॥ Putra Geetaa Gujarati Lyrics ॥
॥ પુત્રગીતા ॥
ભીષ્મેણ યુધિષ્ઠિરમ્પ્રતિ કાલસ્ય દ્રુતતરપાતિતય સદ્યઃ સાધનસ્ય
સમ્પાદનીયત્વે પ્રમાણતયા પિતૃપુત્રસંવાદાનુવાદઃ ॥ ૧ ॥
યુધિષ્ઠિર ઉવાચ । ૦
અતિક્રામતિ કાલેઽસ્મિન્સર્વભૂતક્ષયાવહે ।
કિં શ્રેયઃ પ્રતિપદ્યેત તન્મે બ્રૂહિ પિતામહ ॥ ૧ ॥
ભીષ્મ ઉવાચ । ૨
અત્રાપ્યુદાહરન્તીમમિતિહાસં પુરાતનમ્ ।
પિતુઃ પુત્રેણ સંવાદં તં નિબોધ યુધિષ્ઠિર ॥ ૨ ॥
દ્વિજાતેઃ કસ્યચિત્પાર્થ સ્વાધ્યાયનિરતસ્ય વૈ ।
બભૂવ પુત્રો મેધાવી મેધાવીનામ નામતઃ ॥ ૩ ॥
સોઽબ્રવીત્પિતરં પુત્રઃ સ્વાધ્યાયકરણે રતમ્ ।
મોક્ષધર્માર્થકુશલો લોકતન્ત્રવિચક્ષણઃ ॥ ૪ ॥
પુત્ર ઉવાચ । ૫
ધીરઃ કિંસ્વિત્તાત કુર્યાત્પ્રજાનન્
ક્ષિપ્રં હ્યાયુર્ભ્રશ્યતે માનવાનામ્ ।
પિતસ્તદાચક્ષ્વ યથાર્થયોગં
મમાનુપૂર્વ્યા યેન ધર્મં ચરેયમ્ ॥ ૫ ॥
પિતોવાચ. ૬
વેદાનધીત્ય બ્રહ્મચર્યેણ પુત્ર
પુત્રાનિચ્છેત્પાવનાર્થં પિતૃણામ્ ।
અગ્નીનાધાય વિધિવચ્ચેષ્ટયજ્ઞો
વનં પ્રવિશ્યાથ મુનિર્બુભૂષેત્ ॥ ૬ ॥
પુત્ર ઉવાચ । ૭
એવમભ્યાહતે લોકે સમન્તાત્પરિવારિતે ।
અમોઘાસુ પતન્તીષુ કિં ધીર ઇવ ભાષસે ॥ ૭ ॥
પિતોવાચ. ૮
કથમભ્યાહતો લોકઃ કેન વા પરિવારિતઃ ।
અમોઘાઃ કાઃ પતન્તીહ કિન્નુ ભીષયસીવ મામ્ ॥ ૮ ॥
પુત્ર ઉવાચ । ૯
મૃત્યુનાભ્યાહતો લોકો જરયા પરિવારિતઃ ।
અહોરાત્રાઃ પતન્ત્યેતે નનુ કસ્માન્ન બુધ્યસે ।
અમોઘા રાત્રયશ્ચાપિ નિત્યમાયાન્તિ યાન્તિ ચ ॥ ૯ ॥
પિતોવાચ. ૧૦
યથાઽહમેતજ્જાનામિ ન મૃત્યુસ્તિષ્ઠતીતિ હ ।
સોઽહં કથં પ્રતીક્ષિષ્યે જાલેનેવાવૃતશ્ચરન્ ॥ ૧૦ ॥
પુત્ર ઉવાચ । ૧૧
રાત્ર્યાંરાત્ર્યાં વ્યતીતાયામાયુરલ્પતરં યદા ।
તદૈવ બન્ધ્યં દિવસમિતિ વિન્દ્યાદ્વિચક્ષણઃ ॥ ૧૧ ॥
ગાધોદકે મત્સ્ય ઇવ સુખં વિન્દેત કસ્તદા ।
અનવાપ્તેષુ કામેષુ મૃત્યુરભ્યોતિ માનવમ્ ॥ ૧૨ ॥
પુષ્પાણીવ વિચિન્વન્તમન્યત્ર ગતમાનસમ્ ।
વૃકીવોરણમાસાદ્ય મૃત્યુરાદાય ગચ્છતિ ॥ ૧૩ ॥
અદ્યૈવ કુરુ યચ્છ્રેયો મા ત્વાં કાલોઽત્યગાદયમ્ ।
અકૃતેષ્વેવ કાર્યેષુ મૃત્યુર્વૈ સમ્પ્રકર્ષતિ ॥ ૧૪ ॥
શ્વઃ કાર્યમદ્ય કુર્વીત પૂર્વાહ્ણે ચાપરાહ્ણિકમ્ ।
નહિ પ્રતીક્ષતે મૃત્યુઃ કૃતમસ્ય ન વા કૃતમ્ ॥ ૧૫ ॥
કો હિ જાનાતિ કસ્યાદ્ય મૃત્યુકાલો ભવિષ્યતિ ।
યુવૈવ ધર્મશીલઃ સ્યાદનિત્યં ખલુ જીવિતમ્ ।
કૃતે ધર્મે ભવેત્કીર્તિરિહ પ્રેત્ય ચ વૈ સુખમ્ ॥ ૧૬ ॥
મોહેન હિ સમાવિષ્ટઃ પુત્રદારાર્થમુદ્યતઃ ।
કૃત્વા કાર્યમકાર્યં વા પુષ્ટિમેષાં પ્રયચ્છતિ ॥ ૧૭ ॥
તં પુત્રપશુસમ્પન્નં વ્યાસક્તમનસં નરમ્ ।
સુપ્તં વ્યાઘ્રો મૃગમિવ મૃત્યુરાદાય ગચ્છતિ ॥ ૧૮ ॥
સઞ્ચિન્વાનકમેવૈનં કામાનામવિતૃપ્તકમ્ ।
વ્યાઘ્રઃ પશુમિવાદાય મૃત્યુરાદાય ગચ્છતિ ॥ ૧૯ ॥
ઇદં કૃતમિદં કાર્યમિદમન્યત્કૃતાકૃતમ્ ।
એવમીહાસુખાસક્તં કૃતાન્તઃ કુરુતે વશે ॥ ૨૦ ॥
કૃતાનાં ફલમપ્રાપ્તં કર્મણાં કર્મસંજ્ઞિતમ્ ।
ક્ષેત્રાપણગૃહાસક્તં મૃત્યુરાદાય ગચ્છતિ ॥ ૨૧ ॥
દુર્બલં બલવન્તં ચ શૂરં ભીરું જડં કવિમ્ ।
અપ્રાપ્તં સર્વકામાર્થાન્મૃત્યુરાદાય ગચ્છતિ ॥ ૨૨ ॥
નૃત્યુર્જરા ચ વ્યાધિશ્ચ દુઃખં ચાનેકકારણમ્ ।
અનુષક્તં યદા દેહે કિં સ્વસ્થ ઇવ તિષ્ઠસિ ॥ ૨૩ ॥
જાતમેવાન્તકોઽન્તાય જરા ચાન્વેતિ દેહિનમ્ ।
અનુષક્તા દ્વયેનૈતે ભાવાઃ સ્થાવરજઙ્ગમાઃ ॥ ૨૪ ॥
અત્યોર્વા મુખમેતદ્વૈ યા ગ્રામે વસતો રતિઃ ।
વાનામેષ વૈ ગોષ્ઠો યદરણ્યમિતિ શ્રુતિઃ ॥ ૨૫
તેબન્ધની રજ્જુરેષા યા ગ્રામે વસતો રવિ ।
છેત્ત્વેતા સુકૃતો યાન્તિ નૈનાં છિન્દન્તિ દુષ્કૃતઃ ॥ ૨૬ ॥
હિંસયતિ યો જન્તૂન્મનોવાક્કાયહેતુભિઃ ।
જીવિતાર્થાપનયનૈઃ પ્રાણિભિર્ન સ હિંસ્યતે ॥ ૨૭ ॥
ન મૃત્યુસેનામાયાન્તીં જાતુ કશ્ચિત્પ્રબાધતે ।
ઋતે સત્યમસત્ત્યાજ્યં સત્યે હ્યમૃતમાશ્રિતમ્ ॥ ૨૮ ॥
તસ્માત્સત્યવ્રતાચારઃ સત્યયોગપરાયણઃ ।
સત્યાગમઃ સદા દાન્તઃ સત્યેનૈવાન્તકં જયેત્ ॥ ૨૯ ॥
અમૃતં ચૈવ મૃત્યુશ્ચ દ્વયં દેહે પ્રતિષ્ઠિતમ્ ।
મૃત્યુરાપદ્યતે મોહાત્સત્યેનાપદ્યતેઽમૃતમ્ ॥ ૩૦ ॥
સોઽહં હ્યહિંસ્રઃ સત્યાર્થી કામક્રોધબહિષ્કૃતઃ ।
સમદુઃખસુખઃ ક્ષેમી મૃત્યુંહાસ્યામ્યમર્ત્યવત્ ॥ ૩૧ ॥
શાન્તિયજ્ઞરતો દાન્તો બ્રહ્મયજ્ઞે સ્થિતો મુનિઃ ।
વાઙ્ભનઃ કર્મયજ્ઞશ્ચ ભવિષ્યામ્યુદગાયને ॥ ૩૨ ॥
પશુયજ્ઞૈઃ કથં હિંસ્રૈર્માદૃશો ચષ્ટુમર્હતિ ।
અન્તવદ્ભિરિવ પ્રાજ્ઞઃ ક્ષેત્રયજ્ઞૈઃ પિશાચવત્ ॥ ૩૩ ॥
યસ્ય વાઙ્ભનસી સ્યાતાં સમ્યક્પ્રણિહિતે સદા ।
તપસ્ત્યાગશ્ચ સત્યં ચ સ વૈ સર્વમવાપ્નુયાત્ ॥ ૩૪ ॥
નાસ્તિ વિદ્યાસમં ચક્ષુર્નાસ્તિ સત્યસમં તપઃ ।
નાસ્તિ રાગસમન્દુઃખં નાસ્તિ ત્યાગસમં સુખમ્ ॥ ૩૫ ॥
આત્મન્યેવાત્મના જાત આત્મનિષ્ઠોઽપ્રજોપિ વા ।
આત્મન્યેવ ભવિષ્યામિ ન માં તારયતિ પ્રજા ॥ ૩૬ ॥
નૈતાદૃશં બ્રાહ્મણસ્યાસ્તિ વિત્તં
યથૈકતા સમતા સત્યતા ચ ।
શીલં સ્થિતિર્દણ્ડનિધાનમાર્જવં
તતસ્તતશ્ચોપરભઃ ક્રિયાભ્યઃ ॥ ૩૭ ॥
કિં તે ધનૈર્બાન્ધવૈર્વાપિ કિં તે
કિં તે દારૈર્બ્રાહ્મણ યો મરિષ્યસિ ।
આત્માનમન્વિચ્છ ગુહાં પ્રવિષ્ટં
પિતામહાસ્તે ક્વ ગતાઃ પિતા ચ ॥ ૩૮ ॥
ભીષ્મ ઉવાચ । ૩૯
પુત્રસ્યૈતદ્વચઃ શ્રુત્વા યથાઽકાર્ષીત્પિતા નૃપ ।
તથા ત્વમપિ વર્તસ્વ સત્યધર્મપરાયણઃ ॥ ૩૯ ॥
ઇતિ શ્રીમન્મહાભારતે શાન્તિપર્વણિ મોક્ષધર્મપર્વણિ
ચતુઃસપ્તત્યધિકશતતમોઽધ્યાયઃ ॥ ૧૭૪ ॥
Mahabharata – Shanti Parva – Chapter Footnotes
૪ મોક્ષધર્માણામર્થેષુ કુશલઃ ॥
૫ યથાર્થયોગં ફલસમ્બન્ધમનતિક્રમ્ય તાત
કુર્યાચ્છુભાર્થી ઇતિ ડ.થ.પાઠઃ । તાત કુર્યાત્પ્રજાસુ ઇતિ ટ. પાઠઃ ॥
૭ અમોધાસ્વાયુર્હરણેન સફલાસુ રાત્રિષુ ॥
૧૧ વન્ધ્યં નિષ્ફલમ્ ॥
૧૨ યદા મૃત્યુરભ્યેતિ તદા કઃ સુખં વિન્દેતેતિ સમ્બન્ધઃ ॥
૧૩ પુષ્પાણિ કામ્યકર્મફલાનિ મેષીણામાર્તવાનિ વા । આર્તવં વિના
પશૂનાં સ્ત્રીસઙ્ગે પ્રવૃત્ત્યદર્શનાત્. વિચિન્વન્તં શાસ્ત્રદૃષ્ટ્યા
આઘ્રાણેન ચ. ઉરણં મેષમ્ ॥
૧૭ એષાં પુત્રાદીનામ્ ॥
૧૯ સઞ્ચિન્વાનકં કુત્સિતં સઞ્ચિન્વાનં સઙ્ગ્રહીતારમ્ ॥
૨૦ કાર્યં કર્તુમિષ્ટમ્ । કૃતાકૃતમર્ધકૃતમ્ ॥
ઈહા તૃષ્ણા ॥
૨૧ કર્મસંજ્ઞિતં વણિગિત્યાદિ કર્માનુરૂપસંજ્ઞાવન્તમ્ ॥
૨૪ દ્વયેનાન્તકજરાખ્યેન ॥
૨૫ ગ્રામે ખ્યાદિસઙ્ઘે રતિરાસક્તિરેવ મૃત્યોર્મુખં
ન તુ વાસમાત્રમ્ । ગોષ્ઠમિવ ગોષ્ઠં વાસસ્થાનામ્. અરણ્યં
વિવિક્તદેશઃ. ગૃહં ત્યક્ત્વૈકાન્તે ધ્યાનપરો ભવેદિત્યર્થઃ ॥
૨૬ યાન્તિ મુક્તિમિતિ શેષઃ ॥
૨૭ ન હિંસયતિ હિંસાં ન કારયતિ ન કરોતિ ચેત્યર્થઃ । હેતુઃ
શ્રાદ્ધાદિનિમિત્તં તૈઃ જીવિતમર્થાંશ્ચાપનયન્તિ તૈર્હિસ્નસ્તેનાદિભિઃ
॥
૨૮ મૃત્યુસેનાં જરાવ્યાધિરૂપાં સત્યે બ્રહ્મજ્ઞાને અમૃતં
કૈવલ્યમ્ ॥
૨૯ સત્યવ્રતાચારઃ સત્યં બ્રહ્મજ્ઞાને તદર્થં વ્રતં
વેદાન્તશ્રવણાદિ તદાચારસ્તદનુષ્ઠાતા । સત્યયોગપરાયણઃ
બ્રહ્મધ્યાનપરાયણઃ. સત્યઃ પ્રમાણભૂત આગમો ગુરુવે દવાક્યં યસ્ય
સ સત્યાગમઃ શ્રદ્ધાવાન્ ॥
૩૨ શાન્તિયજ્ઞ ઇન્દ્રિયનિગ્રહઃ । બ્રહ્મયજ્ઞો
નિત્યમુપનિષદર્થચિન્તનમ્. વાગ્યજ્ઞઃ જપઃ. મનોયજ્ઞઃ
ધ્યાનં. કર્મયજ્ઞઃ સ્રાનશૌચગુરુશુશ્રૂષાદ્યાવશ્યક
ધર્માનુષ્ઠાનમ્. ઉદગાયને દેવયાનપથનિમિત્તમ્. દૈર્ઘ્યમાર્ષમ્ ॥
૩૩ અન્તવદ્ભિરનિત્યફલૈઃ । ક્ષેત્રયજ્ઞૈઃ શરીરનાશનૈઃ ॥
૩૬ આત્મનિ પરમાત્મનિ પ્રલયે સ્થિત ઇતિ શેષઃ । આત્મના
સૃષ્ટિકાલે જાતઃ ॥
૩૭ એકતા એકપ્રકારતા શીલં શ્લાઘનીયં વૃત્તમ્
. દણ્ડનિધાનં વાઙ્ભનઃ કાયૌર્હિસાત્યાગઃ ॥
– Chant Stotra in Other Languages –
Putra Gita in Sanskrit – English – Bengali – Gujarati – Kannada – Malayalam – Odia – Telugu – Tamil