॥ Guha Geetaa Telugu Lyrics ॥
॥ గుహగీతా ॥
అథ గుహగీతా ప్రారంభః ।
అథ ప్రథమోఽధ్యాయః
మనోవికారః
విప్రా ఊచుః-
సూతపుత్ర మహాప్రాజ్ఞ కథకోఽసి దయాకర ।
గుహగీతాం చ నో వక్తుం త్వమేవార్హసి చానఘ ॥ 1.1 ॥
సూత ఉవాచ-
కుతుకీ గుహగీతాయాః శ్రవణే తత్పరో మునిః ।
కర్మయోగీ హిడింభం చ ప్రార్థయన్ ప్రత్యహం స్థితః ॥ 1.2 ॥
శ్రాంతోఽసి కిం వా శ్రోతుం మే చారిత్రం వచ్మి సాదరం ।
వదన్నేవం హిడింభశ్చాప్యాగతః పునరేకదా ॥ 1.3 ॥
మునిరువాచ-
సత్కారం స్వీకురుష్వాద్య గుహగీతాం దయానిధే ।
హిడింభ బ్రూహి మే వక్తా త్వమేవ ఖలు భక్తరాట్ ॥ 1.4 ॥
హిడింభ ఉవాచ-
బహుధా సేవితః స్వామీ మయా భిక్షుః షడాననః ।
ప్రసాదమకరోత్ దివ్యకరుణాపాంగతో మయి ॥ 1.5 ॥
తదాఽహం సభయం భక్త్యా సహితః ప్రణమన్ గురో ।
కిం త్వయా నిహతా భిక్షో పూర్వజా మమ చాన్వయే ॥ 1.6 ॥
కిమహం రక్షితశ్చాస్మి త్వయా తత్కారణం వద ।
న మన్యే త్వాం వినా హ్యన్యం మత్సందేహనివారకం ॥ 1.7 ॥
శ్రీభిక్షురువాచ-
ప్రశిష్యోఽసి హిడింభ త్వం సాక్షాత్ శిష్యశ్చ పార్షదః ।
హంత తే కథయిష్యామి తత్త్వం శృణు సమాహితః ॥ 1.8 ॥
అభయం సత్త్వసంశుద్ధిః జ్ఞానయోగవ్యవస్థితిః ।
దానం దమశ్చ యజ్ఞశ్చ స్వాధ్యాయస్తప ఆర్జవం ॥ 1.9 ॥
అహింసా సత్యమక్రోధః త్యాగశ్శాంతిరపైశునం ।
దయా భూతేష్వలోలుప్తిః మార్దవం హ్రీరచాపలం ॥ 1.10 ॥
తేజః క్షమా ధృతిః శౌచం అద్రోహో నాతిమానితా ।
భవంతి సంపదం దైవీం అభిజాతే హిడింభక ॥ 1.11 ॥
దంభో దర్పోఽభిమానశ్చ క్రోధః పారుష్యమేవ చ ।
అజ్ఞానం చాభిజాతేషు సంపదం రాక్షసీం బత ॥ 1.12 ॥
తే పూర్వజాః శూరముఖ్యా అభిజాతాశ్చ రాక్షసీం ।
ప్రవృత్తిం చ నివృత్తిం చ న జానంతి హి రాక్షసాః ॥ 1.13 ॥
న శౌచం న సదాచారో న సత్యం తేషు విద్యతే ।
ప్రభూతా హ్యుగ్రకర్మాణః క్షయాయ జగతోఽహితాః ॥ 1.14 ॥
కామోపభోగపరమాః క్రోధోపాత్తబలాధికాః ।
అసత్యమప్రతిష్ఠం తే జగదాహురనీశ్వరం ॥ 1.15 ॥
ఈశ్వరోఽహమహం భోగీ కోఽన్యోస్తి సదృశో మయా ।
యక్ష్యే దాస్యామి మోదిష్యే ఇత్యజ్ఞానవిమోహితాః ॥ 1.16 ॥
మయైవ నిహతాః పూర్వే లోకరక్షేచ్ఛయా కిల ।
మా శుచః సంపదం దైవీం అభిజాతోఽస్యనామయః ॥ 1.17 ॥
పుణ్యపుంజప్రభావోఽసి గురుణా కుంభజన్మనా ।
మయైవ సంజీవితోఽసి నిహతోఽపి హిడింభక ॥ 1.18 ॥
ఆర్తోఽసి జిజ్ఞాసురసి జ్ఞానీ చాసి హిడింభక ।
మత్సేవార్థ్యసి కా చింతా సుఖీ భవ నిరంతరం ॥ 1.19 ॥
హిడింభ ఉవాచ-
తదా మే సద్గురోర్భిక్షోః ఉక్తదివ్యోపదేశతః ।
మత్పూర్వికమహాభోగభాగ్యవైభవసంసృతేః ॥ 1.20 ॥
ఆనందబాష్పా ఉద్రిక్తాః సాకం దుఃఖాశ్రుభిర్బత ।
నిర్విణ్ణోఽహం స్వయం బుద్ధో నిశ్చేష్టోఽస్మి తతో గురోః ॥ 1.21 ॥
భిక్షురువాచ-
కుతస్త్వా కశ్మలమిదం విషమే సముపస్థితం ।
గతాసూనగతాంసూంశ్చ నానుశోచతి తత్వవిత్ ॥ 1.22 ॥
నత్వేవాహం జాతు నాసం న త్వం నేమే త్వదగ్రజాః ।
న చైవ న భవిష్యామః సర్వే వయమతః పరం ॥ 1.23 ॥
దేహినోఽస్మిన్ యథా దేహే కౌమారం యౌవనం జరా ।
తథా దేహాంతరప్రాప్తిర్ధీరస్తత్ర న ముహ్యతి ॥ 1.24 ॥
అవినాశి తు తద్విద్ధి యేన సర్వమిదం తతం ।
వినాశమవ్యయస్యాస్య న కశ్చిత్ కర్తుమర్హతి ॥ 1.25 ॥
య ఏనం వేత్తి హంతారం యశ్చైనం మన్యతే హతం ।
ఉభౌ తౌ న విజానీతో నాయం హంతి న హన్యతే ॥ 1.26 ॥
అచ్ఛేద్యోఽయమదాహ్యోఽయం అక్లేద్యోఽశోష్య ఏవ చ ।
నిత్యస్సర్వగతః స్థాణుః అచలోఽయం సనాతనః ॥ 1.27 ॥
అవ్యక్తోఽయం అచింత్యోఽయం అవికార్యోఽయముచ్యతే ।
తస్మాదేవం విదిత్వైనం నానుశోచితుమర్హసి ॥ 1.28 ॥
యదిదం దృశ్యతే సర్వం జగత్ స్థావరజంగమం ।
తత్ సుషుప్తావివ స్వప్నః కల్పాంతే ప్రవినశ్యతి ॥ 1.29 ॥
ఋతమాత్మా పరం బ్రహ్మ సత్యమిత్యాదికా బుధైః ।
కల్పితా వ్యవహారార్థం యస్య సంజ్ఞా మహాత్మనః ॥ 1.30 ॥
యథా కటకశబ్దార్థః పృథగ్భావో న కాంచనాత్ ।
న హేమకటకాత్ తద్వత్ జగత్ శబ్దార్థతా పరే ॥ 1.31 ॥
తేనేయమింద్రజాల క్రీడాగతిః ప్రవితన్యతే ।
ద్రష్టుర్దృశ్యస్య సత్తాంతః బంధ ఇత్యభిధీయతే ॥ 1.32 ॥
దృష్ట్వా దృశ్యవశాత్ బద్ధో దృశ్యాభావే విముచ్యతే ।
జగత్త్వమహమిత్యాది సర్గాత్మా దృశ్యముచ్యతే ॥ 1.33 ॥
మనస్తేనేంద్రజలశ్రీః జగతీ ప్రవితన్యతే ।
యావదేతత్ సంభవతి తావన్మోక్షో న విద్యతే ॥ 1.34 ॥
బ్రహ్మణా తన్యతే విశ్వం మనసైవ స్వయంభువా ।
మనోమయమతో విశ్వం యన్నామ పరిదృశ్యతే ॥ 1.35 ॥
న బాహ్యే నాపి హృదయే సద్రూపం విద్యతే మనః ।
యదర్థం ప్రతిభానం తత్ మన ఇత్యభిధీయతే ॥ 1.36 ॥
సంకల్పనం మనో విద్ధి సంకల్పస్తత్ర విద్యతే ।
యత్ర సంకల్పనం తత్ర మనోఽస్తీత్యవగమ్యతాం ॥ 1.37 ॥
సంకల్పమనసీ భిన్నే న కదాచన కేనచిత్ ।
సంకల్పజాతే గలితే స్వరూపమవశిష్యతే ॥ 1.38 ॥
అహం త్వం జగదిత్యాదౌ ప్రశాంతే దృశ్యసంభ్రమే ।
స్యాత్ తాదృశీ కేవలతా దృశ్యే సత్తాముపాగతే ॥ 1.39 ॥
మహాప్రలయ సంపత్తౌ హ్యసత్తాం సముపాగతే ।
అశేషదృశ్యే సర్గాదౌ శాంతమేవావశిష్యతే ॥ 1.40 ॥
మనసా భావ్యమానో హి దేహతాం యాతి దేహకః ।
మనోవిలాసః సంసార ఇతి మే నిశ్చితా మతిః ॥ 1.41 ॥
అంతఃకరణసద్భావస్త్వవిద్యాయాశ్చ సంభవః ।
అనేకకోటిబ్రహ్మాండం సర్వం మిథ్యేతి నిశ్చిను ॥ 1.42 ॥
జీవన్నేవ సదా ముక్తః కృతార్థో బ్రహ్మవిత్తమః ।
ఉపాధినాశాద్బ్రహ్మైవ స బ్రహ్మాప్నోతి నిర్భయం ॥ 1.43 ॥
తద్బ్రహ్మానందమద్వంద్వం నిర్గుణం సత్యచిద్ఘనం ।
విదిత్వా స్వాత్మనో రూపం మా బిభేస్త్వం కదాచన ॥ 1.44 ॥
సర్వం చ ఖల్విదం బ్రహ్మ నిత్యం చిద్ఘనమక్షతం ।
కల్పనాఽన్యా మనోనామ్నీ విద్యతే నహి కాచన ॥ 1.45 ॥
న జాయతే న మ్రియతే కించిదత్ర జగత్త్రయే ।
న చ భావవికారాణాం సత్తా కచన విద్యతే ॥ 1.46 ॥
నాహం మాంసం న చాస్థీని దేహాదన్యః పరోఽస్మ్యహం ।
ఇతి నిశ్చితవానంతః క్షీణావిద్యో విముచ్యతే ॥ 1.47 ॥
మా భవాజ్ఞో భవ జ్ఞస్త్వం జహి సంసారభావనాం ।
అనాత్మన్యాత్మభావేన కిమజ్ఞ ఇవ రోదషి ॥ 1.48 ॥
కస్తవాయం జడో మూకో దేహో మాంసమయోఽశుచిః ।
యదర్థం సుఖదుఃఖాభ్యాం అవశః పరిభూయసే ॥ 1.49 ॥
అంగాన్యంగైరివాక్రమ్య జయేదాదౌ స్వకం మనః ।
మనసో విజయాన్నాన్యా గతిరస్తి భవార్ణవే ॥ 1.50 ॥
ప్రక్షీణచిత్తదర్పస్య నిగృహీతేంద్రియద్విషః ।
పద్మిన్య ఇవ హేమంతే క్షీయంతే భోగవాసనాః ॥ 1.51 ॥
వివేకం పరమాశ్రిత్య బుద్ధ్యా సత్యమవేక్ష్య చ ।
ఇంద్రియారీనలం ఛిత్వా తీర్ణో భవ భవార్ణవాత్ ॥ 1.52 ॥
యద్యత్కరోషి సత్యేన సర్వం మిథ్యేతి నిశ్చిను ।
త్వమేవ పరమాత్మాసి త్వం బ్రహ్మాసి న సంశయః ॥ 1.53 ॥
ఇతి కలిసంతారక శ్రీగుహగీతాయాం బ్రహ్మవిద్యాయాం
అద్వైతశాస్త్రే భిక్షురూపిగుహహిడింభసంవాదే
మనోవికారో నామ ప్రథమోఽధ్యాయః ॥ 1 ॥
అథ ద్వితీయోఽధ్యాయః
సర్వత్ర సమభావనా
శ్రీభిక్షురువాచ-
అంతరాస్థాం పరిత్యజ్య భావశ్రీం భావనామయీం ।
యోఽసి సోఽసి జగత్యస్మిన్ లీలయా విహరానఘ ॥ 2.1 ॥
సర్వత్రాహం అకర్తేతి దృఢభావనయాఽనయా ।
పరమామృతనామ్నీ సా సమతైవావశిష్యతే ॥ 2.2 ॥
ఖేదోల్లాసవిలాసేషు స్వాత్మకర్తృతయైకయా ।
స్వసంకల్పే క్షయం యాతే సమతైవావశిష్యతే ॥ 2.3 ॥
సమతా సర్వభూతేషు యాసౌ సత్యపరా స్థితిః ।
తస్యాం అవస్థితం చిత్తం న భూయో జన్మభాగ్భవేత్ ॥ 2.4 ॥
అథవా సర్వకర్తృత్వం అకర్తృత్వం తథైవ చ ।
సర్వం త్యక్త్వా మనః పీత్వా యోఽసి సోఽసి స్థిరో భవ ॥ 2.5 ॥
శేషస్థిరసమాధానో యేన త్యజసి తత్త్యజ ।
చిన్మనః కలనాకారం ప్రకాశతిమిరాదికం ॥ 2.6 ॥
వాసనాం వాసితారం చ ప్రాణస్పందనపూర్వకం ।
సమూలమఖిలం త్యక్త్వా వ్యోమసామ్యః ప్రశాంతధీః ॥ 2.7 ॥
హృదయాత్సంపరిత్యజ్య వాసనాపంక్తయోఽఖిలాః ।
యస్తిష్ఠతి గతవ్యగ్రః స ముక్తః పరమేశ్వరః ॥ 2.8 ॥
దృష్టం ద్రష్టవ్యమఖిలం భ్రాంతం భ్రాంత్యా దిశో దశ ।
యుక్త్యా వై చరతోఽజ్ఞస్య సంసారో గోష్పదాకృతిః ॥ 2.9 ॥
సబాహ్యాభ్యంతరే దేహే హ్యధ ఊర్ధ్వం చ దిక్షు చ ।
ఇత ఆత్మా తతోఽప్యాత్మా నాస్త్యనాత్మమయం జగత్ ॥ 2.10 ॥
న తదస్తి న యత్రాహం న తదస్తి న తన్మయం ।
కిమన్యత్ అభివాంఛామి సర్వం సచ్చిన్మయం తతం ॥ 2.11 ॥
సమస్తం ఖల్విదం బ్రహ్మ పరమాత్మేదమాతతం ।
అహమన్యత్ ఇదం చాన్యత్ ఇతి భ్రాంతి త్యజానఘ ॥ 2.12 ॥
తతో బ్రహ్మఘనే నిత్యే సంభవంతి న కల్పితాః ।
న శోకోఽస్తి న మోహోఽస్తి న జరాఽస్తి న జన్మ చ ॥ 2.13 ॥
యదస్తీహ తదేవాస్తి విజ్వరో భవ సర్వదా ।
యయా ప్రాప్తానుభవతః సర్వత్రానభివాంఛనాత్ ।
త్యాగాదాన పరిత్యాగీ విజ్వరో భవ సర్వదా ॥ 2.14 ॥
న వర్ణాశ్రమాచారధర్మాః కుతస్తే
న పుణ్యం న పాపం న ధర్మోఽప్యధర్మః ।
న పూజ్యోఽప్యపూజ్యః సదాఽఽనందభావం
పరం బ్రహ్మ సాక్షాత్ త్వమేవాసి తాత ॥
హిడింభ ఉవాచ-
ఏవముక్త్వా విసృష్టోఽహం బ్రహ్మసాక్షాత్కృతిం దదౌ ।
తదాది బ్రహ్మభావేన స్థితోఽహం గతకల్మషః ॥ 2.16 ॥
బ్రహ్మాకారాకారితాంతర్వృత్తిః కల్పితవానహం ।
సర్వం సుబ్రహ్మణ్యమయం జగద్భాతి న సంశయః ॥ 2.17 ॥
వాచామగోచరం దివ్యం మనోఽతీతం మహాద్యుతిం ।
తద్బ్రహ్మానుభవం పూర్ణానందం వక్తుం న శక్యతే ॥ 2.18 ॥
తూష్ణీం స్థిత్వా భిక్షుణా సంబోధితోఽహం ప్రణమ్య తం ।
యత్త్వయోక్తం వచస్తేన మోహోఽయం విగతో మమ ॥ 2.19 ॥
తవైవానుగ్రహేణాహం సచ్చిదానందమాత్రకః ।
కిం వా వక్తుం న శక్నోమి భగవన్ తవ సన్నిధౌ ॥ 2.20 ॥
ఏవం గద్గదయా వాచాఽప్యపృచ్ఛం భిక్షుమవ్యయం ।
కృతాంజలిపుటో భూత్వా నమస్కృత్య పునఃపునః ॥ 2.21 ॥
స్థానే భిక్షో తవోక్త్యాఽహం ధ్యాత్వా త్వామేవ సంతతం ।
జీవన్ముక్తోఽస్మి తాదాత్మ్యనిశ్చయాదేవ షణ్ముఖ ॥ 2.22 ॥
వర్ణాశ్రమాచారధర్మాః కిమర్థం వేదచోదితాః ।
తైర్బద్ధాః కీదృశా లోకే ముక్తాః కీదృగ్విధా అపి ॥ 2.23 ॥
శ్రీభిక్షురువాచ-
హంత తే కథయామ్యద్య తత్త్వం శృణు సనాతనం ।
అవిద్యోపాధినాఽశాంతప్రాణినో జగతి స్థితాః ॥ 2.24 ॥
వర్ణాశ్రమాదిధర్మాశ్చ సుకృతం దుష్కృతం తథా ।
సాప్యవిద్యాఽనేకజన్మవాసనాపిహితా మతా ॥ 2.25 ॥
నాదిరంతోఽస్తి తస్యాస్తు బ్రహ్మజ్ఞానేన కేవలం ।
బహూనాం జన్మనామంతే జ్ఞానవాన్మాం ప్రపద్యతే ॥ 2.26 ॥
సర్వం బ్రహ్మైవేతి మతిః స మహాత్మా సుదుర్లభః ।
పురాఽపృచ్ఛదగస్త్యోఽపి ప్రణమ్య పితరం మమ ॥ 2.27 ॥
వర్ణాశ్రమాదిధర్మాస్తు కథంభూతా విభో ఇతి ।
తదహం సంగ్రహేణైవ వచ్మి శృణు సనాతనం ॥ 2.28 ॥
సహస్రశీర్షే భగవాన్ స్థితో నారాయణాభిధః ।
క్షీరాబ్ధౌ చింతయన్ శంభుం శంకరం శివమవ్యయం ॥ 2.29 ॥
కదాచిత్ పంకజం దివ్యం తరుణాదిత్యసన్నిభం ।
తస్య సుప్తస్య దేవస్య నాభ్యాం జాతం మహత్తరం ॥ 2.30 ॥
హిరణ్యగర్భో భగవాన్ బ్రహ్మా విశ్వజగత్పతిః ।
ఆస్థాయ పరమాం మూర్తిం తస్మిన్ పద్మే సముద్బభౌ ॥ 2.31 ॥
శివాజ్ఞయా తస్య పూర్వవాసనాసహితాన్ముఖాత్ ।
బ్రహ్మణా బ్రాహ్మణస్త్రీభిః సహజాతా హిడింభక ॥ 2.32 ॥
తస్య హస్తాత్ సహ స్త్రీభిః జజ్ఞిరే శంకరాజ్ఞయా ।
స్వస్త్రీషు స్వస్వధర్మేణ మార్గేణోత్థః స్వభుర్భవేత్ ॥ 2.34 ॥
అపరాసూత్తమాజ్జాతః త్వనులోమః ప్రకీర్తితః ।
ఉత్తమాస్వపరాజ్జాతః ప్రతిలోమ ఇతి స్మృతః ॥ 2.35 ॥
వర్ణస్త్రీషు అనులోమేన జాతస్స్యాదాంతరాలికః ।
వర్ణాసు ప్రతిలోమేన జాతో వ్రాత్య ఇతి స్మృతః ॥ 2.36 ॥
బ్రాహ్మణ్యాం సధవాయాం యో బ్రాహ్మణేనైవ మోహతః ।
జాతశ్చైర్యేణ కుండోఽసౌ విధవాయాం తు గోలకః ॥ 2.37 ॥
ఏవమేవానులోమాశ్చ ప్రతిలోమాశ్చ జాతయః ।
ఉచ్చావచప్రపంచేఽస్మిన్ బహ్వ్యో జాతా హి కామతః ॥ 2.38 ॥
వర్ణానామాశ్రమాః ప్రోక్తా మునిభిశ్చ సనాతనైః ।
తేషాం వర్ణాశ్రమస్థానాం వేదకింకరతా సదా ॥ 2.39 ॥
చక్షురాదిప్రియాణాం చ భేదో లోకిపకారకః ।
తద్వద్వర్ణాశ్రమాదీనాం భేదో లోకిపకారకః ॥ 2.40 ॥
షణ్ణాం రసానాం భేదోఽస్తి యథా జిహ్వోపకారకః ।
తథా వర్ణాశ్రమాదీనాం భేదో లోకిపకారకః ॥ 2.41 ॥
యథా భాక్ష్యవిశేషాణాం భేదో భోక్తుః ప్రయోజకః ।
తథా వర్ణాశ్రమాదీనాం భేదో లోకప్రయోజకః ॥ 2.42 ॥
యథా తరులతాదీనాం భేదః ఫలసమృద్ధిదః ।
తథా వర్ణాశ్రమాదీనాం భేదః ఫలసమృద్ధిదః ॥ 2.43 ॥
యథా బహూనాం లోహానాం భేదః కర్మసమృద్ధిదః ।
తథా వర్ణాశ్రమాదీనాం భేదః కర్మసమృద్ధిదః ॥ 2.44 ॥
యథా రత్నాదిపాషాణభేదో గౌరవదాయకః ।
తథా వర్ణాశ్రమాదీనాం భేదో గౌరవదాయకః ॥ 2.45 ॥
యథా పాకప్రభేదో హి దేహస్యారోగ్యదో భవేత్ ।
తథా వర్ణాశ్రమాదీనాం భేదో లోకస్య సౌఖ్యదః ॥ 2.46 ॥
యథా మృగాణాం భేదో హి వనస్యోల్లాసకో భవేత్ ।
తథా వర్ణాశ్రమాదీనాం భేదో లోకస్య రంజకః ॥ 2.47 ॥
యథాఽలంకారభేదో హి లోకవ్యావృత్తిసూచకః ।
తథా వర్ణాశ్రమాదీనాం భేదో వ్యావృత్తిసూచకః ॥ 2.48 ॥
యథాఽనేకాయుధానాం చ భేదో యుద్ధజయప్రదః ।
తథా వర్ణాశ్రమాదీనాం భేదో జ్ఞానజయప్రదః ॥ 2.49 ॥
యథా బహూనాం పుష్పాణాం భేదో భోగసమృద్ధిదః ।
తథా వర్ణాశ్రమాదీనాం భేదో ధర్మసమృద్ధిదః ॥ 2.50 ॥
యథా శుక్లాదివర్ణానాం భేదః చక్షుఃసుఖంకరః ।
తథా వర్ణాశ్రమాదీనాం భేదో జనసుఖంకరః ॥ 2.51 ॥
తతో వర్ణాశ్రమాచారే న వైరం పరికల్పయేత్ ।
యదా వర్ణాశ్రమాదీనాం శాత్రవం స్యాత్ పరస్పరం ॥ 2.52 ॥
తదా లోకస్య సంహారః స్వాంగైర్దేహస్య నాశవత్ ।
వర్ణానామాశ్రమాణాం చ సంకరో ధర్మనాశకః ॥ 2.53 ॥
మల్లోకపాశదోఽసి త్వం తతస్త్వాం శిక్షయామ్యహం ।
యదా వర్ణాశ్రమాదీనాం యత్ర లోపః ప్రజాయతే ॥ 2.54 ॥
తత్ర స్థిత్వా ప్రసన్నస్త్వం ధార్మికావనదో భవ ।
హిడింభ స్త్రీషు దుష్టాసు జాయతే వర్ణసంకరః ॥ 2.55 ॥
స కాలః కలిరిత్యుక్తో లోకధర్మవినాశకః ।
అదృశూలా జనపదాః శివశూలాః చతుష్పదాః ॥ 2.56 ॥
ప్రమదాః కేశశూలిన్యో జనకాః పాకశూలినః ।
స్వదేహశూలినః సర్వే ప్రభవంతి కలౌ యుగే ॥ 2.57 ॥
తస్మాత్ వర్ణాశ్రమాదీనాం రక్షకో భవ సంతతం ।
వ్యావహారికలోకేఽస్మిన్ ఇదం కార్యం త్వయా శృణు ॥ 2.58 ॥
సర్వేషాం కర్మణా జాతిః నాన్యథా కల్పకోటిభిః ।
పశ్వాదీనాం యథా జాతిః జన్మనైవ చ నాన్యథా ॥ 2.59 ॥
సాఽపి స్థూలస్య దేహస్య భౌతికస్య న చాత్మనః ।
తథాపి దేహేఽహమ్మానాత్ ఆత్మా విప్రాదిసంజ్ఞితః ॥ 2.60 ॥
స్వస్వరూపాపరిజ్ఞానాత్ దేహేఽహమ్మాన ఆత్మనః ।
అపరిజ్ఞానమప్యస్య చావిద్యావాసనాబలాత్ ॥ 2.61 ॥
యస్యాపరోక్షవిజ్ఞానం అస్తి శ్రీగుర్వనుగ్రహాత్ ।
తస్య నాస్తి నియోజ్యత్వం ఇతి మే నిశ్చితా మతిః ॥ 2.62 ॥
అస్తి చేత్ బ్రహ్మవిజ్ఞానం స్త్రియో వా పురుషస్య వా ।
వర్ణాశ్రమసమాచారః తస్య నాస్త్యేవ సర్వదా ॥ 2.63 ॥
అవిజ్ఞాయాత్మవిజ్ఞానం యే స్వవర్ణాశ్రమాదికాన్ ।
త్యజంతి మూఢాత్మానస్తే పతంత్యేవ న సంశయః ॥ 2.64 ॥
హిడింభ నిస్సంశయభావతస్త్వం
దృఢం భజన్మాం సువిహారకో భవ ।
మదంఘ్రిభక్తస్య సదాఽస్తు నిర్భయం
పునశ్చ కిం పృచ్ఛసి మాం మహామతే ॥ 2.65 ॥
ఇతి కలిసంతారక శ్రీగుహగీతాయాం బ్రహ్మవిద్యాయాం
అద్వైతశాస్త్రే భిక్షురూపిగుహహిడింభసంవాదే
సర్వత్ర సమభావనానామ ద్వితీయోఽధ్యాయః ॥ 2 ॥
అథ తృతీయోఽధ్యాయః
అజ్ఞానమూలం
హిడింభ ఉవాచ-
స్వామిన్ రహస్యం మే బ్రూహి దేవానాం దేహినాం విభో ।
యద్భావనాబలేనైవ ప్రాణీ మోక్షమవాప్నుయాత్ ॥ 3.1 ॥
శ్రీభిక్షురువాచ-
రహస్యం తే ప్రవక్ష్యామి సమాసేన సవిస్తరాత్ ।
శ్రద్ధయా శృణు శైరేయ సర్వసిద్ధికరం పరం ॥ 3.2 ॥
సర్వేషాం కారణం సాక్షాత్ పరతత్త్వమవస్థితం ।
త్వగసృఙ్మాంసమేదోఽస్థిమజ్జాషట్కౌశికే స్వయం ॥ 3.3 ॥
పాంచభౌతికదేహేఽస్మిన్ శివశ్శివతరోఽస్మ్యహం ।
శివః పంచముఖోఽహంతు షణ్ముఖస్తత ఉచ్యతే ॥ 3.4 ॥
ఆవయోరైక్యభావో హి ముక్తిహేతుర్హి ప్రాణినాం ।
శివపంచముఖాన్యేవ బ్రహ్మాండే పంచదేవతాః ॥ 3.5 ॥
కార్యం బ్రహ్మా మహీభాగే కాయం విష్ణుర్జలాశయే ।
కార్యం రుద్రోఽగ్నిభాగే చ వాయ్వంశే చేశ్వరః పరః ॥ 3.6 ॥
ఆకాశాంశే శరీరస్య స్థితస్సాక్షాత్ సదాశివః ।
శరీరస్య బహిర్భాగే విరాడాత్మా స్థితస్సదా ॥ 3.7 ॥
అంతర్భాగే స్వరాడాత్మా సమ్రాడ్దేహస్య మధ్యమే ।
జ్ఞానేంద్రియేషు మనసి శ్రోత్రాదిషు చ పంచసు ॥ 3.8 ॥
మమ షడ్వదనాన్యేవ గ్లౌదిగ్వాయ్వర్కవార్వరాః ।
భూమిశ్చ కాయభూతాః స్యుః పంచహస్తో గణేశ్వరః ॥ 3.9 ॥
కర్మేంద్రియస్వరూపశ్చ పాదపాణ్యాదిషు క్రమాత్ ।
త్రివిక్రమేంద్ర వహ్వ్యాఖ్యాః కాయభూతాః ప్రజాపతిః ॥ 3.10 ॥
మిత్రశ్చాపి తథా ప్రాణే సూత్రాత్మా సుస్థితస్సదా ।
చతుర్ముఖోఽన్తః కరణే తదవస్థాసు చ క్రమాత్ ॥ 3.11 ॥
చంద్రమా మనసి ప్రోక్తో బుద్ధౌ తు స బృహస్పతిః ।
అహంకారే చ కాలాగ్నిః రుద్రశ్చిత్తే శివః స్థితః ॥ 3.12 ॥
భూతప్రేతపిశాచాద్యాః దేహస్యాస్థిషు సంస్థితాః ।
మజ్జాఖ్యే పితృగంధర్వాః రోమసు క్షుద్రదేవతాః ॥ 3.13 ॥
సర్వాశ్చ రాక్షసాశ్చైవ స్థితాః స్నాయుషు సర్వశః ।
వర్తంతే దేవతాస్సర్వాః దేహేఽస్మిన్నేవ సంస్థితాః ॥ 3.14 ॥
త్రిమూర్తినాం తు యో బ్రహ్మా తస్య ఘోరాభిధా తనుః ।
దక్షిణాక్షిణి జంతూనాం శాంతాఖ్యా చ తనుస్తథా ॥ 3.15 ॥
వర్తంతే వామనేత్రే చాప్యంతర్భాగే తయోః పునః ।
బహిర్భాగే సూర్యచంద్రౌ వర్తేతే కంధరే తథా ॥ 3.16 ॥
త్రిమూర్తీనాం తు యో విష్ణుః శాంతో ఘోరోఽన్తతో బహిః ।
త్రిమూర్తీనాం తు యో రుద్రః శాంతో ఘోరోఽన్తతో బహిః ॥ 3.17 ॥
చిచ్ఛక్తిః పరమా దేహమధ్యే కుండలినీ స్థితా ।
మాయాశక్తిర్లలాటాగ్రే తన్మధ్యే నాదరూపిణీ ॥ 3.18 ॥
అపరాంశే బిందుమయీ తస్య శక్తిః స్థితా స్వయం ।
జీవాత్మా బిందుమధ్యే తు సూక్ష్మరూపః ప్రకాశతే ॥ 3.19 ॥
హృదయే స్థూలరూపేణ తయోర్మధ్యే తు మధ్యమః ।
హృన్మధ్యే తు మహాలక్ష్మీః జిహ్వాయాం తు సరస్వతీ ॥ 3.20 ॥
రుద్రాణీ సహ రుద్రేణ హృదయే వర్తతే సదా ।
ఈశ్వరస్సర్వత్ర దేహే సర్వసాక్షీ సదాశివః ॥ 3.21 ॥
జ్ఞా సమ్యక్ నవతాం దేహే సకలా దేవతా అమూః ।
ప్రత్యగాత్మతయా భాంతి దేవతారూపతోఽపి చ ॥ 3.22 ॥
వేదమార్గేకనిష్ఠానాం విశుద్ధానాం తు విగ్రహే ।
దేవతారూపతో భాంతి న భాతి ప్రత్యగాత్మనా ॥ 3.23 ॥
తాంత్రికాణాం శరీరే తు వర్తంతే న ప్రకాశకాః ।
శుద్ధభావాత్ యథాజాతప్రాణినాం సర్వదేవతాః ॥ 3.24 ॥
తిరోభూతతయా నిత్యం వర్తంతే న స్వరూపతః ।
అతశ్చ భోగమోక్షార్థీ శరీరం దేవతామయం ॥ 3.25 ॥
స్వకీయం పరకీయం చ పూజయేత్ సువిశేషతః ।
నావమానం సదా కుర్యాత్ మోహతో వాపి బుద్ధిమాన్ ॥ 3.26 ॥
యది కుర్యాత్ ప్రమాదేన పతత్యేవ భవార్ణవే ।
దుర్వృత్తమపి మూర్ఖం చ పూజయేత్ దేవతాత్మనా ॥ 3.27 ॥
దేవతారూపతః పశ్యన్ ముచ్యతే జన్మబంధనాత్ ।
మోహేనాపి సదా నైవ కుర్యాదప్రియభాషణం ॥ 3.28 ॥
యది కుర్యాత్ ప్రమాదేన హంతి తం పరదేవతా ।
దేహే తు న క్షతం కుర్యాత్ అస్త్రశస్త్రనఖాదిభిః ॥ 3.29 ॥
తథా న లోహితం కుర్యాత్ యది కుర్యాత్ పతత్యధః ।
ఏషా సనాతనీ విద్యా భోగమోక్షప్రదాయినీ ॥ 3.30 ॥
మయైవ కథితా నిత్యా సర్వలోకోపకారిణీ ।
కథితాఽభూతే హిడింభ సర్వం బ్రహ్మమయం జగత్ ॥ 3.31 ॥
బ్రహ్మాండేఽపి చ పిండాండే సర్వత్ర బ్రహ్మభావతః ।
తత్త్వమేవాస్యహం చాసి దేవదేవ సుఖీ భవ ॥ 3.32 ॥
ఇతి కలిసంతారక శ్రీగుహగీతాయాం బ్రహ్మవిద్యాయాం
అద్వైతశాస్త్రే భిక్షురూపిగుహహిడింభసంవాదే
అజ్ఞానమూలం నామ తృతీయోఽధ్యాయః ॥ 3 ॥
అథ చతుర్థోఽధ్యాయః
జ్ఞానోత్పత్తిః
హిడింభ ఉవాచ-
సంకోచో దేహయాత్రాయాం ప్రాణినాం అస్తి షణ్ముఖ ।
తేషు జ్ఞానార్థినాం బుద్ధిరుపక్షీణా భవేత్కిల ॥ 4.1 ॥
తద్ధేతోః జ్ఞానసంపత్తిః దేహయాత్రా చ దుర్లభా ।
తస్యాస్తస్యాశ్చ సౌలభ్యం కథం భవతి సద్గురో ॥ 4.2 ॥
శ్రీభిక్షురువాచ-
హంత తాత ప్రవక్ష్యామి జ్ఞానోత్పత్తేస్తు కారణం ।
వినా యేన శివజ్ఞానం న జాయేత కథంచన ॥ 4.3 ॥
ముముక్షురతిసంతుష్టః సిద్ధ్యత్యేవ గతిర్మమ ।
ఇతి నిశ్చయబుద్ధిస్తు ప్రతిబంధనివృత్తయే ॥ 4.4 ॥
దేవతాస్సకలా నిత్యం ప్రార్థయేన్మతిముత్తమః ।
అధికారీ భవేత్తత్ర జన్మనా కర్మణా ద్విజః ॥ 4.5 ॥
శన్నో మిత్రశ్శం వరుణః శన్నో భవతు చార్యమా ।
శన్న ఇంద్రో బృహస్పతిః శన్నో విష్ణురురుక్రమః ॥ 4.6 ॥
నమోఽస్తు బ్రహ్మణే వాయో నమోఽస్తు తవ శోభనం ।
త్వమేవ సాక్షాద్ బ్రహ్మాసి త్వాం వదిష్యామి శంకరం ॥ 4.7 ॥
ఋతం చ సత్యం చాహం త్వాం వదిష్యామి సమాహితః ।
తన్మామవతు కల్యాణం తద్వక్తారం చ శోభనం ॥ 4.8 ॥
మాం భూయోఽవతు వక్తారం అపి చావతు శోభనం ।
శాంతిః శాంతిః పునః శాంతిః దోషత్రయనివృత్తయే ॥ 4.9 ॥
కృత్వైవం ప్రార్థనాం ఆత్మజ్ఞానార్థం మతిమాన్ సదా ।
తస్య విజ్ఞానసంపత్తిః క్రమతో జాయతే ధ్రువం ॥ 4.10 ॥
జపేన్నిత్యం గురోర్లబ్ధ్వా మంత్రం యశ్ఛందసామితి ।
మే గోపాయేతి పర్యంతం జ్ఞానోత్పత్తేశ్చ కారణం ॥ 4.11 ॥
శతాక్షరాం చ గాయత్రీం జపేన్నిత్యం దినే దినే ।
తన్మంత్రపూతోదకేన స్నానపానాదినాఽపి చ ॥ 4.12 ॥
జ్ఞానోత్పత్తిర్భవత్యేవ శివభక్త్యా చ సంతతం ।
ఉపాయమపరం చాపి బ్రవీమి శృణు సాదరం ॥ 4.13 ॥
గురోర్భక్తిర్దృఢా యస్య స్వతో జ్ఞానం ప్రజాయతే ।
బహూనాం జన్మనామంతే గురుభక్తిః ప్రజాయతే ॥ 4.14 ॥
గురుభక్తియుతే జంతౌ జ్ఞానోత్పత్తిర్న సంశయః ।
యథాకథంచిత్ స భవేత్ బ్రాహ్మణో జాయతే భువి ॥ 4.15 ॥
బ్రాహ్మణో గురుభక్తస్తు శ్రుతిజ్ఞానాత్ ప్రముచ్యతే ।
శ్రుతిప్రామాణ్యబుద్ధిర్హి మోక్షస్య గతిరుచ్యతే ॥ 4.16 ॥
ప్రారబ్ధం పుష్యతి వపుః ఇతి నిశ్చిత్య చేతసా ।
ధైర్యమాలంబ్య యత్నేన తూష్ణీం స్థితిరపి స్వయం ॥ 4.17 ॥
వైదేకానాం భవేద్ జ్ఞానజననే కారణం సదా ।
సంకోచో దేహయాత్రాయాం తదృశానాం భవేత్ఖలు ॥ 4.18 ॥
అతః సంకోచహానాయ చావహంతీతి మంత్రతః ।
ఆజ్యేనాన్నేన చోభాభ్యాం జుహుయాచ్చ దినే దినే ॥ 4.19 ॥
తదశక్తః స్మరేన్నిత్యం మంత్రం వా శ్రద్ధయా సహ ।
బ్రహ్మచారీ గృహస్థో వా వానప్రస్థశ్చ భిక్షుకః ॥ 4.20 ॥
నిత్యం ఆచార్యశుశ్రూషాం ప్రకుర్యాత్ భక్తిపూర్వకం ।
ప్రాణినాం తాదృశానాం తు లోకయాత్రా భవేత్స్వయం ॥ 4.21 ॥
అనన్యాశ్చింతయంతో మాం యే జనాః పర్యుపాసతే ।
తేషాం నిత్యాభియుక్తానాం యోగక్షేమం వహామ్యహం ॥ 4.22 ॥
అహమేవ పరం సాక్షాత్ అహమేవ సదాశివః ।
అహమేవ జగత్సాక్షీ చాహమేవ జగద్గురుః ॥ 4.23 ॥
నిత్యం లింగే మహాదేవం పూజయేత్ భక్తిమాన్నరః ।
వేదాంతశ్రవణం కుర్యాత్ మననం చ సమాహితః ॥ 4.24 ॥
రుద్రాధ్యాయీ భవేన్నిత్యం రుద్రాక్షాభరణో భవేత్ ।
భస్మత్రిపుండ్రధారీ చ జ్ఞానవాన్మాం ప్రపద్యతే ॥ 4.25 ॥
శంభోర్మమైక్యభావో హి మాయాఽవిద్యావినాశకః ।
ఉక్తసాధనసంపన్నః జ్ఞానాద్ భస్మాధిగచ్ఛతి ॥ 4.26 ॥
శివస్వరూపం పరమం భాసనాత్ భస్మసంజ్ఞితం ।
తదేవ స్వీయమాయోత్థప్రపంచే జలసూర్యవత్ ॥ 4.27 ॥
అనుప్రవిష్టం తద్రూపం భస్మలేశముదాహృతం ।
తేన లేశేన దేవేశః ప్రతిబింబేన భస్మనా ॥ 4.28 ॥
స్వతంత్రో బింబభూతస్తు సదైవోద్ధూలితః శివః ।
సదైవ పూజనీయస్తు బ్రహ్మవిష్ణ్వాదిభిః సురైః ॥ 4.29 ॥
సోఽహం చాహం స ఏవాస్మిన్ విషయే మాస్తు సంశయః ।
ఆవయోరంతరం నాస్తి తాత శబ్దార్థయోరివ ॥ 4.30 ॥
తత్ప్రసాదేన సర్వేషాం దేవత్వం న స్వభావతః ।
స్వభావాదేవ దేవత్వం దేవదేవస్య మేఽపి చ ॥ 4.31 ॥
తం విదిత్వా విముచ్యంతే శాంతా దాంతా మునీశ్వరాః ।
గృహస్థాశ్చ తథైవాన్యే సత్యధర్మపరాయణాః ॥ 4.32 ॥
భస్మసంఛన్నసర్వాంగాః త్రిపుండ్రాంకితమస్తకాః ।
రుద్రాక్షమాలాభరణాః శ్రీషడక్షరజాపకాః ॥ 4.33 ॥
నిత్యం దేవాచర్నపరాః సత్క్రియాదగ్ధకిల్బిషాః ।
ఏవం జ్ఞానార్థినాం సమ్యక్ సాధనాని బహూని చ ॥ 4.34 ॥
సంతి తేషాం ముఖ్యతమానీదానీం కథితాని వై ।
జ్ఞానం వేదాంతవిజ్ఞానం బ్రహ్మాత్మైకత్వగోచరం ॥ 4.35 ॥
సంపాదనీయం తజ్జ్ఞానం జ్ఞానాన్ముచ్యేత బంధనాత్ ।
మదుక్తార్తేషు విశ్వాసం హిడింభ కురు సంతతం ॥ 4.36 ॥
సర్వసౌలభ్యమేవాహం ఉపాయం వచ్మి సాదరం ।
మన్మనా భవ మద్భక్తో మద్యాజీ మాం నమస్కురు ॥ 4.37 ॥
అహం త్వా సర్వకష్టేభ్యో మోక్షయిష్యామి మా శుచః ।
ఏవమేవ వచస్సాక్షాత్ సద్గురోః కరుణామృతం ॥ 4.38 ॥
దేవే రుష్టే గురుస్త్రాతా గురౌ రుష్టే న కశ్చన ।
త్వమేవ తత్ర దృష్టాంతరూపోఽగస్త్యకృపోదితః ॥ 4.39 ॥
ఇతి కలిసంతారక శ్రీగుహగీతాయాం బ్రహ్మవిద్యాయాం
అద్వైతశాస్త్రే భిక్షురూపిగుహహిడింభసంవాదే
జ్ఞానోత్పత్తిర్నామ చతుర్థోఽధ్యాయః ॥ 4 ॥
అథ పంచమోఽధ్యాయః
మాయామోహజాలం
హిడింభ ఉవాచ-
అహో సర్వమిదం బ్రహ్మ బద్ధో ముక్తశ్చ కః పునః ।
సర్వమాశ్వర్యమేవ స్యాత్ మన్మనః క్లిశ్యతే ప్రభో ॥ 5.1 ॥
సద్గురో భగవన్ స్వామిన్ కిమర్థం జగదీదృశం ।
ఉచ్చావచం భాతి బ్రహ్మ మాయామూలం చ మే వద ॥ 5.2 ॥
శ్రీభిక్షురువాచ-
మాయాఽవిద్యా విశుద్ధా చిత్ జీవ ఆత్మా చ వాసనా ।
వ్యావహారికసత్తాయాం షడస్మాకం అనాదయః ॥ 5.3 ॥
వ్యావహారికసర్వస్వం మిథ్యైవ పరమార్థతః ।
త్రైకాలికాబాధ్యవస్తు సచ్చిదానందలక్షణం ॥ 5.4 ॥
బ్రహ్మైకమేవ సత్యం హి తదాత్మా పరికీర్తితః ।
స్వస్వరూపానుసంధానే జ్ఞానే సర్వం విలీయతే ॥ 5.5 ॥
బద్ధో ముక్త ఇతి వ్యాఖ్యా గుణతో నైవ వస్తుతః ।
గుణస్తు మాయామూలత్వాత్ న తే మోక్షో న బంధనం ॥ 5.6 ॥
వక్ష్యే శృణు సమాసేన సర్వసాధనముత్తమం ।
వ్యావహారికలోకానాం ఉద్ధారార్థం హిడింభక ॥ 5.7 ॥
అపేక్షితార్థః సర్వేషాం భుక్తిర్ముక్తిశ్చ సర్వదా ।
ముక్తిర్నానావిధా ప్రోక్తా మయా వేదానుసారతః ॥ 5.8 ॥
తత్ర సాయుజ్యరూపాయా ముక్తేః సాక్షాత్తు సాధనం ।
సమ్యక్ జ్ఞానం న కర్మోక్తం న తయోశ్చ సముచ్చయః ॥ 5.9 ॥
నిత్యసిద్ధాఽథవా ముక్తిః సాధ్యరూపా ద్వయోర్గతిః ।
నిత్యసిద్ధా తు సర్వేషాం ఆత్మరూపాఽథవాఽపరా ॥ 5.10 ॥
ఆత్మరూపైవ చేన్ముక్తిః నిత్యప్రాప్తా హి సాత్మనః ।
నిత్యప్రాప్తస్య చాప్రాప్తిః విభ్రమః ఖలు దేహినాం ॥ 5.11 ॥
విభ్రమస్య నివృత్త్యా సా ప్రాప్తేతి వ్యపదిశ్యతే ।
విభ్రమస్య నివృత్తిస్తు సిద్ధ్యత్యజ్ఞాననాశనాత్ ॥ 5.12 ॥
అజ్ఞానస్య వినాశస్తు జ్ఞానాదేవ న చాన్యతః ।
జ్ఞానాదజ్ఞాననాశస్తు ప్రసిద్ధస్సర్వదేహినాం ॥ 5.13 ॥
అపరా సా పరా ముక్తిః ఆత్మరూపైవ చేన్మతం ।
తథాపి ముక్తిః ప్రాప్యా వా నాప్రాప్యా వాఽఽత్మనా భవేత్ ॥ 5.14 ॥
ప్రాప్యా చేత్ ఆత్మనా ముక్తిః అప్రాప్తప్రాప్తిరేవ సా ।
అప్రాప్తప్రాప్తిరప్యస్య సంబంధో వైక్యమేవ చ ॥ 5.15 ॥
స సంబంధశ్చ సాధ్యో వా నిత్యో వా సాధ్య ఏవ చేత్ ।
అనిత్యస్స తు సంబంధో భవేన్నిత్యో న సర్వదా ॥ 5.16 ॥
సాధ్యానామపి భావానాం అనిత్యత్వం వ్యవస్థితం ।
అభావస్య న సాధ్యత్వం ప్రధ్వంసాఖ్యస్య సర్వదా ॥ 5.17 ॥
సాధ్యత్వాఖ్యస్తు ధర్మశ్చ నైవాభావాశ్రయో భవేత్ ।
నిత్యో యది స సంబంధః తర్హి సంబంధసంజ్ఞితా ॥ 5.18 ॥
ముక్తిశ్చ నిత్యసిద్ధైవ ముముక్షోరాత్మనో భవేత్ ।
తథాపి నిత్యప్రాప్తాయా ముక్తేః ప్రాప్తిస్తు పూర్వవత్ ॥ 5.19 ॥
విజ్ఞానేనైవ నాన్యేన సత్యముక్తం చిదాత్మకం ।
అప్రాప్తప్రాప్తిరూపాయ ముక్తేరైక్యం భవేద్యది ॥ 5.20 ॥
తన్న యుక్తం ద్వయోరైక్యం న సిద్ధ్యతి కదాచన ।
భిన్నయోః భేదనాశే వా ముక్తిర్భేదే స్థితేఽథవా ॥ 5.21 ॥
భేదనాశే తయోరైక్యం ఘటతే నాత్ర సంశయః ।
భేదే సతి భవేదైక్యం ఇతి చేత్ తన్న సంగతం ॥ 5.22 ॥
భేదస్య సన్నిధానైక్యం విరోధాన్నైవ సిద్ధ్యతి ।
న ప్రాప్యా హ్యాత్మనా ముక్తిః ఇతి చేత్ తన్న సంగతం ॥ 5.23 ॥
అప్రాప్యాయాస్తు ముక్తేశ్చ నాస్త్యపేక్షా హి సాధనే ।
సాధనే సతి సా ముక్తిః అప్రాప్యైవ సదా ఖలు ॥ 5.24 ॥
న నిత్యసిద్ధా సా ముక్తిః సాధ్యరూపైవ చేన్మతం ।
సాధ్యత్వే సత్యనిత్యత్వం పూర్వమేవాభిభాషితం ॥ 5.25 ॥
ప్రధ్వంసస్య తు నిత్యత్వం సర్వశో న భవిష్యతి ।
అచిద్రూపస్య సర్వస్య వినాశో గమ్యతే యతః ॥ 5.26 ॥
భావత్వే సతి సాధ్యత్వాత్ వినాశశ్చేతనస్య తు ।
ప్రధ్వంసస్య తు సాధ్యత్వేఽప్యభావత్వేన హేతునా ॥ 5.27 ॥
న సిద్ధ్యతి వినాశశ్చేత్ తచ్చ నైవ సుసంగతం ।
ప్రాగభావసమాఖ్యస్యాప్యనిత్యత్వస్య దర్శనాత్ ॥ 5.28 ॥
ప్రాగభావస్య సాధ్యత్వాభావే సత్యప్యభావతః ।
అనిత్యత్వం యదిష్యేత ప్రధ్వంసస్యాపి తత్సమం ॥ 5.29 ॥
భావానామప్యభావానాం సాధ్యానాం చ హిడింభక ।
అసాధ్యానాం చ సర్వేషాం అనిత్యత్వే ప్రయోజకం ॥ 5.30 ॥
అచేతనత్వమేవోక్తం నేతరద్వ్యభిచారతః ।
చేతనస్య తు నిత్యత్వం శ్రుతిరాహ సనాతనీ ॥ 5.31 ॥
తస్మాదుక్తప్రకారేణ ముక్తిః సాయుజ్యరూపిణీ ।
జ్ఞానలభ్యా క్రియామాత్రాత్ న లభ్యా న సముచ్చయాత్ ॥ 5.32 ॥
జ్ఞానం నామాఖిలం చేదం మద్రూపేణావభాసనం ।
క్రియా తు కారణాపేక్షా న జ్ఞానాలంబినీ సదా ॥ 5.33 ॥
అతః క్రియాయా జ్ఞానేన విరోధాదేవ సర్వదా ।
సముచ్చయో న యుజ్యేత కుతస్తేన పరా గతిః ॥ 5.34 ॥
సారూప్యాఖ్యా తు సా ముక్తిః సామీప్యాఖ్యా చ యాఽపరా ।
సాలోక్యాఖ్యా చ యా తాసాం కేవలం కర్మ సాధనం ॥ 5.35 ॥
ఐహికాముష్మికాకారా ముక్తయః సర్వదేహినాం ।
కర్మణైవ హి సిద్ధ్యంతి న జ్ఞానేన విరోధతః ॥ 5.36 ॥
జ్ఞానం కర్మ చ వేదోక్తమేవ నాన్యోదితం భవేత్ ।
అన్యోదితం తు మన్యంతే వ్యవహారే వివేకినాం ॥ 5.37 ॥
అపేక్ష్య బుద్ధిం విజ్ఞానం కర్మ చేతి విధీయతే ।
తయాపి వ్యవహారే తే వ్యావహారికసిద్ధిదే ॥ 5.38 ॥
వేదశ్శివః శివోఽహం వై సర్వం బ్రహ్మమయం జగత్ ।
వేదనిందా న కర్తవ్యా జ్ఞానినా యత్రకుత్రచిత్ ॥ 5.39 ॥
తస్మాత్సర్వత్ర నాస్తిక్యం న కుర్యాన్మే మతిసత్తమః ।
నాస్తిక్యాదేవ సర్వేషాం సంసారే పరివర్తనం ॥ 5.40 ॥
అస్తీత్యేవోపలబ్ధవ్యః పరమాత్మా శ్రుతేస్స్వయం ।
లీలామాత్రం ప్రభోర్జన్మ సంసారపరివర్తనం ॥ 5.41 ॥
ధర్మాధర్మై పుణ్యపాపే ప్రాణినాం కర్మబంధనం ।
భస్మసాత్కురుతే జ్ఞానవహ్నిః సంసారవాసనాం ॥ 5.42 ॥
సర్వం త్యక్త్వైవ మనసా యేన త్యజసి తత్త్యజ ।
స్వయమేవ స్వయం సాక్షాత్ కిం వక్తవ్యమతః పరం ॥ 5.43 ॥
ఇతి కలిసంతారక శ్రీగుహగీతాయాం బ్రహ్మవిద్యాయాం
అద్వైతశాస్త్రే భిక్షురూపిగుహహిడింభసంవాదే
మాయామోహజాలం నామ పంచమోఽధ్యాయః ॥ 5 ॥
అథ షష్ఠోఽధ్యాయః
జీవబ్రహ్మైక్యం
హిడింభ ఉవాచ-
సర్వముక్తం సమాసేన సద్గురో మయ్యనుగ్రహాత్
త్వయైవాహం బ్రహ్మవిచ్చ న మే జన్మ న మే మృతిః ॥ 6.1 ॥
దేహబుద్ధ్యా భవద్దాసః జీవబుద్ధ్యా త్వదంశకః ।
ఆత్మబుద్ధ్యా త్వమేవాహం సద్గతోఽస్మిన్ న సంశయః ॥ 6.2 ॥
అథ కేన ప్రయుక్తోఽహం కుర్వే కర్మ జగద్గురో ।
జీవన్ముక్తః సుఖీ తూష్ణీం స్థాస్యామీత్యబ్రువం మునే ॥ 6.3 ॥
శ్రీభిక్షురువాచ-
సమ్యగ్వ్యవసితా బుద్ధిః హిడింభ తవ తాత్త్వికే ।
అపి చేద్దేహయాత్రాయాం అవశస్త్వం హి మాయయా ॥ 6.4 ॥
ఆధికారికజీవోఽసి మల్లోకే పార్షదోఽసి చ ।
ఆకల్పాంతం మయాఽజ్ఞప్తః కర్మ కర్తుం త్వమర్హసి ॥ 6.5 ॥
బ్రహ్మణా సహ ముక్తిః స్యాత్ ప్రలయే తవ చానఘ ।
కర్మతత్త్వం ప్రవక్ష్యామి శృణు గుహ్యం సనాతనం ॥ 6.6 ॥
నియతం కురు కర్మ త్వం కర్మ జ్యాయో హ్యకర్మణః ।
శరీరయాత్రాపి చ తే న ప్రసిద్ధ్యేదకర్మణః ॥ 6.7 ॥
నహి కశ్చిత్ క్షణమపి జాతు తిష్ఠత్యకర్మకృత్ ।
కార్యతే హ్యవశః కర్మ సర్వః ప్రకృతిజైర్గుణైః ॥ 6.8 ॥
కర్మ బ్రహ్మోద్భవం విద్ధి బ్రహ్మాక్షరసముద్భవం ।
తస్మాత్సర్వగతం బ్రహ్మ నిత్యం యజ్ఞే ప్రతిష్ఠితం ॥ 6.9 ॥
సహయజ్ఞాః ప్రజాః సృష్ట్వా పురోవాచ ప్రజాపతిః ।
అనేన ప్రసవిష్యధ్వం ఏష వోఽస్త్విష్టకామధుక్ ॥ 6.10 ॥
దేవాన్ భావయతానేన తే దేవా భావయంతు వః ।
పరస్పరం భావయంతః శ్రేయః పరం అవాప్స్యథ ॥ 6.11 ॥
ఇష్టాన్ భోగాన్ హి వో దేవాః దాస్యంతే యజ్ఞభావితాః ।
తైర్దత్తానప్రదాయైభ్యో యో భుంక్తే స్తేన ఏవ సః ॥ 6.12 ॥
యజ్ఞశిష్టాశినః సంతో ముచ్యంతే సర్వకిల్బిషైః ।
భుంజంతే తే త్వఘం పాపా యే పచంత్యాత్మకారణాత్ ॥ 6.13 ॥
అన్నాద్భవంతి భూతాని పర్జన్యాదన్నసంభవః ।
యజ్ఞాద్భవతి పర్జన్యో యజ్ఞః కర్మసముద్భవః ॥ 6.14 ॥
యజ్ఞాద్భవంతి భూతాని పర్జన్యాదన్నసంభవః ।
యజ్ఞాద్భవతి పర్జన్యో యజ్ఞః కర్మసముద్భవః ॥ 6.14 ॥ repeat
యజ్ఞార్థాత్ కర్మణోఽన్యత్ర లోకోఽయం కర్మబంధనః ।
తదర్థం కర్మ శైరేయ ముక్తసంగః సమాచర ॥ 6.15 ॥
ఏవం ప్రవర్తితం చక్రం నానువర్తయతీహ యః ।
అఘాయురింద్రియారామో వ్యర్థజీవీ స ఏవ హి ॥ 6.16 ॥
ఆత్మానం రథినం విద్ధి శరీరం రథమేవ తు ।
బుద్ధిం తు సారథిం విద్ధి మనః ప్రగ్రహమేవ చ ॥ 6.17 ॥
ఇంద్రియాణి హయానాహుః విషయాంస్తేషు గోచరాన్ ।
ఆత్మేంద్రియమనోయుక్తం భోక్తేత్యాహుః మనీషిణః ॥ 6.18 ॥
యస్త్వవిజ్ఞానవాన్ భవతి అయుక్తేన మనసా సదా ।
తస్యేంద్రియాణి వశ్యాని దుష్టాశ్చా ఇవ సారథేః ॥ 6.19 ॥
యస్తు విజ్ఞానవాన్ భవతి యుక్తేన మనసా సదా ।
తస్యేంద్రియాణి వశ్యాని సదశ్చా ఇవ సారథేః ॥ 6.20 ॥
యస్త్వవిజ్ఞానవాన్ భవత్యమనస్కః సదాఽశుచిః ।
న స తత్పదమాప్నోతి సంసారం చాధిగచ్ఛతి ॥ 6.21 ॥
యస్తు విజ్ఞానవాన్ భవతి సమనస్కః సదా శుచిః ।
స తు తత్పదమాప్నోతి యస్మాద్భూయో న జాయతే ॥ 6.22 ॥
విజ్ఞానసారథిర్యస్తు మనఃప్రగ్రహవాన్నరః ।
సోఽధ్వనః పారమాప్నోతి మత్పదం పరమం శివం ॥ 6.23 ॥
ఇంద్రియేభ్యః పరా హ్యర్థా అర్థేభ్యశ్చ పరం మనః ।
మనసశ్చ పరా బుద్ధిః బుద్ధేరాత్మా మహాన్ పరః ॥ 6.24 ॥
మహతః పరమవ్యక్తం అవ్యక్తాత్ పురుషః పరః ।
పురుషాన్న పరం కించిత్ సా కాష్ఠా సా పరా గతిః ॥ 6.25 ॥
ఏష సర్వేషు భూతేషు గూఢః ఆత్మా న ప్రకాశతే ।
దృశ్యతే త్వగ్ర్య్యా బుద్ధ్యా సూక్ష్మయా సూక్ష్మదర్శిభిః ॥ 6.26 ॥
యచ్ఛేద్వాఙ్మనసీ ప్రాజ్ఞః తద్యచ్ఛేత్ జ్ఞాన ఆత్మనీ ।
జ్ఞానమాత్మని మహతి తద్యచ్ఛేత్ శాంత ఆత్మని ॥ 6.27 ॥
మయి సర్వాణి కర్మాణి సన్న్యస్యాధ్యాత్మచేతసా ।
అసక్తో హ్యాచరన్ కర్మ పరమాప్నోతి నాన్యథా ।
కిం భవానిచ్ఛతి పునర్నిస్సందేహో భవార్భక ॥ 6.28 ॥
హిడింభ ఉవాచ-
పరమాత్మన్ గురో భిక్షో త్వమేవాహం గతిర్మమ ।
ద్రష్టుమిచ్ఛామి తే భూయో రూపం షాణ్ముఖమైశ్వరం ॥ 6.29 ॥
భవదాజ్ఞావశః కుర్వే త్వదిష్టం కర్మ నాన్యథా ।
త్వత్షణ్ముఖత్వస్వరూపం బ్రహ్మ పిండాండయోః కథం ॥ 6.30 ॥
శ్రీభిక్షురువాచ-
జ్ఞానేంద్రియమనోబుద్ధిః మహదవ్యక్తపూరుషః ।
పిండాండే షణ్ముఖానీతి మదీయాని విభావయ ॥ 6.31 ॥
తదశక్తౌ తు సర్వత్ర జ్ఞానేంద్రియమనాంసి చ ।
దృశ్యం జగచ్చ బ్రహ్మాణం విష్ణుం రుద్రం తథేశ్వరం ॥ 6.32 ॥
సదాశివం శివశతం బ్రహ్మాండే పరిభావయ ।
పశ్య మే తాదృశం రూపం మల్లోకే స్కందనామకే ।
మామేవ శరణం గచ్ఛ మయ్యర్పితమనా భవ ॥ 6.33 ॥
హిడింభ ఉవాచ-
ఇత్యుక్త్వా షాణ్ముఖైశ్వర్యరూపం ధృత్వాఽథ భిక్షుకః ।
స్కందలోకం జగామాథ సుబ్రహ్మణ్యః శిఖీంద్రగః ॥ 6.34 ॥
షాణ్ముఖైశ్వర్యం తాద్రూప్యం తదానీంతనవైభవం ।
సర్వలోకేషు సర్వేషు దృష్ట్వా మయి చ విస్మితః ॥ 6.35 ॥
జడదేహీ కియత్కాలం నీతోఽహం మామపి స్వయం ।
న జానేఽథ స్వయం మందం ప్రబుద్ధో వ్యావహారికే ॥ 6.36 ॥
జగతీత్థం చరిష్యామి స్వామిప్రేరణయా యథా ।
గుహగీతామిమాం శ్రుత్వా ధన్యో భవతి మానవః ॥ 6.37 ॥
అర్థానుసంధానపరో ముక్త ఏవ న సంశయః ।
ఇయం చోక్తా తవ మునే గుహ్యాద్గుహ్యతరం ఖలు ।
న చాశుశ్రూషవే వాచ్యా నాభక్తాయ కదాచన ॥ 6.38 ॥
ఇతి కలిసంతారక శ్రీగుహగీతాయాం బ్రహ్మవిద్యాయాం
అద్వైతశాస్త్రే భిక్షురూపిగుహహిడింభసంవాదే
జీవబ్రహ్మైక్యం నామ షష్ఠోఽధ్యాయః ॥ 6 ॥
ఓం తత్సత్ బ్రహ్మార్పణమస్తు ॥
– Chant Stotra in Other Languages –
Guha Gita in Sanskrit – English – Bengali – Gujarati – Kannada – Malayalam – Odia – Telugu – Tamil