॥ Bhartrihari’s Vijnanashataka Odia Lyrics ॥
ଵିଜ୍ଞାନଶତକଂ ଭର୍ତୃହରିକୃତ
ଵିଗଲଦମଲଦାନଶ୍ରେଣିସୌରଭ୍ୟଲୋଭୋ-
ପଗତମଧୁପମାଲାଵ୍ୟାକୁଲାକାଶଦେଶଃ ।
ଅଵତୁ ଜଗଦଶେଷଂ ଶଶ୍ଵଦୁଗ୍ରାତ୍ମଦର୍ୟ୍ୟୋ ?
ଵିପୁଲପରିଘଦନ୍ତୋଦ୍ଦଣ୍ଡଶୁଣ୍ଡୋ ଗଣେଶଃ ॥ ୧ ॥
ୟତ୍ସତ୍ତୟା ଶୁଚି ଵିଭାତି ୟଦାତ୍ମଭାସା
ପ୍ରଦ୍ୟୋତିତଂ ଜଗଦଶେଷମପାସ୍ତଦୋଷମ୍ ।
ତଦ୍ବ୍ରହ୍ମ ନିଷ୍କଲମସଙ୍ଗମପାରସୌଖ୍ୟଂ
ପ୍ରତ୍ୟଗ୍ଭଜେ ପରମମଙ୍ଗଲମଦ୍ଵିତୀୟମ୍ ॥ ୨ ॥
ମାତା ମୃତା ଜନୟିତାପି ଜଗାମ ଶୀଘ୍ରଂ
ଲୋକାନ୍ତରଂ ତଵ କଲତ୍ରସୁତାଦୟୋଽପି ।
ଭ୍ରାତସ୍ତଥାପି ନ ଜହାସି ମୃଷାଭିମାନଂ
ଦୁଃଖାତ୍ମକେ ଵପୁଷି ମୂତ୍ରକୁଦର୍ପକୂପେ ॥ ୩ ॥
ବ୍ରହ୍ମାମୃତଂ ଭଜ ସଦା ସହଜପ୍ରକାଶଂ
ସର୍ଵାନ୍ତରଂ ନିରଵଧି ପ୍ରଥିତପ୍ରଭାଵମ୍ ।
ୟଦ୍ୟସ୍ତି ତେ ଜିଗମିଷା ସହସା ଭଵାବ୍ଧେଃ
ପାରେ ପରେ ପରମଶର୍ମଣି ନିଷ୍କଲଙ୍କେ ॥ ୪ ॥
ଆରଭ୍ୟ ଗର୍ଭଵସତିଂ ମରଣାଵସାନଂ
ୟଦ୍ୟସ୍ତି ଜୀଵିତୁମଦୃଷ୍ଟମନେକକାଲମ୍ ।
ଜନ୍ତୋସ୍ତଥାପି ନ ସୁଖଂ ସୁଖଵିଭ୍ରମୋଽୟଂ
ୟଦ୍ବାଲୟା ରତିରନେକଵିଭୂତିଭାଜଃ ॥ ୫ ॥
ସା ରୋଗିଣୀ ୟଦି ଭଵେଦଥଵା ଵିଵର୍ଣା
ବାଲାପ୍ରିୟାଶଶିମୁଖୀ ରସିକସ୍ୟ ପୁଂସଃ ।
ଶଲ୍ୟାୟତେ ହୃଦି ତଥା ମରଣଂ କୃଶାଙ୍ଗ୍ୟା-
ୟତ୍ତସ୍ୟ ସା ଵିଗତନିଦ୍ରସରୋରୁହାକ୍ଷୀ ॥ ୬ ॥
ତ୍ଵତ୍ସାକ୍ଷିକଂ ସକଲମେତଦଵୋଚମିତ୍ଥଂ
ଭ୍ରାତର୍ଵିଚାର୍ୟ ଭଵତା କରଣୀୟମିଷ୍ଟମ୍ ।
ୟେନେଦୃଶଂ ନ ଭଵିତା ଭଵତୋଽପି କଷ୍ଟଂ
ଶୋକାକୁଲସ୍ୟ ଭଵସାଗରମଗ୍ନମୂର୍ତେଃ ॥ ୭ ॥
ନିଷ୍କଣ୍ଟକେଽପି ନ ସୁଖଂ ଵସୁଧାଧିପତ୍ୟେ
କସ୍ୟାପି ରାଜତିଲକସ୍ୟ ୟଦେଷ ଦେଵଃ ।
ଵିଶ୍ଵେଶ୍ଵରୋ ଭୁଜଗରାଜଵିଭୂତିଭୂଷୋ
ହିତ୍ଵା ତପସ୍ୟତି ଚିରଂ ସକଲା ଵିଭୂତୀଃ ॥ ୮ ॥
ଭୂମଣ୍ଡଲଂ ଲୟମୁପୈତି ଭଵତ୍ୟବାଧଂ
ଲବ୍ଧାତ୍ମକଂ ପୁନରପି ପ୍ରଲୟଂ ପ୍ରୟାତି ।
ଆଵର୍ତତେ ସକଲମେତଦନନ୍ତଵାରଂ
ବ୍ରହ୍ମାଦିଭିଃ ସମମହୋ ନ ସୁଖଂ ଜନାନାମ୍ ॥ ୯ ॥
ୟଦା ଦେଵାଦୀନାପି ଭଵତି ଜନ୍ମାଦି ନିୟତଂ
ମହାହର୍ମ୍ୟସ୍ଥାନେ ଲଲିତଲଲନାଲୋଲମନସାମ୍ ।
ତଦା କାମାର୍ତାନାଂ ସୁଗତିରିହ ସଂସାରଜଲଧୌ
ନିମଗ୍ନାନାମୁଚ୍ଚୈ ରତିଵିଷୟଶୋକାଦିମକରେ ॥୧୦ ॥
ସ୍ଵୟଂ ଭୋକ୍ତା ଦାତା ଵସୁ ସୁବହୁ ସମ୍ପାଦ୍ୟ ଭଵିତା
କୁଟୁମ୍ବାନାଂ ପୋଷ୍ଟା ଗୁଣନିଧିରଶେଷେପ୍ସିତନରଃ ।
ଇତି ପ୍ରତ୍ୟାଶସ୍ୟ ପ୍ରବଲଦୁରିତାନୀତଵିଧୁରଂ
ଶିରସ୍ୟସ୍ୟାକସ୍ମାତ୍ପତତି ନିଧନଂ ୟେନ ଭଵତି ॥ ୧୧ ॥
ଵିପଶ୍ଚିଦ୍ଦେହାଦୌ କ୍ଵଚିଦପି ମମତ୍ଵଂ ନ କୁରୁତେ
ପରବ୍ରହ୍ମଧ୍ୟାତା ଗଗନନଗରାକାରସଦୃଶେ ।
ନିରସ୍ତାହଙ୍କାରଃ ଶ୍ରୁତିଜନିତଵିଶ୍ଵାସମୁଷିତୋ
ନିରାତଙ୍କୋଽଵ୍ୟଗ୍ରଃ ପ୍ରକୃତିମଧୁରାଲାପଚତୁରଃ ॥ ୧୨ ॥
ଅରେ ଚେତଶ୍ଚିତ୍ରଂ ଭ୍ରମସି ୟଦପାସ୍ୟ ପ୍ରିୟତମଂ
ମୁକୁନ୍ଦଂ ପାର୍ଶ୍ଵସ୍ଥଂ ପିତରମପି ମାନ୍ୟଂ ସୁମନସାମ୍ ।
ବହିଃ ଶବ୍ଦାଦ୍ୟର୍ଥେ ପ୍ରକୃତିଚପଲେ କ୍ଲେଶବହୁଲେ
ନ ତେ ସଂସାରେଽସ୍ମିନ୍ଭଵତି ସୁଖଦାଦ୍ୟାପି ଵିରତିଃ ॥ ୧୩ ॥
ନ ଜାନୀଷେ ମୂର୍ଖ କ୍ଵଚିଦପି ହିତଂ ଲୋକମହିତଂ
ଭ୍ରମଦ୍ଭୋଗାକାଙ୍କ୍ଷାକଲୁଷିତତୟା ମୋହବହୁଲେ ।
ଜଗତ୍ୟତ୍ରାରଣ୍ୟେ ପ୍ରତିପଦମନେକାପଦି ସଦା
ହରିଧ୍ୟାନେ ଵ୍ୟଗ୍ରଂ ଭଵ ସକଲତାପୈକକଦନେ ॥ ୧୪ ॥
ଵିୟଦ୍ଭୂତଂ ଭୂତଂ ୟଦଵନଲଭଂ ? ଚାଖିଲମିଦଂ
ମହାମାୟାସଙ୍ଗାଦ୍ଭୁଜଗ ଇଵ ରଜ୍ଵାଂ ଭ୍ରମକରମ୍ ।
ତଦତ୍ୟନ୍ତାଲ୍ହାଦଂ ଵିଜରମମରଂ ଚିନ୍ତୟ ମନଃ
ପରବ୍ରହ୍ମାଵ୍ୟଗ୍ରଂ ହରିହରସୁରାଦ୍ୟୈରଵଗତମ୍ ॥ ୧୫ ॥
ନ ଚେତ୍ତେ ସାମର୍ଥ୍ୟଂ ଭଵନମରଣାତଙ୍କହରଣେ
ମନୋଽନିର୍ଦିଷ୍ଟେଽସ୍ମିନ୍ନଵଗତଗୁଣେ ଜ୍ଞାତୁମକଲେ ।
ତଦା ମେଘଶ୍ୟାମଂ କମଲଦଲଦୀର୍ଘାକ୍ଷମମଲଂ
ଭଜସ୍ଵ ଶ୍ରୀରଙ୍ଗଂ ଶରଦମୃତଧାମାଧିକମୁଖମ୍ ॥ ୧୬ ॥
କ୍ଵୟାତଃ କ୍ଵାୟାତୋ ଦ୍ଵିଜ କଲୟସେ ରତ୍ନମଟଵୀ-
ମଟନ୍ଵ୍ୟାଘ୍ରାଘ୍ରାତୋ ମରଣମଗମଦ୍ଵିଶ୍ଵମହିତଃ ।
ଅୟଂ ଵିଦ୍ୟାରାମୋ ମୁନିରହହ କେନାପି ଵିଦୁଷା
ନ ଖଲ୍ଵାତ୍ମପ୍ରାୟୋ ଭଵତୁ ସୁକରୋ ଜ୍ଞାତୁମଶିଵଃ ॥ ୧୭ ॥
ଅହଂ ଶ୍ରାନ୍ତୋଽଧ୍ଵାନଂ ବହୁଵିଷମତିକ୍ରମ୍ୟ ଵିଷମଂ
ଧନାକାଙ୍କ୍ଷାକ୍ଷିପ୍ତଃ କୁନୃପତିମୁଖାଲୋକନପରଃ ।
ଇଦାନୀଂ କେନାପି ସ୍ଥିତିମୁଦରକୂପସ୍ୟ ଭରଣେ
କଦନ୍ନେନାରଣ୍ୟେ କ୍ଵଚିଦପି ସମୀହେ ସ୍ଥିରମତିଃ ॥ ୧୮ ॥
ୟମାରାଧ୍ୟାରାଧ୍ୟଂ ତ୍ରିଭୁଵନଗୁରୋରାପ୍ତଵସତିଃ
ଧ୍ରୁଵୋ ଜ୍ୟୋତିଶ୍ଚକ୍ରେ ସୁଚିରମନଵଦ୍ୟଂ ଶିଶୁରପି ।
ଅଵାପ ପ୍ରଲ୍ହାଦଃ ପରମପଦମାରାଧ୍ୟ ୟମିତଃ
ସ କସ୍ୟାଲଂ କ୍ଲେଶୋ ହରତି ନ ହରିଃ କୀର୍ତିତଗୁଅଣଃ ॥ ୧୯ ॥
କଦାଚିତ୍କଷ୍ଟେନ ଦ୍ରଵିଣମଧମାରାଧନଵଶା-
ନ୍ମୟା ଲବ୍ଧଂ ସ୍ତୋକଂ ନିହିତମଵନୌ ତସ୍କରଭୟାତ୍ ।
ତତୋ ନିତ୍ୟେ କଶ୍ଚିତ୍କ୍ଵଚିଦପି ତଦାଖୁର୍ବିଲଗୃହେଽ-
ନୟଲ୍ଲବ୍ଧୋଽପ୍ୟର୍ଥୋ ନ ଭଵତି ୟଦା କର୍ମ ଵିଷମମ୍ ॥ ୨୦ ॥
ଜଗାମ ଵ୍ୟର୍ଥଂ ମେ ବହୁଦିନମଥାର୍ଥାର୍ଥିତତୟା
କୁଭୂମୀପାଲାନାଂ ନିକଟଗତିଦୋଷାକୁଲମତେଃ ।
ହରିଧ୍ୟାନଵ୍ୟଗ୍ରଂ ଭଵିତୁମଧୁନା ଵାଞ୍ଛତି ମନଃ
କ୍ଵଚିଦ୍ଗଙ୍ଗାତୀରେ ତରୁଣତୁଲସୀସୌରଭଭରେ ॥ ୨୧ ॥
କଦା ଭାଗୀରଥ୍ୟା ଭଵଜଲଧିସନ୍ତାରତରଣେଃ
ସ୍ଖଲଦ୍ଵୀଚୀମାଲାଚପଲତଲଵିସ୍ତାରିତମୁଦଃ ।
ତମସ୍ସ୍ଥାନେ କୁଞ୍ଜେ କ୍ଵଚିଦପି ନିଵିଶ୍ୟାହୃତମନା
ଭଵିଷ୍ୟାମ୍ୟେକାକୀ ନରକମଥନେ ଧ୍ୟାନରସିକଃ ॥ ୨୨ ॥
କଦା ଗୋଵିନ୍ଦେତି ପ୍ରତିଦିଵସମୁଲ୍ଲାସମିଲିତାଃ
ସୁଧାଧାରାପ୍ରାୟାସ୍ତ୍ରିଦଶତଟିନୀଵୀଚିମୁଖରେ ।
ଭଵିଷ୍ୟନ୍ତ୍ୟେକାନ୍ତେ କ୍ଵଚିଦପି ନିକୁଞ୍ଜେ ମମ ଗିରୋ
ମରାଲୀଚକ୍ରାଣାଂ ସ୍ଥିତିସୁଖରଵାକ୍ରାନ୍ତପୁଲିନେ ॥ ୨୩ ॥
ୟଦଧ୍ୟସ୍ତଂ ସର୍ଵଂ ସ୍ରଜି ଭୁଜଗଵଦ୍ଭାତି ପୁରତୋ
ମହାମାୟୋଦ୍ଗୀର୍ଣଂ ଗଗନପଵନାଦ୍ୟଂ ତନୁଭୃତାମ୍ ।
ଭଵେତ୍ତସ୍ୟା ଭ୍ରାନ୍ତେର୍ମୁରରିପୁରଧିଷ୍ଠାନମୁଦୟେ
ୟତୋ ନସ୍ୟାଦ୍ଭ୍ରାନ୍ତିର୍ନିରଧିକରଣା କ୍ଵାପି ଜଗତି ॥ ୨୪ ॥
ଚିଦେଵ ଧ୍ୟାତଵ୍ୟା ସତତମନଵଦ୍ୟା ସୁଖତନୁ-
ର୍ନିରାଧାରା ନିତ୍ୟା ନିରଵଧିରଵିଦ୍ୟାଦିରହିତା ।
ଅନାସ୍ଥାମାସ୍ଥାୟ ଭ୍ରମଵପୁଷି ସର୍ଵତ୍ର ଵିଷୟେ
ସଦା ଶେଷଵ୍ୟାଖ୍ୟାନିପୁଣମତିଭିଃ ଖ୍ୟାତୟତିଭିଃ ॥ ୨୫ ॥
ଅହୋଽତ୍ୟର୍ଥେଽପ୍ୟର୍ଥେ ଶ୍ରୁତିଶତଗୁରୁଭ୍ୟାମଵଗତେ
ନିଷିଦ୍ଧତ୍ଵେନାପି ପ୍ରତିଦିଵସମାଧାଵତି ମନଃ ।
ପିଶାଚସ୍ତତ୍ରୈଵ ସ୍ଥିରରତିରସାରେଽପି ଚପଲଂ
ନ ଜାନେ କେନାସ୍ୟ ପ୍ରତିକୃତିରନାର୍ୟସ୍ୟ ଭଵିତା ॥ ୨୬ ॥
ନିତ୍ୟାନିତ୍ୟପଦାର୍ଥତତ୍ତ୍ଵଵିଷୟେ ନିତ୍ୟଂ ଵିଚାରଃ ସତାଂ
ସଂସର୍ଗେ ମିତଭାଷିତା ହିତମିତାହାରୋଽନହଙ୍କାରିତା ।
କାରୁଣ୍ୟଂ କୃପଣେ ଜନେ ସୁଖିଜନେ ପ୍ରୀତିଃ ସଦା ୟସ୍ୟ ସ
ପ୍ରାୟେଣୈଵ ତପଃ କରୋତି ସୁକୃତୀ ଚେତୋମୁକୁନ୍ଦପ୍ରିୟଃ ॥ ୨୭ ॥
ସା ଗୋଷ୍ଠୀ ସୁହୃଦାଂ ନିଵାରିତସୁଧାସ୍ଵାଦାଧୁନା କ୍ଵାଗମ-
ତ୍ତେଧୀରା ଧରଣୀଧରୋପକରଣୀଭୂତା ୟୟୁଃ କ୍ଵାପରେ ।
ତେ ଭୂପା ଭଵଭୀରଵୋ ଭଵରତାଃ କ୍ଵାଗୁର୍ନିରସ୍ତାରୟୋ
ହା କଷ୍ଟଂ କ୍ଵ ଚ ଗମ୍ୟତେ ନହି ସୁଖଂ କ୍ଵାପ୍ୟସ୍ତି ଲୋକତ୍ରୟେ ॥ ୨୮ ॥
ଭାନୁର୍ଭୂଵଲୟପ୍ରଦକ୍ଷିଣଗତିଃ କ୍ରୀଡାରତିଃ ସର୍ଵଦା
ଚନ୍ଦ୍ରୋପ୍ୟେଷକଲାନିଧିଃ କଵଲିତଃ ସ୍ଵର୍ଭାନୁନା ଦୁଃଖିତଃ ।
ऱ୍ହାସଂ ଗଚ୍ଛତି ଵର୍ଧତେ ଚ ସତତଂ ଗୀର୍ଵାଣଵିଶ୍ରାମଭୂ-
ସ୍ତତ୍ସ୍ଥାନଂ ଖଲୁ ୟତ୍ର ନାସ୍ତ୍ୟପହତିଃ କ୍ଲେଶସ୍ୟ ସଂସାରିଣାମ୍ ॥ ୨୯ ॥
ସଂସାରେଽପି ପରୋପକାରକରଣଖ୍ୟାତଵ୍ରତା ମାନଵା
ୟେ ସମ୍ପତ୍ତିଗୃହା ଵିଚାରଚତୁରା ଵିଶ୍ଵେଶ୍ଵରାରାଧକାଃ ।
ତେଽପ୍ୟେନଂ ଭଵସାଗରଂ ଜନିମୃତିଗ୍ରାହାକୁଲଂ ଦୁସ୍ତରଂ
ଗମ୍ଭୀରଂ ସୁତରାଂ ତରନ୍ତି ଵିଵିଧଵ୍ୟାଧ୍ୟାଧିଵୀଚୀମୟମ୍ ॥ ୩୦ ॥
ରେ ରେ ଚିତ୍ତ ମଦାନ୍ଧ ମୋହବଧିରା ମିଥ୍ୟାଭିମାନୋଦ୍ଧତା
ଵ୍ୟର୍ଥେୟଂ ଭଵତାଂ ଧନାଵନରତିଃ ସଂସାରକାରାଗୃହେ ।
ବଦ୍ଧାନାଂ ନିଗଡେନ ଗାତ୍ରମମତାସଂଜ୍ଞେନ ୟତ୍କର୍ହିଚି-
ଦ୍ଦେଵବ୍ରାହ୍ମଣଭିକ୍ଷୁକାଦିଷୁ ଧନଂ ସ୍ଵପ୍ନେଽପି ନ ଵ୍ୟେତି ଵଃ ॥ ୩୧ ॥
ୟାଵତ୍ତେ ୟମକିଙ୍କରାଃ କରତଲକ୍ରୂରାସିପାଶାଦୟୋ
ଵୁର୍ଦାନ୍ତାଃ ସୃଣିରାଜଦୀର୍ଘସୁନଖା ଦଂଷ୍ଟ୍ରାକରାଲାନନାଃ ।
ନାକର୍ଷନ୍ତି ନରାନ୍ଧନାଦିରହିତାନ୍ୟତ୍ତାଵଦିଷ୍ଟେଚ୍ଛୟା
ୟୁଷ୍ମାଭିଃ କ୍ରିୟତାଂ ଧନସ୍ୟ କୃପଣାସ୍ତ୍ୟାଗଃ ସୁପର୍ଵାଦିଷୁ ॥ ୩୨ ॥
ଦେହାଦ୍ୟାତ୍ମମତାନୁସାରି ଭଵତାଂ ୟଦ୍ୟସ୍ତି ମୁଗ୍ଧଂ ମତଂ
ଵେଦଵ୍ୟାସଵିନିନ୍ଦିତଂ କଥମହୋ ପିତ୍ରାଦ୍ୟପତ୍ୟେ ତଦା ।
ଦାହାଦିଃ କ୍ରିୟତେ ଵିଶୁଦ୍ଧଫଲକୋ ୟୁଷ୍ମାଭିରୁଦ୍ଵେଜିତୈଃ
ଶୋକେନାର୍ଥପରାୟଣୈରପସଦୈର୍ଦୃଷ୍ଟାର୍ଥମାତ୍ରାର୍ଥିଭିଃ ॥ ୩୩ ॥
ଅଦ୍ୟଶ୍ଵୋ ଵା ମରଣମଶିଵପ୍ରାଣିନାଂ କାଲପାଶୈ-
ରାକୃଷ୍ଟାନାଂ ଜଗତି ଭଵତୋ ନାନ୍ୟଥାତ୍ଵଂ କଦାଚିତ୍ ।
ୟଦ୍ୟପ୍ୟେଵଂ ନ ଖଲୁ କୁରୁତେ ହା ତଥାପ୍ୟର୍ଥଲୋଭଂ
ହିତ୍ଵା ପ୍ରାଣୀ ହିତମଵହିତୋ ଦେଵଲୋକାନୁକୂଲମ୍ ॥ ୩୪ ॥
ଦୃଷ୍ଟପ୍ରାୟଂ ଵିକଲମଖିଲଂ କାଲସର୍ପେଣ ଵିଶ୍ଵଂ
କ୍ରୂରେଣେଦଂ ଶିଵ ଶିଵ ମୁନେ ବ୍ରୂହି ରକ୍ଷାପ୍ରକାରମ୍ ।
ଅସ୍ୟାସ୍ତେକଃ ଶୃଣୁ ମୁରରିପୋର୍ଧ୍ୟାନପୀୟୂଷପାନଂ
ତ୍ୟକ୍ତ୍ଵା ନାନ୍ୟତ୍କିମପି ଭୁଵନେ ଦୃଶ୍ୟତେ ଶାସ୍ତ୍ରଦୃଷ୍ଟ୍ୟା ॥ ୩୫ ॥
ଧ୍ୟାନଵ୍ୟଗ୍ରଂ ଭଵତୁ ତଵ ହୃତ୍ତିଷ୍ଠତୋ ୟତ୍ର ତତ୍ର
ଶ୍ରୀମଦ୍ଵିଷ୍ଣୋସ୍ତ୍ରିଭୁଵନପତେର୍ନିତ୍ୟମାନନ୍ଦମୂର୍ତେଃ ।
ଲକ୍ଷ୍ମୀଚେତଃକୁମୁଦଵିପୁଲାନନ୍ଦପୀୟୂଷଧାମ୍ନୋ
ମେଘଚ୍ଛାୟାପ୍ରତିଭଟତନୋଃ କ୍ଲେଶସିନ୍ଧୁଂ ତିତୀର୍ଷୋଃ ॥ ୩୬ ॥
କାମଵ୍ୟାଘ୍ରେ କୁମତିଫଣିନି ସ୍ଵାନ୍ତଦୁର୍ଵାରନୀଡେ
ମାୟାସିଂହୀଵିହରଣମହୀଲୋଭଭଲ୍ଲୂକଭୀମେ ।
ଜନ୍ମାରଣ୍ୟେ ନ ଭଵତି ରତିଃ ସଜ୍ଜନାନାଂ କଦାଚି-
ତ୍ତତ୍ତ୍ଵଜ୍ଞାନାଂ ଵିଷୟତୁଷିତାକଣ୍ଟକାକୀର୍ଣପାର୍ଶ୍ଵେ ॥ ୩୭ ॥
ୟାମାସାଦ୍ୟ ତ୍ରିଲୋକୀଜନମହିତଶିଵାଵଲ୍ଲଭାରାମଭୂମିଂ
ବ୍ରହ୍ମାଦୀନାଂ ସୁରାଣାଂ ସୁଖଵସତିଭୁଵୋ ମଣ୍ଡଲଂ ମଣ୍ଡୟନ୍ତୀମ୍ ।
ନୋ ଗର୍ଭେ ଵ୍ୟାଲୁଠନ୍ତି କ୍ଵଚିଦପି ମନୁଜା ମାତୁରୁତ୍କ୍ରାନ୍ତିଭାଜ-
ସ୍ତାଂ କାଶୀଂ ନୋ ଭଜନ୍ତେ କିମିତି ସୁମତୟୋ ଦୁଃଖଭାରଂ ଵହନ୍ତେ ॥ ୩୮ ॥
କିଂ କୁର୍ମଃ କିଂ ଭଜାମଃ କିମିହ ସମୁଦ୍ରିତଂ ସାଧନଂ କିଂ ଵୟସ୍ୟାଃ
ସଂସାରୋନ୍ମୂଲନାୟ ପ୍ରତିଦିଵସମିହାନର୍ଥଶଙ୍କାଵତାରଃ ।
ଭ୍ରାତର୍ଜ୍ଞାତଂ ନିଦାନଂ ଭଵଭୟଦଲନେ ସଙ୍ଗତଂ ସଜ୍ଜ୍ନାଂ
ତାଂ କାଶୀମାଶ୍ରୟାମୋ ନିରୁପମୟଶସଃ ସ୍ଵଃସ୍ରଵନ୍ତ୍ୟା ଵୟସ୍ୟାମ୍ ॥ ୩୯ ॥
ଭୁକ୍ତିଃ କ୍ଵାପି ନ ମୁକ୍ତିରସ୍ତ୍ୟଭିମତା କ୍ଵାଣ୍ୟସ୍ତି ମୁକ୍ତିର୍ନ ସା
କାଶ୍ୟାମସ୍ତି ଵିଶେଷ ଏଵ ସୁତରାଂ ଶ୍ଲାଘ୍ୟଂ ୟଦେତଦ୍ରୂପମ୍ ।
ସର୍ଵୈରୁତ୍ତମମଧ୍ୟମାଧମଜନୈରାସାଦ୍ୟତେଽନୁଗ୍ରହା-
ଦ୍ଦେଵସ୍ୟ ତ୍ରିପୁରଦ୍ଵିଷଃ ସୁରଧୁନୀସ୍ନାନାଵଦାତଵ୍ୟୟୈଃ ॥ ୪୦ ॥
ଵିଦ୍ୟନ୍ତେ ଦ୍ଵାରକାଦ୍ୟା ଜଗତି କତି ନ ତା ଦେଵତାରାଜଧାନ୍ୟୋ
ୟଦ୍ୟପ୍ୟନ୍ୟାସ୍ତଥାପି ସ୍ଖଲଦମଲଜଲାଵର୍ତଗଙ୍ଗାତରଙ୍ଗା ।
କାଶ୍ୟେଵାରାମକୂଜତ୍ପିକଶୁକଚଟକାକ୍ରାନ୍ତଦିକ୍କାମିନୀନାଂ
କ୍ରୀଡାକାସାରଶାଲା ଜୟତି ମୁନିଜନାନନ୍ଦକନ୍ଦୈକଭୂମିଃ ॥ ୪୧ ॥
କାଶୀୟଂ ସମଲଙ୍କୃତା ନିରୁପମସ୍ଵର୍ଗାପଗାଵ୍ୟୋମଗା-
ସ୍ଥୂଲୋତ୍ତାରତରଙ୍ଗବିନ୍ଦୁଵିଲସନ୍ମୁକ୍ତାଫଲଶ୍ରେଣିଭିଃ ।
ଚଞ୍ଚଚ୍ଚଞ୍ଚଲଚଞ୍ଚରୀକନିକରାରାଗାମ୍ବରା ରାଜତେ
କାସାରସ୍ଥଵିନିଦ୍ରପଦ୍ମନୟନା ଵିଶ୍ଵେଶ୍ଵରପ୍ରେୟସୀ ॥ ୪୨ ॥
ଵନ୍ହିପ୍ରାକାରବୁଦ୍ଧିଂ ଜନୟତି ଵଲଭୀଵାସିନାଂ ନାଗରାଣାଂ
ଗନ୍ଧାରଣ୍ୟପ୍ରସୂତସ୍ଫୁଟକୁସୁମଚୟଃ କିଂଶୁକାନାଂ ଶୁକାନାମ୍ ।
ଚଞ୍ଚ୍ଵାକାରୋ ଵସନ୍ତେ ପରମପଦପଦଂ ରାଜଧାନୀ ପୁରାରେଃ
ସା କାଶ୍ୟାରାମରମ୍ୟା ଜୟତି ମୁନିଜନାନନ୍ଦକନ୍ଦୈକଭୂମିଃ ॥ ୪୩ ॥
ଭଜତ ଵିବୁଧସିନ୍ଧୁଂ ସାଧଵୋ ଲୋକବନ୍ଧୁଂ
ହରହସିତତରଙ୍ଗଂ ଶଙ୍କରାଶୀର୍ଷସଙ୍ଗମ୍ ।
ଦଲିତଭଵଭୁଜଙ୍ଗଂ ଖ୍ୟାତମାୟାଵିଭଙ୍ଗଂ
ନିଖିଲଭୁଵନଵନ୍ଦ୍ୟଂ ସର୍ଵତୀର୍ଥାନଵଦ୍ୟମ୍ ॥ ୪୪ ॥
ୟଦମୃତମମୃତାନାଂ ଭଙ୍ଗରଙ୍ଗପ୍ରସଙ୍ଗ-
ପ୍ରକଟିତରସଵତ୍ତାଵୈଭଵଂ ପୀତମୁଚ୍ଚୈଃ ।
ଦଲୟତି କଲିଦନ୍ତାଂସ୍ତାଂ ସୁପର୍ଵସ୍ରଵନ୍ତୀଂ
କିମିତି ନ ଭଜତାର୍ତା ବ୍ରହ୍ମଲୋକାଵତୀର୍ଣାମ୍ ॥ ୪୫ ॥
ସ୍ଵାଧୀନେ ନିକଟସ୍ଥିତେଽପି ଵିମଲଜ୍ଞାନାମୃତେ ମାନସେ
ଵିଖ୍ୟାତେ ମୁନିସେଵିତେଽପି କୁଧିୟୋ ନ ସ୍ନାନ୍ତି ତୀର୍ଥେ ଦ୍ଵିଜାଃ ।
ୟତ୍ତତ୍କଷ୍ଟମହୋ ଵିଵେକରହିତାସ୍ତୀର୍ଥାର୍ଥିନୋ ଦୁଃଖିତା
ୟତ୍ର କ୍ଵାପ୍ୟଟଵୀମଟନ୍ତି ଜଲଧୌ ମଜ୍ଜନ୍ତି ଦୁଃଖାକରେ ॥ ୪୬ ॥
ନାଭ୍ୟସ୍ତୋ ଧାତୁଵାଦୋ ନ ଚ ୟୁଵତୀଵଶୀକାରକଃ କୋପ୍ୟୁପାୟୋ
ନୋ ଵା ପୌରାଣିକତ୍ଵଂ ନ ଚ ସରସକଵିତା ନାପି ନୀତିର୍ନ ଗୀତିଃ ।
ତସ୍ମାଦର୍ଥାର୍ଥିନାଂ ୟା ନ ଭଵତି ଭଵତଶ୍ଚାତୁରୀ କ୍ଵାପି ଵିଦ୍ଵନ୍
ଜ୍ଞାତ୍ଵେତ୍ଥଂ ଚକ୍ରପାଣେରନୁସର ଚରଣାମ୍ଭୋଜୟୁଗ୍ମଂ ଵିଭୂତ୍ୟୈ ॥ ୪୭ ॥
ଅର୍ଥେଭ୍ୟୋଽନର୍ଥଜାତଂ ଭଵତି ତନୁଭୃତାଂ ୟୌଵନାଦିଷ୍ଵଵଶ୍ୟଂ
ପିତ୍ରାଦ୍ୟୈରର୍ଜିତେଭ୍ୟୋଽନୁପକୃତିମତିଭିଃ ସ୍ଵାତ୍ମନୈଵାର୍ଜିତେଭ୍ୟଃ ।
ୟସ୍ମାଦ୍ଦୁଃଖାକରେଭ୍ୟସ୍ତମନୁସର ସଦା ଭଦ୍ର ଲକ୍ଷ୍ମୀଵିଲାସଂ
ଗୋପାଲଂ ଗୋପକାନ୍ତାକୁଚକଲଶତଟୀକୁଙ୍କୁମାସଙ୍ଗରଙ୍ଗମ୍ ॥ ୪୮ ॥
ଭ୍ରାତଃ ଶାନ୍ତଂ ପ୍ରଶାନ୍ତଂ କ୍ଵଚିଦପି ନିପତନ୍ମିତ୍ର ରେ ଭୂଧରାଗ୍ରେ
ଗ୍ରୀଷ୍ମେ ଧ୍ୟାନାୟ ଵିଷ୍ଣୋଃ ସ୍ପୃହୟସି ସୁତରାଂ ନିର୍ଵିଶଙ୍କେ ଗୁହାୟାମ୍ ।
ଅନ୍ଵେଷ୍ୟାନ୍ତାଦୃଗତ୍ର କ୍ଷିତିଵଲୟତଲେ ସ୍ଥାନମୁନ୍ମୂଲ ୟାଵ-
ତ୍ସଂସାରାନର୍ଥଵୃକ୍ଷଂ ପ୍ରଥିତତମମହାମୋହମୂଲଂ ଵିଶାଲମ୍ ॥ ୪୯ ॥
କେଦାରସ୍ଥାନମେକଂ ରୁଚିରତରମୁମାନାଟ୍ୟଲୀଲାଵନୀକଂ
ପ୍ରାଲେୟାଦ୍ରିପ୍ରଦେଶେ ପ୍ରଥିତମତିତରାମସ୍ତି ଗଙ୍ଗାନିଵେଶେ ।
ଖ୍ୟାତଂ ନାରାୟଣସ୍ୟ ତ୍ରିଜଗତି ବଦରୀନାମ ସିଦ୍ଧାଶ୍ରମସ୍ୟ
ତତ୍ରୈଵାନାଦିମୂର୍ତେର୍ମୁନିଜନମନସାମନ୍ୟଦାନନ୍ଦମୂର୍ତେଃ ॥ ୫୦ ॥
ସନ୍ତନ୍ୟେ ତ୍ରିଦଶାପଗାଦିପତନାଦେଵ ପ୍ରୟାଗାଦୟଃ
ପ୍ରାଲେୟାଚଲସମ୍ଭଵା ବହୁଫଲାଃ ସିଦ୍ଧାଶ୍ରମାଃ ସିଦ୍ଧୟଃ ।
ୟତ୍ରାଘୌଘସହା ଭଵନ୍ତି ସୁଧିୟାଂ ଧ୍ୟାନେଶ୍ଵରଣାଂ ଚିରଂ
ମୁକ୍ତାଶେଷଭିୟାଂ ଵିନିଦ୍ରମନସାଂ କନ୍ଦାମ୍ବୁପର୍ଣାଶିନାମ୍ ॥ ୫୧ ॥
କିଂ ସ୍ଥାନସ୍ୟ ନିରୀକ୍ଷଣେନ ମୁରଜିଦ୍ଧ୍ୟାନାୟ ଭୂମଣ୍ଡଲେ
ଭ୍ରାତଶ୍ଚେଦ୍ଵିରତିର୍ଭଵେଦ୍ଦୃଢତରା ୟସ୍ୟ ସ୍ରଗାଦୌ ସଦା ।
ତସ୍ୟୈଷା ୟଦି ନାସ୍ତି ହନ୍ତ ସୁତରାଂ ଵ୍ୟର୍ଥଂ ତଦାନ୍ଵେଷଣଂ
ସ୍ଥାନସ୍ୟାନଧିକାରିଣଃ ସୁରଧୁନୀତୀରାଦ୍ରିକୁଞ୍ଜାଦିଷୁ ॥ ୫୨ ॥
ସ୍ଵାନ୍ତଵ୍ୟୋମ୍ନି ନିରସ୍ତକଲ୍ମଷଘନେ ସଦ୍ବୁଦ୍ଧିତାରାଵଲୀ-
ସନ୍ଦୀପ୍ତେ ସମୁଦେତି ଚେନ୍ନିରୁପମାନନ୍ଦପ୍ରଭାମଣ୍ଡଲଃ ।
ବ୍ରହ୍ମଜ୍ଞାନସୁଧାକରଃ କଵଲିତାଵିଦ୍ୟାନ୍ଧକାରସ୍ତଦା
କ୍ଵ ଵ୍ୟୋମ କ୍ଵ ସଦାଗତିଃ କ୍ଵ ହୁତଭୁକ୍ କ୍ଵାମ୍ଭାଃ କ୍ଵ ସର୍ଵଂସହା ॥ ୫୩ ॥
ଵିଶ୍ଵେଶ୍ଵରେ ଭଵତି ଵିଶ୍ଵଜନୀନଜନ୍ମ-
ଵିଶ୍ଵମ୍ଭରେ ଭଗଵତି ପ୍ରଥିତପ୍ରଭାଵେ ।
ୟୋ ଦତ୍ତଚିତ୍ତଵିଷୟଃ ସୁକୃତୀ କୃତାର୍ଥୋ
ୟତ୍ର କ୍ଵଚିତ୍ପ୍ରତିଦିନଂ ନିଵସନ୍ ଗୃହାଦୌ ॥ ୫୪ ॥
ଚିଦ୍ରତ୍ନମତ୍ର ପତିତଂ ଵପୁରନ୍ଧକୂପେ
ପୁଂସୋ ଭ୍ରମାଦନୁପମଂ ସହନୀୟତେଜଃ ।
ଉଦ୍ଧୃତ୍ୟ ୟୋ ଜଗତି ତଦ୍ଭଵିତା କୃତାର୍ଥୋ
ମନ୍ୟେ ସ ଏଵ ସମୁପାସିତଵିଶ୍ଵନାଥଃ ॥ ୫୫ ॥
ୟଦ୍ୟେତା ମଦନେଷଵୋ ମୃଗଦୃଶଶ୍ଚେତଃକୁରଙ୍ଗାରୟୋ
ଧୀରାଣାମପି ନୋ ଭଵେୟୁରବଲାଃ ସଂସାରମାୟାପୁରେ ।
କୋ ନାମାମୃତସାଗରେ ନ ରମତେ ଧୀରସ୍ତଦା ନିର୍ମଲେ
ପୂର୍ଣାନନ୍ଦମହୋର୍ମିରମ୍ୟନିକରେ ରାଗାଦିନକ୍ରୋଜ୍ଝିତେ ॥ ୫୬ ॥
ବାଲେୟଂ ବାଲଭାଵଂ ତ୍ୟଜତି ନ ସୁଦତି ୟତ୍କଟାକ୍ଷୈର୍ଵିଶାଲୈ-
ରସ୍ମାନ୍ଵିଭ୍ରାମୟନ୍ତୀ ଲସଦଧରଦଲାକ୍ଷିପ୍ତଚୂତପ୍ରଵାଲା ।
ନେତୁଂ ଵାଞ୍ଛତ୍ୟକାମାନ୍ ସ୍ଵସଦନମଧୁନା କ୍ରୀଡିତୁଂ ଦତ୍ତଚିତ୍ତାନ୍
ପୁଷ୍ୟନ୍ନୀଲୋତ୍ପଲୋତ୍ପଲାଭେ ମୁରଜିତି କମଲାଵଲ୍ଲଭେ ଗୋପଲୀଲେ ॥ ୫୭ ॥
ଶିଵ ଶିଵ ମହାଭ୍ରାନ୍ତିସ୍ଥାନଂ ସତାଂ ଵିଦୁଷାମପି
ପ୍ରକୃତିଚପଲା ଧାତ୍ରା ସୃଷ୍ଟାଃ ସ୍ତ୍ରିୟୋ ହରିଣୀଦୃଶଃ ।
ଵିଜହତି ଧନଂ ପ୍ରାଣୈଃ ସାକଂ ୟତସ୍ତଦଵାପ୍ତୟେ
ଜଗତି ମନୁଜା ରାଗାକୃଷ୍ଟାସ୍ତଦେକପରାୟଣାଃ ॥ ୫୮ ॥
ହରତି ଵପୁଷଃ କାନ୍ତିଂ ପୁଂସଃ କରୋତି ବଲକ୍ଷିତିଂ
ଜନୟତି ଭୃଶଂ ଭ୍ରାନ୍ତିଂ ନାରୀ ସୁଖାୟ ନିଷେଵିତା ।
ଵିରତିଵିରସା ଭୁକ୍ତା ୟସ୍ମାତ୍ତତୋ ନ ଵିଵେକିଭି-
ର୍ଵିଷୟଵିରସୈଃ ସେଵ୍ୟା ମାୟାସମାଶ୍ରିତଵିଗ୍ରହା ॥ ୫୯ ॥
କମଲଵଦନା ପୀନୋତ୍ତୁଙ୍ଗଂ ଘଟାକୃତି ବିଭ୍ରତୀ
ସ୍ତନୟୁଗମିୟଂ ତନ୍ଵୀ ଶ୍ୟାମା ଵିଶାଲଦୃଗଞ୍ଚଲା ।
ଵିଶଦଦଶନା ମଧ୍ୟକ୍ଷାମା ଵୃଥେତି ଜନାଃ ଶ୍ରମଂ
ଵିଦଧତି ମୁଧାରାଗାଦୁଚ୍ଚୈରନୀଦୃଶଵର୍ଣନେ ॥ ୬୦ ॥
ଜନୟତି ସୁତଂ କଞ୍ଚିନ୍ନାରୀ ସତୀ କୁଲଭୂଷଣଂ
ନିରୁପମଗୁଣୈଃ ପୁଣ୍ୟାତ୍ମାନଂ ଜଗତ୍ପରିପାଲକମ୍ ।
କଥମପି ନ ସାଽନିନ୍ଦ୍ୟା ଵନ୍ଦ୍ୟା ଭଵେନ୍ମହତାଂ ୟତଃ ।
ସୁରସରିଦିଵ ଖ୍ୟାତା ଲୋକେ ପଵିତ୍ରିତଭୂତଲା ॥ ୬୧ ॥
ଧନ୍ୟା ଏତେ ପୁମାଂସୋ ୟଦୟମହମିତି ତ୍ୟକ୍ତଚେତୋଵିକଲ୍ପା
ନିଶ୍ଶଙ୍କଂ ସଂଚରନ୍ତୋ ଵିଦଧତି ମଲିନଂ କର୍ମ କାମପ୍ରୟୁକ୍ତାଃ ।
ଜାନନ୍ତୋଽପ୍ୟର୍ଥହୀନଂ ଜଗଦିଦମଖିଲଂ ଭ୍ରାନ୍ତଵଦ୍ଦ୍ଵୈତଜାଲଂ
ରାଗଦ୍ଵେଷାଦିମନ୍ତୋ ଵୟମୟମିତି ହା ନ ତ୍ୟଜନ୍ତେଽଭିମାନମ୍ ॥ ୬୨ ॥
ପ୍ରଜ୍ଞାଵନ୍ତୋଽପି କେଚିଚ୍ଚିରମୁପନିଷଦାଦ୍ୟର୍ଥକାରା ୟତନ୍ତୋ
ଵ୍ୟାକୁର୍ଵନ୍ତୋଽପି କେଚିଦ୍ଦଲିତପରମତା ୟଦ୍ୟପି ଜ୍ଞାତତତ୍ତ୍ଵାଃ ।
ତୀର୍ଥେ ତୀର୍ଥଂ ତଥାପି ଭ୍ରମଣରସିକତାଂ ନୋ ଜହତ୍ୟଧ୍ଵଖେଦା
ୟତ୍ତତ୍କଷ୍ଟଂ ଵିଧତ୍ତେ ମମ ମନସି ସଦା ପଶ୍ୟତସ୍ତତ୍ର କୃତ୍ୟମ୍ ॥ ୬୩ ॥
ତୀର୍ଥାଵସ୍ଥାନଜନ୍ୟଂ ନ ଭଵତି ସୁକୃତଂ ଦୁଷ୍କୃତୋନ୍ମୂଲନଂ ଵା
ୟସ୍ମାଦାଭ୍ୟାଂ ଵିହୀନଃ ଶ୍ରୁତିସମଧିଗତଃ ପ୍ରତ୍ୟଗାତ୍ମା ଜନାନାମ୍ ।
ସର୍ଵେଷାମଦ୍ଵିତୀୟୋ ନିରତିଶୟସୁଖଂ ୟଦ୍ୟପି ସ୍ଵପ୍ରକାଶା-
ସ୍ତୀର୍ଥେ ଵିଦ୍ୟାସ୍ତଥାପି ସ୍ପୃହୟତି ତପସେ ୟତ୍ତଦାଶ୍ଚର୍ୟହେତୁଃ ॥ ୬୪ ॥
ଉଦାସୀନୋ ଦେଵୋ ମଦନମଥନଃ ସଜ୍ଜନକୁଲେ
କଲିକ୍ରୀଡାସକ୍ତଃକୃତପରିଜନଃ ପ୍ରାକୃତଜନଃ ।
ଇୟଂ ମ୍ଲେଚ୍ଛାକ୍ରାନ୍ତା ତ୍ରିଦଶତଟିନୀ ଚୋଭୟତଟେ
କଥଂ ଭ୍ରାନ୍ତସ୍ଥାତା କଥୟ ସୁକୃତୀ କୁତ୍ର ଵିଭୟଃ ॥ ୬୫ ॥
ନିସ୍ସାରାଵସୁଧାଧୁନା ସମଜନି ପ୍ରୌଢପ୍ରତାପନଲ-
ଜ୍ଵାଲାଜ୍ଵାଲସମାକୁଲା ଦ୍ଵିପଘଟାସଙ୍ଘଟ୍ଟଵିକ୍ଷୋଭିତା ।
ମ୍ଲେଚ୍ଛାନାଂ ରଥଵାଜିପତ୍ତିନିଵହୈରୁନ୍ମୀଲିତା କୀଦୃଶୀ-
ୟଂ ଵିଦ୍ୟା ଭଵିତେତି ହନ୍ତ ନ ସଖେ ଜାନୀମହେ ମୋହିତାଃ ॥ ୬୬ ॥
ଵେଦୋ ନିର୍ଵେଦମାଗାଦିହ ନମନଭିୟା ବ୍ରାହ୍ମଣାନାଂ ଵିୟୋଗା-
ଦ୍ଵୈୟାସିକ୍ୟୋ ଗିରୋଽପି କ୍ଵଚିଦପି ଵିରଲାଃ ସମ୍ମତଂ ସନ୍ତି ଦେଶେ ।
ଇତ୍ଥଂ ଧର୍ମେ ଵିଲୀନେ ୟଵନକୁଲପତୌ ଶାସତି କ୍ଷୋଣିବିମ୍ବଂ
ନିତ୍ୟଂ ଗଙ୍ଗାଵଗାହାଦ୍ଭଵତି ଗତିରିତଃ ସଂସୃତେରର୍ଥସିଦ୍ଧୌ ॥ ୬୭ ॥
ଗଙ୍ଗା ଗଙ୍ଗେତି ୟସ୍ୟାଃ ଶ୍ରୁତମପି ପଠିତଂ କେନଚିନ୍ନାମମାତ୍ରଂ
ଦୁରସ୍ଥସ୍ୟାପି ପୁଂସୋ ଦଲୟତି ଦୁରିତଂ ପ୍ରୌଢମିତ୍ୟାହୁରେକେ ।
ସ ଗଙ୍ଗା କସ୍ୟ ସେଵ୍ୟା ନ ଭଵତି ଭୁଵନେ ସଜ୍ଜନସ୍ୟାତିଭଵ୍ୟା
ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡଂ ପ୍ଲାଵୟନ୍ତୀ ତ୍ରିପୁରହରଜଟାମଣ୍ଡଲଂ ମଣ୍ଡୟନ୍ତୀମ୍ ॥ ୬୮ ॥
ୟତ୍ତୀରେ ଵସତାଂ ସତାମପି ଜଲୈର୍ମୂଲୈଃ ଫଲୈର୍ଜୀଵତାଂ
ମୁକ୍ତାହଂମମଭାଵଶୁଦ୍ଧମନସାମାଚାରଵିଦ୍ୟାଵତାମ୍ ।
କୈଵଲ୍ୟଂ କରବିଲ୍ଵତୁଲ୍ୟମମଲଂ ସମ୍ପଦ୍ୟତେ ହେଲୟା ।
ସ ଗଙ୍ଗା ହ୍ୟତୁଲାମଲୋର୍ମିମପଟଲା ସଦ୍ଭିଃ କୁତୋ ନେକ୍ଷ୍ୟତେ ୬୯ ॥
ତୀର୍ଥାନାମଵଲୋକନେ ସୁମନସାମୁତ୍କଣ୍ଠତେ ମାନସଂ
ତାଵଦ୍ଭୂଵଲୟେ ସତାଂ ପୁରରିପୁଧ୍ୟାନାମୃତାସ୍ଵାଦିନାମ୍।
ପାଵତ୍ତେ ନ ଵିଲୋକୟନ୍ତି ସରିତାଂ ରୋଚିଷ୍ଣୁମୁକ୍ତାଵଲୀମ୍ ।
ଶ୍ରୀମନ୍ନାକତରଙ୍ଗିଣୀଂ ହରଜଟାଜୂଟାଟଵୀଵିଭ୍ରମାମ୍ ॥ ୭୦ ॥
ସଂସାରୋ ଵିଵିଧାଧିବାଧବଧିରଃ ସାରାୟତେ ମାନସେ
ନିଃସାରୋଽପି ଵପୁଷ୍ମତାଂ କଲିଵୃକଗ୍ରାସୀକୃତାନାଂ ଚିରମ୍ ।
ଦୃଷ୍ଟାୟାଂ ଘନସାରପାଥସି ମହାପୁଣ୍ୟେନ ୟସ୍ୟାଂ ସତାଂ
ସା ସେଵ୍ୟା ନ କୁତୋ ଭଵେତ୍ସୁରଧୁନୀସ୍ଵର୍ଗାପଵର୍ଗୋଦୟା ॥ ୭୧ ॥
ୟସ୍ୟାଃ ସଙ୍ଗତିରୁନ୍ନତିଂ ଵିତନୁତେ ଵାରାମମୀଷାଂ ଜନୈ-
ରୁଦ୍ଗୀତା କଵିଭିର୍ମହେଶ୍ଵରମନୋଭୀଷ୍ଟା ମହୀମଣ୍ଡଲେ ।
ସା ସନ୍ତଃ ଶରଦିନ୍ଦୁସୋଦରପୟଃ ପୂରାଭିରାମା ନଦ-
ତ୍କୋକଶ୍ରେଣିମନୋଜପୁଣ୍ୟପୁଲିନା ଭାଗୀରଥୀ ସେଵ୍ୟତାମ୍ ॥ ୭୨ ॥
କ୍ଵଚିଦ୍ଧଂସଶ୍ରେଣୀ ସୁଖୟତି ରିରଂସୁଃ ଶ୍ରୁତିସୁଖଂ
ନଦନ୍ତୀ ଚେତୋ ନୋ ଵିପୁଲପୁଲିନେ ମନ୍ଥରଗତିଃ ।
ତଦେତସ୍ୟା ୟୋଽର୍ଥୀ ସୁରତରୁଲତା ନାକତଟିନୀଈ
ସଦା ସଦ୍ଭିଃ ସେଵ୍ୟା ସକଲପୁରୁଷାର୍ଥାୟ କୃତିଭିଃ ॥ ୭୩ ॥
କଲୌ ଗଙ୍ଗା କାଶ୍ୟାଂ ତ୍ରିପୁରହରପୁର୍ୟାଂ ଭଗଵତୀ
ପ୍ରଶସ୍ତାଦେଵାନାମପି ଭଵତି ସେଵ୍ୟାନୁଦିଵସମ୍ ।
ଇତି ଵ୍ୟାସୋ ବ୍ରୂତେ ମୁନିଜନଧୁରୀଣୋ ହରିକଥା-
ସୁଧାପାନସ୍ଵସ୍ଥୋ ଗଲିତଭଵବନ୍ଧୋଽତୁଲମତିଃ ॥ ୭୪ ॥
ୟାଵଜ୍ଜାଗର୍ତି ଚିତ୍ତେ ଦୁରିତକଲୁଷିତେ ପ୍ରାଣିନୋ ଵିତ୍ତପୁତ୍ର-
କ୍ଷେତ୍ରାଦ୍ୟର୍ଥେଷୁ ଚିନ୍ତା ତଦତିପରତୟା ଭ୍ରାମ୍ୟମାନସ୍ୟ ନିତ୍ୟମ୍ ।
ତାଵନ୍ନାର୍ଥସ୍ୟ ସିଦ୍ଧିର୍ଭଵତି କଥମପି ପ୍ରାଥିତସ୍ୟାର୍ତିଭାଜା
କୈଵଲ୍ୟାଖ୍ୟସ୍ୟ ଲୋକେ ରମଣସୁଖଭୁଵୋ ମୁକ୍ତଦୋଷାନୁଷକ୍ତେଃ ॥ ୭୫ ॥
ସନ୍ତ୍ୟର୍ଥା ମମ ସଞ୍ଚିତା ବହୁଧାଃ ପିତ୍ରାଦିଭିଃ ସାମ୍ପ୍ରତଂ
ଵାଣିଜ୍ୟୈଃ କୃଷିଭିଃ କଲାଭିରପି ତାନ୍ଵିସ୍ତାରୟିଷ୍ୟାମି ଵଃ ।
ହେ ପୁତ୍ରା ଇତି ଭାଵନ୍ନନୁଦିନଂ ସଂସାରପାଶାଵଲୀଂ
ଛେତ୍ତାୟଂ ତୁ କଥଂ ମନୋରଥମୟୀଂ ଜୀଵୋ ନିରାଲମ୍ବନଃ ॥ ୭୬ ॥
ଜାନନ୍ନେଵ କରୋତି କର୍ମ ବହୁଲଂ ଦୁଃଖାତ୍ମକଂ ପ୍ରେରିତଃ
କେନାପ୍ୟପ୍ରତିଵାଚ୍ୟଶକ୍ତିମହିନା ଦେଵେନ ମୁକ୍ତାତ୍ମନା ।
ସର୍ଵଜ୍ଞେନ ହୃଦିସ୍ଥିତେନ ତନୁମତ୍ସଂସାରରଙ୍ଗାଙ୍ଗଣେ
ମାଦ୍ୟଦ୍ବୁଦ୍ଧିନଟୀଵିନୋଦନିପୁଣୋ ନୃତ୍ୟନ୍ନଙ୍ଗପ୍ରିୟଃ ॥ ୭୭ ॥
କୋ ଦେଵୋ ଭୁଵନୋଦୟାଵନକରୋ ଵିଶ୍ଵେଶ୍ଵରୋ ଵିଦ୍ୟତେ
ୟସ୍ୟାଜ୍ଞାଵଶଵର୍ତିନୋ ଜଲଧିୟୋ ନାପ୍ଲାଵୟନ୍ତି କ୍ଷିତିମ୍ ।
ଇତ୍ୟାମ୍ନାତମପୀଶ୍ଵରଂ ସୁରଶିରୋରତ୍ନଂ ଜଗତ୍ସାକ୍ଷିଣଂ
ସର୍ଵଜ୍ଞଂ ଧନୟୌଵନୋଦ୍ଘତମନା ନୋ ମନ୍ୟତେ ବାଲିଶଃ ॥ ୭୮ ॥
କସ୍ୟେମୌ ପିତରୌ ମନୋଭଵଵତା ତାପେନ ସଂୟୋଜିତା-
ଵନ୍ୟୋନ୍ୟଂ ତନୟାଦିକଂ ଜନୟତୋ ଭୂମ୍ୟାଦିଭୂତାତ୍ମଭିଃ ।
ଇତ୍ଥଂ ଦୁଃସ୍ଥମତିର୍ମନୋଭଵରତିର୍ୟୋ ମନ୍ୟତେ ନାସ୍ତିକଃ
ଶାନ୍ତିସ୍ତସ୍ୟ କଥଂ ଭଵେଦ୍ଘନଵତୋ ଦୁଷ୍କର୍ମଧର୍ମଶ୍ରମାତ୍ ॥ ୭୯ ॥
ହିକ୍କାକାସ ଭଗନ୍ଦରୋଦରମହାମେଦଜ୍ଵରୈରାକୁଲଃ
ଶ୍ଲେଷ୍ମାଦ୍ୟୈରପି ନିଦ୍ରୟା ଵିରହିତୋ ମନ୍ଦାନଲୋଲ୍ପାଶନଃ ।
ତାରୁଣ୍ୟେଽପି ଵିଲୋକ୍ୟତେ ବହୁଵିଧୋ ଜୀଵୋ ଦରିଦ୍ରେଶ୍ଵରୋ
ହା କଷ୍ଟଂ କଥମୀଦୃଶଂ ଭଗଵତଃ ସଂସାରଦୁଃସାଗରେ ॥ ୮୦ ॥
ମାଦ୍ୟତ୍ତାର୍କିକତାନ୍ତ୍ରିକଦ୍ଵିପଘଟାସଙ୍ଘଟ୍ଟପଞ୍ଚାନନ-
ସ୍ତଦ୍ଵଦୃପ୍ତକଦନ୍ତଵୈଦ୍ୟକକଲାକଲ୍ପୋଽପି ନିଷ୍କିଞ୍ଚନଃ ।
ୟତ୍ର କ୍ଵାପି ଵିନାଶୟା କୃଶତନୁର୍ଭୂପାଲସେଵାପରୋ
ଜୀଵନ୍ନେଵ ମୃତାୟତେ କିମପରଂ ସଂସାରଦୁଃସାଗରେ ॥ ୮୧ ॥
ଆଢ୍ୟଃ କଶ୍ଚିଦପଣ୍ଡିତୋଽପି ଵିଦୁଷାଂ ସେଵ୍ୟଃ ସଦା ଧାର୍ମିକୋ
ଵିଶ୍ଵେଷାମୁପଜାରକୋ ମୃଗଦୃଶାମାନନ୍ଦକନ୍ଦାକରଃ ।
କର୍ପୂରଦ୍ୟୁତିକୀର୍ତିଭୂଷିତହରିଦ୍ଭୂମଣ୍ଡଲେ ଗୀୟତେ
ଶଶ୍ଵଦ୍ଦ୍ଵନ୍ଦିଜନୈର୍ମହୀତନୁଭୃତଃ ପୁଣ୍ୟୈର୍ନ କସ୍ୟୋଦୟଃ ॥ ୮୨ ॥
କର୍ତଵ୍ୟଂ ନ କରୋତି ବନ୍ଧୁଭିରପି ସ୍ନେହାତ୍ମଭିର୍ଵୋଦିତଃ
କାମିତ୍ଵାଦଭିମନ୍ୟତେ ହିତମତଂ ଧୀରୋପ୍ୟଭୀଷ୍ଟଂ ନରଃ ।
ନିଷ୍କାମସ୍ୟ ନ ଵିକ୍ରିୟା ତନୁଭୃତୋ ଲୋକେ କ୍ଵଚିଦ୍ଦୃଶ୍ୟତେ
ୟତ୍ତସ୍ମାଦୟମେଵ ମୂଲମଖିଲାନର୍ଥସ୍ୟ ନିର୍ଧାରିତମ୍ ॥ ୮୩ ॥
ନିଷ୍କାମା ମୁନୟଃ ପରାଵରଦୃଶୋ ନିର୍ଧୂତପାପ୍ମୋଦୟା
ନିଃସଙ୍ଗା ନିରହଙ୍କୃତା ନିରୁପମାନନ୍ଦଂ ପରଂ ଲେଭିରେ ।
ୟଦ୍ଗତ୍ଵା ନ ଲୁଠନ୍ତି ମାତୃଜଠରେ ଦୁଃଖାକରେ ମାନଵା
ଦୁର୍ଗନ୍ଧେ ପୁନରେତ୍ୟକାମମକରେ ସଂସାରପାଥୋନିଧୌ ॥ ୮୪ ॥
କାମସ୍ୟାପି ନିଦାନମାହୁରପରେ ମାୟାଂ ମହାଶାସନା
ନିଶ୍ଚିତ୍କାଂ ସକଲପ୍ରପଞ୍ଚରଚନାଚାତୁର୍ୟଲୀଲାଵତୀମ୍ ।
ୟତ୍ସଙ୍ଗାଦ୍ଭଗଵାନପି ପ୍ରଭଵତି ପ୍ରତ୍ୟଙ୍ମହାମୋହହା
ଶ୍ରୀରଙ୍ଗୋ ଭୁଵନୋଦୟାଵନଲୟଵ୍ୟାପାରଚକ୍ରେକ୍ରିୟାଃ ॥ ୮୫ ॥
ତୁଲ୍ୟାର୍ଥେନ ତ୍ଵମୈକ୍ୟଂ ତ୍ରିଭୁଵନଜନକସ୍ତତ୍ପଦାର୍ଥଃପ୍ରପଦ୍ୟ
ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷଂ ମୋହଜନ୍ମ ତ୍ୟଜତି ଭଗଵତି ତ୍ଵଂପଦାର୍ଥୋଽପି ଜୀଵଃ ।
ଶ୍ରୁତ୍ୟାଚାର୍ୟପ୍ରସାଦାନ୍ନିରୁପମଵିଲସଦ୍ବ୍ରହ୍ମଵିଦ୍ୟୈସ୍ତଦୈକ୍ୟଂ
ପ୍ରାପ୍ୟାନନ୍ଦପ୍ରତିଷ୍ଠୋ ଭଵତି ଵିଗଲିତାନାଦ୍ୟଵିଦ୍ୟୋପରୀହଃ ॥ ୮୬ ॥
ସଂନ୍ୟାସୋ ଵିହିତସ୍ୟ କେଶଵପଦଦ୍ଵନ୍ଦ୍ଵେ ଵ୍ୟଧାୟି ଶ୍ରୁତା
ଵେଦାନ୍ତା ନିରଵଦ୍ୟନିଷ୍କଲପରାନନ୍ଦାଃ ସୁନିଷ୍ଠାଶ୍ଚିରମ୍ ।
ସଂସାରେ ଵଧବନ୍ଧଦୁଃଖବହୁଲେ ମାୟାଵିଲାସେଽଵ୍ୟୟଂ
ବ୍ରହ୍ମାସ୍ମୀତି ଵିହାୟ ନାନ୍ୟଦଧୁନା କର୍ତଵ୍ୟମାସ୍ତେ କ୍ଵଚିତ୍ ॥ ୮୭ ॥
ହିତ୍ଵା ଵିଶ୍ଵାଦ୍ୟଵସ୍ଥାଃ ପ୍ରକୃତିଵିଲସିତା ଜାଗ୍ରଦାଦ୍ୟୈର୍ଵିଶେଷୈଃ
ସାର୍ଧଂ ଚୈତନ୍ୟଧାତୌ ପ୍ରକୃତିମପି ସମଂ କାର୍ୟଜାତୈରଶେଷୈଃ ।
ଜ୍ଞାନାନନ୍ଦଂ ତୁରୀୟଂ ଵିଗଲିତଗୁଣକଂ ଦେଶକାଲାଦ୍ୟତୀତଂ
ସ୍ଵାତ୍ମାନଂ ଵୀତନିଦ୍ରଃ ସତତମଧିକୃତଶ୍ଚିନ୍ତୟେଦଦ୍ଵିତୀୟମ୍ ॥ ୮୮ ॥
ଅଗ୍ରେପଶ୍ଚାଦଧସ୍ତାଦୁପରି ଚ ପରିତୋ ଦିକ୍ଷୁ ଧାନ୍ୟାସ୍ଵନାଦିଃ
କୂଟସ୍ଥା ସଂଵିଦେକା ସକଲତନୁଭୃତାମନ୍ତରାତ୍ମାନିୟନ୍ତ୍ରୀ ।
ୟସ୍ୟାନନ୍ଦସ୍ଵଭାଵା ସ୍ଫୁରତି ଶୁଭଧିୟଃ ପ୍ରତ୍ୟହଂ ନିଷ୍ପ୍ରପଞ୍ଚା
ଜୀଵନ୍ମୁକ୍ତଃ ସ ଲୋକେ ଜୟତି ଗତମହାମୋହଵିଶ୍ଵପ୍ରପଞ୍ଚଃ ॥ ୯୦ ॥
କ୍ଵାହଂ ବ୍ରହ୍ମେତି ଵିଦ୍ୟା ନିରତିଶୟସୁଖଂ ଦର୍ଶୟନ୍ତୀ ଵିଶୁଦ୍ଧଂ
କୂଟସ୍ଥଂ ସ୍ଵପ୍ରକାଶଂ ପ୍ରକୃତି ସୁଚରିତା ଖଣ୍ଡୟନ୍ତୀ ଚ ମାୟାମ୍ ।
କ୍ଵାଵିଦ୍ୟାହଂ ମମେତି ସ୍ଥଗିତପରସୁଖା ଚିତ୍ତଭିତ୍ତୌ ଲିଖନ୍ତୀ
ସର୍ଵାନର୍ଥାନନର୍ଥାନ୍ ଵିଷୟଗିରିଭୁଵା ଵାସନାଗୈରିକେଣ ॥ ୯୧ ॥
ଅହଂ ବ୍ରହ୍ମାସ୍ମୀତି ସ୍ଫୁରଦମଲବୋଧୋ ୟଦି ଭଵେ-
ତ୍ପୁମାନ୍ପୁଣ୍ୟୋଦ୍ରେକାଦୁପଚିତପରାନର୍ଥଵିରତିଃ ।
ତଦାନୀଂ କ୍ଵାଵିଦ୍ୟା ଭୃଶମସହମାନୌପନିଷଦଂ
ଵିଚାରଂ ସଂସାରଃ କ୍ଵ ଚ ଵିଵିଧଦୁଃଖୈକଵସତିଃ ॥ ୯୨ ॥
କଶ୍ଚିତ୍କ୍ରନ୍ଦତି କାଲକର୍କଶକରାକୃଷ୍ଟଂ ଵିନଷ୍ଟଂ ହଠା-
ଦୁତ୍କୃଷ୍ଟଂ ତନୟଂ ଵିଲୋକ୍ୟ ପୁରତଃ ପୁତ୍ରେତି ହା ହା କ୍ଵଚିତ୍ ।
କଶ୍ଚିନ୍ନର୍ତକନର୍ତକୀପରିଵୃତୋ ନୃତ୍ୟତ୍ୟହୋ କୁତ୍ରଚି-
ଚ୍ଚିତ୍ରଂ ସଂସୃତିପଦ୍ଧତିଃ ପ୍ରଥୟତି ପ୍ରୀତିଞ୍ଚ କଷ୍ଟଞ୍ଚ ନଃ ॥ ୯୩ ॥
ନାନ୍ନଂ ଜୀର୍ୟତି କିଞ୍ଚିଦୌଷଧବଲଂ ନାଲଂ ସ୍ଵକାର୍ୟୋଦୟେ
ଶକ୍ତିଶ୍ଚଂକ୍ରମଣେ ନ ହନ୍ତ ଜରୟା ଜୀର୍ଣୀକୃତାୟାଂ ତନୌ ।
ଅସ୍ମାକଂ ତ୍ଵଧୁନା ନ ଲୋଚନବଲଂ ପୁତ୍ରେତି ଚିନ୍ତାକୁଲୋ
ଗ୍ଲାୟତ୍ୟର୍ଥପରାୟଣୋଽତିକୃପଣୋ ମିଥ୍ୟାଭିମାନୋ ଗୃହୀ ॥ ୯୪ ॥
ଅନ୍ନାଶାୟ ସଦା ରଟନ୍ତି ପୃଥୁକାଃକ୍ଷୁତ୍କ୍ଷାମକଣ୍ଠାସ୍ତ୍ରିୟୋ
ଵାସୋଭୀ ରହିତା ବହିର୍ଵ୍ୟଵହୃତୌ ନିର୍ୟାନ୍ତି ନୋ ଲଜ୍ଜୟା ।
ଗେହାଦଙ୍ଗଣମାର୍ଜନେଽପି ଗୃହିଣୋ ୟସ୍ୟେତି ଦୁର୍ଜୀଵିତଂ
ୟଦ୍ୟପ୍ୟସ୍ତି ତଥାପି ତସ୍ୟ ଵିରତିର୍ନୋଦେତି ଚିତ୍ରଂ ଗୃହେ ॥ ୯୫ ॥
ସଦ୍ଦ୍ଵଂଶୋ ଗୁଣଵାନହଂ ସୁଚରିତଃ ଶ୍ଲାଘ୍ୟାଂ କରୋତ୍ୟାତ୍ମନୋ
ନୀଚାନାଂ ଵିଦଧାତି ଚ ପ୍ରତିଦିନଂ ସେଵାଂ ଜନାନାଂ ଦ୍ଵିଜଃ ।
ୟୋଷିତ୍ତସ୍ୟ ଜିଘୃକ୍ଷୟା ସ ଚ କୁତୋ ନୋ ଲଜ୍ଜତେ ସଜ୍ଜନା-
ଲ୍ଲୋଭାନ୍ଧସ୍ୟ ନରସ୍ୟ ନୋ ଖଲୁ ସତାଂ ଦୃଷ୍ଟଂ ହି ଲଜ୍ଜାଭୟମ୍ ॥ ୯୬ ॥
କାମାଦିତ୍ରିକମେଵ ମୂଲମଖିଲକ୍ଲେଶସ୍ୟ ମାୟୋଦ୍ଭଵଂ
ମର୍ତ୍ୟାନାମିତି ଦେଵମୌଲିଵିଲସଦ୍ଭାଜିଷ୍ଣୁଚୂଡାମଣିଃ ।
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣୋ ଭଗଵାନଵୋଚଦଖିଲପ୍ରାଣିପ୍ରିୟୋ ମତ୍ପ୍ରଭୁ-
ର୍ୟସ୍ମାତ୍ତତ୍ତ୍ରିକମୁଦ୍ୟତେନ ମନସା ହେୟଂ ପୁମର୍ଥାର୍ଥିନା ॥ ୯୭ ॥
ୟତ୍ପ୍ରୀତ୍ୟର୍ଥମନେକଧାମନି ମୟା କଷ୍ଟେନ ଵସ୍ତୁ ପ୍ରିୟଂ
ସ୍ଵସ୍ୟାଶାକଵଲୀକୃତେନ ଵିକଲୀଭାଵଂ ଦଧାନେନ ମେ ।
ତତ୍ସର୍ଵଂ ଵିଲୟଂ ନିନାୟ ଭଗଵାନ୍ ୟୋ ଲୀଲୟା ନିର୍ଜରୋ
ମାଂ ହିତ୍ଵା ଜରୟାକୁଲୀକୃତତନୁଂ କାଲାୟ ତସ୍ମୈ ନମଃ ॥ ୯୮ ॥
ଆୟୁର୍ଵେଦଵିଦାଂ ରସାଶନଵତାଂ ପଥ୍ୟାଶିନାଂ ୟତ୍ନତୋ
ଵୈଦ୍ୟାନାମପି ରୋଗଜନ୍ମ ଵପୁଷୋ ହ୍ୟନ୍ତର୍ୟତୋ ଦୃଶ୍ୟତେ ।
ଦୁଶ୍ଚକ୍ଷୋତ୍କଵଲୀକୃତତ୍ରିଭୁଵନୋ ଲୀଲାଵିହାରସ୍ଥିତଃ
ସର୍ଵୋପାୟଵିନାଶନୈକଚତୁରଃ କାଲାୟ ତସ୍ମୈ ନମଃ ॥ ୯୯ ॥
ତେ ଧନ୍ୟା ଭୁଵନେ ସୁଶିକ୍ଷିତପରବ୍ରହ୍ମାତ୍ମଵିଦ୍ୟାଜନା
ଲୋକାନାମନୁରଞ୍ଜକା ହରିକଥାପୀୟୂଷପାନପ୍ରିୟାଃ ।
ୟେଷାଂ ନାକତରଙ୍ଗିଣୀତଟଶିଲାବଦ୍ଧାସନାନାଂ ସତାଂ
ପ୍ରାଣା ୟନ୍ତି ଲୟଂ ସୁଖେନ ମନସା ଶ୍ରୀରଙ୍ଗଚିନ୍ତାଭୃତାମ୍ ॥ ୧୦୦ ॥
ହେ ପୁତ୍ରାଃ ଵ୍ରଜତାଭୟଂ ୟତ ଇତୋ ଗେହଂ ଜନନ୍ୟା ସମଂ
ରାଗଦ୍ଵେଷମଦାଦୟୋ ଭଵତୁ ଵଃ ପନ୍ଥାଃ ଶିଵୋଽମାୟୟା ।
କାଶୀଂ ସାମ୍ପ୍ରତମାଗତୋଽହମହହ କ୍ଲେଶେନ ହାତୁଂ ଵପୁଃ
ସର୍ଵାନର୍ଥଗୃହଂ ସୁପର୍ଵତଟିନୀଵୀଚିଶ୍ରିୟାମଣ୍ଡିତାମ୍ ॥ ୧୦୧ ॥
ୟତ୍ସାକ୍ଷାଦଭିଧାତୁମକ୍ଷମତୟା ଶବ୍ଦାଦ୍ୟନାଲିଙ୍ଗିତଂ
କୂଟସ୍ଥଂ ପ୍ରତିପାଦୟନ୍ତି ଵିଲୟଦ୍ଵାରା ପ୍ରପଞ୍ଚସ୍ରଜଃ ।
ମୋକ୍ଷାୟ ଶ୍ରୁତୟୋ ନିରସ୍ତଵିଧୟୋ ଧ୍ୟାନସ୍ୟ ଚୋଚ୍ଛିତ୍ତୟେ
ତତ୍ରାଦ୍ଵୈତଵନେ ସଦା ଵିଚରତାଚ୍ଚେତଃ କୁରଙ୍ଗଃ ସତାମ୍ ॥ ୧୦୨ ॥
ବୁଧାନାଂ ଵୈରାଗ୍ୟଂ ସୁଘଟୟତୁ ଵୈରାଗ୍ୟଶତକଂ
ଗୃହସ୍ଥାନାମେକଂ ହରିପଦସରୋଜପ୍ରଣୟିନାମ୍ ।
ଜନାନାମାନନ୍ଦଂ ଵିତରତୁ ନିତାନ୍ତଂ ସୁଵିଶଦ-
ତ୍ରୟଂ ଶେଷଵ୍ୟାଖ୍ୟାଗଲିତତମସାଂ ଶୁଦ୍ଧମନସାମ୍ ॥ ୧୦୩ ॥
ଇତି ଶ୍ରୀଭର୍ତୃହରିଵିରଚିତଂ ଵିଜ୍ଞାନଶତକଂ ଚତୁର୍ଥମ୍ ।