଣାମତତ୍ପରଂ ନୃପମ୍ ।
ସ୍ୱଗାଣପତ୍ୟମବ୍ୟଯଂ ସରୂପତାମଥୋ ଦଦୌ ॥ ୩୬.୩୩॥
ସହୋମୟା ସପାର୍ଷଦଃ ସରାଜପୁଂଗବୋ ହରଃ ।
ମୁନୀଶସିଦ୍ଧବନ୍ଦିତଃ କ୍ଷଣାଦଦୃଶ୍ୟତାମଗାତ୍ ॥ ୩୬.୩୪॥
କାଲେ ମହେଶାଭିହତେ ଲୋକନାଥଃ ପିତାମହଃ ।
ଅୟାଚତ ବରଂ ରୁଦ୍ରଂ ସଜୀବୋଽୟଂ ଭବତ୍ୱିତି ॥ ୩୬.୩୫॥
ନାସ୍ତି କଶ୍ଚିଦପୀଶାନ ଦୋଷଲେଶୋ ବୃଷଧ୍ୱଜ ।
କୃତାନ୍ତସ୍ୟୈବ ଭବତା ତତ୍କାର୍ୟେ ବିନିୟୋଜିତଃ ॥ ୩୬.୩୬॥
ସ ଦେବଦେବବଚନାଦ୍ ଦେବଦେବେଶ୍ୱରୋ ହରଃ ।
ତଥାସ୍ତ୍ୱିତ୍ୟାହ ବିଶ୍ୱାତ୍ମା ସୋଽପି ତାଦୃଗ୍ୱିଧୋଽଭବତ୍ ॥ ୩୬.୩୭॥
ଇତ୍ୟେତତ୍ ପରମଂ ତୀର୍ଥଂ କାଲଂଜରମିତି ଶ୍ରୁତମ୍ ।
ଗତ୍ୱାଽଭ୍ୟର୍ଚ୍ୟ ମହାଦେବଂ ଗାଣପତ୍ୟଂ ସ ବିନ୍ଦତି ॥ ୩୬.୩୮॥
ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
ଷଟ୍ତ୍ରିଂଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୩୬॥
କୂର୍ମପୁରାଣଏ ଉତ୍ତରଭାଗେ ସପ୍ତତ୍ରିଂଶତ୍ତମୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ସୂତ ଉବାଚ ।
ଇଦମନ୍ୟତ୍ ପରଂ ସ୍ଥାନଂ ଗୁହ୍ୟାଦ୍ ଗୁହ୍ୟତମଂ ମହତ୍ ।
ମହାଦେବସ୍ୟ ଦେବସ୍ୟ ମହାଲୟମିତି ଶ୍ରୁତମ୍ ॥ ୩୭.୧॥
ତତ୍ର ଦେବାଦିଦେବେନ ରୁଦ୍ରେଣ ତ୍ରିପୁରାରିଣା ।
ଶିଲାତଲେ ପଦଂ ନ୍ୟସ୍ତଂ ନାସ୍ତିକାନାଂ ନିଦର୍ଶନମ୍ ॥ ୩୭.୨॥
ତତ୍ର ପାଶୁପତାଃ ଶାନ୍ତା ଭସ୍ମୋଦ୍ଧୂଲିତବିଗ୍ରହାଃ ।
ଉପାସତେ ମହାଦେବଂ ବେଦାଧ୍ୟଯନତତ୍ପରାଃ ॥ ୩୭.୩॥
ସ୍ନାତ୍ୱା ତତ୍ର ପଦଂ ଶାର୍ୱଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ଭକ୍ତିପୁରଃ ସରମ୍ ।
ନମସ୍କୃତ୍ୱାଽଥ ଶିରସା ରୁଦ୍ରସାମୀପ୍ୟମାପ୍ନୁୟାତ୍ ॥ ୩୭.୪॥
ଅନ୍ୟଚ୍ଚ ଦେବଦେବସ୍ୟ ସ୍ଥାନଂ ଶଂଭୋର୍ମହାତ୍ମନଃ ।
କେଦାରମିତି ବିଖ୍ୟାତଂ ସିଦ୍ଧାନାମାଲୟଂ ଶୁଭମ୍ ॥ ୩୭.୫॥
ତତ୍ର ସ୍ନାତ୍ୱା ମହାଦେବମଭ୍ୟର୍ଚ୍ୟ ବୃଷକେତନମ୍ ।
ପୀତ୍ୱା ଚୈବୋଦକଂ ଶୁଦ୍ଧଂ ଗାଣପତ୍ୟମବାପ୍ନୁୟାତ୍ ॥ ୩୭.୬॥
ଶ୍ରାଦ୍ଧଦାନାଦିକଂ କୃତ୍ୱା ହ୍ୟକ୍ଷ୍ୟଂ ଲଭତେ ଫଲମ୍ ।
ଦ୍ୱିଜାତିପ୍ରବରୈର୍ଜୁଷ୍ଟଂ ଯୋଗିଭିର୍ଜ୍ଜିତମାନସୈଃ ॥ ୩୭.୭॥
ତୀର୍ଥଂ ପ୍ଲକ୍ଷାବତରଣଂ ସର୍ୱପାପବିନାଶନମ୍ ।
ତତ୍ରାଭ୍ୟର୍ଚ୍ୟ ଶ୍ରୀନିବାସଂ ବିଷ୍ଣୁଲୋକେ ମହୀୟତେ ॥ ୩୭.୮॥
ଅନ୍ୟଚ୍ଚ ମଗଧାରଣ୍ୟଂ ସର୍ୱଲୋକଗତିପ୍ରଦମ୍ ।
ଅକ୍ଷୟଂ ବିନ୍ଦତେ ସ୍ୱର୍ଗଂ ତତ୍ର ଗତ୍ୱା ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମଃ ॥ ୩୭.୯॥
ତୀର୍ଥଂ କନଖଲଂ ପୁଣ୍ୟଂ ମହାପାତକନାଶନମ୍ ।
ଯତ୍ର ଦେବେନ ରୁଦ୍ରେଣ ଯଜ୍ଞୋ ଦକ୍ଷସ୍ୟ ନାଶିତଃ ॥ ୩୭.୧୦॥
ତତ୍ର ଗଙ୍ଗାମୁପସ୍ପୃଶ୍ୟ ଶୁଚିର୍ଭାବସମନ୍ୱିତଃ ।
ମୁଚ୍ୟତେ ସର୍ୱପାପୈସ୍ତୁ ବ୍ରହ୍ମଲୋକଂ ଲଭେନ୍ମୃତଃ ॥ ୩୭.୧୧॥
ମହାତୀର୍ଥମିତି ଖ୍ୟାତଂ ପୁଣ୍ୟଂ ନାରାୟଣପ୍ରିୟମ୍ ।
ତତ୍ରାଭ୍ୟର୍ଚ୍ୟ ହୃଷୀକେଶଂ ଶ୍ୱେତଦ୍ୱୀପଂ ସଗଚ୍ଛତି ॥ ୩୭.୧୨॥
ଅନ୍ୟଚ୍ଚ ତୀର୍ଥପ୍ରବରଂ ନାମ୍ନା ଶ୍ରୀପର୍ୱତଂ ଶୁଭମ୍ ।
ତତ୍ର ପ୍ରାଣାନ୍ ପରିତ୍ୟଜ୍ୟ ରୁଦ୍ରସ୍ୟ ଦୟିତୋ ଭବେତ୍ ॥ ୩୭.୧୩॥
ତତ୍ର ସନ୍ନିହିତୋ ରୁଦ୍ରୋ ଦେବ୍ୟା ସହ ମହେଶ୍ୱରଃ ।
ସ୍ନାନପିଣ୍ଡାଦିକଂ ତତ୍ର କୃତମକ୍ଷୟ୍ୟମୁତ୍ତମମ୍ ॥ ୩୭.୧୪॥
ଗୋଦାବରୀ ନଦୀ ପୁଣ୍ୟା ସର୍ୱପାପବିନାଶନୀ ।
ତତ୍ର ସ୍ନାତ୍ୱା ପିତୄନ୍ ଦେବାଂସ୍ତର୍ପୟିତ୍ୱା ଯଥାବିଧି ॥ ୩୭.୧୫॥
ସର୍ୱପାପବିଶୁଦ୍ଧାତ୍ମା ଗୋସହସ୍ରଫଲଂ ଲଭେତ୍ ।
ପବିତ୍ରସଲିଲା ପୁଣ୍ୟା କାବେରୀ ବିପୁଲା ନଦୀ ॥ ୩୭.୧୬॥
ତସ୍ୟାଂ ସ୍ନାତ୍ୱୋଦକଂ କୃତ୍ୱା ମୁଚ୍ୟତେ ସର୍ୱପାତକୈଃ ।
ତ୍ରିରାତ୍ରୋପୋଷିତେନାଥ ଏକରାତ୍ରୋଷିତେନ ବା ॥ ୩୭.୧୭॥
ଦ୍ୱିଜାତୀନାଂ ତୁ କଥିତଂ ତୀର୍ଥାନାମିହ ସେବନମ୍ ।
ଯସ୍ୟ ବାଙ୍ମନସୀ ଶୁଦ୍ଧେ ହସ୍ତପାଦୌ ଚ ସଂସ୍ଥିତୌ ॥ ୩୭.୧୮॥
ଅଲୋଲୁପୋ ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ ତୀର୍ଥାନାଂ ଫଲମାପ୍ନୁୟାତ୍ ।
ସ୍ୱାମିତୀର୍ଥଂ ମହାତୀର୍ଥଂ ତ୍ରିଷୁ ଲୋକେଷୁ ବିଶ୍ରୁତମ୍ ॥ ୩୭.୧୯॥
ତତ୍ର ସନ୍ନିହିତୋ ନିତ୍ୟଂ ସ୍କନ୍ଦୋଽମରନମସ୍କୃତଃ ।
ସ୍ନାତ୍ୱା କୁମାରଧାରାୟାଂ କୃତ୍ୱା ଦେବାଦିତର୍ପଣମ୍ ॥ ୩୭.୨୦॥
ଆରାଧ୍ୟ ଷଣ୍ମୁଖଂ ଦେବଂ ସ୍କନ୍ଦେନ ସହ ମୋଦତେ ।
ନଦୀ ତ୍ରୈଲୋକ୍ୟବିଖ୍ୟାତା ତାମ୍ରପର୍ଣୋତି ନାମତଃ ॥ ୩୭.୨୧॥
ତତ୍ର ସ୍ନାତ୍ୱା ପିତୄନ୍ ଭକ୍ତ୍ୟା ତର୍ପୟିତ୍ୱା ଯଥାବିଧି ।
ପାପକର୍ତୄନପି ପିତୄସ୍ତାରୟେନ୍ନାତ୍ର ସଂଶୟଃ ॥ ୩୭.୨୨॥
ଚନ୍ଦ୍ରତୀର୍ଥମିତି ଖ୍ୟାତଂ କାବେର୍ୟାଃ ପ୍ରଭବେଽକ୍ଷୟମ୍ ।
ତୀର୍ଥେ ତତ୍ରଭବେଦ୍ଧତ୍ତଂ ମୃତାନାଂ ସ୍ୱର୍ଗତିର୍ଧ୍ରୁବା ॥ ୩୭.୨୩॥
ବିନ୍ଧ୍ୟପାଦେ ପ୍ରପଶ୍ୟନ୍ତି ଦେବଦେବଂ ସଦାଶିବମ୍ ।
ଭକ୍ତ୍ୟା ଯେ ତେ ନ ପଶ୍ୟନ୍ତି ଯମସ୍ୟ ସଦନଂ ଦ୍ୱିଜାଃ ॥ ୩୭.୨୪॥
ଦେବିକାୟାଂ ବୃଷୋ ନାମ ତୀର୍ଥଂ ସିଦ୍ଧନିଷେବିତମ୍ ।
ତତ୍ର ସ୍ନାତ୍ୱୋଦକଂ ଦତ୍ୱା ଯୋଗସିଦ୍ଧିଂ ଚ ବିନ୍ଦତି ॥ ୩୭.୨୫॥
ଦଶାଶ୍ୱମେଧିକଂ ତୀର୍ଥଂ ସର୍ୱପାପବିନାଶକମ୍ ।
ଦଶାନାମଶ୍ୱମେଧାନାଂ ତତ୍ରାପ୍ନୋତି ଫଲଂ ନରଃ ॥ ୩୭.୨୬॥
ପୁଣ୍ଡରୀକଂ ମହାତୀର୍ଥଂ ବ୍ରାହ୍ମଣୈରୁପସେବିତମ୍ ।
ତତ୍ରାଭିଗମ୍ୟ ଯୁକ୍ତାତ୍ମା ପୁଣ୍ଡରୀକଫଲଂ ଲଭେତ୍ ॥ ୩୭.୨୭॥
ତୀର୍ଥେଭ୍ୟଃ ପରମଂ ତୀର୍ଥଂ ବ୍ରହ୍ମତୀର୍ଥମିତି ଶ୍ରୁତମ୍ ।
ବ୍ରହ୍ମାଣମର୍ଚୟିତ୍ୱା ତୁ ବ୍ରହ୍ମଲୋକେ ମହୀୟତେ ॥ ୩୩.୨୮॥
ସରସ୍ୱତ୍ୟା ବିନଶନଂ ପ୍ଲକ୍ଷପ୍ରସ୍ରବଣଂ ଶୁଭମ୍ ।
ବ୍ୟାସତୀର୍ଥଂ ପରଂ ତୀର୍ଥଂ ମୈନାକଂ ଚ ନଗୋତ୍ତମମ୍ ॥ ୩୭.୨୯॥
ଯମୁନାପ୍ରଭବଂ ଚୈବ ସର୍ୱପାପବିନାଶନମ୍ ।
ପିତୄଣାଂ ଦୁହିତା ଦେବୀ ଗନ୍ଧକାଲୀତି ବିଶ୍ରୁତା ॥ ୩୭.୩୦॥
ତସ୍ୟାଂ ସ୍ନାତ୍ୱା ଦିବଂ ଯାତି ମୃତୋ ଜାତିସ୍ମରୋ ଭବେତ୍ ।
କୁବେରତୁଙ୍ଗଂ ପାପଘ୍ନଂ ସିଦ୍ଧଚାରଣସେବିତମ୍ ॥ ୩୭.୩୧॥
ପ୍ରାଣାଂସ୍ତତ୍ର ପରିତ୍ୟଜ୍ୟ କୁବେରାନୁଚରୋ ଭବେତ୍ ।
ଉମାତୁଙ୍ଗମିତି ଖ୍ୟାତଂ ଯତ୍ର ସା ରୁଦ୍ରବଲ୍ଲଭା ॥ ୩୭.୩୨॥
ତତ୍ରାଭ୍ୟର୍ଚ୍ୟ ମହାଦେବୀଂ ଗୋସହସ୍ରଫଲଂ ଲଭେତ୍ ।
ଭୃଗୁତୁଙ୍ଗେ ତପସ୍ତପ୍ତଂ ଶ୍ରାଦ୍ଧଂ ଦାନଂ ତଥା କୃତମ୍ ॥ ୩୭.୩୩॥
କୁଲାନ୍ୟୁଭୟତଃ ସପ୍ତ ପୁନାତୀତି ମତିର୍ମମ ।
କାଶ୍ୟପସ୍ୟ ମହାତୀର୍ଥଂ କାଲସର୍ପିରିତି ଶ୍ରୁତମ୍ ॥ ୩୭.୩୪॥
ତତ୍ର ଶ୍ରାଦ୍ଧାନି ଦେୟାନି ନିତ୍ୟଂ ପାପକ୍ଷୟେଚ୍ଛୟା ।
ଦଶାର୍ଣାୟାଂ ତଥା ଦାନଂ ଶ୍ରାଦ୍ଧଂ ହୋମସ୍ତପୋ ଜପଃ ॥୩୭.୩୫॥
ଅକ୍ଷୟଂ ଚାବ୍ୟଯଂ ଚୈବ କୃତଂ ଭବତି ସର୍ୱଦା ।
ତୀର୍ଥଂ ଦ୍ୱିଜାତିଭିର୍ଜୁଷ୍ଟଂ ନାମ୍ନା ବୈ କୁରୁଜାଙ୍ଗଲମ୍ ॥ ୩୭.୩୬॥
ଦତ୍ତ୍ୱା ତୁ ଦାନଂ ବିଧିବଦ୍ ବ୍ରହ୍ମଲୋକେ ମହୀୟତେ ।
ବୈତରଣ୍ୟାଂ ମହାତୀର୍ଥେ ସ୍ୱର୍ଣବେଦ୍ୟାଂ ତଥୈବ ଚ ॥ ୩୭.୩୭॥
ଧର୍ମପୃଷ୍ଠେ ଚ ସରସି ବ୍ରହ୍ମଣଃ ପରମେ ଶୁଭେ ।
ଭରତସ୍ୟାଶ୍ରମେ ପୁଣ୍ୟେ ପୁଣ୍ୟେ ଶ୍ରାଦ୍ଧବଟେ ଶୁଭେ ॥ ୩୭.୩୮ ।
ମହାହ୍ରଦେ ଚ କୌଶିକ୍ୟାଂ ଦତ୍ତଂ ଭବତି ଚାକ୍ଷୟମ୍ ।
ମୁଣ୍ଡପୃଷ୍ଠେ ପଦଂ ନ୍ୟସ୍ତଂ ମହାଦେବେନ ଧୀମତା ॥ ୩୭.୩୯॥
ହିତାୟ ସର୍ୱଭୂତାନାଂ ନାସ୍ତିକାନାଂ ନିଦର୍ଶନମ୍ ।
ଅଲ୍ପେନାପି ତୁ କାଲେନ ନରୋ ଧର୍ମପରାୟଣଃ ॥୩୭.୪୦॥
ପାପ୍ମାନମୁତ୍ସୃଜତ୍ୟାଶୁ ଜୀର୍ଣାଂ ତ୍ୱଚମିବୋରଗଃ ।
ନାମ୍ନା କନକନନ୍ଦେତି ତୀର୍ଥଂ ତ୍ରୈଲୋକ୍ୟବିଶ୍ରୁତମ୍ ॥ ୩୭.୪୧॥
ଉଦୀଚ୍ୟାଂ ମୁଞ୍ଜପୃଷ୍ଠସ୍ୟ ବ୍ରହ୍ମର୍ଷିଗଣସେବିତମ୍ ।
ତତ୍ର ସ୍ନାତ୍ୱା ଦିବଂ ଯାନ୍ତି ସଶରୀରା ଦ୍ୱିଜାତୟଃ ॥ ୩୭.୪୨॥
ଦତ୍ତଂ ଚାପି ସଦା ଶ୍ରାଦ୍ଧମକ୍ଷୟଂ ସମୁଦାହୃତମ୍ ।
ଋଣୈସ୍ତ୍ରିଭିର୍ନରଃ ସ୍ନାତ୍ୱା ମୁଚ୍ୟତେ କ୍ଷୀଣକଲ୍ମଷଃ ॥ ୩୭.୪୩॥
ମାନସେ ସରସି ସ୍ନାତ୍ୱା ଶକ୍ରସ୍ୟାର୍ଦ୍ଧାସନଂ ଲଭେତ୍ ।
ଉତ୍ତରଂ ମାନସଂ ଗତ୍ୱା ସିଦ୍ଧିଂ ପ୍ରାପ୍ନୋତ୍ୟନୁତ୍ତମାମ୍ ॥ ୩୭.୪୪॥
ତସ୍ମାନ୍ନିର୍ୱର୍ତ୍ତୟେଚ୍ଛ୍ରାଦ୍ଧଂ ଯଥାଶକ୍ତି ଯଥାବଲମ୍ ।
କାମାନ୍ ସଲଭତେ ଦିବ୍ୟାନ୍ ମୋକ୍ଷୋପାୟଂ ଚ ବିନ୍ଦତି ॥ ୩୭.୪୫॥
ପର୍ୱତୋ ହିମବାନ୍ନାମ ନାନାଧାତୁବିଭୂଷିତଃ ।
ଯୋଜନାନାଂ ସହସ୍ରାଣି ସାଶୀତିସ୍ତ୍ୱାୟତୋ ଗିରିଃ ॥ ୩୭.୪୬॥
ସିଦ୍ଧଚାରଣସଂକୀର୍ଣା ଦେବର୍ଷିଗଣସେବିତଃ ।
ତତ୍ର ପୁଷ୍କରିଣୀ ରମ୍ୟା ସୁଷୁମ୍ନା ନାମ ନାମତଃ ॥ ୩୭.୪୭॥
ତତ୍ର ଗତ୍ୱା ଦ୍ୱିଜୋ ବିଦ୍ୱାନ୍ ବ୍ରହ୍ମହତ୍ୟାଂ ବିମୁଞ୍ଚତି ।
ଶ୍ରାଦ୍ଧଂ ଭବତି ଚାକ୍ଷୟ୍ୟଂ ତତ୍ର ଦତ୍ତଂ ମହୋଦୟମ୍ ॥ ୩୭.୪୮॥
ତାରୟେଚ୍ଚ ପିତୄନ୍ ସମ୍ୟଗ୍ ଦଶ ପୂର୍ୱାନ୍ ଦଶାପରାନ୍ ।
ସର୍ୱତ୍ର ହିମବାନ୍ ପୁଣ୍ୟୋ ଗଙ୍ଗା ପୁଣ୍ୟା ସମନ୍ତତଃ ॥ ୩୭.୪୯॥
ନଦ୍ୟଃ ସମୁଦ୍ରଗାଃ ପୁଣ୍ୟାଃ ସମୁଦ୍ରଶ୍ଚ ବିଶେଷତଃ ।
ବଦର୍ୟାଶ୍ରମମାସାଦ୍ୟ ମୁଚ୍ୟତେ କଲିକଲ୍ବିଷାତ୍ ॥୩୭.୫୦॥
ତତ୍ର ନାରାୟଣୋ ଦେବୋ ନରେଣାସ୍ତେ ସନାତନଃ ।
ଅକ୍ଷୟଂ ତତ୍ର ଦାନଂ ସ୍ୟାତ୍ ଜପ୍ୟଂ ବାଽପି ତଥାବିଧମ୍ ॥ ୩୭.୫୧॥
ମହାଦେବପ୍ରିୟଂ ତୀର୍ଥଂ ପାବନଂ ତଦ୍ ବିଶେଷତଃ ।
ତାରୟେଚ୍ଚ ପିତୄନ୍ ସର୍ୱାନ୍ ଦତ୍ତ୍ୱା ଶ୍ରାଦ୍ଧଂ ସମାହିତଃ ॥ ୩୭.୫୨॥
ଦେବଦାରୁବନଂ ପୁଣ୍ୟଂ ସିଦ୍ଧଗନ୍ଧର୍ୱସେବିତମ୍ ।
ମହାଦେବେନ ଦେବେନ ତତ୍ର ଦତ୍ତଂ ମହଦ୍ ବରମ୍ ॥ ୩୭.୫୩॥
ମୋହୟିତ୍ୱା ମୁନୀନ୍ ସର୍ୱାନ୍ ସମସ୍ତୈଃ ସମ୍ପ୍ରପୂଜିତଃ ।
ପ୍ରସନ୍ନୋ ଭଗବାନୀଶୋ ମୁନୀନ୍ଦ୍ରାନ୍ ପ୍ରାହ ଭାବିତାନ୍ ॥ ୩୭.୫୪॥
ଇହାଶ୍ରମବରେ ରମ୍ୟେ ନିବସିଷ୍ୟଥ ସର୍ୱଦା ।
ମଦ୍ଭାବନାସମାୟୁକ୍ତାସ୍ତତଃ ସିଦ୍ଧିମବାପ୍ସ୍ୟଥ ॥ ୩୭.୫୫॥
ଯେଽତ୍ର ମାମର୍ଚୟନ୍ତୀହ ଲୋକେ ଧର୍ମପରା ଜନାଃ ।
ତେଷାଂ ଦଦାମି ପରମଂ ଗାଣପତ୍ୟଂ ହି ଶାଶ୍ୱତମ୍ ॥ ୩୭.୫୬॥
ଅତ୍ର ନିତ୍ୟଂ ବସିଷ୍ୟାମି ସହ ନାରାୟଣେନ ଚ ।
ପ୍ରାଣାନିହ ନରସ୍ତ୍ୟକ୍ତ୍ୱା ନ ଭୂୟୋ ଜନ୍ମ ବିନ୍ଦତି ॥ ୩୭.୫୭॥
ସଂସ୍ମରନ୍ତି ଚ ଯେ ତୀର୍ଥଂ ଦେଶାନ୍ତରଗତା ଜନାଃ ।
ତେଷାଂ ଚ ସର୍ୱପାପାନି ନାଶୟାମି ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମାଃ ॥ ୩୭.୫୮॥
ଶ୍ରାଦ୍ଧଂ ଦାନଂ ତପୋ ହୋମଃ ପିଣ୍ଡନିର୍ୱପଣଂ ତଥା ।
ଧ୍ୟାନଂ ଜପଶ୍ଚ ନିୟମଃ ସର୍ୱମତ୍ରାକ୍ଷୟଂ କୃତମ୍ ॥ ୩୭.୫୯॥
ତସ୍ମାତ୍ ସର୍ୱପ୍ରୟତ୍ନେନ ଦ୍ରଷ୍ଟବ୍ୟଂ ହି ଦ୍ୱିଜାତିଭିଃ ॥
ଦେବଦାରୁବନଂ ପୁଣ୍ୟଂ ମହାଦେବନିଷେବିତମ୍ ॥ ୩୭.୬୦॥
ଯତ୍ରେସ୍ୱରୋ ମହାଦେବୋ ବିଷ୍ଣୁର୍ୱା ପୁରୁଷୋତ୍ତମଃ ।
ତତ୍ର ସନ୍ନିହିତା ଗଙ୍ଗାତୀର୍ଥାନ୍ୟାୟତନାନି ଚ ॥ ୩୭.୬୧॥
ଇତୀ ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
ସପ୍ତତ୍ରିଂଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୩୭॥
କୂର୍ମପୁରାଣଏ ଉତ୍ତରଭାଗେ ଅଷ୍ଟତ୍ରିଂଶତ୍ତମୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ଋଷୟ ଊଚୁଃ ।
କଥଂ ଦାରୁବନଂ ପ୍ରାପ୍ତୋ ଭଗବାନ୍ ଗୋବୃଷଧ୍ୱଜଃ ।
ମୋହୟାମାସ ବିପ୍ରେନ୍ଦ୍ରାନ୍ ସୂତ ବକ୍ତୁମିହାର୍ହସି ॥ ୩୮.୧॥
ସୂତ ଉବାଚ ।
ପୁରା ଦାରୁବନେ ରମ୍ୟେ ଦେବସିଦ୍ଧନିଷେବିତେ ।
ସପୁତ୍ରଦାରତନୟାସ୍ତପଶ୍ଚେରୁଃ ସହସ୍ରଶଃ ॥ ୩୮.୨॥
ପ୍ରବୃତ୍ତଂ ବିବିଧଂ କର୍ମ ପ୍ରକୁର୍ୱାଣା ଯଥାବିଧି ।
ଯଜନ୍ତି ବିବିଧୈର୍ୟଜ୍ଞୈସ୍ତପନ୍ତି ଚ ମହର୍ଷୟଃ ॥ ୩୮.୩॥
ତେଷାଂ ପ୍ରବୃତ୍ତିବିନ୍ୟସ୍ତଚେତସାମଥ ଶୂଲଧୃକ୍ ।
ବ୍ୟାଖ୍ୟାପୟନ୍ ସ ମହାଦୋଷଂ ଯୟୌ ଦାରୁବନଂ ହରଃ ॥ ୩୮.୪॥
କୃତ୍ୱା ବିଶ୍ୱଗୁରୁଂ ବିଷ୍ଣୁଂ ପାର୍ଶ୍ୱେ ଦେବୋ ମହେଶ୍ୱରଃ ।
ଯୟୌ ନିବୃତ୍ତବିଜ୍ଞାନସ୍ଥାପନାର୍ଥଂ ଚ ଶଂକରଃ ॥ ୩୮.୫॥
ଆସ୍ଥାୟ ବିପୁଲଞ୍ଚୈଷ ଜନଂ ବିଂଶତିବତ୍ସରମ୍ ।
ଲୀଲାଲସୋ ମହାବାହୁଃ ପୀନାଙ୍ଗଶ୍ଚାରୁଲୋଚନଃ ॥ ୩୮.୬॥
ଚାମୀକରବପୁଃ ଶ୍ରୀମାନ୍ ପୂର୍ଣଚନ୍ଦ୍ରନିଭାନନଃ ।
ମତ୍ତମାତଙ୍ଗଗାମନୋ ଦିଗ୍ୱାସା ଜଗଦୀଶ୍ୱରଃ ॥ ୩୮.୭॥
କୁଶେଶୟମୟୀଂ ମାଲାଂ ସର୍ୱରତ୍ନୈରଲଂକୃତାମ୍ ।
ଦଧାନୋ ଭଗବାନୀଶଃ ସମାଗଚ୍ଛତି ସସ୍ମିତଃ ॥ ୩୮.୮॥
ଯୋଽନନ୍ତଃ ପୁରୁଷୋ ଯୋନିର୍ଲୋକାନାମବ୍ୟଯୋ ହରିଃ ।
ସ୍ତ୍ରୀବେଷଂ ବିଷ୍ଣୁରାସ୍ଥାୟ ସୋଽନୁଗଚ୍ଛତି ଶୂଲିନମ୍ ॥ ୩୮.୯॥
ସମ୍ପୂର୍ଣଚନ୍ଦ୍ରବଦନଂ ପୀନୋନ୍ନତପୟୋଧରମ୍ ।
ଶୁଚିସ୍ମିତଂ ସୁପ୍ରସନ୍ନଂ ରଣନ୍ନୁପୁରକଦ୍ୱୟମ୍ ॥ ୩୮.୧୦॥
ସୁପୀତବସନଂ ଦିବ୍ୟଂ ଶ୍ୟାମଲଂ ଚାରୁଲୋଚନମ୍ ।
ଉଦାରହଂସଚଲନଂ ବିଲାସି ସୁମନୋହରମ୍ ॥ ୩୮.୧୧॥
ଏବଂ ସ ଭଗବାନୀଶୋ ଦେବଦାରୁବନେ ହରଃ ।
ଚଚାର ହରିଣା ସାର୍ଦ୍ଧଂ ମାୟଯା ମୋହୟନ୍ ଜଗତ୍ ॥ ୩୮.୧୨॥
ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ଚରନ୍ତଂ ବିଶ୍ୱେଶଂ ତତ୍ର ତତ୍ର ପିନାକିନମ୍ ।
ମାୟଯା ମୋହିତା ନାର୍ୟୋ ଦେବଦେବଂ ସମନ୍ୱୟୁଃ ॥ ୩୮.୧୩॥
ବିସ୍ତ୍ରସ୍ତବସ୍ତ୍ରାଭରଣାସ୍ତ୍ୟକ୍ତ୍ୱା ଲଜ୍ଜାଂ ପତିବ୍ରତାଃ ।
ସହୈବ ତେନ କାମାର୍ତ୍ତା ବିଲାସିନ୍ୟଶ୍ଚରନ୍ତିହି ॥ ୩୮.୧୪॥
ଋଷୀଣାଂ ପୁତ୍ରକା ଯେ ସ୍ୟୁର୍ୟୁବାନୋ ଜିତମାନସାଃ ।
ଅନ୍ୱଗଚ୍ଛନ୍ ହୃଷୀକେଶଂ ସର୍ୱେ କାମପ୍ରପୀଡିତାଃ ॥ ୩୮.୧୫॥
ଗାୟନ୍ତି ନୃତ୍ୟନ୍ତି ବିଲାସୟୁକ୍ତା
ନାରୀଗଣା ନାୟିକମେକମୀଶମ୍ ।
ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ସପତ୍ନୀକମତୀବକାନ୍ତ-
ମିଚ୍ଛନ୍ତ୍ୟଥାଲିଙ୍ଗନମାଚରନ୍ତି ॥ ୩୮.୧୬॥
ପାର୍ଶ୍ୱେ ନିପେତୁଃ ସ୍ମିତମାଚରନ୍ତି
ଗାୟନ୍ତି ଗୀତାନି ମୁନୀଶପୁତ୍ରାଃ ।
ଆଲୋକ୍ୟ ପଦ୍ମାପତିମାଦିଦେବଂ
ଭ୍ରୂଭଙ୍ଗମନ୍ୟେ ବିଚରନ୍ତି ତେନ ॥ ୩୮.୧୭॥
ଆସାମଥୈଷାମପି ବାସୁଦେବୋ
ମାୟୀ ମୁରାରିର୍ମନସି ପ୍ରବିଷ୍ଟଃ ।
କରୋତି ଭୋଗାନ୍ ମନସି ପ୍ରବୃତ୍ତିଂ
ମାୟାନୁଭୂୟନ୍ତ ଇତିବ ସମ୍ୟକ୍ ॥ ୩୮.୧୮॥
ବିଭାତି ବିଶ୍ୱାମରଭୂତଭର୍ତ୍ତା
ସ ମାଧବଃ ସ୍ତ୍ରୀଗଣମଧ୍ୟବିଷ୍ଟଃ ।
ଅଶେଷଶକ୍ତ୍ୟାସନସଂନିବିଷ୍ଟୋ
ଯଥୈକଶକ୍ତ୍ୟା ସହ ଦେବଦେବଃ ॥ ୩୮.୧୯॥
କରୋତି ନୃତ୍ୟଂ ପରମଂ ପ୍ରଧାନଂ
ତଦା ବିରୂଢଃ ପୁନରେବ ଭୂୟଃ ।
ଯୟୌ ସମାରୁହ୍ୟ ହରିଃ ସ୍ୱଭାବଂ
ତଦୀଶବୃତ୍ତାମୃତମାଦିଦେବଃ ॥ ୩୮.୨୦॥
ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ନାରୀକୁଲଂ ରୁଦ୍ରଂ ପୁତ୍ରାନପି ଚ କେଶବମ୍ ।
ମୋହୟନ୍ତଂ ମୁନିଶ୍ରେଷ୍ଠାଃ କୋପଂ ସଂଦଧିରେ ଭୃଶମ୍ ॥ ୩୮.୨୧॥
ଅତୀବ ପରୁଷଂ ବାକ୍ୟଂ ପ୍ରୋଚୁର୍ଦେବଂ କପର୍ଦିନମ୍ ।
ଶେପୁଶ୍ଚର୍ୱିବିଧୈର୍ୱାକ୍ୟୈର୍ମାୟଯା ତସ୍ୟ ମୋହିତାଃ ॥ ୩୮.୨୨॥
ତପାଂସି ତେଷାଂ ସର୍ୱେଷାଂ ପ୍ରତ୍ୟାହନ୍ୟନ୍ତ ଶଂକରେ ।
ଯଥାଦିତ୍ୟପ୍ରକାଶେନ ତାରକା ନଭସି ସ୍ଥିତାଃ ॥ ୩୮.୨୩॥
ତେ ଭଗ୍ନତପସୋ ବିପ୍ରାଃ ସମେତ୍ୟ ବୃଷଭଧ୍ୱଜମ୍ ।
କୋ ଭବାନିତି ଦେବେଶଂ ପୃଚ୍ଛନ୍ତି ସ୍ମ ବିମୋହିତାଃ ॥ ୩୮.୨୪॥
ସୋଽବ୍ରବୀଦ୍ ଭଗବାନୀଶସ୍ତପଶ୍ଚର୍ତୁମିହାଗତଃ ।
ଇଦାନୀଂ ଭାର୍ୟଯା ଦେଶେ ଭବଦ୍ଭିରିହ ସୁବ୍ରତାଃ ॥ ୩୮.୨୫॥
ତସ୍ୟ ତେ ବାକ୍ୟମାକର୍ଣ୍ୟ ଭୃଗ୍ୱାଦ୍ୟା ମୁନିପୁଂଗବାଃ ।
ଊଚୁର୍ଗୃହୀତ୍ୱା ବସନଂ ତ୍ୟକ୍ତ୍ୱା ଭାର୍ୟାଂ ତପଶ୍ଚର ॥ ୩୮.୨୬॥
ଅଥୋବାଚ ବିହସ୍ୟେଶଃ ପିନାକୀ ନୀଲଲୋହିତଃ ।
ସମ୍ପ୍ରେକ୍ଷ୍ୟ ଜଗତାଂ ଯୋନିଂ ପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥଂ ଚ ଜନାର୍ଦନମ୍ ॥ ୩୮.୨୭॥
କଥଂ ଭବଦ୍ଭିରୁଦିତଂ ସ୍ୱଭାର୍ୟାପୋଷଣୋତ୍ସୁକୈଃ ।
ତ୍ୟକ୍ତବ୍ୟା ମମ ଭାର୍ୟେତି ଧର୍ମଜ୍ଞୈଃ ଶାନ୍ତମାନସୈଃ ॥ ୩୮.୨୮॥
ଋଷୟ ଊଚୁଃ ।
ବ୍ୟଭିଚାରରତା ଭାର୍ୟାଃ ସଂତ୍ୟାଜ୍ୟାଃ ପତିନେରିତାଃ ।
ଅସ୍ମାଭିରେଷା ସୁଭଗା ତାଦୃଶୀ ତ୍ୟାଗମର୍ହତି ॥ ୩୮.୨୯॥
ମହାଦେବ ଉବାଚ ।
ନ କଦାଚିଦିୟଂ ବିପ୍ରା ମନସାପ୍ୟନ୍ୟମିଚ୍ଛତି ।
ନାହମେନାମପି ତଥା ବିମୁଞ୍ଚାମି କଦାଚନ ॥ ୩୮.୩୦॥
ଋଷୟ ଊଚୁଃ ।
ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ବ୍ୟଭିଚରନ୍ତୀହ ହ୍ୟସ୍ମାଭିଃ ପୁରୁଷାଧମ ।
ଉକ୍ତଂ ହ୍ୟସତ୍ୟଂ ଭବତା ଗମ୍ୟତାଂ କ୍ଷିପ୍ରମେବ ହି ॥ ୩୮.୩୧॥
ଏବମୁକ୍ତେ ମହାଦେବଃ ସତ୍ୟମେବ ମୟେରିତମ୍ ।
ଭବତାଂ ପ୍ରତିଭାତ୍ୟେଷେତ୍ୟୁକ୍ତ୍ୱାସୌ ବିଚଚାର ହ ॥ ୩୮.୩୨॥
ସୋଽଗଚ୍ଛଦ୍ଧରିଣା ସାର୍ଦ୍ଧଂ ମୁନିନ୍ଦ୍ରସ୍ୟ ମହାତ୍ମନଃ ।
ବସିଷ୍ଠସ୍ୟାଶ୍ରମଂ ପୁଣ୍ୟଂ ଭିକ୍ଷାର୍ଥୀ ପରମେଶ୍ୱରଃ ॥ ୩୮.୩୩॥
ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ସମାଗତଂ ଦେବଂ ଭିକ୍ଷମାଣମରୁନ୍ଧତୀ ।
ବସିଷ୍ଠସ୍ୟ ପ୍ରିୟା ଭାର୍ୟା ପ୍ରତ୍ୟୁଦ୍ଗମ୍ୟ ନନାମ ନମ୍ ॥ ୩୮.୩୪॥
ପ୍ରକ୍ଷାଲ୍ୟ ପାଦୌ ବିମଲଂ ଦତ୍ତ୍ୱା ଚାସନମୁତ୍ତମମ୍ ।
ସମ୍ପ୍ରେକ୍ଷ୍ୟ ଶିଥିଲଂ ଗାତ୍ରମଭିଘାତହତଂ ଦ୍ୱିଜୈଃ ।
ସଂଧୟାମାସ ଭୈଷଜ୍ୟୈର୍ୱିଷଣ୍ଣ ବଦନା ସତୀ ॥ ୩୮.୩୫॥
ଚକାର ମହତୀଂ ପୂଜାଂ ପ୍ରାର୍ଥୟାମାସ ଭାର୍ୟଯା ।
କୋ ଭବାନ୍ କୁତ ଆୟାତଃ କିମାଚାରୋ ଭବାନିତି ।
ଉବାଚ ତାଂ ମହାଦେବଃ ସିଦ୍ଧାନାଂ ପ୍ରବରୋଽସ୍ମ୍ୟହମ୍ ॥ ୩୮.୩୬॥
ଯଦେତନ୍ମଣ୍ଡଲଂ ଶୁଦ୍ଧଂ ଭାତି ବ୍ରହ୍ମମୟଂ ସଦା ।
ଏଷୈବ ଦେବତା ମହ୍ୟଂ ଧାରୟାମି ସଦୈବ ତତ୍ ॥ ୩୮.୩୭॥
ହତ୍ୟୁକ୍ତ୍ୱା ପ୍ରୟଯୌ ଶ୍ରୀମାନନୁଗୃହ୍ୟ ପତିବ୍ରତାମ୍ ।
ତାଡୟାଞ୍ଚକ୍ରିରେ ଦଣ୍ଡୈର୍ଲୋଷ୍ଟିଭିର୍ମୁଷ୍ଟିଭିଦ୍ୱିଜାଃ ॥ ୩୮.୩୮॥
ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ଚରନ୍ତଂ ଗିରିଶଂ ନଗ୍ନଂ ବିକୃତଲକ୍ଷଣମ୍ ।
ପ୍ରୋଚୁରେତଦ୍ ଭବାଁଲ୍ଲିଙ୍ଗମୁତ୍ପାଟୟତୁ ଦୁର୍ମତେ ॥ ୩୮.୩୯॥
ତାନବ୍ରବୀନ୍ମହାୟୋଗୀ କରିଷ୍ୟାମୀତି ଶଂକରଃ ।
ଯୁଷ୍ମାକଂ ମାମକେ ଲିଙ୍ଗେ ଯଦି ଦ୍ୱେଷୋଽଭିଜାୟତେ ॥ ୩୮.୪୦॥
ଇତ୍ୟୁକ୍ତ୍ୱୋତ୍ପାଟୟାମାସ ଭଗବାନ୍ ଭଗନେତ୍ରହା ।
ନାପଶ୍ୟଂସ୍ତତ୍କ୍ଷଣେନେଶଂ କେଶବଂ ଲିଙ୍ଗମେବ ଚ ॥ ୩୮.୪୧॥
ତଦୋତ୍ପାତା ବଭୂବୁର୍ହି ଲୋକାନାଂ ଭୟଶଂସିନଃ ।
ନ ରାଜତେ ସହସ୍ରାଂଶୁଶ୍ଚଚାଲ ପୃଥିବୀ ପୁନଃ ।
ନିଷ୍ପ୍ରଭାଶ୍ଚ ଗ୍ରହାଃ ସର୍ୱେ ଚୁକ୍ଷୁଭେ ଚ ମହୋଦଧିଃ ॥ ୩୮.୪୨॥
ଅପଶ୍ୟଚ୍ଚାନୁସୂୟାତ୍ରେଃ ସ୍ୱପ୍ନଂ ଭାର୍ୟା ପତିବ୍ରତା ।
କଥୟାମାସ ବିପ୍ରାଣାଂ ଭୟାଦାକୁଲିତେକ୍ଷଣା ॥ ୩୮.୪୩॥
ତେଜସା ଭାସୟନ୍ କୃତ୍ସ୍ନଂ ନାରାୟଣସହାୟବାନ୍ ।
ଭିକ୍ଷମାଣଃ ଶିବୋ ନୂନଂ ଦୃଷ୍ଟୋଽସ୍ମାକଂ ଗୃହେଷ୍ୱିତି ॥ ୩୮.୪୪॥
ତସ୍ୟା ବଚନମାକର୍ଣ୍ୟ ଶଙ୍କମାନା ମହର୍ଷୟଃ ।
ସର୍ୱେ ଜଗ୍ମୁର୍ମହାୟୋଗଂ ବ୍ରହ୍ମାଣଂ ବିଶ୍ୱସଂଭବମ୍ ॥ ୩୮.୪୫॥
ଉପାସ୍ୟମାନମମଲୈର୍ୟୋଗିଭିର୍ବ୍ରହ୍ମବିତ୍ତମୈଃ ।
ଚତୁର୍ୱେଦୈର୍ମୂର୍ତିମଦ୍ଭିଃ ସାବିତ୍ର୍ୟା ସହିତଂ ପ୍ରଭୁମ୍ ॥ ୩୮.୪୬॥
ଆସୀନମାସନେ ରମ୍ୟେ ନାନାଶ୍ଚର୍ୟସମନ୍ୱିତେ ।
ପ୍ରଭାସହସ୍ରକଲିଲେ ଜ୍ଞାନୈଶ୍ୱର୍ୟାଦିସଂୟୁତେ ॥ ୩୮.୪୭॥
ବିଭ୍ରାଜମାନଂ ବପୁଷା ସସ୍ମିତଂ ଶୁଭ୍ରଲୋଚନମ୍ ।
ଚତୁର୍ମୁଖଂ ମହାବାହୁଂ ଛନ୍ଦୋମୟମଜଂ ପରମ୍ ॥ ୩୮.୪୮॥
ବିଲୋକ୍ୟ ଦେବପୁରୁଷଂ ପ୍ରସନ୍ନବଦନଂ ଶୁଭମ୍ ।
ଶିରୋଭିର୍ଧରଣୀଂ ଗତ୍ୱା ତୋଷୟାମାସୁରୀଶ୍ୱରମ୍ ॥ ୩୮.୪୯॥
ତାନ୍ ପ୍ରସନ୍ନମନା ଦେବଶ୍ଚତୁର୍ମୂର୍ତ୍ତିଶ୍ଚତୁର୍ମୁଖଃ ।
ବ୍ୟାଜହାର ମୁନିଶ୍ରେଷ୍ଠାଃ କିମାଗମନକାରଣମ୍ ॥ ୩୮.୫୦॥
ତସ୍ୟ ତେ ବୃତ୍ତମଖିଲଂ ବ୍ରହ୍ମଣଃ ପରମାତ୍ମନଃ ।
ଜ୍ଞାପୟାଞ୍ଚକ୍ରିରେ ସର୍ୱେ କୃତ୍ୱା ଶିରସି ଚାଞ୍ଜଲିମ୍ ॥ ୩୮.୫୧॥
ଋଷୟ ଊଚୁଃ ।
କଶ୍ଚିଦ୍ ଦାରୁବନଂ ପୁଣ୍ୟଂ ପୁରୁଷୋଽତୀବଶୋଭନଃ ।
ଭାର୍ୟଯା ଚାରୁସର୍ୱାଙ୍ଗ୍ୟା ପ୍ରବିଷ୍ଟୋ ନଗ୍ନ ଏବ ହି ॥ ୩୮.୫୨॥
ମୋହୟାମାସ ବପୁଷା ନାରୀଣାଂ କୁଲମୀଶ୍ୱରଃ ।
କନ୍ୟକାନାଂ ପ୍ରିୟା ଚାସ୍ୟ ଦୂଷୟାମାସ ପୁତ୍ରକାନ୍ ॥ ୩୮.୫୩॥
ଅସ୍ମାଭିର୍ୱିବିଧାଃ ଶାପାଃ ପ୍ରଦତ୍ତାଶ୍ଚ ପରାହତାଃ ।
ତାଡିତୋଽସ୍ମାଭିରତ୍ୟର୍ଥଂ ଲିଙ୍ଗଂତୁ ବିନିପାତିତମ୍ ॥ ୩୮.୫୪॥
ଅନ୍ତର୍ହିତଶ୍ଚ ଭଗବାନ୍ ସଭାର୍ୟୋ ଲିଙ୍ଗମେବ ଚ ।
ଉତ୍ପାତାଶ୍ଚାଭବନ୍ ଘୋରାଃ ସର୍ୱଭୂତଭୟଂକରାଃ ॥ ୩୮.୫୫॥
କ ଏଷ ପୁରୁଷୋ ଦେବ ଭୀତାଃ ସ୍ମ ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ।
ଭବନ୍ତମେବ ଶରଣଂ ପ୍ରପନ୍ନା ବୟମଚ୍ୟୁତ ॥ ୩୮.୫୬॥
ତ୍ୱଂ ହି ବେତ୍ସି ଜଗତ୍ୟସ୍ମିନ୍ ଯତ୍କିଞ୍ଚିଦପି ଚେଷ୍ଟିତମ୍ ।
ଅନୁଗ୍ରହେଣ ବିଶ୍ୱେଶ ତଦସ୍ମାନନୁପାଲୟ ॥ ୩୮.୫୭॥
ବିଜ୍ଞାପିତୋ ମୁନିଗଣୈର୍ୱିଶ୍ୱାତ୍ମା କମଲୋଦ୍ଭବଃ ।
ଧ୍ୟାତ୍ୱା ଦେବଂ ତ୍ରିଶୂଲାଙ୍କଂ କୃତାଞ୍ଜଲିରଭାଷତ ॥ ୩୮.୫୮॥
ବ୍ରହ୍ମୋବାଚ ।
ହା କଷ୍ଟଂ ଭବତାମଦ୍ୟ ଜାତଂ ସର୍ୱାର୍ଥନାଶନମ୍ ।
ଧିଗ୍ବଲଂ ଧିକ୍ ତପଶ୍ଚର୍ୟା ମିଥ୍ୟୈବ ଭବତାମିହ ॥ ୩୮.୫୯॥
ସମ୍ପ୍ରାପ୍ୟ ପୁଣ୍ୟସଂସ୍କାରାନ୍ନିଧୀନାଂ ପରମଂ ନିଧିମ୍ ।
ଉପେକ୍ଷିତଂ ବୃଥାଚାରୈର୍ଭବଦ୍ଭିରିହ ମୋହିତୈଃ ॥ ୩୮.୬୦॥
କାଙ୍କ୍ଷନ୍ତେ ଯୋଗିନୋ ନିତ୍ୟଂ ଯତନ୍ତୋ ଯତୟୋ ନିଧିମ୍ ।
ଯମେବ ତଂ ସମାସାଦ୍ୟ ହା ଭବଦ୍ଭିରୁପେକ୍ଷିତମ୍ ॥ ୩୮.୬୧॥
ଯଜନ୍ତି ଯଜ୍ଞୈର୍ୱିବିଧୈର୍ୟତ୍ପ୍ରାପ୍ତ୍ୟୈର୍ୱେଦବାଦିନଃ ।
ମହାନିଧିଂ ସମାସାଦ୍ୟ ହା ଭବଦ୍ଭିରୁପେକ୍ଷିତମ୍ ॥ ୩୮.୬୨॥
ଯଂ ସମାସାଦ୍ୟ ଦେବାନୈମୈଶ୍ୱର୍ୟମଖିଲଂ ଜଗତ୍ ।
ତମାସାଦ୍ୟାକ୍ଷୟନିଧିଂ ହା ଭବଦ୍ଭିରୁପେକ୍ଷିତମ୍ ।
ଯତ୍ସମାପତ୍ତିଜନିତଂ ବିଶ୍ୱେଶତ୍ୱମିଦଂ ମମ ।
ତଦେବୋପେକ୍ଷିତଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ନିଧାନଂ ଭାଗ୍ୟବର୍ଜିତୈଃ ॥ ୩୮.୬୩॥
ଯସ୍ମିନ୍ ସମାହିତଂ ଦିବ୍ୟମୈଶ୍ୱର୍ୟଂ ଯତ୍ ତଦବ୍ୟଯମ୍ ।
ତମାସାଦ୍ୟ ନିଧିଂ ବ୍ରାହ୍ମ ହା ଭବଦ୍ଭିର୍ୱୃଥାକୃତମ୍ ॥ ୩୮.୬୪॥
ଏଷ ଦେବୋ ମହାଦେବୋ ବିଜ୍ଞେୟସ୍ତୁ ମହେଶ୍ୱରଃ ।
ନ ତସ୍ୟ ପରମଂ କିଞ୍ଚିତ୍ ପଦଂ ସମଧିଗମ୍ୟତେ ॥ ୩୮.୬୫॥
ଦେବତାନାମୃଷୀଣାଂ ଚ ପିତୄଣାଂ ଚାପି ଶାଶ୍ୱତଃ ।
ସହସ୍ରୟୁଗପର୍ୟନ୍ତେ ପ୍ରଲୟେ ସର୍ୱଦେହିନାମ୍ ॥ ୩୮.୬୬॥
ସଂହରତ୍ୟେଷ ଭଗବାନ୍ କାଲୋ ଭୂତ୍ୱା ମହେଶ୍ୱରଃ ।
ଏଷ ଚୈବ ପ୍ରଜାଃ ସର୍ୱାଃ ସୃଜତ୍ୟେଷଃ ସ୍ୱତେଜସା ॥ ୩୮.୬୭॥
ଏଷ ଚକ୍ରୀ ଚକ୍ରବର୍ତୀ ଶ୍ରୀବତ୍ସକୃତଲକ୍ଷଣଃ ।
ଯୋଗୀ କୃତୟୁଗେ ଦେବସ୍ତ୍ରେତାୟାଂ ଯଜ୍ଞ ଉଚ୍ୟତେ ।
ଦ୍ୱାପରେ ଭଗବାନ୍ କାଲୋ ଧର୍ମକେତୁଃ କଲୌ ଯୁଗେ ॥ ୩୮.୬୮॥
ରୁଦ୍ରସ୍ୟ ମୂର୍ତ୍ତୟସ୍ତିସ୍ତ୍ରୋ ଯାଭିର୍ୱିଶ୍ୱମିଦଂ ତତମ୍ ।
ତମୋ ହ୍ୟଗ୍ନୀ ରଜୋ ବ୍ରହ୍ମା ସତ୍ତ୍ୱଂ ବିଷ୍ଣୁରିତି ପ୍ରଭୁଃ ॥ ୩୮.୬୯॥
ମୂର୍ତ୍ତିରନ୍ୟା ସ୍ମୃତା ଚାସ୍ୟ ଦିଗ୍ୱାସା ବୈ ଶିବା ଧ୍ରୁବା ।
ଯତ୍ର ତିଷ୍ଠତି ତଦ୍ ବ୍ରହ୍ମ ଯୋଗେନ ତୁ ସମନ୍ୱିତମ୍ ॥ ୩୮.୭୦॥
ଯା ଚାସ୍ୟ ପାର୍ଶ୍ୱଗା ଭାର୍ୟା ଭବଦ୍ଭିରଭିବୀକ୍ଷିତା ।
ସା ହି ନାରାୟଣୋ ଦେବଃ ପରମାତ୍ମା ସନାତନଃ ॥ ୩୮.୭୧॥
ତସ୍ମାତ୍ ସର୍ୱମିଦଂ ଜାତଂ ତତ୍ରୈବ ଚ ଲୟଂ ବ୍ରଜେତ୍ ।
ସ ଏଷ ମୋଚୟେତ୍ କୃତ୍ସ୍ନଂ ସ ଏଷ ପରମା ଗତିଃ ॥ ୩୮.୭୨॥
ସହସ୍ରଶୀର୍ଷା ପୁରୁଷଃ ସହସ୍ରାକ୍ଷଃ ସହସ୍ରପାତ୍ ।
ଏକଶୃଙ୍ଗୋ ମହାନାତ୍ମା ପୁରାଣୋଽଷ୍ଟାକ୍ଷରୋ ହରିଃ ॥ ୩୮.୭୩॥
ଚତୁର୍ୱେଦଶ୍ଚତୁର୍ମୂର୍ତ୍ତିସ୍ତ୍ରିମୂର୍ତ୍ତିସ୍ତ୍ରିଗୁଣଃ ପରଃ ।
ଏକମୂର୍ତ୍ତିରମେୟାତ୍ମା ନାରାୟଣ ଇତି ଶ୍ରୁତିଃ ।
ରେତୋଽସ୍ୟ ଗର୍ଭୋ ଭଗବାନାପୋ ମାୟାତନୁଃ ପ୍ରଭୁଃ ।
ସ୍ତୂୟତେ ବିବିଧୈର୍ମନ୍ତ୍ରୈର୍ବ୍ରାହ୍ମଣୈର୍ମୋକ୍ଷକାଂକ୍ଷିଭିଃ ॥ ୩୮.୭୪॥
ସଂହୃତ୍ୟ ସକଲଂ ବିଶ୍ୱଂ କଲ୍ପାନ୍ତେ ପୁରୁଷୋତ୍ତମଃ ।
ଶେତେ ଯୋଗାମୃତଂ ପୀତ୍ୱା ଯତ୍ ତଦ୍ ବିଷ୍ଣୋଃ ପରଂ ପଦମ୍ ॥ ୩୮.୭୫॥
ନ ଜାୟତେ ନ ମ୍ରିୟତେ ବର୍ଦ୍ଧତେ ନ ଚ ବିଶ୍ୱସୃକ୍ ।
ମୂଲପ୍ରକୃତିରବ୍ୟକ୍ତା ଗୀୟତେ ବୈଦିକୈରଜଃ ॥ ୩୮.୭୬॥
ତତୋ ନିଶାୟାଂ ବୃତ୍ତାୟାଂ ସିସୃକ୍ଷୁରଖିଲଞ୍ଜଗତ୍ ।
ଅଜସ୍ୟ ନାଭୌ ତଦ୍ ବୀଜଂ କ୍ଷିପତ୍ୟେଷ ମହେଶ୍ୱରଃ ॥ ୩୮.୭୭॥
ତଂ ମାଂ ବିତ୍ତ ମହାତ୍ମାନଂ ବ୍ରହ୍ମାଣଂ ବିଶ୍ୱତୋ ମୁଖମ୍ ।
ମହାନ୍ତଂ ପୁରୁଷଂ ବିଶ୍ୱମପାଂ ଗର୍ଭମନୁତ୍ତମମ୍ ॥ ୩୮.୭୮॥
ନ ତଂ ଜାନୀଥ ଜନକଂ ମୋହିତାସ୍ତସ୍ୟ ମାୟଯା ।
ଦେବଦେବଂ ମହାଦେବଂ ଭୂତାନାମୀଶ୍ୱରଂ ହରମ୍ ॥ ୩୮.୭୯॥
ଏଷ ଦେବୋ ମହାଦେବୋ ହ୍ୟନାଦିର୍ଭଗବାନ୍ ହରଃ ।
ବିଷ୍ଣୁନା ସହ ସଂୟୁକ୍ତଃ କରୋତି ବିକରୋତି ଚ ॥ ୩୮.୮୦॥
ନ ତସ୍ୟ ବିଦ୍ୟତେ କାର୍ୟଂ ନ ତସ୍ମାଦ୍ ବିଦ୍ୟତେ ପରମ୍ ।
ସ ବେଦାନ୍ ପ୍ରଦଦୌ ପୂର୍ୱଂ ଯୋଗମାୟାତନୁର୍ମମ ॥ ୩୮.୮୧॥
ସ ମାୟୀ ମାୟଯା ସର୍ୱଂ କରୋତି ବିକରୋତି ଚ ।
ତମେବ ମୁକ୍ତୟେ ଜ୍ଞାତ୍ୱା ବ୍ରଜେତ ଶରଣଂ ଭବମ୍ ॥ ୩୮.୮୨॥
ଇତୀରିତା ଭଗବତା ମରୀଚିପ୍ରମୁଖା ବିଭୁମ୍ ।
ପ୍ରଣମ୍ୟ ଦେବଂ ବ୍ରହ୍ମାଣଂ ପୃଚ୍ଛନ୍ତି ସ୍ମ ସୁଦୁଃ ଖିତାଃ ॥ ୩୮.୮୩॥
ଇତି ଅଷ୍ଟାଚତ୍ୱାରିଂଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୩୮॥
କୂର୍ମପୁରାଣଏ ଉତ୍ତରଭାଗେ ନବତ୍ରିଂଶତ୍ତମୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ମୁନୟ ଊଚୁଃ ।
କଥଂ ପଶ୍ୟେମ ତଂ ଦେବଂ ପୁନରେବ ପିନାକିନମ୍ ।
ବ୍ରୂହି ବିଶ୍ୱାମରେଶାନ ତ୍ରାତା ତ୍ୱଂ ଶରଣୈଷିଣାମ୍ ॥ ୩୯.୧॥
ପିତାମହ ଉବାଚ ।
ଯଦ୍ ଦୃଷ୍ଟଂ ଭବତା ତସ୍ୟ ଲିଙ୍ଗଂ ଭୁବି ନିପାତିତମ୍ ।
ତଲ୍ଲିଙ୍ଗାନୁକୃତୀଶସ୍ୟ କୃତ୍ୱା ଲିଙ୍ଗମନୁତ୍ତମମ୍ ॥ ୩୯.୨॥
ପୂଜୟଧ୍ୱଂ ସପତ୍ନୀକାଃ ସାଦରଂ ପୁତ୍ରସଂୟୁତାଃ ।
ବୈଦିକୈରେବ ନିୟମୈର୍ୱିବିଧୈର୍ବ୍ରହ୍ମଚାରିଣଃ ॥୩୯.୩॥
ସଂସ୍ଥାପ୍ୟ ଶାଂକରୈର୍ମନ୍ତ୍ରୈରୃଗ୍ୟଜୁଃ ସାମସଂଭବୈଃ ।
ତପଃ ପରଂ ସମାସ୍ଥାୟ ଗୃଣନ୍ତଃ ଶତରୁଦ୍ରିୟମ୍ ॥ ୩୯.୪॥
ସମାହିତାଃ ପୂଜୟଧ୍ୱଂ ସପୁତ୍ରାଃ ସହ ବନ୍ଧୁଭିଃ ।
ସର୍ୱେ ପ୍ରାଞ୍ଜଲୟୋ ଭୂତ୍ୱା ଶୂଲପାଣିଂ ପ୍ରପଦ୍ୟଥ ॥ ୩୯.୫॥
ତତୋ ଦ୍ରକ୍ଷ୍ୟଥ ଦେବେଶଂ ଦୁର୍ଦର୍ଶମକୃତାତ୍ମଭିଃ ।
ଯଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ସର୍ୱମଜ୍ଞାନମଧର୍ମଶ୍ଚ ପ୍ରଣଶ୍ୟତି ॥ ୩୯.୬॥
ତତଃ ପ୍ରଣମ୍ୟ ବରଦଂ ବ୍ରହ୍ମାଣମମିତୌଜସମ୍ ।
ଜଗ୍ମୁଃ ସଂହୃଷ୍ଟମନସୋ ଦେବଦାରୁବନଂ ପୁନଃ ॥ ୩୯.୭॥
ଆରାଧୟିତୁମାରବ୍ଧା ବ୍ରହ୍ମଣା କଥିତଂ ଯଥା ।
ଅଜାନନ୍ତଃ ପରଂ ଦେବଂ ବୀତରାଗା ବିମତ୍ସରାଃ ॥ ୩୯.୮॥
ସ୍ଥଣ୍ଡିଲେଷୁ ବିଚିତ୍ରେଷୁ ପର୍ୱତାନାଂ ଗୁହାସୁ ଚ ।
ନଦୀନାଂ ଚ ବିବିକ୍ତେଷୁ ପୁଲିନେଷୁ ଶୁଭେଷୁ ଚ ॥ ୩୯.୯॥
ଶୈବାଲଭୋଜନାଃ କେଚିତ୍ କେଚିଦନ୍ତର୍ଜଲେଶୟାଃ ।
କେଚିଦଭ୍ରାବକାଶାସ୍ତୁ ପାଦାଙ୍ଗୁଷ୍ଠେ ହ୍ୟଧିଷ୍ଠିତାଃ ॥ ୩୯.୧୦॥
ଦନ୍ତୋଽଲୂଖଲିନସ୍ତ୍ୱନ୍ୟେ ହ୍ୟଶ୍ମକୁଟ୍ଟାସ୍ତଥା ପରେ ।
ଶାକପର୍ଣାଶନଃ କେଚିତ୍ ସମ୍ପ୍ରକ୍ଷାଲା ମରୀଚିପାଃ ॥ ୩୯.୧୧॥
ବୃକ୍ଷମୂଲନିକେତାଶ୍ଚ ଶିଲାଶୟ୍ୟାସ୍ତଥା ପରେ ।
କାଲଂ ନୟନ୍ତି ତପସା ପୂଜୟନ୍ତୋ ମହେଶ୍ୱରମ୍ ॥ ୩୯.୧୨॥
ତତସ୍ତେଷାଂ ପ୍ରସାଦାର୍ଥଂ ପ୍ରପନ୍ନାର୍ତ୍ତିହରୋ ହରଃ ।
ଚକାର ଭଗବାନ୍ ବୁଦ୍ଧିଂ ପ୍ରବୋଧାୟ ବୃଷଧ୍ୱଜଃ ॥ ୩୯.୧୩॥
ଦେବଃ କୃତୟୁଗେ ହ୍ୟସ୍ମିନ୍ ଶୃଙ୍ଗେ ହିମବତଃ ଶୁଭେ ।
ଦେବଦାରୁବନଂ ପ୍ରାପ୍ତଃ ପ୍ରସନ୍ନଃ ପରମେଶ୍ୱରଃ ॥ ୩୯.୧୪॥
ଭସ୍ମପାଣ୍ଡୁରଦିଗ୍ଧାଙ୍ଗୋ ନଗ୍ନୋ ବିକୃତଲକ୍ଷଣଃ ।
ଉଲ୍ମୁକବ୍ୟଗ୍ରହସ୍ତଶ୍ଚ ରକ୍ତପିଙ୍ଗଲଲୋଚନଃ ॥ ୩୯.୧୫॥
କ୍ୱଚିଚ୍ଚ ହସତେ ରୌଦ୍ରଂ କ୍ୱଚିଦ୍ ଗାୟତି ବିସ୍ମିତଃ ।
କ୍ୱଚିନ୍ନୃତ୍ୟତି ଶୃଙ୍ଗାରୀ କ୍ୱଚିଦ୍ରୌତି ମୁହୁର୍ମୁହୁଃ ॥ ୩୯.୧୬॥
ଆଶ୍ରମେ ହ୍ୟଟତେ ଭିକ୍ଷୁଃ ଯାଚତେ ଚ ପୁନଃ ପୁନଃ ।
ମାୟାଂ କୃତ୍ୱାତ୍ମନୋ ରୂପଂ ଦେବସ୍ତଦ୍ ବନମାଗତଃ ॥ ୩୯.୧୭॥
କୃତ୍ୱା ଗିରିସୁତାଂ ଗୌରୀଂ ପାର୍ଶ୍ୱେଦେବଃ ପିନାକଧୃକ୍ ।
ସା ଚ ପୂର୍ୱବଦ୍ ଦେବେଶୀ ଦେବଦାରୁବନଂ ଗତା ॥ ୩୯.୧୮॥
ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ସମାଗତଂ ଦେବଂ ଦେବ୍ୟା ସହ କପର୍ଦିନମ୍ ।
ପ୍ରଣେମୁଃ ଶିରସା ଭୂମୌ ତୋଷୟାମାସୁରୀଶ୍ୱରମ୍ ॥ ୩୯.୧୯॥
ବୈଦିକୈର୍ୱିବିଧୈର୍ମନ୍ତ୍ରୈଃ ସୂକ୍ତୈର୍ମାହେଶ୍ୱରୈଃ ଶୁଭୈଃ ।
ଅଥର୍ୱଶିରସା ଚାନ୍ୟେ ରୁଦ୍ରାଦ୍ୟୈରର୍ଚ୍ଚୟନ୍ଭବମ୍ ॥ ୩୯.୨୦॥
ନମୋ ଦେବାଦିଦେବାୟ ମହାଦେବାୟ ତେ ନମଃ ।
ତ୍ର୍ୟମ୍ବକାୟ ନମସ୍ତୁଭ୍ୟଂ ତ୍ରିଶୂଲବରଧାରିଣେ ॥ ୩୯.୨୧॥
ନମୋ ଦିଗ୍ୱାସସେ ତୁଭ୍ୟଂ ବିକୃତାୟ ପିନାକିନେ ।
ସର୍ୱପ୍ରଣତଦେବାୟ ସ୍ୱୟମପ୍ରଣତାତ୍ମନେ ॥ ୩୯.୨୨॥
ଅନ୍ତକାନ୍ତକୃତେ ତୁଭ୍ୟଂ ସର୍ୱସଂହରଣାୟ ଚ ।
ନମୋଽସ୍ତୁ ନୃତ୍ୟଶୀଲାୟ ନମୋ ଭୈରବରୂପିଣେ ॥ ୩୯.୨୩॥
ନରନାରୀଶରୀରାୟ ଯୋଗିନାଂ ଗୁରବେ ନମଃ ।
ନମୋ ଦାନ୍ତାୟ ଶାନ୍ତାୟ ତାପସାୟ ହରାୟ ଚ ॥ ୩୯.୨୪॥
ବିଭୀଷଣାୟ ରୁଦ୍ରାୟ ନମସ୍ତେ କୃତ୍ତିବାସସେ ।
ନମସ୍ତେ ଲେଲିହାନାୟ ଶିତିକଣ୍ଠାୟ ତେ ନମଃ ॥ ୩୯.୨୫॥
ଅଘୋରଘୋରରୂପାୟ ବାମଦେବାୟ ବୈ ନମଃ ।
ନମଃ କନକମାଲାୟ ଦେବ୍ୟାଃ ପ୍ରିୟକରାୟ ଚ ॥ ୩୯.୨୬॥
ଗଙ୍ଗାସଲିଲଧାରାୟ ଶମ୍ଭବେ ପରମେଷ୍ଠିନେ ।
ନମୋ ଯୋଗାଧିପତୟେ ବ୍ରହ୍ମାଧିପତୟେ ନମଃ ॥ ୩୯.୨୭॥
ପ୍ରାଣାୟ ଚ ନମସ୍ତୁଭ୍ୟଂ ନମୋ ଭସ୍ମାଗଧାରିଣେ ।
ନମସ୍ତେ ହବ୍ୟବାହାୟ ଦଂଷ୍ଟ୍ରିଣେ ହବ୍ୟରେତସେ ॥ ୩୯.୨୮॥
ବ୍ରହ୍ମଣଶ୍ଚ ଶିରୋ ହର୍ତ୍ରେ ନମସ୍ତେ କାଲରୂପିଣେ ।
ଆଗତିଂ ତେ ନ ଜନୀମୋ ଗତିଂ ନୈବ ଚ ନୈବ ଚ ॥ ୩୯.୨୯॥
ବିଶ୍ୱେଶ୍ୱର ମହାଦେବ ଯୋଽସି ସୋଽସି ନମୋଽସ୍ତୁ ତେ ।
ନମଃ ପ୍ରମଥନାଥାୟ ଦାତ୍ରେ ଚ ଶୁଭସମ୍ପଦାମ୍ ॥ ୩୯.୩୦॥
କପାଲପାଣୟେ ତୁଭ୍ୟଂ ନମୋ ମୀଢୁଷ୍ଟମାୟ ତେ ।
ନମଃ କନକଲିଙ୍ଗାୟ ବାରିଲିଙ୍ଗାୟ ତେ ନମଃ ॥ ୩୯.୩୧॥
ନମୋ ବହ୍ନ୍ୟର୍କଲିଙ୍ଗାୟ ଜ୍ଞାନଲିଙ୍ଗାୟ ତେ ନମଃ ।
ନମୋ ଭୁଜଂଗହାରାୟ କର୍ଣିକାରପ୍ରିୟାୟ ଚ ।
କିରୀଟିନେ କୁଣ୍ଡଲିନେ କାଲକାଲାୟ ତେ ନମଃ ॥ ୩୯.୩୨॥
ବାମଦେବ ମହେଶାନ ଦେବଦେବ ତ୍ରିଲୋଚନ ।
କ୍ଷମ୍ୟତାଂ ଯତ୍କୃତଂ ମୋହାତ୍ ତ୍ୱମେବ ଶରଣଂ ହି ନଃ ॥ ୩୯.୩୩॥
ଚରିତାନି ବିଚିତ୍ରାଣି ଗୁହ୍ୟାନି ଗହନାନି ଚ ।
ବ୍ରହ୍ମାଦୀନାଂ ଚ ସର୍ୱେଷାଂ ଦୁର୍ୱିଜ୍ଞେୟୋଽସି ଶଂକର ॥ ୩୯.୩୪॥
ଅଜ୍ଞାନାଦ୍ ଯଦି ବା ଜ୍ଞାନାଦ୍ ଯତ୍କିଂଚିତ୍କୁରୁତେ ନରଃ ।
ତତ୍ସର୍ୱଂ ଭଗବାନେନ କୁରୁତେ ଯୋଗମାୟଯା ॥ ୩୯.୩୫॥
ଏବଂ ସ୍ତୁତ୍ୱା ମହାଦେବଂ ପ୍ରହୃଷ୍ଟେନାନ୍ତରାତ୍ମନା ।
ଊଚୁଃ ପ୍ରଣମ୍ୟ ଗିରିଶଂ ପଶ୍ୟାମସ୍ତ୍ୱାଂ ଯଥା ପୁରା ॥ ୩୯.୩୬॥
ତେଷାଂ ସଂସ୍ତବମାକର୍ଣ୍ୟ ସୋମଃ ମୋମବିଭୂଷଣଃ ।
ସ୍ୱମେବ ପରମଂ ରୂପଂ ଦର୍ଶୟାମାସ ଶଂକରଃ ॥ ୩୯.୩୭॥
ତଂ ତେ ଦୃଷ୍ଟ୍ୱାଽଥ ଗିରିଶଂ ଦେବ୍ୟା ସହ ପିନାକିନମ୍ ।
ଯଥା ପୂର୍ୱଂ ସ୍ଥିତା ବିପ୍ରାଃ ପ୍ରଣେମୁର୍ହୃଷ୍ଟମାନସାଃ ॥ ୩୯.୩୮॥
ତତସ୍ତେ ମୁନୟଃ ସର୍ୱେ ସଂସ୍ତୂୟ ଚ ମହେଶ୍ୱରମ୍ ।
ଭୃଗ୍ୱଙ୍ଗିରୋବସିଷ୍ଠାସ୍ତୁ ବିଶ୍ୱାମିତ୍ରସ୍ତଥୈବ ଚ ॥ ୩୯.୩୯॥
ଗୌତମୋଽତ୍ରିଃ ସୁକେଶଶ୍ଚ ପୁଲସ୍ତ୍ୟଃ ପୁଲହଃ କ୍ରତୁଃ ।
ମରୀଚିଃ କଶ୍ୟପଶ୍ଚାପି ସଂବର୍ତ୍ତକମହାତପାଃ ।
ପ୍ରଣମ୍ୟ ଦେବଦେବେଶମିଦଂ ବଚନମବ୍ରୁବନ୍ ॥ ୩୯.୪୦॥
କଥଂ ତ୍ୱାଂ ଦେବଦେବେଶ କର୍ମୟୋଗେନ ବା ପ୍ରଭୋ ।
ଜ୍ଞାନେନ ବାଽଥ ଯୋଗେନ ପୂଜୟାମଃ ସଦୈବ ହି ॥ ୩୯.୪୧॥
କେନ ବା ଦେବମାର୍ଗେଣ ସମ୍ପୂଜ୍ୟୋ ଭଗବାନିହ ।
କିଂ ତତ୍ ସେବ୍ୟମସେବ୍ୟଂ ବା ସର୍ୱମେତଦ୍ ବ୍ରବୀହି ନଃ ॥ ୩୯.୪୨॥
ଦେବଦେବ ଉବାଚ ।
ଏତଦ୍ ବଃ ସମ୍ପ୍ରବକ୍ଷ୍ୟାମି ଗୂଢଂ ଗହନମୁତ୍ତମମ୍ ।
ବ୍ରହ୍ମଣେ କଥିତଂ ପୂର୍ୱମାଦାବେବ ମହର୍ଷୟଃ ॥ ୩୯.୪୩॥
ସାଂଖ୍ୟଯୋଗୋ ଦ୍ୱିଧା ଜ୍ଞେୟଃ ପୁରୁଷାଣାଂ ହି ସାଧନମ୍ ।
ଯୋଗେନ ସହିତଂ ସାଂଖ୍ୟଂ ପୁରୁଷାଣାଂ ବିମୁକ୍ତିଦମ୍ ॥ ୩୯.୪୪॥
ନ କେବଲେନ ଯୋଗେନ ଦୃଶ୍ୟତେ ପୁରୁଷଃ ପରଃ ।
ଜ୍ଞାନଂ ତୁ କେବଲଂ ସମ୍ୟଗପବର୍ଗଫଲପ୍ରଦମ୍ ॥ ୩୯.୪୫॥
ଭବନ୍ତଃ କେବଲଂ ଯୋଗଂ ସମାଶ୍ରିତ୍ୟ ବିମୁକ୍ତୟେ ।
ବିହାୟ ସାଂଖ୍ୟଂ ବିମଲମକୁର୍ୱତ ପରିଶ୍ରମମ୍ ॥ ୩୯.୪୬॥
ଏତସ୍ମାତ୍ କାରଣାଦ୍ ବିପ୍ରାନୃଣାଂ କେବଲଧର୍ମିଣାମ୍ ।
ଆଗତୋଽହମିମଂ ଦେଶଂ ଜ୍ଞାପୟନ୍ ମୋହସଂଭବମ୍ ॥ ୩୯.୪୭॥
ତସ୍ମାଦ୍ ଭବଦ୍ଭିର୍ୱିମଲଂ ଜ୍ଞାନଂ କୈବଲ୍ୟସାଧନମ୍ ।
ଜ୍ଞାତବ୍ୟଂ ହି ପ୍ରୟତ୍ନେନ ଶ୍ରୋତବ୍ୟଂ ଦୃଶ୍ୟମେବ ଚ ॥ ୩୯.୪୮॥
ଏକଃ ସର୍ୱତ୍ରଗୋ ହ୍ୟାତ୍ମା କେବଲଶ୍ଚିତିମାତ୍ରକଃ ।
ଆନନ୍ଦୋ ନିର୍ମଲୋ ନିତ୍ୟଂ ସ୍ୟାଦେତତ୍ ସାଂଖ୍ୟଦର୍ଶନମ୍ ॥ ୩୯.୪୯॥
ଏତଦେବ ପରଂ ଜ୍ଞାନମେଷ ମୋକ୍ଷୋଽତ୍ର ଗୀୟତେ ।
ଏତତ୍ କୈବଲ୍ୟମମଲଂ ବ୍ରହ୍ମଭାବଶ୍ଚ ବର୍ଣିତଃ ॥ ୩୯.୫୦॥
ଆଶ୍ରିତ୍ୟ ଚୈତତ୍ ପରମଂ ତନ୍ନିଷ୍ଠାସ୍ତତ୍ପରାୟଣାଃ ।
ପଶ୍ୟନ୍ତି ମାଂ ମହାତ୍ମାନୋ ଯତୟୋ ବିଶ୍ୱମୀଶ୍ୱରମ୍ ॥ ୩୯.୫୧॥
ଏତତ୍ ତତ୍ ପରମଂ ଜ୍ଞାନଂ କେବଲଂ ସନ୍ନିରଞ୍ଜନମ୍ ।
ଅହଂ ହି ବେଦ୍ୟୋ ଭଗବାନ୍ ମମ ମୂର୍ତ୍ତିରିୟଂ ଶିବା ॥ ୩୯.୫୨॥
ବହୂନି ସାଧନାନୀହ ସିଦ୍ଧୟେ କଥିତାନି ତୁ ।
ତେଷାମଭ୍ୟଧିକଂ ଜ୍ଞାନଂ ମାମକଂ ଦ୍ୱିଜପୁଂଗବାଃ ॥ ୩୯.୫୩॥
ଜ୍ଞାନୟୋଗରତାଃ ଶାନ୍ତା ମାମେବ ଶରଣଂ ଗତାଃ ।
ଯେ ହି ମାଂ ଭସ୍ମନିରତା ଧ୍ୟାୟନ୍ତି ସତତଂ ହୃଦି ॥ ୩୯.୫୪॥
ମଦ୍ଭକ୍ତିପରମା ନିତ୍ୟଂ ଯତୟଃ କ୍ଷୀଣକଲ୍ମଷାଃ ।
ନାଶୟାମ୍ୟଚିରାତ୍ ତେଷାଂ ଘୋରଂ ସଂସାରସାଗରମ୍ ॥ ୩୯.୫୫॥
ପ୍ରଶାନ୍ତଃ ସଂୟତମନା ଭସ୍ମୋଦ୍ଧୂଲିତବିଗ୍ରହଃ ।
ବ୍ରହ୍ମଚର୍ୟରତୋ ନଗ୍ନୋ ବ୍ରତଂ ପାଶୁପତଂ ଚରେତ୍ ॥ ୩୯.୫୬॥
ନିର୍ମିତଂ ହି ମୟା ପୂର୍ୱଂ ବ୍ରତଂ ପାଶୁପତଂ ପରମ୍ ।
ଗୁହ୍ୟାଦ୍ ଗୁହ୍ୟତମଂ ସୂକ୍ଷ୍ମଂ ବେଦସାରଂ ବିମୁକ୍ତୟେ ॥ ୩୯.୫୭॥
ଯଦ୍ ବା କୌପୀନବସନଃ ସ୍ୟାଦ୍ୱାଦିଗ୍ୱସନୋ ମୁନିଃ ।
ବେଦାଭ୍ୟାସରତୋ ବିଦ୍ୱାନ୍ ଧ୍ୟାୟେତ୍ ପଶୁପତିଂ ଶିବମ୍ ॥ ୩୯.୫୮॥
ଏଷ ପାଶୁପତୋ ଯୋଗଃ ସେବନୀୟୋ ମୁମୁକ୍ଷୁଭିଃ ।
ଭସ୍ମଚ୍ଛନ୍ନୈର୍ହି ସତତଂ ନିଷ୍କାମୈରିତି ଶ୍ରୁତମ୍ ॥ ୩୯.୫୯॥
ବୀତରାଗଭୟକ୍ରୋଧା ମନ୍ମୟା ମାମୁପାଶ୍ରିତାଃ ।
ବହବୋଽନେନ ଯୋଗେନ ପୂତା ମଦ୍ଭାବମାଗତାଃ ॥ ୩୯.୬୦॥
ଅନ୍ୟାନି ଚୈବ ଶାସ୍ତ୍ରାଣି ଲୋକେଽସ୍ମିନ୍ ମୋହନାନିତୁ ।
ବେଦବାଦବିରୁଦ୍ଧାନି ମୟୈବ କଥିତାନି ତୁ ॥ ୩୯.୬୧॥
ବାମଂ ପାଶୁପତଂ ସୋମଂ ଲାକୁଲଂ ଚୈବ ଭୈରବମ୍ ।
ଅସେବ୍ୟମେତତ୍ କଥିତଂ ବେଦବାହ୍ୟଂ ତଥେତରମ୍ ॥ ୩୯.୬୨॥
ବେଦମୁର୍ତ୍ତିରହଂ ବିପ୍ରା ନାନ୍ୟଶାସ୍ତ୍ରାର୍ଥବେଦିଭିଃ ।
ଜ୍ଞାୟତେ ମତ୍ସ୍ୱରୂପଂ ତୁ ମୁକ୍ତ୍ୱା ବେଦଂ ସନାତନମ୍ ॥ ୩୯.୬୩॥
ସ୍ଥାପୟଧ୍ୱମିଦଂ ମାର୍ଗଂ ପୂଜୟଧ୍ୱଂ ମହେଶ୍ୱରମ୍ ।
ଅଚିରାଦୈଶ୍ୱରଂ ଜ୍ଞାନମୁତ୍ପତ୍ସ୍ୟତି ନ ସଂଶୟଃ ॥ ୩୯.୬୪॥
ମୟି ଭକ୍ତିଶ୍ଚ ବିପୁଲା ଭବତାମସ୍ତୁ ସତ୍ତମାଃ ।
ଧ୍ୟାତମାତ୍ରୋ ହି ସାନ୍ନିଧ୍ୟଂ ଦାସ୍ୟାମି ମୁନିସତ୍ତମାଃ ॥ ୩୯.୬୫॥
ଇତ୍ୟୁକ୍ତ୍ୱା ଭଗବାନ୍ ସୋମସ୍ତତ୍ରୈବାନ୍ତରଧୀୟତ ।
ତୋଽପି ଦାରୁବନେ ତସ୍ମିନ୍ ପୂଜୟନ୍ତି ସ୍ମ ଶଂକରମ୍ ॥ ୩୯.୬୬॥
ବ୍ରହ୍ମଚର୍ୟରତାଃ ଶାନ୍ତା ଜ୍ଞାନୟୋଗପରାୟଣାଃ ।
ସମେତ୍ୟ ତେ ମହାତ୍ମାନୋ ମୁନୟୋ ବ୍ରହ୍ମବାଦିନଃ ॥ ୩୯.୬୭॥
ବିଚକ୍ରିରେ ବହୂନ୍ ବାଦାନ୍ନଧ୍ୟାତ୍ମଜ୍ଞାନସମାଶ୍ରୟାନ୍ ।
କିମସ୍ୟ ଜଗତୋ ମୂଲମାତ୍ମା ଚାସ୍ମାକମେବ ହି ॥ ୩୯.୬୮॥
କୋଽପି ସ୍ୟାତ୍ ସର୍ୱଭାବାନାଂ ହେତୁରୀଶ୍ୱର ଏବ ଚ ।
ଇତ୍ୟେବଂ ମନ୍ୟମାନାନାଂ ଧ୍ୟାନମାର୍ଗାବଲମ୍ବିନାମ୍ ।
ଆବିରାସୀନ୍ମହାଦେବୀ ଦେବୀ ଗିରିବରାତ୍ମଜା ॥ ୩୯.୬୯॥
କୋଟିସୂର୍ୟପ୍ରତୀକାଶା ଜ୍ୱାଲାମାଲାସମାବୃତା ।
ସ୍ୱଭାଭିର୍ୱିମଲାଭିସ୍ତୁ ପୂରୟନ୍ତୀ ନଭସ୍ତଲମ୍ ॥ ୩୯.୭୦॥
ତାମନ୍ୱପଶ୍ୟନ୍ ଗିରିଜାମମେୟାଂଜ୍ୱାଲାସହସ୍ରାନ୍ତରସନ୍ନିବିଷ୍ଟାମ୍ ।
ପ୍ରଣେମୁରେତାମଖିଲେଶପତ୍ନୀଂଜାନନ୍ତି ଚୈତତ୍ ପରମସ୍ୟ ବୀଜମ୍ ॥ ୩୯.୭୧॥
ଅସ୍ମାକମେଷା ପରମେଶପତ୍ନୀଗତିସ୍ତଥାତ୍ମା ଗଗନାଭିଧାନା ।
ପଶ୍ୟନ୍ତ୍ୟଥାତ୍ମାନମିଦଂ ଚ କୃତ୍ସ୍ନଂତସ୍ୟାମଥୈତେ ମୁନୟଶ୍ଚ ବିପ୍ରାଃ ॥ ୩୯.୭୨॥
ନିରୀକ୍ଷିତାସ୍ତେ ପରମେଶପତ୍ନ୍ୟାତଦନ୍ତରେ ଦେବମଶେଷହେତୁମ୍ ।
ପଶ୍ୟନ୍ତି ଶଂଭୁଂ କବିମୀଶିତାରଂ ରୁଦ୍ରଂ ବୃହନ୍ତଂ ପୁରୁଷଂ ପୁରାଣମ୍ ॥ ୩୯.୭୩॥
ଆଲୋକ୍ୟ ଦେବୀମଥ ଦେବମୀଶଂପ୍ରଣେମୁରାନନ୍ଦମବାପୁରଗ୍ର୍ୟମ୍ ।
ଜ୍ଞାନଂ ତଦୀଶଂ ଭଗବତ୍ପ୍ରସାଦା-ଦାବିର୍ବଭୌ ଜନ୍ମବିନାଶହେତୁ ॥ ୩୯.୭୪॥
ଇୟଂ ହି ସା ଜଗତୋ ଯୋନିରେକାସର୍ୱାତ୍ମିକା ସର୍ୱନିୟାମିକା ଚ ।
ମାହେଶ୍ୱରୀଶକ୍ତିରନାଦିସିଦ୍ଧା ବ୍ୟୋମାଭିଧାନା ଦିବି ରାଜତୀବ ॥ ୩୯.୭୫॥
ଅସ୍ୟାଂ ମହତ୍ପରମେଷ୍ଠୀ ପରସ୍ତା-ନ୍ମହେଶ୍ୱରଃ ଶିବ ଏକଃ ସ ରୁଦ୍ରଃ ।
ଚକାର ବିଶ୍ୱଂ ପରଶକ୍ତିନିଷ୍ଠଂମାୟାମଥାରୁହ୍ୟ ଚ ଦେବଦେବଃ ॥ ୩୯.୭୬॥
ଏକୋ ଦେବଃ ସର୍ୱଭୂତେଷୁ ଗୂଢୋମାୟୀ ରୁଦ୍ରଃ ସକଲୋ ନିଷ୍କଲଶ୍ଚ ।
ସ ଏବ ଦେବୀ ନ ଚ ତଦ୍ୱିଭିନ୍ନ-ମେତଜ୍ଜ୍ଞାତ୍ୱା ହ୍ୟମୃତତ୍ୱଂ ବ୍ରଜନ୍ତି ॥ ୩୯.୭୭॥
ଅନ୍ତର୍ହିତୋଽଭୂଦ୍ ଭଗବାନ୍ମହେଶୋଦେବ୍ୟା ତୟା ସହ ଦେବାଦିଦେବଃ ।
ଆରାଧୟନ୍ତି ସ୍ମ ତମାଧିଦେବଂବନୌକସସ୍ତେ ପୁନରେବ ରୁଦ୍ରମ୍ ॥ ୩୯.୭୮॥
ଏତଦ୍ ବଃ କଥିତଂ ସର୍ୱଂ ଦେବଦେବସ୍ୟ ଚେଷ୍ଟିତମ୍ ।
ଦେବଦାରୁବନେ ପୂର୍ୱଂ ପୁରାଣେ ଯନ୍ମୟା ଶ୍ରୁତମ୍ ॥ ୩୯.୭୯॥
ଯଃ ପଠେଚ୍ଛୃଣୁୟାନ୍ନିତ୍ୟଂ ମୁଚ୍ୟତେ ସର୍ୱପାତକୈଃ ।
ଶ୍ରାବୟେଦ୍ ବା ଦ୍ୱିଜାନ୍ ଶାନ୍ତାନ୍ ସ ଯାତି ପରମାଂ ଗତିମ୍ ॥ ୩୯.୮୦॥
ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
ନବତ୍ରିଂଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୩୯॥
କୂର୍ମପୁରାଣଏ ଉତ୍ତରଭାଗେ ଚତ୍ୱାରିଂଶତ୍ତମୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ସୂତ ଉବାଚ ।
ଏଷା ପୁଣ୍ୟତମା ଦେବୀ ଦେବଗନ୍ଧର୍ୱସେବିତା ।
ନର୍ମଦା ଲୋକବିଖ୍ୟାତା ତୀର୍ଥାନାମୁତ୍ତମା ନଦୀ ॥ ୪୦.୧॥
ତସ୍ୟାଃ ଶୃଣୁଧ୍ୱଂ ମାହାତ୍ମ୍ୟଂ ମାର୍କଣ୍ଡେୟେନ ଭାଷିତମ୍ ।
ଯୁଧିଷ୍ଠିରାୟ ତୁ ଶୁଭଂ ସର୍ୱପାପପ୍ରଣାଶନମ୍ ॥ ୪୦.୨॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ ।
ଶ୍ରୁତାସ୍ତେ ବିବିଧା ଧର୍ମାସ୍ତତ୍ପ୍ରସାଦାନ୍ମହାମୁନେ ।
ମାହାତ୍ମ୍ୟଂ ଚ ପ୍ରୟାଗସ୍ୟ ତୀର୍ଥାନି ବିବିଧାନି ଚ ॥ ୪୦.୩॥
ନର୍ମଦା ସର୍ୱତୀର୍ଥାନାଂ ମୁଖ୍ୟା ହି ଭବତେରିତା ।
ତସ୍ୟାସ୍ତ୍ୱିଦାନୀଂ ମାହାତ୍ମ୍ୟଂ ବକ୍ତୁମର୍ହସି ସତ୍ତମ ॥ ୪୦.୪॥
ମାର୍କଣ୍ଡେୟ ଉବାଚ
ନର୍ମଦା ସରିତାଂ ଶ୍ରେଷ୍ଠା ରୁଦ୍ରଦେହାଦ୍ ବିନିଃ ସୃତା ।
ତାରୟେତ୍ ସର୍ୱଭୂତାନି ସ୍ଥାବରାଣି ଚରାଣି ଚ ॥ ୪୦.୫॥
ନର୍ମଦାୟାସ୍ତୁ ମାହାତ୍ମ୍ୟଂ ପୁରାଣେ ଯନ୍ମୟା ଶ୍ରୁତମ୍ ।
ଇଦାନୀଂ ତତ୍ପ୍ରବକ୍ଷ୍ୟାମି ଶୃଣୁଷ୍ୱୈକମନାଃ ଶୁଭମ୍ ॥ ୪୦.୬॥
ପୁଣ୍ୟା କନଖଲେ ଗଙ୍ଗା କୁରୁକ୍ଷେତ୍ରେ ସରସ୍ୱତୀ ।
ଗ୍ରାମେ ବା ଯଦି ବାଽରଣ୍ୟେ ପୁଣ୍ୟା ସର୍ୱତ୍ର ନର୍ମଦା ॥ ୪୦.୭॥
ତ୍ରିଭିଃ ସାରସ୍ୱତଂ ତୋୟଂ ସପ୍ତାହେନ ତୁ ଯାମୁନମ୍ ।
ସଦ୍ୟଃ ପୁନାତି ଗାଙ୍ଗେୟଂ ଦର୍ଶନାଦେବ ନାର୍ମଦମ୍ ॥ ୪୦.୮॥
କଲିଙ୍ଗଦେଶପଶ୍ଚାର୍ଦ୍ଧେ ପର୍ୱତେଽମରକଣ୍ଟକେ ।
ପୁଣ୍ୟା ଚ ତ୍ରିଷୁ ଲୋକେଷୁ ରମଣୀୟା ମନୋରମା ॥ ୪୦.୯॥
ସଦେବାସୁରଗନ୍ଧର୍ୱା ଋଷୟଶ୍ଚ ତପୋଧନାଃ ।
ତପସ୍ତପ୍ତ୍ୱା ତୁ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ସିଦ୍ଧିଂ ତୁ ପରମାଂ ଗତାଃ ॥ ୪୦.୧୦॥
ତତ୍ର ସ୍ନାତ୍ୱା ନରୋ ରାଜନ୍ ନିୟମସ୍ଥୋ ଜିତେନ୍ଦ୍ରିୟଃ ।
ଉପୋଷ୍ୟ ରଜନୀମେକାଂ କୁଲାନାଂ ତାରୟେଚ୍ଛତମ୍ ॥ ୪୪୦.୧୧॥
ଯୋଜନାନାଂ ଶତଂ ସାଗ୍ରଂ ଶ୍ରୂୟତେ ସରିଦୁତ୍ତମା ।
ବିସ୍ତାରେଣ ତୁ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଯୋଜନଦ୍ୱୟମାୟତା ॥ ୪୦.୧୨॥
ଷଷ୍ଟିତୀର୍ଥସହସ୍ରାଣି ଷଷ୍ଟିକୋଟ୍ୟସ୍ତଥୈବ ଚ ।
ପର୍ୱତସ୍ୟ ସମନ୍ତାତ୍ ତୁ ତିଷ୍ଠନ୍ତ୍ୟମରକଣ୍ଟକେ ॥ ୪୦.୧୩॥
ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ ଶୁଚିର୍ଭୂତ୍ୱା ଜିତକ୍ରୋଧୋ ଜିତେନ୍ଦ୍ରିୟଃ ।
ସର୍ୱହିଂସାନିବୃତ୍ତସ୍ତୁ ସର୍ୱଭୂତହିତେ ରତଃ ॥ ୪୦.୧୪॥
ଏବଂ ଶୁଦ୍ଧସମାଚାରୋ ଯସ୍ତୁ ପ୍ରାଣାନ୍ ସମୁତ୍ସୃଜେତ୍ ।
ତସ୍ୟ ପୁଣ୍ୟଫଲଂ ରାଜନ୍ ଶୃଣୁଷ୍ୱାବହିତୋ ନୃପ ॥ ୪୦.୧୫॥
ଶତବର୍ଷସହସ୍ରାଣି ସ୍ୱର୍ଗେ ମୋଦତି ପାଣ୍ଡବ ।
ସପ୍ସରୋଗଣସଂକୀର୍ଣୋ ଦିବ୍ୟସ୍ତ୍ରୀପରିବାରିତଃ ॥ ୪୦.୧୬॥
ଦିବ୍ୟଗନ୍ଧାନୁଲିପ୍ତଶ୍ଚ ଦିବ୍ୟପୁଷ୍ପୋପଶୋଭିତଃ ।
କ୍ରୀଡତେ ଦେବଲୋକେ ତୁ ଦୈବତୈଃ ସହ ମୋଦତେ ॥ ୪୦.୧୭॥
ତତଃ ସ୍ୱର୍ଗାତ୍ ପରିଭ୍ରଷ୍ଟୋ ରାଜା ଭବତି ଧାର୍ମିକଃ ।
ଗୃହଂ ତୁ ଲଭତେଽସୌ ବୈ ନାନାରତ୍ନସମନ୍ୱିତମ୍ ॥ ୪୦.୧୮॥
ସ୍ତମ୍ଭୈର୍ମଣିମୟୈର୍ଦିବ୍ୟୈର୍ୱଜ୍ରବୈଢୂର୍ୟଭୂଷିତମ୍ ।
ଆଲେଖ୍ୟବାହନୈଃ ଶୁଭ୍ରୈର୍ଦାସୀଦାସସମନ୍ୱିତମ୍ ॥ ୪୦.୧୯॥
ରାଜରାଜେଶ୍ୱରଃ ଶ୍ରୀମାନ୍ ସର୍ୱସ୍ତ୍ରୀଜନବଲ୍ଲଭଃ ।
ଜୀବେଦ୍ ବର୍ଷଶତଂ ସାଗ୍ରଂ ତତ୍ର ଭୋଗସମନ୍ୱିତଃ ॥ ୪୦.୨୦॥
ଅଗ୍ନିପ୍ରବେଶେଽଥ ଜଲେ ଅଥବାଽନଶନେ କୃତେ ।
ଅନିବର୍ତ୍ତିକା ଗତିସ୍ତସ୍ୟ ପବନସ୍ୟାମ୍ବରେ ଯଥା ॥ ୪୦.୨୧॥
ପଶ୍ଚିମେ ପର୍ୱତତଟେ ସର୍ୱପାପବିନାଶନଃ ।
ହ୍ରଦୋ ଜଲେଶ୍ୱରୋ ନାମ ତ୍ରିଷୁ ଲୋକେଷୁ ବିଶ୍ରୁତଃ ॥ ୪୦.୨୨॥
ତତ୍ର ପିଣ୍ଡପ୍ରଦାନେନ ସଂଧ୍ୟୋପାସନକର୍ମଣା ।
ଦଶବର୍ଷସହସ୍ରାଣି ତର୍ପିତାଃ ସ୍ୟୁର୍ନ ସଂଶୟଃ ॥ ୪୦.୨୩॥
ଦକ୍ଷିଣେ ନର୍ମଦାକୂଲେ କପିଲାଖ୍ୟା ମହାନଦୀ ।
ସରଲାର୍ଜୁନସଂଚ୍ଛନ୍ନା ନାତିଦୂରେ ବ୍ୟବସ୍ଥିତା ॥ ୪୦.୨୪॥
ସା ତୁ ପୁଣ୍ୟା ମହାଭାଗା ତ୍ରିଷୁ ଲୋକେଷୁ ବିଶ୍ରୁତା ।
ତତ୍ର କୋଟିଶତଂ ସାଗ୍ରଂ ତୀର୍ଥାନାଂ ତୁ ଯୁଧିଷ୍ଠିର ॥ ୪୦.୨୫॥
ତସ୍ମିଂସ୍ତୀର୍ଥେ ତୁ ଯେ ବୃକ୍ଷାଃ ପତିତାଃ କାଲପର୍ୟଯାତ୍ ।
ନର୍ମଦାତୋୟସଂସ୍ପୃଷ୍ଟାସ୍ତେ ଯାନ୍ତି ପରମାଂ ଗତିମ୍ ॥ ୪୦.୨୬॥
ଦ୍ୱିତୀୟା ତୁ ମହାଭାଗା ବିଶଲ୍ୟକରଣୀ ଶୁଭା ।
ତତ୍ର ତୀର୍ଥେ ନରଃ ସ୍ନାତ୍ୱା ବିଶଲ୍ୟୋ ଭବତି କ୍ଷଣାତ୍ ॥ ୪୦.୨୭॥
କପିଲା ଚ ବିଶଲ୍ୟା ଚ ଶ୍ରୂୟତେ ରାଜସତ୍ତମ ।
ଈଶ୍ୱରେଣ ପୁରା ପ୍ରୋକ୍ତା ଲୋକାନାଂ ହିତକାମ୍ୟଯା ॥ ୪୦.୨୮॥
ଅନାଶକଂ ତୁ ଯଃ କୁର୍ୟାତ୍ ତସ୍ମିଂସ୍ତୀର୍ଥେ ନରାଧିପ ।
ସର୍ୱପାପବିଶୁଦ୍ଧାତ୍ମା ରୁଦ୍ରଲୋକଂ ସ ଗଚ୍ଛତି ॥ ୪୦.୨୯॥
ତତ୍ର ସ୍ନାତ୍ୱା ନରୋ ରାଜନ୍ନଶ୍ୱମେଧଫଲଂ ଲଭେତ୍ ।
ଯେ ବସନ୍ତ୍ୟୁତ୍ତରେ କୂଲେ ରୁଦ୍ରଲୋକେ ବସନ୍ତି ତେ ॥ ୪୦.୩୦॥
ସରସ୍ୱତ୍ୟାଂ ଚ ଗଙ୍ଗାୟାଂ ନର୍ମଦାୟାଂ ଯୁଧିଷ୍ଠିର ।
ସମଂ ସ୍ନାନଂ ଚ ଦାନଂ ଚ ଯଥା ମେ ଶଂକରୋଽବ୍ରବୀତ୍ ॥ ୪୦.୩୧॥
ପରିତ୍ୟଜତି ଯଃ ପ୍ରଣାନ୍ ପର୍ୱତେଽମରକଣ୍ଟକେ ।
ବର୍ଷକୋଟିଶତଂ ସାଗ୍ରଂ ରୁଦ୍ରଲୋକେ ମହୀୟତେ ॥ ୪୦.୩୨॥
ନର୍ମଦାୟାଂ ଜଲଂ ପୁଣ୍ୟଂ ଫେନୋର୍ମିସମଲୀକୃତମ୍ ।
ପବିତ୍ରଂ ଶିରସା ଧୃତ୍ୱା ସର୍ୱପାପୈଃ ପ୍ରମୁଚ୍ୟତେ ॥ ୪୦.୩୩॥
ନର୍ମଦା ସର୍ୱତଃ ପୁଣ୍ୟା ବ୍ରହ୍ମହତ୍ୟାପହାରିଣୀ ।
ଅହୋରାତ୍ରୋପବାସେନ ମୁଚ୍ୟତେ ବ୍ରହ୍ମହତ୍ୟଯା ॥ ୪୦.୩୪॥
ଜାଲେଶ୍ୱରଂ ତୀର୍ଥବରଂ ସର୍ୱପାପବିନାଶନମ୍ ।
ତତ୍ର ଗତ୍ୱା ନିୟମବାନ୍ ସର୍ୱକାମାଂଲ୍ଲଭେନ୍ନରଃ ॥ ୪୦.୩୫॥
ଚନ୍ଦ୍ରସୂର୍ୟୋପରାଗେ ତୁ ଗତ୍ୱା ହ୍ୟମରକଣ୍ଟକମ୍ ।
ଅଶ୍ୱମେଧାଦ୍ ଦଶଗୁଣଂ ପୁଣ୍ୟମାପ୍ନୋତି ମାନବଃ ॥ ୪୦.୩୬॥
ଏଷ ପୁଣ୍ୟୋ ଗିରିବରୋ ଦେବଗନ୍ଧର୍ୱସେବିତଃ ।
ନାନାଦ୍ରୁମଲତାକୀର୍ଣୋ ନାନାପୁଷ୍ପୋପଶୋଭିତଃ ॥ ୪୦.୩୭॥
ତତ୍ର ସଂନିହିତୋ ରାଜନ୍ ଦେବ୍ୟା ସହ ମହେଶ୍ୱରଃ ।
ବ୍ରହ୍ମା ବିଷ୍ଣୁସ୍ତଥା ଚେନ୍ଦ୍ରୋ ବିଦ୍ୟାଧରଗଣୈଃ ସହ ॥ ୪୦.୩୮॥
ପ୍ରଦକ୍ଷିଣଂ ତୁ ଯଃ କୁର୍ୟାତ୍ ପର୍ୱତଂ ହ୍ୟମରକଣ୍ଟକମ୍ ।
ପୌଣ୍ଡରୀକସ୍ୟ ଯଜ୍ଞସ୍ୟ ଫଲଂ ପ୍ରାପ୍ନୋତି ମାନଃ ॥ ୪୦.୩୯॥
କାବେରୀ ନାମ ବିପୁଲା ନଦୀ କଲ୍ମଷନାଶିନୀ ।
ତତ୍ର ସ୍ନାତ୍ୱା ମହାଦେବମର୍ଚୟେଦ୍ ବୃଷଭଧ୍ୱଜମ୍ ।
ସଂଗମେ ନର୍ମଦାୟାସ୍ତୁ ରୁଦ୍ରଲୋକେ ମହୀୟତେ ॥ ୪୦.୪୦॥
ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
ଚତ୍ୱାରିଂଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୪୦॥
କୂର୍ମପୁରାଣଏ ଉତ୍ତରଭାଗେ ଏକଚତ୍ୱାରିଂଶତ୍ତମୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ମାର୍କଣ୍ଡେୟ ଉବାଚ
ନର୍ମଦା ସରିତାଂ ଶ୍ରେଷ୍ଠା ସର୍ୱପାପବିନାଶିନୀ ।
ମୁନିଭିଃ କଥିତା ପୂର୍ୱମୀଶ୍ୱରେଣ ସ୍ୱୟଂଭୁବା ॥ ୪୧.୧॥
ମୁନିଭିଃ ସଂସ୍ତୁତା ହ୍ୟେଷା ନର୍ମଦା ପ୍ରବରା ନଦୀ ।
ରୁଦ୍ରଗାତ୍ରାଦ୍ ବିନିଷ୍କ୍ରାନ୍ତା ଲୋକାନାଂ ହିତକାମ୍ୟଯା ॥ ୪୧.୨॥
ସର୍ୱପାପହରା ନିତ୍ୟଂ ସର୍ୱଦେବନମସ୍କୃତା ।
ସଂସ୍ତୁତା ଦେବଗନ୍ଧର୍ୱୈରପ୍ୟରୋଭିସ୍ତଥୈବ ଚ ॥ ୪୧.୩॥
ଉତ୍ତରେ ଚୈବ ତତ୍କୂଲେ ତୀର୍ଥଂ ତ୍ରୈଲୋକ୍ୟବିଶ୍ରୁତେ ।
ନାମ୍ନା ଭଦ୍ରେଶ୍ୱରଂ ପୁଣ୍ୟଂ ସର୍ୱପାପହରଂ ଶୁଭମ୍ ॥ ୪୧.୪॥
ତତ୍ର ସ୍ନାତ୍ୱା ନରୋ ରାଜନ୍ ଦୈବତୈଃ ସହ ମୋହତେ ।
ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ତୀର୍ଥମାମ୍ରାତକେଶ୍ୱରମ୍ ॥ ୪୧.୫॥
ତତ୍ର ସ୍ନାତ୍ୱା ନରୋ ରାଜନ୍ ଗୋସହସ୍ରଫଲଂ ଲଭେତ୍ ।
ତତୋଽଙ୍ଗାରକେଶ୍ୱରଂ ଗଚ୍ଛେନ୍ନିୟତୋ ନିୟତାୟନଃ ॥ ୪୧.୬॥
ସର୍ୱପାପବିଶୁଦ୍ଧାତ୍ମା ରୁଦ୍ରଲୋକେ ମହୀୟତେ ।
ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ ରାଜେନ୍ଦ୍ର କେଦାରଂ ନାମ ପୁଣ୍ୟଦମ୍ ॥ ୪୧.୭॥
ତତ୍ର ସ୍ନାତ୍ୱୋଦକଂ କୃତ୍ୱା ସର୍ୱାନ୍ କାମାନବାପ୍ନୁୟାତ୍ ।
ନିଷ୍ଫଲେଶଂତତୋ ଗଚ୍ଛେତ୍ ସର୍ୱପାପବିନାଶନମ୍ ॥ ୪୧.୮॥
ତତ୍ର ସ୍ନାତ୍ୱା ମହାରାଜ ରୁଦ୍ରଲୋକେ ମହୀୟତେ ।
ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ବାଣତୀର୍ଥମନୁତ୍ତମମ୍ ॥ ୪୧.୯॥
ତତ୍ର ପ୍ରାଣାନ୍ ପରିତ୍ୟଜ୍ୟ ରୁଦ୍ରଲୋକମବାପ୍ନୁୟାତ୍ ।
ତତଃ ପୁଷ୍କରିଣୀଂ ଗଚ୍ଛେତ୍ ସ୍ନାନଂ ତତ୍ର ସମାଚରେତ୍ ॥ ୪୧.୧୦॥
ତତ୍ର ସ୍ନାତ୍ୱା ନରୋ ରାଜନ୍ ସିଂହାସନପତିର୍ଭବେତ୍ ।
ଶକ୍ରତୀର୍ଥଂ ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ୍କୂଲେ ଚୈବ ତୁ ଦକ୍ଷିଣେ ॥ ୪୧.୧୧॥
ସ୍ନାତମାତ୍ରୋ ନରସ୍ତତ୍ର ଇନ୍ଦ୍ରସ୍ୟାର୍ଦ୍ଧାସନଂ ଲଭେତ୍ ।
ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଶୂଲଭେଦମିତି ଶ୍ରୁତମ୍ ॥ ୪୧.୧୨॥
ତତ୍ର ସ୍ନାତ୍ୱାର୍ଚୟେଦ୍ ଦେବଂ ଗୋସହସ୍ରଫଲଂ ଲଭେତ୍ ।
ଉପୋଷ୍ୟ ରଜନୀମେକାଂ ସ୍ନାନଂ କୃତ୍ୱା ଯଥାବିଧି ॥ ୪୧.୧୩॥
ଆରାଧୟେନ୍ମହାୟୋଗଂ ଦେବଂ ନାରାୟଣଂ ହରିମ୍ ।
ଗୋସହସ୍ରଫଲଂ ପ୍ରାପ୍ୟ ବିଷ୍ଣୁଲୋକଂ ସ ଗଚ୍ଛତି ॥ ୪୧.୧୪॥
ଋଷିତୀର୍ଥଂ ତତୋ ଗତ୍ୱା ସର୍ୱପାପହରଂ ନୃଣାମ୍ ।
ସ୍ନାତମାତ୍ରୋ ନରସ୍ତତ୍ର ଶିବଲୋକେ ମହୀୟତେ ॥ ୪୧.୧୫॥
ନାରଦସ୍ୟ ତୁ ତତ୍ରୈବ ତୀର୍ଥଂ ପରମଶୋଭନମ୍ ।
ସ୍ନାତମାତ୍ରୋ ନରସ୍ତତ୍ର ଗୋସହସ୍ରଫଲଂ ଲଭେତ୍ ॥ ୪୧.୧୬॥
ଯତ୍ର ତପ୍ତଂ ତପଃ ପୂର୍ୱଂ ନାରଦେନ ସୁରର୍ଷିଣା ।
ପ୍ରତୀସ୍ତସ୍ୟ ଦଦୌ ଯୋଗଂ ଦେବଦେବୋ ମହେଶ୍ୱରଃ ॥ ୪୧.୧୭॥
ବ୍ରହ୍ମଣା ନିର୍ମିତଂ ଲିଙ୍ଗଂ ବ୍ରହ୍ମେଶ୍ୱରମିତି ଶ୍ରୁତମ୍ ।
ଯତ୍ର ସ୍ନାତ୍ୱା ନରୋ ରାଜନ୍ ବ୍ରହ୍ମଲୋକେ ମହୀୟତେ ॥ ୪୧.୧୮॥
ଋଣତୀର୍ଥଂ ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ୍ ସ ଋଣାନ୍ମୁଚ୍ୟତେ ଧ୍ରୁବମ୍ ।
ବଟେଶ୍ୱରଂ ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ୍ ପର୍ୟାପ୍ତଂ ଜନ୍ମନଃ ଫଲମ୍ ॥ ୪୧.୧୯॥
ଭୀମେଶ୍ୱରଂ ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ୍ ସର୍ୱବ୍ୟାଧିବିନାଶନମ୍ ।
ସ୍ନାତମାତ୍ରୋ ନରସ୍ତତ୍ର ସର୍ୱଦୁଃଖୈଃ ପ୍ରମୁଚ୍ୟତେ ॥ ୪୧.୨୦॥
ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପିଙ୍ଗଲେଶ୍ୱରମୁତ୍ତମମ୍ ।
ଅହୋରାତ୍ରୋପବାସେନ ତ୍ରିରାତ୍ରଫଲମାପ୍ନୁୟାତ୍ ॥ ୪୧.୨୧॥
ତସ୍ମିଂମସ୍ତୀର୍ଥେ ତୁ ରାଜେନ୍ଦ୍ର କପିଲାଂ ଯଃ ପ୍ରୟଚ୍ଛତି ।
ଯାବନ୍ତି ତସ୍ୟା ରୋମାଣି ତତ୍ପ୍ରସୂତିକୁଲେଷୁ ଚ ॥ ୪୧.୨୨॥
ତାବଦ୍ ବର୍ଷସହସ୍ରାଣି ରୁଦ୍ରଲୋକେ ମହୀୟତେ ॥
ଯସ୍ତୁ ପ୍ରାଣପରିତ୍ୟାଗଂ କୁର୍ୟାତ୍ ତତ୍ର ନରାଧିପ ॥ ୪୧.୨୩॥
ଅକ୍ଷୟଂ ମୋଦତେ କାଲଂ ଯାବଚ୍ଚନ୍ଦ୍ରଦିବାକରୌ ।
ନର୍ମଦାତଟମାଶ୍ରିତ୍ୟ ଯେ ଚ ତିଷ୍ଠନ୍ତି ମାନବାଃ ॥ ୪୧.୨୪॥
ତେ ମୃତାଃ ସ୍ୱର୍ଗମାୟାନ୍ତି ସନ୍ତଃ ସୁକୃତିନୋ ଯଥା ।
ତତୋ ଦୀପ୍ତେଶ୍ୱରଂ ଗଚ୍ଛେଦ୍ ବ୍ୟାସତୀର୍ଥଂ ତପୋବନମ୍ ॥ ୪୧.୨୫॥
ନିବର୍ତ୍ତିତା ପୁରା ତତ୍ର ବ୍ୟାସଭୀତା ମହାନଦୀ ।
ହୁଂକାରିତା ତୁ ବ୍ୟାସେନ ଦକ୍ଷିଣେନ ତତୋ ଗତା ॥ ୪୧.୨୬॥
ପ୍ରଦକ୍ଷିଣଂ ତୁ ଯଃ କୁର୍ୟାତ୍ ତସ୍ମିଂସ୍ତୀର୍ଥେ ଯୁଧିଷ୍ଠିର ।
ପ୍ରୀତସ୍ତସ୍ୟ ଭବେଦ୍ ବ୍ୟାସୋ ବାଞ୍ଛିତଂ ଲଭତେ ଫଲମ୍ ॥ ୪୧.୨୭॥
ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଇକ୍ଷୁନଦ୍ୟାସ୍ତୁ ସଂଗମମ୍ ।
ତ୍ରୈଲୋକ୍ୟବିଶ୍ରୁତଂ ପୁଣ୍ୟଂ ତତ୍ର ସନ୍ନିହିତଃ ଶିବଃ ॥ ୪୧.୨୮॥
ତତ୍ର ସ୍ନାତ୍ୱା ନରୋ ରାଜନ୍ ଗାଣପତ୍ୟମବାପ୍ନୁୟାତ୍ ।
ସ୍କନ୍ଦତୀର୍ଥଂ ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ୍ ସର୍ୱପାପପ୍ରଣାଶନମ୍ ॥ ୪୧.୨୯॥
ଆଜନ୍ମନଃ କୃତଂ ପାପଂ ସ୍ନାତସ୍ତତ୍ର ବ୍ୟପୋହତି ।
ତତ୍ର ଦେବାଃ ସଗନ୍ଧର୍ୱା ଭର୍ଗାତ୍ମଜମନୁତ୍ତମମ୍ ॥ ୪୧.୩୦॥
ଉପାସତେ ମହାତ୍ମାନଂ ସ୍କନ୍ଦଂ ଶକ୍ତିଧିରଂ ପ୍ରଭୁମ୍ ।
ତତୋ ଗଚ୍ଛେଦାଙ୍ଗିରସଂ ସ୍ନାନଂ ତତ୍ର ସମାଚରେତ୍ ॥ ୪୧.୩୧॥
ଗୋସହସ୍ରଫଲଂ ପ୍ରାପ୍ୟ ରୁଦ୍ରଲୋକଂ ସ ଗଚ୍ଛତି ।
ଅଙ୍ଗିରା ଯତ୍ର ଦେବେଶଂ ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ରୋ ବୃଷଧ୍ୱଜମ୍ ॥ ୪୧.୩୨॥
ତପସାରାଧ୍ୟ ବିଶ୍ୱେଶଂ ଲବ୍ଧବାନ୍ ଯୋଗମୁତ୍ତମମ୍ ।
କୁଶତୀର୍ଥଂ ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ୍ ସର୍ୱପାପପ୍ରଣାଶନମ୍ ॥ ୪୧.୩୩॥
ସ୍ନାନଂ ତତ୍ର ପ୍ରକୁର୍ୱୀତ ଅଶ୍ୱମେଧଫଲଂ ଲଭେତ୍ ।
କୋଟିତୀର୍ଥଂ ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ୍ ସର୍ୱପାପପ୍ରଣାଶନମ୍ ॥ ୪୧.୩୪॥
ଆଜନ୍ମନଃ କୃତଂ ପାପଂ ସ୍ନାତସ୍ତତ୍ର ବ୍ୟପୋହତି ।
ଚନ୍ଦ୍ରଭାଗାଂ ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ୍ ସ୍ନାନଂ ତତ୍ର ସମାଚରେତ୍ ॥ ୪୧.୩୫॥
ସ୍ନାତମାତ୍ରୋ ନରସ୍ତତ୍ର ସୋମଲୋକେ ମହୀୟତେ ।
ନର୍ମଦାଦକ୍ଷିଣେ କୂଲେ ସଂଗମେଶ୍ୱରମୁତ୍ତମମ୍ ॥ ୪୧.୩୬॥
ତତ୍ର ସ୍ନାତ୍ୱା ନରୋ ରାଜନ୍ ସର୍ୱୟଜ୍ଞଫଲଂ ଲଭେତ୍ ।
ନର୍ମଦାୟୋତ୍ତରେ କୂଲେ ତୀର୍ଥଂ ପରମଶୋଭନମ୍ ॥ ୪୧.୩୭॥
ଆଦିତ୍ୟାୟତନଂ ରମ୍ୟମୀଶ୍ୱରେଣ ତୁ ଭାଷିତମ୍ ।
ତତ୍ର ସ୍ନାତ୍ୱା ତୁ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଦତ୍ତ୍ୱା ଦାନଂ ତୁ ଶକ୍ତିତଃ ॥ ୪୧.୩୮॥
ତସ୍ୟ ତୀର୍ଥପ୍ରଭାବେଣ ଲଭତେ ଚାକ୍ଷୟଂ ଫଲମ୍ ।
ଦରିଦ୍ରା ବ୍ୟାଧିତା ଯେ ତୁ ଯେ ଚ ଦୁଷ୍କୃତକର୍ମିଣଃ ॥ ୪୧.୩୯॥
ମୁଚ୍ୟନ୍ତେ ସର୍ୱପାପେଭ୍ୟଃ ସୂର୍ୟଲୋକଂ ପ୍ରୟାନ୍ତି ଚ ।
ମାତୃତୀର୍ଥଂ ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ୍ ସ୍ନାନଂ ତତ୍ର ସମାଚରେତ୍ ॥ ୪୧.୪୦॥
ସ୍ନାତମାତ୍ରୋ ନରସ୍ତତ୍ର ସ୍ୱର୍ଗଲୋକମବାପ୍ନୁୟାତ୍ ।
ତତଃ ପଶ୍ଚିମତୋ ଗଚ୍ଛେନ୍ମରୁଦାଲୟମୁତ୍ତମମ୍ ॥ ୪୧.୪୧॥
ତତ୍ର ସ୍ନାତ୍ୱା ତୁ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଶୁଚିର୍ଭୂତ୍ୱା ସମାହିତଃ ।
କାଞ୍ଚନଂ ତୁ ଦ୍ୱିଜୋ ଦଦ୍ୟାଦ୍ ଯଥାବିଭବବିସ୍ତରମ୍ ॥ ୪୧.୪୨॥
ପୁଷ୍ପକେଣ ବିମାନେନ ବାୟୁଲୋକଂ ସ ଗଚ୍ଛତି ।
ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଅହଲ୍ୟାତୀର୍ଥମୁତ୍ତମମ୍ ।
ସ୍ନାନମାତ୍ରାଦପ୍ସରୋଭିର୍ମୋଦତେ କାଲମକ୍ଷୟମ୍ ॥ ୪୧.୪୩॥
ଚୈତ୍ରମାସେ ତୁ ସମ୍ପ୍ରାପ୍ତେ ଶୁକ୍ଲପକ୍ଷେ ତ୍ରୟୋଦଶୀ ।
କାମଦେବଦିନେ ତସ୍ମିନ୍ନହଲ୍ୟାଂ ଯସ୍ତୁ ପୂଜୟେତ୍ ॥ ୪୧.୪୪॥
ଯତ୍ର ତତ୍ର ସମୁତ୍ପନ୍ନୋ ବରସ୍ତତ୍ର ପ୍ରିୟୋ ଭବେତ୍ ।
ସ୍ତ୍ରୀବଲ୍ଲଭୋ ଭବେଚ୍ଛ୍ରୀମାନ୍ କାମଦେବ ଇବାପରଃ ॥ ୪୧.୪୫॥
ଅୟୋଧ୍ୟାଂ ତୁ ସମାସାଦ୍ୟ ତୀର୍ଥଂ ଶକ୍ରସ୍ୟ ବିଶ୍ରୁତମ୍ ।
ସ୍ନାତମାତ୍ରୋ ନରସ୍ତତ୍ର ଗୋସହସ୍ରଫଲଂ ଲଭେତ୍ ॥ ୪୧.୪୬॥
ସୋମତୀର୍ଥଂ ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ୍ ସ୍ନାନଂ ତତ୍ର ସମାଚରେତ୍ ।
ସ୍ନାତମାତ୍ରୋ ନରସ୍ତତ୍ର ସର୍ୱପାପୈଃ ପ୍ରମୁଚ୍ୟତେ ॥ ୪୧.୪୭॥
ସୋମଗ୍ରହେ ତୁ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପାପକ୍ଷୟକରଂ ଭବେତ୍ ।
ତ୍ରୈଲୋକ୍ୟବିଶ୍ରୁତଂ ରାଜନ୍ ସୋମତୀର୍ଥଂ ମହାଫଲମ୍ ॥ ୪୧.୪୮॥
ଯସ୍ତୁ ଚାନ୍ଦ୍ରାୟଣଂ କୁର୍ୟାତ୍ ତତ୍ର ତୀର୍ଥେ ସମାହିତଃ ।
ସର୍ୱପାପବିଶୁଦ୍ଧାତ୍ମା ସୋମଲୋକଂ ସ ଗଚ୍ଛତି ॥ ୪୧.୪୯॥
ଅଗ୍ନିପ୍ରବେଶଂ ଯଃ କୁର୍ୟାତ୍ ସୋମତୀର୍ଥେ ନରାଧିପ ।
ଜଲେ ଚାନଶନଂ ବାପି ନାସୌ ମର୍ତ୍ୟୋଽଭିଜାୟତେ ॥ ୪୧.୫୦॥
ସ୍ତମ୍ଭତୀର୍ଥଂ ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ୍ ସ୍ନାନଂ ତତ୍ର ସମାଚରେତ୍ ।
ସ୍ନାତମାତ୍ରୋ ନରସ୍ତତ୍ର ସୋମଲୋକେ ମହୀୟତେ ॥ ୪୧.୫୧॥
ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ବିଷ୍ଣୁତୀର୍ଥମନୁତ୍ତମମ୍ ।
ଯୋଧନୀପୁରମାଖ୍ୟାତଂ ବିଷ୍ଣୋଃ ସ୍ଥାନମନୁତ୍ତମମ୍ ॥ ୪୧.୫୨॥
ଅସୁରା ଯୋଧିତାସ୍ତତ୍ର ବାସୁଦେବେନ କୋଟିଶଃ ।
ତତ୍ର ତୀର୍ଥଂ ସମୁତ୍ପନ୍ନଂ ବିଷ୍ଣୁଶ୍ରୀକୋ ଭବେଦିହ ॥ ୪୧.୫୩॥
ଅହୋରାତ୍ରୋପବାସେନ ବ୍ରହ୍ମହତ୍ୟାଂ ବ୍ୟପୋହତି ।
ନର୍ମଦାଦକ୍ଷିଣେ କୂଲେ ତୀର୍ଥଂ ପରମଶୋଭନମ୍ ॥ ୪୧.୫୪॥
କାମତୀର୍ଥମିତି ଖ୍ୟାତଂ ଯତ୍ର କାମୋଽର୍ଚୟଦ୍ ହରିମ୍ ।
ତସ୍ମିଂସ୍ତୀର୍ଥେ ନରଃ ସ୍ନାତ୍ୱା ଉପବାସପରାୟଣଃ ॥ ୪୧.୫୫॥
କୁସୁମାୟୁଧରୂପେଣ ରୁଦ୍ରୋଲୋକେ ମହୀୟତେ ।
ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ବ୍ରହ୍ମତୀର୍ଥମନୁତ୍ତମମ୍ ॥ ୪୧.୫୬॥
ଉମାହକମିତି ଖ୍ୟାତଂ ତତ୍ର ସଂତର୍ପୟେତ୍ ପିତୄନ୍ ।
ପୌର୍ଣମାସ୍ୟାମମାବାସ୍ୟାଂ ଶ୍ରାଦ୍ଧଂ କୁର୍ୟାଦ୍ ଯଥାବିଧି ॥ ୪୧.୫୭॥
ଗଜରୂପା ଶିଲା ତତ୍ର ତୋୟମଧ୍ୟେ ବ୍ୟବସ୍ଥିତା ।
ତସ୍ମିଂସ୍ତୁ ଦାପୟେତ୍ ପିଣ୍ଡାନ୍ ବୈଶାଖ୍ୟାଂତୁ ବିଶେଷତଃ ॥ ୪୧.୫୮॥
ସ୍ନାତ୍ୱା ସମାହିତମନା ଦମ୍ଭମାତ୍ସର୍ୟବର୍ଜିତଃ ।
ତୃପ୍ୟନ୍ତି ପିତରସ୍ତସ୍ୟ ଯାବତ୍ ତିଷ୍ଠତି ମେଦିନୀ ॥ ୪୧.୫୯॥
ବିଶ୍ୱେଶ୍ୱରଂ ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ୍ ସ୍ନାନଂ ତତ୍ର ସମାଚରେତ୍ ।
ସ୍ନାତମାତ୍ରୋ ନରସ୍ତତ୍ର ଗାଣପତ୍ୟପଦଂ ଲଭେତ୍ ॥ ୪୧.୬୦॥
ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଲିଙ୍ଗୋ ଯତ୍ର ଜନାର୍ଦନଃ ।
ତତ୍ର ସ୍ନାତ୍ୱା ତୁ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ବିଷ୍ଣୁଲୋକେ ମହୀୟତେ ॥ ୪୧.୬୧॥
ଯତ୍ର ନାରାୟଣୋ ଦେବୋ ମୁନୋନାଂ ଭାବିତାତ୍ମନାମ୍ ।
ସ୍ୱାତ୍ମାନଂ ଦର୍ଶୟାମାସ ଲିଙ୍ଗଂ ତତ୍ ପରମଂ ପଦମ୍ ॥ ୪୧.୬୨॥
ଅକୋଲ୍ଲଂତୁ ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ୍ ସର୍ୱପାପବିନାଶନମ୍ ।
ସ୍ନାନଂ ଦାନଂ ଚ ତତ୍ରୈବ ବ୍ରାହ୍ମଣାନାଂ ଚ ଭୋଜନମ୍ ॥ ୪୧.୬୩॥
ପିଣ୍ଡପ୍ରିଦାନଂ ଚ କୃତଂ ପ୍ରେତ୍ୟାନନ୍ତଫଲପ୍ରଦମ୍ ।
ତ୍ରିୟମ୍ବକେନ ତୋୟେନ ଯଶ୍ଚରୁଂ ଶ୍ରପୟେତ୍ ତତଃ ॥ ୪୧.୬୪॥
ଅକୋଲ୍ଲମୂଲେ ଦଦ୍ୟାଚ୍ଚ ପିଣ୍ଡାଂଶ୍ଚୈବ ଯଥାବିଧି ।
ତାରିତାଃ ପିତରସ୍ତେନ ତୃପ୍ୟନ୍ତ୍ୟାଚନ୍ଦ୍ରତାରକମ୍ ॥ ୪୧.୬୫॥
ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ତାପସେଶ୍ୱରମୁତ୍ତମମ୍ ।
ତତ୍ର ସ୍ନାତ୍ୱା ତୁ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରାପ୍ନୁୟାତ୍ ତପସଃ ଫଲମ୍ ॥ ୪୧.୬୬॥
ଶୁକ୍ଲତୀର୍ଥଂ ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ୍ ସର୍ୱପାପବିନାଶନମ୍ ।
ନାସ୍ତି ତେନ ସମନ୍ତୀର୍ଥଂ ନର୍ମଦାୟାଂ ଯୁଧିଷ୍ଠିର ॥ ୪୧.୬୭॥
ଦର୍ଶନାତ୍ ସ୍ପର୍ଶନାତ୍ ତସ୍ୟ ସ୍ନାନଦାନତପୋଜପାତ୍ ।
ହୋମାଚ୍ଚୈବୋପବାସାଚ୍ଚ ଶୁକ୍ଲତୀର୍ଥେ ମହତ୍ଫଲମ୍ ॥ ୪୧.୬୮॥
ଯୋଜନଂ ତତ୍ ସ୍ମୃତଂ କ୍ଷେତ୍ରଂ ଦେବଗନ୍ଧର୍ୱସେବିତମ୍ ।
ଶୁକ୍ଲତୀର୍ଥମିତି ଖ୍ୟାତଂ ସର୍ୱପାପବିନାଶନମ୍ ॥ ୪୧.୬୯॥
ପାଦପାଗ୍ରେଣ ଦୃଷ୍ଟେନ ବ୍ରହ୍ମହତ୍ୟାଂ ବ୍ୟପୋହତି ।
ଦେବ୍ୟା ସହ ସଦା ଭର୍ଗସ୍ତତ୍ର ତିଷ୍ଠତି ଶଂକରଃ ॥ ୪୧.୭୦॥
କୃଷ୍ଣପକ୍ଷେ ଚତୁର୍ଦଶ୍ୟାଂ ବୈଶାଖେ ମାସି ସୁବ୍ରତ ।
କୈଲାସାଚ୍ଚାଭିନିଷ୍କ୍ରମ୍ୟ ତତ୍ର ସନ୍ନିହିତୋ ହରଃ ॥ ୪୧.୭୧॥
ଦେବଦାନବଗନ୍ଧର୍ୱାଃ ସିଦ୍ଧବିଦ୍ୟାଧରାସ୍ତଥା ।
ଗଣାଶ୍ଚାପ୍ସରସୋ ନାଗାସ୍ତତ୍ର ତିଷ୍ଠନ୍ତି ପୁଂଗବାଃ ॥ ୪୧.୭୨॥
ରଞ୍ଜିତଂ ହି ଯଥା ବସ୍ତ୍ରଂ ଶୁକ୍ଲଂ ଭବତି ବାରିଣା ।
ଆଜନ୍ମନି କୃତଂ ପାପଂ ଶୁକ୍ଲତୀର୍ଥେ ବ୍ୟପୋହତି ॥ ୪୧.୭୩॥
ସ୍ନାନଂ ଦାନଂ ତପଃ ଶ୍ରାଦ୍ଧମନନ୍ତଂ ତତ୍ର ଦୃଶ୍ୟତେ ॥
ଶୁକ୍ଲତୀର୍ଥାତ୍ ପରଂ ତୀର୍ଥଂ ନ ଭବିଷ୍ୟତି ପାବନମ୍ ॥ ୪୧.୭୪॥
ପୂର୍ୱେ ବୟସି କର୍ମାଣି କୃତ୍ୱା ପାପାନି ମାନବଃ ।
ଅହୋରାତ୍ରୋପବାସେନ ଶୁକ୍ଲତୀର୍ଥେ ବ୍ୟପୋହତି ॥ ୪୧.୭୫॥
କାର୍ତ୍ତିକସ୍ୟ ତୁ ମାସସ୍ୟ କୃଷ୍ଣପକ୍ଷେ ଚତୁର୍ଦଶୀ ।
ଘୃତେନ ସ୍ନାପୟେଦ୍ ଦେବମୁପୋଷ୍ୟ ପରମେଶ୍ୱରମ୍ ॥ ୪୧.୭୬॥
ଏକବିଂଶତ୍କୁଲୋପେତୋ ନ ଚ୍ୟବେଦୀଶ୍ୱରାଲୟାତ୍ ।
ତପସା ବ୍ରହ୍ମଚର୍ୟେଣ ଯଜ୍ଞଦାନେନ ବା ପୁନଃ ॥ ୪୧.୭୭॥
ନ ତାଂ ଗତିମବାପ୍ନୋତି ଶୁକ୍ଲତୀର୍ଥେ ତୁ ଯାଂ ଲଭେତ୍ ।
ଶୁକ୍ଲତୀର୍ଥଂ ମହାତୀର୍ଥମୃଷିସିଦ୍ଧନିଷେବିତମ୍ ॥ ୪୧.୭୮॥
ତତ୍ର ସ୍ନାତ୍ୱା ନରୋ ରାଜନ୍ ପୁନର୍ଜନ୍ମ ନ ବିନ୍ଦତି ।
ଅୟନେ ବା ଚତୁର୍ଦଶ୍ୟାଂ ସଂକ୍ରାନ୍ତୌ ବିଷୁବେ ତଥା ॥ ୪୧.୭୯॥
ସ୍ନାତ୍ୱା ତୁ ସୋପବାସଃ ସନ୍ ବିଜିତାତ୍ମା ସମାହିତଃ ।
ଦାନଂ ଦଦ୍ୟାଦ୍ ଯଥାଶକ୍ତି ପ୍ରୀୟେତାଂ ହରିଶଂକରୌ ॥ ୪୧.୮୦॥
ଏତତ୍ ତୀର୍ଥପ୍ରଭାବେଣ ସର୍ୱଂ ଭବତି ଚାକ୍ଷୟମ୍ ।
ଅନାଥଂ ଦୁର୍ଗତଂ ବିପ୍ରଂ ନାଥବନ୍ତମଥାପି ବା ॥ ୪୧.୮୧॥
ଉଦ୍ୱାଦୟତି ଯସ୍ତୀର୍ଥେ ତସ୍ୟ ପୁଣ୍ୟଫଲଂ ଶୃଣୁ ।
ଯାବତ୍ ତଦ୍ରୋମସଂଖ୍ୟା ତୁ ତତ୍ପ୍ରସୂତିକୁଲେଷୁ ଚ ॥ ୪୧.୮୨॥
ତାବଦ୍ ବର୍ଷସହସ୍ରାଣି ରୁଦ୍ରଲୋକେ ମହୀୟତେ ।
ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଯମତୀର୍ଥ ମନୁତ୍ତମମ୍ ॥ ୪୧.୮୩॥
କୃଷ୍ଣପକ୍ଷେ ଚତୁର୍ଦଶ୍ୟାଂ ମାଘମାସେ ଯୁଧିଷ୍ଠିର ।
ସ୍ନାନଂ କୃତ୍ୱା ନକ୍ତଭୋଜୀ ନ ପଶ୍ୟେଦ୍ ଯୋନିସଙ୍କଟମ୍ ॥ ୪୧.୮୪॥
ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଏରଣ୍ଡୀତୀର୍ଥମୁତ୍ତମମ୍ ।
ସଂଗମେ ତୁ ନରଃ ସ୍ନାୟାଦୁପବାସପରାୟଣଃ ॥ ୪୧.୮୫॥
ବ୍ରାହ୍ମଣଂ ଭୋଜୟେଦେକଂ କୋଟିର୍ଭବତି ଭୋଜିତାଃ ।
ଏରଣ୍ଡୀସଂଗମେ ସ୍ନାତ୍ୱା ଭକ୍ତିଭାବାତ୍ତୁ ରଞ୍ଜିତଃ ॥ ୪୧.୮୬॥
ମୃତ୍ତିକାଂ ଶିରସି ସ୍ଥାପ୍ୟ ଅବଗାହ୍ୟ ଚ ତଜ୍ଜଲମ୍ ।
ନର୍ମଦୋଦକସଂମିଶ୍ରଂ ମୁଚ୍ୟତେ ସର୍ୱକିଲ୍ବିଷୈଃ ॥ ୪୧.୮୭॥
ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ତୀର୍ଥଂ କଲ୍ଲୋଲକେଶ୍ୱରମ୍ ।
ଗଙ୍ଗାବତରତେ ତତ୍ର ଦିନେ ପୁଣ୍ୟେ ନ ସଂଶୟଃ ॥ ୪୧.୮୮॥
ତତ୍ର ସ୍ନାତ୍ୱା ଚ ପୀତ୍ୱା ଚ ଦତ୍ତ୍ୱା ଚୈବ ଯଥାବିଧି ।
ସର୍ୱପାପବିନିର୍ମୁକ୍ତୋ ବ୍ରହ୍ମଲୋକେ ମହୀୟତେ ॥ ୪୧.୮୯॥
ନନ୍ଦିତୀର୍ଥଂ ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ୍ ସ୍ନାନଂ ତତ୍ର ସମାଚରେତ୍ ।
ପ୍ରୀୟତେ ତସ୍ୟ ନନ୍ଦୀଶଃ ସୋମଲୋକେ ମହୀୟତେ ॥ ୪୧.୯୦॥
ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ତୀର୍ଥଂ ତ୍ୱନରକଂ ଶୁଭମ୍ ।
ତତ୍ର ସ୍ନାତ୍ୱା ନରୋ ରାଜନ୍ ନରକଂ ନୈବ ପଶ୍ୟତି ॥ ୪୧.୯୧॥
ତସ୍ମିଂସ୍ତୀର୍ଥେ ତୁ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ସ୍ୱାନ୍ୟସ୍ଥୀନି ବିନିକ୍ଷିପେତ୍ ।
ରୂପବାନ୍ ଜାୟତେ ଲୋକେ ଧନଭୋଗସମନ୍ୱିତଃ ॥ ୪୧.୯୨॥
ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ ରାଜେନ୍ଦ୍ର କପିଲାତୀର୍ଥମୁତ୍ତମମ୍ ।
ତତ୍ର ସ୍ନାତ୍ୱା ନରୋ ରାଜନ୍ ଗୋସହସ୍ରଫଲଂ ଲଭେତ୍ ॥ ୪୧.୯୩॥
ଜ୍ୟେଷ୍ଠମାସେ ତୁ ସମ୍ପ୍ରାପ୍ତେ ଚତୁର୍ଦଶ୍ୟାଂ ବିଶେଷତଃ ।
ତତ୍ରୋପୋଷ୍ୟ ନରୋ ଭକ୍ତ୍ୟା ଦଦ୍ୟାଦ୍ ଦୀପଂ ଘୃତେନ ତୁ ॥ ୪୧.୯୪॥
ଘୃତେନ ସ୍ନାପୟେଦ୍ ରୁଦ୍ରଂ ସଘୃତଂ ଶ୍ରୀଫଲଂ ଦହେତ୍ ।
ଘଣ୍ଟାଭରଣସଂୟୁକ୍ତାଂ କପିଲାଂ ବୈ ପ୍ରଦାପୟେତ୍ ॥ ୪୧.୯୫॥
ସର୍ୱାଭରଣସଂୟୁକ୍ତଃ ସର୍ୱଦେବନମସ୍କୃତଃ ।
ଶିବତୁଲ୍ୟବଲୋ ଭୂତ୍ୱା ଶିବବତ୍ କ୍ରୀଡତେ ଚିରମ୍ ॥ ୪୧.୯୬॥
ଅଙ୍ଗାରକଦିନେ ପ୍ରାପ୍ତେ ଚତୁର୍ଥ୍ୟାଂ ତୁ ବିଶେଷତଃ ।
ସ୍ନାପୟିତ୍ୱା ଶିବଂ ଦଦ୍ୟାଦ୍ ବ୍ରାହ୍ମଣେଭ୍ୟସ୍ତୁ ଭୋଜନମ୍ ॥ ୪୧.୯୭॥
ସର୍ୱଭୋଗସମାୟୁକ୍ତୋ ବିମାନେ ସର୍ୱକାମିକେ ।
ଗତ୍ୱା ଶକ୍ରସ୍ୟ ଭବନଂ ଶକ୍ରେଣ ସହ ମୋଦତେ ॥ ୪୧.୯୮॥
ତତଃ ସ୍ୱର୍ଗାତ୍ ପରିଭ୍ରଷ୍ଟୋ ଧନବାନ୍ ଭୋଗବାନ୍ ଭବେତ୍ ।
ଅଙ୍ଗାରକନବମ୍ୟାଂ ତୁ ଅମାବାସ୍ୟାଂ ତଥୈବ ଚ ॥ ୪୧.୯୯॥
ସ୍ନାପୟେତ୍ ତତ୍ର ଯତ୍ନେନ ରୂପବାନ୍ ସୁଭଗୋ ଭବେତ୍ ।
ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଗଣେଶ୍ୱରମନୁତ୍ତମମ୍ ॥ ୪୧.୧୦୦॥
ଶ୍ରାବଣେ ମାସୀ ସମ୍ପ୍ରାପ୍ତେ କୃଷ୍ଣପକ୍ଷେ ଚତୁର୍ଦଶୀ ।
ସ୍ନାତମାତ୍ରୋ ନରସ୍ତତ୍ର ରୁଦ୍ରଲୋକେ ମହୀୟତେ ॥ ୪୧.୧୦୧॥
ପିତୄଣାଂ ତର୍ପଣଂ କୃତ୍ୱା ମୁଚ୍ୟତେ ସ? ଋଣତ୍ରୟାତ୍ ।
ଗଙ୍ଗେଶ୍ୱରସମୀପେ ତୁ ଗଙ୍ଗାବଦନମୁତ୍ତମମ୍ ॥ ୪୧.୧୦୨॥
ଅକାମୋ ବା ସକାମୋ ବା ତତ୍ର ସ୍ନାତ୍ୱା ତୁ ମାନବଃ ।
ଆଜନ୍ମଜନିତୈଃ ପାପୈର୍ମୁଚ୍ୟତେ ନାତ୍ର ସଂଶୟଃ ॥ ୪୧.୧୦୩॥
ତସ୍ୟ ବୈ ପଶ୍ଚିମେ ଦେଶେ ସମୀପେ ନାତିଦୂରତଃ ।
ଦଶାଶ୍ୱମେଧିକଂ ତୀର୍ଥଂ ତ୍ରିଷୁ ଲୋକେଷୁ ବିଶ୍ରୁତମ୍ ॥ ୪୧.୧୦୪॥
ଉପୋଷ୍ୟ ରଜନୀମେକାଂ ମାସି ଭାଦ୍ରପଦେ ଶୁଭେ ।
ଅମାବସ୍ୟାଂ ନରଃ ସ୍ନାତ୍ୱା ପୂଜୟେଦ୍ ବୃଷଭଧ୍ୱଜମ୍ ॥ ୪୧.୧୦୫॥
କାଞ୍ଚନେନ ବିମାନେନ କିଙ୍କିଣୀଜାଲମାଲିନା ।
ଗତ୍ୱା ରୁଦ୍ରପୁରଂ ରମ୍ୟଂ ରୁଦ୍ରେଣ ସହ ମୋଦତେ ॥ ୪୧.୧୦୬॥
ସର୍ୱତ୍ର ସର୍ୱଦିବସେ ସ୍ନାନଂ ତତ୍ର ସମାଚରେତ୍ ।
ପିତୄଣାଂ ତର୍ପଣଂ କୁର୍ୟାଦଶ୍ୱମେଧଫଲଂ ଲଭେତ୍ ॥ ୪୧.୧୦୭॥
ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
ଏକଚତ୍ୱାରିଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୪୧॥
କୂର୍ମପୁରାଣଏ ଉତ୍ତରଭାଗେ ଦ୍ୱିଚତ୍ୱାରିଂଶତ୍ତମୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ମାର୍କଣ୍ଡେୟ ଉବାଚ
ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଭୃଗୁତୀର୍ଥ ମନୁତ୍ତମମ୍ ।
ତତ୍ର ଦେବୋ ଭୃଗୁଃ ପୁର୍ୱଂ ରୁଦ୍ରମାରାଧୟତ୍ ପୁରା ॥ ୪୨.୧॥
ଦର୍ଶନାତ୍ ତସ୍ୟ ଦେବସ୍ୟ ସଦ୍ୟଃ ପାପାତ୍ ପ୍ରମୁଚ୍ୟତେ ।
ଏତତ୍ କ୍ଷେତ୍ରଂ ସୁବିପୁଲଂ ସର୍ୱପାପପ୍ରଣାଶନମ୍ ॥ ୪୨.୨॥
ତତ୍ର ସ୍ନାତ୍ୱା ଦିବଂ ଯାନ୍ତି ଯେ ମୃତାସ୍ତେଽପୁନର୍ଭବାଃ ।
ଉପାନହୋସ୍ତଥା ଯୁଗ୍ମଂ ଦେୟମନ୍ନଂ ସକାଞ୍ଚନମ୍ ॥ ୪୨.୩॥
ଭୋଜନଂ ଚ ଯଥାଶକ୍ତି ତଦସ୍ୟାକ୍ଷୟମୁଚ୍ୟତେ ।
କ୍ଷରନ୍ତି ସର୍ୱଦାନାନି ଯଜ୍ଞଦାନଂ ତପଃ କ୍ରିୟା ॥ ୪୨.୪॥
ଅକ୍ଷୟଂ ତତ୍ ତପସ୍ତପ୍ତଂ ଭୃଗୁତୀର୍ଥେ ଯୁଧିଷ୍ଠିର ।
ତସ୍ୟୈବ ତପସୋଗ୍ରେଣ ତୁଷ୍ଟେନ ତ୍ରିପୁରାରିଣା ॥ ୪୨.୫॥
ସାନ୍ନିଧ୍ୟଂ ତତ୍ର କଥିତଂ ଭୃଗୁତୀର୍ଥେ ଯୁଧିଷ୍ଠିର ।
ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଗୌତମେଶ୍ୱରମୁତ୍ତମମ୍ ॥ ୪୨.୬॥
ଯତ୍ରାରାଧ୍ୟ ତ୍ରିଶୂଲାଙ୍କଂ ଗୌତମଃ ସିଦ୍ଧିମାପ୍ତବାନ୍ ।
ତତ୍ର ସ୍ନାତ୍ୱା ନରୋ ରାଜନ୍ ଉପବାସପରାୟଣଃ ॥ ୪୨.୭॥
କାଞ୍ଚନେନ ବିମାନେନ ବ୍ରହ୍ମଲୋକେ ମହୀୟତେ ।
ବୃଷୋତ୍ସର୍ଗଂ ତତୋ ଗଚ୍ଛେଚ୍ଛାଶ୍ୱତଂ ପଦମାପ୍ନୁୟାତ୍ ॥ ୪୨.୮॥
ନ ଜାନନ୍ତି ନରା ମୂଢା ବିଷ୍ଣୋର୍ମାୟାବିମୋହିତାଃ ।
ଧୌତପାପଂ ତତୋ ଗଚ୍ଛେଦ୍ ଧୌତଂ ଯତ୍ର ବୃଷେଣ ତୁ ॥ ୪୨.୯॥
ନର୍ମଦାୟାଂ ସ୍ଥିତଂ ରାଜନ୍ ସର୍ୱପାତକନାଶନମ୍ ।
ତତ୍ର ତୀର୍ଥେ ନରଃ ସ୍ନାତ୍ୱା ବ୍ରହ୍ମହତ୍ୟାଂ ବ୍ୟପୋହତି ॥ ୪୨.୧୦॥
ତତ୍ର ତୀର୍ଥେ ତୁ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରାଣତ୍ୟାଗଂ କରୋତି ଯଃ ।
ଚତୁର୍ଭୁଜସ୍ତ୍ରିନେତ୍ରଶ୍ଚ ହରତୁଲ୍ୟବଲୋ ଭବେତ୍ ॥ ୪୨.୧୧॥
ବସେତ୍ କଲ୍ପାୟୁତଂ ସାଗ୍ରଂ ଶିବତୁଲ୍ୟପରାକ୍ରମଃ ।
କାଲେନ ମହତା ଜାତଃ ପୃଥିବ୍ୟାମେକରାଡ୍ ଭବେତ୍ ॥ ୪୨.୧୨॥
ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ହଂସତୀର୍ଥ ମନୁତ୍ତମମ୍ ।
ତତ୍ର ସ୍ନାତ୍ୱା ନରୋ ରାଜନ୍ ବ୍ରହ୍ମଲୋକେ ମହୀୟତେ ॥ ୪୨.୧୩॥
ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ସିଦ୍ଧୋ ଯତ୍ର ଜନାର୍ଦନଃ ।
ବରାହତୀର୍ଥ ମାଖ୍ୟାତଂ ବିଷ୍ଣୁଲୋକଗତିପ୍ରଦମ୍ ॥ ୪୨.୧୪॥
ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଚନ୍ଦ୍ରତୀର୍ଥମନୁତ୍ତମମ୍ ।
ପୌର୍ଣମାସ୍ୟାଂ ବିଶେଷେଣ ସ୍ନାନଂ ତତ୍ର ସମାଚରେତ୍ ॥ ୪୨.୧୫॥
ସ୍ନାତମାତ୍ରୋ ନରସ୍ତତ୍ର ପୃଥିବ୍ୟାମେକରାଡ୍ ଭବେତ୍ ।
ଦେବତୀର୍ଥ ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ୍ ସର୍ୱଦେବନମକୃତମ୍ ॥ ୪୨.୧୬॥
ତତ୍ର ସ୍ନାତ୍ୱା ଚ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଦୈବତୈଃ ସହ ମୋଦତେ ।
ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଶଙ୍କିତୀର୍ଥମନୁତ୍ତମମ୍ ॥ ୪୨.୧୭॥
ଯତ୍ ତତ୍ର ଦୀୟତେ ଦାନଂ ସର୍ୱଂ କୋଟିଗୁଣଂ ଭବେତ୍ ।
ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ତୀର୍ଥଂ ପୈତାମହଂ ଶୁଭମ୍ ॥ ୪୨.୧୮॥
ଯତ୍ତତ୍ର କ୍ରିୟତେ ଶ୍ରାଦ୍ଧଂ ସର୍ୱଂ ତଦକ୍ଷୟଂ ଭବେତ୍ ।
ସାବିତ୍ରୀତୀର୍ଥମାସାଦ୍ୟ ଯସ୍ତୁ ପ୍ରାଣାନ୍ ପରିତ୍ୟଜେତ୍ ॥ ୪୨.୧୯॥
ବିଧୂୟ ସର୍ୱପାପାନି ବ୍ରହ୍ମଲୋକେ ମହୀୟତେ ।
ମନୋହରଂ ତୁ ତତ୍ରୈବ ତୀର୍ଥଂ ପରମଶୋଭନମ୍ ॥ ୪୨.୨୦॥
ସ୍ନାତ୍ୱା ତତ୍ର ନରୋ ରାଜନ୍ ରୁଦ୍ରଲୋକେ ମହୀୟତେ ।
ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ ରାଜେନ୍ଦ୍ର କନ୍ୟାତୀର୍ଥମନୁତ୍ତମମ୍ ॥ ୪୨.୨୧॥
ସ୍ନାତ୍ୱା ତତ୍ର ନରୋ ରାଜନ୍ସର୍ୱପାରୈଃ ପ୍ରମୁଚ୍ୟତେ ।
ଶୁକ୍ଲପକ୍ଷେ ତୃତୀୟାୟାଂ ସ୍ନାନମାତ୍ରଂ ସମାଚରେତ୍ ॥ ୪୨.୨୨॥
ସ୍ନାତମାତ୍ରୋ ନରସ୍ତତ୍ର ପୃତିବ୍ୟାମେକରାଡ୍ ଭବେତ୍ ।
ସ୍ୱର୍ଗବିନ୍ଦୁଂ ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ୍ତୀର୍ଥଂ ଦେବନମସ୍କୃତମ୍ ॥ ୪୨.୨୩॥
ତତ୍ର ସ୍ନାତ୍ୱା ନରୋ ରାଜନ୍ ଦୁର୍ଗତିଂ ନୈବ ଗଚ୍ଛତି ।
ଅପ୍ସରେଶଂ ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ୍ ସ୍ନାନଂ ତତ୍ର ସମାଚରେତ୍ ॥ ୪୨.୨୪॥
କ୍ରୀଡତେ ନାକଲୋକସ୍ଥୋ ହ୍ୟପ୍ସରୋଭିଃ ସ ମୋଦତେ ।
ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଭାରଭୂତିମନୁତ୍ତମମ୍ ॥ ୪୨.୨୫॥
ଉପୋଷିତୋଽର୍ଚୟେଦୀଶଂ ରୁଦ୍ରଲୋକେ ମହୀୟତେ ।
ଅସ୍ମିଂସ୍ତୀର୍ଥେ ମୃତୋ ରାଜନ୍ ଗାଣପତ୍ୟମବାପ୍ନୁୟାତ୍ ॥ ୪୨.୨୬॥
କାର୍ତ୍ତିକେ ମାସି ଦେବେଶମର୍ଚୟେତ୍ ପାର୍ୱତୀପତିମ୍ ।
ଅଶ୍ୱମେଧାଦ୍ ଦଶଗୁଣଂ ପ୍ରବଦନ୍ତି ମନୀଷିଣଃ ॥ ୪୨.୨୭॥
ବୃଷଭଂ ଯଃ ପ୍ରୟଚ୍ଛେତ ତତ୍ର କୁନ୍ଦେନ୍ଦୁସପ୍ରଭମ୍ ।
ବୃଷୟୁକ୍ତେନ ଯାନେନ ରୁଦ୍ରଲୋକଂ ସ ଗଚ୍ଛତି ॥ ୪୨.୨୮॥
ଏତତ୍ ତୀର୍ଥଂ ସମାସାଦ୍ୟ ଯସ୍ତୁ ପ୍ରାଣାନ୍ ପରିତ୍ୟଜେତ୍ ।
ସର୍ୱପାପବିଶୁଦ୍ଧାତ୍ମା ରୁଦ୍ରଲୋକଂ ସ ଗଚ୍ଛତି ॥ ୪୨.୨୯॥
ଜଲପ୍ରବେଶଂ ଯଃ କୁର୍ୟାତ୍ ତସ୍ମିଂସ୍ତୀର୍ଥେ ନରାଧିପ ।
ହଂସୟୁକ୍ତେନ ଯାନେନ ସ୍ୱର୍ଗଲୋକଂ ସ ଗଚ୍ଛତି ॥ ୪୨.୩୦॥
ଏରଣ୍ଡ୍ୟା ନର୍ମଦାୟାସ୍ତୁ ସଂଗମଂ ଲୋକବିଶ୍ରୁତମ୍ ।
ତଚ୍ଚ ତୀର୍ଥଂ ମହାପୁଣ୍ୟଂ ସର୍ୱପାପପ୍ରଣାଶନମ୍ ॥ ୪୨.୩୧॥
ଉପବାସକୃତୋ ଭୂତ୍ୱା ନିତ୍ୟଂ ବ୍ରତପରାୟଣଃ ।
ତତ୍ର ସ୍ନାତ୍ୱା ତୁ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ମୁଚ୍ୟତେ ବ୍ରହ୍ମହତ୍ୟଯା ॥ ୪୨.୩୨॥
ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ନର୍ମଦୋଦଧିସଂଗମମ୍ ।
ଜମଦଗ୍ନିରିତି ଖ୍ୟାତଃ ସିଦ୍ଧୋ ଯତ୍ର ଜନାର୍ଦନଃ ॥ ୪୨.୩୩॥
ତତ୍ର ସ୍ନାତ୍ୱା ନରୋ ରାଜନ୍ ନର୍ମଦୋଦଧିସଂଗମେ ।
ତ୍ରିଗୁଣଂ ଚାଶ୍ୱମେଧସ୍ୟ ଫଲଂ ପ୍ରାପ୍ନୋତି ମାନବଃ ॥ ୪୨.୩୪॥
ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପିଙ୍ଗଲେଶ୍ୱରମୁତ୍ତମମ୍ ।
ତତ୍ର ସ୍ନାତ୍ୱା ନରୋ ରାଜନ୍ ରୁଦ୍ରଲୋକେ ମହୀୟତେ ॥ ୪୨.୩୫॥
ତତ୍ରୋପବାସଂ ଯଃ କୃତ୍ୱା ପଶ୍ୟେତ ବିମଲେଶ୍ୱରମ୍ ।
ସପ୍ତଜନ୍ମକୃତଂ ପାପଂ ହିତ୍ୱା ଯାତି ଶିବାଲୟମ୍ ॥ ୪୨.୩୬॥
ତତୋ ଗଚ୍ଛେତ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଅଲିକାତୀର୍ଥମୁତ୍ତମମ୍ ।
ଉପୋଷ୍ୟ ରଜନୀମେକାଂ ନିୟତୋ ନିୟତାଶନଃ ॥ ୪୨.୩୭॥
ଅସ୍ୟ ତୀର୍ଥସ୍ୟ ମାହାତ୍ମ୍ୟାନ୍ମୁଚ୍ୟତେ ବ୍ରହ୍ମହତ୍ୟଯା ।
ଏତାନି ତବ ସଂକ୍ଷେପାତ୍ ପ୍ରାଧାନ୍ୟାତ୍ କଥିତାନି ତୁ ॥ ୪୨.୩୮॥
ନ ଶକ୍ୟା ବିସ୍ତରାଦ୍ ବକ୍ତୁଂ ସଂଖ୍ୟା ତୀର୍ଥେଷୁ ପାଣ୍ଡବ ।
ଏଷା ପବିତ୍ରା ବିମଲା ନଦୀ ତ୍ରୈଲୋକ୍ୟବିଶ୍ରୁତା ॥ ୪୨.୩୯॥
ନର୍ମଦା ସରିତାଂ ଶ୍ରେଷ୍ଠା ମହାଦେବସ୍ୟ ବଲ୍ଲଭା ।
ମନସା ସଂସ୍ମରେଦ୍ୟସ୍ତୁ ନର୍ମଦାଂ ବୈ ଯୁଧିଷ୍ଠିର ॥ ୪୨.୪୦॥
ଚାନ୍ଦ୍ରାୟଣଶତଂ ସାଗ୍ରଂ ଲଭତେ ନାତ୍ର ସଂଶୟଃ ।
ଅଶ୍ରଦ୍ଦଧାନାଃ ପୁରୁଷା ନାସ୍ତିକ୍ୟଂ ଘୋରମାଶ୍ରିତାଃ ॥ ୪୨.୪୧॥
ପତନ୍ତି ନରକେ ଘୋରେ ଇତ୍ୟାହ ପରମେଶ୍ୱରଃ ।
ନର୍ମଦାଂ ସେବତେ ନିତ୍ୟଂ ସ୍ୱୟଂ ଦେବୋ ମହେଶ୍ୱରଃ ।
ତେନ ପୁଣ୍ୟା ନଦୀ ଜ୍ଞେୟା ବ୍ରହ୍ମହତ୍ୟାପହାରିଣୀ ॥ ୪୨.୪୨॥
ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
ଦ୍ୱିଚତ୍ୱାରିଂଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୪୨॥
କୂର୍ମପୁରାଣଏ ଉତ୍ତରଭାଗେ ତ୍ରିଚତ୍ୱାରିଂଶତ୍ତମୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ଇଦଂ ତ୍ରୈଲୋକ୍ୟବିଖ୍ୟାତଂ ତୀର୍ଥଂ ନୈମିଶମୁତ୍ତମମ୍ ।
ସୂତ ଉବାଚ
ମହାଦେବପ୍ରିୟକରଂ ମହାପାତକନାଶନମ୍ ॥ ୪୩.୧॥
ମହାଦେବଂ ଦିଦୃକ୍ଷୂଣାମୃଷୀଣଣା ପରମେଷ୍ଠିନାମ୍ ।
ବ୍ରହାମଣା ନିର୍ମିତଂ ସ୍ଥାନଂ ତପସ୍ତପ୍ତୁଂ ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମାଃ ॥ ୪୩.୨॥
ମରୀଚୟୋଽତ୍ରୟେ ବିପ୍ରା ବସିଷ୍ଠାଃ କ୍ରତବସ୍ତଥା ।
ଭୃଗବୋଽଙ୍ଗିରସଃ ପୂର୍ୱଂ ବ୍ରହ୍ମାଣଂ କମଲୋଦ୍ଭବମ୍ ॥ ୪୩.୩॥
ସମେତ୍ୟ ସର୍ୱବରଦଂ ଚତୁର୍ମୂର୍ତି ଚତୁର୍ମୁଖମ୍ ।
ପୃଚ୍ଛନ୍ତି ପ୍ରଣିପତ୍ୟୈନଂ ବିଶ୍ୱକର୍ମାଣମଚ୍ୟୁତମ୍ ॥ ୪୩.୪॥
ଷଟ୍କୁଲୀୟା ଊଚୁଃ ।
ଭଗବନ୍ ଦେବମୀଶାନଂ ତମେବୈକଂ କପର୍ଦିନମ୍ ।
କେନୋପାୟେନ ପଶ୍ୟାମୋ ବ୍ରୂହି ଦେବନମସ୍ତବ ॥ ୪୩.୫॥
ବ୍ରହ୍ମୋବାଚ ।
ସତ୍ରଂ ସହସ୍ରମାସଧ୍ୱଂ ବାଙ୍ମନୋଦୋଷବର୍ଜିତାଃ ।
ଦେଶଂ ଚ ବଃ ପ୍ରବକ୍ଷ୍ୟାମି ଯସ୍ମିନ୍ ଦେଶେ ଚରିଷ୍ୟଥ ॥ ୪୩.୬॥
ମୁକ୍ତ୍ୱା ମନୋମୟଂ ଚକ୍ରଂ ସଂସୃଷ୍ଟ୍ୱା ତାନୁବାଚ ହ ।
କ୍ଷିପ୍ତମେତନ୍ମୟା ଚକ୍ରମନୁବ୍ରଜତ ମା ଚିରମ୍ ॥ ୪୩.୭॥
ଯତ୍ରାସ୍ୟ ନେମିଃ ଶୀର୍ୟେତ ସ ଦେଶଃ ପୁରୁଷର୍ଷଭାଃ ।
ତତୋ ମୁମୋଚ ତଚ୍ଚକ୍ରଂ ତେ ଚ ତତ୍ସମନୁବ୍ରଜନ୍ ॥ ୪୩.୮॥
ତସ୍ୟ ବୈ ବ୍ରଜତଃ କ୍ଷିପ୍ରଂ ଯତ୍ର ନେମିରଶୀର୍ୟତ ।
ନୈମିଶଂ ତତ୍ସ୍ମୃତଂ ନାମ୍ନା ପୁଣ୍ୟଂ ସର୍ୱତ୍ର ପୂଜିତମ୍ ॥ ୪୩.୯॥
ସିଦ୍ଧଚାରଣସଂକୀର୍ଣଂ ଯକ୍ଷଗନ୍ଧର୍ୱସେବିତମ୍ ।
ସ୍ଥାନଂ ଭଗବତଃ ଶଂଭୋରେତନ୍ନୈମିଶମୁତ୍ତମମ୍ ॥ ୪୩.୧୦॥
ଅତ୍ର ଦେବାଃ ସଗନ୍ଧର୍ୱାଃ ସୟକ୍ଷୋରଗରାକ୍ଷସାଃ ।
ତପସ୍ତପ୍ତ୍ୱା ପୁରା ଦେବା ଲେଭିରେ ପ୍ରବରାନ୍ ବରାନ୍ ॥ ୪୩.୧୧॥
ଇମଂ ଦେଶଂ ସମାଶ୍ରିତ୍ୟ ଷଟ୍କୁଲୀୟାଃ ସମାହିତାଃ ।
ସତ୍ରେଣାରାଧ୍ୟ ଦେବେଶଂ ଦୃଷ୍ଟବନ୍ତୋ ମହେଶ୍ୱରମ୍ ॥ ୪୩.୧୨॥
ଅତ୍ର ଦାନଂ ତପସ୍ତପ୍ତଂ ସ୍ନାନଂ ଜପ୍ୟାଦିକଂ ଚ ଯତ୍ ।
ଏକୈକଂ ପାବୟେତ୍ ପାପଂ ସପ୍ତଜନ୍ମକୃତଂ ଦ୍ୱିଜାଃ ॥ ୪୩.୧୩॥
ଅତ୍ର ପୂର୍ୱଂ ସ ଭଗବାନୃଷୀଣାଂ ସତ୍ରମାସତାମ୍ ।
ସ ବୈ ପ୍ରୋବାଚ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡଂ ପୁରାଣଂ ବ୍ରହ୍ମଭାଷିତମ୍ ॥ ୪୩.୧୪॥
ଅତ୍ର ଦେବୋ ମହାଦେବୋ ରୁଦ୍ରାଣ୍ୟା କିଲ ବିଶ୍ୱକୃତ୍ ।
ରମତେଽଧ୍ୟାପି ଭଗବାନ୍ ପ୍ରମଥୈଃ ପରିବାରିତଃ ॥ ୪୩.୧୫॥
ଅତ୍ର ପ୍ରାଣାନ୍ ପରିତ୍ୟଜ୍ୟ ନିୟମେନ ଦ୍ୱିଜାତୟଃ ।
ବ୍ରହ୍ମଲୋକଂ ଗମିଷ୍ୟନ୍ତି ଯତ୍ର ଗତ୍ୱା ନ ଜାୟତେ ॥ ୪୩.୧୬॥
ଅନ୍ୟଚ୍ଚ ତୀର୍ଥପ୍ରବରଂ ଜାପ୍ୟେଶ୍ୱରମିତିଶ୍ରୁତମ୍ ।
ଜଜାପ ରୁଦ୍ରମନିଶଂ ଯତ୍ର ନନ୍ଦୀ ମହାଗଣଃ ॥ ୪୩.୧୭॥
ପ୍ରୀତସ୍ତସ୍ୟ ମହାଦେବୋ ଦେବ୍ୟା ସହ ପିନାକଧୃକ୍ ।
ଦଦାବାତ୍ମସମାନତ୍ୱଂ ମୃତ୍ୟୁବଞ୍ଚନମେବ ଚ ॥ ୪୩.୧୮॥
ଅଭୂଦୃଷିଃ ସ ଧର୍ମାତ୍ମା ଶିଲାଦୋ ନାମ ଧର୍ମବିତ୍ ।
ଆରାଧୟନ୍ମହାଦେବଂ ପୁତ୍ରାର୍ଥଂ ବୃଷଭଧ୍ୱଜମ୍ ॥ ୪୩.୧୯॥
ସ୍ୟ ବର୍ଷସହସ୍ରାନ୍ତେ ତପ୍ୟମାନସ୍ୟ ବିଶ୍ୱକୃତ୍ ।
ଶର୍ୱଃ ସୋମୋ ଗଣବୃତୋ ବରଦୋଽସ୍ମୀତ୍ୟଭାଷତ ॥ ୪୩.୨୦॥
ସ ବବ୍ରେ ବରମୀଶାନଂ ବରେଣ୍ୟଂ ଗିରିଜାପତିମ୍ ।
ଅୟୋନିଜଂ ମୃତ୍ୟୁହୀନଂ ଦେହି ପୁତ୍ରଂ ତ୍ୱୟା ସମମ୍ ॥ ୪୩.୨୧॥
ତଥାସ୍ତ୍ୱିତ୍ୟାହ ଭଗବାନ୍ ଦେବ୍ୟା ସହ ମହେଶ୍ୱରଃ ।
ପଶ୍ୟତସ୍ତସ୍ୟ ବିପ୍ରର୍ଷେରନ୍ତର୍ଦ୍ଧାନଂ ଗତୋ ହରଃ ॥ ୪୩.୨୨॥
ତତୋ ଯୁୟୋଜିତାଂ ଭୂମିଂ ଶିଲାଦୋ ଧର୍ମବିତ୍ତମଃ ।
ଚକର୍ଷ ଲାଙ୍ଗଲେନୋର୍ୱାଂ ଭିତ୍ତ୍ୱାଦୃଶ୍ୟତ ଶୋଭନଃ ॥ ୪୩.୨୩॥
ସଂବର୍ତ୍ତକୋଽନଲପ୍ରଖ୍ୟଃ କୁମାରଃ ପ୍ରହସନ୍ନିବ ।
ରୂପଲାବଣ୍ୟସମ୍ପନ୍ନସ୍ତେଜସା ଭାସୟନ୍ ଦିଶଃ ॥ ୪୩.୨୪॥
କୁମାରତୁଲ୍ୟୋଽପ୍ରତିମୋ ମେଘଗମ୍ଭୀରୟା ଗିରା ।
ଶିଲାଦଂ ତାତ ତାତେତି ପ୍ରାହ ନନ୍ଦୀ ପୁନଃ ପୁନଃ ॥ ୪୩.୨୫॥
ତଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ନନ୍ଦନଂ ଜାତଂ ଶିଲାଦଃ ପରିଷସ୍ୱଜେ ।
ମୁନୀନାଂ ଦର୍ଶୟାମାସ ଯେ ତଦାଶ୍ରମବାସିନଃ ॥ ୪୩.୨୬॥
ଜାତକର୍ମାଦିକାଃ ସର୍ୱାଃ କ୍ରିୟାସ୍ତସ୍ୟ ଚକାର ହ ।
ଉପନୀୟ ଯଥାଶାସ୍ତ୍ରଂ ବେଦମଧ୍ୟାପୟତ୍ ସୁତମ୍ ॥ ୪୩.୨୭॥
ଅଧୀତବେଦୋ ଭଗବାନ୍ ନନ୍ଦୀ ମତିମନୁତ୍ତମାମ୍ ।
ଚକ୍ରେ ମହେଶ୍ୱରଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ଜେଷ୍ୟେ ମୃତ୍ୟୁମିତି ପ୍ରଭୁମ୍ ॥ ୪୩.୨୮॥
ସ ଗତ୍ୱା ସରିତଂ ପୁଣ୍ୟାମେକାଗ୍ରଶ୍ରଦ୍ଧୟାନ୍ୱିତଃ ।
ଜଜାପ ରୁଦ୍ରମନିଶଂ ମହେଶାସକ୍ତମାନସଃ ॥ ୪୩.୨୯॥
ତସ୍ୟ କୋଟ୍ୟାଂ ତୁ ପୂର୍ଣାୟାଂ ଶଂକରୋ ଭକ୍ତବତ୍ସଲଃ ।
ଆଗତ୍ୟ ସାମ୍ବଃ ସଗଣୋ ବରଦୋଽସ୍ମୀତ୍ୟୁବାଚ ହ ॥ ୪୩.୩୦॥
ସ ବବ୍ରେ ପୁନରେବେଶଂ ଜପେୟଂ କୋଟିମୀଶ୍ୱରମ୍ ।
ଭବଦାହଂମହାଦେବ ଦେହୀତି ପରମେଶ୍ୱର ॥ ୪୩.୩୧॥
ଏବମସ୍ତ୍ୱିତି ସମ୍ପ୍ରୋଚ୍ୟ ଦେବୋଽପ୍ୟନ୍ତରଧୀୟତ ।
ଜଜାପ କୋଟିଂ ଭଗବାନ୍ ଭୂୟସ୍ତଦ୍ଗତମାନସଃ ॥ ୪୩.୩୨॥
ଦ୍ୱିତୀୟାୟାଂ ଚ କୋଟ୍ୟାଂ ବୈ ସମ୍ପୂର୍ଣାୟାଂ ବୃଷଧ୍ୱଜଃ ।
ଆଗତ୍ୟ ବରଦୋଽସ୍ମୀତି ପ୍ରାହ ଭୂତଗଣୈର୍ୱୃତଃ ॥ ୪୩.୩୩॥
ତୃତୀୟାଂ ଜପ୍ତୁମିଚ୍ଛାମି କୋଟିଂ ଭୂୟୋଽପି ଶଂକର ।
ତଥାସ୍ତ୍ୱିତ୍ୟାହ ବିଶ୍ୱାତ୍ମା ଦେବୋଽପ୍ୟନ୍ତରଧୀୟତ ॥ ୪୩.୩୪॥
କୋଟିତ୍ରୟେଽଥ ସମ୍ପୂର୍ଣେ ଦେବଃ ପ୍ରୀତମନା ଭୃଶମ୍ ।
ଆଗତ୍ୟ ବରଦୋଽସ୍ମୀତି ପ୍ରାହ ଭୂତଗଣୈର୍ୱୃତଃ ॥ ୪୩.୩୫॥
ଜପେୟଂ କୋଟିମନ୍ୟାଂ ବୈ ଭୂୟୋଽପି ତବ ତେଜସା ।
ଇତ୍ୟୁକ୍ତେ ଭଗବାନାହ ନ ଜପ୍ତବ୍ୟଂ ତ୍ୱୟା ପୁନଃ ॥ ୪୩.୩୬॥
ଅମରୋ ଜରୟା ତ୍ୟକ୍ତୋ ମମ ପାର୍ଶ୍ୱଗତଃ ସଦା ।
ମହାଗଣପତିର୍ଦେବ୍ୟାଃ ପୁତ୍ରୋ ଭବ ମହେଶ୍ୱରଃ ॥ ୪୩.୩୭॥
ଯୋଗୀଶ୍ୱରୋ ମହାୟୋଗୀ ଗଣାନାମୀଶ୍ୱରେଶ୍ୱରଃ ।
ସର୍ୱଲୋକାଧିପଃ ଶ୍ରୀମାନ୍ ସର୍ୱଜ୍ଞୋ ମଦ୍ବଲାନ୍ୱିତଃ ॥ ୪୩.୩୮॥
ଜ୍ଞାନଂ ତନ୍ମାମକଂ ଦିବ୍ୟଂ ହସ୍ତାମଲକବତ୍ତବ ।
ଆଭୂତସମ୍ପ୍ଲବସ୍ଥାୟୀ ତତୋ ଯାସ୍ୟସି ତତ୍ପଦମ୍ ॥ ୪୩.୩୯॥
ଏତଦୁକ୍ତ୍ୱା ମହାଦେବୋ ଗଣାନାହୂୟ ଶଂକରଃ ।
ଅଭିଷେକେଣ ଯୁକ୍ତେନ ନନ୍ଦୀଶ୍ୱରମୟୋଜୟତ୍ ॥ ୪୩.୪୦॥
ଉଦ୍ୱାହୟାମାସ ଚ ତଂ ସ୍ୱୟମେବ ପିନାକଧୃକ୍ ।
ମରୁତାଂ ଚ ଶୁଭାଂ କନ୍ୟାଂ ସ୍ୱୟମେତି ଚ ବିଶ୍ରୁତାମ୍ ॥ ୪୩.୪୧॥
ଏତଜ୍ଜପ୍ୟେଶ୍ୱରଂ ସ୍ଥାନଂ ଦେବଦେବସ୍ୟ ଶୂଲିନଃ ।
ଯତ୍ର ତତ୍ର ମୃତୋ ମର୍ତ୍ତ୍ୟୋ ରୁଦ୍ରଲୋକେ ମହୀୟତେ ॥ ୪୩.୪୨॥
ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
ତ୍ରିଚତ୍ୱାରିଂଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୪୩॥
କୂର୍ମପୁରାଣଏ ଉତ୍ତରଭାଗେ ଚତୁଶ୍ଚତ୍ୱାରିଂଶତ୍ତମୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ସୂତ ଉବାଚ
ଅନ୍ୟଚ୍ଚ ତୀର୍ଥପ୍ରବରଂ ଜପ୍ୟେଶ୍ୱରସମୀପତଃ ।
ନାମ୍ନା ପଞ୍ଚନଦଂ ପୁଣ୍ୟଂ ସର୍ୱପାପପ୍ରଣାଶନମ୍ ॥ ୪୪.୧॥
ତ୍ରିରାତ୍ରମୁଷିତସ୍ତତ୍ର ପୂଜୟିତ୍ୱା ମହେଶ୍ୱରମ୍ ।
ସର୍ୱପାପବିଶୁଦ୍ଧାତ୍ମା ରୁଦ୍ରଲୋକେ ମହୀୟତେ ॥ ୪୪.୨॥
ଅନ୍ୟଚ୍ଚ ତୀର୍ଥପ୍ରବରଂ ଶଂକରସ୍ୟାମିତୌଜସଃ ।
ମହାଭୈରବମିତ୍ୟୁକ୍ତଂ ମହାପାତକନାଶନମ୍ ॥ ୪୪.୩॥
ତୀର୍ଥାନାଂ ଚ ପରଂ ତୀର୍ଥଂ ବିତସ୍ତା ପରମା ନଦୀ ।
ସର୍ୱପାପହରା ପୁଣ୍ୟା ସ୍ୱୟମେବ ଗିରୀନ୍ଦ୍ରଜା ॥ ୪୪.୪॥
ତୀର୍ଥଂ ପଞ୍ଚତପୋ ନାମ ଶଂଭୋରମିତତେଜସଃ ।
ଯତ୍ର ଦେବାଦିଦେବେନ ଶକ୍ରାର୍ଥେ ପୂଜିତୋ ଭବଃ ॥ ୪୪.୫॥
ପିଣ୍ଡଦାନାଦିକଂ ତତ୍ର ପ୍ରେତ୍ୟାନନ୍ତଫଲପ୍ରଦମ୍ ।
ମୃତସ୍ତତ୍ରାପି ନିୟମାଦ୍ ବ୍ରହ୍ମଲୋକେ ମହୀୟତେ ॥ ୪୪.୬॥
କାୟାବରୋହଣଂ ନାମ ମହାଦେବାଲୟଂ ଶୁଭମ୍ ।
ଯତ୍ର ମାହେଶ୍ୱରା ଧର୍ମା ମୁନିଭିଃ ସମ୍ପ୍ରବର୍ତ୍ତିତାଃ ॥ ୪୪.୭॥
ଶ୍ରାଦ୍ଧଂ ଦାନଂ ତପୋ ହୋମ ଉପବାସସ୍ତଥାଽକ୍ଷୟଃ ।
ପରିତ୍ୟଜତି ଯଃ ପ୍ରାଣାନ୍ ରୁଦ୍ରଲୋକଂ ସ ଗଚ୍ଛତି ॥ ୪୪.୮॥
ଅନ୍ୟଚ୍ଚ ତୀର୍ଥପ୍ରବରଂ କନ୍ୟାତୀର୍ଥମିତି ଶ୍ରୁତମ୍ ।
ତତ୍ର ଗତ୍ୱା ତ୍ୟଜେତ୍ ପ୍ରାଣାଁଲ୍ଲୋକାନ୍ ପ୍ରାପ୍ନୋତି ଶାଶ୍ୱତାନ୍ ॥ ୪୪.୯॥
ଜାମଦଗ୍ନ୍ୟସ୍ୟ ତୁ ଶୁଭଂ ରାମସ୍ୟାକ୍ଲିଷ୍ଟକର୍ମଣଃ ।
ତତ୍ର ସ୍ନାତ୍ୱା ତୀର୍ଥ ବରେ ଗୋସହସ୍ରଫଲଂ ଲଭେତ୍ ॥ ୪୪.୧୦॥
ମହାକାଲମିତି ଖ୍ୟାତଂ ତୀର୍ଥଂ ତ୍ରୈଲୋକ୍ୟବିଶ୍ରୁତମ୍ ।
ଗତ୍ୱା ପ୍ରାଣାନ୍ ପରିତ୍ୟଜ୍ୟ ଗାଣପତ୍ୟମବାପ୍ନୁୟାତ୍ ॥ ୪୪.୧୧॥
ଗୁହ୍ୟାଦ୍ ଗୁହ୍ୟତମଂ ତୀର୍ଥଂ ନକୁଲୀଶ୍ୱରମୁତ୍ତମମ୍ ।
ତତ୍ର ସନ୍ନିହିତଃ ଶ୍ରୀମାନ୍ ଭଗବାନ୍ ନକୁଲୀଶ୍ୱରଃ ॥ ୪୪.୧୨॥
ହିମବଚ୍ଛିଖରେ ରମ୍ୟେ ଗଙ୍ଗାଦ୍ୱାରେ ସୁଶୋଭନେ ।
ଦେବ୍ୟା ସହ ମହାଦେବୋ ନିତ୍ୟଂ ଶିଷ୍ୟୈଶ୍ଚ ସଂବୃତଃ ॥ ୪୪.୧୩॥
ତତ୍ର ସ୍ନାତ୍ୱା ମହାଦେବଂ ପୂଜୟିତ୍ୱା ବୃଷଧ୍ୱଜମ୍ ।
ସର୍ୱପାପୈର୍ୱିମୁଚ୍ୟେତ ମୃତସ୍ତଜ୍ଜ୍ଞାନମାପ୍ନୁୟାତ୍ ॥ ୪୪.୧୪॥
ଅନ୍ୟଚ୍ଚ ଦେବଦେବସ୍ୟ ସ୍ଥାନଂ ପୁଣ୍ୟତମଂ ଶୁଭମ୍ ।
ଭୀମେଶ୍ୱରମିତି ଖ୍ୟାତଂ ଗତ୍ୱା ମୁଞ୍ଚତି ପାତକମ୍ ॥ ୪୪.୧୫॥
ତଥାନ୍ୟଚ୍ଚଣ୍ଡବେଗାୟାଃ ସଂଭେଦଃ ପାପନାଶନଃ ।
ତତ୍ର ସ୍ନାତ୍ୱା ଚ ପୀତ୍ୱା ଚ ମୁଚ୍ୟତେ ବ୍ରହ୍ମହତ୍ୟଯା ॥ ୪୪.୧୬॥
ସର୍ୱେଷାମପି ଚୈତେଷାଂ ତୀର୍ଥାନାଂ ପରମା ପୁରୀ ।
ନାମ୍ନା ବାରାଣସୀ ଦିବ୍ୟା କୋଟିକୋଟ୍ୟଯୁତାଧିକା ॥ ୪୪.୧୭॥
ତସ୍ୟାଃ ପୁରସ୍ତାନ୍ମାହାତ୍ମ୍ୟଂ ଭାଷିତଂ ବୋ ମୟା ତ୍ୱିହ ।
ନାନ୍ୟତ୍ର ଲଭ୍ୟତେ ମୁକ୍ତିଂ ର୍ୟୋଗେନାପ୍ୟେକଜନ୍ମନା ॥ ୪୪.୧୮॥
ଏତେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟତଃ ପ୍ରୋକ୍ତା ଦେଶାଃ ପାପହରା ନୃଣାମ୍ ।
ଗତ୍ୱା ସଂକ୍ଷାଲୟେତ୍ ପାପଂ ଜନ୍ମାନ୍ତରଶତୈଃ କୃତମ୍ ॥ ୪୪.୧୯॥
ଯଃ ସ୍ୱଧର୍ମାନ୍ ପରିତ୍ୟଜ୍ୟ ତୀର୍ଥସେବାଂ କରୋତି ହି ।
ନ ତସ୍ୟ ଫଲତେ ତୀର୍ଥମହି ଲୋକେ ପରତ୍ର ଚ ॥ ୪୪.୨୦॥
ପ୍ରାୟଶ୍ଚିତ୍ତୀ ଚ ବିଧୁରସ୍ତଥା ଯାୟାବରୋ ଗୃହୀ ।
ପ୍ରକୁର୍ୟାତ୍ ତୀର୍ଥସଂସେବାଂ ଯେ ଚାନ୍ୟସ୍ତାଦୃଶା ଜନାଃ ॥ ୪୪.୨୧॥
ସହାଗ୍ନିର୍ୱା ସପତ୍ନୀକୋ ଗଚ୍ଛେତ୍ ତୀର୍ଥାନି ଯତ୍ନତଃ ।
ସର୍ୱପାପବିନିର୍ମୁକ୍ତୋ ଯଥୋକ୍ତାଂ ଗତିମାପ୍ନୁୟାତ୍ ॥ ୪୪.୨୨॥
ଋଣାନି ତ୍ରୀଣ୍ୟପାକୃତ୍ୟ କୁର୍ୱନ୍ୱା ତୀର୍ଥସେବନମ୍ ।
ବିଧାୟ ବୃତ୍ତିଂ ପୁତ୍ରାଣାଂ ଭାର୍ୟାଂ ତେଷୁ ବିଧାୟ ଚ ॥ ୪୪.୨୩॥
ପ୍ରାୟଶ୍ଚିତ୍ତପ୍ରସଙ୍ଗେନ ତୀର୍ଥମାହାତ୍ମ୍ୟମୀରିତମ୍ ।
ଯଃ ପଠେଚ୍ଛୃଣୁୟାଦ୍ ବାଽପି ମୁଚ୍ୟତେ ସର୍ୱପାତକୈଃ ॥ ୪୪.୨୪॥
ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
ଚତୁଷ୍ଚତ୍ୱାରିଂଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୪୪॥
କୂର୍ମପୁରାଣଏ ଉତ୍ତରଭାଗେ ପଞ୍ଚଚତ୍ୱାରିଂଶତ୍ତମୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ସୂତ ଉବାଚ
ଏତଦାକର୍ଣ୍ୟ ବିଜ୍ଞାନଂ ନାରାୟଣମୁଖେରିତମ୍ ।
କୂର୍ମରୂପଧରଂ ଦେବଂ ପପ୍ରଚ୍ଛୁର୍ମୁନୟଃ ପ୍ରଭୁମ୍ ॥ ୪୫.୧॥
ମୁନୟଃ ଊଚୁଃ
କଥିତା ଭବତା ଧର୍ମୋ ମୋକ୍ଷଜ୍ଞାନଂ ସବିସ୍ତରମ୍ ।
ଲୋକାନାଂ ସର୍ଗବିସ୍ତାରୋ ବଂଶମନ୍ୱନ୍ତରାଣି ଚ ॥ ୪୫.୨॥
ପ୍ରତିସର୍ଗମିଦାନୀଂ ନୋ ବକ୍ତୁମର୍ହସୀ ମାଧବ ।
ଭୂତାନାଂ ଭୂତଭବ୍ୟେଶ ଯଥା ପୂର୍ୱଂ ତ୍ୱୟୋଦିତମ୍ ॥ ୪୫.୩॥
ସୂତ ଉବାଚ
ଶ୍ରୁତ୍ୱା ତେଷାଂ ତଦା ବାକ୍ୟଂ ଭଗବାନ୍ କୂର୍ମରୂପଧୃକ୍ ।
ବ୍ୟାଜହାର ମହାୟୋଗୀ ଭୂତାନାଂ ପ୍ରତିସଂଚରମ୍ ॥ ୪୫.୪॥
କୂର୍ମ ଉବାଚ
ନିତ୍ୟୋ ନୈମିତ୍ତିକଶ୍ଚୈବ ପ୍ରାକୃତୋଽତ୍ୟନ୍ତିକାସ୍ତଥା ।
ଚତୁର୍ଦ୍ଧାଽୟଂ ପୁରାଣେଽସ୍ମିନ୍ ପ୍ରୋଚ୍ୟତେ ପ୍ରତିସଂଚରଃ ॥ ୪୫.୫॥
ଯୋଽୟଂ ସଂଦୃଶ୍ୟତେ ନିତ୍ୟଂ ଲୋକେ ଭୂତକ୍ଷୟସ୍ତ୍ୱିହ ।
ନିତ୍ୟଃ ସଂକୀର୍ତ୍ୟତେ ନାମ୍ନା ମୁନିଭିଃ ପ୍ରତିସଂଚରଃ ॥ ୪୫.୬॥
ବ୍ରାହ୍ମୋ ନୈମିତ୍ତିକୋ ନାମ କଲ୍ପାନ୍ତେ ଯୋ ଭବିଷ୍ୟତି ।
ତ୍ରୈଲୋକ୍ୟସ୍ୟାସ୍ୟ କଥିତଃ ପ୍ରତିସର୍ଗୋ ମନୀଷିଭିଃ ॥ ୪୫.୭॥
ମହାଦାଦ୍ୟାଂ ବିଶେଷାନ୍ତଂ ଯଦା ସଂୟାତି ସଂକ୍ଷୟମ୍ ।
ପ୍ରାକୃତଃ ପ୍ରତିସର୍ଗୋଽୟଂ ପ୍ରୋଚ୍ୟତେ କାଲଚିନ୍ତକୈଃ ॥ ୪୫.୮॥
ଜ୍ଞାନାଦାତ୍ୟନ୍ତିକଃ ପ୍ରୋକ୍ତୋ ଯୋଗିନଃ ପରମାତ୍ମନି ।
ପ୍ରଲୟଃ ପ୍ରତିସର୍ଗୋଽୟଂ କାଲଚିନ୍ତାପରୈର୍ଦ୍ୱିଜୈଃ ॥ ୪୫.୯॥
ଆତ୍ୟନ୍ତିକଶ୍ଚ କଥିତଃ ପ୍ରଲୟୋଽତ୍ର ଲୟସାଧନଃ ।
ନୈମିତ୍ତିକମିଦାନୀଂ ବଃ କଥୟିଷ୍ୟେ ସମାସତଃ ॥ ୪୫.୧୦॥
ଚତୁର୍ୟୁଗସହସ୍ରାନ୍ତେ ସମ୍ପ୍ରାପ୍ତେ ପ୍ରତିସଂଚରେ ।
ସ୍ୱାତ୍ମସଂସ୍ଥାଃ ପ୍ରଜାଃ କର୍ତୁଂ ପ୍ରତିପେଦେ ପ୍ରଜାପତିଃ ॥ ୪୫.୧୧॥
ତତୋ ଭବତ୍ୟନାବୃଷ୍ଟିସ୍ତୀବ୍ରା ସା ଶତବାର୍ଷିକୀ ।
ଭୂତକ୍ଷୟକରୀ ଘୋରା ସର୍ୱଭୂତକ୍ଷୟଂକରୀ ॥ ୪୫.୧୨॥
ତତୋ ଯାନ୍ୟଲ୍ପସାରାଣି ସତ୍ତ୍ୱାନି ପୃଥିବୀପତେ ।
ତାନି ଚାଗ୍ରେ ପ୍ରଲୀୟନ୍ତେ ଭୂମିତ୍ୱମୁପୟାନ୍ତି ଚ ॥ ୪୫.୧୩॥
ସପ୍ତରଶ୍ମିରଥୋ ଭୂତ୍ୱା ସମୁତ୍ତିଷ୍ଠନ୍ ଦିବାକରଃ ।
ଅସହ୍ୟରଶ୍ମିର୍ଭବତି ପିବନ୍ନମ୍ଭୋ ଗଭସ୍ତିଭିଃ ॥ ୪୫.୧୪॥
ତସ୍ୟ ତେ ରଶ୍ମୟଃ ସପ୍ତ ପିବନ୍ତ୍ୟମ୍ବୁ ମହାର୍ଣବେ ।
ଛତେନାହାରେଣ ତା ଦୀପ୍ତାଃ ସୂର୍ୟାଃ ସପ୍ତ ଭବନ୍ତ୍ୟୁତ ॥ ୪୫.୧୫॥
ତତସ୍ତେ ରଶ୍ମୟଃ ସପ୍ତ ସୂର୍ୟା ଭୂତ୍ୱା ଚତୁର୍ଦିଶମ୍ ।
ଚତୁର୍ଲୋକମିଦଂ ସର୍ୱଂ ଦହନ୍ତି ଶିଖିନସ୍ତଥା ॥ ୪୫.୧୬॥
ବ୍ୟାପ୍ନୁବନ୍ତଶ୍ଚ ତେ ବିପ୍ରାସ୍ତୂର୍ଧ୍ୱଂ ଚାଧଶ୍ଚ ରଶ୍ମିଭିଃ ।
ଦୀପ୍ୟନ୍ତେ ଭାସ୍କରାଃ ସପ୍ତ ଯୁଗାନ୍ତାଗ୍ନିପ୍ରଦୀପିତାଃ ॥ ୪୫.୧୭॥
ତେ ସୂର୍ୟା ବାରିଣା ଦୀପ୍ତା ବହୁସାହସ୍ରରଶ୍ମୟଃ ।
ଖଂ ସମାବୃତ୍ୟ ତିଷ୍ଠନ୍ତି ନିର୍ଦହନ୍ତୋ ବସୁଂଧରାମ୍ ॥ ୪୫.୧୮॥
ତତସ୍ତେଷାଂ ପ୍ରତାପେନ ଦହ୍ୟମାନା ବସୁଂଧରା ।
ସାଦ୍ରିନଦ୍ୟର୍ଣବଦ୍ୱୀପା ନିସ୍ନେହା ସମପଦ୍ୟତେ ॥ ୪୫.୧୯॥
ଦୀପ୍ତାଭିଃ ସଂତତାଭିଶ୍ଚ ରଶ୍ମିଭିର୍ୱୈ ସମନ୍ତତଃ ।
ଅଧଶ୍ଚୋର୍ଧ୍ୱଂ ଚ ଲଗ୍ନାଭିସ୍ତିର୍ୟକ୍ ଚୈବ ସମାବୃତମ୍ ॥ ୪୫.୨୦॥
ସୂର୍ୟାଗ୍ନିନା ପ୍ରମୃଷ୍ଟାନାଂ ସଂସୃଷ୍ଟାନାଂ ପରସ୍ପରମ୍ ।
ଏକତ୍ୱମୁପୟାତାନାମେକଜ୍ୱାଲଂ ଭବତ୍ୟୁତ ॥ ୪୫.୨୧॥
ସର୍ୱଲୋକପ୍ରଣାଶଶ୍ଚ ସୋଽଗ୍ନିର୍ଭୂତ୍ୱା ସୁକୁଣ୍ଡଲୀ ।
ଚତୁର୍ଲୋକମିଦଂ ସର୍ୱଂ ନିର୍ଦହତ୍ୟାତ୍ମତେଜସା ॥ ୪୫.୨୨॥
ତତଃ ପ୍ରଲୀନେ ସର୍ୱସ୍ମିଞ୍ଜଙ୍ଗମେ ସ୍ଥାବରେ ତଥା ।
ନିର୍ୱୃକ୍ଷା ନିସ୍ତୃଣା ଭୂମିଃ କୂର୍ମପୃଷ୍ଠା ପ୍ରକାଶତେ ॥ ୪୫.୨୩॥
ଅମ୍ବରୀଷମିବାଭାତି ସର୍ୱମାପୂରିତଂ ଜଗତ୍ ।
ସର୍ୱମେବ ତଦର୍ଚିର୍ଭିଃ ପୂର୍ଣଂ ଜାଜ୍ୱଲ୍ୟତେ ପୁନଃ ॥ ୪୫.୨୪॥
ପାତାଲେ ଯାନି ସତ୍ତ୍ୱାନି ମହୋଦଧିଗତାନି ଚ ।
ତତସ୍ତାନି ପ୍ରଲୀୟନ୍ତେ ଭୂମିତ୍ୱମୁପୟାନ୍ତି ଚ ॥ ୪୫.୨୫॥
ଦ୍ୱୀପାଂଶ୍ଚ ପର୍ୱତାଂଶ୍ଚୈବ ବର୍ଷାଣ୍ୟଥ ମହୋଦଧୀନ୍ ।
ତାନ୍ ସର୍ୱାନ୍ ଭସ୍ମସାତ୍ ଚକ୍ରେ ସପ୍ତାତ୍ମା ପାବକଃ ପ୍ରଭୁଃ ॥ ୪୫.୨୬॥
ସମୁଦ୍ରେଭ୍ୟୋ ନଦୀଭ୍ୟଶ୍ଚ ଆପ ଶୁଷ୍କାଶ୍ଚ ସର୍ୱଶଃ ।
ପିବନ୍ନପଃ ସମିଦ୍ଧୋଽଗ୍ନିଃ ପୃଥିବୀମାଶ୍ରିତୋ ଜ୍ୱଲନ୍ ॥ ୪୫.୨୭॥
ତତଃ ସଂବର୍ତ୍ତକଃ ଶୈଲାନତିକ୍ରମ୍ୟ ମହାଂସ୍ତଥା ।
ଲୋକାନ୍ ଦହତି ଦୀପ୍ତାତ୍ମା ରୁଦ୍ରତେଜୋବିଜୄମ୍ଭିତଃ ॥ ୪୫.୨୮॥
ସ ଦଗ୍ଧ୍ୱା ପୃଥିବୀଂ ଦେବୋ ରସାତଲମଶୋଷୟତ୍ ।
ଅଧସ୍ତାତ୍ ପୃଥିବୀଂ ଦଗ୍ଧ୍ୱା ଦିବମୂର୍ଧ୍ୱଂ ଦହିଷ୍ୟତି ॥ ୪୫.୨୯॥
ଯୋଜନାନାଂ ଶତାନୀହ ସହସ୍ରାଣ୍ୟଯୁତାନି ଚ ।
ଉତ୍ତିଷ୍ଠନ୍ତି ଶିଖାସ୍ତସ୍ୟ ବହ୍ନେଃ ସଂବର୍ତ୍ତକସ୍ୟ ତୁ ॥ ୪୫.୩୦॥
ଗନ୍ଧର୍ୱାଂଶ୍ଚ ପିଶାଚାଂଶ୍ଚ ସୟକ୍ଷୋରଗରାକ୍ଷସାନ୍ ।
ତଦା ଦହତ୍ୟସୌ ଦୀପ୍ତଃ କାଲରୁଦ୍ରପ୍ରଚୋଦିତଃ ॥ ୪୫.୩୧॥
ଭୂର୍ଲୋକଂ ଚ ଭୁବର୍ଲୋକଂ ସ୍ୱର୍ଲୋକଂ ଚ ତଥା ମହଃ ।
ଦହେଦଶେଷଂ କାଲାଗ୍ନିଃ କାଲାବିଷ୍ଟତନୁଃ ସ୍ୱୟମ୍ ॥ ୪୫.୩୨॥
ବ୍ୟାପ୍ତେଷ୍ୱେତେଷୁ ଲୋକେଷୁ ତିର୍ୟଗୂର୍ଧ୍ୱମଥାଗ୍ନିନା ।
ତତ୍ ତେଜଃ ସମନୁପ୍ରାପ୍ୟ କୃତ୍ସ୍ନଂ ଜଗଦିଦଂ ଶନୈଃ ॥ ୪୫.୩୩॥
ଅତୋ ଗୂଡମିଦଂ ସର୍ୱଂ ତଦା ଚୈକଂ ପ୍ରକାଶତେ ।
ତତୋ ଗଜକୁଲାକାରାସ୍ତଡିଦ୍ଭିଃ ସମଲଂକୃତାଃ ॥ ୪୫.୩୪॥
ଉତ୍ତିଷ୍ଠନ୍ତି ତଦା ବ୍ୟୋମ୍ନି ଘୋରାଃ ସଂବର୍ତ୍ତକା ଘନାଃ ।
କେଚିନ୍ନୀଲୋତ୍ପଲଶ୍ୟାମାଃ କେଚିତ୍ କୁମୁଦସନ୍ନିଭାଃ ।.୪୫।୩୫॥
ଧୂମ୍ରବର୍ଣାସ୍ତଥା କେଚିତ୍ କେଚିତ୍ ପୀତାଃ ପୟୋଧରାଃ ।
କେଚିଦ୍ ରାସଭବର୍ଣାସ୍ତୁ ଲାକ୍ଷାରସନିଭାଃ ପରେ ॥ ୪୫.୩୬॥
ଶଙ୍ଖକୁନ୍ଦନିଭାଶ୍ଚାନ୍ୟେ ଜାତ୍ୟଞ୍ଜନନିଭାସ୍ତଥା ।
ମନଃ ଶିଲାଭାସ୍ତ୍ୱନ୍ୟେ ଚ କପୋତସଦୃଶାଃ ପରେ ॥ ୪୫.୩୭॥
ଇନ୍ଦ୍ରଗୋପନିଭାଃ କେଚିଦ୍ଧରିତାଲନିଭାସ୍ତଥା ।
ଇନ୍ଦ୍ରଚାପନିଭାଃ କେଚିଦୁତ୍ତିଷ୍ଠନ୍ତି ଘନା ଦିବି ॥ ୪୫.୩୮॥
କେଚିତ୍ ପର୍ୱତସଂକାଶାଃ କେଚିଦ୍ ଗଜକୁଲୋପମାଃ ।
କୂଟାଙ୍ଗାରନିଭାଶ୍ଚାନ୍ୟେ କେଚିନ୍ମୀନକୁଲୋଦ୍ୱହାଃ ॥ ୪୫.୩୯॥
ବହୂରୂପା ଘୋରରୂପା ଘୋରସ୍ୱରନିନାଦିନଃ ।
ତଦା ଜଲଧରାଃ ସର୍ୱେ ପୂରୟନ୍ତି ନଭଃ ସ୍ଥଲମ୍ ॥ ୪୫.୪୦॥
ତତସ୍ତେ ଜଲଦା ଘୋରା ରାବିଣୋ ଭାସ୍କରାତ୍ମଜାଃ ।
ସପ୍ତଧା ସଂବୃତାତ୍ମାନଂ ତମଗ୍ନିଂ ଶମୟନ୍ତି ତେ ॥ ୪୫.୪୧॥
ତତସ୍ତେ ଜଲଦା ବର୍ଷଂ ମୁଞ୍ଚନ୍ତୀହ ମହୌଘବତ୍ ।
ସୁଘୋରମଶିବଂ ବର୍ଷଂ ନାଶୟନ୍ତି ଚ ପାବକମ୍ ॥ ୪୫.୪୨॥
ପ୍ରବୃଦ୍ଧୈସ୍ତୈସ୍ତଦାତ୍ୟର୍ଥମମ୍ଭସା ପୂର୍ୟତେ ଜଗତ୍ ।
ଅଦ୍ଭିସ୍ତେଜୋଭିଭୂତତ୍ୱାତ୍ ତଦଗ୍ନିଃ ପ୍ରବିଶତ୍ୟପଃ ॥ ୪୫.୪୩॥
ନଷ୍ଟେ ଚାଗ୍ନୌ ବର୍ଷଶତୈଃ ପୟୋଦାଃ କ୍ଷୟସଂଭବାଃ ।
ପ୍ଲାବୟନ୍ତୋଽଥ ଭୁବନଂ ମହାଜଲପରିସ୍ରବୈଃ ॥ ୪୫.୪୪॥
ଧାରାଭିଃ ପୂରୟନ୍ତୀଦଂ ଚୋଦ୍ୟମାନାଃ ସ୍ୱୟଂଭୁବା ।
ଅତ୍ୟନ୍ତସଲିଲୌଘୈଶ୍ଚ ବେଲା ଇବ ମହୋଦଧେଃ ॥ ୪୫.୪୫॥
ସାଦ୍ରିଦ୍ୱୀପା ତଥା ପୃଥ୍ୱୀ ଜଲୈଃ ସଂଚ୍ଛାଦ୍ୟତେ ଶନୈଃ ।
ଆଦିତ୍ୟରଶ୍ମିଭିଃ ପୀତଂ ଜଲମଭ୍ରେଷୁ ତିଷ୍ଠତି ॥ ୪୫.୪୬॥
ପୁନଃ ପତତି ତଦ୍ ଭୂମୌ ପୂର୍ୟନ୍ତେ ତେନ ଚାର୍ଣବାଃ ।
ତତଃ ସମୁଦ୍ରାଃ ସ୍ୱାଂ ବେଲାମତିକ୍ରାନ୍ତାସ୍ତୁ କୃତ୍ସ୍ନଶଃ ॥ ୪୫.୪୭॥
ପର୍ୱତାଶ୍ଚ ବିଲୀୟନ୍ତେ ମହୀ ଚାପ୍ସୁ ନିମଜ୍ଜତି ।
ତସ୍ମିନ୍ନେକାର୍ଣବେ ଘୋରେ ନଷ୍ଟେ ସ୍ଥାବରଜଙ୍ଗମେ ॥ ୪୫.୪୮॥
ଯୋଗନିନ୍ଦ୍ରାଂ ସମାସ୍ଥାୟ ଶେତେ ଦେବଃ ପ୍ରଜାପତିଃ ।
ଚତୁର୍ୟୁଗସହସ୍ରାନ୍ତଂ କଲ୍ପମାହୁର୍ମହର୍ଷୟଃ ॥ ୪୫.୪୯॥
ବାରାହୋ ବର୍ତ୍ତତେ କଲ୍ପୋ ଯସ୍ୟ ବିସ୍ତାର ଈରିତଃ ।
ଅସଂଖ୍ୟାତାସ୍ତଥା କଲ୍ପା ବ୍ରହ୍ମବିଷ୍ଣୁଶିବାତ୍ମକାଃ ॥ ୪୫.୫୦॥
କଥିତା ହି ପୁରାଣେଷୁ ମୁନିଭିଃ କାଲଚିନ୍ତକୈଃ ।
ସାତ୍ତ୍ୱିକେଷ୍ୱଥ କଲ୍ପେଷୁ ମାହାତ୍ମ୍ୟମଧିକଂ ହରେଃ ॥ ୪୫.୫୧॥
ତାମସେଷୁ ହରସ୍ୟୋକ୍ତଂ ରାଜସେଷୁ ପ୍ରଜାପତେଃ ॥
ଯୋଽୟଂ ପ୍ରବର୍ତ୍ତତେ କଲ୍ପୋ ବାରାହଃ ସାତ୍ତ୍ୱିକୋ ମତଃ ॥ ୪୫.୫୨॥
ଅନ୍ୟେ ଚ ସାତ୍ତ୍ୱିକାଃ କଲ୍ପା ମମ ତେଷୁ ପରିଗ୍ରହଃ ।
ଧ୍ୟାନଂ ତପସ୍ତଥା ଜ୍ଞାନଂ ଲବ୍ଧ୍ୱା ତେଷ୍ୱେବ ଯୋଗିନଃ ॥ ୪୫.୫୩॥
ଆରାଧ୍ୟ ଗିରିଶଂ ମାଂ ଚ ଯାନ୍ତି ତତ୍ ପରମଂ ପଦମ୍ ।
ସୋଽହଂ ତତ୍ତ୍ୱଂ ସମାସ୍ଥାୟ ମାୟୀ ମାୟାମୟୀଂ ସ୍ୱୟମ୍ ॥ ୪୫.୫୪॥
ଏକାର୍ଣବେ ଜଗତ୍ୟସ୍ମିନ୍ ଯୋଗନିଦ୍ରାଂ ବ୍ରଜାମି ତୁ ।
ମାଂ ପଶ୍ୟନ୍ତି ମହାତ୍ମାନଃ ସୁପ୍ତିକାଲେ ମହର୍ଷୟଃ ॥ ୪୫.୫୫॥
ଜନଲୋକେ ବର୍ତ୍ତମାନାସ୍ତପସା ଯୋଗଚକ୍ଷୁଷା ।
ଅହଂ ପୁରାଣପୁରୁଷୋ ଭୂର୍ଭୁବଃ ପ୍ରଭବୋ ବିଭୁଃ ॥ ୪୫.୫୬॥
ସହସ୍ରଚରଣଃ ଶ୍ରୀମାନ୍ ସହସ୍ରାଂଶୁଃ ସହସ୍ରପାତ୍ ।
ମନ୍ତ୍ରୋଽଗ୍ନିର୍ବ୍ରାହ୍ମିଣା ଗାବଃ କୁଶାଶ୍ଚ ସମିଧୋ ହ୍ୟହମ୍ ॥ ୪୫.୫୭॥
ପ୍ରୋକ୍ଷଣୀ ଚ ଶ୍ରୁବଶ୍ଚୈବ ସୋମୋ ଘୃତମଥାସ୍ମ୍ୟହମ୍ ।
ସଂବର୍ତ୍ତକୋ ମହାନାତ୍ମା ପବିତ୍ରଂ ପରମଂ ଯଶଃ ॥ ୪୫.୫୮॥
ମେଧାପ୍ୟହଂ ପ୍ରଭୁର୍ଗୋପ୍ତା ଗୋପତିର୍ବ୍ରହ୍ମଣୋ ମୁଖମ୍ ।
ଅନନ୍ତସ୍ତାରକୋ ଯୋଗୀ ଗତିର୍ଗତିମତାଂ ବରଃ ॥ ୪୫.୫୯॥
ହଂସଃ ପ୍ରାଣୋଽଥ କପିଲୋ ବିଶ୍ୱମୂର୍ତ୍ତିଃ ସନାତନଃ ।
କ୍ଷେତ୍ରଜ୍ଞଃ ପ୍ରକୃତିଃ କାଲୋ ଜଗଦ୍ବୀଜମଥାମୃତମ୍ ॥ ୪୫.୬୦॥
ମାତା ପିତା ମହାଦେବୋ ମତ୍ତୋ ହ୍ୟନ୍ୟନ୍ନ ବିଦ୍ୟତେ ।
ଆଦିତ୍ୟବର୍ଣୋ ଭୁବନସ୍ୟ ଗୋପ୍ତା
ନାରାୟଣଃ ପୁରୁଷୋ ଯୋଗମୂର୍ତ୍ତିଃ ।
ତଂ ପଶ୍ୟନ୍ତି ଯତୟୋ ଯୋଗନିଷ୍ଠା
ଞଞଜ୍ଞାତ୍ୱାତ୍ମାନମମୃତତ୍ୱଂ ବ୍ରଜନ୍ତି ॥ ୪୫.୬୧॥
ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
ପଞ୍ଚଚତ୍ୱାରିଂଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୪୫॥
କୂର୍ମପୁରାଣଏ ଉତ୍ତରଭାଗେ ଷଡ୍ଚତ୍ୱାରିଂଶତ୍ତମୋଽଧ୍ୟାୟଃ
କୂର୍ମ ଉବାଚ
ଅତଃ ପରଂ ପ୍ରବକ୍ଷ୍ୟାମି ପ୍ରତିସର୍ଗମନୁତ୍ତମମ୍ ।
ପ୍ରାକୃତଂ ତତ୍ସମାସେନ ଶୃଣୁଧ୍ୱଂ ଗଦତୋ ମମ ॥ ୪୬.୧॥
ଗତେ ପରାର୍ଦ୍ଧଦ୍ୱିତୟେ କାଲୋ ଲୋକପ୍ରକାଲନଃ ।
କାଲାଗ୍ନିର୍ଭସ୍ମସାତ୍ କର୍ତ୍ତୁଂ କରୋତି ନିକିଲଂ ଗତିମ୍ ॥ ୪୬.୨॥
ସ୍ୱାତ୍ମନ୍ୟାତ୍ମାନମାବେଶ୍ୟ ଭୂତ୍ୱା ଦେବୋ ମହେଶ୍ୱରଃ ।
ଦହେଦଶେଷଂ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡଂ ସଦେବାସୁରମାନୁଷମ୍ ॥ ୪୬.୩॥
ତମାବିଶ୍ୟ ମହାଦେବୋ ଭଗବାନ୍ନୀଲଲୋହିତଃ ।
କରୋତି ଲୋକସଂହାରଂ ଭୀଷଣଂ ରୂପମାଶ୍ରିତଃ ॥ ୪୬.୪॥
ପ୍ରବିଶ୍ୟ ମଣ୍ଡଲଂ ସୌରଂ କୃତ୍ୱାଽସୌ ବହୁଧା ପୁନଃ ।
ନିର୍ଦହତ୍ୟଖିଲଂ ଲୋକଂ ସପ୍ତସପ୍ତିସ୍ୱରୂପଧୃକ୍ ॥ ୪୬.୫॥
ସ ଦଗ୍ଧ୍ୱା ସକଲଂ ବିଶ୍ୱମସ୍ତ୍ରଂ ବ୍ରହ୍ମଶିରୋ ମହତ୍ ।
ଦେବତାନାଂ ଶରୀରେଷୁ କ୍ଷିପତ୍ୟଖିଲଦାହକମ୍ ॥ ୪୬.୬॥
ଦଗ୍ଧେଷ୍ୱଶେଷଦେବେଷୁ ଦେବୀ ଗିରିବରାତ୍ମଜା ।
ଏଷାସା ସାକ୍ଷିଣୀ ଶଂଭୋସ୍ତିଷ୍ଠତେ ବୈଦିକୀ ଶ୍ରୁତିଃ ॥ ୪୬.୭॥
ଶିରଃ କପାଲୈର୍ଦେବାନାଂ କୃତସ୍ରଗ୍ୱରଭୂଷଣଃ ।
ଆଦିତ୍ୟଚନ୍ଦ୍ରାଦିଗଣୈଃ ପୂରୟନ୍ ବ୍ୟୋମମଣ୍ଡଲମ୍ ॥ ୪୬.୮॥
ସହସ୍ରନୟନୋ ଦେବଃ ସହସ୍ରାକୃତିରୀଶ୍ୱରଃ ।
ସହସ୍ରହସ୍ତଚରଣଃ ସହସ୍ରାର୍ଚିର୍ମହାଭୁଜଃ ॥ ୪୬.୯॥
ଦଂଷ୍ଟ୍ରାକରାଲବଦନଃ ପ୍ରଦୀପ୍ତାନଲଲୋଚନଃ ।
ତ୍ରିଶୂଲକୃତ୍ତିବସନୋ ଯୋଗମୈଶ୍ୱରମାସ୍ଥିତଃ ॥ ୪୬.୧୦॥
ପୀତ୍ୱା ତତ୍ପରମାନନ୍ଦଂ ପ୍ରଭୂତମମୃତଂ ସ୍ୱୟମ୍ ।
କରୋତି ତାଣ୍ଡବଂ ଦେବୀମାଲୋକ୍ୟ ପରମେଶ୍ୱରଃ ॥ ୪୬.୧୧॥
ପୀତ୍ୱା ନୃତ୍ୟାମୃତଂ ଦେବୀ ଭର୍ତ୍ତୁଃ ପରମମଙ୍ଗଲମ୍ ।
ଯୋଗମାସ୍ଥାୟ ଦେବସ୍ୟ ଦେହମାୟାତି ଶୂଲିନଃ ॥ ୪୬.୧୨॥
ସ ଭୁକ୍ତ୍ୱା ତାଣ୍ଡବରସଂ ସ୍ୱେଚ୍ଛୟୈବ ପିନାକଧୃକ୍ ।
ଜ୍ୟୋତିଃ ସ୍ୱଭାବଂ ଭଗବାନ୍ ଦଗ୍ଧ୍ୱା ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡମଣ୍ଡଲମ୍ ॥ ୪୬.୧୩॥
ସଂସ୍ଥିତେଷ୍ୱଥ ଦେବେଷୁ ବ୍ରହ୍ମବିଷ୍ଣୁପିନାକଧୃକ୍ ।
ଗୁଣୈରଶେଷୈଃ ପୃଥିବୀବିଲୟଂ ଯାତି ବାରିଷୁ ॥ ୪୬.୧୪॥
ସ ବାରିତତ୍ତ୍ୱଂ ସଗୁଣଂ ଗ୍ରସତେ ହବ୍ୟବାହନଃ ।
ତୈଜସଂ ଗୁଣସଂୟୁକ୍ତଂ ବାୟୌ ସଂୟାତି ସଂକ୍ଷୟମ୍ ॥ ୪୬.୧୫॥
ଆକାଶେ ସଗୁଣୋ ବାୟୁଃ ପ୍ରଲୟଂ ଯାତି ବିଶ୍ୱଭୃତ୍ ।
ଭୂତାଦୌ ଚ ତଥାକାଶଂ ଲୀୟତେ ଗୁଣସଂୟୁତଃ ॥ ୪୬.୧୬॥
ଇନ୍ଦ୍ରିୟାଣି ଚ ସର୍ୱାଣି ତୈଜସେ ଯାତି ସଂକ୍ଷୟମ୍ ।
ବୈକାରିକୋ ଦେବଗଣାଃ ପ୍ରଲଂୟ ଯାନ୍ତି ସତ୍ତମାଃ ॥ ୪୬.୧୭॥
ତ୍ରିବିଧୋଽୟମହଂକାରୋ ମହତି ପ୍ରଲୟେ ବ୍ରଜେତ୍ ।
ମହାନ୍ତମେଭିଃ ସହିତଂ ବ୍ରହ୍ମାଣମମିତୌଜସମ୍ ॥ ୪୬.୧୮॥
ଅବ୍ୟକ୍ତଂ ଜଗତୋ ଯୋନିଃ ସଂହରେଦେକମବ୍ୟଯମ୍ ।
ଏବଂ ସଂହୃତ୍ୟ ଭୂତାନି ତତ୍ତ୍ୱାନି ଚ ମହେଶ୍ୱରଃ ॥ ୪୬.୧୯॥
ବିୟୋଜୟତି ଚାନ୍ୟୋନ୍ୟଂ ପ୍ରଧାନଂ ପୁରୁଷଂ ପରମ୍ ।
ପ୍ରଧାନପୁଂସୋରଜୟୋରେଷ ସଂହାର ଈରିତଃ ॥ ୪୬.୨୦॥
ମହେଶ୍ୱରେଚ୍ଛାଜନିତୋ ନ ସ୍ୱୟଂ ବିଦ୍ୟତେ ଲୟଃ ।
ଗୁଣସାମ୍ୟଂ ତଦବ୍ୟକ୍ତଂ ପ୍ରକୃତିଃ ପରିଗୀୟତେ ॥ ୪୬.୨୧॥
ପ୍ରଧାନଂ ଜଗତୋ ଯୋନିର୍ମାୟାତତ୍ତ୍ୱମଚେତନମ୍ ।
କୂଟସ୍ଥଶ୍ଚିନ୍ମୟୋ ହ୍ୟାତ୍ମା କେବଲଃ ପଞ୍ଚବିଂଶକଃ ॥ ୪୬.୨୨॥
ଗୀୟତେ ମୁନିଭିଃ ସାକ୍ଷୀ ମହାନେଷଃ ପିତାମହଃ ॥
ଏବଂ ସଂହାରକରଣୀ ଶକ୍ତିର୍ମାହେଶ୍ୱରୀ ଧ୍ରୁବା ॥ ୪୬.୨୩॥
ପ୍ରଧାନାଦ୍ୟଂ ବିଶେଷାନ୍ତଂ ଦେହେ ରୁଦ୍ର ଇତି ଶ୍ରୁତିଃ ।
ଯୋଗିନାମଥ ସର୍ୱେଷାଂ ଜ୍ଞାନବିନ୍ୟସ୍ତଚେତସାମ୍ ॥ ୪୬.୨୪॥
ଆତ୍ୟନ୍ତିକଂ ଚୈବ ଲୟଂ ବିଦଧାତୀହ ଶଂକରଃ ।
ଇତ୍ୟେଷ ଭଗବାନ୍ ରୁଦ୍ରଃ ସଂହାରଂ କୁରୁତେ ବଶୀ ॥ ୪୬.୨୫॥
ସ୍ଥାପିକା ମୋହନୀ ଶକ୍ତିର୍ନାରାୟଣ ଇତି ଶ୍ରୁତିଃ ।
ହିରଣ୍ୟଗର୍ଭୋ ଭଗବାନ୍ ଜଗତ୍ ସଦସଦାତ୍ମକମ୍ ॥ ୪୬.୨୬॥
ସୃଜେଦଶେଷଂ ପ୍ରକୃତେସ୍ତନ୍ମୟଃ ପଞ୍ଚବିଂଶକଃ ।
ସର୍ୱତଃ ସର୍ୱଗାଃ ଶାନ୍ତାଃ ସ୍ୱାତ୍ମନ୍ୟେବବ୍ୟବସ୍ଥିତାଃ ।
ଶକ୍ତୟୋ ବ୍ରହ୍ମବିଣ୍ୱୀଶା ଭୁକ୍ତିମୁକ୍ତିଫଲପ୍ରଦାଃ ॥ ୪୬.୨୭॥
ସର୍ୱେଶ୍ୱରାଃ ସର୍ୱବନ୍ଦ୍ୟାଃ ଶାଶ୍ୱତାନନ୍ତଭୋଗିନଃ
ଏକମେବାକ୍ଷରଂ ତତ୍ତ୍ୱଂ ପୁଂପ୍ରଧାନେଶ୍ୱରାତ୍ମକମ୍ ॥ ୪୬.୨୮॥
ଅନ୍ୟାଶ୍ଚ ଶକ୍ତୟୋ ଦିବ୍ୟାଃ ସନ୍ତି ତତ୍ର ସହସ୍ରଶଃ ।
ଇଜ୍ୟନ୍ତେ ବିବିଧୈର୍ୟଜ୍ଞୈଃ ଶକ୍ରାଦିତ୍ୟାଦୟୋଽମରାଃ ।
ଏକୈକସ୍ୟ ସହସ୍ରାଣି ଦେହାନାଂ ବୈ ଶତାନି ଚ ॥ ୪୬.୨୯॥
କଥ୍ୟନ୍ତେ ଚୈବ ମାହାତ୍ମ୍ୟାଚ୍ଛକ୍ତିରେକୈବ ନିର୍ଗୁଣାଃ ।
ତାଂ ତାଂ ଶକ୍ତିଂ ସମାଧାୟ ସ୍ୱୟଂ ଦେବୋ ମହେଶ୍ୱରଃ ॥ ୪୬.୩୦॥
କରୋତି ଦେହାନ୍ ବିବିଧାନ୍ ଦୃଶ୍ୟତେ ଚୈବ ଲୀଲୟା ।
ଇଜ୍ୟତେ ସର୍ୱୟଜ୍ଞେଷୁ ବ୍ରାହ୍ମଣୈର୍ୱେଦବାଦିଭିଃ ॥ ୪୬.୩୧॥
ସର୍ୱକାମପ୍ରଦୋ ରୁଦ୍ର ଇତ୍ୟେଷା ବୈଦିକୀ ଶ୍ରୁତିଃ ।
ସର୍ୱାସାମେବ ଶକ୍ତୀନାଂ ବ୍ରହ୍ମବିଷ୍ଣୁମହେଶ୍ୱରାଃ ॥ ୪୬.୩୨॥
ପ୍ରାଧାନ୍ୟେନ ସ୍ମୃତା ଦେବାଃ ଶକ୍ତୟଃ ପରମାତ୍ମନଃ ।
ଆଭ୍ୟଃ ପରସ୍ତାଦ୍ ଭଗବାନ୍ ପରମାତ୍ମା ସନାତନଃ ॥ ୪୬.୩୩॥
ଗୀୟତେ ସର୍ୱଶକ୍ତ୍ୟାତ୍ମା ଶୂଲପାଣିର୍ମହେଶ୍ୱରଃ ।
ଏନମେକେ ବଦନ୍ତ୍ୟଗ୍ନିଂ ନାରାୟଣମଥାପରେ ॥ ୪୬.୩୪॥
ଇନ୍ଦ୍ରମେକେ ପରେ ପ୍ରାଣଂ ବ୍ରହ୍ମାଣମପରେ ଜଗୁଃ ।
ବ୍ରହ୍ମବିଷ୍ଣବଗ୍ନିବରୁଣାଃ ସର୍ୱେ ଦେବାସ୍ତଥର୍ଷୟଃ ॥ ୪୬.୩୫॥
ଏକସ୍ୟୈବାଥ ରୁଦ୍ରସ୍ୟ ଭେଦାସ୍ତେ ପରିକୀର୍ତ୍ତିତାଃ ।
ଯଂ ଯଂ ଭେଦଂ ସମାଶ୍ରିତ୍ୟ ଯଜନ୍ତି ପରମେଶ୍ୱରମ୍ ॥ ୪୬.୩୬॥
ତତ୍ ତଦ୍ ରୂପଂ ସମାସ୍ଥାୟ ପ୍ରଦଦାତି ଫଲଂ ଶିବଃ ।
ତସ୍ମାଦେକତରଂ ଭେଦଂ ସମାଶ୍ରିତ୍ୟାପି ଶାଶ୍ୱତମ୍ ॥ ୪୬.୩୭॥
ଆରାଧୟନ୍ମହାଦେବଂ ଯାତି ତତ୍ପରମଂ ପଦମ୍ ।
କିନ୍ତୁ ଦେବଂ ମହାଦେବଂ ସର୍ୱଶକ୍ତିଂ ସନାତନମ୍ ॥ ୪୬.୩୮॥
ଆରାଧୟେଦ୍ ବୈ ଗିରିଶଂ ସଗୁଣଂ ବାଽଥ ନିର୍ଗୁଣମ୍ ।
ମୟା ପ୍ରୋକ୍ତୋ ହି ଭବତାଂ ଯୋଗଃ ପ୍ରାଗେବ ନିର୍ଗୁଣଃ ॥ ୪୬.୩୯॥
ଆରୁରୁକ୍ଷୁସ୍ତୁ ସଗୁଣଂ ପୂଜୟେତ୍ ପରମେଶ୍ୱରମ୍ ।
ପିନାକିନଂ ତ୍ରିନୟନଂ ଜଟିଲଂ କୃତ୍ତିବାସସମ୍ ॥ ୪୬.୪୦॥
ପଦ୍ମାସନସ୍ଥଂ ରୁକ୍ମାଭଂ ଚିନ୍ତୟେଦ୍ ବୈଦିକୀ ଶ୍ରୁତିଃ ।
ଏଷ ଯୋଗଃ ସମୁଦ୍ଦିଷ୍ଟଃ ସବୀଜୋ ମୁନିସତ୍ତମାଃ ॥ ୪୬.୪୧॥
ଅତ୍ରାପ୍ୟଶକ୍ତୋଽଥ ହରଂ ବିଶ୍ୱଂ ବ୍ରହ୍ମାଣର୍ଚୟେତ୍ ।
ଅଥ ଚେଦସମର୍ଥଃ ସ୍ୟାତ୍ତତ୍ରାପି ମନିପୁଙ୍ଗବାଃ ॥ ୪୬.୪୨॥
ତତୋ ବାୟଗ୍ନିଶକ୍ରାଦୀନ୍ ପୂଜୟେତ୍ଭକ୍ତିସଂୟୁତଃ ।
ତସ୍ମାତ୍ ସର୍ୱାନ୍ ପରିତ୍ୟଜ୍ୟ ଦେବାନ୍ ବ୍ରହ୍ମପୁରୋଗମାନ୍ ॥ ୪୬.୪୩॥
ଆରାଧୟେଦ୍ ବିରୂପାକ୍ଷମାଦିମଧ୍ୟାନ୍ତସଂସ୍ଥିତମ୍ ।
ଭକ୍ତିୟୋଗସମାୟୁକ୍ତଃ ସ୍ୱଧର୍ମନିରତଃ ଶୁଚିଃ ॥ ୪୬.୪୪॥
ତାଦୃଶଂ ରୂପମାସ୍ଥାୟ ଆସାଦ୍ୟାତ୍ୟନ୍ତିକଂ ଶିବମ୍ ।
ଏଷ ଯୋଗଃ ସମୁଦ୍ଦିଷ୍ଟଃ ସବୀଜୋଽତ୍ୟନ୍ତଭାବନଃ ॥ ୪୬.୪୫॥
ଯଥାବିଧି ପ୍ରକୁର୍ୱାଣଃ ପ୍ରାପ୍ନୁୟାଦୈଶ୍ୱରଂ ପଦମ୍ ।
ଯେ ଚାନ୍ୟେ ଭାବନେ ଶୁଦ୍ଧେ ପ୍ରାଗୁକ୍ତେ ଭବତାମିହ ॥ ୪୬.୪୬॥
ଅଥାପି କଥିତୋ ଯୋଗୋ ନିର୍ବୀଜଶ୍ଚ ସବୀଜକଃ ।
ଜ୍ଞାନଂ ତଦୁକ୍ତଂ ନିର୍ବୀଜଂ ପୂର୍ୱଂ ହି ଭବତାଂ ମୟା ॥ ୪୬.୪୭॥
ବିଷ୍ଣୁଂ ରୁଦ୍ରଂ ବିରଞ୍ଚିଂଞ୍ଚ ସବୀଜଂ ସାଧୟେଦ୍ବୁଧଃ ।
ଅଥ ବାୟ୍ୱାଦିକାନ୍ ଦେବାଂସ୍ତତ୍ପରଃ ସଂୟତେନ୍ଦ୍ରିୟଃ ॥ ୪୬.୪୮॥
ପୂଜୟେତ୍ ପୁରୁଷଂ ବିଷ୍ଣୁଂ ଚତୁର୍ମୂର୍ତ୍ତିଧରଂ ହରିମ୍ ।
ଅନାଦିନିଧନଂ ଦେବଂ ବାସୁଦେବଂ ସନାତନମ୍ ॥ ୪୬.୪୯॥
ନାରାୟଣଂ ଜଗଦ୍ୟୋନିମାକାଶଂ ପରମଂ ପଦମ୍ ।
ତଲ୍ଲିଙ୍ଗଧାରୀ ନିୟତଂ ତଦ୍ଭକ୍ତସ୍ତଦୁପାଶ୍ରୟଃ ॥ ୪୬.୫୦॥
ଏଷ ଏବ ବିଧିର୍ବ୍ରାହ୍ମେ ଭାବନେ ଚାନ୍ତିକେ ମତଃ ।
ଇତ୍ୟେତତ୍ କଥିତଂ ଜ୍ଞାନଂ ଭାବନାସଂଶ୍ରୟଂ ପରମ୍ ॥ ୪୬.୫୧॥
ଇନ୍ଦ୍ରଦ୍ୟୁମ୍ନାୟ ମୁନୟେ କଥିତଂ ଯନ୍ମୟା ପୁରା ।
ଅବ୍ୟକ୍ତାତ୍ମକମେବେଦଂ ଚେତନାଚେତନଂ ଜଗତ୍ ॥ ୪୬.୫୨॥
ତଦୀଶ୍ୱରଃ ପରଂ ବ୍ରହ୍ମ ତସ୍ମାଦ୍ ବ୍ରହ୍ମମୟଂ ଜଗତ୍ ।
ସୂତ ଉବାଚ
ଏତାବଦୁକ୍ତ୍ୱା ଭଗବାନ୍ ବିରରାମ ଜନାର୍ଦନଃ ।
ତୁଷ୍ଟୁବୁର୍ମୁନୟୋ ବିଷ୍ଣୁଂ ଶକ୍ରେଣ ସହ ମାଧବମ୍ ॥ ୪୬.୫୩॥
ମୁନୟଃ ଊଚୁଃ
ନମସ୍ତେ କୂର୍ମରୂପାୟ ବିଷ୍ଣବେ ପରମାତ୍ମନେ ।
ନାରାୟଣାୟ ବିଶ୍ୱାୟ ବାସୁଦେବାୟ ତେ ନମଃ ॥ ୪୬.୫୪॥
ନମୋ ନମସ୍ତେ କୃଷ୍ଣାୟ ଗୋବିନ୍ଦାୟ ନମୋ ନମଃ ।
ମାଧବାୟ ନମସ୍ତୁଭ୍ୟଂ ନମୋ ଯଜ୍ଞେଶ୍ୱରାୟ ଚ ॥ ୪୬.୫୫॥
ସହସ୍ରଶିରସେ ତୁଭ୍ୟଂ ସହସ୍ରାକ୍ଷାୟ ତେ ନମଃ ।
ନମଃ ସହସ୍ରହସ୍ତାୟ ସହସ୍ରଚରଣାୟ ଚ ॥ ୪୬.୫୬॥
ଓଁ ନମୋ ଜ୍ଞାନରୂପାୟ ପରମାତ୍ମସ୍ୱରୂପିଣେ ।
ଆନନ୍ଦାୟ ନମସ୍ତୁଭ୍ୟଂ ମାୟାତୀତାୟ ତେ ନମଃ ॥ ୪୬.୫୭॥
ନମୋ ଗୂଢଶରୀରାୟ ନିର୍ଗୁଣାୟ ନମୋଽସ୍ତୁ ତେ ।
ପୁରୁଷାୟ ପୁରାଣାୟ ସତ୍ତାମାତ୍ରସ୍ୱରୂପିଣେ ॥ ୪୬.୫୮॥
ନମଃ ସାଂଖ୍ୟାୟ ଯୋଗାୟ କେବଲାୟ ନମୋଽସ୍ତୁ ତେ ।
ଧର୍ମଜ୍ଞାନାଧିଗମ୍ୟାୟ ନିଷ୍କଲାୟ ନମୋଽସ୍ତୁ ତେ ॥ ୪୬.୫୯॥
ନମସ୍ତେ ବ୍ୟୋମରୂପାୟ ମହାୟୋଗେଶ୍ୱରାୟ ଚ ।
ପରାବରାଣାଂ ପ୍ରଭବେ ବେଦବେଦ୍ୟାୟ ତେ ନମଃ ॥ ୪୬.୬୦॥
ନମୋ ବୁଦ୍ଧାୟ ଶୁଦ୍ଧାୟ ନମୋ ଯୁକ୍ତାୟ ହେତବେ ।
ନମୋ ନମୋ ନମସ୍ତୁଭ୍ୟଂ ମାୟିନେ ବେଧସେ ନମଃ ॥ ୪୬.୬୧॥
ନମୋଽସ୍ତୁ ତେ ବରାହାୟ ନାରସିଂହାୟ ତେ ନମଃ ।
ବାମନାୟ ନମସ୍ତୁଭ୍ୟଂ ହୃଷୀକେଶାୟ ତେ ନମଃ ॥ ୪୬.୬୨॥
ସ୍ୱର୍ଗାପବର୍ଗଦାତ୍ରେ ଚ ନମୋଽପ୍ରତିହତାତ୍ମନେ ।
ନମୋ ଯୋଗାଧିଗମ୍ୟାୟ ଯୋଗିନେ ଯୋଗଦାୟିନେ ॥ ୪୬.୬୩॥
ଦେବାନାଂ ପତୟେ ତୁଭ୍ୟଂ ଦେବାର୍ତ୍ତିଶମନାୟ ତେ ।
ଭଗବଂସ୍ତ୍ୱତ୍ପ୍ରସାଦେନ ସର୍ୱସଂସାରନାଶନମ୍ ॥ ୪୬.୬୪॥
ଅସ୍ମାଭିର୍ୱିଦିତଂ ଜ୍ଞାନଂ ଯଜ୍ଜ୍ଞାତ୍ୱାମୃତମଶ୍ନୁତେ ।
ଶ୍ରୁତାସ୍ତୁ ବିବିଧା ଧର୍ମା ବଂଶା ମନ୍ୱନ୍ତରାଣି ଚ ॥ ୪୬.୬୫॥
ସର୍ଗଶ୍ଚ ପ୍ରତିସର୍ଗଶ୍ଚ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ୟସ୍ୟାସ୍ୟ ବିସ୍ତରଃ ।
ତ୍ୱଂ ହି ସର୍ୱଜଗତ୍ସାକ୍ଷୀ ବିଶ୍ୱୋ ନାରାୟଣଃ ପରଃ ॥ ୪୬.୬୬॥
ତ୍ରାତୁମର୍ହସ୍ୟନନ୍ତାତ୍ମା ତ୍ୱାମେବ ଶରଣଂ ଗତାଃ ।
ସୂତ ଉବାଚ
ଏତଦ୍ ବଃ କଥିତଂ ବିପ୍ରା ଭୋଗମୋକ୍ଷପ୍ରଦାୟକମ୍ ॥ ୪୬.୬୭॥
କୌର୍ମଂ ପୁରାଣମଖିଲଂ ଯଜ୍ଜଗାଦ ଗଦାଧରଃ ।
ଅସ୍ମିନ୍ ପୁରାଣେ ଲକ୍ଷ୍ମ୍ୟାସ୍ତୁ ସଂଭବଃ କଥିତଃ ପୁରା ॥ ୪୬.୬୮॥
ମୋହାୟାଶେଷଭୂତାନାଂ ବାସୁଦେବେନ ଯୋଜିତଃ ।
ପ୍ରଜାପତୀନାଂ ସର୍ଗସ୍ତୁ ବର୍ଣଧର୍ମାଶ୍ଚ ବୃତ୍ତୟଃ ॥ ୪୬.୬୯॥
ଧର୍ମାର୍ଥକାମମୋକ୍ଷାଣାଂ ଯଥାବଲ୍ଲକ୍ଷଣଂ ଶୁଭମ୍ ।
ପିତାମହସ୍ୟ ବିଷ୍ଣୋଶ୍ଚ ମହେଶସ୍ୟ ଚ ଧୀମତଃ ॥ ୪୬.୭୦॥
ଏକତ୍ୱଂ ଚ ପୃଥକ୍ତ୍ୱଂ ଚ ବିଶେଷଶ୍ଚୋପବର୍ଣିତଃ ।
ଭକ୍ତାନାଂ ଲକ୍ଷଣଂ ପ୍ରୋକ୍ତଂ ସମାଚାରଶ୍ଚ ଭୋଜନମ୍ ॥ ୪୬.୭୧॥
ବର୍ଣାଶ୍ରମାଣାଂ କଥିତଂ ଯଥାବଦିହ ଲକ୍ଷଣମ୍ ।
ଆଦିସର୍ଗସ୍ତତଃ ପଶ୍ଚାଦଣ୍ଡାବରଣସପ୍ତକମ୍ ॥ ୪୬.୭୨॥
ହିରଣ୍ୟଗର୍ଭସର୍ଗଶ୍ଚ କୀର୍ତ୍ତିତୋ ମୁନିପୁଂଗବାଃ ।
କାଲସଂଖ୍ୟାପ୍ରକଥନଂ ମାହାତ୍ମ୍ୟଂ ଚେଶ୍ୱରସ୍ୟ ଚ ॥ ୪୬.୭୩॥
ବ୍ରହ୍ମଣଃ ଶୟନଂ ଚାପ୍ସୁ ନାମନିର୍ୱଚନଂ ତଥା ।
ବରାହବପୁଷା ଭୂୟୋ ଭୂମେରୁଦ୍ଧରଣଂ ପୁନଃ ॥ ୪୬.୭୪॥
ମୁଖ୍ୟାଦିସର୍ଗକଥନଂ ମୁନିସର୍ଗସ୍ତଥାପରଃ ।
ବ୍ୟାଖ୍ୟତୋ ରୁଦ୍ରସର୍ଗଶ୍ଚ ଋଷିସର୍ଗଶ୍ଚ ତାପସଃ ॥ ୪୬.୭୫॥
ଧର୍ମସ୍ୟ ଚ ପ୍ରଜାସର୍ଗସ୍ତାମସାତ୍ ପୂର୍ୱମେବ ତୁ ।
ବ୍ରହ୍ମବିଷ୍ଣୋର୍ୱିବାଦଃ ସ୍ୟାଦନ୍ତର୍ଦେହପ୍ରବେଶନମ୍ ॥ ୪୬.୭୬॥
ପଦ୍ମୋଦ୍ଭବତ୍ୱଂ ଦେବସ୍ୟ ମୋହସ୍ତସ୍ୟ ଚ ଧୀମତଃ ।
ଦର୍ଶନଂ ଚ ମହେଶସ୍ୟ ମାହାତ୍ମ୍ୟଂ ବିଷ୍ଣୁନେରିତମ୍ ॥ ୪୬.୭୭॥
ଦିବ୍ୟଦୃଷ୍ଟିପ୍ରଦାନଂ ଚ ବ୍ରହ୍ମଣଃ ପରମେଷ୍ଠିନା ।
ସଂସ୍ତବୋ ଦେବଦେବସ୍ୟ ବ୍ରହ୍ମଣା ପରମେଷ୍ଠିନା ॥ ୪୬.୭୮॥
ପ୍ରସାଦୋ ଗିରିଶସ୍ୟାଥ ବରଦାନଂ ତଥୈବ ଚ ।
ସଂବାଦୋ ବିଷ୍ଣୁନା ସାର୍ଧଂ ଶଂକରସ୍ୟ ମହାତ୍ମନଃ ॥ ୪୬.୭୯॥
ବରଦାନଂ ତଥାପୂର୍ୱମନ୍ତର୍ଦ୍ଧାନଂ ପିନାକିନଃ ।
ବଧଶ୍ଚ କଥିତୋ ବିପ୍ରା ମଧୁକୈଟଭୟୋଃ ପୁରା ॥ ୪୬.୮୦॥
ଅବତାରୋଽଥ ଦେବସ୍ୟ ବ୍ରହ୍ମଣୋ ନାଭିପଙ୍କଜାତ୍ ।
ଏକୀଭାବଶ୍ଚ ଦେବସ୍ୟ ବିଷ୍ଣୁନା କଥିତସ୍ତତଃ ॥ ୪୬.୮୧॥
ବିମୋହୋ ବ୍ରହ୍ମଣଶ୍ଚାଥ ସଂଜ୍ଞାଲାଭୋ ହରେସ୍ତତଃ ।
ତପଶ୍ଚରଣମାଖ୍ୟାତଂ ଦେବଦେବସ୍ୟ ଧୀମତଃ ॥ ୪୬.୮୨॥
ପ୍ରାଦୁର୍ଭାବୋ ମହେଶସ୍ୟ ଲଲାଟାତ୍ କଥିତସ୍ତତଃ ।
ରୁଦ୍ରାଣାଂ କଥିତା ସୃଷ୍ଟିର୍ବ୍ରହ୍ମଣଃ ପ୍ରତିଷେଧନମ୍ ॥ ୪୬.୮୩॥
ଭୂତିଶ୍ଚ ଦେବଦେବସ୍ୟ ବରଦାନୋପଦେଶକୌ ।
ଅନ୍ତର୍ଦ୍ଧାନଂ ଚ ରୁଦ୍ରସ୍ୟ ତପଶ୍ଚର୍ୟାଣ୍ଡଜସ୍ୟ ଚ ॥ ୪୬.୮୪॥
ଦର୍ଶନଂ ଦେବଦେବସ୍ୟ ନରନାରୀଶରୀରତା ।
ଦେବ୍ୟା ବିଭାଗକଥନଂ ଦେବଦେବାତ୍ ପିନାକିନଃ ॥ ୪୬.୮୫॥
ଦେବ୍ୟାଶ୍ଚ ପଶ୍ଚାତ୍ କଥିତଂ ଦକ୍ଷପୁତ୍ରୀତ୍ୱମେବ ଚ ।
ହିମବଦ୍ଦୁହିତୃତ୍ୱଂ ଚ ଦେବ୍ୟା ଯାଥାତ୍ମ୍ୟମେବ ଚ ॥ ୪୬.୮୬॥
ଦର୍ଶନଂ ଦିବ୍ୟରୂପସ୍ୟ ବୈଶ୍ୱରୂପସ୍ୟ ଦର୍ଶନମ୍ ।
ନାମ୍ନାଂ ସହସ୍ରଂ କଥିତଂ ପିତ୍ରା ହିମବତା ସ୍ୱୟମ୍ ॥ ୪୬.୮୭॥
ଉପଦେଶୋ ମହାଦେବ୍ୟା ବରଦାନଂ ତଥୈବ ଚ ।
ଭୃଗ୍ୱାଦୀନାଂ ପ୍ରଜାସର୍ଗୋ ରାଜ୍ଞାଂ ବଂଶସ୍ୟ ବିସ୍ତରଃ ॥ ୪୬.୮୮॥
ପ୍ରାଚେତସତ୍ୱଂ ଦକ୍ଷସ୍ୟ ଦକ୍ଷୟଜ୍ଞବିମର୍ଦନମ୍ ।
ଦଧୀଚସ୍ୟ ଚ ଦକ୍ଷସ୍ୟ ବିବାଦଃ କଥିତସ୍ତଦା ॥ ୪୬.୮୯॥
ତତଶ୍ଚ ଶାପଃ କଥିତୋ ମୁନୀନାଂ ମୁନିପୁଂଗବାଃ ।
ରୁଦ୍ରାଗତିଃ ପ୍ରସାଦଶ୍ଚ ଅନ୍ତର୍ଦ୍ଧାନଂ ପିନାକିନଃ ॥ ୪୬.୯୦॥
ପିତାମହସ୍ୟୋପଦେଶଃ କୀର୍ତ୍ତ୍ୟତେ ରକ୍ଷଣାୟ ତୁ ।
ଦକ୍ଷସ୍ୟ ଚ ପ୍ରଜାସର୍ଗଃ କଶ୍ୟପସ୍ୟ ମହାତ୍ମନଃ ॥ ୪୬.୯୧॥
ହିରଣ୍ୟକଶିପୋର୍ନାଶୋ ହିରଣ୍ୟାକ୍ଷବଧସ୍ତଥା ।
ତତଶ୍ଚ ଶାପଃ କଥିତୋ ଦେବଦାରୁବନୌକସାମ୍ ॥ ୪୬.୯୨॥
ନିଗ୍ରହଶ୍ଚାନ୍ଧକସ୍ୟାଥ ଗାଣପତ୍ୟମନୁତ୍ତମମ୍ ।
ପ୍ରହ୍ରାଦନିଗ୍ରହଶ୍ଚାଥ ବଲେଃ ସଂୟମନଂ ତତଃ ॥ ୪୬.୯୩॥
ବାଣସ୍ୟ ନିଗ୍ରହଶ୍ଚାଥ ପ୍ରସାଦସ୍ତସ୍ୟ ଶୂଲିନଃ ।
ଋଷୀଣାଂ ବଂଶବିସ୍ତାରୋ ରାଜ୍ଞାଂ ବଂଶାଃ ପ୍ରକୀର୍ତ୍ତିତାଃ ॥ ୪୬.୯୪॥
ବସୁଦେବାତ୍ ତତୋ ବିଷ୍ଣୋରୁତ୍ପତ୍ତିଃ ସ୍ୱେଚ୍ଛୟା ହରେଃ ।
ଦର୍ଶନଂ ଚୋପମନ୍ୟୋର୍ୱୈ ତପଶ୍ଚରଣମେବ ଚ ॥ ୪୬.୯୫॥
ବରଲାଭୋ ମହାଦେବଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ସାମ୍ବଂ ତ୍ରିଲୋଚନମ୍ ।
କୈଲାସଗମନଞ୍ଚାଥ ନିବାସସ୍ତସ୍ୟ ଶାର୍ଙ୍ଗିଣଃ ॥ ୪୬.୯୬॥
ତତଶ୍ଚ କଥ୍ୟତେ ଭୀତିର୍ଦ୍ୱାରବତ୍ୟାଂ ନିବାସିନାମ୍ ।
ରକ୍ଷଣଂ ଗରୁଡେନାଥ ଜିତ୍ୱା ଶତ୍ରୂନ୍ ମହାବଲାନ୍ ॥ ୪୬.୯୭॥
ନାରାଦାଗମନଂ ଚୈବ ଯାତ୍ରା ଚୈବ ଗରୁତ୍ମତଃ ।
ତତଶ୍ଚ କୃଷ୍ଣାଗମନଂ ମୁନୀନାମାଗତିସ୍ତତଃ ॥ ୪୬.୯୮॥
ନୈତ୍ୟକଂ ବାସୁଦେବସ୍ୟ ଶିବଲିଙ୍ଗାର୍ଚନଂ ତଥା ।
ମାର୍କଣ୍ଡେୟସ୍ୟ ଚ ମୁନେଃ ପ୍ରଶ୍ନଃ ପ୍ରୋକ୍ତସ୍ତତଃ ପରମ୍ ॥ ୪୬.୯୯॥
ଲିଙ୍ଗାର୍ଚନନିମିତ୍ତଂ ଚ ଲିଙ୍ଗସ୍ୟାପି ସଲିଙ୍ଗିନଃ ।
ଯଥାର୍ଥଂକଥିତଞ୍ଚାଥ ଲିଙ୍ଗାବିର୍ଭାବ ଏବ ଚ ॥ ୪୬.୧୦୦॥
ବ୍ରହ୍ମବିଷ୍ଣୋସ୍ତଥା ମଧ୍ୟେ କୀର୍ତ୍ତିତା ମୁନିପୁଂଗବାଃ ।
ମୋହସ୍ତୟୋସ୍ତୁ କଥିତୋ ଗମନଂ ଚୋର୍ଧ୍ୱତୋ ହ୍ୟଧଃ ॥ ୪୬.୧୦୧॥
ସଂସ୍ତବୋ ଦେବଦେବସ୍ୟ ପ୍ରସାଦଃ ପରମେଷ୍ଠିନଃ ।
ଅନ୍ତର୍ଧାନଂ ଚ ଲିଙ୍ଗସ୍ୟ ସାମ୍ବୋତ୍ପତ୍ତିସ୍ତତଃ ପରମ୍ ॥ ୪୬.୧୦୨॥
କୀର୍ତିତା ଚାନିରୁଦ୍ଧସ୍ୟ ସମୁତ୍ପତ୍ତିର୍ଦ୍ୱିଜୋତ୍ତମାଃ ।
କୃଷ୍ଣସ୍ୟ ଗମନେ ବୁଦ୍ଧିରୃଷୀଣାମାଗତିସ୍ତଥା ॥ ୪୬.୧୦୩॥
ଅନୁବଶାସନଞ୍ଚ କୃଷ୍ଣେନ ବରଦାନଂ ମହାତ୍ମନଃ ।
ଗମନଂ ଚୈବ କୃଷ୍ଣସ୍ୟ ପାର୍ଥସ୍ୟାପି ଚ ଦର୍ଶନମ୍ ॥ ୪୬.୧୦୪॥
କୃଷ୍ଣଦ୍ୱୈପାୟନସ୍ୟୋକ୍ତଂ ଯୁଗଧର୍ମାଃ ସନାତନାଃ ॥
ଅନୁଗ୍ରହୋଽଥ ପାର୍ଥସ୍ୟ ବାରାଣସ୍ୟାଂ ଗତିସ୍ତତଃ ॥ ୪୬.୧୦୫॥
ପାରାଶର୍ୟସ୍ୟ ଚ ମୁନେର୍ୱ୍ୟାସସ୍ୟାଦ୍ଭୁତକର୍ମଣଃ ।
ବାରାଣସ୍ୟାଶ୍ଚ ମାହାତ୍ମ୍ୟଂ ତୀର୍ଥାନାଂ ଚୈବ ବର୍ଣନମ୍ ॥ ୪୬.୧୦୬॥
ତୀର୍ଥୟାତ୍ରା ଚ ବ୍ୟାସସ୍ୟ ଦେବ୍ୟାଶ୍ଚୈବାଥ ଦର୍ଶନମ୍ ।
ଉଦ୍ୱାସନଂ ଚ କଥିତଂ ବରଦାନଂ ତଥୈବ ଚ ॥ ୪୬.୧୦୭॥
ପ୍ରୟାଗସ୍ୟ ଚ ମାହାତ୍ମ୍ୟଂ କ୍ଷେତ୍ରାଣାମଥ କୀର୍ତ୍ତିନମ୍ ।
ଫଲଂ ଚ ବିପୁଲଂ ବିପ୍ରା ମାର୍କଣ୍ଡେୟସ୍ୟ ନିର୍ଗମଃ ॥ ୪୬.୧୦୮॥
ଭୁବନାନାଂ ସ୍ୱରୂପଂ ଚ ଜ୍ୟୋତିଷାଂ ଚ ନିବେଶନମ୍ ।
କୀର୍ତ୍ୟନ୍ତେ ଚୈବ ବର୍ଷାଣି ନଦୀନାଂ ଚୈବ ନିର୍ଣୟଃ ॥ ୪୬.୧୦୯॥
ପର୍ୱତାନାଂ ଚ କଥନଂ ସ୍ଥାନାନି ଚ ଦିବୌକସାମ୍ ।
ଦ୍ୱୀପାନାଂ ପ୍ରବିଭାଗଶ୍ଚ ଶ୍ୱେତଦ୍ୱୀପୋପବର୍ଣନମ୍ ॥ ୪୬.୧୧୦॥
ଶୟନଂ କେଶବସ୍ୟାଥ ମାହାତ୍ମ୍ୟଂ ଚ ମହାତ୍ମନଃ ।
ମନ୍ୱନ୍ତରାଣାଂ କଥନଂ ବିଷ୍ଣୋର୍ମାହାତ୍ମ୍ୟମେବ ଚ ॥ ୪୬.୧୧୧॥
ବେଦଶାଖାପ୍ରଣୟନଂ ବ୍ୟାସାନାଂ କଥନଂ ତତଃ ।
ଅବେଦସ୍ୟ ଚ ବେଦାନାଂ କଥିତଂ ମୁନିପୁଂଗବାଃ ॥ ୪୬.୧୧୨॥
ଯୋଗେଶ୍ୱରାଣାଂ ଚ କଥା ଶିଷ୍ୟାଣାଂ ଚାଥ କୀର୍ତ୍ତନମ୍ ।
ଗୀତାଶ୍ଚ ବିବିଧାଗୁହ୍ୟା ଈଶ୍ୱରସ୍ୟାଥ କୀର୍ତ୍ତିତାଃ ॥ ୪୬.୧୧୩॥
ବର୍ଣାଶ୍ରମାଣାମାଚାରାଃ ପ୍ରାୟଶ୍ଚିତ୍ତବିଧିସ୍ତତଃ ।
କପାଲିତ୍ୱଂ ଚ ରୁଦ୍ରସ୍ୟ ଭିକ୍ଷାଚରଣମେବ ଚ ॥ ୪୬.୧୧୪॥
ପତିବ୍ରତାୟାଶ୍ଚାଖ୍ୟାନଂ ତୀର୍ଥାନାଂ ଚ ବିନିର୍ଣୟଃ ।
ତଥା ମଙ୍କଣକସ୍ୟାଥ ନିଗ୍ରହଃ କୀର୍ତିତୋ ଦ୍ୱିଜାଃ ॥ ୪୬.୧୧୫॥
ବଧଶ୍ଚ କଥିତୋ ବିପ୍ରାଃ କାଲସ୍ୟ ଚ ସମାସତଃ ।
ଦେବଦାରୁବନେ ଶଂଭୋଃ ପ୍ରବେଶୋ ମାଧବସ୍ୟ ଚ ॥ ୪୬.୧୧୬॥
ଦର୍ଶନଂ ଷଟ୍କୁଲୀୟାନାଂ ଦେବଦେବସ୍ୟ ଧୀମତଃ ।
ବରଦାନଂ ଚ ଦେବସ୍ୟ ନନ୍ଦିନେ ତୁ ପ୍ରକୀର୍ତିତମ୍ ॥ ୪୬.୧୧୭॥
ନୈମିତ୍ତିକଶ୍ଚ କଥିତଃ ପ୍ରତିସର୍ଗସ୍ତତଃ ପରମ୍ ।
ପ୍ରାକୃତଃ ପ୍ରଲୟଶ୍ଚୋର୍ଦ୍ଧ୍ୱଂ ସବୀଜୋ ଯୋଗ ଏବ ଚ ॥ ୪୬.୧୧୮॥
ଏବଂ ଜ୍ଞାତ୍ୱା ପୁରାଣସ୍ୟ ସଂକ୍ଷେପଂ କୀର୍ତ୍ତୟେତ୍ତୁ ଯଃ ।
ସର୍ୱପାପବିନିର୍ମୁକ୍ତୋ ବ୍ରହ୍ମଲୋକେ ମହୀୟତେ ॥ ୪୬.୧୧୯॥
ଏବମୁକ୍ତ୍ୱା ଶ୍ରିୟଂ ଦେବୀମାଦାୟ ପୁରୁଷୋତ୍ତମଃ ।
ସଂତ୍ୟଜ୍ୟ କୂର୍ମସଂସ୍ଥାନଂ ସ୍ୱସ୍ଥାନଂ ଚ ଜଗାମ ହ ॥ ୪୬.୧୨୦॥
ଦେବାଶ୍ଚ ସର୍ୱେ ମୁନୟଃ ସ୍ୱାନି ସ୍ଥାନାନି ଭେଜିରେ ।
ପ୍ରଣମ୍ୟ ପୁରୁଷଂ ବିଷ୍ଣୁଂ ଗୃହୀତ୍ୱା ହ୍ୟମୃତଂ ଦ୍ୱିଜାଃ ॥ ୪୬.୧୨୧॥
ଏତତ୍ ପୁରାଣଂ ସକଲଂ ଭାଷିତଂ କୂର୍ମରୂପିଣା ।
ସାକ୍ଷାଦ୍ ଦେବାଦିଦେନେନ ବିଷ୍ଣୁନା ବିଶ୍ୱୟୋନିନା ॥ ୪୬.୧୨୨॥
ଯଃ ପଠେତ୍ ସତତଂ ମର୍ତ୍ୟଃ ନିୟମେନ ସମାସତଃ ।
ସର୍ୱପାପବିନିର୍ମୁକ୍ତୋ ବ୍ରହ୍ମଲୋକେ ମହୀୟତେ ॥ ୪୬.୧୨୩॥
ଲିଖିତ୍ୱା ଚୈବ ଯୋ ଦଦ୍ୟାଦ୍ ବୈଶାଖେ ମାସି ସୁବ୍ରତଃ ।
ବିପ୍ରାୟ ବେଦବିଦୁଷେ ତସ୍ୟ ପୁଣ୍ୟଂ ନିବୋଧତ ॥ ୪୬.୧୨୪॥
ସର୍ୱପାପବିନିର୍ମୁକ୍ତଃ ସର୍ୱୈଶ୍ୱର୍ୟସମନ୍ୱିତଃ ।
ଭୁକ୍ତ୍ୱା ଚ ବିପୁଲାନ୍ମର୍ତ୍ୟୋ ଭୋଗାନ୍ଦିବ୍ୟାନ୍ସୁଶୋଭନାନ୍ ॥ ୪୬.୧୨୫॥
ତତଃ ସ୍ୱର୍ଗାତ୍ ପରିଭ୍ରଷ୍ଟୋ ବିପ୍ରାଣାଂ ଜାୟତେ କୁଲେ ।
ପୂର୍ୱସଂସ୍କାରମାହାତ୍ମ୍ୟାଦ୍ ବ୍ରହ୍ମବିଦ୍ୟାମବାପ୍ନୁୟାତ୍ ॥ ୪୬.୧୨୬॥
ପଠିତ୍ୱାଧ୍ୟାୟମେବୈକଂ ସର୍ୱପାପୈଃ ପ୍ରମୁଚ୍ୟତେ ।
ଯୋଽର୍ଥଂ ବିଚାରୟେତ୍ ସମ୍ୟକ୍ ପ୍ରାପ୍ନୋତି ପରଂ ପଦମ୍ ॥ ୪୬.୧୨୭॥
ଅଧ୍ୟେତବ୍ୟମିଦଂ ନିତ୍ୟଂ ବିପ୍ରୈଃ ପର୍ୱଣି ପର୍ୱଣି ।
ଶ୍ରୋତବ୍ୟଂ ଚ ଦ୍ୱିଜଶ୍ରେଷ୍ଠା ମହାପାତକନାଶନମ୍ ॥ ୪୬.୧୨୮॥
ଏକତସ୍ତୁ ପୁରାଣାନି ସେତିହାସାନି କୃତ୍ସ୍ନଶଃ ।
ଏକତ୍ର ଚେଦଂ ପରମମେତଦେବାତିରିଚ୍ୟତେ ॥ ୪୬.୧୨୯॥
ଇଦଂ ପୁରାଣଂ ମୁକ୍ତ୍ୱୈକଂ ନାସ୍ତ୍ୟନ୍ୟତ୍ ସାଧନଂ ପରମ୍ ।
ଯଥାବଦତ୍ର ଭଗବାନ୍ ଦେବୋ ନାରାୟଣୋ ହରିଃ ॥ ୪୬.୧୩୦॥
କୀର୍ତ୍ୟତେ ହି ଯଥା ବିଷ୍ଣୁର୍ନ ତଥାଽନ୍ୟେଷୁ ସୁବ୍ରତାଃ ।
ବ୍ରାହ୍ମୀ ପୌରାଣିକୀ ଚେୟଂ ସଂହିତା ପାପନାଶନୀ ॥ ୪୬.୧୩୧॥
ଅତ୍ର ତତ୍ ପରମଂ ବ୍ରହ୍ମ କୀର୍ତ୍ୟତେ ହି ଯଥାର୍ଥତଃ ।
ତୀର୍ଥାନାଂ ପରମଂ ତୀର୍ଥଂ ତପସାଂ ଚ ପରଂ ତପଃ ॥ ୪୬.୧୩୨॥
ଜ୍ଞାନାନାଂ ପରମଂ ଜ୍ଞାନଂ ବ୍ରତାନାଂ ପରମଂ ବ୍ରତମ୍ ।
ନାଧ୍ୟେତବ୍ୟମିଦଂ ଶାସ୍ତ୍ରଂ ବୃଷଲସ୍ୟ ଚ ସନ୍ନିଧୌ ॥ ୪୬.୧୩୩॥
ଯୋଽଧୀତେ ସ ତୁ ମୋହାତ୍ମା ସ ଯାତି ନରକାନ୍ ବହୂନ୍ ।
ଶ୍ରାଦ୍ଧେ ବା ଦୈବିକେ କାର୍ୟେ ଶ୍ରାବଣୀୟଂ ଦ୍ୱିଜାତିଭିଃ ॥ ୪୬.୧୩୪॥
ଯଜ୍ଞାନ୍ତେ ତୁ ବିଶେଷେଣ ସର୍ୱଦୋଷବିଶୋଧନମ୍ ।
ମୁମୁକ୍ଷୂଣାମିଦଂ ଶାସ୍ତ୍ରମଧ୍ୟେତବ୍ୟଂ ବିଶେଷତଃ ॥ ୪୬.୧୩୫॥
ଶ୍ରୋତବ୍ୟଂ ଚାଥ ମନ୍ତବ୍ୟଂ ବେଦାର୍ଥପରିବୃଂହଣମ୍ ।
ଜ୍ଞାତ୍ୱା ଯଥାବଦ୍ ବିପ୍ରେନ୍ଦ୍ରାନ୍ ଶ୍ରାବୟେଦ୍ ଭକ୍ତିସଂୟୁତାନ୍ ॥ ୪୬.୧୩୬॥
ସର୍ୱପାପବିନିର୍ମୁକ୍ତୋ ବ୍ରହ୍ମସାୟୁଜ୍ୟମାପ୍ନୁୟାତ୍ ।
ଯୋଽଶ୍ରଦ୍ଦଧାନେ ପୁରୁଷେ ଦଦ୍ୟାଚ୍ଚାଧାର୍ମିକେ ତଥା ॥ ୪୬.୧୩୭॥
ସ ପ୍ରେତ୍ୟ ଗତ୍ୱା ନିରୟାନ୍ ଶୁନାଂ ଯୋନିଂ ବ୍ରଜତ୍ୟଧଃ ।
ନମସ୍କୃତ୍ୟ ହରିଂ ବିଷ୍ଣୁଂ ଜଗଦ୍ୟୋନିଂ ସନାତନମ୍ ॥ ୪୬.୧୩୮॥
ଅଧ୍ୟେତବ୍ୟମିଦଂ ଶାସ୍ତ୍ରଂ କୃଷ୍ଣଦ୍ୱୈପାୟନଂ ତଥା ।
ଇତ୍ୟାଜ୍ଞା ଦେବଦେବସ୍ୟ ବିଷ୍ଣୋରମିତତେଜସଃ ॥ ୪୬.୧୩୯॥
ପାରାଶର୍ୟସ୍ୟ ବିପ୍ରର୍ଷେର୍ୱ୍ୟାସସ୍ୟ ଚ ମହାତ୍ମନଃ ।
ଶ୍ରୁତ୍ୱା ନାରାୟଣାଦ୍ଦେବାନ୍ ନାରଦୋ ଭଗବାନୃଷିଃ ॥ ୪୬.୧୪୦॥
ଗୌତମାୟ ଦଦୌ ପୂର୍ୱଂ ତସ୍ମାଚ୍ଚୈବ ପରାଶରଃ ।
ପରାଶରୋଽପି ଭଗବାନ ଗଙ୍ଗାଦ୍ୱାରେ ମୁନୀଶ୍ୱରାଃ ॥ ୪୬.୧୪୧॥
ମୁନିଭ୍ୟଃ କଥୟାମାସ ଧର୍ମକାମାର୍ଥମୋକ୍ଷଦମ୍ ।
ବ୍ରହ୍ମଣା କଥିତଂ ପୂର୍ୱଂ ସନକାୟ ଚ ଧୀମତେ ॥ ୪୬.୧୪୨॥
ସନତ୍କୁମାରାୟ ତଥା ସର୍ୱପାପପ୍ରଣାଶନମ୍ ।
ସନକାଦ୍ ଭଗବାନ୍ ସାକ୍ଷାଦ୍ ଦେବଲୋ ଯୋଗବିତ୍ତମଃ ॥ ୪୬.୧୪୩॥
ଅବାପ୍ତବାନ୍ ପଞ୍ଚଶିଖୋ ଦେବଲାଦିଦମୁତ୍ତମମ୍ ।
ସନତ୍କୁମାରାଦ୍ ଭଗବାନ୍ ମୁନିଃ ସତ୍ୟବତୀସୁତଃ ॥ ୪୬.୧୪୪॥
ଏତତ୍ ପୁରାଣଂ ପରମଂ ବ୍ୟାସଃ ସର୍ୱାର୍ଥସଂଚୟମ୍ ।
ତସ୍ମାଦ୍ ବ୍ୟାସାଦହଂ ଶ୍ରୁତ୍ୱା ଭବତାଂ ପାପନାଶନମ୍ ॥ ୪୬.୧୪୫॥
ଊଚିବାନ୍ ବୈ ଭବଦ୍ଭିଶ୍ଚ ଦାତବ୍ୟଂ ଧାର୍ମିକେ ଜନେ ।
ତସ୍ମୈ ବ୍ୟାସାୟ ମୁନୟେ ସର୍ୱଜ୍ଞାୟ ମହର୍ଷୟେ ॥ ୪୬.୧୪୬॥
ପାରାଶର୍ୟାୟ ଶାନ୍ତାୟ ନମୋ ନାରାୟଣାତ୍ମନେ ।
ଯସ୍ମାତ୍ ସଂଜାୟତେ କୃତ୍ସନଂ ଯତ୍ର ଚୈବ ପ୍ରଲୀୟତେ ।
ନମସ୍ତସ୍ମୈ ସୁରେଶାୟ ବିଷ୍ଣବେ କୂର୍ମରୂପିଣେ ॥ ୪୬.୧୪୭॥
ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣେ ଷଟ୍ସାହସ୍ତ୍ର୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାମୁପରିବିଭାଗେ
ଷଟ୍ଶ୍ଚତ୍ୱାରିଂଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥୪୬॥
ଉତ୍ତରଭାଗଃ ସମାପ୍ତଃ ॥
॥ ଇତି ଶ୍ରୀକୂର୍ମପୁରାଣଂ ସମାପ୍ତମ୍ ॥
– Chant Stotra in Other Languages –
Vritra Gita from Adhyatma Ramayana in Sanskrit – English – Bengali – Gujarati – Kannada – Malayalam – Odia – Telugu – Tamil