॥ Manki Geetaa Gujarati Lyrics ॥
॥ મઙ્કિગીતા ॥ (Mahabharata Shantiparva)
અધ્યાયઃ ૧૭૧
યુધિસ્થિર
ઈહમાનઃ સમારમ્ભાન્યદિ નાસાદયેદ્ધનમ્ ।
ધનતૃષ્ણાભિભૂતશ્ચ કિં કુર્વન્સુખમાપ્નુયાત્ ॥ ૧ ॥
ભીષ્મ
સર્વસામ્યમનાયાસઃ સત્યવાક્યં ચ ભારત ।
નિર્વેદશ્ચાવિવિત્સા ચ યસ્ય સ્યાત્સ સુખી નરઃ ॥ ૨ ॥
એતાન્યેવ પદાન્યાહુઃ પઞ્ચ વૃદ્ધાઃ પ્રશાન્તયે ।
એષ સ્વર્ગશ્ચ ધર્મશ્ચ સુખં ચાનુત્તમં સતામ્ ॥ ૩ ॥
અત્રાપ્યુદાહરન્તીમમિતિહાસં પુરાતનમ્ ।
નિર્વેદાન્મઙ્કિના ગીતં તન્નિબોધ યુધિષ્ઠિર ॥ ૪ ॥
ઈહમાનો ધનં મઙ્કિર્ભગ્નેહશ્ચ પુનઃ પુનઃ ।
કેન ચિદ્ધનશેષેણ ક્રીતવાન્દમ્ય ગોયુગમ્ ॥ ૫ ॥
સુસમ્બદ્ધૌ તુ તૌ દમ્યૌ દમનાયાભિનિઃસૃતૌ ।
આસીનમુષ્ટ્રં મધ્યેન સહસૈવાભ્યધાવતામ્ ॥ ૬ ॥
તયોઃ સમ્પ્રાપ્તયોરુષ્ટ્રઃ સ્કન્ધદેશમમર્ષણઃ ।
ઉત્થાયોત્ક્ષિપ્ય તૌ દમ્યૌ પ્રસસાર મહાજવઃ ॥ ૭ ॥
હ્રિયમાણૌ તુ તૌ દમ્યૌ તેનોષ્ટ્રેણ પ્રમાથિના ।
મ્રિયમાણૌ ચ સમ્પ્રેક્ષ્ય મઙ્કિસ્તત્રાબ્રવીદિદમ્ ॥ ૮ ॥
ન ચૈવાવિહિતં શક્યં દક્ષેણાપીહિતું ધનમ્ ।
યુક્તેન શ્રદ્ધયા સમ્યગીહાં સમનુતિષ્ઠતા ॥ ૯ ॥
કૃતસ્ય પૂર્વં ચાનર્થૈર્યુક્તસ્યાપ્યનુતિષ્ઠતઃ ।
ઇમં પશ્યત સઙ્ગત્યા મમ દૈવમુપપ્લવમ્ ॥ ૧૦ ॥
ઉદ્યમ્યોદ્યમ્ય મે દમ્યૌ વિષમેનેવ ગચ્છતિ ।
ઉત્ક્ષિપ્ય કાકતાલીયમુન્માથેનેવ જમ્બુકઃ ॥ ૧૧ ॥
મની વોષ્ટ્રસ્ય લમ્બેતે પ્રિયૌ વત્સતરૌ મમ ।
શુદ્ધં હિ દૈવમેવેદમતો નૈવાસ્તિ પૌરુષમ્ ॥ ૧૨ ॥
યદિ વાપ્યુપપદ્યેત પૌરુષં નામ કર્હિ ચિત્ ।
અન્વિષ્યમાણં તદપિ દૈવમેવાવતિષ્ઠતે ॥ ૧૩ ॥
તસ્માન્નિર્વેદ એવેહ ગન્તવ્યઃ સુખમીપ્સતા ।
સુખં સ્વપિતિ નિર્વિણ્ણો નિરાશશ્ચાર્થસાધને ॥ ૧૪ ॥
અહો સમ્યક્ષુકેનોક્તં સર્વતઃ પરિમુચ્યતા ।
પ્રતિષ્ઠતા મહારણ્યં જનકસ્ય નિવેશનાત્ ॥ ૧૫ ॥
યઃ કામાન્પ્રાપ્નુયાત્સર્વાન્યશ્ચૈનાન્કેવલાંસ્ત્યજેત્ ।
પ્રાપનાત્સર્વકામાનાં પરિત્યાગો વિશિષ્યતે ॥ ૧૬ ॥
નાન્તં સર્વવિવિત્સાનાં ગતપૂર્વોઽસ્તિ કશ્ ચન ।
શરીરે જીવિતે ચૈવ તૃષ્ણા મન્દસ્ય વર્ધતે ॥ ૧૭ ॥
નિવર્તસ્વ વિવિત્સાભ્યઃ શામ્ય નિર્વિદ્ય મામક ।
અસકૃચ્ચાસિ નિકૃતો ન ચ નિર્વિદ્યસે તનો ॥ ૧૮ ॥
યદિ નાહં વિનાશ્યસ્તે યદ્યેવં રમસે મયા ।
મા માં યોજય લોભેન વૃથા ત્વં વિત્તકામુક ॥ ૧૯ ॥
સઞ્ચિતં સઞ્ચિતં દ્રવ્યં નષ્ટં તવ પુનઃ પુનઃ ।
કદા વિમોક્ષ્યસે મૂઢ ધનેહાં ધનકામુક ॥ ૨૦ ॥
અહો નુ મમ બાલિશ્યં યોઽહં ક્રીદનકસ્તવ ।
કિં નૈવ જાતુ પુરુષઃ પરેષાં પ્રેષ્યતામિયાત્ ॥ ૨૧ ॥
ન પૂર્વે નાપરે જાતુ કામાનામન્તમાપ્નુવન્ ।
ત્યક્ત્વા સર્વસમારમ્ભાન્પ્રતિબુદ્ધોઽસ્મિ જાગૃમિ ॥ ૨૨ ॥
નૂનં તે હૃદયં કામવજ્ર સારમયં દૃધમ્ ।
યદનર્થશતાવિષ્ટં શતધા ન વિદીર્યતે ॥ ૨૩ ॥
ત્યજામિ કામત્વાં ચૈવ યચ્ચ કિં ચિત્પ્રિયં તવ ।
તવાહં સુખમન્વિચ્છન્નાત્મન્યુપલભે સુખમ્ ॥ ૨૪ ॥
કામજાનામિ તે મૂલં સઙ્કલ્પાત્કિલ જાયસે ।
ન ત્વાં સઙ્કલ્પયિષ્યામિ સમૂલો ન ભવિષ્યતિ ॥ ૨૫ ॥
ઈહા ધનસ્ય ન સુખા લબ્ધ્વા ચિન્તા ચ ભૂયસી ।
લબ્ધાનાશો યથા મૃત્યુર્લબ્ધં ભવતિ વા ન વા ॥ ૨૬ ॥
પરેત્ય યો ન લભતે તતો દુઃખતરં નુ કિમ્ ।
ન ચ તુષ્યતિ લબ્ધેન ભૂય એવ ચ માર્ગતિ ॥ ૨૭ ॥
અનુતર્ષુલ એવાર્થઃ સ્વાદુ ગાઙ્ગમિવોદકમ્ ।
મદ્વિલાપનમેતત્તુ પ્રતિબુદ્ધોઽસ્મિ સન્ત્યજ ॥ ૨૮ ॥
ય ઇમં મામકં દેહં ભૂતગ્રામઃ સમાશ્રિતઃ ।
સ યાત્વિતો યથાકામં વસતાં વા યથાસુખમ્ ॥ ૨૯ ॥
ન યુષ્માસ્વિહ મે પ્રીતિઃ કામલોભાનુસારિષુ ।
તસ્માદુત્સૃજ્ય સર્વાન્વઃ સત્યમેવાશ્રયામ્યહમ્ ॥ ૩૦ ॥
સર્વભૂતાન્યહં દેહે પશ્યન્મનસિ ચાત્મનઃ ।
યોગે બુદ્ધિં શ્રુતે સત્ત્વં મનો બ્રહ્મણિ ધારયન્ ॥ ૩૧ ॥
વિહરિષ્યામ્યનાસક્તઃ સુખી લોકાન્નિરામયઃ ।
યથા મા ત્વં પુનર્નૈવં દુઃખેષુ પ્રનિધાસ્યસિ ॥ ૩૨ ॥
ત્વયા હિ મે પ્રનુન્નસ્ય ગતિરન્યા ન વિદ્યતે ।
તૃષ્ણા શોકશ્રમાણાં હિ ત્વં કામપ્રભવઃ સદા ॥ ૩૩ ॥
ધનનાશોઽધિકં દુઃખં મન્યે સર્વમહત્તરમ્ ।
જ્ઞાતયો હ્યવમન્યન્તે મિત્રાણિ ચ ધનચ્યુતમ્ ॥ ૩૪ ॥
અવજ્ઞાન સહસ્રૈસ્તુ દોષાઃ કસ્તતરાધને ।
ધને સુખકલા યા ચ સાપિ દુઃખૈર્વિધીયતે ॥ ૩૫ ॥
ધનમસ્યેતિ પુરુષં પુરા નિઘ્નન્તિ દસ્યવઃ ।
ક્લિશ્યન્તિ વિવિધૈર્દન્દૈર્નિત્યમુદ્વેજયન્તિ ચ ॥ ૩૬ ॥
મન્દલોલુપતા દુઃખમિતિ બુદ્ધિં ચિરાન્મયા ।
યદ્યદાલમ્બસે કામતત્તદેવાનુરુધ્યસે ॥ ૩૭ ॥
અતત્ત્વજ્ઞોઽસિ બાલશ્ચ દુસ્તોષોઽપૂરણોઽનલઃ ।
નૈવ ત્વં વેત્થ સુલભં નૈવ ત્વં વેત્થ દુર્લભમ્ ॥ ૩૮ ॥
પાતાલમિવ દુષ્પૂરો માં દુઃખૈર્યોક્તુમિચ્છસિ ।
નાહમદ્ય સમાવેષ્ટું શક્યઃ કામપુનસ્ત્વયા ॥ ૩૯ ॥
નિર્વેદમહમાસાદ્ય દ્રવ્યનાશાદ્યદૃચ્છયા ।
નિર્વૃતિં પરમાં પ્રાપ્ય નાદ્ય કામાન્વિચિન્તયે ॥ ૪૦ ॥
અતિક્લેશાન્સહામીહ નાહં બુધ્યામ્યબુદ્ધિમાન્ ।
નિકૃતો ધનનાશેન શયે સર્વાઙ્ગવિજ્વરઃ ॥ ૪૧ ॥
પરિત્યજામિ કામત્વાં હિત્વા સર્વમનોગતીઃ ।
ન ત્વં મયા પુનઃ કામનસ્યોતેનેવ રંસ્યસે ॥ ૪૨ ॥
ક્ષમિષ્યેઽક્ષમમાણાનાં ન હિંસિષ્યે ચ હિંસિતઃ ।
દ્વેષ્ય મુક્તઃ પ્રિયં વક્ષ્યામ્યનાદૃત્ય તદપ્રિયમ્ ॥ ૪૩ ॥
તૃપ્તઃ સ્વસ્થેન્દ્રિયો નિત્યં યથા લબ્ધેન વર્તયન્ ।
ન સકામં કરિષ્યામિ ત્વામહં શત્રુમાત્મનઃ ॥ ૪૪ ॥
નિર્વેદં નિર્વૃતિં તૃપ્તિં શાન્તિં સત્યં દમં ક્ષમામ્ ।
સર્વભૂતદયાં ચૈવ વિદ્ધિ માં શરણાગતમ્ ॥ ૪૫ ॥
તસ્માત્કામશ્ચ લોભશ્ચ તૃષ્ણા કાર્પણ્યમેવ ચ ।
ત્યજન્તુ માં પ્રતિષ્ઠન્તં સત્ત્વસ્થો હ્યસ્મિ સામ્પ્રતમ્ ॥ ૪૬ ॥
પ્રહાય કામં લોભં ચ ક્રોધં પારુષ્યમેવ ચ ।
નાદ્ય લોભવશં પ્રાપ્તો દુઃખં પ્રાપ્સ્યામ્યનાત્મવાન્ ॥ ૪૭ ॥
યદ્યત્ત્યજતિ કામાનાં તત્સુખસ્યાભિપૂર્યતે ।
કામસ્ય વશગો નિત્યં દુઃખમેવ પ્રપદ્યતે ॥ ૪૮ ॥
કામાન્વ્યુદસ્ય ધુનુતે યત્કિં ચિત્પુરુષો રજઃ ।
કામક્રોધોદ્ભવં દુઃખમહ્રીરરતિરેવ ચ ॥ ૪૯ ॥
એષ બ્રહ્મ પ્રવિષ્ટોઽહં ગ્રીસ્મે શીતમિવ હ્રદમ્ ।
શામ્યામિ પરિનિર્વામિ સુખમાસે ચ કેવલમ્ ॥ ૫૦ ॥
યચ્ચ કામસુખં લોકે યચ્ચ દિવ્યં મહત્સુખમ્ ।
તૃષ્ણા ક્ષયસુખસ્યૈતે નાર્હતઃ સોદશીં કલામ્ ॥ ૫૧ ॥
આત્મના સપ્તમં કામં હત્વા શત્રુમિવોત્તમમ્ ।
પ્રાપ્યાવધ્યં બ્રહ્મ પુરં રાજેવ સ્યામહં સુખી ॥ ૫૨ ॥
એતાં બુદ્ધિં સમાસ્થાય મઙ્કિર્નિર્વેદમાગતઃ ।
સર્વાન્કામાન્પરિત્યજ્ય પ્રાપ્ય બ્રહ્મ મહત્સુખમ્ ॥ ૫૩ ॥
દમ્ય નાશ કૃતે મઙ્કિરમરત્વં કિલાગમત્ ।
અછિનત્કામમૂલં સ તેન પ્રાપ મહત્સુખમ્ ॥ ૫૪ ॥
॥ ઇતિ મઙ્કિગીતા સમાપ્તા ॥
– Chant Stotra in Other Languages –
Manki Gita in Sanskrit – English – Bengali – Gujarati – Kannada – Malayalam – Odia – Telugu – Tamil