1000 Names Of Upadesasahasri – Sahasranama In Telugu

॥ Upadesasahasri Sahasranama Stotram Telugu Lyrics ॥

॥ ఉపదేశసాహస్రీ ॥

(Metrical Section)

US-P01.001ab చైతన్యం సర్వగం సర్వం సర్వభూతగుహాశయమ్ ।
US-P01.001cd యత్ సర్వవిషయాతీతం తస్మై సర్వవిదే నమః ॥

US-P01.002ab సమాపయ్య క్రియాః సర్వా దారాగ్న్యాధానపూర్వికాః ।
US-P01.002cd బ్రహ్మవిద్యామథేదానీం వక్తుం వేదః ప్రచక్రమే ॥

US-P01.003ab కర్మాణి దేహయోగార్థం దేహయోగే ప్రియాప్రియే ।
US-P01.003cd ధ్రువే స్యాతాం తతో రాగో ద్వేషశ్చైవ తతః క్రియాః ॥

US-P01.004ab ధర్మాధార్మౌ తతోఽజ్ఞాస్య దేహయోగస్తథా పునః ।
US-P01.004cd ఏవం నిత్యప్రవృత్తోఽయం సంసారశ్చక్రవద్ భృశమ్ ॥

US-P01.005ab అజ్ఞానం తస్య మూలం స్యాదితి తద్ధానమిష్యతే ।
US-P01.005cd బ్రహ్మవిద్యాత ఆరబ్ధా తతో నిఃశ్రేయసం భవేత్ ॥

US-P01.006ab విద్యైవాజ్ఞానహానాయ న కర్మాప్రతికూలతః ।
US-P01.006cd నాజ్ఞానస్యాప్రహాణే హి రాగద్వేషక్షయో భవేత్ ॥

US-P01.007ab రాగద్వేషక్షయాభావే కర్మ దోషద్భవం ధ్రువమ్ ।
US-P01.007cd తస్మాన్ నిఃశ్రేయసార్థాయ విద్యైవాత్ర విధీయతే ॥

US-P01.008ab నను కర్మ తథా నిత్యం కర్తవ్యం జీవనే సతి ।
US-P01.008cd విద్యాయాః సహకారిత్వం మోక్షం ప్రతి హి తద్ వ్రజేత్ ॥

US-P01.009ab యథా విద్యా తథా కర్మ చోదితత్వావిశేషతః ।
US-P01.009cd ప్రత్యవాయస్మృతేశ్చైవ కార్యం కర్మ ముముక్షుభిః ॥

US-P01.010ab నను ధ్రువఫలా విద్యా నాన్యత్ కించిదపేక్షతే ।
US-P01.010cd నాగ్నిష్టోమో యథైవాన్యద్ ధ్రువకార్యోఽప్యపేక్షతే ॥

US-P01.011ab తథా ధ్రువఫలా విద్యా కర్మ నిత్యమపేక్షతే ।
US-P01.011cd ఇత్యేవం కేచిదిచ్ఛన్తి న కర్మ ప్రతికూలతః ॥

US-P01.012ab విద్యాయాః ప్రతికూలం హి కర్మ స్యాత్ సాభిమానతః ।
US-P01.012cd నిర్వికారాత్మబుద్ధిశ్చ విద్యేతీహ ప్రకీతితా ॥

US-P01.013ab అహం కర్తా మమేదం స్యాదితి కర్మ ప్రవర్తతే ।
US-P01.013cd వస్త్వధీనా భవేద్ విద్యా కర్తధీనో భవేద్ విధిః ॥

US-P01.014ab కారకాణ్యుపమృద్నాతి విద్యాఽబ్బుద్ధిమివోషరే ।
US-P01.014cd తత్సత్యమతిమాదాయ కర్మ కర్తుం వ్యవస్యతి ॥

US-P01.015ab విరుద్ధత్వాదతః శక్యం కర్మ కర్తుం న విద్యయా ।
US-P01.015cd సహైవం విదుషా తస్మాత్ కర్మ హేయం ముముక్షునా ॥

US-P01.016ab దేహాద్యైరవిశేషేణ దేహినో గ్రహణం నిజమ్ ।
US-P01.016cd ప్రాణినాం తదవిద్యోత్థం తావత్ కర్మవిధిర్భవేత్ ॥

US-P01.017ab నేతి నేతీతి దేహాదీనపోహ్యాత్మావశేషితః ।
US-P01.017cd అవిశేషాత్మబోధార్థం తేనావిద్యా నివర్తితా ॥

US-P01.018ab నివృత్తా సా కథం భూయః ప్రసూయేత ప్రమాణతః ।
US-P01.018cd అసత్యేవావిశేషే హి ప్రత్యగాత్మని కేవలే ॥

US-P01.019ab న చేద్ భూయః ప్రసూయేత కర్తా భోక్తేతి ధీః కథమ్ ।
US-P01.019cd సదస్మీతి చ విజ్ఞానే తస్మాద్ విద్యాసహాయికా ॥

US-P01.020ab అత్యరేచయదిత్యుక్తో న్యాసః శ్రుత్యాత ఏవ హి ।
US-P01.020cd కర్మభ్యో మానసాన్తేభ్య ఏతావదితి వాజినామ్ ॥

US-P01.021ab అమృతత్వం శ్రుతం తస్మాత్ త్యాజ్యం కర్మ ముముక్షుభిః ।
US-P01.021cd అగ్నిష్టోమవదిత్యుక్తం తత్రేదమభిధీయతే ॥

US-P01.022ab నైకకారకసాధ్యత్వాత్ ఫలాన్యత్వాచ్ చ కర్మణః ।
US-P01.022cd విద్యా తద్విపఈతాతో దృష్టాన్తో విషమో భవేత్ ॥

US-P01.023ab కృష్యాదివత్ ఫలార్థత్వాదన్యకర్మోపబృంహణమ్ ।
US-P01.023cd అగ్నిష్టోమస్త్వపేక్షేత విద్యాన్యత్ కిమపేక్షతే ॥

US-P01.024ab ప్రత్యవాయస్తు తస్యైవ యస్యాహంకార ఇష్యతే ।
US-P01.024cd అహంకారఫలార్థిత్వే విద్యేతే నాత్మవేదినః ॥

US-P01.025ab తస్మాదజ్ఞానహానాయ సంసారవినివృత్తయే ।
US-P01.025cd బ్రహ్మవిద్యావిధానాయ ప్రారబ్ధోపనిషత్ త్వియమ్ ॥

US-P01.026ab సదేరుపనిపూర్వస్య క్విపి చోపనిషద్ భవేత్ ।
US-P01.026cd మన్దీకరణభావాచ్ చ గర్భాదేః శాతనాత్ తథా ॥

US-P02.001ab ప్రైషేద్ధుమశక్యత్వాన్ నేతి నేతీతి శేషితమ్ ।
US-P02.001cd ఇదం నాహమిదం నాహమిత్యద్ధా ప్రతిపద్యతే ॥

US-P02.002ab ఇదంధీరిదమాత్మోత్థా వాచారమ్భఞగోచరా ।
US-P02.002cd నిషిద్ధాత్మోద్భవత్వాత్ సా న పునర్మానతాం వ్రజేత్ ॥

US-P02.003ab పూర్వబుద్ధిమబాధిత్వా నోత్తరా జాయతే మతిః ।
US-P02.003cd దృషిరేకః స్వయంసిద్ధః ఫలత్వాత్ స న బాధ్యతే ॥

US-P02.004ab ఇదంవనమతిక్రమ్య శోకమోహాదిదూషితమ్ ।
US-P02.004cd వనాద్ గన్ధారకో యద్వత్ స్వమాత్మానం ప్రపద్యతే ॥

US-P03.001ab ఈశ్వరశ్చేదనాత్మా స్యాన్ నాసావస్మీతి ధారయేత్ ।
US-P03.001cd ఆత్మా చేదీశ్వరోఽస్మీతి విద్యా సాన్యనివర్తికా ॥

US-P03.002ab ఆత్మనోఽన్యస్య చేద్ ధర్మా అస్థూలత్వాదయో మతాః ।
US-P03.002cd అజ్ఞేయత్వేఽస్య కిం తైః స్యాదాత్మత్వే త్వన్యధీహ్నుతిః ॥

US-P03.003ab మిథ్యాధ్యాసనిషేధార్థం తతోఽస్థూలాది గృహ్యతామ్ ।
US-P03.003cd పరత్ర చేన్ నిషేధార్థం శూన్యతావరణం హి తత్ ॥

US-P03.004ab బుభుత్సోర్యది చాన్యత్ర ప్రత్యగాత్మన ఇష్యతే ।
US-P03.004cd అప్రాణో హ్యమనాః శుభ్ర ఇతి చానర్థకం వచః ॥

US-P04.001ab అహంప్రత్యయబీజం యదహంప్రత్యయవత్స్థితమ్ ।
US-P04.001cd నాహంప్రత్యయవహ్న్యుష్టం కథం కర్మ ప్రరోహతి ॥

US-P04.002ab దృష్టవచ్ చేత్ ప్రరోహః స్యాన్ నాన్యకర్మా స ఇష్యతే ।
US-P04.002cd తన్నిరోధే కథం తత్ స్యాత్ పృచ్ఛామో వస్తదుచ్యతామ్ ॥

US-P04.003ab దేహాద్యారమ్భసామర్థ్యాజ్ జ్ఞానం సద్విషయం త్వయి ।
US-P04.003cd అభిభూయ ఫలం కుర్యాత్ కర్మాన్తే జ్ఞానముద్భవేత్ ॥

US-P04.004ab ఆరబ్ధస్య ఫలే హ్యేతే భోగో జ్ఞానం చ కర్మణః ।
US-P04.004cd అవిరోధస్తయోర్యుక్తో వైధర్మ్యం చేతరస్య తు ॥

US-P04.005ab దేహాత్మజ్ఞానవజ్ జ్ఞానం దేహాత్మజ్ఞానబాధకమ్ ।
US-P04.005cd ఆత్మన్యేవ భవేద్ యస్య స నేచ్ఛన్నపి ముచ్యతే ॥

US-P05.001ab మూత్రాశఙ్కో యథోదఙ్కో నాగ్రహీదమృతం మునిః ।
US-P05.001cd కర్మనాశభయాజ్ జన్తోరాత్మజ్ఞానాగ్రహస్తథా ॥

US-P05.002ab బుద్ధిస్థశ్చలతీవాత్మా ధ్యాయతీవ చ దృశ్యతే ।
US-P05.002cd నౌగతస్య యథా వృక్షాస్తద్వత్ సంసారవిభ్రమః ॥

US-P05.003ab నౌస్థస్య ప్రాతిలోమ్యేన నగానాం గమనం యథా ।
US-P05.003cd ఆత్మనః సంసృతిస్తద్వద్ ధ్యాయతీవేతి హి శ్రుతిః ॥

US-P05.004ab చైతన్యప్రతిబిమ్బేన వ్యాప్తో బోధో హి జాయతే ।
US-P05.004cd బుద్ధేః శబ్దాదినిర్భాసస్తేన మోముహ్యతే జగత్ ॥

US-P05.005ab చైతన్యాభాసతాహమస్తాదర్థ్యం చ తదస్య యత్ ।
US-P05.005cd ఇదమంశప్రహాణే న పరః సోఽనుభవో భవేత్ ॥

US-P06.001ab ఛిత్త్వా త్యక్తేన హస్తేన స్వయం నాత్మా విశేష్యతే ।
US-P06.001cd తథా శిష్టేన సర్వేణ యేన యేన విశేష్యతే ॥

US-P06.002ab తస్మాత్ త్యక్తేన హస్తేన తుల్యం సర్వం విశేషణమ్ ।
US-P06.002cd అనాత్మత్వేన తస్మాజ్ జ్ఞో ముక్తః సర్వవిశేషణైః ॥

US-P06.003ab విశేషణమిదం సర్వం జ్ఞాత ఆత్మన్యసద్ భవేత్ ।
US-P06.003cd అవిద్యాస్తమతః సర్వం జ్ఞాత ఆత్మన్యసద్ భవేత్ ॥

US-P06.004ab జ్ఞాతైవాత్మా సదా గ్రాహ్యో జ్ఞేయముత్సృజ్య కేవలః ।
US-P06.004cd అహమిత్యపి యద్ గ్రాహ్యం వ్యపేతాఙ్గసమం హి తత్ ॥

US-P06.005ab యావాన్ స్యాదిదమంశో యః స స్వతోఽన్యో విశేషణమ్ ।
US-P06.005cd విశేషప్రక్షయో యత్ర సిద్ధో జ్ఞశ్చిత్రగుర్యథా ॥

US-P06.006ab ఇదమంశోఽహమిత్యత్ర త్యాజ్యో నాత్మేతి పణ్డితైః ।
US-P06.006cd అహం బ్రహ్మేతి శిష్టోఽంశో భూతపూర్వగతేర్భవేత్ ॥

US-P07.001ab బుద్ధ్యారూఢం సదా సర్వం దృశ్యతే యత్ర తత్ర వా ।
US-P07.001cd మయా తస్మాత్ పరం బ్రహ్మ సర్వజ్ఞశ్చాస్మి సర్వగః ॥

US-P07.002ab యథామబుద్ధిచారాణాం సాక్షీ తద్వత్ పరేష్వపి ।
US-P07.002cd నైవాపోఢుం న వాదాతుం శక్యస్తస్మాత్ పరో హ్యహమ్ ॥

US-P07.003ab వికారిత్వమశుద్ధత్వం భౌతికత్వం న చాత్మనః ।
US-P07.003cd అశేషబుద్ధిసాక్షిత్వాద్ బుద్ధివచ్ చాల్పవేదనా ॥

US-P07.004ab మణౌ ప్రకాశ్యతే యద్వద్ రక్తాద్యాకారతాతపే ।
US-P07.004cd మయి సందృశ్యతే సర్వమాతపేనేవ తన్ మయా ॥

US-P07.005ab బుద్ధౌ దృశ్యం భవేద్ బుద్ధౌ సత్యాం నాస్తి విపర్యయే ।
US-P07.005cd ద్రష్టా యస్మాత్ సదా ద్రష్టా తస్మాద్ ద్వైతం న విద్యతే ॥

US-P07.006ab అవివేకాత్ పరాభావం యథా బుద్ధిరవేత్ తథా ।
US-P07.006cd వివేకాత్ తు పరాదన్యః స్వయం చాపి న విద్యతే ॥

US-P08.001ab చితిస్వరూపం స్వత ఏవ మే మతే రసాదియోగస్తవ మోహకారితః ।
US-P08.001cd అతో న కించిత్ తవ చేష్టితేన మే ఫలం భవేత్ సర్వవిశేషహానతః ॥

US-P08.002ab విముచ్య మాయామయకార్యతామిహ ప్రశాన్తిమాయాహ్యసదీహితాత్ సదా ।
US-P08.002cd అహం పరం బ్రహ్మ సదా విముక్తవత్ తథాజమేకం ద్వయవర్జితం యతః ॥

US-P08.003ab సదా చ భూతేషు సమోఽస్మి కేవలో యథా చ ఖం సర్వగమక్షరం శివమ్ ।
US-P08.003cd నిరన్తరం నిష్కలమక్రియం పరం తతో న మేఽస్తీహ ఫలం తవేహితైః ॥

US-P08.004ab అహం మమైకో న తదన్యదిష్యతే తథా న కస్యాప్యహమస్మ్యసఙ్గతః ।
US-P08.004cd అసఙ్గరూపోఽహమతో న మే త్వయా కృతేన కార్యం తవ చాద్వయత్వతః ॥

US-P08.005ab ఫలే చ హేతౌ చ జనో విషక్తవానితి ప్రచిన్యాహమతో విమోక్షణే ।
US-P08.005cd జనస్య సంవాదమిమం ప్రక్ళ్ప్తవాన్ స్వరూపతత్త్వార్థవిబోధకారణమ్ ॥

US-P08.006ab సంవాదమేతం యది చిన్తయేన్ నరో విముచ్యతేఽజ్ఞానమహాభయాగమాత్ ।
US-P08.006cd విముక్తకామశ్చ తథా జనః సదా చరత్యశోకః సమ ఆత్మవిత్ సుఖీ ॥

US-P09.001ab సూక్ష్మతావ్యాపితే జ్ఞేయే గన్ధాదేరుత్తరోత్తరమ్ ।
US-P09.001cd ప్రత్యగాత్మావసానేషు పూర్వపూర్వప్రహాణతః ॥

US-P09.002ab శారీరా పృథివీ తావద్ యావద్ బాహ్యా ప్రమాణతః ।
US-P09.002cd అబాదీని చ తత్త్వాని తావజ్ జ్ఞేయాని కృత్స్నశః ॥

US-P09.003ab వాయ్వాదీనాం యథోత్పత్తేః పూర్వం ఖం సర్వగం తథా ।
US-P09.003cd అహమేకః సదా సర్వశ్చిన్మాత్రః సర్వగోఽద్వయః ॥

US-P09.004ab బ్రహ్మాద్యాః స్థావరాన్తా యే ప్రాణినో మమ పూః స్మృతాః ।
US-P09.004cd కామక్రోధాదయో దోషా జాయేరన్ మే కుతోఽన్యతః ॥

US-P09.005ab భూతదోషైః సదాస్పృష్టం సర్వభూతస్థమీశ్వరమ్ ।
US-P09.005cd నీలం వ్యోమ యథా బాలో దూష్టం మాం వీక్షతే జనః ॥

US-P09.006ab మచ్చైతన్యావభాస్యత్వాత్ సర్వప్రాణిధియాం సదా ।
US-P09.006cd పూర్మమ ప్రాణినః సర్వే సర్వజ్ఞస్య విపాప్మనః ॥

US-P09.007ab జనిమజ్ జ్ఞానవిజ్ఞేయం స్వప్నజ్ఞానవదిష్యతే ।
US-P09.007cd నిత్యం నిర్విషయం జ్ఞానం తస్మాద్ ద్వైతం న విద్యతే ॥

US-P09.008ab జ్ఞాతుర్జ్ఞాతిర్హి నిత్యోక్తా సుషుప్తే త్వన్యశూన్యతః ।
US-P09.008cd జాగ్రజ్జ్ఞాతిస్త్వవిద్యాతస్తద్ గ్రాహ్యం చాసదిష్యతామ్ ॥

US-P09.009ab రూపవత్త్వాద్యసత్త్వాన్ న దృష్ట్యాదేః కర్మతా యథా ।
US-P09.009cd ఏవం విజ్ఞానకర్మత్వం భూమ్నో నాస్తీతి గమ్యతే ॥

US-P10.001ab దృశిస్వరూపం గగనోపమం పరం సకృద్విభాతం త్వజమేకమక్షరమ్ ।
US-P10.001cd అలేపకం సర్వగతం యదద్వయం తదేవ చాహం సతతం విముక్త ఓమ్ ॥

US-P10.002ab దృషిస్తు శుద్ధోఽహమవిక్రియాత్మకో న మేఽస్తి కశ్చిద్ విశయః స్వభావతః ।
US-P10.002cd పురస్తిరశ్చోర్ధ్వమధశ్చ సర్వతః సుపూర్ణభూమా త్వజ ఆత్మని స్థితః ॥

US-P10.003ab అజోఽమరశ్చైవ తథాజరోఽమృతః స్వయంప్రభః సర్వగతోఽహమద్వయః ।
US-P10.003cd న కారణం కార్యమతీవ నిర్మలః సదైవ తృప్తశ్చ తతో విముక్త ఓమ్ ॥

US-P10.004ab సుషుప్తజారత్స్వపతశ్చ దర్శనం న మేఽస్తి కించిత్ స్వమివేహ మోహనమ్ ।
US-P10.004cd స్వతశ్చ తేషాం పరతోఽప్యసత్త్వతస్తురీయ ఏవాస్మి సదా దృగద్వయః ॥

US-P10.005ab శరీరబుద్ధీన్ద్రియదుఃఖసంతతిర్న మే న చాహం మమ నిర్వికారతః ।
US-P10.005cd అసత్త్వహేతోశ్చ తథైవ సంతతేరసత్త్వమస్యాః స్వపతో హి దృశ్యవత్ ॥

US-P10.006ab ఇదం తు సత్యం మమ నాస్తి విక్రియా వికారహేతుర్న హి మేఽద్వయత్వతః ।
US-P10.006cd న పుణ్యపాపే న చ మోక్షబన్ధనే న చాస్తి వర్ణశ్రమతాశఈరతః ॥

US-P10.007ab అనాదితో నిర్గుణతో న కర్మ మే ఫలం చ తస్మాత్ పరమోఽహమద్వయః ।
US-P10.007cd యథా నభః సర్వగతం న లిప్యతే తథా హ్యహం దేహగతోఽపి సూక్ష్మతః ॥

US-P10.008ab సదా చ భూతేషు సమోఽహమీశ్వరః క్షరాక్షరాభ్యాం పరమో హ్యథోత్తమః ।
US-P10.008cd పరాత్మతత్త్వశ్చ తథాద్వయోఽపి సన్ విపర్యయేణాభివృతస్త్వవిద్యయా ॥

US-P10.009ab అవిద్యయా భావనయా చ కర్మభిర్వివిక్త ఆత్మావ్యవధిః సునిర్మలః ।
US-P10.009cd దృగాదిశక్తిప్రచితోఽహమద్వయః స్థితః స్వరూపే గగనం యథాచలమ్ ॥

US-P10.010ab అహం పరం బ్రహ్మ వినిశ్చయాత్మదృఞ్ న జాయతే భూయ ఇతి శ్రుతేర్వచః ।
US-P10.010cd న చైవ బీజే త్వసతి ప్రజాయతే ఫలం న జన్మాస్తి తతో హ్యమోహతా ।
US-P10.011ab మమేదమిత్థం చ తవాద ఈదృశం తథాహమేవం న పరోఽపి చాన్యథా ।
US-P10.011cd విమూఢతైవస్య జనస్య కల్పనా సదా సమే బ్రహ్మణి చాద్వయే శివే ॥

US-P10.012ab యదద్వయం జ్ఞానమతీవ నిర్మలం మహాత్మనాం తత్ర న శోకమోహతా ।
US-P10.012cd తయోరభావే న హి కర్మ జన్మ వా భవేదయం వేదవిదాం వినిశ్చయః ॥

US-P10.013ab సుషుప్తవజ్ జాగ్రతి యో న పశ్యతి ద్వయం తు పశ్యన్నపి చాద్వయతః ।
US-P10.013cd తథా చ కుర్వన్నపి నిష్క్రియశ్చ యః స ఆత్మవిన్ నాన్య ఇతీహ నిశ్చయః ॥

US-P10.014ab ఇతీదముక్తం పరమార్థదర్శనం మయా హి వేదాన్తవినిశ్చితం పరమ్ ।
US-P10.014cd విముచ్యతేఽస్మిన్ యది నిశ్చితో భవేన్ న లిప్యతే వ్యోమవదేవ కర్మభిః ॥

US-P11.001ab ఈక్షితృత్వం స్వతఃసిద్ధం జన్తూనాం చ తతోఽన్యతా ।
US-P11.001cd అజ్ఞానాదిత్యతోఽన్యత్వం సదసీతి నివర్త్యతే ॥

US-P11.002ab ఏతావద్ ధ్యమృతత్వం న కించిదన్యత్ సహాయకమ్ ।
US-P11.002cd జ్ఞానస్యేతి బ్రువచ్ఛాస్త్రం సలిఙ్గం కర్మ బాధతే ॥

US-P11.003ab సర్వేషాం మనసో వృత్తమవిశేషేణ పశ్యతః ।
US-P11.003cd తస్య మే నిర్వికారస్య విశేషః స్యాత్ కథంచన ॥

US-P11.004ab మనోవృత్తం మనశ్చైవ స్వప్నవజ్ జాగ్రతీక్షితుః ।
US-P11.004cd సమ్ప్రసాదే ద్వయాసత్త్వాచ్ చిన్మాత్రః సర్వగోఽద్వయః ॥

US-P11.005ab స్వప్నః సత్యో యథా ఽఽబోధాద్ దేహాత్మత్వం తథైవ చ ।
US-P11.005cd ప్రత్యక్షాదేః ప్రమాణత్వం జాగ్రత్ స్యాదా ఽఽత్మవేదనాత్ ॥

US-P11.006ab వ్యోమవత్ సర్వభూతస్థో భూతదోషైర్వివర్జితః ।
US-P11.006cd సాక్షీ చేతాఽగుణః శుద్ధో బ్రహ్మైవాస్మీతి కేవలః ॥

US-P11.007ab నామరూపక్రియాభ్యోఽన్యో నిత్యముక్తస్వరూపవాన్ ।
US-P11.007cd అహమాత్మా పరం బ్రహ్మ చిన్మాత్రోఽహం సదాద్వయః ॥

US-P11.008ab అహం బ్రహ్మాస్మి కర్తా చ భోక్తా చాస్మీతి యే విదుః ।
US-P11.008cd తే నష్టా జ్ఞానకర్మభ్యాం నాస్తికాః స్యుర్న సంశయః ॥

US-P11.009ab ధర్మాధర్మఫలైర్యోగ ఇష్టోఽదృష్టో యథాత్మనః ।
US-P11.009cd శాస్త్రాద్ బ్రహ్మత్వమప్యస్య మోక్షో జ్ఞానాత్ తథేష్యతామ్ ॥

US-P11.010ab యా మాహారాజనాద్యాస్తా వాసనాః స్వప్నదర్శిభిః ।
US-P11.010cd అనుభూయన్త ఏవేహ తతోఽన్యః కేవలో దృషిః ॥

US-P11.011ab కోశాదివ వినిష్కృష్టః కార్యకారణవర్జితః ।
US-P11.011cd యథాసిర్దృశ్యతే స్వప్నే తద్వద్ బోద్ధా స్వయంప్రభః ॥

US-P11.012ab ఆపేషాత్ ప్రతిబుద్ధస్య జ్ఞస్య స్వాభావికం పదమ్ ।
US-P11.012cd ఉక్తం నేత్యాదివాక్యేన కల్పితస్యాపనేతృణా ॥

US-P11.013ab మహారాజాదయో లోకా మయి యద్వత్ ప్రకల్పితాః ।
US-P11.013cd స్వప్నే తద్వద్ ద్వయం విద్యాద్ రూపం వాసనయా సహ ॥

US-P11.014ab దేహలిఙ్గాత్మనా కార్యా వాసనారూపిణా క్రియా ।
US-P11.014cd నేతినేత్యాత్మరూపత్వాన్ న మే కార్యా క్రియా క్వచిత్ ॥

US-P11.015ab న తతోఽమృతతాశాస్తి కర్మణోఽజ్ఞానహేతుతః ।
US-P11.015cd మోక్షస్య జ్ఞానహేతుత్వాన్ న తదన్యదపేక్షతే ॥

US-P11.016ab అమృతం చాభయం నార్తం నేతీత్యాత్మా ప్రియో మమ ।
US-P11.016cd విపరీతమతోఽన్యద్ యత్ త్యజేత్ తత్ సక్రియం తతః ॥

US-P12.001ab ప్రకాశస్థం యథా దేహం సాలోకమభిమన్యతే ।
US-P12.001cd ద్రష్ట్రాభాసం తథా చిత్తం ద్రష్టాహమితి మన్యతే ॥

US-P12.002ab యదేవ దృష్యతే లోకే తేనాభిన్నత్వమాత్మనః ।
US-P12.002cd ప్రపద్యతే తతో మూఢస్తేనాత్మానం న విన్దతి ॥

US-P12.003ab దశమస్య నవాత్మత్వప్రతిపత్తివదాత్మనః ।
US-P12.003cd దృశ్యేషు తద్వదేవాయం మూఢో లోకో న చాన్యథా ॥

US-P12.004ab త్వం కురు త్వం తదేవేతి ప్రత్యయావేకకాలికౌ ।
US-P12.004cd ఏకనీడౌ కథం స్యాతాం విరుద్ధౌ న్యాయతో వద ॥

US-P12.005ab దేహాభిమానిన్ దుఃఖం నాదేహస్యస్వభావతః ।
US-P12.005cd స్వాపవత్ తత్ప్రహాణాయ తత్ త్వమిత్యుచ్యతే దృశేః ॥

US-P12.006ab దృశేశ్ఛాయా యదారూఢా ముఖచ్ఛాయేవ దర్శనే ।
US-P12.006cd పశ్యంస్తం ప్రత్యయం యోగీ దృష్ట ఆత్మేతి మన్యతే ॥

US-P12.007ab తం చ మూఢం చ యద్యన్యం ప్రత్యయం వేత్తి నో దృశేః ।
US-P12.007cd స ఏవ యోగినాం శ్రేష్ఠో నేతరః స్యాన్ న సంశయః ॥

US-P12.008ab విజ్ఞాతేర్యస్తు విజ్ఞాతా స త్వమిత్యుచ్యతే యతః ।
US-P12.008cd స స్యాదనుభవస్తస్య తతోఽన్యోఽనుభవో మృషా ॥

US-P12.009ab దృశిరూపే సదా నిత్యే దర్శనాదర్శనే మయి ।
US-P12.009cd కథం స్యాతాం తతో నాన్య ఇష్యతేఽనుభవస్తతః ॥

US-P12.010ab యత్స్థస్తాపో రవేర్దేహే దృశేః స విషయో యథా ।
US-P12.010cd సత్త్వస్థస్తద్వదేవేహ దృశేః స విషయస్తథా ॥

US-P12.011ab ప్రతిషిద్ధేదమంశో జ్ఞః ఖమివైకరసోఽద్వయః ।
US-P12.011cd నిత్యముక్తస్తథా శుద్ధః సోఽహం బ్రహ్మాస్మి కేవలః ॥

US-P12.012ab విజ్ఞాతుర్నైవ విజ్ఞాతా పరోఽన్యః సంభవత్యతః ।
US-P12.012cd విజ్ఞాతాహం పరో ముక్తః సర్వభూతేషు సర్వదా ॥

US-P12.013ab యో వేదాలుప్తదృష్టిత్వమాత్మనోఽకర్తృతాం తథా ।
US-P12.013cd బ్రహ్మవిత్త్వం తథా ముక్త్వా స ఆత్మజ్ఞో న చేతరః ॥

US-P12.014ab జ్ఞాతైవాహమవిజ్ఞేయః శుద్ధో ముక్తః సదేత్యపి ।
US-P12.014cd వివేకీ ప్రత్యయో బుద్ధేర్దృశ్యత్వాన్ నాశవత్త్వతః ॥

US-P12.015ab అలుప్తా త్వాత్మనో దృష్టిర్నోత్పాద్యా కారకైర్యతః ।
US-P12.015cd దృశ్యయా చాన్యయా దృష్ట్యా జన్యతాస్యాః ప్రకల్పితా ॥

US-P12.016ab దేహాత్మబుద్ధ్యపేక్షత్వాదాత్మనః కర్తృతా మృషా ।
US-P12.016cd నైవ కించిత్ కరోమీతి సత్యా బుద్ధిః ప్రమాణజా ॥

US-P12.017ab కర్తృత్వం కారకాపేక్షమకర్తృత్వం స్వభావతః ।
US-P12.017cd కర్తా భోక్తేతి విజ్ఞానం మృషైవేతి సునిశ్చితమ్ ॥

US-P12.018ab ఏవం శాస్త్రానుమానాభ్యాం స్వరూపేఽవగతే సతి ।
US-P12.018cd నియోజ్యోఽహమితి హ్యేషా సత్యా బుద్ధిః కథం భవేత్ ॥

US-P12.019ab యథా సర్వాన్తరం వ్యోమ వ్యోమ్నోఽప్యభ్యన్తరో హ్యహమ్ ।
US-P12.019cd నిర్వికారోఽచలః శుద్ధోఽజరో ముక్తః సదాద్వయః ॥

US-P13.001ab అచక్షుష్ట్వాన్ న దృష్టిర్మే తథాశ్రోతస్య కా శ్రుతిః ।
US-P13.001cd అవాక్త్వాన్ న తు వక్తిః స్యాదమనస్త్వాన్ మతిః కుతః ॥

US-P13.002ab అప్రాణస్య న కర్మాస్తి బుద్ధ్యభావే న వేదితా ।
US-P13.002cd విద్యావిద్యే తతో న స్తశ్చిన్మాత్రజ్యోతిషో మమ ॥

US-P13.003ab నిత్యముక్తస్య శుద్ధస్య కూటస్థస్యావిచాలినః ।
US-P13.003cd అమృతస్యాక్షరస్యైవమశరీరస్య సర్వదా ॥

US-P13.004ab జిఘత్సా వా పిపాసా వా శోకమోహౌ జరామృతీ ।
US-P13.004cd న విద్యన్తేఽశరీరత్వాద్ వ్యోమవద్ వ్యాపినో మమ ॥

US-P13.005ab అస్పర్శత్వాన్ న మే స్పృష్టిర్నాజిహ్వత్వాద్ రసజ్ఞతా ।
US-P13.005cd నిత్యవిజ్ఞానరూపస్య జ్ఞానాజ్ఞానే న మే సదా ॥

US-P13.006ab యా తు స్యాన్ మానసీ వృత్తిశ్చాక్షుష్కా రూపరఞ్జనా ।
US-P13.006cd నిత్యమేవాత్మనో దృష్ట్యా నిత్యయా దృశ్యతే హి సా ॥

US-P13.007ab తథాన్యేన్ద్రియయుక్తా యా వృత్తయో విషయాఞ్జనాః ।
US-P13.007cd స్మృతీ రాగాదిరూపా చ కేవలాన్తర్మనస్యపి ॥

US-P13.008ab మానస్యస్తద్వదన్యస్య దృశ్యన్తే స్వప్నవృత్తయః ।
US-P13.008cd ద్రష్టుర్దృష్టిస్తతో నిత్యా శుద్ధానన్తా చ కేవలా ॥

US-P13.009ab అనిత్యా సావిశుద్ధేతి గృహ్యతేఽత్రావివేకతః ।
US-P13.009cd సుఖీ దుఃఖీ తథా చాహం దృశ్యయోపాధిభూతయా ॥

US-P13.010ab మూఢయా మూఢ ఇత్యేవం శుద్ధయా శుద్ధ ఇత్యపి ।
US-P13.010cd మన్యతే సర్వలోకోఽయం యేన సంసారం ఋచ్ఛతి ॥

US-P13.011ab అచక్షుష్ట్వాదిశాస్త్రోక్తం సబాహ్యాభ్యన్తరం హ్యజమ్ ।
US-P13.011cd నిత్యముక్తమిహాత్మానం ముముక్షుశ్చేత్ సదా స్మరేత్ ॥

US-P13.012ab అచక్షుష్ట్వాదిశాస్త్రాచ్ చ నేన్ద్రియాణి సదా మమ ।
US-P13.012cd అప్రాణో హ్యమనాః శుభ్ర ఇతి చాథర్వణే వచః ॥

US-P13.013ab శబ్దాదీనామభావశ్చ శ్రూయతే మమ కాఠకే ।
US-P13.013cd అప్రాణో హ్యమనా యస్మాదవికారీ సదా హ్యహమ్ ॥

US-P13.014ab విక్షేపో నాస్తి తస్మాన్ మే న సమాధిస్తతో మమ ।
US-P13.014cd విక్షేపో వా సమాధిర్వా మనసః స్యాద్ వికారిణః ॥

US-P13.015ab అమనస్కస్య శుద్ధస్య కథం తత్ స్యాద్ ద్వయం మమ ।
US-P13.015cd అమనస్త్వావికారిత్వే విదేహవ్యాపినో మమ ॥

US-P13.016ab ఇత్యేతద్ యావదజ్ఞానం తావత్ కార్యం మమాభవత్ ।
US-P13.016cd నిత్యముక్తస్య శుద్ధస్య బుద్ధస్య చ సదా మమ ॥

US-P13.017ab సమాధిర్వాసమాధిర్వా కార్యం వాన్యత్ కుతో భవేత్ ।
US-P13.017cd మాం హి ధ్యాత్వా చ బుద్ధ్వా చ మన్యన్తే కృతకృత్యతామ్ ॥

US-P13.018ab అహం బ్రహ్మాస్మి సర్వోఽస్మి శుద్ధో బుద్ధోఽసితః సదా ।
US-P13.018cd అజః సర్వగ ఏవాహమజరశ్చామృతోఽక్షయః ॥

US-P13.019ab మదన్యః సర్వభూతేషు బోద్ధా కశ్చిన్ న విద్యతే ।
US-P13.019cd కర్మాధ్యక్షశ్చ సాక్షీ చ చేతా నిత్యోఽగుణోఽద్వయః ॥

US-P13.020ab న సచ్ చాహం న చాసచ్ చ నోభయం కేవలః శివః ।
US-P13.020cd న మే సంధ్యా న రాత్రిర్వా నాహర్వా సర్వదా దృశేః ॥

US-P13.021ab సర్వమూర్తివియుక్తం యద్ యథా ఖం సూక్ష్మమద్వయమ్ ।
US-P13.021cd తేనాప్యస్మి వినాభూతం బ్రహ్మైవాహం తథాద్వయమ్ ॥

US-P13.022ab మమాత్మాస్య త ఆత్మేతి భేదో వ్యోమ్నో యథా భవేత్ ।
US-P13.022cd ఏకస్య సుషిభేదేన తథా మమ వికల్పితః ॥

US-P13.023ab భేదోఽభేదస్తథా చైకో నానా చేతి వికల్పితమ్ ।
US-P13.023cd జ్ఞేయం జ్ఞాతా గతిర్గన్తా మయ్యేకస్మిన్ కుతో భవేత్ ॥

US-P13.024ab న మే హేయం న చాదేయమవికారీ యతో హ్యహమ్ ।
US-P13.024cd సదా ముక్తస్తథా శుద్ధః సదా బుద్ధోఽగుణోఽద్వయః ॥

US-P13.025ab ఇత్యేవం సర్వదాత్మానాం విద్యాత్ సర్వం సమాహితః ।
US-P13.025cd విదిత్వా మాం స్వదేహస్థం ఋషిర్ముక్తో ధ్రువో భవేత్ ॥

US-P13.026ab కృతకృత్యశ్చ సిద్ధశ్చ యోగీ బ్రాహ్మణ ఏవ చ ।
US-P13.026cd యదైవం వేద తత్త్వార్థమన్యథా హ్యాత్మహా భవేత్ ॥

US-P13.027ab వేదార్థో నిశ్చితో హ్యేష సమాసేన మయోదితః ।
US-P13.027cd సంన్యాసిభ్యః ప్రవక్తవ్యః శాన్తేభ్యః శిష్టబుద్ధినా ॥

US-P14.001ab స్వప్నస్మృత్యోర్ఘటాదేర్హి రూపాభాసః ప్రదృశ్యతే ।
US-P14.001cd పురా నూనం తదాకారా ధీర్దృష్టేత్యనుమీయతే ॥

US-P14.002ab భిక్షామ౩అన్ యథా స్వప్నే దృష్టో దేహో న స స్వయమ్ ।
US-P14.002cd జాగ్రద్దృశ్యాత్ తథా దేహాద్ ద్రష్టృత్వాదన్య ఏవ సః ॥

US-P14.003ab మూషాసిక్తం యథా తామ్రం తన్నిభం జాయతే తథా ।
US-P14.003cd రూపాదీన్ వ్యాప్నువచ్ చిత్తం తన్నిభం దృశ్యతే ధ్రువమ్ ॥

US-P14.004ab వ్యఞ్జకో వా యథాలోకో వ్యఙ్గ్యస్యాకారతామియాత్ ।
US-P14.004cd సర్వార్థవ్యఞ్జకత్వాద్ ధిరర్థాకారా ప్రదృశ్యతే ॥

US-P14.005ab ధీరేవార్థస్వరూపా హి పుంసా దృష్టా పురాపి చ ।
US-P14.005cd న చేత్ స్వప్నే కథం పశ్యేత్ స్మరతో వాకృతిః కుతః ॥

US-P14.006ab వ్యఞ్జకత్వం తదేవాస్యా రూపాద్యాకారదృశ్యతా ।
US-P14.006cd ద్రష్టృత్వం చ దృశేస్తద్వద్ వ్యాప్తిః స్యాద్ ధియ ఉద్భవే ॥

US-P14.007ab చిన్మాత్రజ్యోతిషా సర్వాః సర్వదేహేషు బుద్ధయః ।
US-P14.007cd మయా యస్మాత్ ప్రకాశ్యన్తే సర్వస్యాత్మా తతో హ్యహమ్ ॥

US-P14.008ab కరణం కర్మ కర్తా చ క్రియా స్వప్నే ఫలం చ ధీః ।
US-P14.008cd జాగ్రత్యేవం యతో దృష్టా ద్రష్టా తస్మాత్ తతోఽన్యథా ॥

US-P14.009ab బుద్ధ్యాదీనామనాత్మత్వం హేయోపాదేయరూపతః ।
US-P14.009cd హానోపాదానకర్తాత్మా న త్యాజ్యో న చ గృహ్యతే ॥

US-P14.010ab సబాహ్యాభ్యన్తరే శుద్ధే ప్రజ్ఞానైకరసే ఘనే ।
US-P14.010cd బాహ్యమాభ్యన్తరం చాన్యత్ కథం హేయం ప్రకల్ప్యతే ॥

US-P14.011ab య ఆత్మా నేతి నేతీతి పరాపోహేన శేషితః ।
US-P14.011cd స చేద్ బ్రహ్మవిదాత్మేష్టో యతేతాతః పరం కథమ్ ॥

US-P14.012ab అశనాయాద్యతిక్రాన్తం బ్రహ్మైవాస్మి నిరన్తరమ్ ।
US-P14.012cd కార్యవాన్ స్యాం కథం చాహం విమృశేదేవమఞ్జసా ॥

US-P14.013ab పారగస్తు యథా నద్యాస్తత్స్థః పారం యియాసతి ।
US-P14.013cd ఆత్మజ్ఞశ్చేత్ తథా కార్యం కర్తుమన్యదిహేచ్ఛతి ॥

US-P14.014ab ఆత్మజ్ఞస్యాపి యస్య స్యాద్ ధానోపాదానతా యది ।
US-P14.014cd అ మోక్షార్హః స విజ్ఞేయో వాన్తోఽసౌ బ్రహ్మణా ధ్రువమ్ ॥

US-P14.015ab సాదిత్యం హి జగత్ ప్రాణస్తస్మాన్ నాహర్నిశైవ వా ।
US-P14.015cd ప్రాణజ్ఞస్యాపి న స్యాతాం కుతో బ్రహ్మవిదోఽద్వయే ॥

US-P14.016ab న స్మరత్యాత్మనో హ్యాత్మా విస్మరేద్ వాప్యలుప్తచిత్ ।
US-P14.016cd మనోఽపి స్మరతీత్యేతజ్ జ్ఞానమజ్ఞానహేతుజమ్ ॥

US-P14.017ab జ్ఞాతుర్జ్ఞేయః పరో హ్యాత్మా సోఽవిద్యాకల్పితః స్మృతః ।
US-P14.017cd అపోఢే విద్యయా తస్మిన్ రజ్జ్వాం సర్ప ఇవాద్వయః ॥

US-P14.018ab కర్తృకర్మఫలాభావాత్ సబాహ్యాభ్యన్తరం హ్యజమ్ ।
US-P14.018cd మమాహం చేతి యో భావస్తస్మిన్ కస్య కుతో భవేత్ ॥

US-P14.019ab ఆత్మా హ్యాత్మీయ ఇత్యేష భావోఽవిద్యాప్రకల్పితః ।
US-P14.019cd ఆత్మైకత్వే హ్యసౌ నాస్తి బీజాభావే కుతః ఫలమ్ ॥

US-P14.020ab ద్రష్టృ శ్రోతృ తథా మన్తృ విజ్ఞాత్రేవ తదక్షరమ్ ।
US-P14.020cd ద్రష్ట్రాద్యన్యన్ న తద్ యస్మాత్ తస్మాద్ ద్రష్టాహమక్షరమ్ ॥

US-P14.021ab స్థావరం జఙ్గమం చైవ ద్రష్టృత్వాదిక్రియాయుతమ్ ।
US-P14.021cd సర్వమక్షరమేవాతః సర్వస్యాత్మాక్షరం త్వహమ్ ॥

US-P14.022ab అకార్యశేషమాత్మానమక్రియాత్మక్రియాఫలమ్ ।
US-P14.022cd నిర్మమం నిరహంకారం యః పశ్యతి స పశ్యతి ॥

US-P14.023ab మమాహంకారయత్నేచ్ఛాః శూన్యా ఏవ స్వభావతః ।
US-P14.023cd ఆత్మనీతి యది జ్ఞాతమాధ్వం స్వస్థాః కిమీహితైః ॥

US-P14.024ab యోఽహంకర్తారమాత్మానం తథా వేత్తారమేవ యః ।
US-P14.024cd వేత్త్యనాత్మజ్ఞ ఏవాసౌ యోఽన్యథాజ్ఞః స ఆత్మవిత్ ॥

US-P14.025ab యథాన్యత్వేఽపి తాదాత్మ్యం దేహాదిష్వాత్మనో మతమ్ ।
US-P14.025cd తథాకర్తురవిజ్ఞానాత్ ఫలకర్మాత్మతాత్మనః ॥

US-P14.026ab దృష్టిః శ్రుతిర్మతిర్జ్ఞాతిః స్వప్నే దృష్టా జనైః సదా ।
US-P14.026cd తాసామాత్మస్వరూపత్వాదతః ప్రత్యక్షతాత్మనః ॥

US-P14.027ab పరలోకభయం యస్య నాస్తి మృత్యుభయం తథా ।
US-P14.027cd తస్యాత్మజ్ఞస్య శోచ్యాః స్యుః సబ్రహ్మేన్ద్రా అపీశ్వరాః ॥

US-P14.028ab ఈశ్వరత్వేన కిం తస్య బ్రహ్మేన్ద్రత్వేన వా పునః ।
US-P14.028cd తృష్ణా చేత్ సర్వతశ్ఛిన్నా సర్వదైన్యోద్భవాశుభా ॥

US-P14.029ab అహమిత్యాత్మధీర్యా చ మమ్మేత్యాత్మీయధీరపి ।
US-P14.029cd అర్థశూన్యే యదా యస్య స ఆత్మజ్ఞో భవేత్ తదా ॥

US-P14.030ab బుద్ధ్యాదౌ సత్యుపాధౌ చ తథాసత్యవిశేషతా ।
US-P14.030cd యస్య చేదాత్మనో జ్ఞాతా తస్య కార్యం కథం భవేత్ ॥

US-P14.031ab ప్రసన్నే విమలే వ్యోమ్ని ప్రజ్ఞానైకరసేఽద్వయే ।
US-P14.031cd ఉత్పన్నాత్మధియో బ్రూత కిమన్యత్ కార్యమిష్యతే ॥

US-P14.032ab ఆత్మానం సర్వభూతస్థమమిత్రం చాత్మనోఽపి యః ।
US-P14.032cd పశ్యన్నిచ్ఛత్యసౌ నూనం శీతీకర్తుం విభావసుమ్ ॥

US-P14.033ab ప్రజ్ఞాప్రాణానుకార్యాత్మా ఛాయేవాక్షాదిగోచరః ।
US-P14.033cd ధ్యాయతీవేతి చోక్తో హి శుద్ధో ముక్తః స్వతో హి సః ॥

US-P14.034ab అప్రాణస్యామనస్కస్య తథాసంసర్గిణో దృశేః ।
US-P14.034cd వ్యోమవద్ వ్యాపినో హ్యస్య కథం కార్యం భవేన్ మమ ॥

US-P14.035ab అసమాధీం న పశ్యామి నిర్వికారస్య సర్వదా ।
US-P14.035cd బ్రహ్మణో మే విశుద్ధస్య శోధ్యం చాన్యద్ విపాప్మనః ॥

US-P14.036ab గన్తవ్యం చ తథైవాహం సర్వగస్యాచలస్య చ ।
US-P14.036cd నోర్ధ్వం నాధస్తిరో వాపి నిష్కలస్యాగుణత్వతః ॥

US-P14.037ab చిన్మాత్రజ్యోతిషో నిత్యం తమస్తస్మిన్ న విద్యతే ।
US-P14.037cd కథం కార్యం మమైవాద్య నిత్యముక్తస్య శిష్యతే ॥

US-P14.038ab అమనస్కస్య కా చిన్తా క్రియా వానిన్ద్రియస్య కా ।
US-P14.038cd అప్రాణో హ్యమనాః శుభ్ర ఇతి సత్యం శ్రుతేర్వచః ॥

US-P14.039ab అకాలత్వాదదేశత్వాదదికత్వాదనిమిత్తః ।
US-P14.039cd ఆత్మనో నైవ కాలాదేరపేక్షా ధ్యాయతః సదా ॥

US-P14.040ab యస్మిన్ దేవాశ్చ వేదశ్చ పవిత్రం కృత్స్నమేకతామ్ ।
US-P14.040cd వ్రజేత్ తన్ మానసం తీర్థం యస్మిన్ స్నాత్వామృతో భవేత్ ॥

US-P14.041ab న చాస్తి శబ్దాదిరనన్యవేదనః పరస్పరేణాపి న చైవ దృశ్యతే ।
US-P14.041cd పరేణ దృశ్యాస్తు యథా రసాదయస్తథైవ దృశ్యత్వత ఏవ దైహికాః ॥

US-P14.042ab అహం మమేత్యేషణయత్నవిక్రియాః సుఖాదయస్తద్వదిహ ప్రదృశ్యతః ।
US-P14.042cd దృశ్యత్వయోగాచ్ చ పరస్పరేణ తే న దృశ్యతాం యాన్తి తతః పరో భవేత్ ॥

US-P14.043ab అహంక్రియాద్యా హి సమస్తవిక్రియా సకర్తృకా కర్మఫలేన సంహితా ।
US-P14.043cd చితిస్వరూపేణ సమన్తతోఽర్కవత్ ప్రకాశ్యమానాసితతాత్మనో హ్యతః ॥

US-P14.044ab దృశిస్వరూపేణ హి సర్వదేహినాం వియద్ యథా వ్యాప్య మనాంస్యవస్థితః ।
US-P14.044cd అతో న తస్మాదపరోఽస్తి వేదితా పరోఽపి తస్మాదత ఏక ఈశ్వరః ॥

US-P14.045ab శరీరబుద్ధ్యోర్యది చాన్యదృశ్యతా నిరాత్మవాదాః సునిరాకృతా మయా ।
US-P14.045cd పరశ్చ సిద్ధో హ్యవిశుద్ధికర్మతః సునిర్మలః సర్వగతోఽసితోఽద్వయః ॥

US-P14.046ab ఘటాదిరూపం యది తే న గృహ్యతే మనః ప్రవృత్తం బహుధా స్వవృత్తిభిః ।
US-P14.046cd అశుద్ధ్యచిద్రూపవికారదోషతా మతేర్యథా వారయితుం న పార్యతే ॥

US-P14.047ab యథా విశుద్ధం గగనం నిరన్తరం న సజ్జతే నాపి చ లిప్యతే తథా ।
US-P14.047cd సమస్తభూతేషు సదైవ తేష్వయం సమః సదాత్మా హ్యజరోఽమరోఽభయః ॥

US-P14.048ab అమూర్తమూర్తాని చ కర్మవాసనా దృశిస్వరూపస్య బహిః ప్రకల్పితాః ।
US-P14.048cd అవిద్యయా హ్యాత్మని మూఢదృష్టిభిరపోహ్య నేతీతి అవశేషితో దృశిః ॥

US-P14.049ab ప్రబోధరూపం మనసోఽర్థయోగజం స్మృతౌ చ సుప్తస్య చ దృశ్యతేఽర్థవత్ ।
US-P14.049cd తథైవ దేహప్రతిమానతః పృథగ్ దృశేః శరీరం చ మనశ్చ దృశ్యతః ॥

US-P14.050ab స్వభావశుద్ధే గగనే ఘనాదికే మలేఽపాయతే సతి చావిశేషతా ।
US-P14.050cd యథా చ తద్వచ్ ఛ్రుతివారితద్వయే సదావిశేషో గగనోపమే దృశౌ ॥

US-P15.001ab నాన్యదన్యద్ భవేద్ యస్మాన్ నాన్యత్ కించిద్ విచిన్తయేత్ ।
US-P15.001cd అన్యస్యాన్యత్వభావే హి నాశస్తస్య ధ్రువో భవేత్ ॥

US-P15.002ab స్మరతో దృశ్యతే దృష్టం పటే చిత్రమివార్పితమ్ ।
US-P15.002cd యత్ర యేన చ తౌ జ్ఞేయౌ సత్త్వక్షేత్రజ్ఞసంజ్ఞకౌ ॥

US-P15.003ab ఫలాన్తం చానుభూతం యద్ యుక్తం కర్త్రాదికారకైః ।
US-P15.003cd స్మర్యమాణం హి కర్మస్థం పూర్వం కర్మైవ తత్ తతః ॥

US-P15.004ab ద్రష్టుశ్చాన్యద్ భవేద్ దృశ్యం దృశ్యత్వాద్ ఘటవత్ సదా ।
US-P15.004cd దృశ్యాద్ ద్రష్టాసజాతీయో న ధీవత్ సాక్షితాన్యథా ॥

US-P15.005ab స్వాత్మబుద్ధిమపేక్ష్యాసౌ విధీనాం స్యాత్ ప్రయోజకః ।
US-P15.005cd జాత్యాదిః శవవత్ తేన తద్వన్ నానాత్మతాన్యథా ॥

US-P15.006ab న ప్రియాప్రియ ఇత్యుక్తేర్నాదేహత్వం క్రియాఫలమ్ ।
US-P15.006cd దేహయోగః క్రియాహేతుస్తస్మాద్ విద్వాన్ క్రియాస్త్యజేత్ ॥

US-P15.007ab కర్మస్వాత్మా స్వతన్త్రశ్చేన్ నివృత్తౌ చ తథేష్యతామ్ ।
US-P15.007cd అదేహత్వే ఫలేఽకార్యే జ్ఞాతే కుర్యాత్ కథం క్రియాః ॥

US-P15.008ab జాత్యాదీన్ సమ్పరిత్యజ్య నిమిత్తం కర్మణాం బుధః ।
US-P15.008cd కర్మహేతువిరుద్ధం యత్ స్వరూపం శాస్త్రతః స్మరేత్ ॥

US-P15.009ab ఆత్మైకః సర్వభూతేషు తాని తస్మింశ్చ ఖే యథా ।
US-P15.009cd పర్యగాద్ వ్యోమవత్ సర్వం శుక్రం దీప్తిమదిష్యతే ॥

US-P15.010ab వ్రణస్నాయ్వోరభావేన స్థూలం దేహం నివారయేత్ ।
US-P15.010cd శుద్ధాపాపతయా లేపం లిఙ్గం చాకాయమిత్యుత ॥

US-P15.011ab వాస్దేవో యథాశ్వత్థే స్వదేహే చాబ్రవీత్ సమమ్ ।
US-P15.011cd తద్వద్ వేత్తి య ఆత్మానం సమం స బ్రహ్మవిత్తమః ॥

US-P15.012ab యథా హ్యన్యశరీరేషు మమాహన్తా న చేష్యతే ।
US-P15.012cd అస్మింశ్చాపి తథా దేహే ధీసాక్షిత్వావిశేషతః ॥

US-P15.013ab రూపసంస్కారతుల్యాధీ రాగద్వేషౌ భయం చ యత్ ।
US-P15.013cd గృహ్యతే ధీశ్రయం తస్మాజ్ జ్ఞాతా శుద్ధోఽభయః సదా ॥

US-P15.014ab యన్మనాస్తన్మయోఽన్యత్వే నాత్మత్వాప్తౌ క్రియాత్మని ।
US-P15.014cd ఆత్మత్వే చానపేక్షత్వాత్ సాపేక్షం హి న తత్ స్వయమ్ ॥

US-P15.015ab ఖమివైకరసా జ్ఞప్తిరవిభక్తాజరామలా ।
US-P15.015cd చక్షురాద్యుపధానాత్ సా విపరీతా విభావ్యతే ॥

US-P15.016ab దృశ్యత్వాదహమిత్యేష నాత్మధర్మో ఘటాదివత్ ।
US-P15.016cd తథాన్యే ప్రత్యయా జ్ఞేయా దోషశ్చాత్మమలో హ్యతః ॥

US-P15.017ab సర్వప్రత్యయసాక్షిత్వాదవికారీ చ సర్వగః ।
US-P15.017cd విక్రియేత యది ద్రష్టా బుద్ధ్యాదీవాల్పవిద్ భవేత్ ॥

US-P15.018ab న దృష్టిర్లుప్యతే ద్రష్టుశ్చక్షురాదేర్యథైవ తు ।
US-P15.018cd నహి ద్రష్టురితి హ్యుక్తం తస్మాద్ ద్రష్టా సదైవ భుక్ ॥

US-P15.019ab సంఘాతో వాస్మి భూతానాం కరణానాం తథైవ చ ।
US-P15.019cd వ్యస్తం వాన్యతమో వాస్మి కో వాస్మీతి విచారయేత్ ॥

US-P15.020ab వ్యస్తం నాహం సమస్తం వా భూతమిన్ద్రియమేవ వా ।
US-P15.020cd జ్ఞేయత్వాత్ కరణత్వాచ్ చ జ్ఞాతాన్యోఽస్మాద్ ఘటాదివత్ ॥

US-P15.021ab ఆత్మాగ్నేరిన్ధనా బుద్ధిరవిద్యాకామకర్మభిః ।
US-P15.021cd దీపితా ప్రజ్వలత్యేషా ద్వారైః శ్రోత్రాదిభిః సదా ॥

US-P15.022ab దక్షిణాక్షిప్రధానేషు యదా బుద్ధిర్విచేష్టతే ।
US-P15.022cd విషయైర్హవిషా దీప్తా ఆత్మాగ్నిః స్థూలభుక్ తదా ॥

US-P15.023ab హూయన్తే తు హవింషీతి రూపాదిగ్రహణే స్మరన్ ।
US-P15.023cd అరాగద్వేష ఆత్మాగ్నౌ జాగ్రద్దోషైర్న లిప్యతే ॥

US-P15.024ab మానసే తు గృహే వ్యక్తా అవిద్యాకర్మవాసనాః ।
US-P15.024cd పశ్యంస్తైజస ఆత్మోక్తః స్వయంజ్యోతిఃప్రకాశితాః ॥

US-P15.025ab విషయా వాసనా వాపి చోద్యన్తే నైవ కర్మభిః ।
US-P15.025cd యదా బుద్ధౌ తదా జ్ఞేయః ప్రాజ్ఞ ఆత్మా హ్యనన్యదృక్ ॥

US-P15.026ab మనోబుద్ధీన్ద్రియాణాం యా అవస్థాః కర్మచోదితాః ।
US-P15.026cd చైతన్యేనైవ భాస్యన్తే రవిణేవ ఘటాదయః ॥

US-P15.027ab తత్రైవం సతి బుద్ధీర్జ్ఞ ఆత్మభాసావభాసయన్ ।
US-P15.027cd కర్తా తాసాం యదర్థాస్తా మూఢైరేవాభిధీయతే ॥

US-P15.028ab సర్వజ్ఞోఽప్యత ఏవ స్యాత్ స్వేన భాసావభాసయన్ ।
US-P15.028cd సర్వం సర్వక్రియాహేతోః సర్వకృత్త్వం తథాత్మనః ॥

US-P15.029ab సోపాధిశ్చైవమాత్మోక్తో నిరుపాఖ్యోఽనుపాధికః ।
US-P15.029cd నిష్కలో నిర్గుణః శుద్ధస్తం మనో వాక్ చ నాప్నుతః ॥

US-P15.030ab చేతనోఽచేతనో వాపి కర్తాకర్తా గతోఽగతః ।
US-P15.030cd బద్ధో ముక్తస్తథా చైకో నైకః శుద్ధోఽన్యథేతి వా ॥

US-P15.031ab అప్రాప్యైవ నివర్తన్తే వాచో ధీభిః సహైవ తు ।
US-P15.031cd నిర్గుణత్వాత్ క్రియాభావాద్ విశేషాణాం హ్యభావతః ॥

US-P15.032ab వ్యాపకం సర్వతో వ్యోమ మూర్తైః సర్వైర్వియోజితమ్ ।
US-P15.032cd యథా తద్వదిహాత్మానం విద్యాచ్ఛుద్ధం పరం పదమ్ ॥

US-P15.033ab దృష్టం హిత్వా స్మృతిం తస్మిన్ సర్వగ్రశ్చ తమస్త్యజేత్ ।
US-P15.033cd సర్వదృగ్ జ్యోతిషా యుక్తో దినకృచ్ఛార్వరం యథా ॥

US-P15.034ab రూపస్మృత్యన్ధకారార్థః ప్రత్యయా యస్య గోచరాః ।
US-P15.034cd స ఏవాత్మా సమో ద్రష్టా సర్వభూతేషు సర్వగః ॥

US-P15.035ab ఆత్మబుద్ధిమనశ్చక్షుర్విషయాలోకసంగమాత్ ।
US-P15.035cd విచిత్రో జాయతే బుద్ధేః ప్రత్యయోఽజ్ఞానలక్షణః ॥

US-P15.036ab వివిచ్యాస్మాత్ స్వమాత్మానం విద్యాచ్ఛుద్ధం పరం పదమ్ ।
US-P15.036cd ద్రష్టారం సర్వభూతస్థం సమం సర్వభయాతిగమ్ ॥

US-P15.037ab సమస్తం సర్వగం శాన్తం విమలం వ్యోమవత్ స్థితమ్ ।
US-P15.037cd నిష్కలం నిష్క్రియం సర్వం నిత్యం ద్వన్ద్వైర్వివర్జితమ్ ॥

US-P15.038ab సర్వప్రత్యయసాక్షీ జ్ఞః కథం జ్ఞేయో మయేత్యుత ।
US-P15.038cd విమృశ్యైవం విజానీయాజ్ జ్ఞాతం బ్రహ్మ న వేతి వా ॥

US-P15.039ab అదృష్టం ద్రష్ట్రవిజ్ఞాతం దభ్రమిత్యాదిశాసనాత్ ।
US-P15.039cd నైవ జ్ఞేయం మయాన్యైర్వా పరం బ్రహ్మ కథంచన ॥

US-P15.040ab స్వరూపావ్యవధానాభ్యాం జ్ఞానాలోకస్వభావతః ।
US-P15.040cd అన్యజ్ఞానానపేక్షత్వాజ్ జ్ఞాతం చైవ సదా మయా ॥

US-P15.041ab నాన్యేన జ్యోతిషా కార్యం రవేరాత్మప్రకాశనే ।
US-P15.041cd స్వబోధాన్ నాన్యబోధేచ్ఛా బోధస్యాత్మప్రకాశనే ॥

US-P15.042ab న తస్యైవాన్యతోఽపేక్షా స్వరూపం యస్య యద్ భవేత్ ।
US-P15.042cd ప్రకాశాన్తరదృశ్యో న ప్రకాజ़ో హ్యస్తి కశ్చన ॥

US-P15.043ab వ్యక్తిః స్యాదప్రకాశస్య ప్రకాశాత్మసమాగమాత్ ।
US-P15.043cd ప్రకాశస్త్వర్కకార్యః స్యాదితి మిథ్యా వచో హ్యతః ॥

US-P15.044ab యతోఽభూత్వా భవేద్ యచ్చ తస్య తత్ కార్యమిష్యతే ।
US-P15.044cd స్వరూపత్వాదభూత్వా న ప్రకాశో జాయతే రవేః ॥

US-P15.045ab సత్తామాత్రే ప్రకాశస్య కర్తాదిత్యాదిరిష్యతే ।
US-P15.045cd ఘటాదివ్యక్తితో యద్వత్ తద్వద్ బోధాత్మనీష్యతామ్ ॥

US-P15.046ab బిలాత్ సర్పస్య నిర్యాణే సూర్యో యద్వత్ ప్రకాశకః ।
US-P15.046cd ప్రయత్నేన వినా తద్వజ్ జ్ఞాతాత్మా బోధరూపతః ॥

US-P15.047ab దగ్ధైవముష్ణః సత్తాయాం తద్వద్ బోధాత్మనీష్యతామ్ ।
US-P15.047cd సత్యేవ యదుపాధౌ తు జ్ఞాతే సర్ప ఇవోత్థితే ॥

US-P15.048ab జ్ఞాతాయత్నోఽపి తద్వజ్ జ్ఞః కర్తా భ్రామకవద్ భవేత్ ।
US-P15.048cd స్వరూపేణ స్వయం నాత్మా జ్ఞేయోఽజ్ఞేయోఽథవా తతః ॥

US-P15.049ab విదితావిదితాభ్యాం తదన్యదేవేతి శసనాత్ ।
US-P15.049cd బన్ధమోక్షాదయో భావాస్తద్వదాత్మని కల్పితాః ॥

US-P15.050ab నాహోరాత్రే యథా సూర్యే ప్రభారూపావిశేషతః ।
US-P15.050cd బోధరూపావిశేషాన్ న బోధాబోధౌ తథాత్మని ॥

US-P15.051ab యథోక్తం బ్రహ్మ యో వేద హానోపాదానవర్జితమ్ ।
US-P15.051cd యథోక్తేన విధానేన స సత్యం నైవ శక్నుయాత్ ॥

US-P15.052ab జన్మమృత్యుప్రవాహేషు పతితో నైవ శక్నుయాత్ ।
US-P15.052cd ఇత ఉద్ధర్తుమాత్మానం జ్ఞానాదన్యేన కేనచిత్ ॥

US-P15.053ab oక़్ భిద్యతే హృదయగ్రన్థిశ్ఛిద్యన్తే సర్వసంశయాః ।
US-P15.053cd క్షీయన్తే చాస్య కర్మాణి తస్మిన్ దృష్టcక़్ ఇతి శ్రుతేః ॥

US-P15.054ab మమాహమిత్యేతదపోహ్య సర్వతో విముక్తదేహం పదమమ్బరోపమమ్ ।
US-P15.054cd సుదృష్టశాత్రానుమితిభ్య ఈరితం విముచ్యతేఽస్మిన్ యది నిశ్చితో నరః ॥

US-P16.001ab పార్థివః కఠినో ధాతుర్ద్రవో దేహే స్మృతోఽమ్మయః ।
US-P16.001cd పక్తిచేష్టావకాశాః స్యుర్వహ్నివాయ్వమ్బరోద్భవాః ॥

US-P16.002ab ఘ్రాణాదీని తదర్థాశ్చ పృథివ్యాదిగుణాః క్రమాత్ ।
US-P16.002cd రూపాలోకవదిష్టం హి సజాతీయార్థమిన్ద్రియమ్ ॥

US-P16.003ab బుద్ధ్యర్థాన్యాహురేతాని వాక్పాణ్యాదీని కర్మణే ।
US-P16.003cd తద్వికల్పార్థమన్తస్థం మన ఏకాదశం భవేత్ ॥

US-P16.004ab నిశ్చయార్థా భవేద్ బుద్ధిస్తాం సర్వార్థానుభావినీమ్ ।
US-P16.004cd జ్ఞాతామోక్తః స్వరూపేణ జ్యోతిషా వ్యఞ్జయన్ సదా ॥

US-P16.005ab వ్యఞ్జకస్తు యథాలోకో వ్యఙ్గ్యస్యాకారతాం గతః ।
US-P16.005cd వ్యతికీర్ణోఽప్యసంకీర్నస్తద్వజ్ జ్ఞః ప్రత్యయైః సదా ॥

US-P16.006ab స్థితో దీపో యథాయత్నః ప్రాప్తం సర్వం ప్రకాశయేత్ ।
US-P16.006cd శబ్దాద్యాకారబుద్ధీర్జ్ఞః ప్రాప్తాస్తద్వత్ ప్రపశ్యతి ॥

US-P16.007ab శరీరేన్ద్రియసంఘాత ఆత్మత్వేన గతాం ధియమ్ ।
US-P16.007cd నిత్యాత్మజ్యోతిషా దీప్తాం విశింశన్తి సుఖాదయః ॥

US-P16.008ab శిరోదుఃఖాదినాత్మానం దుఃఖ్యస్మీతి హి పశ్యతి ।
US-P16.008cd ద్రష్టాన్యో దుఃఖినో దృశ్యాద్ ద్రష్టృత్వాచ్ చ న దుఃఖ్యసౌ ॥

US-P16.009ab దుఃఖీ స్యాద్ దుఃఖ్యహంమానాద్ దుఃఖినో దర్శనాన్ న వా ।
US-P16.009cd సంహతేఽఙ్గాదిభిర్ద్రష్టా దుఃఖీ దుఃఖస్య నైవ సః ॥

US-P16.010ab చక్షుర్వత్ కర్మకర్తృత్వం స్యాచ్ చేన్ నానేకమేవ తత్ ।
US-P16.010cd సంహతం చ తతో నాత్మా ద్రష్టృత్వాత్ కర్మతాం వ్రజేత్ ॥

US-P16.011ab జ్ఞానయత్నాద్యనేకత్వమాత్మనోఽపి మతం యది ।
US-P16.011cd నైకజ్ఞానగుణత్వాత్ తు జ్యోతిర్వత్ తస్య కర్మతా ॥

US-P16.012ab జ్యోతిషో ద్యోతకత్వేఽపి యద్వన్ నాత్మప్రకాశనమ్ ।
US-P16.012cd భేదేఽప్యేవం సమత్వాజ్ జ్ఞ ఆత్మానం నైవ పశ్యతి ॥

US-P16.013ab యద్ధర్మా యః పదార్థో న తస్యైవేయాత్ స కర్మతామ్ ।
US-P16.013cd న హ్యాత్మానం దహత్యగ్నిస్తథా నైవ ప్రకాశయేత్ ॥

US-P16.014ab ఏతేనైవాత్మనాత్మనో గ్రహో బుద్ధేర్నిరాకృతః ।
US-P16.014cd అంశోఽప్యేవం సమత్వాద్ ధి నిర్భేదత్వాన్ న యుజ్యతే ॥

US-P16.015ab శూన్యతాపి న యుక్తైవం బుద్ధేరన్యేన దృశ్యతా ।
US-P16.015cd ఉక్తాతో ఘటవత్ తస్యాః ప్రాక్ సిద్ధేశ్చ వికల్పతః ॥

US-P16.016ab అవికల్పం తదస్త్యేవ యత్ పూర్వం స్యాద్ వికల్పతః ।
US-P16.016cd వికల్పోత్పత్తిహేతుత్వాద్ యద్యస్యైవ చ కారణమ్ ॥

US-P16.017ab అజ్ఞానం కల్పనామూలం సంసారస్య నియామకమ్ ।
US-P16.017cd హిత్వాత్మానం పరం బ్రహ్మ వియాన్ ముక్తం సదాభయమ్ ॥

US-P16.018ab జాగ్రత్స్వప్నౌ తయోర్బీజం సుషుప్తాఖ్యం తమోమయమ్ ।
US-P16.018cd అన్యోన్యస్మిన్నసత్త్వాచ్ చ నాస్తీత్యేతత్ త్రయం త్యజేత్ ॥

US-P16.019ab ఆత్మబుద్ధిమనశ్చక్షురాలోకార్థాదిసంకరాత్ ।
US-P16.019cd భ్రాన్తిః స్యాదాత్మకర్మేతి క్రియాణాం సంనిపాతతః ॥

US-P16.020ab నిమీలోన్మీలనే స్థానే వాయవ్యే తే న చక్షుషః ।
US-P16.020cd ప్రకాశత్వాన్ మనస్యేవం బుద్ధౌ న స్తః ప్రాకాశతః ॥

US-P16.021ab సంకల్పాధ్యవసాయౌ తు మనోబుద్ధ్యోర్యథాక్రమాత్ ।
US-P16.021cd నేతరేతరధర్మత్వం సర్వం చాత్మని కల్పితమ్ ॥

US-P16.022ab స్థానావచ్ఛేదదృష్టిః స్యాదిన్ద్రియాణాం తదాత్మతామ్ ।
US-P16.022cd గతా ధీస్తాం హి పశ్యఞ్ జ్ఞో దేహమాత్ర ఇవేక్ష్యతే ॥

US-P16.023ab క్షణికం హి తదత్యర్థం ధర్మమాత్రం నిరన్తరమ్ ।
US-P16.023cd సాదృశ్యాద్ దీపవత్ తద్ధీస్తచ్ఛాన్తిః పురుషార్థతా ॥

US-P16.024ab స్వాకారన్యావభాసం చ యేషాం రూపాది విద్యతే ।
US-P16.024cd యేషాం నాస్తి తతశ్చాన్యత్ పూర్వాసంగతిరుచ్యతే ॥

US-P16.025ab బాహ్యాకారత్వతో జ్ఞప్తేః స్మృత్యభావః సదా క్షణాత్ ।
US-P16.025cd క్షణికత్వాచ్ చ సంస్కారం నైవాధత్తే క్వచిత్ తు ధీః ॥

US-P16.026ab ఆధారస్యాపి అసత్త్వాచ్ చ తుల్యతానిర్నిమిత్తతః ।
US-P16.026cd స్థానే వా క్షణికత్వస్య హానం స్యాన్ న తదిష్యతే ॥

US-P16.027ab శాన్తేశ్చాయత్నసిద్ధత్వాత్ సాధనోక్తిరనర్థికా ।
US-P16.027cd ఏకైకస్మిన్ సమాప్తత్వాచ్ఛాన్తేరన్యానపేక్షతా ॥

US-P16.028ab అపేక్షా యది భిన్నేఽపి పరసంతాన ఇష్యతామ్ ।
US-P16.028cd సర్వార్థే క్షణికే కస్మింస్తథాప్యన్యానపేక్షతా ॥

US-P16.029ab తుల్యకాలసముద్భూతావితరేతరయోగినౌ ।
US-P16.029cd యోగాచ్ చ సంస్కృతో యస్తు సోఽన్యం హీక్షితుమర్హతి ॥

US-P16.030ab మృషాధ్యాసస్తు యత్ర స్యాత్ తన్నాశస్తత్ర నో మతః ।
US-P16.030cd సర్వనాశో భవేద్ యస్య మోక్షః కస్య ఫలం వద ॥

US-P16.031ab అస్తి తావత్ స్వయం నామ జ్ఞానం వాత్మన్యదేవ వా ।
US-P16.031cd భావాభావజ్ఞతస్తస్య నాభావస్త్వధిగమ్యతే ॥

US-P16.032ab యేనాధిగమ్యతేఽభావస్తత్ సత్ స్యాత్ తన్ న చేద్ భవేత్ ।
US-P16.032cd భావాభావానభిజ్ఞత్వం లోకస్య స్యాన్ న చేష్యతే ॥

US-P16.033ab సదసత్ సదసచ్ చేతి వికల్పాత్ ప్రాగ్ యదిష్యతే ।
US-P16.033cd తదద్వైతం సమత్వాత్ తు నిత్యం చాన్యద్ వికల్పితాత్ ॥

US-P16.034ab వికల్పోద్భవతోఽసత్త్వం స్వప్నదృశ్యవదిష్యతామ్ ।
US-P16.034cd ద్వైతస్య ప్రాగసత్త్వాచ్ చ సదసత్త్వాదికల్పనాత్ ॥

US-P16.035ab వాచారమ్భణశాస్త్రాచ్ చ వికారాణాం హ్యభావతా ।
US-P16.035cd మృత్యోః స మృత్యుమిత్యాదేర్మమ మయేతి చ స్మృతేః ॥

US-P16.036ab విశుద్ధిశ్చాత ఏవాస్య వికల్పాచ్ చ విలక్షణాత్ ।
US-P16.036cd ఉపాదేయో న హేయోఽత ఆత్మా నాన్యైరకల్పితః ॥

US-P16.037ab అప్రకాశో యథాదిత్యే నాస్తి జ్యోతిఃస్వభావతః ।
US-P16.037cd నిత్యబోధస్వరూపత్వాన్ నాజ్ఞానం తద్వదాత్మని ॥

US-P16.038ab తథావిక్రియరూపత్వాన్ నావస్థాన్తరమాత్మనః ।
US-P16.038cd అవస్థాన్తరవత్త్వే హి నాశోఽస్య స్యాన్ న సంశయః ॥

US-P16.039ab మోక్షోఽవస్థాన్తరం యస్య కృతకః స చలో హ్యతః ।
US-P16.039cd న సంయోగో వియోగో వా మోక్షో యుక్తః కథంచన ॥

US-P16.040ab సంయోగస్యాప్యనిత్యత్వాద్ వియోగస్య తథైవ చ ।
US-P16.040cd గమనాగమనే చైవ స్వరూపం తు న హీయతే ॥

US-P16.041ab స్వరూపస్యానిమిత్తత్వాత్ సనిమిత్తా హి చాపరే ।
US-P16.041cd అనుపాత్తం స్వరూపం హి స్వేనాత్యక్తం తథైవ చ ॥

US-P16.042ab స్వరూపత్వాన్ న సర్వస్య త్యక్తుం శక్యో హ్యనన్యతః ।
US-P16.042cd గృహీతుం వా తతో నిత్యోఽవిషయత్వాపృథక్త్వతః ॥

US-P16.043ab ఆత్మార్థత్వాచ్ చ సర్వస్య నిత్య ఆత్మైవ కేవలః ।
US-P16.043cd త్యజేత్ తస్మాత్ క్రియాః సర్వాః సాధనైః సహ మోక్షవిత్ ॥

US-P16.044ab ఆత్మలాభః పరో లాభ ఇతి శాస్త్రోపత్తయః ।
US-P16.044cd అలాభోఽన్యాత్మలాభస్తు త్యజేత్ తస్మాదనాత్మతామ్ ॥

US-P16.045ab గుణానాం సమభావస్య భ్రంశో న హ్యుపపద్యతే ।
US-P16.045cd అవిద్యాదేః ప్రసుప్తత్వాన్ న చాన్యో హేతురిష్యతే ॥

US-P16.046ab ఇతరేతరహేతుత్వే ప్రవృత్తిః స్యాత్ సదా న వా ।
US-P16.046cd నియమో న ప్రవృత్తీనాం గుణేష్వాత్మని వా భవేత్ ॥

US-P16.047ab విశేషో ముక్తబద్ధానాం తాదర్థ్యే చ న యుజ్యతే ।
US-P16.047cd అర్థార్థినోశ్చ సంబన్ధో నార్థీ జ్ఞో నేతరోఽపి వా ॥

US-P16.048ab ప్రధానస్య చ పారార్థ్యం పురుషస్యావికారతః ।
US-P16.048cd న యుక్తం సంఖ్యశాస్త్రేఽపి వికారేఽపి న యుజ్యతే ॥

US-P16.049ab సంబన్ధానుపపత్తేశ్చ ప్రకృతేః పురుషస్య చ ।
US-P16.049cd మిథోఽయుక్తం తదర్థత్వం ప్రధానస్యాచితిత్వతః ॥

US-P16.050ab క్రియోత్పత్తౌ వినాశిత్వం జ్ఞానమాత్రే చ పూర్వవత్ ।
US-P16.050cd నిర్మిత్తే త్వనిర్మోక్షః ప్రధానస్య ప్రసజ్యతే ॥

US-P16.051ab న ప్రకాశ్యం యథోష్ణత్వం జ్ఞానేనైవం సుఖాదయః ।
US-P16.051cd ఏకనీడత్వతోఽగ్రాహ్యాః స్యుః కణాదాదివర్తమనామ్ ॥

US-P16.052ab యుగపచ్ చాసమేతత్వాత్ సుఖవిజ్ఞానయోరపి ।
US-P16.052cd మనోయోగైకహేతుత్వాదగ్రాహ్యత్వం సుఖస్య చ ॥

US-P16.053ab తథాన్యేషాం చ భిన్నత్వాద్ యుగపజ్జన్మ నేష్యతే ।
US-P16.053cd గుణానాం సమవేతత్వం జ్ఞానం చేన్ న విశేషణాత్ ॥

US-P16.054ab జ్ఞానేనైవ విశేష్యత్వాజ్ జ్ఞానాప్యత్వం స్మృతేశ్తథా ।
US-P16.054cd సుఖం జ్ఞాతం మయేత్యేవం తవాజ్ఞానాత్మకత్వతః ॥

US-P16.055ab సుఖాదేర్నాత్మధర్మత్వమాత్మనస్తేఽవికారతః ।
US-P16.055cd భేదాదన్యస్య కస్మాన్ న మనసో వాఽవిశేషతః ॥

US-P16.056ab స్యాన్ మాలాపరిహార్యా తు జ్ఞానం చేజ్ జ్ఞేయతాం వ్రజేత్ ।
US-P16.056cd యుగపద్ వాపి చోత్పత్తిరభ్యుపేతేఽన్త ఇష్యతే ॥

US-P16.057ab అనవస్థాన్తరత్వాచ్ చ బన్ధో నాత్మని విద్యతే ।
US-P16.057cd నాశుద్ధిశ్చాప్యసఙ్గత్వాదసఙ్గో హీతి చ శ్రుతేః ॥

US-P16.058ab సూక్ష్మైకాగోచారేభ్యశ్ చ న లిప్యత ఇతి శ్రుతేః ।
US-P16.058cd ఏవం తర్హి న మోక్షోఽస్తి బన్ధాభావాత్ కథంచన ॥

US-P16.059ab శాస్త్రానర్థక్యమేవం స్యాన్ న బుద్ధేర్భ్రాన్తిరిష్యతే ।
US-P16.059cd బన్ధో మోక్షశ్చ తన్నాశః స యథోక్తో న చాన్యథా ॥

US-P16.060ab బోధాత్మజ్యోతిషా దీప్తా బోధమాత్మని మన్యతే ।
US-P16.060cd బుద్ధిర్నాన్యోఽస్తి బోద్ధేతి సేయం భ్రాన్తిర్హి ధీగతా ॥

US-P16.061ab బోధస్యాత్మస్వరూపత్వాన్ నిత్యం తత్రోపచర్యతే ।
US-P16.061cd అవివేకోఽప్యనాద్యోఽయం సంసారో నాన్య ఇష్యతే ॥

US-P16.062ab మోక్షస్తన్నాశ ఏవ స్యాన్ నాన్యథానుపపత్తితః ।
US-P16.062cd యేషాం వస్త్వన్తరాపత్తిర్మోక్షో నాశస్తు తైర్మతః ॥

US-P16.063ab అవస్థాన్తరమప్యేవమవికారాన్ న యుజ్యతే ।
US-P16.063cd వికారేఽవయవిత్వం స్యాత్ తతో నాశో ఘటాదివత్ ॥

US-P16.064ab తస్మాద్ భ్రాన్తిరతోఽన్యా హి బన్ధమోక్షాదికల్పనాః ।
US-P16.064cd సాంఖ్యకాణాదబౌద్ధానాం మీమాంసాహతకల్పనాః ॥

US-P16.065ab శాస్త్రయుక్తివిరోధాత్ తా నాదర్తవ్యాః కదాచన ।
US-P16.065cd శక్యన్తే శతశో వక్తుం దోషాస్తాసాం సహస్రశః ॥

US-P16.066ab అపి నిన్దోపపత్తేశ్చ యాన్యతోఽన్యాని చేత్యతః ।
US-P16.066cd త్యక్త్వాతో హ్యన్యశాత్రోక్తీర్మతిం కుర్యాద్ దృఢాం బుధః ॥

US-P16.067ab శ్రద్ధాభక్తీ పురస్కృత్య హిత్వా సర్వమనార్జవమ్ ।
US-P16.067cd వేదాన్తస్యైవ తత్త్వార్థే వ్యాసస్యాపి మతౌ తథా ॥

US-P16.068ab ఇతి ప్రణున్నా ద్వయవాదకల్పనా నిరాత్మవాదాశ్చ తథా హి యుక్తితః ।
US-P16.068cd వ్యపేతశఙ్కాః పరవాదతః స్థిరా ముముక్షవో జ్ఞానపథే స్యురిత్యుత ॥

US-P16.069ab స్వసాక్షికం జ్ఞానమతీవ నిర్మలం వికల్పనాభ్యో విపరీతమద్వయమ్ ।
US-P16.069cd అవాప్య సమ్యగ్ యది నిశ్చితో భవేన్ నిరన్వయో నిర్వృతిమేతి శాశ్వతీమ్ ॥

US-P16.070ab ఇదం రహస్యం పరమం పరాయణం వ్యపేతదోషైరభిమానవర్జితైః ।
US-P16.070cd సమీక్ష్య కార్యా మతిరార్జవే సదా న తత్త్వదృక్ స్వాన్యమతిర్హి కశ్చన ॥

US-P16.071ab అనేకజన్మాన్తరసంచితైర్నరో విముచ్యతేఽజ్ఞాననిమిత్తపాతకైః ।
US-P16.071cd ఇదం విదిత్వా పరమం హి పావనం న లిప్యతే వ్యోమ ఇవేహ కర్మభిః ॥

US-P16.072ab ప్రశాన్తచిత్తాయ జితేన్ద్రియాయ చ ప్రహీణదోషాయ యథోక్తకారిణే ।
US-P16.072cd గుణాన్వితాయానుగతాయ సర్వదా ప్రదేయమేతత్ సతతం ముముక్షవే ॥

US-P16.073ab పరస్య దేహే న యథాభిమానితా పరస్య తద్వత్ పరమార్థమీక్ష్య చ ।
US-P16.073cd ఇదం హి విజ్ఞానమతీవ నిర్మలం సమ్ప్రాప్య ముక్తోఽథ భవేచ్ చ సర్వతః ॥

US-P16.074ab న హీహ లాభోఽభ్యధికోఽస్తి కశ్చన స్వరూపలాభాత్ స ఇతో హి నాన్యతః ।
US-P16.074cd న దేయమైన్ద్రాదపి రాజతోఽధికం స్వరూపలాభం త్వపరీక్ష్య యత్నతః ॥

US-P17.001ab ఆత్మా జ్ఞేయః పరో హ్యాత్మా యస్మాదన్యన్ న విద్యతే ।
US-P17.001cd సర్వజ్ఞః సర్వదృక్ శుద్ధస్తస్మై జ్ఞేయాత్మనే మనః ॥

US-P17.002ab పదవాక్యప్రమాణజ్ఞైర్దీపభూతైః ప్రకాశితం ।
US-P17.002cd బ్రహ్మ వేదరహస్యం యైస్తాన్ నిత్యం ప్రణతోఽస్మ్యహమ్ ॥

US-P17.003ab యద్నాక్సూర్యాంశుసమ్పాతప్రణష్టధ్వాన్తకల్మషః ।
US-P17.003cd ప్రణమ్య తాన్ గురూన్ వక్ష్యే బ్రహ్మవిద్యావినిశ్చయమ్ ॥

US-P17.004ab ఆత్మలాభాత్ పరో నాయో లాభః కశ్చన విద్యతే ।
US-P17.004cd యదర్థా వేదవాదాశ్చ స్మార్తాశ్చాపి తు యాః కిర్యాః ॥

US-P17.005ab ఆత్మార్థోఽపి హి యో లాభః సుఖాయేష్టో విపర్యయః ।
US-P17.005cd ఆత్మలాభః పరః ప్రోక్తో నిత్యత్వాద్ బ్రహ్మవేదిభిః ॥

US-P17.006ab స్వయం లబ్ధస్వభావత్వా లాభస్తస్య న చాయథః ।
US-P17.006cd అన్యాపేక్షస్తు యో లాభః సోఽన్యదృష్టిసముద్భవః ॥

US-P17.007ab అన్యదృష్టిస్త్వవిద్యా స్యాత్ తన్నాశో మోక్ష ఉచ్యతే ।
US-P17.007cd జ్ఞానేనైవ తు సోఽపి స్యాద్ విరోధిత్వాన్ న కర్మణా ॥

US-P17.008ab కర్మకార్యస్త్వనిత్యః స్యాదవిద్యాకామకార్ణః ।
US-P17.008cd ప్రమాణం వేద ఏవాత్ర జ్ఞానస్యాధిగమే స్మృతః ॥

US-P17.009ab జ్ఞానైకార్థపరత్వాత్ తం వాక్యమేకం తతో విదుః ।
US-P17.009cd ఏకత్వం హ్యాత్మనో జ్ఞేయం వాక్యార్థప్రతిపత్తితః ॥

US-P17.010ab వాచ్యభేదాత్ తు తద్భేదః కల్ప్యో వాచ్యోఽపి తచ్ఛ్రుతేః ।
US-P17.010cd త్రయం త్వేతత్ తతః ప్రోక్తం రూపం నామ చ కర్మ చ ॥

US-P17.011ab అసదేతత్ త్రయం తస్మాదన్యోన్యేన హి కల్పితమ్ ।
US-P17.011cd కృతో వర్ణో థతా శబ్దాచ్ఛ్రుతోఽన్యత్ర ధియా బహిః ॥

US-P17.012ab దృష్టం చాపి యథారూపం బుద్ధేః శబ్దాయ కల్పతే ।
US-P17.012cd ఏవమేతజ్ జగత్ సర్వం భ్రాన్తిబుద్ధివికల్పితమ్ ॥

US-P17.013ab అసదేతత్ తతో యుక్తం సచ్చిన్మాత్రం న కల్పితమ్ ।
US-P17.013cd వేదశ్చాపి స ఏవాద్యో వేద్యశ్చాన్యస్తు కల్పితః ॥

US-P17.014ab యేన వేత్తి స వేదః స్యాత్ స్వప్నే సర్వం తు మాయయా ।
US-P17.014cd యేన పశ్యతి తచ్ చక్షుః శృణోతి శ్రోత్రముచ్యతే ॥

US-P17.015ab యేన స్వప్నగతో వక్తి సా వాగ్ ఘ్రాణం తథైవ చ ।
US-P17.015cd రసనస్పర్శనే చైవ మనశ్చాన్యత్ తథేన్ద్రియమ్ ॥

US-P17.016ab కల్ప్యోపాధిభిరేవైతద్ భినం జ్ఞానమనేకధా ।
US-P17.016cd ఆధిభేదాద్ యథ భేదో మణేరేకస్య జాయతే ॥

US-P17.017ab జాగ్రతశ్చ తథా భేదో జ్ఞానస్యాస్య వికల్పితః ।
US-P17.017cd బుద్ధిస్థం వ్యాకరోత్యర్థం భ్రాన్త్యా తృష్ణోద్భవక్రియః ॥

US-P17.018ab స్వప్నే యద్వత్ ప్రబోధే చ బహిశ్చాన్తస్తథైవ చ ।
US-P17.018cd ఆలేఖ్యాధ్యయనే యద్వత్ తదన్యోన్యధియోద్భవమ్ ॥

US-P17.019ab యదాయం కల్పయేద్ భేదం తత్కామః సన్ యథాక్రతుః ।
US-P17.019cd యత్కామస్తత్క్రతుర్భూత్వా కృతం యత్ తత్ ప్రపద్యతే ॥

US-P17.020ab అవిద్యాప్రభవం సర్వమసత్ తస్మాదిదం జగత్ ।
US-P17.020cd తద్వతా సృశ్యతే యస్మాత్ సుషుప్తే న చ గ్ర్హ్యతే ॥

US-P17.021ab విద్యావిద్యే శ్రుతిప్రోక్తే ఏకత్వాన్యధియౌ గి నః ।
US-P17.021cd తస్మాత్ సర్వప్రయత్నేన శాస్త్రే విద్యా విధీయతే ॥

US-P17.022ab చిత్తే హ్యాదర్శవద్ యస్మాచ్ఛుద్ధే విద్యా ప్రకాశతే ।
US-P17.022cd యమైర్నిత్యైశ్చ యజ్ఞైశ్చ తపోభిస్తస్య శోధనమ్ ॥

US-P17.023ab శారీరాదితపః కుర్యాత్ తద్విశుద్ధ్యర్థముత్తమమ్ ।
US-P17.023cd మనఆదిసమాధానం తత్తద్దేహవిశోషణమ్ ॥

US-P17.024ab దృష్టం జాగరితం విద్యాత్ స్మృతం స్వప్నం తదేవ తు ।
US-P17.024cd సుషుప్తం తదభావం చ స్వమాత్మానం పరం పదమ్ ॥

US-P17.025ab సుషుప్తాఖ్యం తమోఽజ్ఞానం బీజం స్వప్నప్రబోధయోః ।
US-P17.025cd స్వాత్మబోధప్రదగ్ధం స్యాద్ బీజం దగ్ధం యథాభవమ్ ॥

US-P17.026ab తదేవైకం త్రిధా జ్ఞేయం మాయాబీజం పునః క్రమాత్ ।
US-P17.026cd మాయావ్యాత్మావికారోఽపి బహుధైలో జలార్కవత్ ॥

US-P17.027ab బీజం చైకం యథా భిన్నం ప్రాణస్వప్నాదిభిస్థతా ।
US-P17.027cd స్వప్నజాగ్రచ్ఛరీఏషు తద్వచ్ చాత్మా జలేన్దువత్ ॥

US-P17.028ab మాయాహస్తినమారుహ్య మాయావ్యేకో యథా వ్రజేత్ ।
US-P17.028cd ఆగచ్ఛంస్తద్వదేవాత్మా ప్రాణస్వప్నాదిగోఽచలః ॥

US-P17.029ab న హస్తీ న తదారూఢో మాయావ్యన్యో యథా స్థితః ।
US-P17.029cd న ప్రాణాది న తద్ద్రష్టా తథా జ్ఞోఽన్యః సదా దృశిః ।
US-P17.030ab అబద్ధచక్షుషో నాస్తి మాయా మాయావినోఽపి వా ।
US-P17.030cd బద్ధాక్షస్యైవ సా మాయామాయావ్యేవ తతో భవేత్ ॥

US-P17.031ab సాక్షాదేవ స విజ్ఞేయః సాక్షాదాత్మేతి చ శ్రుతేః ।
US-P17.031cd భిద్యతే హృదయగ్రన్థిర్న చేదిత్యాదితః శ్రుతేః ॥

US-P17.032ab అశబ్దాదిత్వతో నాస్య గ్రహణం చేన్ద్రియైర్భవేత్ ।
US-P17.032cd సుఖాదిభ్యస్తథాన్యత్వద్ బుద్ధ్యా వాపి కథం భవేత్ ॥

US-P17.033ab అదృశ్యోఽపి యథా రాహుశ్చన్ద్రే బిమ్బం యథామ్భసి ।
US-P17.033cd సర్వగోఽపి తథైవాత్మా బుద్ధావేవ స గృహ్యతే ॥

US-P17.034ab భానోర్బిమ్బం యథా చౌష్ణ్యం జలే దృష్టం న చామ్భసః ।
US-P17.034cd బుద్ధౌ బోధో న తద్ధర్మస్తథైవ స్యాద్ విధర్మతః ॥

US-P17.035ab చక్షుర్యుక్తా ధియో వృత్తిర్యా తాం తశ్యన్నలుప్తదృక్ ।
US-P17.035cd దృష్టేర్ద్రష్టా భవేదాత్మా శ్రుతేః శ్రోతా తథా శ్రుతేః ॥

US-P17.036ab కేవలాం మనసో వృత్తిం పశ్యన్ మన్తా మతేరజః ।
US-P17.036cd విజ్ఞాతాలుప్తశక్తిత్వాత్ తథా శాస్త్రం న హీత్యతః ॥

US-P17.037ab ధ్యాయతీత్యవికారిత్వం తథా లేలాయతీత్యపి ।
US-P17.037cd అత్ర స్తేనేతి శుద్ధత్వం తథానన్వాగతం శ్రుతేః ॥

US-P17.038ab శక్త్యలోపాత్ సుషుప్తే జ్ఞస్థతా బోధేఽవికారతః ।
US-P17.038cd జ్ఞేయస్యైవ విశేషస్తు యత్ర వేతి శ్రుతేర్మతః ॥

US-P17.039ab వ్యవధానాద్ ధి పారోక్ష్యం లోకదృష్టేరనాత్మనః ।
US-P17.039cd దృష్టేరాత్మస్వరూపత్వాత్ ప్రత్యక్షం బ్రహ్మ తత్ స్మృతమ్ ॥

US-P17.040ab న హి దీపాన్తరాపేక్షా యద్వద్ దీపప్రకాశనే ।
US-P17.040cd బోధస్యాత్మస్వరూపత్వాన్ న బోధోఽన్యస్తథేష్యతే ॥

US-P17.041ab విషయత్వం వికారిత్వం నానాత్వం వా న హీష్యతే ।
US-P17.041cd న హేయో నాప్యుపాదేయ ఆత్మా నాన్యేన వా తతః ॥

US-P17.042ab సబాహ్యాభ్యన్తరోఽజీర్ణో జన్మమృత్యుజరాతిగః ।
US-P17.042cd అహమాత్మేతి యో వేత్తి కుతో న్వేవ బిభేతి సః ॥

US-P17.043ab ప్రగేవైతద్విధేః కర్మ వర్ణిత్వాదేరపోహనాత్ ।
US-P17.043cd తదస్థూలాదిశాస్త్రేభ్యస్తత్ త్వమేవేతి నిశ్చయాత్ ॥

US-P17.044ab పూర్వదేహపరిత్యాగే జాత్యాదీనాం ప్రహాణతః ।
US-P17.044cd దేహస్యైవ తు జాత్యాదిస్తస్యాప్యేవం హ్యనాత్మతా ॥

US-P17.045ab మమాహం చేత్యతోఽవిద్యా శరీరాదిష్వనాత్మసు ।
US-P17.045cd ఆత్మజ్ఞానేన హేయా స్యాదసురాణామితి శ్రుతేః ॥

US-P17.046ab దశాహాశౌచకార్యాణాం పారివ్రాజ్యే నివర్తనమ్ ।
US-P17.046cd యథా జ్ఞానస్య సమ్ప్రాప్తౌ తద్వజ్ జాత్యాదికర్మణామ్ ॥

US-P17.047ab యత్కామస్తత్క్రతుర్భూత్వా కృతం త్వజ్ఞః ప్రపద్యతే ।
US-P17.047cd యదా స్వాత్మదృశః కామాః ప్రముచ్యన్తేఽమృతస్తదా ॥

US-P17.048ab ఆత్మరూపవిధేః కార్యం క్రియాదిభ్యో నివర్తనమ్ ।
US-P17.048cd న సాధ్యం సాధనం వాత్మా నిత్యతృప్తః శ్రుతేర్మతః ॥

US-P17.049ab ఉత్పాద్యాప్యవికార్యాణి సంస్కార్యం చ క్రియాఫలమ్ ।
US-P17.049cd నాతోఽన్యత్ కర్మణః కర్యం త్యజేత్ తస్మాత్ ససాధనమ్ ॥

US-P17.050ab తాపాన్తత్వాదనిత్యత్వాదాత్మార్థత్వాచ్ చ యా బహిః ।
US-P17.050cd సంహృత్యాత్మని తాం ప్రీతిం సత్యార్థీ గురుమాశ్రయేత్ ॥

US-P17.051ab శాన్తం ప్రాజ్ఞం తథా ముక్తం నిష్క్ర్యం బ్రహ్మణి స్థితమ్ ।
US-P17.051cd శ్రుతేరాచార్యవాన్ వేద తద్ విద్ధీతి స్మృతేస్తథా ॥

US-P17.052ab స గురుస్తారయేద్ యుక్తం శిష్యం శిష్యగుణాన్వితమ్ ।
US-P17.052cd బ్రహ్మవిద్యాప్లవేనాశు స్వాన్తధ్వాన్తమహోదధిమ్ ॥

US-P17.053ab దృష్టిః స్పృష్టిః శ్రుతిర్ఘ్రాతిర్మతిర్విజ్ఞాతిరేవ చ ।
US-P17.053cd శక్తయోఽన్యాశ్చ భిద్యన్తే చిద్రూపత్వేఽప్యుపాధిభిః ॥

US-P17.054ab అపాయోద్భూతిహీనాభిర్నిత్యం దీప్యన్ రవిర్యథా ।
US-P17.054cd సర్వగః సర్వదృక్ శుద్ధః సర్వం జానాతి సర్వదా ॥

US-P17.055ab అన్యదృష్టిః శరీరస్థస్తావన్మాత్రో హ్యవిద్యయా ।
US-P17.055cd జలేన్ద్వాద్యుపమభిస్తు తద్ధర్మా చ విభావ్యతే ॥

US-P17.056ab దృష్ట్వా బాహ్యం నిమీల్యాథ స్మృత్వా తత్ ప్రవిహాయ చ ।
US-P17.056cd అథోన్మీల్యాత్మనో దృష్టిం బ్రహ్మ ప్రాప్నోత్యన్ధ్వగః ॥

US-P17.057ab ప్రాణాద్యేవం త్రికం హిత్వః తీర్ణోఽజ్ఞానమహోదధిమ్ ।
US-P17.057cd స్వాత్మస్థో నిర్గుణః శుద్ధో బుద్ధో ముక్తః స్వతో హి సః ॥

US-P17.058ab అజోఽహం చామరోఽమృత్యురజరోఽభయ ఏవ చ ।
US-P17.058cd సర్వజ్ఞః సర్వదృక్ శుద్ధ ఇతి బుద్ధో న జాయతే ॥

US-P17.059ab పూర్వోక్తం యత్ తమోబీజం తన్ నాస్తీతి వినిశ్చయః ।
US-P17.059cd తద్భావే కుతో జన్మ బ్రహ్మైకత్వం విజానతః ॥

US-P17.060ab క్షీరాత్ సర్పిర్యథోద్ధృత్య క్షిప్తం తస్మిన్ న పూర్వవత్ ।
US-P17.060cd బుద్ధ్యాదేర్జ్ఞస్తథాసత్యాన్ న దేహీ పూర్వవద్ భవేత్ ॥

US-P17.061ab సత్యం జ్ఞానమనన్తం చ రసాదేః పఞ్చకాత్ పరమ్ ।
US-P17.061cd స్యామదృశ్యాదిశాస్త్రోక్తమహం బ్రహ్మేతి నిభయః ॥

US-P17.062ab యస్మాద్ భీతాః ప్రవర్తన్తే వాఞ్మనఃపావకాదయః ।
US-P17.062cd తదాత్మానన్దతత్త్వజ్ఞో న బిభేతి కుతశ్చన ॥

US-P17.063ab నామాదిభ్యః పరే భూమ్ని స్వారాజ్యే చేత్ స్థితోఽద్వయే ।
US-P17.063cd ప్రణమేత్ కం తదాత్మజ్ఞో న కార్యం కర్మణా తదా ॥

US-P17.064ab విరాడ్ వైశ్వానరో బాహ్యః స్మరన్నన్తః ప్రజాపతిః ।
US-P17.064cd ప్రవిలీనే తు సర్వస్మిన్ ప్రాజ్ఞోఽవ్యాకృతముచ్యతే ॥

US-P17.065ab వాచారమ్భణమాత్రత్వాత్ సుషుప్తాదిత్రికం త్వసత్ ।
US-P17.065cd సత్యో జ్ఞశ్చాహమిత్యేవం సత్యసన్ధో విముచ్యతే ॥

US-P17.066ab భారూపత్వాద్ యథా భానోర్నాహోరాత్రే తథైవ తు ।
US-P17.066cd జ్ఞానాజ్ఞానే న మే స్యాతాం చిద్రూపత్వావిశేషతః ॥

US-P17.067ab శాస్త్రస్యానతిశఙ్క్యత్వాద్ బ్రహ్మైవ స్యామహం సదా ।
US-P17.067cd బ్రహ్మణో మే న హేయం స్యాద్ గ్రాహ్యం వేతి చ సంస్మరేత్ ॥

US-P17.068ab అహమేవ చ భూతేషు సర్వేష్వేకో నభో యథా ॥

US-P17.068cd మయి సర్వాణి భూతాని పశ్యన్నేవం న జాయతే ॥

US-P17.069ab న బాహ్యం మధ్యతో వాన్తర్విద్యతేఽన్యత్ స్వతః క్వచిత్ ।
US-P17.069cd అబాహ్యాన్తఃశ్రుతేః కించిత్ తస్మాచ్ఛుద్ధః స్వయంప్రభః ॥

US-P17.070ab నేతినేత్యాదిశాస్త్రేభ్యః ప్రపఞ్చోపశమోఽద్వయః ।
US-P17.070cd అవిజ్ఞాతాదిశాస్త్రాచ్చ నైవ జ్ఞేయో హ్యతోఽన్యథా ॥

US-P17.071ab సర్వస్యాత్మాహమేవేతి బ్రహ్మ చేద్ విదితం పరమ్ ।
US-P17.071cd స ఆత్మా సర్వభూతానామాత్మా హ్యేషామితి శ్రుతేః ॥

US-P17.072ab జివశ్చేత్ పరమాత్మానం స్వాత్మానం దేవమఞ్జసా ।
US-P17.072cd దేవోపాస్యః స దేవానాం పశుత్వాచ్ చ నివర్తతే ॥

US-P17.073ab అహమేవ సదాత్మజ్ఞః శూన్యస్త్వన్యైర్యథామ్బరమ్ ।
US-P17.073cd ఇత్యేవం సత్యసంధత్వాదసద్ధాతా న బధ్యతే ॥

US-P17.074ab కృపణాస్తేఽన్యథైవాతో విదుర్బ్రహ్మ పరం హి యే ।
US-P17.074cd స్వరాడ్ యోఽనన్యదృక్ స్వస్థస్తస్య దేవా అసన్ వశే ॥

US-P17.075ab హిత్వా జాత్యాదిసంబన్ధం వాచోఽన్యాః సహ కర్మభిః ।
US-P17.075cd ఓమిత్యేవం స్వమాత్మానం సర్వం శుద్ధం ప్రపద్యథ ॥

US-P17.076ab సేతుం సర్వవ్యవస్థానామహోరాత్రాదివర్జితమ్ ।
US-P17.076cd తిర్యగూర్ధ్వమధః సర్వం సకృజ్జ్యోతిరనామయమ్ ॥

US-P17.077ab ధర్మాధర్మవినిర్ముక్తం భూతభవ్యాత్ కృతాకృతాత్ ।
US-P17.077cd స్వమాత్మానం పరం విద్యాద్ విముక్తం సర్వబన్ధనైః ॥

US-P17.078ab అకుర్వన్ సర్వకృచ్ఛుద్దస్తిష్ఠన్నత్యేతి ధావతః ।
US-P17.078cd మాయయా సర్వశక్తిత్వాదజః సన్ బనుధా మతః ॥

US-P17.079ab రాజవత్ సాక్షిమాత్రత్వాత్ సాంనిధ్యాద్ భ్రామకో యథా ।
US-P17.079cd భ్రామయఞ్ జగదాత్మాహం నిష్క్రియో ఽకారకోఽద్వయః ॥

US-P17.080ab నిగుణం సిష్కియం నిత్యం నిర్ద్వన్ద్వం యన్ నిరామయమ్ ।
US-P17.080cd శుద్ధం బుద్ధం తథా ముక్తం తద్ బ్రహ్మాస్మీతి ధారయేత్ ॥

US-P17.081ab బన్ధం సోక్షం చ సర్వం యత ఇదముభయం హేయమేకం ద్వయం చ ।
US-P17.081cd జ్ఞేయాజ్ఞేయాభ్యతీతం పరమమధిగతం తత్త్వమేకం విశుద్ధమ్ ।
US-P17.081ef విజ్ఞాయైతద్ యథావచ్ఛ్రుతిమునిగదితం శోకమోహావతీతః ।
US-P17.081gh సర్వజ్ఞః సర్వకృత్ స్యాద్ భవభయరహితో బ్రాహ్మణోఽవాప్తకృత్యః ॥

US-P17.082ab న స్వయం స్వస్య నాన్యశ్చ నాన్యస్యాత్మా చ హేయగః ।
US-P17.082cd ఉపాదేయో న చాప్యేవమితి సమ్యఞ్మతిః స్మృతా ॥

US-P17.083ab ఆత్మప్రత్యాయికా హ్యేషా సర్వవేదాన్తగోచరా ।
US-P17.083cd జ్ఞాత్వైతాం హి విముచ్యన్తే సర్వసంసారబన్ధనైః ॥

US-P17.084ab రహస్యం సర్వవేదానాం దేవానాం చాపి యత్ పరమ్ ।
US-P17.084cd పవిత్రం పరమం హ్యేతత్ తదేతత్ సమ్ప్రకాశితమ్ ॥

US-P17.085ab నైతద్ దేయమశాన్తాయ రహస్యం జ్ఞానముత్తమమ్ ।
US-P17.085cd విరక్తాయ ప్రదాతవ్యం శిష్యాయానుగతాయ చ ॥

US-P17.086ab దదతశ్చాత్మనో జ్ఞానం నిష్క్రియోఽన్యో న విద్యతే ।
US-P17.086cd జ్ఞానమిచ్ఛన్ భవేత్ తస్మాద్ యుక్తః శిష్యగుణైః సదా ॥

US-P17.087ab జ్ఞానం జ్ఞేయం తథా జ్ఞాతా యస్మాదన్యన్ న విద్యతే ।
US-P17.087cd సర్వజ్ఞః సర్వశక్తిర్యస్తస్మై జ్ఞానాత్మనే నమః ॥

US-P17.088ab విద్యయా తారితాః స్మో యైర్జన్మమృత్యుమహోదధిమ్ ।
US-P17.088cd సర్వజ్ఞేభ్యో నమస్తేభ్యో గురుభ్యోఽజ్ఞానసంకులం ॥

US-P18.001ab యేనాత్మనా విలీయన్త ఉద్భవన్తి చ వృత్తయః ।
US-P18.001cd నిత్యావగతయే తస్మై నమో ధీప్రత్యయాత్మనే ॥

US-P18.002ab ప్రమథ్య వజ్రోపమయుక్తిసంభృతైః శ్రుతేరరాతీఞ్ శతశో వచోఽసిభిః ।
US-P18.002cd రరక్ష వేదార్థినిధిం విశాలధీర్నమో యతీన్ద్రియాయ గురోర్గరీయసే ॥

US-P18.003ab నిత్యముక్తః సదేవాస్మీత్యేవం చేన్ న భవేన్ మతిః ।
US-P18.003cd కిమర్థం శ్రావయత్యేవం మాతృవచ్ఛ్రుతిరాదృతా ॥

US-P18.004ab సిద్ధాదేవాహమిత్యస్మాద్ యుష్మద్ధర్మో నిషిధ్యతే ।
US-P18.004cd రజ్జ్వామివాహిధీర్యుక్త్యా తత్ త్వమిత్యాదిశాసనైః ॥

US-P18.005ab శాస్త్రప్రామణ్యతో జ్ఞేయా ధర్మాదేరస్తితా యథా ।
US-P18.005cd విషాపోహో యథా ధ్యానాద్ హ్నుతిః స్యాత్ పాప్మనస్తథా ॥

US-P18.006ab సద్ బ్రహ్మాహం కరోమీతి ప్రత్యయావాత్మసాక్షికౌ ।
US-P18.006cd తయోరజ్ఞానజస్యైవ త్యాగో యుక్తతరో మతః ॥

US-P18.007ab సదస్మీతి ప్రమాణోత్థా ధీరన్యా తన్నిబోద్భవా ।
US-P18.007cd ప్రత్యక్షాదినిభా వాపి బాధ్యతే దిగ్భ్రమాదివత్ ॥

US-P18.008ab కర్తా భోక్తేతి యచ్ఛాస్త్రం లోకబుద్డ్యనువాది తత్ ।
US-P18.008cd సదస్మీతి శ్రుతేర్జాతా బాధ్యతేఽనిత్యైతయైవ ధీః ॥

US-P18.009ab సదేవ త్వమసీత్యుక్తే నాత్మనో ముక్తతాం స్థిరామ్ ।
US-P18.009cd ప్రపద్యతే ప్రసంచక్షామతో యుక్త్యానుచిన్తయేత్ ॥

US-P18.010ab సకృదుక్తం న గృహ్ణాతి వాక్యార్థజ్ఞోఽపి యో భవేత్ ।
US-P18.010cd అపేక్షతేఽత ఏవాన్యదవోఛామ ద్వయం హి తత్ ॥

US-P18.011ab నియోగోఽప్రతిపన్నత్వాత్ కర్మణాం స యథా భవేత్ ।
US-P18.011cd అవిరుద్ధో భవేత్ తావద్ యావత్ సంవేద్యతాదృఢా ॥

US-P18.012ab చేష్టితం చ తథా మిథ్యా స్వచ్ఛన్దః ప్రతిపద్యతే ।
US-P18.012cd ప్రసంఖ్యానమతః కార్యం యావదాత్మానుభూయతే ॥

US-P18.013ab సదస్మీతి చ విజ్ఞానమక్షజో బాధతే ధ్రువమ్ ।
US-P18.013cd శబ్దోత్థం దృఢసంస్కారో దోషైశ్చాకృష్యతే బహిః ॥

US-P18.014ab శ్రుతానుమానజన్మానౌ సామాన్యవిషయౌ యతః ।
US-P18.014cd ప్రత్యయావక్షజోఽవశ్యం వీశేషార్థో నివారయేత్ ॥

US-P18.015ab వాక్యార్థప్రత్యయీ కశ్చిన్ నిర్దుఃఖో నోపలభ్యతే ।
US-P18.015cd యది వా దృశ్యతే కశ్చిద్ వాక్యార్థశ్రుతిమాత్రతః ॥

US-P18.016ab నిర్దుఃఖోఽతీతదేహేషు కృతభావోఽనుమీయతే ।
US-P18.016cd చర్యా నోఽశాస్త్రసంవేద్యా స్యాదనిష్టం తథా సతి ॥

US-P18.017ab సదసీతి ఫలం చోక్త్వా విధేయం సాధనం యతః ।
US-P18.017cd న తదన్యత్ ప్రసంఖ్యానాత్ ప్రసిద్ధార్థమిహేష్యతే ॥

US-P18.018ab తస్మాదనుభవాయైవ ప్రసంచక్షీత యత్నతః ।
US-P18.018cd త్యజన్ సాధనతత్సాధ్యవిరుద్ధం శమనాదిమాన్ ॥

US-P18.019ab నైతదేవం రహస్యానాం నేతినేత్యవసానతః ।
US-P18.019cd క్రియాసాధ్యం పురా శ్రావ్యం న మోక్షో నిత్యసిద్ధతః ॥

US-P18.020ab పుత్రదుఃఖం యథాధ్యస్తం నిత్యాదుఃఖే స్వ ఆత్మని ।
US-P18.020cd అహంకర్త్రా తథాధ్యస్తం పిత్రాదుఃఖే స్వ ఆత్మని ॥

US-P18.021ab సోఽధ్యాసో నేతి నేతీతి ప్రాప్తవత్ ప్రతిషిధ్యతే ।
US-P18.021cd భూయోఽధ్యాసవిధిః కశ్చిత్ కుతశ్చిన్ నోపపద్యతే ॥

US-P18.022ab ఆత్మనీహ యథాధ్యాసః ప్రతిషేధస్తథైవ చ ।
US-P18.022cd మలాధ్యాసనిషేధౌ ఖే క్రియేతే చ యథాబుధైః ॥

US-P18.023ab ప్రాప్తశ్చేత్ ప్రతిషిధ్యేత మోక్షోఽనిత్యో భవేద్ ధ్రువమ్ ।
US-P18.023cd అతోఽప్రాప్తనిషేధోఽయం దివ్యగ్నిచయనాదివత్ ॥

US-P18.024ab సంభావ్యో గోచరే శబ్దః ప్రత్యయో వా న చాన్యథా ।
US-P18.024cd న సంభావ్యౌ తదాత్మత్వాదహంకర్తుస్తథైవ చ ॥

US-P18.025ab అహంకర్త్రాత్మని న్యస్తం చైతన్యే కర్తృతాది యత్ ।
US-P18.025cd నేతి నేతీతి తత్ సర్వం సాహంకర్త్రా నిషిధ్యతే ॥

US-P18.026ab ఉపలభిః స్వయంజ్యోతిర్దృశిః ప్రత్యక్షదక్రియః ।
US-P18.026cd సాక్షాత్ సర్వానతరః సాక్షీ చేతా నిత్యోఽగుణోఽద్వయః ॥

US-P18.027ab సంనిధౌ సర్వదా తస్య స్యాత్ తదాభోఽభిమానకృత్ ।
US-P18.027cd ఆత్మాత్మీయం ద్వయం చాతః స్యాదహంమమగోచరః ॥

US-P18.028ab జాతికర్మాదిమత్త్వాద్ ధి తస్మిఞ్ శబ్దస్త్వహంకృతి ।
US-P18.028cd న కశ్చిద్ వర్తతే శబ్దస్తదభావాత్ స్వ ఆత్మని ॥

US-P18.029ab ఆభాసో యత్ర తత్రైవ శబ్దాః ప్రత్యగ్దృశిం స్థితాః ।
US-P18.029cd లక్షయేయుర్న సాక్షాత్ తమభిదధ్యుః కథంచన ॥

US-P18.030ab నహ్యజాత్యాదిమాన్ కశ్చిదర్థః శబ్దైర్నిరూప్యతే ।
US-P18.030cd ఆత్మాభాసో యతోఽహంకృదాత్మశబ్దైస్తథోచ్యతే ॥

US-P18.031ab ఉల్ముకాదౌ యథాగ్న్యర్థాః పరార్థత్వాన్ న చాఞ్జసా ।
US-P18.031cd ముఖాదన్యో ముఖాభాసో యథాదర్శానుకారతః ॥

US-P18.032ab ఆభాసాన్ ముఖమప్యేవమాదర్శానువర్తనాత్ ।
US-P18.032cd అహంకృత్యాత్మనిర్భాసో ముఖాభాసవదిష్యతే ॥

US-P18.033ab ముఖవత్ స్థిత ఆత్మాన్యోఽవివిక్తౌ తౌ తథైవ చ ।
US-P18.033cd సంసారీ చ స ఇత్యేక ఆభాసో యస్త్వహంకృతి ॥

US-P18.034ab వస్తు చ్ఛాయా స్మృతేరన్యన్ మాధుర్యాది చ కారణమ్ ।
US-P18.034cd జ్ఞైకదేశో వికారో వా తదాభాసాశ్రయః పరే ॥

US-P18.035ab అహంకర్తైవ సంసారీ స్వతన్త్ర ఇతి కేచన ।
US-P18.035cd అహంకారాదిసంతానః సంసారీ నాన్వయీ పృథక్ ॥

US-P18.036ab ఇత్యేవం సౌగతా ఆహుస్తత్ర న్యాయో విచార్యతామ్ ।
US-P18.036cd సంసారిణాం కథా త్వాస్తాం ప్రకృతం త్వధునోచ్యతే ॥

US-P18.037ab ముఖాభాసో య ఆదర్శే ధర్మో నాన్యతరస్య సః ।
US-P18.037cd ద్వయోరేకస్య చేద్ ధర్మో వియుక్తేఽన్యతరే భవేత్ ॥

US-P18.038ab ముఖేన వ్యపదేశాత్ స ముఖస్యైవేతి చేన్ మతమ్ ।
US-P18.038cd నాదర్శానువిధానాచ్ చ ముఖే సత్యవిభావతః ॥

US-P18.039ab ద్వయోరేవేతి చేత్ తన్ న ద్వయోరేవాప్యదర్శనాత్ ।
US-P18.039cd అదృష్టస్య సతో దృష్టిః స్యాద్ రాహోశ్చన్ద్రసూర్యయోః ॥

US-P18.040ab రాహోః ప్రాగేవ వస్తుత్వం సిద్ధం శాస్త్రప్రమాణతః ।
US-P18.040cd ఛాయాపక్షే త్వవస్తుత్వం తస్య స్యాత్ పూర్వయుక్తితః ॥

US-P18.041ab ఛాయాక్రాన్తేర్నిషేధోఽయం న తు వస్తుత్వసాధకః ।
US-P18.041cd న హ్యర్థాన్తరనిష్టం సద్ వాక్యమర్థాన్తరం వదేత్ ॥

US-P18.042ab మాధుర్యాది చ యత్ కార్యముష్ణద్రవ్యాద్యసేవనాత్ ।
US-P18.042cd ఛాయాయా న త్వదృష్టత్వాదపామేవ చ దర్శనాత్ ॥

US-P18.043ab ఆత్మాభాసాశ్రయాశ్చైవం ముఖాభాసాశ్రయా యథా ।
US-P18.043cd గమ్యతే శాస్త్రయుక్తిభ్యామాభాసాసత్త్వమేవ చ ॥

US-P18.044ab న దృశేరవికారిత్వాదాభాసస్యాప్యవస్తుతః ।
US-P18.044cd నాచితిత్వాదహంకర్తుః కస్య సంసారితా భవేత్ ॥

US-P18.045ab అవిద్యామాత్ర ఏవాతః సంసారోఽస్త్వవివేకతః ।
US-P18.045cd కూటస్థేనాత్మనా నిత్యమాత్మవానాత్మనీవ సః ॥

US-P18.046ab రజ్జుసర్పో యథా రజ్జ్వా సాత్మకః ప్రాగ్ వివేకతః ।
US-P18.046cd అవస్తుసన్నపి హ్యేష కూటస్థేనాత్మనా తథా ॥

US-P18.047ab ఆత్మాభాసాశ్రయశ్చాత్మా ప్రత్యయైః స్వైర్వికారవాన్ ।
US-P18.047cd సుఖీ దుఃఖీ చ సంసారీ నిత్య ఏవేతి కేచన ॥

US-P18.048ab ఆత్మాభాసాపరిజ్ఞానాద్ యథాత్మ్యేన విమోహితాః ।
US-P18.048cd అహంకర్తారమాత్మేతి మన్యన్తే తే నిరాగమాః ॥

US-P18.049ab సంసారో వస్తుసంస్తేషాం కర్తృభోక్తృత్వలక్షణః ।
US-P18.049cd ఆత్మాభాసాశ్రయాజ్ఞానాత్ సంసరన్త్యవివేకతః ॥

US-P18.050ab చైతన్యాభాసతా బుద్ధేరాత్మనస్తత్స్వరూపతా ।
US-P18.050cd స్యాచ్ చేత్ తం జ్ఞానశబ్దైశ్చ వేదః శాస్తీతి యుజ్యతే ॥

US-P18.051ab ప్రకృతిప్రత్యయార్థౌ యౌ భిన్నావేకాశ్రయౌ యథా ।
US-P18.051cd కరోతి గచ్ఛతీత్యాదౌ దృష్టౌ లోకప్రసిద్ధితః ॥

US-P18.052ab నానయోర్ద్వ్యాశ్రయత్వం తు లోకే దృష్టం స్మృతౌ తథా ।
US-P18.052cd జానాత్యర్థేషు కో హేతుర్ద్వ్యాశ్రయత్వే నిగద్యతామ్ ॥

US-P18.053ab ఆత్మాభాసస్తు తిణ్వాచ్యో ధాత్వర్థశ్చ ధియః క్రియా ।
US-P18.053cd ఉభయం చావివేకేన జానాతీత్యుచ్యతే మృషా ॥

US-P18.054ab న బుద్ధేరవబోధోఽస్తి నాత్మనో విద్యతే క్రియా ।
US-P18.054cd అతో నాన్యతరస్యాపి జానాతీతి చ యుజ్యతే ॥

US-P18.055ab నాప్యతో భావశబ్దేన జ్ఞప్తిరిత్యపి యుజ్యతే ।
US-P18.055cd న హ్యాత్మా విక్రియామాత్రో నిత్య ఆత్మేతిశాసనాత్ ॥

US-P18.056ab న బుద్ధేర్బుద్ధివాచ్యత్వం కరణం న హ్య్కర్తృకమ్ ।
US-P18.056cd నాపి జ్ఞాయత ఇత్యేవం కర్మశబ్దైర్నిరుచ్యతే ॥

US-P18.057ab న యేషామేక ఏవాత్మా నిర్దుఃఖోఽవిక్రియః సదా ।
US-P18.057cd తేషాం స్యాచ్ఛబ్దవాచ్యత్వం జ్ఞేయత్వం చాత్మనః సదా ॥

US-P18.058ab యదాహంకర్తురాత్మత్వం తదా శబ్దార్థముఖ్యతా ।
US-P18.058cd నాశనాయాదిమత్త్వాత్ తు శ్రుతౌ తస్యాత్మతేష్యతే ॥

US-P18.059ab హన్త తర్హి న ముఖ్యార్థో నాపి గౌణః కథంచన ।
US-P18.059cd జానాతీత్యాదిశబ్దస్య గతిర్వాచ్యా తథాపి తు ॥

US-P18.060ab శబ్దానామయథార్థత్వే వేదస్యాప్యప్రమాణతా ।
US-P18.060cd సా చ నేష్టా తతో గ్రాహ్యా గతిరస్య ప్రసిద్ధితః ॥

US-P18.061ab ప్రసిద్ధిర్మూఢలోకస్య యది గ్రాహ్యా నిరాత్మతా ।
US-P18.061cd లోకాయతికసిద్ధాన్తః స చానిష్టః ప్రసజ్యతే ॥

US-P18.062ab అభియుక్తప్రసిద్ధిశ్చేత్ పూర్వవద్ దుర్వివేకతా ।
US-P18.062cd గతిశూన్యం న వేదోఽయం ప్రమాణం సంవదత్యుత ॥

US-P18.063ab ఆదర్శముఖసామాన్యం ముఖస్యేష్టం హి మానవైః ।
US-P18.063cd ముఖస్య ప్రతిబిమ్బో హి ముఖాకారేణ దృశ్యతే ॥

US-P18.064ab యత్ర యస్యావభాసస్తు తయోరేవావివేకతః ।
US-P18.064cd జానాతీతి క్రియాం సర్వో లోకో వక్తి స్వభావతః ॥

US-P18.065ab బుద్ధేః కర్తృత్వమధ్యస్య జానాతీతి జ్ఞ ఉచ్యతే ।
US-P18.065cd తథా చైతన్యమధ్యస్య జ్ఞత్వం బుద్ధేరిహోచ్యతే ॥

US-P18.066ab స్వరూపం చాత్మనో జ్ఞానం నిత్యం జ్యోతిః శ్రుతేర్యతః ।
US-P18.066cd న బుద్ధ్యా క్రియతే తస్మాన్ నాత్మనాన్యేన వా సదా ॥

US-P18.067ab దేహేఽహంప్రత్యయో యద్వజ్ జానాతీతి చ లౌకికాః ।
US-P18.067cd వదన్తి జ్ఞానకర్తృత్వం తద్వద్ బుద్ధేస్తథాత్మనః ॥

US-P18.068ab బౌద్ధైస్తు ప్రత్యయైరేవం క్రియమాణైశ్చ చిన్నిభైః ।
US-P18.068cd మోహితాః క్రిఅయే జ్ఞానమిత్యాహుస్తార్కికా జనాః ॥

US-P18.069ab తస్మాజ్ జ్ఞాభాసబుద్ధీనామవివేకాత్ ప్రవర్తితాః ।
US-P18.069cd జానాతీత్యాదిశబ్దశ్చ ప్రత్యయో యా చ తత్స్మృతిః ॥

US-P18.070ab ఆదర్శానువిధాయిత్వం ఛాయాయా అస్యతే ముఖే ।
US-P18.070cd బుద్ధిధర్మానుకారిత్వం జ్ఞాభాసస్య తథేష్యతే ॥

US-P18.071ab బుద్ధేస్తు ప్రత్యయాస్తస్మాదాత్మాభాసేన దీపితాః ।
US-P18.071cd గ్రాహకా ఇవ భాసన్తే దహన్తీవోల్ముకాదయః ॥

US-P18.072ab స్వయమేవావభాస్యన్తే గ్రాహకాః స్వయమేవ చ ।
US-P18.072cd ఇత్యేవం గ్రాహకాస్తీత్వం ప్రతిషేధన్తి సౌగతాః ॥

US-P18.073ab యద్యేవం నాన్యదృశ్యాస్తే కిం తద్వారణముచ్యతామ్ ।
US-P18.073cd భావాభావౌ హి తేషాం యౌ నాన్యగ్రాహ్యౌ సదా యది ॥

US-P18.074ab అన్వయి గ్రాహకస్తేషామిత్యేతదపి తత్సమమ్ ।
US-P18.074cd అచితిత్వస్య తుల్యత్వాదన్యస్మిన్ గ్రాహకే సతి ॥

US-P18.075ab అధ్యక్షస్య సమీపే తు సిద్ధిః స్యాదితి చేన్ మతమ్ ।
US-P18.075cd నాధ్యక్షేఽనుపకారిత్వాదన్యత్రాపి ప్రసఙ్గతః ॥

US-P18.076ab అర్థీ దుఃఖీ చ యః శ్రోతా స త్వధ్యక్షోఽథవేతరః ।
US-P18.076cd అధ్యక్షస్య చ దుఃఖిత్వమర్థిత్వం చ న తే మతమ్ ॥

US-P18.077ab కర్తాధ్యక్షః సదస్మీతి నైవ సద్గ్రహమర్హతి ।
US-P18.077cd సదేవాసీతి మిథ్యోక్తిః శ్రుతేరపి న యుజ్యతే ॥

US-P18.078ab అవివిచ్యోభయం వక్తి శ్రుతిశ్చేత్ స్యాద్ గ్రహస్తథా ।
US-P18.078cd అస్మదస్తు వివిచ్యైవ త్వమేవేతి వదేద్ యది ॥

US-P18.079ab ప్రత్యయాన్వయినిష్ఠత్వముక్తో దోషః ప్రసజ్యతే ।
US-P18.079cd త్వమిత్యధ్యక్షనిష్ఠశ్చేదహమధ్యక్షయోః కథమ్ ॥

US-P18.080ab సంబన్ధో వాచ్య ఏవాత్ర యేన త్వమితి లక్షయేత్ ।
US-P18.080cd ద్రష్టృదృశ్యత్వసంబన్ధో యద్యధ్యక్షేఽక్రియే కథమ్ ॥

US-P18.081ab అక్రియత్వేఽపి తాదాత్మ్యమధ్యక్షస్య భవేద్ యది ।
US-P18.081cd ఆత్మాధ్యక్షో మమాస్తీతి సంబన్ధాగ్రహణే న ధీః ॥

US-P18.082ab సంబన్ధగ్రహణం శాస్త్రాదితి చేన్ మన్యసే న హి ।
US-P18.082cd పూర్వోక్తాః స్యుస్త్రిధా దోషా గ్రహో వా స్యాన్ మమేతి చ ॥

US-P18.083ab అదృశిర్దృశిరూపేణ భాతి బుద్ధిర్యదా సదా ।
US-P18.083cd ప్రత్యయా అపి తస్యాః స్యుస్తప్తాయోవిస్ఫులిఙ్గవత్ ॥

US-P18.084ab ఆభాసస్తదభావశ్చ దృశేః సీమ్నో న చాన్యథా ।
US-P18.084cd లోకస్య యుక్తితః స్యాతాం తద్గ్రహశ్చ తథా సతి ॥

US-P18.085ab నన్వేవం దృశిసంక్రాన్తిరయఃపిణ్డేఽగ్నివద్ భవేత్ ।
US-P18.085cd ముఖాభాసవదిత్యేతదాదర్శే తన్ నిరాకృతమ్ ॥

US-P18.086ab కృష్ణాయో రోహితాభాసమిత్యేతద్ దృష్టముచ్యతే ।
US-P18.086cd దృష్టదార్ష్టాన్తుల్యత్వం న తు సర్వాత్మనా క్వచిత్ ॥

US-P18.087ab తథైవ చేతనాభాసం చిత్తం చైతన్యవద్ భవేత్ ।
US-P18.087cd ముఖాభాసో యథాదర్శ ఆభాసశ్చోదితో మృషా ॥

US-P18.088ab చిత్తం చేతనమిత్యేతచ్ఛాస్త్రయుక్తివివర్జితమ్ ।
US-P18.088cd దేహస్యాపి ప్రసఙ్గః స్యాచ్ చక్షురాదేస్తథైవ చ ॥

US-P18.089ab తదప్యస్త్వితి చేత్ తన్ న లోకాయతికసంగతేః ।
US-P18.089cd న చ ధీర్దృశిరస్మీతి యద్యాభాసో న చేతసి ॥

US-P18.090ab సదస్మీతి ధియోఽభావే వ్యర్థం స్యాత్ తత్ త్వమస్యపి ।
US-P18.090cd యుష్మదస్మద్వివేకజ్ఞే స్యాదర్థవదిదం వచః ॥

US-P18.091ab మమేదంప్రత్యయౌ జ్ఞేయౌ యుష్మద్యేవ న సంశయః ।
US-P18.091cd అహమిత్యస్మదీష్టః స్యాదయమస్మీతి చోభయోః ॥

US-P18.092ab అన్యోన్యాపేక్షయా తేషాం ప్రధానగుణతేష్యతే ।
US-P18.092cd విశేషనవిశేష్యత్వం తథా గ్రాహ్యం హి యుక్తితః ॥

US-P18.093ab మమేదం ద్వయమప్యేతన్ మధ్యమస్య విశేషణమ్ ।
US-P18.093cd ధనీ గోమాన్ యథా తద్వద్ దేహోఽహంకర్తురేవ చ ॥

US-P18.094ab బుద్ధ్యారూఢం సదా సర్వం సాహంకర్త్రా చ సాక్షిణః ।
US-P18.094cd తస్మాత్ సర్వావభాసో జ్ఞః కించిదప్యస్పృశన్ సదా ॥

US-P18.095ab ప్రతిలోమమిదం సర్వం యథోక్తం లోకబుద్ధితః ।
US-P18.095cd అవివేకధియామస్తి నాస్తి సర్వం వివేకినామ్ ॥

US-P18.096ab అన్వయవ్యతిరేకౌ హి పదార్థస్య పదస్య చ ।
US-P18.096cd స్యాదేతదహమిత్యత్ర యుక్తిరేవావధారణే ॥

US-P18.097ab నాద్రాక్షమహమితి అస్మిన్ సుషుప్తేఽన్యన్ మనాగపి ।
US-P18.097cd న వారయతి దృష్టిం స్వాం ప్రత్యయం తు నిషేధతి ॥

US-P18.098ab స్వయంజ్యోతిర్న హి ద్రష్టురిత్యేవం సంవిదోఽస్థితామ్ ।
US-P18.098cd కౌటస్థ్యం చ తథా తస్యాః ప్రత్యయస్య చ లుప్తతామ్ ।
US-P18.098ef స్వయమేవాబ్రవీచ్ ఛాస్త్రం ప్రత్యయావగతీ పృథక్ ॥

US-P18.099ab ఏవం విజ్ఞాతవాక్యార్థే శ్రుతిలోకప్రసిద్ధితః ।
US-P18.099cd శ్రుతిస్తత్ త్వమసీత్యాహ శ్రోతుర్మోహాపనుత్తయే ॥

US-P18.100ab బ్రహ్మా దాశరథేర్యద్వదుక్తైవాపానుదత్ తమః ।
US-P18.100cd తస్య విష్ణుత్వసంబోధే న యత్నాన్తరమూచివాన్ ॥

US-P18.101ab అహంశబ్దస్య యా నిష్ఠా జ్యోతిషి ప్రత్యగాత్మని ।
US-P18.101cd సైవోక్తా సదసీత్యేవం ఫలం తత్ర విముక్తతా ॥

US-P18.102ab శ్రుతమాత్రే న చేత్ స్యాత్ కార్యం తత్ర భవేద్ ధ్రువమ్ ।
US-P18.102cd వ్యవహారాత్ పురాపీష్టః సద్భావః స్వయమాత్మనః ॥

US-P18.103ab అశనాయాదినిర్ముక్త్యై తత్కాలా జాయతే ప్రమా ।
US-P18.103cd తత్త్వమస్యాదివాక్యార్థే త్రిషు కాలేష్వసంశయః ॥

US-P18.104ab ప్రతిబన్ధవిహీనత్వాత్ స్వయం చానుభవాత్మనః ।
US-P18.104cd జాయేతైవ ప్రమా తత్ర స్వాత్మన్యేవ న సంశయః ॥

US-P18.105ab కిం సదేవాహమస్మీతి కిం వాన్యత్ ప్రతిపద్యతే ।
US-P18.105cd సదేవ చేదహంశబ్దః సతా ముఖ్యార్థ ఇష్యతామ్ ॥

US-P18.106ab అన్యచ్ చేత్ సదహంగ్రాహప్రతిపత్తిర్మృషైవ సా ।
US-P18.106cd తస్మాన్ ముఖ్యగ్రహే నాస్తి వారణావగతేరిహ ॥

US-P18.107ab ప్రత్యయీ ప్రత్యయశ్చైవ యదాభాసౌ తదర్థతా ।
US-P18.107cd తయోరచితిమత్త్వాచ్ చ చైతన్యే కల్ప్యతే ఫలమ్ ॥

US-P18.108ab కూటస్థేఽపి ఫలం యోగ్యం రాజనీవ జయాదికమ్ ।
US-P18.108cd తదనాత్మత్వహేతుభ్యాం క్రియాయాః ప్రత్యయస్య చ ॥

US-P18.109ab ఆదర్శస్తు యదాభాసో ముఖాకారః స ఏవ సః ।
US-P18.109cd యథైవం ప్రత్యయాదర్శో యదాభాసస్తదా హ్యహమ్ ॥

US-P18.110ab ఇత్యేవం ప్రతిపత్తిః స్యాత్ సదస్మీతి చ నాన్యథా ।
US-P18.110cd తత్ త్వమిత్యుపదేశోఽపి ద్వారాభావాదనర్థకః ॥

US-P18.111ab శ్రోతుః స్యాదుపదేశశ్చేదర్థవత్త్వం తథా భవేత్ ।
US-P18.111cd అధ్యక్షస్య న చేదిష్టం శ్రోతృత్వం కస్య తద్ భవేత్ ॥

US-P18.112ab అధ్యక్షస్య సమీపే స్యాద్ బుద్ధేరేవేతి చేన్ మతమ్ ।
US-P18.112cd న తత్కృతోపకారోఽస్తి కాష్ఠాద్ యద్వన్ న కల్ప్యతే ॥

US-P18.113ab బుద్ధౌ చేత్ తత్కృతః కశ్చిన్ నన్వేవం పరిణామితా ।
US-P18.113cd ఆభాసేఽపి చ కో దోషః సతి శ్రుత్యాద్యనుగ్రహే ॥

US-P18.114ab ఆభాసే పరిణామశ్చేన్ న రజ్జ్వాదినిభత్వవత్ ।
US-P18.114cd సర్పాదేశ్చ తథావోచమాదర్శే చ ముఖత్వవత్ ॥

US-P18.115ab నాత్మాభాసత్వసిద్ధిశ్చేదాత్మనో గ్రహణాత్ పృథక్ ।
US-P18.115cd ముఖాదేస్తు పృథక్సిద్ధిరిహ త్వన్యోన్యసంశ్రయః ॥

US-P18.116ab అధ్యక్షస్య పృథక్సిద్ధావాభాసస్య తదీయతా ।
US-P18.116cd ఆభాసస్య తదీయత్వే హ్యధ్యక్షవ్యతిరిక్తతా ॥

US-P18.117ab నైవం స్వప్నే పృథక్సిద్ధేః ప్రత్యయస్య దృశేస్తథా ।
US-P18.117cd రథాదేస్తత్ర శూన్యత్వాత్ ప్రత్యయస్యాత్మనా గ్రహః ॥

US-P18.118ab అవగత్యా హి సంవ్యాప్తః ప్రత్యయో విషయాకృతిః ।
US-P18.118cd జాయతే స యదాకారః స బాహ్యో విషయో మతః ॥

US-P18.119ab కర్మేప్సితతమత్వాత్ స తద్వాన్ కార్యే నియుజ్యతే ।
US-P18.119cd ఆకారో యత్ర చార్ప్యేత కరణం తదిహోచ్యతే ॥

US-P18.120ab యదాభాసేన సంవ్యాప్తః స జ్ఞాతేతి నిగద్యతే ।
US-P18.120cd త్రయమేతద్ వివిచ్యాత్ర యో జానాతి స ఆత్మవిత్ ॥

US-P18.121ab సమ్యక్సంశయమిథ్యోక్తాః ప్రత్యయా వ్యభిచారిణః ।
US-P18.121cd ఏకైవావగతిస్తేషు భేదస్తు ప్రత్యయార్పితః ॥

US-P18.122ab ఆధిభేదాద్ యథా భేదో మణేరవగతేస్తథా ।
US-P18.122cd అశుద్ధిః పరిణామశ్చ సర్వం ప్రత్యయసంశ్రయాత్ ॥

US-P18.123ab ప్రథనం గ్రహణం సిద్ధిః ప్రత్యయానామిహాన్యతః ।
US-P18.123cd ఆపరోక్ష్యాత్ తదేవోక్తమనుమానం ప్రదీపవత్ ॥

US-P18.124ab కిమజ్ఞం గ్రాహయేత్ కశ్చిత్ ప్రమాణేన తు కేనచిత్ ।
US-P18.124cd వినైవ తు ప్రమాణేన నివృత్త్యాన్యస్య శేషతః ॥

US-P18.125ab శబ్దేనైవ ప్రమాణేన నివృత్తిశ్చేదిహోచ్యతే ।
US-P18.125cd అధ్యక్షస్యాప్రసిద్ధత్వాచ్ఛూన్యతైవ ప్రసజ్యతే ॥

US-P18.126ab చేతనస్త్వం కథం దేహ ఇతి చేన్ నాప్రసిద్ధితః ।
US-P18.126cd చేతనస్యాన్యతాసిద్ధావేవం స్యాదన్యహానతః ॥

US-P18.127ab అధ్యక్షః స్వయమస్త్యేవ చేతనస్యాపరోక్షతః ।
US-P18.127cd తుల్య ఏవం ప్రబోధః స్యాదజ్ఞస్యాసత్త్వవాదినా ॥

US-P18.128ab అహమజ్ఞాసిషం చేదమితి లోకస్మృతేరిహ ।
US-P18.128cd కరణం కర్మ కర్తా చ సిద్ధాస్త్వేకక్షణే కిల ॥

US-P18.129ab ప్రామాణ్యేఽపి స్మృతేః శైఘ్ర్యాద్ యౌగపద్యం విభావ్యతే ।
US-P18.129cd క్రమేణ గ్రహణం పూర్వం స్మృతేః పశ్చాత్ తథైవ చ ॥

US-P18.130ab అజ్ఞాసిషమిదం మాం చేత్యపేక్షా జాయతే ధుర్వమ్ ।
US-P18.130cd విశేషోఽపేక్ష్యతే యత్ర తత్ర నైవైకకాలతా ॥

US-P18.131ab ఆత్మనో గ్రహణే చాపి త్రయాణామిహ సంభవాత్ ।
US-P18.131cd ఆత్మన్యాసక్తకర్తృత్వం న స్యాత్ కరణకర్మణః ॥

US-P18.132ab వ్యాప్తుమిష్టం చ యత్ కరతుః క్రియయా కర్మ తత్ స్మృతమ్ ।
US-P18.132cd అతో హి కర్తృతన్త్రత్వం తస్యేష్టం నాన్యతన్త్రతా ।
US-P18.133ab శబ్దాద్ వానుమితేర్వాపి ప్రమాణాద్ వా తతోఽన్యతః ।
US-P18.133cd సిద్దిః సర్వపదార్థానాం స్యాదజ్ఞం ప్రతి నాన్యథా ॥

US-P18.134ab అధ్యక్షస్యాపి సిద్ధిః స్యాత్ ప్రమాణేన వినైవ వా ।
US-P18.134cd వినా స్వస్య ప్రసిద్ధిస్తు నాజ్ఞం ప్రత్యుపయుజ్యతే ॥

US-P18.135ab తస్యైవాజ్ఞత్వమిష్టం చేజ్ జ్ఞాతత్వేఽన్యా మితిర్భవేత్ ।
US-P18.135cd అన్యస్యైవాజ్ఞతాయాం చ తద్విజ్ఞానే ధ్రువా భవేత్ ॥

US-P18.136ab జ్ఞాతతా స్వామలాభో వా సిద్ధిః స్యాదన్యదేవ వా ।
US-P18.136cd జ్ఞాతత్వేఽనన్తరక్తౌ త్వం పక్షౌ సంస్మర్తుమర్హసి ॥

US-P18.137ab సిద్ధిః స్యాత్ స్వాత్మలాభశ్చేద్ యత్నస్తత్ర నిరర్థకః ।
US-P18.137cd సర్వలోకప్రసిద్ధత్వాత్ స్వహేతుభ్యస్తు వస్తునః ॥

US-P18.138ab జ్ఞానజ్ఞేయాదివాదేఽతః సిద్ధిర్జ్ఞాతత్వముచ్యతే ।
US-P18.138cd అధ్యక్షాధ్యక్ష్యయోః సిద్డిర్జ్ఞేయత్వం నాత్మలాభతా ॥

US-P18.139ab స్పష్టత్వం కర్మకర్త్రాదేః సిద్ధతా యది కల్ప్యతే ।
US-P18.139cd స్పష్టతాస్పష్టతే స్యాతామన్యస్యైవ న చాత్మనః ॥

US-P18.140ab అద్రష్టుర్నైవ చాన్ధస్య స్పష్టీభావో ఘటస్య తు ।
US-P18.140cd కర్త్రాదేః స్పష్టతేష్టా చేద్ ద్రష్టృతాధ్యక్షకర్తృకా ॥

US-P18.141ab అనుభూతేః కిమన్యస్మిన్ స్యాత్ తవాపేక్షయా వద ।
US-P18.141cd అనుభవితరీష్టా స్యాత్ సోఽప్యనుభూతిరేవ నః ॥

US-P18.142ab oక़్ అభిన్నోఽపి హి బుద్ధ్యాత్మా విపర్యాసితదర్శనైః ।
US-P18.142cd గ్రాహ్యగ్రాహకసంవిత్తిభేదవానివ లక్ష్యతేcక़్ ॥

US-P18.143ab భూతిర్యేషాం క్రియా సైవ కారకం సైవ చోచ్యతే ।
US-P18.143cd సత్త్వం నాశిత్వమస్యాశ్చేత్ సకర్తృత్వం థతేష్యతామ్ ।
US-P18.143ef న కశ్చిచ్ చేష్యతే ధర్మ ఇతి చేత్ పక్షహానతా ॥

US-P18.144ab నన్వస్తిత్వాదయో ధర్మా నాస్తిత్వాదినివృత్తయః ।
US-P18.144cd న భూతేస్తర్హి నాశిత్వం స్వాలక్షణ్యం హి తే ॥

US-P18.145ab స్వలక్షణావధిర్నాశో నాశోఽనాశనివృత్తితా ।
US-P18.145cd అగోరసత్త్వం గోత్వం తే న తు తద్ గోః స్వలక్షణమ్ ॥

US-P18.146ab క్షణవాచ్యోఽపి యోఽర్థః స్యాత్ సోఽప్యన్యాభావ ఏవ తే ।
US-P18.146cd భేదాభావేఽప్యభావస్య భేదో నామభిరిష్యతే ॥

US-P18.147ab నామభేదైరనేకత్వమేకస్య స్యాత్ కథం తవ ।
US-P18.147cd అపోహో యది భిన్నానాం వృత్తిస్తస్య కథం గవి ॥

US-P18.148ab నాభావా భేదకాః సర్వే విశేషా వా కదాచన ।
US-P18.148cd నామజాత్యాదయో యద్వత్ సంవిదస్తేఽవిశేషతః ॥

US-P18.149ab ప్రత్యక్షమనుమానం వా వ్యవహారే యదీచ్ఛసి ।
US-P18.149cd ద్రియాదారకభేదైస్తదభ్యుపేయం ధ్రువం భవేత్ ॥

US-P18.150ab తస్మాన్ నీలం తథా పీతం ఘటాదిర్వా విశేషణమ్ ।
US-P18.150cd సంవిదస్తదుపేత్యం స్యాద్ యేన చాప్యనుభూయతే ॥

US-P18.151ab రూపాదీనాం యథాన్యః స్యాద్ గ్రాహ్యత్వాద్ గ్రాహకస్తథా ।
US-P18.151cd ప్రత్యయసయ థతాన్యః స్యాద్ వ్యఞ్జకత్వాచ్ చ దీపవత్ ॥

US-P18.152ab అధ్యక్షస్య దృశేః కీదృక్ సంబన్ధః సంభవిష్యతి ।
US-P18.152cd అధ్యకృయేణ తు దృశ్యేన ముక్త్వాన్యో ద్రష్టృదృశ్యతామ్ ॥

US-P18.153ab అధ్యక్షేణ కృతా దృష్టిర్దృశ్యం వ్యాప్నోత్యతాపి వా ।
US-P18.153cd నిత్యాధ్యక్షకృతః దశ్చిదుపకారో భవేద్ ధియామ్ ॥

US-P18.154ab స చోక్తస్తన్నిభత్వం ప్రాక్ సంవ్యాప్తిశ్చ ఘటాదిషు ।
US-P18.154cd యథాలోకాదిసంవ్యాప్తిర్వ్యఞ్జకత్వాద్ ధ్యస్థతా ॥

US-P18.155ab ఆలోకస్థో ఘటో యద్వద్ బుద్ధ్యారూఢో భవేత్ తథా ।
US-P18.155cd ధీవ్యాప్తిః స్యాద్ ఘటారోహో ధియో వ్యాప్తౌ కర్మో భవేత్ ॥

US-P18.156ab పూర్వం స్యాత్ ప్రత్యయవ్యాప్తిస్తతోఽనుగ్రహ ఆత్మనః ।
US-P18.156cd కృత్స్నాధ్యక్షస్య సోఽయుక్తః కాలాకాశాదివత్ క్రమః ॥

US-P18.157ab విషయగ్రహణం యస్య కారణాపేక్షయా భవేత్ ।
US-P18.157cd సత్యేవ గ్రాహ్యశేషే చ పరిణామీ స చిత్తవత్ ॥

US-P18.158ab అధ్యక్షోఽహమితి జ్ఞానం బుద్ధేరేవ వినిశ్చయః ।
US-P18.158cd నాధ్యక్షస్యావిశేషత్వాన్ న తస్యాస్తి పరో యతః ॥

US-P18.159ab కర్త్రా చేదహమిత్యేవమనుభూయేత ముక్తతా ।
US-P18.159cd సుఖదుఃఖవినిర్మోకో నాహంకర్తరి యుజ్యతే ॥

US-P18.160ab దేహాదావభిమానోత్థో దుఃఖీతి ప్రత్యయో ధ్రువమ్ ।
US-P18.160cd కుణ్డలిప్రత్యయో యద్వత్ ప్రత్యగాత్మాభిమానినా ॥

US-P18.161ab బాధ్యతే ప్రత్యయేనేహ వివేకేనావివేకవాన్ ।
US-P18.161cd విపర్యయేఽసదన్తం స్యాత్ ప్రమాణస్యాప్రమాణతః ॥

US-P18.162ab దాహచ్ఛేదవినాశేషు దుఃఖిత్వం నాన్యథాత్మనః ।
US-P18.162cd నైవ హ్యన్యస దాహాదావన్యో దుఃఖీ భవేత్ క్వచిత్ ॥

US-P18.163ab అస్పర్శత్వాదదేహత్వాన్ నాహం దాహ్యో యతః సదా ।
US-P18.163cd తస్మాన్ మిథ్యాభిమానోత్థం మృతే పుత్రే మృతిర్యథా ॥

US-P18.164ab కుణ్డల్యహమితి హ్యేతద్ బాధ్యేతైవ వివేకినా ।
US-P18.164cd దుఃఖీతి ప్రత్యయస్తద్వత్ కేవలాహంధియా సదా ॥

US-P18.165ab సిద్ధే దుఃఖిత్వ ఇష్టం స్యాత్ తచ్ఛకిత్వం సదాత్మనః ।
US-P18.165cd మిథ్యాభిమానతో దుఃఖీ తేనార్థాపాదనక్షయః ॥

US-P18.166ab అస్పర్శోఽపి యథా స్పర్శమచలశ్చలనాది చ ।
US-P18.166cd అవివేకాత్ తథా దుఃఖం మానసం చాత్మనీక్షతే ॥

US-P18.167ab వివేకాత్మధియా దుఃఖం నుద్యతే చల్చఆదివత్ ।
US-P18.167cd అవివేకస్వభావేన నమో గచ్ఛత్యనిచ్ఛతః ॥

US-P18.168ab తదానుదృశ్యతే దు;ఖం నైశ్చల్యే నైవ తస్య తత్ ।
US-P18.168cd ప్రత్యగాత్మని తస్మాత్ తద్ దు;ఖం నైవోపపద్యతే ॥

US-P18.169ab త్వంసతోర్తుల్యనీడతఆన్ నీలాశ్వవదిదం భవేత్ ।
US-P18.169cd నిర్దుఃఖవాచినా యోగాత్ త్వంశబ్దస్య తదర్థతా ॥

US-P18.170ab ప్రత్యగాత్మాభిహానేన తచ్ఛబ్దస్య యుతేస్తథా ।
US-P18.170cd దశమస్త్వమసీత్యేవం వాక్యం స్యాత్ ప్రత్యఫ़ాత్మని ॥

US-P18.171ab స్వార్థస్య హ్యప్రహాణేన విశిష్టార్థసమర్పకౌ ।
US-P18.171cd ప్రత్యగాత్మావగత్యన్తౌ నాన్యోఽర్థోఽర్థాద్ విరోధ్యతః ॥

US-P18.172ab నవబుద్ధ్యపహారాద్ ధి స్వాత్మానం దశపూర౧అమ్ ।
US-P18.172cd అసశ్యఞ్ జ్ఞాతుమేవేచ్ఛేత్ స్వమాత్మానం జనస్తథా ॥

US-P18.173ab అవిద్యాబద్ధచక్షుష్ట్వాత్ కామాపహృతధీః సదా ।
US-P18.173cd వివిక్తం దృశిమాత్మానం నేక్షతే దశమం యథా ॥

US-P18.174ab దశమస్త్వమసీత్యేవం తత్త్వమస్యాదివాక్యతః ।
US-P18.174cd స్వమాత్మానం విజానాతి కృత్స్నాన్తఃకరణేక్షణమ్ ॥

US-P18.175ab ఇదం పూర్వమిదం పశ్చాత్ పదం వాద్యే భవేదితి ।
US-P18.175cd నియమో నైవ వేదేఽస్తి పదసాంగత్యమర్థతః ॥

US-P18.176ab వాక్యే హి శ్రూయమాణానాం పదానామర్థసంస్మృతిః ।
US-P18.176cd అన్వయవ్యతిరేకాభ్యాం తతో వాక్యార్థబోధనమ్ ॥

US-P18.177ab యదా నిత్యేషు వాక్యేషు పదార్థస్తు వివిచ్యతే ।
US-P18.177cd వాక్యార్థజ్ఞానసంక్రాన్త్యై తదా ప్రశ్నో న యుజ్యతే ॥

US-P18.178ab అన్వయవ్యతిరేకోక్తిః పదార్థస్మరణాయ తు ।
US-P18.178cd స్మృత్యభావే న వాక్యార్థో జ్ఞాతుం శక్యో హి కేనచిత్ ॥

US-P18.179ab తత్త్వమస్యాదివాక్యేషు త్వంపదార్థావివేకతః ।
US-P18.179cd వ్యజ్యతే నైవ వాక్యార్థో నిత్యముక్తోఽహమిత్యతః ॥

US-P18.180ab అన్వయవ్యతిరేకోక్తిస్తద్వివేకాయ నాన్యథా ।
US-P18.180cd త్వంపదార్థవివేకే హి పాణావర్పితవిల్వవత్ ॥

US-P18.181ab వాక్యార్థో వ్యజ్యతే చైవం కేవలోఽహంపదార్థతః ।
US-P18.181cd దుఃఖీత్యేతదపోహేన ప్రత్యగాత్మవినిశ్చయాత్ ॥

US-P18.182ab తత్రైవం సంభవత్యర్థే శ్రుతహానాశ్రుతార్థధిః ।
US-P18.182cd నైవం కల్పయితుం యుక్తా పదవాక్యార్థకోవిదైః ॥

US-P18.183ab ప్రత్యక్షాదీని బాధేరన్ కృష్ణలాదిషు పాకవత్ ।
US-P18.183cd అక్షజాదినిభైరేతైః కథం స్యాద్ వాక్యబాధనమ్ ॥

US-P18.184ab దుఃఖ్యస్మీతి సతి జ్ఞానే నిర్దుఃఖీతి న జాయతే ।
US-P18.184cd ప్రత్యక్షాదినిభత్వేఽపి వాక్యాన్ న వ్యభిచారతః ॥

US-P18.185ab స్వప్నే దుఃఖ్యహమద్యాసం దాహచ్ఛేదాదిహేతుతః ।
US-P18.185cd తత్కాలభావిభిర్వాక్యైర్న బాధః క్రియతే యది ॥

US-P18.186ab సమాప్తేస్తర్హి దుఃఖస్య ప్రాక్ చ తద్బాధ ఇష్యతామ్ ।
US-P18.186cd న హి దుఃఖస్య సంతానో భ్రాన్తేర్వా దృశ్యతే క్వచిత్ ॥

US-P18.187ab ప్రత్యగాత్మన ఆత్మత్వం దుఃఖ్యస్మీత్యస్య బాధయా ।
US-P18.187cd దశమం నవమస్యేవ వేద చేదవిరుద్ధతా ॥

US-P18.188ab నిత్యముక్తత్వవిజ్ఞానం వాక్యాద్ భవతి నాన్యతః ।
US-P18.188cd వాక్యార్థస్యాపి విజ్ఞానం పదార్థస్మృతిపూర్వకమ్ ॥

US-P18.189ab అన్వయవ్యతిరేకాభ్యాం పదార్థః స్మర్యతే ధ్రువమ్ ।
US-P18.189cd ఏవం నిర్దుఃఖమాత్మానమక్రియం ప్రతిపద్యతే ॥

US-P18.190ab సదేవేత్యాదివాక్యేభ్యః ప్రమా స్ఫుటతరా భవేత్ ।
US-P18.190cd దశమస్త్వమసీత్యస్మాద్ యథైవం ప్రత్యగాత్మని ॥

US-P18.191ab ప్రబోధేన యథా స్వాప్నం సర్వం దుఃఖం నివర్తతే ।
US-P18.191cd ప్రత్యగాత్మధియా తద్వద్ దుఃఖిత్వం సర్వదాత్మనః ॥

US-P18.192ab కృష్ణలాదౌ ప్రమాజన్మ తదన్యార్థామృదుత్వతః ।
US-P18.192cd తత్త్వమస్యాదివాక్యేషు న త్వేవమవిరోధతః ॥

US-P18.193ab వాక్యే తత్ త్వమసీత్యస్మిఞ్ జ్ఞాతార్థం తదసిద్వయమ్ ।
US-P18.193cd త్వమర్థస్మృత్యసాహాయ్యాద్ వాక్యం నోత్పాదయేత్ ప్రమామ్ ॥

US-P18.194ab తత్త్వమోస్తుల్యనీడార్థమసీత్యేతత్ పదం భవేత్ ।
US-P18.194cd తచ్ఛబ్దః ప్రత్యగాత్మార్థస్తచ్ఛబ్దార్థస్త్వమస్తథా ॥

US-P18.195ab దుఃఖిత్వాప్రత్యగాత్మత్వం వారయేతాముభావపి ।
US-P18.195cd ఏవం చ నేతినేత్యర్థం గమయేతాం పరస్పరమ్ ॥

US-P18.196ab ఏవం తత్ త్వమసీత్యస్య గమ్యమానే ఫలే కథమ్ ।
US-P18.196cd అప్రమాణత్వమస్యోద్త్వా క్రియాపేక్ష్త్వముచ్యతే ॥

US-P18.197ab తస్మాదాద్యన్తమధ్యేషు కుర్విత్యేతద్ విరోధ్యతః ।
US-P18.197cd న కల్ప్యమశ్రుతత్వాచ్ చ శ్రుతత్యాగోఽప్యనర్థకః ॥

US-P18.198ab యథానుభూయతే తృప్తిర్భుజేర్వాక్యాన్ న గమ్యతే ।
US-P18.198cd వాద్యస్య విధృతిస్తద్వద్ గోశకృత్పాయసిక్రియ ॥

US-P18.199ab సత్యమేవమనాత్మార్థే వాక్యాత్ పారోక్షబోధనమ్ ।
US-P18.199cd ప్రత్యగాత్మని న త్వేవం సంహ్యాప్రాప్తివదధ్రువమ్ ॥

US-P18.200ab స్వసంవేద్యత్వపర్యాయః స్వప్రమాణక ఇష్యతామ్ ।
US-P18.200cd నివృత్తావహ్మః సిద్ధః స్వాత్మనోఽనుభవశ్చ నః ॥

US-P18.201ab బుద్ధీనాం విషయో దుఃఖం తా యస్య విషయా మతాః ।
US-P18.201cd కుతోఽస్య దుఃఖసంబన్ధో దృశేః స్యాత్ ప్రత్యగాత్మనః ॥

US-P18.202ab దృశిరేవానుభూయేత స్వేనైవానుభవాత్మనా ।
US-P18.202cd తదాభాసతయా జన్మ ధియోఽస్యాన్భవః స్మృతః ॥

US-P18.203ab అశనాయాదినిర్ముక్తః సిద్ధో మోక్షస్త్వమేవ సః ।
US-P18.203cd శ్రోతవ్యాది తవేత్యేతద్ విరుద్ధం కథముచ్యతే ॥

US-P18.204ab సేత్స్యతీత్యేవ చేత్ తత్ స్యాచ్ఛ్రవణాది తదా భవేత్ ।
US-P18.204cd మోక్షస్యానిత్యతైవం స్యాద్ విరోధ్యేవాన్యథా వచః ॥

US-P18.205ab శ్రోతృశ్రోతవ్యయోర్భేదో యదీష్తః స్యాద్ భవేదిదమ్ ।
US-P18.205cd ఇష్టార్థకోప ఏవం స్యాన్ న యుక్తం సర్వథా వచః ॥

US-P18.206ab సిద్ధో మోక్షోఽహమిత్యేవం జ్ఞాత్వాత్మానం భవేద్ యది ।
US-P18.206cd చికీషుర్యః స మూఢాత్మా శాస్త్రం చోద్ఘాటయత్యపి ॥

US-P18.207ab న హి సిద్ధస్య కర్తవ్యం సకార్యస్య న సిద్ధతా ।
US-P18.207cd ఉభయాలమ్బనం కుర్వన్నాత్మానం వఞ్చయత్యసౌ ॥

US-P18.208ab సిద్ధో మోక్షస్త్వమిత్యేతద్ వస్తుమాత్రం ప్రదర్శ్యతే ।
US-P18.208cd శ్రోతుస్తథాత్వవిజ్ఞానే ప్రవృత్తిః స్యాత్ కథం త్వితి ॥

US-P18.209ab కర్తా దుఃఖ్యహమస్మీతి ప్రత్యక్షేనానుభూయతే ।
US-P18.209cd కర్తా దుఃఖీ చ మా భూవమితి యత్నో భవేత్ తతః ॥

US-P18.210ab తద్విజ్ఞానాయ యుక్త్యాది కర్తవ్యం శ్రుతిరబ్రవీత్ ।
US-P18.210cd కర్తృత్వాద్యనువాదేన సిద్ధత్వానుభయాయ తు ॥

US-P18.211ab నిర్దుఃఖో నిష్క్రియోఽకామః సిద్ధో మోక్షోఽహమిత్యపి ।
US-P18.211cd గృహీత్వైవవిరుద్ధార్థమాదధ్యాత్ కథమేవ సః ॥

US-P18.212ab సకామః సక్రియోఽసిద్ధ ఇతి మేఽనుభవః కథమ్ ।
US-P18.212cd అతో మే విపరీతస్య తద్ భవాన్ వక్తుమర్హతి ॥

US-P18.213ab ఇహైవ ఘటతే ప్రశ్నో న ముక్తత్వానుభూతయే ।
US-P18.213cd ప్రమానేన విరోధీ యః సోఽత్రార్థః ప్రశ్నమర్హతి ॥

US-P18.214ab అహం నిర్ముక్త ఇత్యేష సదసీత్యన్యమానజః ।
US-P18.214cd ప్రత్యక్షాభాసజన్యత్వాద్ దుఃఖిత్వం ప్రశ్నమర్హతి ॥

US-P18.215ab పృష్టమాకాణ్క్షితం వాచ్యం దుఃఖాభావమభీప్సితమ్ ।
US-P18.215cd కథం హీదం నివర్తేత దుఃఖం సర్వాత్మనా మమ ॥

US-P18.216ab ఇతి ప్రశ్నానురూపం యద్ వాచ్యం దుఃఖనివర్తకమ్ ।
US-P18.216cd శ్రుతేః స్వాత్మని నాశణ్కా ప్రమాణ్యే సతి విద్యతే ॥

US-P18.217ab తస్మాదాత్మవిముక్తత్వం ప్రత్యాయయతి తద్వచః ।
US-P18.217cd వక్తవ్యం తు తహ్తార్థం స్యాద్ విరోధేఽసతి కేనచిత్ ॥

US-P18.218ab ఇతోఽన్యోఽనుభవః కశ్చిదాత్మనో నోపపద్యతే ।
US-P18.218cd అవిజ్ఞాతం విజానతాం విజ్ఞాతారమితి శ్రుతేః ॥

US-P18.219ab త్వంపదార్థవివేకాయ సంన్యాసః సర్వకర్మణామ్ ।
US-P18.219cd సాధనత్వం వ్రజత్యేవ శాన్తో దాన్తాదిశాసనాత్ ॥

US-P18.220ab త్వమర్థం ప్రత్యగాత్మానం పశ్యేదాత్మానమాత్మని ।
US-P18.220cd వాక్యార్థం తత ఆత్మానం సర్వం పశ్యతి కేవలమ్ ॥

US-P18.221ab సర్వమాత్మేతి వాక్యార్థే విజ్ఞాతేఽస్య ప్రమాణతః ।
US-P18.221cd అసత్త్వే హ్యన్యమానస్య విధిస్తం యోజయేత్ కథమ్ ॥

US-P18.222ab తస్మాద్ వాద్యార్థవిజ్ఞానాన్ నోర్ధ్వం కర్మవిధిర్భవేత్ ।
US-P18.222cd న హి బ్రహ్మాస్మి కర్తేతి విరుద్ధే భవతో ధియౌ ॥

US-P18.223ab బ్రహ్మాస్మీతి హి విద్యేయం నైవ కర్తేతీ బాధ్యతే ।
US-P18.223cd సకామో బద్ధ ఇత్యేవం ప్రమాణాభాసజాతయా ॥

US-P18.224ab శాస్త్రాద్ బ్రహ్మాస్మి నాన్యోఽహమితి బుద్ధిర్భవేద్ దృధా ।
US-P18.224cd యదాయుక్తా తదైవం ధీర్యథా దేహాత్మధీరితి ॥

US-P18.225ab సభయాదభయం ప్రాప్తస్తదర్థం యతతే చ యః ।
US-P18.225cd స పునః సభయం గన్తుం స్వతన్త్రశ్చేన్ న హీచ్ఛతి ॥

US-P18.226ab యథేష్టాచరణప్రాప్తిః సంన్యాసాదివిధౌ కుతః ।
US-P18.226cd పదార్థాజ్నానబుద్ధస్య వాద్యార్థానుభవార్థినః ॥

US-P18.227ab అతః సర్వమిదం సిద్ధం యత్ ప్రాగస్మాభిరీర్తమ్ ॥

US-P18.228ab యో హి యస్మాద్ విరక్తః స్యాన్ నాసౌ తస్మై ప్రవర్తతే ।
US-P18.228cd లోకత్రయాద్ విరక్త్వాన్ ముమ్క్షుః కిమితీహతే ॥

US-P18.229ab క్షుధయా పిడ్యమానోఽపి న విషం హ్యత్తుమిచ్ఛతి ।
US-P18.229cd మిష్టాన్నధ్వస్తతృడ్ జానన్ నామూఢస్తజ్ జిఘత్సతి ॥

US-P18.230ab వేదాన్తవాక్యపుష్పేభ్యో జ్ఞానామృతమధూత్తమమ్ ।
US-P18.230cd ఉజ్జహారాలివద్ యో నస్తస్మై సద్గురవే నమః ॥

US-P19.001ab ప్రయుజ్య తృష్ణాజ్వరనాశకారణం చికిత్సితం జ్ఞానవిరాగభేషజమ్ ।
US-P19.001cd న యాతి కామజ్వరసన్నిపాతజాం శరీరమాలాశతయోగదుఃఖితామ్ ॥

US-P19.002ab అహం మమేతి త్వమనర్థమీహసే పరార్థమిచ్ఛన్తి తవాన్య ఈహితమ్ ।
US-P19.002cd న తేఽర్థబోధో న హి మేఽస్తి చార్థితా తతశ్చ యుక్తః శమ ఏవ తే మనః ॥

US-P19.003ab యతో న చాన్యః పరమాత్ సనాతనాత్ సదైవ తృప్తోఽహమతో న మేఽర్థితా ।
US-P19.003cd సదైవ ముక్తశ్చ న కామయే హితం యతస్వ చేతః ప్రశమాయ తేఽధికమ్ ॥

US-P19.004ab షడూర్మిమాలాభ్యతివృత్త ఏవ యః స ఏవ చాత్మా జగతశ్చ నః శ్రుతేః ।
US-P19.004cd ప్రమాణతశ్చాపి మయా ప్రవేద్యతే ముధైవ తస్మాచ్ చ మనస్తవేహితమ్ ॥

US-P19.005ab త్వయి ప్రశాన్తే న హి సాస్తి భేదధీర్యతో జగన్ మోహముపైతి మాయయా ।
US-P19.005cd గ్రహో హి మాయాప్రభవస్య కారణం గ్రహాద్ విమోకే న హి సాస్తి కస్యచిత్ ॥

US-P19.006ab న మేఽస్తి మోహస్తవ చైష్టితేన హి ప్రబుద్ధతత్త్వస్త్వసితో హ్యవిక్రియః ।
US-P19.006cd న పూర్వతత్త్వోత్తరభేదతా హి నో వృథైవ తస్మాచ్ చ మనస్తవేహితమ్ ॥

US-P19.007ab యతశ్చ నిత్యోఽహమతో న చాన్యథా వికారయోగే హి భవేదనిత్యతా ।
US-P19.007cd సదా ప్రభాతోఽహమతో హి చాద్వయో వికల్పితం చాప్యసదిత్యవస్థితమ్ ॥

US-P19.008ab అభావరూపం త్వమసీహ హే మనో నిరీక్ష్యమాణే న హి యుక్తితోఽస్తితా ।
US-P19.008cd సతో హ్యనాశాదసతోఽప్యజన్మతో ద్వయం చ తేఽతస్తవ నాస్తితేష్యతే ॥

US-P19.009ab ద్రష్టా చ దృశ్యం చ తథా చ దర్శనం భ్రమః స సర్వస్తవ కల్పితో హి సః ।
US-P19.009cd దృశేశ్చ భిన్నం న హి దృశ్యమీక్ష్యతే స్వపన్ విబోధే చ తథా న భిద్యతే ॥

US-P19.010ab వికల్పనా చాపి తథాద్వయా భవేదవస్తుయోగాత్ తదలాతచక్రవత్ ।
US-P19.010cd న శక్తిభేదోఽస్తి యతో న చాత్మనాం తతోఽద్వయత్వం శ్రుతితోఽవసీయతే ॥

US-P19.011ab మిథశ్చ భిన్నా యది తే హి చేతనాః క్షయస్తు తేషాం పరిమాణయోగతః ।
US-P19.011cd ధ్రువో భవేద్ భేదవతాం హి దృష్టతో జగత్క్షయశ్చాపి సమస్తమోక్షతః ॥

US-P19.012ab న మేఽస్తి కశ్చిన్ న చ సోఽస్మి కస్యచిద్ యతోఽద్వయోఽహం న హి చాస్తి కల్పితమ్ ।
US-P19.012cd అకల్పితశ్చాస్మి పురా ప్రసిద్ధితో వికల్పనాయా ద్వయమేవ కల్పితమ్ ॥

US-P19.013ab వికల్పనా చాప్యభవే న విద్యతే సదన్యదిత్యేవమతో న నాస్తితా ।
US-P19.013cd యతః ప్రవృత్తా తవ చాపి కల్పనా పురా ప్రసిద్ధేర్న చ తద్ వికల్పితమ్ ॥

US-P19.014ab అసద్ ద్వయం తేఽపి హి యద్ యదీక్షతే న దృష్టమిత్యేవ న చైవ నాస్తితా ।
US-P19.014cd యతః ప్రవృత్తా సదసద్వికల్పనా విచారవచ్ చాపి తథాద్వయం చ సత్ ॥

US-P19.015ab సదభ్యుపేతం భవతోపకల్పితం విచారహేతోర్యది తస్య నాస్తితా ।
US-P19.015cd విచారహానాచ్ చ తహైవ సంస్థితం న చేత్ తదిష్టం నితరాం సదిష్యతే ॥

US-P19.016ab అసత్సమం చైవ సదిత్యపీతి చేదనర్థవత్త్వాత్ ఖరశృఙ్గతుల్యతః ।
US-P19.016cd అనర్థవత్త్వం త్వసతి హ్యకారణం న చైవ తస్మాన్ న విపర్యయేఽన్యథా ॥

US-P19.017ab అసిద్ధతశ్చాపి విచారకారణాద్ ద్వయం చ తస్మాత్ ప్రసృతం హి మాయయా ।
US-P19.017cd శ్రుతేః స్మృతేశ్చాపి తథా హి యుక్తితః ప్రసిద్ధ్యతీత్థం న తు యుజ్యతేఽన్యథా ॥

US-P19.018ab వికల్పనాచ్ చాపి విధర్మకం శ్రుతేః పురా ప్రసిద్ధేశ్చ వికల్పితంఽద్వయమ్ ।
US-P19.018cd న చేతి నేతీతి తథా వికల్పితం నిషిధ్యతేఽత్రాప్యవశేషసిద్ధయే ॥

US-P19.019ab అకల్పితేఽప్యేవమజాద్వయాక్షరే వికల్పయన్తః సదసచ్ చ జన్మభిః ।
US-P19.019cd స్వచిత్తమాయాప్రభవం చ తే భవం జరాం చ మృత్యుం చ నియాన్తి సంతతమ్ ॥

US-P19.020ab భవాభవత్వం తు న చేదవస్థితిర్న తస్య చాన్యస్త్వితి జన్మ నాన్యథా ।
US-P19.020cd సతో హ్యసత్త్వాదసతశ్చ సత్త్వతో న చ క్రియా కారకమిత్యతోఽప్యజమ్ ॥

US-P19.021ab అకుర్వదిష్టం యది వాస్య కారకం న కించిదన్యన్ నను నాస్త్యకారకమ్ ।
US-P19.021cd సతో విశేషాదసతశ్చ సచ్చ్యుతౌ తులాన్తయోర్యద్వదనిశ్చయాన్ న హి ॥

US-P19.022ab న చేత్ స ఇష్టః సదసద్విపర్యయః కథం భవః స్యాత్ సదసద్వ్యవస్థితౌ ।
US-P19.022cd విభక్తమేతద్ ద్వయమప్యవస్థితం న జన్మ తస్మాచ్ చ మనో హి కస్యచిత్ ॥

US-P19.023ab అథాభ్యుపేత్యాపి భవం తవేచ్ఛతో బ్రవీమి నార్థస్తవ చేష్టితేన మే ।
US-P19.023cd న హానవృద్ధీ న యతః స్వతోఽసతో భవోఽన్యతో వా యది వాస్తితా తయోః ॥

US-P19.024ab ధ్రువా హ్యనిత్యాశ్చ న చాన్యయోగినో మిథశ్చ కార్యం న చ తేషు యుజ్యతే ।
US-P19.024cd అతో న కస్యాపి హి కించిదిష్యతే స్వయం హి తత్త్వం న నిరుక్తిగోచరమ్ ॥

US-P19.025ab సమం తు తస్మాత్ సతతం విభాతవద్ ద్వయాద్ విముక్తం సదసద్వికల్పితాత్ ।
US-P19.025cd నిరీక్ష్య యుక్త్యా శ్రుతితశ్చ బుద్ధిమానశేషనిర్వాణముపైతి దీపవత్ ॥

US-P19.026ab అవేద్యమేకం యదనన్యవేదినాం కుతార్కికాణాం చ సువేద్యమన్యథా ।
US-P19.026cd నిరీక్ష్య చేత్థం త్వగుణగ్రహోఽగుణం న యాతి మోహం గ్రహదోషముక్తితః ॥

US-P19.027ab అతోఽన్యథా న గ్రహనాశ ఇష్యతే విమోహబుద్ధేర్గ్రహ ఏవ కారణమ్ ।
US-P19.027cd గ్రహోఽప్యహేతుర్హ్యనలస్త్వనిన్ధనో యథా ప్రశాన్తిం పరమాం తథా వ్రజేత్ ॥

US-P19.028ab విమథ్య వేదోదధితః సముద్ధృతం సురైర్మహాబ్ధేస్తు యథా మహాత్మభిః ।
US-P19.028cd తథాఽమృతం జ్ఞానమిదం హి యైః పురా నమో గురుభ్యః పరమిక్షితం చ యైః ॥

(Prose SectionsI-III)
అథ మోక్షసాధనోపదేశవిధిం వ్యాఖ్యాస్యామో ముముక్షూణాం
శ్రద్దధానానామర్థినామర్థాయ ॥ ౧ ॥

తదిదం మోక్షసాధనం జ్ఞానం సాధనసాధ్యాదనిత్యాత్ సర్వస్మాద్ విరక్తాయ
త్యక్తపుత్రవిత్తలోకైషణాయ ప్రతిపన్నపరమహంసపారివ్రాజ్యాయ
శమదమదయాదియుక్తాయ శాస్త్రప్రసిద్ధశిష్యగుణసమ్పన్నాయ శుచయే బ్రాహ్మణాయ
విధివదుపసన్నాయ శిష్యాయ జాతికర్మవృత్తవిద్యాధిజనైః పరీక్షితాయ బ్రూయాత్
పునః పునర్యావద్ గ్రహణం దృఢీభవతి ॥ ౨ ॥

శ్రుతిశ్చ — oక़్ పరీక్ష్య … తత్త్వతో బ్రహ్మవిద్యాంcక़్ ఇతి ।
దృఢగృహీతా హి విద్యాత్మనః శ్రేయసే సన్తత్యై చ భవతి । విద్యాసన్తతైశ్చ
ప్రాణ్యనుగ్రహాయ భవతి నౌరివ నదీం తితీర్షోః । శాస్త్రం చ — oక़్ యద్యపి
అస్మా ఇమామద్భిః పరిగృహీతాం ధనస్య పూర్ణాం దద్యాదేతదేవ తతో భూయఃcక़్ ఇతి
। అన్యథా చ జ్ఞానప్రాప్త్యభావాత్ — oక़్ ఆచార్యవాన్ పురుషో వేదcక़్ oక़్
ఆచార్యాద్ ధైవ విద్యా విదితా (సాధిష్ఠం ప్రాపత్) cక़్ oక़్ ఆచార్యః ప్లావయితా
తస్య (సమ్యగ్) జ్ఞానం ప్లవ ఇహోచ్యతేcక़్ ఇత్యాదిశ్రుతిభ్యః స్మృతిభ్యశ్చ ॥

౩ ॥

శిష్యస్య జ్ఞానగ్రహణం చ లిన్గైర్బుద్ధ్వా
తదగ్రహణహేతూనధర్మలౌకికప్రమాదనిత్యానిత్య(వస్తు)
వివేకవిషయాసంజాతదృఢపూర్వశ్రుతత్వలోకచిన్తావేక్షణజాత్యాద్యభిమానాదీంస్తత్
ప్రతిపక్షైః శ్రుతిస్మృతివిహితైరపనయేదక్రోధాదిభిరహింసాదిభిశ్చ
యమైర్జ్ఞానావిరుద్ధైశ్చ నియమైః ॥ ౪ ॥

అమానిత్వాదిగుణం చ జ్ఞానోపాయం సమ్యగ్ గ్రాహయేత్ ॥ ౫ ॥

ఆచార్యాశ్చోహాపోహగ్రహణధారణశమదమదయానుగ్రహాదిసమ్పన్నో లబ్ధాగమో
దృష్టాదృష్టభోగేష్వనాసక్తస్త్యక్తసర్వకర్మసాధనో బ్రహ్మవిద్ బ్రహ్మణి
స్థితోఽభిన్నవృత్తో
దమ్భదర్పకుహకశాఠ్యమాయామాత్సర్యానృతాహంకారమమత్వాదిదోషవర్జితః
కేవలపరానుగ్రహప్రయోజనో విద్యోపయోగార్థీ పూర్వముపదిశేత్ — oక़్ సదేవ
సోమ్యేదమగ్ర ఆసీదేకమేవాద్వితీయంcక़్ oక़్ యత్ర నాన్యత్ పశ్యతిcక़్ oక़్ ఆత్మా వా
ఇదమేక ఏవాగ్ర ఆసీత్cక़్ oక़్ సర్వం ఖల్విదం బ్రహ్మcక़్ ఇత్య్(ఆద్యః)
ఆత్మైకత్వప్రతిపాదనపరాః శ్రుతీః ॥ ౬ ॥

ఉపదిశ్య చ గ్రాహయేద్ బ్రహ్మణో లక్షణం — oక़్ య ఆత్మాపహతపాప్మాcక़్ oక़్
యత్ సాక్షాదపరోక్షాద్ బ్రహ్మcక़్ oక़్ యోఽనాత్మ్యేcక़్ oక़్ స వా ఏషఃcక़్ oక़్
అప్రాణో హ్యమనాఃcక़్ oక़్ సబాహ్యాభ్యన్తరో హ్యజఃcక़్ oక़్ విజ్ఞానఘన ఏవcక़్
oక़్ అనన్తరమబాహ్యంcక़్ oక़్ అన్యదేవ తద్ విదితాదథో అవిదితాత్cక़్ oక़్ ఆకాశో
వై నామcక़్ ఇత్యాదిశ్రుతిభిః ॥ ౭ ॥

స్మృతిభిశ్చ — oక़్ న జాయతే మ్రియతే వాcక़్ oక़్ నాదత్తే కస్యచిత్ పాపంcక़్
oక़్ యథాకాశస్థితో నిత్యంcక़్ oక़్ క్షేత్రజ్ఞాం చాపి మాం విద్ధిcక़్ oక़్ న
సత్ తన్ నాసదుచ్యతేcక़్ oక़్ అనాదిత్వాన్ నిర్గుణత్వాత్cక़్ oక़్ సమం సర్వేషు
భూతేషుcక़్ oక़్ ఉత్తమః పురుషఃcక़్ ఇత్యాదిభిః
శ్రుత్యుక్తలక్షణావిరుద్ధాభిః పరమాత్మాసంసారిత్వప్రతిపాదనపరాభిః తస్య
సర్వేణానన్యత్వప్రతిపాదనపరాభిశ్చ ॥ ౮ ॥

ఏవం శ్రుతిస్మృతిభిర్గృహితపరమాత్మలక్షణం శిష్యం
సంసారసాగరాదుత్తితీషుం పృచ్ఛేత్ — కస్త్వమసి సోమ్యేతి ॥ ౯ ॥

స యది బ్రూయాత్ — బ్రాహ్మణపుత్రోఽదోన్వయో బ్రహ్మచార్యాసం గృహస్థో వేదానీమస్మి
పరమహంసపరివ్రాట్ సంసారసాగరాజ్ జన్మమృత్యుమహాగ్రహాదుత్తితీషురితి ॥ ౧౦ ॥

ఆచార్యో బ్రూయాద్ — ఇహైవ తే సోమ్య మృతస్య శరీరం వయోభిరద్యతే మృద్భావం
వాపద్యతే తత్ర కథం సంసారసాగరాదత్తర్తుమిచ్ఛసీతి ॥ ౧౧ ॥

స యది బ్రూయాత్ — అన్యోఽహం శరీరాత్ । శరీరం తు జాయతే మ్రియతే
వయోభిరద్యతే మృద్భావమాపద్యతే శస్త్రాగ్న్యాదిభిశ్ చ వినాశ్యతే
వ్యాధ్యాధిభిశ్చ యుజ్యతే । తస్మిన్నహం స్వస్వకృతధర్మాధర్మవశాత్ పక్షీ
నీదమివ ప్రవిష్టః పునః పునః శరీరవినాశే ధర్మాధర్మవశాచ్ఛరీరాన్తరం
యాస్యామి పూర్వనీడవినాశే పక్షీవ నీడాన్తరమ్ । ఏవమేవాహమనాదౌ సంసారే
దేవతిర్యఞ్మనుష్యనిరయస్థానేషు స్వకర్మవశాదుపాత్తం శరీరం త్యజన్ నవం
నవం చాన్యదుపాదదానో జన్మమరణప్రబన్ధచక్రే ఘటీయన్త్రవత్ స్వకర్మణా
భ్రామ్యమాణః క్రమేణేదం శరీరమాసాద్య సంసారచక్రభ్రమణాదస్మాన్ నిర్విణ్ణో
భగవన్తముపసన్నోఽస్మి సంసారచక్రభ్రమణప్రశమాయేతి । తస్మాన్ నిత్య ఏవాహం
శరీరాదన్యః । శరీరాణ్యాగచ్ఛన్త్యపగచ్ఛన్తి చ వాసాంషీవ పురుషస్యేతి ॥

౧౨ ॥

ఆచార్యో బ్రూయాత్ — సాధ్వవాధీః సమ్యక్ పశ్యసి । కథం మృషావాధీః
బ్రాహ్మణపుత్రోఽదోన్వయో బ్రహ్మచర్యాసం గృహస్థో వా ఇదానీమస్మి
పరమహంసపరివ్రాడితి ॥ ౧౩ ॥

స యది బ్రూయాత్ — భగవన్, కథమహం మృషావాదిషమితి ॥ ౧౪ ॥

తం ప్రతి బ్రూయాదాచార్యః — యతస్త్వం భిన్నజాత్యన్వయసంస్కారం శరీరం
జాత్యన్వయసంస్కారవర్జితస్యాత్మనః ప్రత్యజ్ఞాసీర్బ్రాహ్మణపుత్రోఽదోన్వయ ఇత్యాదినా
వాక్యేనేతి ॥ ౧౫ ॥

స యది పృచ్ఛేత్ — శృణు సోమ్య యథేదం శరీరం త్వత్తో భిన్నం
భిన్నజాత్యన్వయసంస్కారం త్వం చ జాత్యన్వయసంస్కారవర్జిత ఇత్యుక్త్వా తం
స్మారయేత్ — స్మర్తుమర్హసి సోమ్య పరమాత్మానం సర్వాత్మానం యథోక్తలక్షణం
శ్రావితోఽసి oక़్ సదేవ సోమ్యేదంcక़్ ఇత్యాది(భిః) శ్రుతిభిః స్మృతిభిశ్చ ।
లక్షణం చ తస్య శ్రుతిభిః స్మృతిభిశ్చ ॥ ౧౭ ॥

లబ్ధపరమాత్మలక్షణస్మృతయే బ్రూయాత్ — యోఽసావాకాశనామా
నామరూపాభ్యామర్థాన్తరభూతోఽశరీరోఽస్థూలాదిలక్షణోఽపహతపాప్మత్వాదిలక్షణ్
అశ్చ సర్వైః సంసారధర్మైరనాగన్ధితః oక़్ యత్ సాక్షాదపరోక్షాద్ బ్రహ్మ
… ఏష త ఆత్మా సర్వాన్తరఃcక़్ oక़్ అదృష్టో ద్రష్టా అశ్రుతః శ్రోతా అమతో
మన్తా అవిజ్ఞాతో విజ్ఞాతాcక़్ నిత్యవిజ్ఞానస్వరూపోఽనన్తరోఽబాహ్యః oక़్
విజ్ఞానఘన ఏవcక़్ పరిపూర్ణ ఆకాశవతనన్తశక్తిః ఆత్మా సర్వస్య,
అశనాయాదివర్జితః, ఆవిర్భావతిరోభావవర్జితశ్చ
స్వాత్మవిలక్షణయోర్నామరూపయోర్జగద్బీజభూతయోః స్వాత్మస్థయోః
తత్త్వాన్యత్వాభ్యామనిర్వచనీయయోః స్వసంవేద్యయోః సద్భావమాత్రేణాచిన్త్యశక్తిత్వాద్
వ్యాకర్తావ్యాకృతయోః ॥ ౧౮ ॥

తే నామరూపేఽవ్యాకృతే సతి వ్యాక్రియమాణే తస్మాదేతస్మాదాత్మన ఆకాశనామాకృతీ
సంవృత్తే । తచ్ చాకాశాఖ్యం భూతమనేన ప్రకారేణ పరమాత్మనః సమ్భూతం
ప్రసన్నాత్ సలిలాన్ మలమివ ఫేనమ్ । న సలిలం న చ సలిలాదత్యన్తభిన్నం
ఫేనం । సలిలవ్యతిరేకేణదర్శనాత్ । సలిలం తు స్వచ్ఛమన్యత్ ఫేనాన్ మలరూపాత్
। ఏవం పరమాత్మా నామరూపాభ్యామన్యః ఫేనాస్థానీయాభ్యాం శుద్ధః
ప్రసన్నస్తద్విలక్షణః । తే నామరూపేఽవ్యాకృతే సతీ వ్యాక్రియమాణే ఫేనస్థానీయే
ఆకాశనామాకృతీ సంవృత్తే ॥ ౧౯ ॥

తతోఽపి స్థూలభావమాపద్యమానే నామరూపే వ్యాక్రియమాణే వాయుభావమాపద్యేతే
తతోఽప్యగ్నిభావమగ్నేరభావం తతః పృథ్వీభావమిత్యేవంక్రమేణ
పూర్వపూర్వో(త్తరో) త్తరానుప్రవేశేన పఞ్చమహాభూతాని పృథివ్యన్తాన్యుత్పన్నాని ।
తతః పఞ్చమహాభూతగుణవిశిష్టా పృథ్(ఇ) వీ । పృథ్(ఇ) వ్యాశ్చ పఞ్చాత్మక్యో
వ్రీహియవాద్యా ఓషధయో జాయన్తే । తాభ్యో భక్షితాభ్యో లోహితం శుక్రం చ
స్త్రీపుంసశరీరసంబన్ధి జాయతే । తదుభయం
ఋతుకాలేఽవిద్యాప్రయుక్తకామఖజనిర్మథనోద్భూతం మన్త్రసంస్కృతం గర్భాశయే
నిషిచ్యతే । తత్ స్వయోనిరసానుప్రవేశేన వివర్ధమానం గర్భీభూతం దశమే
నవమే వా మాసి సఞ్జాయతే ॥ ౨౦ ॥

తజ్జాతం లబ్ధనామాకృతికం జాతకర్మాదిభిర్మన్త్రసంస్కృతం
పునరుపనయనసంస్కారయోగేన గృహస్థసంజ్ఞం భవతి । తదేవ శరీరం
పత్నీసంయోగసంస్కారయోగేన గృహస్థసంజ్ఞం భవతి । తదేవ
వనస్థసంస్కారేణ తాపససంజ్ఞం భవతి । తదేవ
క్రియావినివృత్తినిమిత్తసంస్కారేణ పరివ్రాట్సంజ్ఞం భవతి । ఇత్యేవం త్వత్తో
భిన్నం భిన్నజాత్యన్వయసంస్కారం శరీరమ్ ॥ ౨౧ ॥

మనశ్చేన్ద్రియాణి చ నామరూపాత్మకాన్యేవ oక़్ అన్నమయం హి సోమ్య మనఃcక़్
ఇత్యాదిశ్రుతిభ్యః ॥ ౨౨ ॥

కథం చాహం భిన్నజాత్యన్వయసంస్కారవర్జిత ఇత్యేతచ్ఛృణు । యోఽసౌ
నామరూపయోర్వ్యాకర్తా నామరూపధర్మవిలక్షణః స ఏవ నామరూపే వ్యాకుర్వన్
సృష్ట్వేదం శరీరం స్వయం సంస్కారధర్మవర్జితో నామరూప ఇహ
ప్రవిష్టోఽన్యైరదృష్టః స్వయం పశ్యంస్తథాఽశ్రుతః శృణ్వన్నమతో
మన్వానోఽవిజ్ఞాతో విజానం — oక़్ సర్వాణి రూపాణి విచిత్య ధీరో నామాని
కృత్వాభివదన్ యదాస్తేcక़్ ఇతి । అస్మిన్నర్థే శ్రుతయః సహస్రశః oక़్ తత్
సృష్ట్వా తదేవానుప్రావిశత్cక़్ oక़్ అన్తః ప్రవిష్టః శాస్తా జనానాంcక़్ oక़్ స
ఏష ఇహ ప్రవిష్టఃcక़్ oక़్ ఏష త ఆత్మాcక़్ oక़్ స ఏతమేవ సీమానం
విదార్యైతయా ద్వారా ప్రాపద్యతcక़్ oక़్ ఏష సర్వేషు భూతేషు గూఢోఽత్మాcక़్
oక़్ సేయం దేవతైక్షత హన్తాహమిమాస్తిస్రో దేవతాఃcక़్ oక़్ అశరీరం
శరీరేషుcక़్ ఇత్యాద్యాః ॥ ౨౩ ॥

స్మృతయోఽపి oక़్ ఆత్మైవ దేవతాః సర్వాఃcక़్ oక़్ నవద్వారే పురే దేహీcక़్ oక़్
క్షేత్రజ్ఞం చాపి మాం విద్ధిcక़్ oక़్ సమం సర్వేషు భూతేషుcక़్ oక़్
ఉపద్రష్టానుమన్తా చcక़్ oక़్ ఉత్తమః పురుషస్త్వన్యఃcక़్ ఇత్యాద్యాః । తస్మాజ్
జాత్యన్వయసంస్కారవర్జితస్త్వమితి సిద్ధమ్ ॥ ౨౪ ॥

స యది బ్రూయాత్ — అన్య ఏవాహమజ్ఞః సుఖీ దుఃఖీ బద్ధః సంసారీ, అన్యోఽసౌ
మద్విలక్షణోఽసంసారీ దేవః, తమహం
బల్యుపహారనమస్కారాదిభిర్వర్ణశ్రమకర్మభిశ్చారాధ్య
సంసారసాగరాదుత్తితీర్షురస్మి కథమహం స ఏవేతి ॥ ౨౫ ॥

ఆచార్యో బ్రూయాత్ — నైవం సోమ్య ప్రతిపత్తుమర్హసి ప్రతిషిద్ధత్వాద్
భేదప్రతిపత్తేః । కథం ప్రతిషిద్ధా భేదప్రతిపత్తిరిత్యత ఆహ — oక़్
అన్యోఽసావన్యోఽహమస్మీతి న స వేదcక़్ oక़్ మృత్యోః స మృత్యుమాప్నోతి య ఇహ
నానేవ పశ్యతిcక़్ ఇత్యేవమాద్యాః ॥ ౨౬ ॥

ఏతా ఏవ శ్రుతయో భేదప్రతిపత్తేః సంసారగమనం దర్శయన్తి ॥ ౨౭ ॥

అభేదప్రతిపత్తేశ్చ మోక్షం దర్శయన్తి సహస్రశః — oక़్ స ఆత్మా తత్
త్వమసిcక़్ ఇతి పరమాత్మభావం విధాయ oక़్ ఆచార్యవాన్ పురుషో వేదcక़్
ఇత్యుక్త్వా oక़్ తస్య తావదేవ చిరంcక़్ ఇతి మోక్షం దర్శయన్త్యభేదవిజ్ఞానాదేవ
సత్యసన్ధస్యాతస్కరస్యేవ దాహాద్యభావదృష్టాన్తేన సంసారాభావం దర్శయన్తి
భేదదర్శనాదసత్యాభిసన్ధస్య సంసారగమనం దర్శయన్తి తస్కరస్యేవ
దాహాదిదృష్టాన్తేన ॥ ౨౮ ॥

oక़్ త ఇహ వ్యాఘ్రో వాcక़్ ఇత్యాదినా చాభేదదర్శనాత్ oక़్ (స) స్వరాడ్ భవతిcక़్
ఇత్యుక్త్వా తద్విపఈతేన భేదదర్శనేన సంసారగమనం దర్శయన్తి — oక़్ అథ
యేఽన్యథాతో విదురన్యరాజానస్తే క్షయ్యలోకా భవన్తిcక़్ ఇతి ప్రతిశాఖమ్ ।
తస్మాన్ మృషైవావాదీః — బ్రాహ్మణపుత్రోఽదోన్వయః సంసారీ పరమాత్మవిలక్షణ
ఇతి ॥ ౨౯ ॥

తస్మాత్ ప్రతిసిద్ధత్వాత్ భేదదర్శనస్య భేదవిషయత్వాచ్ చ కర్మోపాదానస్య,
కర్మసాధనత్వాచ్ చ యజ్ఞోపవీతాదేః కర్మసాధనోపాదానస్య
పరమాత్మాభేదప్రతిపత్త్యా ప్రతిషేధః కృతో వేదితవ్యః । కర్మణాం
తత్సాధనానాం చ యజ్ఞోపవీతాదీనాం పరమాత్మాభేదప్రతిపత్తివిరుద్ధత్వాత్ ।
సంసారిణో హి కర్మాణి విధీయన్తే తత్సాధనాని చ యజ్ఞోపవీతాదీని న
పరమాత్మనోఽభేదదర్శినః । భేదదర్శనమాత్రేణ చ తతోఽన్యత్వమ్ ॥ ౩౦ ॥

యది చ కర్మాణి కర్తవ్యాని న నివర్తయిషితాని కర్మసాధనాసమ్బన్ధినః
కర్మనిమిత్తజాత్యాశ్రమాద్యసమ్బన్ధినశ్చ పరమాత్మన ఆత్మనైవాభేదప్రతిపత్తిం
నావక్ష్యత్ oక़్ స ఆత్మా తత్ త్వమసిcక़్
ఇత్యేవమాదిభిర్నిశ్చితరూపైర్వాక్యైర్భేదప్రతిపత్తినిన్దాం చ నాభ్యధాస్యత్ oక़్
ఏష నిత్యో మహిమా బ్రాహ్మణస్యcక़్ oక़్ అనన్వాగతం పుణ్యేనానన్వాగతం పాపేనcక़్
oక़్ అత్ర స్తేనోఽస్తేనcక़్ ఇత్యాదినా ॥ ౩౧ ॥

కర్మాసమ్బన్ధరూపత్వం కర్మనిమిత్తవర్ణాద్యసమ్బన్ధరూపతాం (చ) నాభ్యధాస్యత్
కర్మాణి (చ) కర్మసాధనాని (చ) యజ్ఞోపవీతాదీని యద్యపరితిత్యాజయిషితాని ।
తస్మాత్ ససాధనం కర్మ పరిత్యక్తవ్యం ముముక్షుణా పరమాత్మాభేదదర్శనవిరోధాత్
। ఆత్మా చ పర ఏవేతి ప్రతిపత్తవ్యో యథాశ్రుత్యుక్తలక్షణః ॥ ౩౨ ॥

స యది బ్రూయాత్ — భగవ్న్ దహ్యమానే ఛిద్యమానే వా దేహే ప్రత్యక్షా వేదనా,
అశనాయాదినిమిత్తం చ ప్రత్యక్షం దుఃఖం మమ । పరశ్చాత్మా oక़్ అపహతపాప్మా
విజరో విమృత్యుర్విశోకో విజిఘత్సోఽపిపాసఃcక़్ సర్వసంసారధర్మవివర్జితః
శ్రూయతే సర్వశ్రుతిషు స్మృతిషు చ । కథం
తద్విలక్షణోఽనేకసంసారధర్మసంయుక్తః పరమాత్మానమాత్మత్వేన మాం చ
సంసారిణం పరమాత్మత్వేనాగ్నిమివ శీతత్వేన ప్రతిపద్యేయమ్ । సంసారి చ సన్
సర్వాభ్యుదయనిఃశ్రేయససాధనేఽధికృతోఽభ్యుదయనిఃశ్రేయససాధనాని కర్మాణి
తత్సాధననాని చ యజ్ఞోపవీతాదీని కథం పరియజేయమితి ॥ ౩౩ ॥

తం ప్రతి బ్రూయాత్ — యదవోచో దహ్యమానే వా దేహే ప్రత్యక్షా వేదనోపలభ్యతే
మమేతి తదసత్ । కస్మాత్ । దహ్యమానే ఛిద్యమాన ఇవ వృక్ష
ఉపలబ్ధురుపలభ్యమానే కర్మణి శరీరే దాహచ్ఛేదవేదనాయా ఉపలభ్యమానత్వాద్
దాహాదిసమానాశ్రయైవ వేదనా । యత్ర హి దాహః ఛేదో వా క్రియతే తత్రైవ
వ్యపదిశతి దాహాదివేదనాం లోకో న దాహాద్యుపలబ్ధరీతి । కథమ్ । క్వ తే
వేదనేతి పృష్టః శిరసి మే వేదనోరస్యుదర ఇతి యత్ర దాహాదిస్తత్ర
వ్యపదిశతి నోపలబ్ధరీతి । యద్యుపలబ్ధరి వేదనా స్యాద్ వేదనానిమిత్తం వా
దాహచ్ఛేదాది వేదనాశ్రయత్వేనోపదిశేద్ దాహాద్యాశ్రయవత్ ॥ ౩౪ ॥

స్వయం చ నోపలభ్యేత చక్షుర్గతరూపవత్ । తస్మాద్
దాహచ్ఛేదాదిసమానాశ్రయత్వేనోపలభ్యమానత్వాద్ దాహాదివత్ కర్మభూతైవ వేదనా ।
భావరూపత్వాచ్ చ సాశ్రయా తణ్డులపాకవత్ । వేదనాసమానాశ్రయ ఏవ తత్సంస్కారః ।
స్మృతిసమానకాల ఏవోపలభ్యమానత్వాత్ । వేదనావిషయస్తన్నిమిత్తవిషయశ్చ
ద్వేషోఽపి సంస్కారసమానాశ్రయ ఏవ । తథా చోక్తం — oక़్ రూపసంస్కారతుల్యాధి
రాగద్వేషౌ భయం చ యత్ । గృహ్యతే ధీశ్రయం తస్మాజ్ జ్ఞాతా శుద్ధోఽభయః
సదాcక़్ ॥ ౩౫ ॥

కిమాశ్రయః పునా రూపాదిసంస్కారాదయ ఇతి । ఉచ్యతే । యత్ర కామాదయః । క్వ పునస్తే
కామాదయః । oక़్ కామః సఙ్కల్పో విచికిత్సాcక़్ ఇత్యాదిశ్రుతేర్బుద్ధావేవ ।
తత్రైవ రూపాదిసంస్కారాదయోఽపి oక़్ కస్మిన్ ను రూపాణి ప్రతిష్ఠితానీతి
హృదయేcక़్ ఇతి శ్రుతేః । oక़్ కామా యేఽస్య హృది శ్రితాఃcక़్ oక़్ తీర్ణో హిcక़్
oక़్ అసఙ్గో హ్యయంcక़్ oక़్ తద్ వా అస్యైతదతిచ్ఛన్దాఃcక़్
ఇత్యాదిశ్రుతిశతేభ్యః oక़్ అవికార్యోఽయముచ్యతేcక़్ oక़్ అనాదిత్వాన్ నిర్గుణత్వాత్cక़్
ఇత్యాది — ఇచ్ఛాద్వేషాది చ క్షేత్రస్యైవ విషయస్య ధర్మో నాత్మన ఇతి —
స్మృతిభ్యశ్చ కర్మస్థైవాశుద్ధిర్నాత్మస్థా ఇతి ॥ ౩౬ ॥

అతో రూపాదిసంస్కారాద్యశుద్ధిసంబన్ధాభావాన్ న పరస్మాదాత్మనో విలక్షణస్త్వమితి
ప్రత్యక్షాదివిరోధాభావాద్ యుక్తం పర ఏవాత్మాహమితి ప్రతిపత్తుం — oక़్
తదాత్మానమేవావేద్ (అహం బ్రహ్మాస్మి) cక़్ oక़్ ఏకధైవానుమ్ద్రష్టవ్యంcక़్ oక़్
అహమేవాధస్తాత్cక़్ oక़్ ఆత్మైవాధస్తాత్cక़్ oక़్ సర్వమాత్మానం పశ్యేత్cక़్ oక़్
యత్ర త్వస్య సర్వమాత్మైవcక़్ oక़్ ఇదం సర్వం యదయమాత్మాcక़్ oక़్ స ఏషో
(‘కలః) cక़్ oక़్ అనన్తరమబాహ్యంcక़్ oక़్ సబాహ్యాభ్యన్తరో హ్యజఃcక़్ oక़్
బ్రహ్మైవేదంcక़్ oక़్ ఏతయా ద్వారా ప్రాపద్యతcక़్ oక़్ ప్రజ్ఞానస్య
నామధేయానిcక़్ oక़్ సత్యం జ్ఞానమనన్తం బ్రహ్మcక़్ oక़్ తస్మాద్ వాcక़్ oక़్
తత్ సృష్ట్వా తదేవానుప్రవిశత్cక़్ oక़్ ఏకో దేవః సర్వభూతేషు గుఢఃcక़్ oక़్
అశరీరం శరీరేషుcక़్ oక़్ న జాయతే మ్రియతేcక़్ oక़్ స్వప్నాన్తం
జాగరితాన్తంcక़్ oక़్ స మ ఆత్మేతి విద్యాత్cక़్ oక़్ యస్తు సర్వాణి భూతానిcక़్
oక़్ తదేజతి తన్ నైజతిcక़్ oక़్ వేనస్తత్ పశ్యన్cక़్ oక़్ తదేవాగ్నిఃcక़్ oక़్
అహం మనురభవం సూర్యశ్చcక़్ oక़్ అన్తః ప్రవిష్టః శాస్తా జనానాంcక़్ oక़్
సదేవ సోమ్యcక़్ oక़్ తత్ సత్యం స ఆత్మా తత్ త్వమసిcక़్ ఇత్యాదిశ్రుతిభ్యః ॥

౩౭ ॥

స్మృతిభ్యశ్చ — oక़్ పూః ప్రాణినః … గుహాశయస్యcక़్ oక़్ ఆత్మైవ
దేవతాఃcక़్ oక़్ నవద్వారే పురేcక़్ oక़్ సమం సర్వేషు భూతేషుcక़్ oక़్
విద్యావినయసమ్పన్నేcక़్ oక़్ అవిభక్తం విభక్తేషుcక़్ oక़్ వాసుదేవః సర్వంcక़్
ఇత్యాదిభ్యః, ఏక ఏవాత్మా పరం బ్రహ్మ (సర్వ) సంసారధర్మవినిర్ముక్తస్త్వమితి
సిద్ధమ్ ॥ ౩౮ ॥

స యది బ్రూయాత్ — యది భగవన్ oక़్ అనన్తరోఽబాహ్యఃcక़్ oక़్ సబాహ్యాభ్యన్తరో
హ్యజఃcక़్ oక़్ కృత్స్నః ప్రజ్ఞానఘన ఏవcక़్ సైన్ధవఘనవదాత్మా
సర్వమూర్తిభేదవర్జిత ఆకాశవదేకరసః కిమిదం దృశ్యతే శ్రూయతే వా సాధ్యం
సాధనం (వా) సాధకశ్చేతి శ్రుతిస్మృతిలోకప్రసిద్ధం
వాదిశతవిప్రతిపత్తివిషయ ఇతి ॥ ౩౯ ॥

ఆచార్యో బ్రూయాత్ — అవిద్యాకృతమేతద్ యదిదం దృశ్యతే శ్రూయతే వా
పరమార్థతస్త్వేక అవాత్మా అవిద్యాదృష్టేరనేకవదవభాసతే
తిమిరదృష్ట్యానేకచన్ద్రవత్ । oక़్ యత్ర వాన్యదివ స్యాత్cక़్ oక़్ యత్ర హి
ద్వైతమివ భవతి ఇతర ఇతరం పశ్యతిcక़్ oక़్ మృత్యోః స మృత్యుమాప్నోతిcక़్
oక़్ అథ యత్రానుఅత్ పశ్యత్యన్యచ్ఛృణోత్యన్యద్ విజానాతి తదల్పం … అథ
యదల్పం తన్ మర్త్యంcక़్ ఇతి oక़్ వాచారమ్భణం వికారో నామధేయంcక़్ (oక़్
అనృతంcక़్ ) oక़్ అన్యోఽసావన్యోఽహంcక़్ ఇతి
భేదదర్శననిన్దోపపత్తేరవిద్యాకృతం ద్వైతం oక़్ ఏకమేవాద్వితీయంcక़్ oక़్
యత్ర త్వస్యcక़్ oక़్ కో మోహః కః శోకఃcక़్ ఇత్యాద్యేకత్వవిధిశ్రుతిభ్యశ్చేతి
॥ ౪౦ ॥

యద్యేవం భగవన్, కిమర్థం శ్రుత్యా సాధ్యసాధనాదిభేద ఉచ్యతే ఉత్పత్తిః
ప్రలయశ్చేతి ॥ ౪౧ ॥

అత్రోచ్యతే — అవిద్యావత ఉపాత్తశరీరాదిభేదస్యేష్టానిష్టయోగినమాత్మానం
మన్యమానస్య సాధనైరేవేష్టానిష్టప్రాప్తిపరిహారోపాయవివేకమజానత ఇష్టప్రాప్తిం
చానిష్టపరిహారం చేచ్ఛతః శనైస్తద్విషయమజ్ఞానం నివర్తయతి శాస్త్రం న
సాధ్యసాధనాదిభేదం విధత్తే । అనిష్టరూపః సంసారో హి స ఇతి తద్
భేదదృష్టిమేవావిద్యాం సంసారమూలమున్మూలయతి
ఉత్పత్తిప్రలయాద్యేకత్వోపపత్తిప్రదర్శనేన ॥ ౪౨ ॥

అవిద్యాయామున్మూల్తితాయాం శ్రుతిస్మృతిన్యాయేభ్యః oక़్ అనన్తరమబాహ్యంcక़్ oక़్
సబాహ్యాభ్యన్తరో హ్యజఃcక़్ సైధవఘనవత్ oక़్ ప్రజ్ఞానఘన ఏవcక़్
ఏకరస ఆత్మా ఆకాశవత్ పరిపూర్ణ ఇత్యత్రైవైకా ప్రజ్ఞా ప్రతిష్ఠితా
పరమార్థదర్శినో భవతి న
సాధ్యసాధనోత్పత్తిప్రలయాదిభేదేనాశుద్ధిగన్ధోఽప్యుపపద్యతే ॥ ౪౩ ॥

తచ్ చైతత్ పరమార్థదర్శనం ప్రతిపత్తుమిచ్ఛతా
వర్ణాశ్రమాద్యభిమానకృతపాఙ్క్తరూపపుత్రవిత్తలోకైషణాదిభ్యో వ్యుత్థానం
కర్తవ్యమ్ । సమ్యక్ప్రత్యయవిరోధాత్ తదభిమానస్య
భేదదర్శనప్రతిషేధార్థోపపత్తిశ్చోపపద్యతే । న
హ్యేకస్మిన్నాత్మన్యసంసారిత్వబుద్ధౌ శాస్త్రన్యాయోత్పాదితాయాం తద్విపరీతా
బుద్ధిర్భవతి । న హ్య్ అగ్నౌ శితత్వబుద్ధిః, శరీరే వాజరామరణబుద్ధిః ।
తస్మాదవిద్యాకార్యత్వాత్ సర్వకర్మణాం తత్సాధనానాం చ యజ్ఞోపవీతాదీనాం
పరమార్థదర్శనిష్టేన త్యాగః కర్తవ్యః ॥ ౪౪ ॥

ఇతి శిష్యప్రతిబోధన(విధి) ప్రకరణమ్ ॥ ౧ ॥

సుఖమాసీనం బ్రాహ్మణం బ్రహ్మనిష్టం కశ్చిద్ బ్రహ్మచారీ జన్మమరణలక్షణాత్
సంసారాన్ నిర్విణ్ణో ముముక్షుర్విధివదుపసన్నః పప్రచ్ఛ — భగవన్, కథమహం
సంసారాన్ మోక్షిష్యే । శరీరేన్ద్రియవిషయవేదనావాన్ జాగరితే దుఃఖమనుభవామి
తథా స్వప్నేఽనుభవామి పునః పునః సుషుప్తిప్రతిపత్త్యా విశ్రమ్య । కిమయమేవ
మమ స్వభావః, కిం వాన్యస్వభావస్య సతో నైమిత్తిక ఇతి । యది స్వభావో న మే
మోక్షాశా స్వభావస్యావర్జనీయత్వాత్ । అథ నైమిత్తికో నిమిత్తపరిహారే స్యాన్
మోక్షోపపత్తిః ॥ ౪౫ ॥

తం గురురువాచ — శృణు వత్స న తవాయం స్వభావః । నైమిత్తికః ॥ ౪౬ ॥

ఇత్యుక్తః శిష్య ఉవాచ — కిం నిమిత్తమ్, కిం వా తస్య నివర్తికమ్, కో వా మమ
స్వభావః, యస్మిన్ నిమిత్తే నివర్తితే నైమిత్తికాభావః, రోగనిమిత్తనివృత్తావివ
రోగీ స్వభావం ప్రతిపద్యేయేతి ॥ ౪౭ ॥

గురురువాచ — అవిద్యా నిమిత్తం విద్యా తస్యా నివర్తికా, అవిద్యాయాం నివర్తాయాం
తన్నిమిత్తాభావాన్ మోక్ష్యసే జన్మమరణలక్షణాత్ సంసారాత్ స్వప్నజాగ్రద్దుఃఖం చ
నానుభవిష్యసీతి ॥ ౪౮ ॥

శిష్య ఉవాచ — కా సావిద్యా కింవిషయా వా విద్యా చ కావిద్యానివర్తికా యయా
స్వభావం ప్రతిపద్యేయేతి ॥ ౪౯ ॥

గురురువాచ — త్వం పరమాత్మానం సన్తమసంసారిణం సంసార్యహమస్మీతి విపరీతం
ప్రతిపద్యసే, అకర్తారం సన్తం కర్తేతి, అభోక్తారం సన్తం భోక్తేతి విద్యమానం
చావిద్యమానమితి, ఇయమవిద్యా ॥ ౫౦ ॥

శిష్య ఉవాచ –యద్యప్యహం విద్యమానస్తథాపి న పరమాత్మా ।
కర్తృత్వభోక్తృత్వలక్షణః సంసారో మమ స్వభావః ప్రత్యక్షాదిభిః
ప్రమాణైరనుభూయమానత్వాత్ । నావిద్యానిమిత్తః, అవిద్యాయాః
స్వాత్మవిషయత్వానుపపత్తేః । అవిద్యా నామాన్యస్మిన్నన్యధర్మాధ్యారోపణా । యథా
ప్రసిద్ధం రజతం ప్రసిద్ధాయాం శుక్తికాయాం యథా ప్రసిద్ధం పురుషం
స్థాణావధ్యారోపయతి ప్రసిద్ధం వా స్థాణుం పురుషే । నాప్రసిద్ధం ప్రసిద్ధే
ప్రసిద్ధం వాప్రసిద్ధే । న చాత్మన్యనాత్మానమధ్యారోపయతి, ఆత్మనోఽప్రసిద్ధత్వాత్
। తథాత్మనమనాత్మని, ఆత్మనోఽప్రసిద్ధత్వాదేవ ॥ ౫౧ ॥

తం గురురువాచ — న వ్యభిచారాత్ । న హి వత్స ప్రసిద్ధం ప్రసిద్ధ
ఏవాధ్యారోపయతీతి నియన్తుం శక్యమ్ । ఆత్మన్యధ్యారోపణదర్శనాత్ । గౌరోఽహం
కృష్ణోఽహమితి దేహధర్మస్యాహంప్రత్యయవిషయస్య చ దేహేఽయమహమస్మీతి ॥

౫౨ ॥

శిష్య ఆహ — ప్రసిద్ధ ఏవ తర్హ్యాత్మాహంప్రత్యయవిషయతయా దేహశ్చాయమితి ।
తత్రైవం సతి ప్రసిద్ధయోరేవ దేహాత్మనోరితరేతరాధ్యారోపణా(త్)
స్థాణుపురుషయోః శుక్తికారజతయోరివ । తత్ర కం విశేషమాశ్రిత్య
భగవతోక్తం ప్రసిద్ధయోరితరేతరాధ్యారోపణేతి నియన్తుం న శక్యత ఇతి ॥ ౫౩ ॥

గురురువాచ — శృణు । సత్యం ప్రసిద్ధౌ దేహాత్మానౌ న తు స్థాణుపురుషావివ
వివిక్తప్రత్యయవిషయతయా సర్వలోకప్రసిద్ధౌ । కథం తర్హి । నిత్యమేవ
నిరన్తరావివిక్తప్రత్యయవిషయతయా । న హ్యయం దేహోఽయమాత్మేతి వివిక్తాభ్యాం
ప్రత్యయాభ్యాం దేహాత్మానౌ గృహ్ణాతి యతః కశ్చిత్ । అత ఏవ హి మోముహ్యతే లోక
ఆత్మానాత్మవిషయే, ఏవమాత్మా నైవమాత్మేతి । ఇమం విశేషమాశ్రిత్యావోచం నైవం
శక్యమితి ॥ ౫౪ ॥

నన్వవిద్యాధ్యారోపితం (యత్ర) యత్ తదసత్ (తత్ర) దృష్టం యథా రజతం
శుక్తికాయాం, స్థానౌ పురుషః రజ్జ్వం సర్పః, ఆకాశే తలమలినత్వమిత్యాది ।
తథా దేహాత్మనోరపి నిత్యమేవ నిరన్తరావివిక్తప్రత్యయతయేతరేతరాధ్యారోపణా
కృతా స్యాత్ తదితరేతరయోర్నిత్యమేవాసత్త్వం స్యాత్ । యథా
శుక్తికాదిష్వవిద్యాధ్యారోపితానాం రజతాదీనాం నిత్యమేవాత్యన్తాసత్త్వం,
తద్విపరీతానాం చ విపరీతేషు తద్వద్ దేహాత్మనోరసత్త్వం ప్రసజ్యేత ।
తచ్చానిష్టం ప్రత్యక్షాదివిరోధాత్ । తస్మాద్ దేహాత్మానౌ
నావిద్యయేతరేతరస్మిన్నధ్యారోపితౌ । కథం తర్హి । వంశస్తమ్భవన్
నిత్యసంయుక్తౌ ॥ ౫౫ ॥

న । అనిత్యత్వపరార్థత్వప్రసఙ్గాత్ । సంహతత్వాత్ (పరార్థత్వమనిత్యత్వం చ)
వంశస్తమ్భాదివదేవ । కిం చ యస్తు పరైర్దేహేన సంహతః ఆత్మా స సంహతత్వాత్
పరార్థః । తేనాసంహతః పరోఽన్యో నిత్యః సిద్ధస్తావత్ ॥ ౫౬ ॥

తస్యాసంహతస్య దేహే దేహమాత్రతయాధ్యారోపితత్వేనాసత్త్వానిత్యత్వాదిదోషప్రసఙ్గో
భవతి । తత్ర నిరాత్మకో దేహ ఇతి వైనాశికపక్షప్రాప్తిదోషః స్యాత్ ॥ ౫౭ ॥

న । స్వత ఏవాత్మన ఆకాశస్య్యేవాసంహతత్వాభ్యుపగమాత్ । సర్వేణాసంహతః
సన్నాత్మేతి న నిరాత్మకో దేహాదిః సర్వః స్యాత్ । యథా చాకాశం సర్వేణాసంహతమితి
న నిరాకాశం భవతి, ఏవమ్ । తస్మాన్ న వైనాశికపక్షప్రాప్తిదోషః స్యాత్ ॥

౫౮ ॥

యత్ పునరుక్తం దేహస్యాత్మన్యసత్త్వే ప్రత్యక్షాదివిరోధః స్యాదితి । తన్న ।
ప్రత్యక్షాదిభిరాత్మని దేహస్య సత్త్వానుపలబ్ధేః । న హ్యాత్మని కుణ్డే బదరం
క్షిరే సర్పిః తిలే తైలం భిత్తౌ చిత్రమివ చ ప్రత్యక్షాదిభిర్దేహ ఉపలభ్యతే
। తస్మాన్ న ప్రత్యక్షాదివిరోధః ॥ ౫౯ ॥

కథం తర్హి ప్రత్యక్షాద్యప్రసిద్ధాత్మని దేహాధ్యారోపణా దేహే చాత్మారోపణా ॥ ౬౦ ॥

నాయం దోషః । స్వభావ(ప్ర) సిద్ధత్వాదాత్మనః । న హి
కాదాచిత్కసిద్ధావేవాధ్యారోపణా న నిత్యసిద్ధావితి నియన్తుం శక్యమాకాశే
తలమలాద్యధ్యారోపణదర్శనాత్ ॥ ౬౧ ॥

కిం భగవ్న్ దేహాత్మనోరితరేతరాధ్యారోపణా దేహాదిసంధాతకృతాథవాత్మకృతేతి
॥ ౬౨ ॥

గురురువాచ — యది దేహాదిసంఘాతకృతా యది వాత్మకృతా కిం తవ స్యాత్ ॥ ౬౩ ॥

ఇత్యుక్తః శిష్య ఆహ — యద్యహం దేహాదిసంఘాతమాత్రః తతో మమాచేతనత్వాత్
పరార్థత్వమితి న మత్కృతా దేహాత్మనోరితరేతరాధ్యారోపణా । అథాహమాత్మా
పరోఽన్యః సంఘాతాత్ చితిమత్త్వాత్ స్వర్థ ఇతి మయైవ చితిమతాత్మన్యధ్యారోపణా
క్రియతే సర్వానర్థబీజభూతా ॥ ౬౪ ॥

ఇత్యుక్తో గురురువాచ — అనర్థబీజభూతాం చేత్ మిథ్యాధ్యారోపణాం జానీషే మా
కార్షీస్తర్హి ॥ ౬౫ ॥

నైవ భగవన్ శక్నోమి న కర్తుమ్ । అన్యేన కేనచిత్ ప్రయుక్తోఽహం న స్వతన్త్ర
ఇతి ॥ ౬౬ ॥

న తర్హ్యచితిమత్త్వాత్ స్వార్థస్త్వమ్ । యేన ప్రయుక్తోఽస్వతన్త్రః ప్రవర్తసే స
చితిమాన్ స్వార్థః సంఘాత ఏవ త్వం ॥ ౬౭ ॥

యద్యచేతనోఽహం కథం సుఖదుఃఖవేదనాం భవదుక్తం చ జానామి ॥ ౬౮ ॥

గురురువాచ — కిం సుఖదుఃఖవేదనాయా మదుక్తాచ్చాన్యస్త్వం కిం వానన్య ఏవేతి ॥

౬౯ ॥

శిష్య ఉవాచ — నాహం తావదనన్యః । కస్మాత్ । యస్మాత్ తదుభయం కర్మభూతం
ఘటాదిమివ జానామి । యద్యనన్యోఽహం తేన తదుభయం న జానీయాం కిం తు జానామి
తస్మాదన్యః । సుఖదుఃఖవేదనావిక్రియా చ స్వార్థైవ ప్రాప్నోతి త్వదుక్తం చ
స్యాత్ అనన్యత్వే న చ తయోః స్వార్థతా యుక్తా । న హి
చన్దనకణ్టకకృతే సుఖదుఃఖే చన్న్దనకణ్టకార్థే ఘటోపయోగో వా ఘటార్థః ।
తస్మాత్ తద్విజ్ఞాతుర్మమ చన్దనాదికృతోఽర్థః । అహం హి తతోఽన్యః
సమస్తమర్థం జానామి బుద్ధ్యారూఢమ్ ॥ ౭౦ ॥

తం గురురువాచ — ఏవం తర్హి స్వార్తస్త్వం చితిమత్త్వాన్ న పరేణ ప్రయుజ్యతే
చితిమతశ్చితిమదర్థత్వానుపపత్తేః సమత్వాత్ ప్రకాశయోరివ ।
నాప్యచితిమదర్థత్వానుపపత్తేః సమత్వాత్ ప్రకాశయోరివ । నాప్యచితిమదర్థత్వం
చితిమతో భవతి అచితిమతోఽచితిమత్త్వాదేవ స్వార్థసంబన్ధానుపపత్తేః ।
నాప్యచితిమతోరన్యోన్యార్థత్వం దృష్టమ్ । న హి కాష్ఠకుడ్యేఽన్యోన్యార్థం
కుర్వాతే ॥ ౭౧ ॥

నను చితిమత్త్వే సమేఽపి భృత్యస్వామినోరన్యోన్యార్థత్వం దృష్టమ్ ॥ ౭౨ ॥

నైవమగ్నేరుష్ణప్రకాశవత్ తవ చితిమత్త్వస్య వివక్షితత్వాత్ । దర్శితశ్చ
దృష్టాన్తః ప్రకాశయోరివేతి । తత్రైవం సతి స్వబుద్ధ్యారూఢమేవ
సర్వముపలభసేఽగ్న్యుష్ణప్రకాశతుల్యేన కూటస్థనిత్యచితన్యస్వరూపేణ । యది
చైవమాత్మనః సర్వదా నిర్విషేశత్వమభ్యుపగచ్ఛసి । కిమిత్యూచివాన్ సుషుప్తే
విశ్రమ్య విశ్రమ్య జాగ్రత్స్వప్నయోర్దుఃఖమనుభవామి । కిమయమేవ మమ స్వభావః
కిం వా నైమిత్తిక ఇతి చ । కిమసౌ వ్యామోహఽపగతః కిం వా న ॥ ౭౩ ॥

ఇత్యుక్తః శిష్య ఉవాచ — భగవనపగతస్త్వత్ప్రసాదాద్ వ్యామోహః కిం తు మమ
కూటస్థతాయాం సంశయః । కథమ్ । శబ్దాదినాం స్వతఃసిద్ధిర్నాస్తి అచేతనత్వాత్ ।
శబ్దాద్యాకారప్రత్యయోత్పత్తేస్తు తేషం ।
ప్రత్యయానామితరేతరవ్యావృత్తవిశేషణానాం నీలపీతాద్యాకారవతాం
స్వతఃసిద్ధ్యసంభవాత్ । తస్మాద్ బాహ్యాకారనిమిత్తత్వం గమ్యత ఇతి
బాహ్యాకారవచ్ఛబ్దాద్యాకారత్వసిద్ధిః । తథా ప్రత్యయానామప్యహం
ప్రత్యయాలమ్బనవస్తుభేదానాం సంహతత్వాదచైతన్యోపపత్తేః స్వార్థత్వాసంభవాత్
స్వరూపవ్యతిరిక్తగ్రాహకగ్రాహ్యత్వేన సిద్ధిః శబ్దాదివదేవ । అసంహతత్వే సతి
చైతన్యాత్మకత్వాత్ స్వార్థోఽప్యహం ప్రత్యయానాం నీలపీతాద్యాకారాణాముపలబ్ధేతి
విక్రియావానేవ కూటస్థ ఇతి సంశయః ॥ ౭౪ ॥

తం గురురువాచ — న యుక్తస్తవ సంశయః । యతస్తేషాం ప్రత్యయానాం
నియమేనాశేషత ఉపల్బ్ధేరేవాపరిణామిత్వాత్ కూటస్థత్వసిద్ధౌ
నిశ్చయహేతుమేవాశేషచిత్తప్రచారోపలబ్ధిం సంశయహేతుమాత్థ । యది హి తవ
పరిణామిత్వం స్యాతశేషస్వవిషయచిత్తప్రచారోపలబ్ధిర్న స్యాత్ చిత్తస్యేవ
స్వవిషయే యథా చేన్ద్రియాణాం స్వవిషయేషు । న చ తథాత్మనస్తవ
స్వవిషయైకదేశోపలబ్ధిః । అతః కూటస్థతైవ తవేతి ॥ ౭౫ ॥

తత్రాహ — ఉపలబ్ధిర్నామ ధాత్వ్వర్థో విక్రియైవ ఉపలబ్ధుః కూ౩అస్థ్(ఆత్మ్) అతా
చేతి విరుద్ధమ్ ॥ ౭౬ ॥

న । ధాత్వర్థవికౄయాయాముపలబ్ధ్యుపచారాత్ । యో హి బౌద్ధః ప్రత్యయః స
ధాత్వర్థో విక్రియాత్మక ఆత్మన ఉపలబ్ధిశబ్దేనోపచర్యతే । యథా ఛిదిక్రియా
ద్వైధీభావఫలావసానేతి ధాత్వర్థత్వేనోపచర్యతే తద్వత్ ॥ ౭౭ ॥

ఇత్యుక్తః శిష్య ఆహ — నను భగవన్ మమ కూటస్థత్వప్రతిపాదనం
ప్రత్యసమర్థో దృష్టాన్తః । కథమ్ । ఛిదిః ఛేద్యవికౄయావసానోపచర్యతే
యథా ధాత్వర్థత్వేన తథోపలబ్ధిశబ్దోపచరితోఽపి ధాత్వర్థో బౌద్ధప్రత్యయ
ఆత్మన ఉపలబ్ద్ఝివిక్రియావసానశ్చేన్ నాత్మనః కూటస్థతాం ప్రతిపాదయితుం
సమర్థః ॥ ౭౮ ॥

గురురువాచ — సత్యం ఏవం స్యాత్ యద్యుపలబ్ధ్యుపలబ్ధ్రోర్విశేషః ।
నిత్యోపలబ్ధిమాత్ర ఏవ హి ఉపలబ్ధా । న తు తార్కికసమయ ఇవాన్యోపలబ్ధిరన్య
ఉపలబ్ధా చ ॥ ౭౯ ॥

ననూపలబ్ధిఫలావసానో ధాత్వర్థః కథమితి ॥ ౮౦ ॥

ఉచ్యతే — శ్ర్ను, ఉపలబ్ధ్యాభాసఫలావసాన ఇత్యుక్తం కిం న శ్రుతం త్వయా । న
త్వాత్మనో విక్రియోత్పాదనావసాన ఇతి మయోక్తమ్ ॥ ౮౧ ॥

శిష్య ఆహ — కథం తర్హి కూటస్థే
మయ్యశేషస్వవిషయచిత్తప్రచారోపలబ్ధృత్వమిత్యాత్థ ॥ ౮౨ ॥

తం గురురువాచ — సత్యమేవావోచం తేనైవ కూటస్థతామబ్రువం తవ ॥ ౮౩ ॥

యద్యేవం భగవన్ కూటస్థనిత్యోపలబ్ధిస్వరూపే మయి
శబ్దాద్యాకారబౌద్ధప్రత్యయేషు
మత్స్వరూపోపలబ్ధ్యాభాసఫలావసానవత్సూత్పద్యమానేషు కస్త్వపరాధో మమ ॥ ౮౪ ॥

సత్యం నాస్త్యపరాధః కిం త్వవిద్యామాత్రస్తు అపరాధ ఇతి ప్రాగేవావోచమ్ ॥ ౮౫ ॥

యది భగవన్ సుషుప్త ఇవ మమ విక్రియా నాస్తి కథం స్వప్నజాగరితే ॥ ౮౬ ॥

తం గురురువాచ — కిం త్వనుభూయేతే త్వయా స(న్) తతమ్ ॥ ౮౭ ॥

బాఢమనుభవామి కిం త్వ్విచ్ఛిద్య విచ్ఛిద్య న తు సన్తతమ్ ॥ ౮౮ ॥

(తం) గురురువాచ — ఆగన్తుకే త్వేతే న తవాత్మభూతే । యది తవాత్మభూతే
చైతన్యస్వరూపవత్ స్వతఃసిద్ధే సన్తతే ఏవ స్యాతామ్ । కిం చ స్వప్నజాగరితే న
తవాత్మభూతే వ్యభిచారిత్వాత్ వస్త్రాదివత్ । న హి యస్య యత్ స్వరూపం తత్
తద్వ్యభిచారి దృష్టం । స్వప్నజాగరితే తు చైతన్యమాత్రత్వాద్ వ్యభిచరతః ।
సుషుప్తే చేత్ స్వరూపం వ్యభిచరేత్ తన్ నష్టం నాస్తీతి వా బాధ్యమేవ
స్యాతాగన్తుకానాం అతద్ధర్మాణాముభయాత్మకత్వదర్శనాత్ యథా ధనవస్త్రాదీనాం
నాశో దృష్టః స్వప్నభ్రాన్తిలబ్ధానాం త్వభావో దృష్టః ॥ ౮౯ ॥

నన్వేవం భగవన్ చైతన్యస్వరూపమప్యాగన్తుకం ప్రాప్తం స్వప్నజాగరితయోరివ
సుషుప్తేఽనుపలబ్ధేః । అచైతన్యస్వరూపో వా స్యామహమ్ ॥ ౯౦ ॥

న పశ్య తదనుపపత్తేః । చైతన్యస్వరూపం చేదాగన్తుకం పశ్యసి పశ్య ।
నైతద్ వర్శశతేనాప్యుపపత్త్యా ఉపపత్త్యా కల్పయితుం శక్నుమో వయమన్యో
వాచైతన్యోఽపి । (తస్య) సంహతత్వాత్ పారార్థ్యమనేకత్వం నాశితత్వం చ న
కేనచిదుపపత్త్యా వారయితుం శక్యమ్ । అస్వార్థస్య స్వతఃసిద్ధ్యభావాదిత్యవోచామ ।
చైతన్యస్వరూపస్య త్వాత్మనః స్వతఃసిద్ధేరన్యానపేక్షత్వం న కేనచిద్ వారయితుం
శక్యమవ్యభిచారాత్ ॥ ౯౧ ॥

నను వ్యభిచారో దర్శితో మయా సుషుప్తే న పశ్యామీతి ॥ ౯౨ ॥

న । వ్యాహతత్వాత్ । కథం వ్యాఘాతః । పశ్యతస్తవ న పశ్యామీతి వ్యాహతం
వచనమ్ । న హి కదాచిద్ భగవన్ సుషుప్తే మయా చైతన్యమన్యద్ వా కించిద్
దృష్టం । పశ్యంస్తర్హి సుషుప్తే త్వం । యస్మాద్ దృష్టమేవ ప్రతిషేధసి న
దృష్టిం । యా తవ దృష్టిస్తచ్ చైతన్యమితి మయోక్తం । యయా త్వం విద్యమానయా
న కించిద్ దృష్టమితి ప్రతిషేధసి సా దృష్టిస్తచ్ చైతన్యం । తర్హి
సర్వత్రావ్యభిచారాత్ కూటస్థనిత్యత్వం సిద్ధం స్వత ఏవ న ప్రమాణాపేక్షం ।
స్వతఃసిద్ధస్య హి ప్రమాతురన్యస్య ప్రమేయస్య పరిచ్ఛిత్తిం ప్రతి ప్రమాణాపేక్షా ।
యా త్వన్యా నిత్యా పరిచ్ఛేదాయ సా హి నిత్యైవ కూటస్థా స్వయంజ్యోతిఃస్వభావా ।
ఆత్మని ప్రమాణత్వే ప్రమాతృత్వే వా న తాం ప్రతి ప్రమాణాపేక్షా తత్స్వభావత్వాత్ ।
యథా ప్రకాశనముష్ణత్వం వా లోహోదకాదిషు పరతోఽపేక్ష్యతేఽగ్న్యాదిత్యాదిభ్యః
అతత్స్వభావత్వాత్ నాగ్న్యాదిత్యాదీనాం తదపేక్షా సర్వదా తత్స్వభావత్వాత్ ॥ ౯౩ ॥

అనిత్యత్వ ఏవ ప్రమా స్యాన్ న నిత్యత్వ ఇతి చేత్ ॥ ౯౪ ॥

న । అవగతేర్నిత్యత్వానిత్యత్వయోర్విశేషానుపపత్తేః । న హ్యవగతేః
ప్రమాత్వేఽనిత్యావగతిః ప్రమా న నిత్యేతి విశేషోఽవగమ్యతే ॥ ౯౫ ॥

నియాయాం ప్రమాతురపేక్షాభావః । అనిత్యాయాం తు యత్నాన్తరితత్వాదవగతిరపేక్ష్యత
ఇతి విశేషః స్యాదితి చేత్ ॥ ౯౬ ॥

సిద్ధా తర్హ్యాత్మనః ప్రమాతుః స్వతఃసిద్ధిః ప్రమాణనిరపేక్షతయైవేతి ॥ ౯౭ ॥

అభావేఽప్యపేక్షాభావః నిత్యత్వాదితి చేత్ । న । అవగతేరేవాత్మని ఏవాత్మని
సద్భావాదితి పరిహృతమేతత్ ॥ ౯౮ ॥

ప్రమాతుశ్చేత్ ప్రమాణాపేక్షాసిద్ధిః కస్య ప్రమిత్సా స్యాత్ । యస్య ప్రమిత్సా స ఏవ
ప్రమాతాభ్యుపగమ్యతే । తదీయా చ ప్రమిత్సా ప్రమేయవిషయైవ న ప్రమాతృవిషయా
। ప్రమాతృవిషయత్వేఽనవస్థాప్రసఙ్గాత్ ప్రమాతుస్తదిచ్ఛాయాశ్చ తస్యాప్యన్యః
ప్రమాతా తస్యాప్యన్య ఇతి । ఏవమేవేచ్ఛాయాః ప్రమాతృవిషయత్వే ।
ప్రమాతురాత్మనోఽవ్యవహితత్వాచ్ చ ప్రమేయత్వానుపపత్తిః । లోకే హి ప్రమేయం నామ
ప్రమాతురిచ్ఛాస్మృతిప్రయత్నప్రమాణజన్మవ్యవహితం సిద్ధ్యతి నాన్యథావగతిః
ప్రమేయవిషయా దృష్టా । న చ ప్రమాతుః ప్రమాతా స్వస్య స్వయమేవ కేనచిద్
వ్యవహితః కల్పయితుం శక్య ఇచ్ఛాదీనామన్యతమేనాపి । స్మృతిశ్చ
స్మర్తవ్యవిషయా న స్మర్తృవిషయా । తథేచ్ఛాయా ఇష్టవిషయత్వమేవ
నేచ్ఛావద్విషయత్వమ్ । స్మర్త్రిచ్ఛావద్విషయత్వేఽపి హ్యుభయోరనవస్థా
పూర్వవదప్రిహార్యా స్యాత్ ॥ ౯౯ ॥

నను ప్రమాతృవిషయావగత్యనుత్పత్తావనవగత ఏవ ప్రమాతా స్యాదితి చేత్ ॥ ౧౦౦ ॥

న అవగన్తురవగతేరవగన్తవ్యవిషయత్వాత్ । అవగన్తృవిషయత్వే చానవస్థా
పూర్వవత్ స్యాత్ । అవగతిశ్చాత్మని కూటస్థనిత్యాత్మజ్యోతిరన్యతోఽనపేక్షైవ
సిద్ధా అగ్న్యాదిత్యాద్యుష్ణప్రకాశవదితి పూర్వమేవ ప్రసాధితమ్ ।
అవగతేశ్చైతన్యాత్మజ్యోతిషః స్వాత్మన్యనిత్యత్వ ఆత్మనః స్వార్థతానుపపత్తిః
కార్యకరణ(సంఘాత) వత్ సంహతత్వాత్ పారార్థ్యం దోషవత్త్వం చావోచామ । కథం
। చైతన్యాత్మజ్యోతిషః స్వాత్మన్యనిత్యత్వే స్మృత్యాదివ్యవధానాత్ సంహతత్వం ।
తతశ్చ తస్య చైతన్యజ్యోతిషః ప్రాగుత్పత్తేః ప్రధ్వంసాచ్
చోర్ధ్వమాత్మన్యేవాభావాత్ చక్షురాదీనామివ సంహతత్వాత్ పారార్థ్యం స్యాత్ । యదా చ
తదుత్పన్నమాత్మని విద్యతే న తదాత్మనః స్వార్థత్వం । తద్భావాభావాపేక్షా
హ్యాత్మానాత్మనోః స్వార్థత్వపరార్థత్వసిద్ధిః । తస్మాదాత్మనోఽన్యనిరపేక్షమేవ
నిత్యచైతన్యజ్యోతిష్ట్వం సిద్ధం ॥ ౧౦౧ ॥

నన్వేవం సతి అసతి ప్రమాతృత్వే కథం ప్రమాతుః ప్రమాతృత్వమ్ ॥ ౧౦౨ ॥

ఉచ్యతే — ప్రమాయా నిత్యత్వేఽనిత్యత్వే చ రూపవిశేషాభావాత్ । అవగతిర్హి ప్రమా
। తస్యాః స్మృతీచ్ఛాదిపూర్వికాయా అనిత్యాయః కూటస్థనిత్యాయా వా న (స్వ)
రూపవిశేషో విద్యతే । యథా ధాత్వర్థస్య తిష్టత్యాదేః ఫలస్య
గత్యాదిపూర్వకస్యానిత్యస్యాపూర్వస్య నిత్యస్య వా రూపవిశేషో నాస్తీతి తుల్యో
వ్యపదేశో దృష్టః — తిష్టన్తి మనుష్యాః తిష్టన్తి పర్వతా ఇత్యాది । తథా
నిత్యావగతిస్వరూపేఽపి ప్రమాతరి ప్రమాతృత్వవ్యపదేశో న విరుధ్యతే
ఫలసామాన్యాదితి ॥ ౧౦౩ ॥

అత్రాహ శిష్యః — నిత్యావగతిస్వరూఅస్యాత్మనోఽవిక్రియత్వాత్
కార్యకరణైరసంహత్య తక్షాదీనామివ వాస్యాదిభిః కర్తృత్వం నోపపద్యతే,
అసంహతస్వభావస్య చ కార్యకరణోపాదానేఽనవస్థా ప్రసజ్యేత । తక్షాదీనాం తు
కార్యకరణైర్నిత్యమేవ సంహతత్వమితి వాస్యాద్యుపాదానే నానవస్థా స్యాదితి ॥ ౧౦౪ ॥

ఇహ త్వసంహతస్వభావస్య కరణానుపాదానే కర్తృత్వం నోపపద్యత ఇతి
కరణముపాదేయమ్, తదుపాదానమపి విక్రియైవేతి తత్కర్తృత్వే కరణాన్తరముపాదేయమ్,
తదుపాదానేఽప్యన్యదితి ప్రమాతుః స్వాతన్త్ర్యేఽనవస్థాపరిహార్యా స్యాత్ । న చ
క్రియైవాత్మానం కారయతి, అనిర్వర్తితాయాః స్వరూపాభావాత్ । అథాన్యదాత్మానముపేత్య
క్రియాం కారయతీతి చేత్ । న । అన్యస్య స్వతఃసిద్ధత్వావిషయత్వాద్యనుపపత్తేః । న
హ్యాత్మనోఽన్యదచేతనం వస్తు స్వప్రమాణకం దృష్టమ్ ।
శబ్దాదిసర్వమేవావగతిఫలావసానప్రత్యయప్రమితం సిద్ధం స్యాత్ ।
అవగతిశ్చేదాత్మనోఽన్యస్య స్యాత్ సోఽప్యాత్మైవాసంహతః స్వార్థః స్యాన్ న పరార్థః
న చ దేహేన్ద్రియవిషయాణాం స్వార్థః స్యాన్ న పరార్థః । న చ
దేహేన్ద్రియవిషయాణాం స్వార్థతామవగన్తుం
శక్నుమోఽవగత్యవసానప్రత్యయాపేక్షసిద్ధిదర్శనాత్ ॥ ౧౦౫ ॥

నను దేహస్యావగతౌ న కశ్చిత్ ప్రత్యక్షాదిప్రత్యయాన్తరమపేక్షతే ॥ ౧౦౬ ॥

బాఢం జాగ్రత్యేవం స్యాత్ । మృతిసుషుప్త్యోస్తు దేహస్యాపి
ప్రత్యక్షాదిప్రమాణాపేక్షయైవ సిద్ధిః । తథైవేన్ద్రియాణామ్ । బాహ్యా ఏవ హి
శబ్దాదయో దేహేన్ద్రియాకారపరిణతా ఇతి ప్రత్యక్షాదిప్రమాణాపేక్షయైవ (హి)
సిద్ధిః । సిద్ధిరితి చ ప్రమాణఫలమవగతిమవోచామ సా చావగతిః కూటస్థా
స్వయంసిద్ధాత్మజ్యోతిఃస్వరూపేతి చ ॥ ౧౦౭ ॥

అత్రాహ చోదకః — అవగతిః ప్రమాణానాం ఫలం కూటస్థనిత్యాత్మజ్యోతిస్వరూపేతి చ
విప్రతిషిద్ధమ్ । ఇత్యుక్తవన్తమాహ — న విప్రతిషిద్ధం । కథం తర్హి ।
కూటస్థనిత్యాపి సతీ ప్రత్యక్షాదిప్రత్యయాన్తే లక్ష్యతే తాదర్థ్యాత్ ।
ప్రత్యక్షాదిప్రత్యయస్యానిత్యత్వేఽనిత్యేవ భవ్తి । తేన ప్రమాణానాం
ఫలమిత్యుపచర్యతే ॥ ౧౦౮ ॥

యద్య్ ఏవం భగవన్ కూటస్థనిత్యావగతిరాత్మజ్యోతిఃస్వరూపైవ స్వయంసిద్ధా, ఆత్మని
ప్రమాణనిరపేక్షత్వాత్ తతోఽన్యదచేతనం సంహత్యకారిత్వాత్ పరార్థమ్ । యేన చ
సుఖ్హదుఃఖమోహప్రత్యయావగతిరూపేణ పారార్థ్యం తేనైవ
స్వరూపేణానాత్మనోఽస్తిత్వం నాన్యేన రూపాన్తరేణ అతో నాస్తిత్వమేవ పరమార్థతః ।
యథా హి లోకే రజ్జుసర్పమరీచ్యుదకాదీనాం తదవగతివ్యతిరేకేణాభావో యుక్తః ।
ఏవమేవ భగవనవగతేరాత్మజ్యోతిషో నైరన్తర్యభావాత్ కూటస్థనిత్యతా
అద్వైతభావశ్చ సర్వప్రత్యయభేదేష్వవ్యభిచారాత్ । ప్రత్యయభేదాస్త్వవగతిం
వ్యభిచరన్తి । యథా స్వప్నే నీలపీతాద్యాకారభేదరూపాః ప్రత్యయాస్త్వవగతిం
వ్యభిచరన్తి । యథా స్వప్నే నీలపీతాద్యాకారభేదరూపాః ప్రత్యయాస్తదవగతిం
వ్యభిచరన్తః పరమార్థతో న సన్తీత్యుచ్యన్తే, ఏవం జాగ్రత్యపి
నీలపీతాదిప్రత్యయభేదాస్తామేవావగతిం వ్యభిచరన్తోఽసత్యరూపా భవితూమర్హన్తి ।
తస్యాశ్చావగతేరన్యోఽవగన్తా నాస్తీతి న స్వేన స్వరూపేణ స్వయముపాదాతుం హాతుం
వా శక్యతే, అన్యస్య చాభావాత్ ॥ ౧౦౯ ॥

తథైవేతి । ఏషావిద్యా యన్నిమిత్తః సంసారో జాగ్రత్స్వప్నలక్షణః । తస్యా
అవిద్యాయా విద్యా నివర్తికా । ఇత్యేవం త్వమభయం ప్రాప్తోఽసి । నాన్తఃపరం
జాగ్రత్స్వప్నదుఃఖమనుభవిష్యసి సంసాఋఅదుఃఖాన్ ముక్తోఽసీతి ॥ ౧౧౦ ॥

ఓమితి ॥ ౧౧౧ ॥

ఇతి అవగతిప్రకరణమ్ ॥ ౨ ॥

ముముక్షూణాముపాత్తపుణ్యాపుణ్యక్షపణపరాణామపుర్వానుపచయార్తినాం
పరిసంఖ్యానమిదముచ్యతే । అవిద్యాహేతవో దోషా వాఞ్మనఃకాయప్రవృత్తిహేతవ్యః
ప్రవృత్తేశ్చేష్టానిష్టమిశ్రఫలాని కర్మాణ్యుపచీయన్త ఇతి తన్మోక్షార్థమ్ ॥

౧౧౨ ॥

తత్ర శబ్దస్పర్శరూపరసగన్ధానాం విషయాణాం శ్రోతాదిగ్రాహ్యత్వాత్ స్వాట్మని
పరేషు వా విజ్ఞానాభావః తేషామేవ పరిణతానాం యథా లోష్టాదీనామ్ ।
శ్రోత్రాదిద్వారైశ్చ జ్ఞాయన్తే । యేన చ జ్ఞాయన్తే స జ్ఞాతృత్వాదతజ్జాతీయః ।
తే హి శబ్దాదయోఽన్యోన్యసంసర్గిత్వాజ్ జన్మవృద్ధి(వి)
పరిణామాపక్షయనాశసంయోగవియోగావిర్భావతిరోభావవికారవికారిక్షేత్రబీజాద్యనేక్
అధర్మాణః సామాన్యేన చ సుఖదుఃఖాద్యనేకధర్మాణః । తద్విజ్ఞాతృత్వాదేవ
తద్విజ్ఞాతా సర్వశబ్దాదిధర్మవిలక్షణః ॥ ౧౧౩ ॥

తత్ర శబ్దాదిభిరుపలభ్యమానైః పీద్యమానో విద్వానేవం పరిసంచక్షీత ॥ ౧౧౪ ॥

శబ్దస్తు ధ్వనిసామాన్యమాత్రేణ విశేషధర్మైర్వా షడ్జాదిభిః ప్రియైః,
స్తుత్యాదిభిరిష్టైః, అనిష్టైశ్చాసత్యబీభత్సపరిభవాక్రోశాదిభిర్వచనైః మాం
దృక్స్వభావమసంసర్గిణమవిక్రియమచలమనిధనమభయమత్యన్తసూక్ష్మమవిషయ
ం గోచరీకృత్య స్ప్రష్టుం నైవార్హత్యసంసర్గిత్వాదేవ మమ । అత ఏవ న
శబ్దనిమిత్తా హానిర్వృద్ధిర్వా । అతో మాం కిం కరిష్యతి
స్తుతినిన్దాదిప్రియాప్రియత్వాదిలక్షణః శబ్దః । అవివేకినం హి శబ్దమాత్మత్వేన
గతం ప్రియః శబ్దో వర్ధయేదప్రియశ్చ క్షపయేతవివేకిత్వాత్ న తు మమ వివేకినో
వాలాగ్రమాత్రమపి కర్తుముత్సహత ఇతి । ఏవమేవ స్పర్శసామాన్యేన తద్విశేషైశ్చ
శితోష్ణమృదుకర్కశాదిజ్వరోదరశూలాదిలక్షణైశ్చాప్రియైః ప్రియైశ్చ
కైశ్చిచ్ఛరీరసమవాయిభిర్బాహ్యాగన్తుకనిమిత్తైశ్చ న మమ కాచిద్ విక్రియా
వృద్ధిహానిలక్షణా అస్పర్శత్వాత్ క్రియతే వ్యోమ్న ఇవ ముష్టిఘాతాదిభిః । తథా
రూపసామాన్యేన తద్విశేషైశ్చ ప్రియాప్రియైః స్త్రీవ్యఞ్జనాదిలక్షణైః అరూపత్వాన్
న మమ కాచిద్ ధానిర్వృద్ధిర్వా క్రియతే । తథా రససామాన్యేన తద్విశేషైశ్చ
(ప్రియాప్రియైః) మధురామ్లలవణకటుతిక్తకషాయైర్మూఢబుద్ధిభిః పరిగృహీతైః
అరసాత్మకస్య న మమ కాచిద్ ధానిర్వృద్ధిర్వా క్రియతే । తథా గన్ధసామాన్యేన
తద్విశేషైః ప్రియాప్రియైః పుష్పాద్యనులేపనాదిలక్షణైః అగన్ధాత్మకస్య న మమ
కాచిద్ ధానిర్వృద్ధిర్వా క్రియతే । oక़్ అశబ్దమస్పర్శమరూపమవ్యయం తథారసం
నిత్యమగన్ధవచ్ చ యత్cక़్ ఇతి శ్రుతేః ॥ ౧౧౫ ॥

కిం చ య ఏవ బాహ్యః శబ్దాదయస్తే శరీరాకారేణ సంస్థితాః తద్గ్రాహకైశ్చ
శ్రోత్రాద్యాకారైరన్తఃకరణద్వయతద్విషయాకారేణ చ, అన్యోన్యసంసర్గిత్వాత్
సంహతత్వాచ్ చ సర్వక్రియాసు । తత్రైవం సతి విదుషో మమ న కశ్చిచ్
ఛత్రుర్మిత్రముదాసీనో వాస్తి । తత్ర యది (కశ్చిన్) మిథ్యాజ్ఞానాభిమానేన
ప్రియమప్రియం వా ప్రయుయుఙ్క్షేత క్రియాఫలలక్షణమ్, తన్ మృషైవ
ప్రయుయుఙ్క్షతి సః । తస్యావిషయత్వాన్ మమ — oక़్ అవ్యక్తోఽయమచిన్త్యోఽయంcక़్
ఇతి స్మృతేః । తథా (సర్వేషాం) పఞ్చానామపి భూతానామవికార్యః అవిషయత్వాత్ ।
oక़్ అచ్ఛేద్యోఽయమదాహ్యోఽయంcక़్ ఇతి స్మృతేః । యాపి
శరీరేన్ద్రియసంస్థానమాత్రముపలక్ష్య మద్భక్తానాం విపరీతానాం చ
ప్రియాప్రియాదిప్రయుయుఙ్క్షా తజ్జా చ ధర్మాధర్మాదిప్రాప్తిః సా తేషామేవ న తు
మయ్యజరేఽమృతేఽభయే oక़్ నైనం కృతాకృతే తపతఃcక़్ oక़్ న కర్మణా
వర్ధతే నో కనీయాన్cక़్ oక़్ సబాహ్యాభ్యన్తరో హ్యజఃcక़్ oక़్ న లిప్యతే
లోకదుఃఖేన బాహ్యఃcక़్ ఇత్యాదిశ్రుతిస్మృతిభ్యః । అనాత్మవస్తునశ్చాసత్త్వాదితి
పరమో హేతుః । ఆత్మనశ్చాద్వయత్వవిషయాణి ద్వయస్యాసత్త్వాత్ యాని
సర్వాణ్యుపనిషద్వాక్యాని విస్తరశః సమీక్షితవ్యాని సమీక్షితవ్యానీతి ॥ ౧౧౬ ॥

ఇతి పరిసంఖ్యానప్రకరణమ్ ॥ ౩ ॥

ఇతి శ్రీమత్పరమహంసపరివ్రాజకాచార్యాశ్రీగోవిన్దభగవత్పాదపూజ్యశిష్యస్య
శ్రీశంకరభగవతః కృతిః సకలవేదోపనిషత్సారోపదేశసాహస్రీ సమాప్తా
॥ ఓం తత్సత్ ॥

– Chant Stotra in Other Languages -1000 Names of Upadesa Sahasri:
1000 Names of Upadesasahasri – Sahasranama Stotram in Sanskrit – English – Bengali – Gujarati – – Kannada – Malayalam – Odia – Telugu – Tamil