॥ Rishabha Gita from Bhagavata Purana Telugu Lyrics ॥
॥ ఋషభగీతా భాగవతమహాపురాణాంతర్గతం ॥ Rishabha Gita from Bhagavata Purana – (Bhagavatam Skandha 5, chapters 5-6)
స కదాచిదటమానో భగవానృషభో బ్రహ్మావర్తగతో
బ్రహ్మర్షిప్రవరసభాయాం ప్రజానాం నిశామయంతీనామాత్మజానవహితాత్మనః
ప్రశ్రయప్రణయభరసుయంత్రితానప్యుపశిక్షయన్నితి హోవాచ ॥ 5.4.19 ॥
ఋషభ ఉవాచ
నాయం దేహో దేహభాజాం నృలోకే కష్టాన్కామానర్హతే విడ్భుజాం యే ।
తపో దివ్యం పుత్రకా యేన సత్త్వం శుద్ధ్యేద్యస్మాద్బ్రహ్మసౌఖ్యం త్వనంతం ॥ 5.5.1 ॥
మహత్సేవాం ద్వారమాహుర్విముక్తేస్తమోద్వారం యోషితాం సంగిసంగం ।
మహాంతస్తే సమచిత్తాః ప్రశాంతా విమన్యవః సుహృదః సాధవో యే ॥ 5.5.2 ॥
యే వా మయీశే కృతసౌహృదార్థా జనేషు దేహంభరవార్తికేషు ।
గృహేషు జాయాత్మజరాతిమత్సు న ప్రీతియుక్తా యావదర్థాశ్చ లోకే ॥ 5.5.3 ॥
నూనం ప్రమత్తః కురుతే వికర్మ యదింద్రియప్రీతయ ఆపృణోతి ।
న సాధు మన్యే యత ఆత్మనోఽయమసన్నపి క్లేశద ఆస దేహః ॥ 5.5.4 ॥
పరాభవస్తావదబోధజాతో యావన్న జిజ్ఞాసత ఆత్మతత్త్వం ।
యావత్క్రియాస్తావదిదం మనో వై కర్మాత్మకం యేన శరీరబంధః ॥ 5.5.5 ॥
ఏవం మనః కర్మవశం ప్రయుంక్తే అవిద్యయాఽఽత్మన్యుపధీయమానే ।
ప్రీతిర్న యావన్మయి వాసుదేవే న ముచ్యతే దేహయోగేన తావత్ ॥ 5.5.6 ॥
యదా న పశ్యత్యయథా గుణేహాం స్వార్థే ప్రమత్తః సహసా విపశ్చిత్ ।
గతస్మృతిర్విందతి తత్ర తాపానాసాద్య మైథున్యమగారమజ్ఞః ॥ 5.5.7 ॥
పుంసః స్త్రియా మిథునీభావమేతం తయోర్మిథో హృదయగ్రంథిమాహుః ।
అతో గృహక్షేత్రసుతాప్తవిత్తైర్జనస్య మోహోఽయమహం మమేతి ॥ 5.5.8 ॥
యదా మనోహృదయగ్రంథిరస్య కర్మానుబద్ధో దృఢ ఆశ్లథేత ।
తదా జనః సంపరివర్తతేఽస్మాన్ముక్తః పరం యాత్యతిహాయ హేతుం ॥ 5.5.9 ॥
హంసే గురౌ మయి భక్త్యానువృత్యా వితృష్ణయా ద్వంద్వతితిక్షయా చ ।
సర్వత్ర జంతోర్వ్యసనావగత్యా జిజ్ఞాసయా తపసేహానివృత్త్యా ॥ 5.5.10 ॥
మత్కర్మభిర్మత్కథయా చ నిత్యం మద్దేవసంగాద్గుణకీర్తనాన్మే ।
నిర్వైరసామ్యోపశమేన పుత్రా జిహాసయా దేహగేహాత్మబుద్ధేః ॥ 5.5.11 ॥
అధ్యాత్మయోగేన వివిక్తసేవయా ప్రాణేంద్రియాత్మభిజయేన సధ్ర్యక్ ।
సచ్ఛ్రద్ధయా బ్రహ్మచర్యేణ శశ్వదసంప్రమాదేన యమేన వాచాం ॥ 5.5.12 ॥
సర్వత్ర మద్భావవిచక్షణేన జ్ఞానేన విజ్ఞానవిరాజితేన ।
యోగేన ధృత్యుద్యమసత్త్వయుక్తో లింగం వ్యపోహేత్కుశలోఽహమాఖ్యం ॥ 5.5.13 ॥
కర్మాశయం హృదయగ్రంథిబంధమవిద్యయాఽఽసాదితమప్రమత్తః ।
అనేన యోగేన యథోపదేశం సమ్యగ్వ్యపోహ్యోపరమేత యోగాత్ ॥ 5.5.14 ॥
పుత్రాంశ్చ శిష్యాంశ్చ నృపో గురుర్వా మల్లోకకామో మదనుగ్రహార్థః ।
ఇత్థం విమన్యురనుశిష్యాదతజ్జ్ఞాన్న యోజయేత్కర్మసు కర్మమూఢాన్ ।
కం యోజయన్మనుజోఽర్థం లభేత నిపాతయన్నష్టదృశం హి గర్తే ॥ 5.5.15 ॥
లోకః స్వయం శ్రేయసి నష్టదృష్టిర్యోఽర్థాన్సమీహేత నికామకామః ।
అన్యోన్యవైరః సుఖలేశహేతోరనంతదుఃఖం చ న వేద మూఢః ॥ 5.5.16 ॥
కస్తం స్వయం తదభిజ్ఞో విపశ్చిదవిద్యాయామంతరే వర్తమానం ।
దృష్ట్వా పునస్తం సఘృణః కుబుద్ధిం ప్రయోజయేదుత్పథగం యథాంధం ॥ 5.5.17 ॥
గురుర్న స స్యాత్స్వజనో న స స్యాత్పితా న స స్యాజ్జననీ న సా స్యాత్ ।
దైవం న తత్స్యాన్న పతిశ్చ స స్యాన్న మోచయేద్యః సముపేతమృత్యుం ॥ 5.5.18 ॥
ఇదం శరీరం మమ దుర్విభావ్యం సత్త్వం హి మే హృదయం యత్ర ధర్మః ।
పృష్ఠే కృతో మే యదధర్మ ఆరాదతో హి మామృషభం ప్రాహురార్యాః ॥ 5.5.19 ॥
తస్మాద్భవంతో హృదయేన జాతాః సర్వే మహీయాంసమముం సనాభం ।
అక్లిష్టబుద్ధ్యా భరతం భజధ్వం శుశ్రూషణం తద్భరణం ప్రజానాం ॥ 5.5.20 ॥
భూతేషు వీరుద్భ్య ఉదుత్తమా యే సరీసృపాస్తేషు సబోధనిష్ఠాః ।
తతో మనుష్యాః ప్రమథాస్తతోఽపి గంధర్వసిద్ధా విబుధానుగా యే ॥ 5.5.21 ॥
దేవాసురేభ్యో మఘవత్ప్రధానా దక్షాదయో బ్రహ్మసుతాస్తు తేషాం ।
భవః పరః సోఽథ విరించవీర్యః స మత్పరోఽహం ద్విజదేవదేవః ॥
5.5.22 ॥ var విరంచ
న బ్రాహ్మణైస్తులయే భూతమన్యత్పశ్యామి విప్రాః కిమతః పరం తు ।
యస్మిన్నృభిః ప్రహుతం శ్రద్ధయాహమశ్నామి కామం న తథాగ్నిహోత్రే ॥ 5.5.23 ॥
ధృతా తనూరుశతీ మే పురాణీ యేనేహ సత్త్వం పరమం పవిత్రం ।
శమో దమః సత్యమనుగ్రహశ్చ తపస్తితిక్షానుభవశ్చ యత్ర ॥ 5.5.24 ॥
మత్తోఽప్యనంతాత్పరతః పరస్మాత్స్వర్గాపవర్గాధిపతేర్న కించిత్ ।
యేషాం కిము స్యాదితరేణ తేషామకించనానాం మయి భక్తిభాజాం ॥ 5.5.25 ॥
సర్వాణి మద్ధిష్ణ్యతయా భవద్భిశ్చరాణి భూతాని సుతా ధ్రువాణి ।
సంభావితవ్యాని పదే పదే వో వివిక్తదృగ్భిస్తదు హార్హణం మే ॥ 5.5.26 ॥
మనోవచోదృక్కరణేహితస్య సాక్షాత్కృతం మే పరిబర్హణం హి ।
వినా పుమాన్యేన మహావిమోహాత్కృతాంతపాశాన్న విమోక్తుమీశేత్ ॥ 5.5.27 ॥
శ్రీశుక ఉవాచ
ఏవమనుశాస్యాత్మజాన్స్వయమనుశిష్టానపి లోకానుశాసనార్థం
మహానుభావః పరమ సుహృద్భగవానృషభాపదేశ
ఉపశమశీలానాముపరతకర్మణాం మహామునీనాం భక్తిజ్ఞానవైరాగ్యలక్షణం
పారమహంస్యధర్మముపశిక్షమాణః స్వతనయశతజ్యేష్ఠం
పరమభాగవతం భగవజ్జనపరాయణం భరతం ధరణిపాలనాయాభిషిచ్య
స్వయం భవన ఏవోర్వరితశరీరమాత్రపరిగ్రహ ఉన్మత్త
ఇవ గగనపరిధానః ప్రకీర్ణకేశ ఆత్మన్యారోపితాహవనీయో
బ్రహ్మావర్తాత్ప్రవవ్రాజ ॥ 5.5.28 ॥
జడాంధమూకబధిరపిశాచోన్మాదకవదవధూతవేషోఽభిభాష్యమాణోఽపి
జనానాం గృహీతమౌనవ్రతస్తూష్ణీం బభూవ ॥ 5.5.29 ॥
తత్ర తత్ర పురగ్రామాకరఖేటవాటఖర్వటశిబిరవ్రజఘోషసార్థగిరి-
వనాశ్రమాదిష్వనుపథమవనిచరాపసదైః
పరిభూయమానో మక్షికాభిరివ వనగజస్తర్జన
తాడనావమేహనష్ఠీవనగ్రావశకృద్రజఃప్రక్షేప-
పూతివాతదురుక్తైస్తదవిగణయన్నేవాసత్సంస్థాన
ఏతస్మిందేహోపలక్షణే సదపదేశ ఉభయానుభవస్వరూపేణ
స్వమహిమావస్థానేనాసమారోపితాహం మమాభిమానత్వాదవిఖండితమనః
పృథివీమేకచరః పరిబభ్రామ ॥ 5.5.30 ॥
అతిసుకుమారకరచరణోరఃస్థలవిపులబాహ్వంసగలవదనాద్యవయవవిన్యాసః
ప్రకృతి సుందరస్వభావహాససుముఖో
నవనలినదలాయమానశిశిరతారారుణాయతనయనరుచిరః
సదృశసుభగకపోలకర్ణకంఠనాసో విగూఢస్మితవదనమహోత్సవేన
పురవనితానాం మనసి కుసుమశరాసనముపదధానః
పరాగవలంబమానకుటిలజటిలకపిశకేశభూరిభారోఽవధూతమలిననిజ-
శరీరేణ గ్రహగృహీత ఇవాదృశ్యత ॥ 5.5.31 ॥
యర్హి వావ స భగవాన్లోకమిమం యోగస్యాద్ధా
ప్రతీపమివాచక్షాణస్తత్ప్రతిక్రియాకర్మ బీభత్సితమితి
వ్రతమాజగరమాస్థితః శయాన ఏవాశ్నాతి పిబతి ఖాదత్యవమేహతి హదతి
స్మ చేష్టమాన ఉచ్చరిత ఆదిగ్ధోద్దేశః ॥ 5.5.32 ॥
తస్య హ యః పురీషసురభిసౌగంధ్యవాయుస్తం దేశం దశయోజనం
సమంతాత్సురభిం చకార ॥ 5.5.33 ॥
ఏవం గోమృగకాకచర్యయా వ్రజంస్తిష్ఠన్నాసీనః శయానః
కాకమృగగోచరితః పిబతి ఖాదత్యవమేహతి స్మ ॥ 5.5.34 ॥
ఇతి నానాయోగచర్యాచరణో
భగవాన్కైవల్యపతిరృషభోఽవిరతపరమమహానందానుభవ
ఆత్మని సర్వేషాం భూతానామాత్మభూతే భగవతి వాసుదేవ
ఆత్మనోఽవ్యవధానానంతరోదరభావేన సిద్ధసమస్తార్థపరిపూర్ణో
యోగైశ్వర్యాణి వైహాయసమనోజవాంతర్ధానపరకాయప్రవేశదూరగ్రహణాదీని
యదృచ్ఛయోపగతాని నాంజసా నృప హృదయేనాభ్యనందత్ ॥ 5.5.35 ॥
ఇతి శ్రీమద్భాగవతే మహాపురాణే పారమహంస్యాం సంహితాయాం పంచమస్కంధే
ఋషభదేవతానుచరితే పంచమోఽధ్యాయః ॥5.5 ॥
రాజోవాచ
న నూనం భగవ ఆత్మారామాణాం
యోగసమీరితజ్ఞానావభర్జితకర్మబీజానామైశ్వర్యాణి పునః క్లేశదాని
భవితుమర్హంతి యదృచ్ఛయోపగతాని ॥ 5.6.1 ॥
ఋషిరువాచ
సత్యముక్తం కింత్విహ వా ఏకే న మనసోఽద్ధా విశ్రంభమనవస్థానస్య
శఠకిరాత ఇవ సంగచ్ఛంతే ॥ 5.6.2 ॥
తథా చోక్తం
న కుర్యాత్కర్హిచిత్సఖ్యం మనసి హ్యనవస్థితే ।
యద్విశ్రంభాచ్చిరాచ్చీర్ణం చస్కంద తప ఐశ్వరం ॥ 5.6.3 ॥
నిత్యం దదాతి కామస్య చ్ఛిద్రం తమను యేఽరయః ।
యోగినః కృతమైత్రస్య పత్యుర్జాయేవ పుంశ్చలీ ॥ 5.6.4 ॥
కామో మన్యుర్మదో లోభః శోకమోహభయాదయః ।
కర్మబంధశ్చ యన్మూలః స్వీకుర్యాత్కో ను తద్బుధః ॥ 5.6.5 ॥
అథైవమఖిలలోకపాలలలామోఽపి
విలక్షణైర్జడవదవధూతవేషభాషాచరితైరవిలక్షిత-
భగవత్ప్రభావో యోగినాం సాంపరాయవిధిమనుశిక్షయన్స్వకలేవరం
జిహాసురాత్మన్యాత్మానమసంవ్యవహితమనర్థాంతరభావేనాన్వీక్షమాణ
ఉపరతానువృత్తిరుపరరామ ॥ 5.6.6 ॥
తస్య హ వా ఏవం ముక్తలింగస్య భగవత ఋషభస్య
యోగమాయావాసనయా దేహ ఇమాం జగతీమభిమానాభాసేన సంక్రమమాణః
కోంకవేంకకుటకాందక్షిణ కర్ణాటకాందేశాన్యదృచ్ఛయోపగతః
కుటకాచలోపవన ఆస్యకృతాశ్మకవల ఉన్మాద ఇవ ముక్తమూర్ధజోఽసంవీత
ఏవ విచచార ॥ 5.6.7 ॥
అథ సమీరవేగవిభూతవేణువికర్షణజాతోగ్రదావానలస్తద్వనమాలేలిహానః
సహ తేన దదాహ ॥ 5.6.8 ॥
యస్య కిలానుచరితముపాకర్ణ్య కోంకవేంకకుటకానాం
రాజార్హన్నామోపశిక్ష్య కలావధర్మ ఉత్కృష్యమాణే భవితవ్యేన
విమోహితః స్వధర్మపథమకుతోభయమపహాయ కుపథపాఖండమసమంజసం
నిజమనీషయా మందః సంప్రవర్తయిష్యతే ॥ 5.6.9 ॥
యేన హ వావ కలౌ మనుజాపసదా దేవమాయామోహితాః
స్వవిధినియోగశౌచచారిత్రవిహీనా దేవహేలనాన్యపవ్రతాని
నిజనిజేచ్ఛయా గృహ్ణానా అస్నానానాచమనాశౌచకేశోల్లుంచనాదీని
కలినాధర్మబహులేనోపహతధియో బ్రహ్మబ్రాహ్మణయజ్ఞపురుషలోకవిదూషకాః
ప్రాయేణ భవిష్యంతి ॥ 5.6.10 ॥
తే చ హ్యర్వాక్తనయా నిజలోకయాత్రయాంధపరంపరయాఽఽశ్వస్తాస్తమస్యంధే
స్వయమేవ ప్రపతిష్యంతి ॥ 5.6.11 ॥
అయమవతారో రజసోపప్లుతకైవల్యోపశిక్షణార్థః ॥ 5.6.12 ॥
తస్యానుగుణాన్ శ్లోకాన్గాయంతి
అహో భువః సప్తసముద్రవత్యా ద్వీపేషు వర్షేష్వధిపుణ్యమేతత్ ।
గాయంతి యత్రత్యజనా మురారేః కర్మాణి భద్రాణ్యవతారవంతి ॥ 5.6.13 ॥
అహో ను వంశో యశసావదాతః ప్రైయవ్రతో యత్ర పుమాన్పురాణః ।
కృతావతారః పురుషః స ఆద్యశ్చచార ధర్మం యదకర్మహేతుం ॥ 5.6.14 ॥
కో న్వస్య కాష్ఠామపరోఽనుగచ్ఛేన్మనోరథేనాప్యభవస్య యోగీ ।
యో యోగమాయాః స్పృహయత్యుదస్తా హ్యసత్తయా యేన కృతప్రయత్నాః ॥ 5.6.15 ॥
ఇతి హ స్మ సకలవేదలోకదేవబ్రాహ్మణగవాం
పరమగురోర్భగవత ఋషభాఖ్యస్య విశుద్ధాచరితమీరితం
పుంసాం సమస్తదుశ్చరితాభిహరణం పరమమహా-
మంగలాయనమిదమనుశ్రద్ధయోపచితయానుశృణోత్యాశ్రావయతి వావహితో
భగవతి తస్మిన్వాసుదేవ ఏకాంతతో భక్తిరనయోరపి సమనువర్తతే ॥ 5.6.16 ॥
యస్యామేవ కవయ ఆత్మానమవిరతం
వివిధవృజినసంసారపరితాపోపతప్యమానమనుసవనం స్నాపయంతస్తయైవ
పరయా నిర్వృత్యా హ్యపవర్గమాత్యంతికం పరమపురుషార్థమపి స్వయమాసాదితం
నో ఏవాద్రియంతే భగవదీయత్వేనైవ పరిసమాప్తసర్వార్థాః ॥ 5.6.17 ॥
రాజన్పతిర్గురురలం భవతాం యదూనాం
దైవం ప్రియః కులపతిః క్వ చ కింకరో వః ।
అస్త్వేవమంగ భగవాన్భజతాం ముకుందో
ముక్తిం దదాతి కర్హిచిత్స్మ న భక్తియోగం ॥ 5.6.18 ॥
నిత్యానుభూతనిజలాభనివృత్తతృష్ణః
శ్రేయస్యతద్రచనయా చిరసుప్తబుద్ధేః ।
లోకస్య యః కరుణయాభయమాత్మలోకం
ఆఖ్యాన్నమో భగవతే ఋషభాయ తస్మై ॥ 5.6.19 ॥
ఇతి శ్రీమద్భాగవతే మహాపురాణే పారమహంస్యాం సంహితాయాం పంచమస్కంధే
ఋషభదేవతానుచరితే షష్ఠోఽధ్యాయః ॥5.6 ॥
– Chant Stotra in Other Languages –
Rishabha Gita in Sanskrit – English – Bengali – Gujarati – Kannada – Malayalam – Odia – Telugu – Tamil