Adhyaya number 269 in Shanti Parva, Mahabharata critical edition (Bhandarkar Oriental Research Institute BORI) does not include verses 15-16. In Kinjavadekar’s edition, the adhyaya is 278.
॥ Hirita Geetaa Gujarati Lyrics ॥
॥ હારીતગીતા ॥ (Mahabharata Shantiparva Mokshadharma, Chapters 278)
અધ્યાયઃ ૨૬૯
યુધિષ્ઠિર ઉવાચ
કિં શીલઃ કિં સમાચારઃ કિં વિદ્યઃ કિં પરાયનઃ ।
પ્રાપ્નોતિ બ્રહ્મણઃ સ્થાનં યત્પરં પ્રકૃતેર્ધ્રુવમ્ ॥ ૧ ॥
ભીષ્મ ઉવાચ
મોક્ષધર્મેષુ નિરતો લઘ્વાહારો જિતેન્દ્રિયઃ ।
પ્રાપ્નોતિ પરમં સ્થાનં યત્પરં પ્રકૃતેર્ધ્રુવમ્ ॥ ૨ ॥
સ્વગૃહાદભિનિઃસૃત્ય લાભાલાભે સમો મુનિઃ ।
સમુપોધેષુ કામેષુ નિરપેક્ષઃ પરિવ્રજેત્ ॥ ૩ ॥
ન ચક્ષુષા ન મનસા ન વાચા દૂસયેદપિ ।
ન પ્રત્યક્ષં પરોક્ષં વા દૂસનં વ્યાહરેત્ક્વ ચિત્ ॥ ૪ ॥
ન હિંસ્યાત્સર્વભૂતાનિ મૈત્રાયણ ગતિશ્ ચરેત્ ।
નેદં જીવિતમાસાદ્ય વૈરં કુર્વીત કેન ચિત્ ॥ ૫ ॥
અતિવાદાંસ્તિતિક્ષેત નાભિમન્યેત્કથં ચન ।
ક્રોધ્યમાનઃ પ્રિયં બ્રૂયાદાક્રુષ્ટઃ કુશલં વદેત્ ॥ ૬ ॥
પ્રદક્ષિણં પ્રસવ્યં ચ ગ્રામમધ્યે ન ચાચરેત્ ।
ભૈક્ષ ચર્યામનાપન્નો ન ગચ્છેત્પૂર્વકેતિતઃ ॥ ૭ ॥
અવિકીર્ણઃ સુગુપ્તશ્ચ ન વાચા હ્યપ્રિયં વદેત્ ।
મૃદુઃ સ્યાદપ્રતિક્રૂરો વિસ્રબ્ધઃ સ્યાદરોષણઃ ॥ ૮ ॥
વિધૂમે ન્યસ્તમુસલે વ્યઙ્ગારે ભુક્તવજ્જને ।
અતીતે પાત્રસઞ્ચારે ભિક્ષાં લિપ્સેત વૈ મુનિઃ ॥ ૯ ॥
અનુયાત્રિકમર્થસ્ય માત્રા લાભેષ્વનાદૃતઃ ।
અલાભે ન વિહન્યેત લાભશ્ચૈનં ન હર્ષયેત્ ॥ ૧૦ ॥
લાભં સાધારણં નેચ્છેન્ન ભુઞ્જીતાભિપૂજિતઃ ।
અભિપૂજિત લાભં હિ જુગુપ્સેતૈવ તાદૃશઃ ॥ ૧૧ ॥
ન ચાન્ન દોષાન્નિન્દેત ન ગુણાનભિપૂજયેત્ ।
શયાસને વિવિક્તે ચ નિત્યમેવાભિપૂજયેત્ ॥ ૧૨ ॥
શૂન્યાગરં વૃક્ષમૂલમરણ્યમથ વા ગુહામ્ ।
અજ્ઞાતચર્યાં ગત્વાન્યાં તતોઽન્યત્રૈવ સંવિશેત્ ॥ ૧૩ ॥
અનુરોધવિરોધાભ્યાં સમઃ સ્યાદચલો ધ્રુવઃ ।
સુકૃતં દુષ્કૃતં ચોભે નાનુરુધ્યેત કર્મણિ ॥ ૧૪ ॥
નિત્યતૃપ્તઃ સુસંતુષ્ટઃ પ્રસન્નવદનેન્દ્રિયઃ ।
વિભીર્જપ્યપરો મૌની વૈરાગ્યં સમુપાશ્રિતઃ ॥ ૧૫ ॥
અભ્યસ્તં ભૌતિકં પશ્યન્ ભૂતાનામાગતીં ગતિમ્ ।
નિસ્પૃહઃ સમદર્શી ચ પક્વાપક્વેન વર્તયન્ ।
આત્મના યઃ પ્રશાન્તાત્મા લઘ્વાહારો જિતેન્દ્રિયઃ ॥ ૧૬ ॥
વાચો વેગં મનસઃ ક્રોધવેગં
વિવિત્સા વેગમુદરોપસ્થ વેગમ્ ।
એતાન્વેગાન્વિનયેદ્વૈ તપસ્વી
નિન્દા ચાસ્ય હૃદયં નોપહન્યાત્ ॥ ૧૭ ॥
મધ્યસ્થ એવ તિષ્ઠેત પ્રશંસા નિન્દયોઃ સમઃ ।
એતત્પવિત્રં પરમં પરિવ્રાજક આશ્રમે ॥ ૧૮ ॥
મહાત્મા સુવ્રતો દાન્તઃ સર્વત્રૈવાનપાશ્રિતઃ ।
અપૂર્વ ચારકઃ સૌમ્યો અનિકેતઃ સમાહિતઃ ॥ ૧૯ ॥
વાન પ્રસ્થગૃહસ્થાભ્યાં ન સંસૃજ્યેત કર્હિ ચિત્ ।
અજ્ઞાતલિપ્સાં લિપ્સેત ન ચૈનં હર્ષ આવિશેત્ ॥ ૨૦ ॥
વિજાનતાં મોક્ષ એષ શ્રમઃ સ્યાદવિજાનતામ્ ।
મોક્ષયાનમિદં કૃત્સ્નં વિદુષાં હારિતોઽબ્રવીત્ ॥ ૨૧ ॥
અભયં સર્વભૂતેભ્યો દત્ત્વા યઃ પ્રવ્રજેદ્ગૃહાત્ ।
લોકાસ્તેજોમયાસ્તસ્ય તથાનન્ત્યાય કલ્પતે ॥ ૨૨ ॥
॥ ઇતિ શ્રી મહાભારતે શાન્તિપર્વણિ મોક્ષધર્મપર્વણિ હારીતગીતાયાં
અષ્ટસપ્તત્યધિકદ્વિશતતમોઽસ્ધ્યાય ॥
– Chant Stotra in Other Languages –
Hirita Gita in Sanskrit – English – Bengali – Gujarati – Kannada – Malayalam – Odia – Telugu – Tamil