॥ Ishvara Geetaa from Kurmapurana Malayalam Lyrics ॥
॥ ഈശ്വരഗീതാ കൂർമപുരാണേ ॥
പ്രഥമോഽധ്യായഃ
ഋഷയ ഊചുഃ
ഭവതാ കഥിതഃ സമ്യക് സർഗഃ സ്വായംഭുവസ്തതഃ ।
ബ്രഹ്മാണ്ഡസ്യാസ്യ വിസ്താരോ മന്വന്തരവിനിശ്ചയഃ ॥ 1.1 ॥
തത്രേശ്വരേശ്വരോ ദേവോ വർണിഭിർധർമതത്പരൈഃ ।
ജ്ഞാനയോഗരതൈർനിത്യമാരാധ്യഃ കഥിതസ്ത്വയാ ॥ 1.2 ॥
തദ്വദാശേഷസംസാരദുഃഖനാശമനുത്തമം ।
ജ്ഞാനം ബ്രഹ്മൈകവിഷയം യേന പശ്യേമ തത്പരം ॥ 1.3 ॥
ത്വം ഹി നാരായണ സാക്ഷാത് കൃഷ്ണദ്വൈപായനാത് പ്രഭോ ।
അവാപ്താഖിലവിജ്ഞാനസ്തത്ത്വാം പൃച്ഛാമഹേ പുനഃ ॥ 1.4 ॥
ശ്രുത്വാ മുനീനാം തദ് വാക്യം കൃഷ്ണദ്വൈപായനാത് പ്രഭും ।
സൂതഃ പൗരാണികഃ സ്മൃത്വാ ഭാഷിതും ഹ്യുപചക്രമേ ॥ 1.5 ॥
അഥാസ്മിന്നന്തരേ വ്യാസഃ കൃഷ്ണദ്വൈപായനഃ സ്വയം ।
ആജഗാമ മുനിശ്രേഷ്ഠാ യത്ര സത്രം സമാസതേ ॥ 1.6 ॥
തം ദൃഷ്ട്വാ വേദവിദ്വാംസം കാലമേഘസമദ്യുതിം ।
വ്യാസം കമലപത്രാക്ഷം പ്രണേമുർദ്വിജപുംഗവാഃ ॥ 1.7 ॥
പപാത ദണ്ഡവദ് ഭൂമൗ ദൃഷ്ട്വാഽസൗ ലോമഹർഷണഃ ।
പ്രദക്ഷിണീകൃത്യ ഗുരും പ്രാഞ്ജലിഃ പാർശ്വഗോഽഭവത് ॥ 1.8 ॥
പൃഷ്ടാസ്തേഽനാമയം വിപ്രാഃ ശൗനകാദ്യാ മഹാമുനിം ।
സമാശ്വാസ്യാസനം തസ്മൈ തദ്യോഗ്യം സമകൽപയൻ ॥ 1.9 ॥
അഥൈതാനബ്രവീദ് വാക്യം പരാശരസുതഃ പ്രഭുഃ ।
കച്ചിന്ന തപസോ ഹാനിഃ സ്വാധ്യായസ്യ ശ്രുതസ്യ ച ॥ 1.10 ॥
തതഃ സ സൂതഃ സ്വഗുരും പ്രണമ്യാഹ മഹാമുനിം ।
ജ്ഞാനം തദ് ബ്രഹ്മവിഷയം മുനീനാം വക്തുമർഹസി ॥ 1.11 ॥
ഇമേ ഹി മുനയഃ ശാന്താസ്താപസാ ധർമതത്പരാഃ ।
ശുശ്രൂഷാ ജായതേ ചൈഷാം വക്തുമർഹസി തത്ത്വതഃ ॥ 1.12 ॥
ജ്ഞാനം വിമുക്തിദം ദിവ്യം യന്മേ സാക്ഷാത് ത്വയോദിതം ।
മുനീനാം വ്യാഹൃതം പൂർവം വിഷ്ണുനാ കൂർമരൂപിണാ ॥ 1.13 ॥
3ശ്രുത്വാ സൂതസ്യ വചനം മുനിഃ സത്യവതീസുതഃ
പ്രണമ്യ ശിരസാ രുദ്രം വചഃ പ്രാഹ സുഖാവഹം ॥ 1.14 ॥
വ്യാസ ഉവാച
വക്ഷ്യേ ദേവോ മഹാദേവഃ പൃഷ്ടോ യോഗീശ്വരൈഃ പുരാ ।
സനത്കുമാരപ്രമുഖൈഃ സ സ്വയം സമഭാഷത ॥ 1.15 ॥
സനത്കുമാരഃ സനകസ്തഥൈവ ച സനന്ദനഃ ।
അംഗിരാ രുദ്രസഹിതോ ഭൃഗുഃ പരമധർമവിത് ॥ 1.16 ॥
കണാദഃ കപിലോ യോഗീ വാമദേവോ മഹാമുനിഃ ।
ശുക്രോ വസിഷ്ഠോ ഭഗവാൻ സർവേ സംയതമാനസാഃ ॥ 1.17 ॥
പരസ്പരം വിചാര്യൈതേ സംശയാവിഷ്ടചേതസഃ ।
തപ്തവന്തസ്തപോ ഘോരം പുണ്യേ ബദരികാശ്രമേ ॥ 1.18 ॥
അപശ്യംസ്തേ മഹായോഗമൃഷിം ധർമസുതം ശുചിം ।
നാരായണമനാദ്യന്തം നരേണ സഹിതം തദാ ॥ 1.19 ॥
സംസ്തൂയ വിവിധൈഃ സ്തോത്രൈഃ സർവേ വേദസമുദ്ഭവൈഃ ।
പ്രണേമുർഭക്തിസംയുക്താ യോഗിനോ യോഗവിത്തമം ॥ 1.20 ॥
വിജ്ഞായ വാഞ്ഛിതം തേഷാം ഭഗവാനപി സർവവിത് ।
പ്രാഹ ഗംഭീരയാ വാചാ കിമർഥം തപ്യതേ തപഃ ॥ 1.21 ॥
അബ്രുവൻ ഹൃഷ്ടമനസോ വിശ്വാത്മാനം സനാതനം ।
സാക്ഷാന്നാരായണം ദേവമാഗതം സിദ്ധിസൂചകം ॥ 1.22 ॥
വയം സംശയമാപന്നാഃ സർവേ വൈ ബ്രഹ്മവാദിനഃ ।
ഭവന്തമേകം ശരണം പ്രപന്നാഃ പുരുഷോത്തമം ॥ 1.23 ॥
ത്വം ഹി വേത്സി പരമം ഗുഹ്യം സർവന്തു ഭഗവാനൃഷിഃ ।
നാരായണഃ സ്വയം സാക്ഷാത് പുരാണോഽവ്യക്തപൂരുഷഃ ॥ 1.24 ॥
നഹ്യന്യോ വിദ്യതേ വേത്താ ത്വാമൃതേ പരമേശ്വരം ।
ശുശ്രൂഷാഽസ്മാകമഖിലം സംശയം ഛേത്തുമർഹസി ॥ 1.25 ॥
കിം കാരണമിദം കൃത്സ്നം കോഽനുസംസരതേ സദാ ।
കശ്ചിദാത്മാ ച കാ മുക്തിഃ സംസാരഃ കിംനിമിത്തകഃ ॥ 1.26 ॥
കഃ സംസാരപതീശാനഃ കോ വാ സർവം പ്രപശ്യതി ।
കിം തത് പരതരം ബ്രഹ്മ സർവം നോ വക്തുമർഹസി ॥ 1.27 ॥
ഏവമുക്താ തു മുനയഃ പ്രാപശ്യൻ പുരുഷോത്തമം ।
വിഹായ താപസം രൂപം സംസ്ഥിതം സ്വേന തേജസാ ॥ 1.28 ॥
വിഭ്രാജമാനം വിമലം പ്രഭാമണ്ഡലമണ്ഡിതം ।
ശ്രീവത്സവക്ഷസം ദേവം തപ്തജാംബൂനദപ്രഭം ॥ 1.29 ॥
ശംഖചക്രഗദാപാണിം ശാർങ്ഗഹസ്തം ശ്രിയാവൃതം ।
ന ദൃഷ്ടസ്തത്ക്ഷണാദേവ നരസ്തസ്യൈവ തേജസാ ॥ 1.30 ॥
തദന്തരേ മഹാദേവഃ ശശാങ്കാങ്കിതശേഖരഃ ।
പ്രസാദാഭിമുഖോ രുദ്രഃ പ്രാദുരാസീന്മഹേശ്വരഃ ॥ 1.31 ॥
നിരീക്ഷ്യ തേ ജഗന്നാഥം ത്രിനേത്രം ചന്ദ്രഭൂഷണം ।
തുഷ്ടബുർഹൃഷ്ടമനസോ ഭക്ത്യാ തം പരമേശ്വരം ॥ 1.32 ॥
ജയേശ്വര മഹാദേവ ജയ ഭൂതപതേ ശിവ ।
ജയാശേഷമുനീശാന തപസാഽഭിപ്രപൂജിത ॥ 1.33 ॥
സഹസ്രമൂർതേ വിശ്വാത്മൻ ജഗദ്യന്ത്രപ്രവർത്തക ।
ജയാനന്ത ജഗജ്ജന്മത്രാണസംഹാരകാരക ॥ 1.34 ॥
സഹസ്രചരണേശാന ശംഭോ യോഗീന്ദ്രവന്ദിത ।
ജയാംബികാപതേ ദേവ നമസ്തേ പരമേശ്വര ॥ 1.35 ॥
സംസ്തുതോ ഭഗവാനീശസ്ത്ര്യംബകോ ഭക്തവത്സലഃ ।
സമാലിംഗ്യ ഹൃഷീകേശം പ്രാഹ ഗംഭീരയാ ഗിരാ ॥ 1.36 ॥
കിമർഥം പുണ്ഡരീകാക്ഷ മുനീന്ദ്രാ ബ്രഹ്മവാദിനഃ ।
ഇമം സമാഗതാ ദേശം കിം വാ കാര്യം മയാഽച്യുത ॥ 1.37 ॥
ആകർണ്യ ഭഗവദ്വാക്യം ദേവദേവോ ജനാർദനഃ ।
പ്രാഹ ദേവോ മഹാദേവം പ്രസാദാഭിമുഖം സ്ഥിതം ॥ 1.38 ॥
ഇമേ ഹി മുനയോ ദേവ താപസാഃ ക്ഷീണകൽപഷാഃ ।
അഭ്യാഗതാനാം ശരണം സമ്യഗ്ദർശനകാങ്ക്ഷിണാം ॥ 1.39 ॥
യദി പ്രസന്നോ ഭഗവാൻ മുനീനാം ഭാവിതാത്മനാം ।
സന്നിധൗ മമ തജ്ജ്ഞാനം ദിവ്യം വക്തുമിഹാർഹസി ॥ 1.40 ॥
ത്വം ഹി വേത്സി സ്വമാത്മാനം ന ഹ്യന്യോ വിദ്യതേ ശിവ ।
തതസ്ത്വമാത്മനാത്മാനം മുനീന്ദ്രേഭ്യഃ പ്രദർശയ ॥ 1.41 ॥
ഏവമുക്ത്വാ ഹൃഷീകേശഃ പ്രോവാച മുനിപുംഗവാൻ ।
പ്രദർശയൻ യോഗസിദ്ധിം നിരീക്ഷ്യ വൃഷഭധ്വജം ॥ 1.42 ॥
സന്ദർശനാന്മഹേശസ്യ ശങ്കരസ്യാഥ ശൂലിനഃ ।
കൃതാർഥം സ്വയമാത്മാനം ജ്ഞാതുമർഹഥ തത്ത്വതഃ ॥ 1.43 ॥
ദ്രഷ്ടുമർഹഥ വിശ്വേശം പ്രത്യക്ഷം പുരതഃ സ്ഥിതം ।
മമൈവ സന്നിധാവേവ യഥാവദ് വക്തുമീശ്വരഃ ॥ 1.44 ॥
നിശമ്യ വിഷ്ണോർവചനം പ്രണമ്യ വൃഷഭധ്വജം ।
സനത്കുമാരപ്രമുഖാഃ പൃച്ഛന്തി സ്മ മഹേശ്വരം ॥ 1.45 ॥
അഥാസ്മിന്നന്തരേ ദിവ്യമാസനം വിമലം ശിവം ।
കിമപ്യചിന്ത്യം ഗഗനാദീശ്വരാർഥേ സമുദ്ബഭൗ ॥ 1.46 ॥
തത്രാസസാദ യോഗാത്മാ വിഷ്ണുനാ സഹ വിശ്വകൃത് ।
തേജസാ പൂരയൻ വിശ്വം ഭാതി ദേവോ മഹേശ്വരഃ ॥ 1.47 ॥
തതോ ദേവാദിദേവേശം ശങ്കരം ബ്രഹ്മവാദിനഃ ।
വിഭ്രാജമാനം വിമലേ തസ്മിൻ ദദൃശുരാസനേ ॥ 1.48 ॥
യം പ്രപശ്യന്തിയോഗസ്ഥാഃ സ്വാത്മന്യാത്മാനമീശ്വരമാ ।
അനന്യതേജസം ശാന്തം ശിവം ദദൃശിരേ കില ॥ 1.49 ॥
യതഃ പ്രസൂതിർഭൂതാനാം യത്രൈതത് പ്രവിലീയതേ ।
തമാസനസ്ഥം ഭൂതാനാമീശം ദദൃശിരേ കില ॥ 1.50 ॥
യദന്തരാ സർവമേതദ് യതോഽഭിന്നമിദം ജഗത് ।
സവാസുദേവമാസീനം തമീശം ദദൃശുഃ കില ॥ 1.51 ॥
പ്രോവാച പൃഷ്ടോ ഭഗവാൻ മുനീനാം പരമേശ്വരഃ ।
നിരീക്ഷ്യ പുണ്ഡരീകാക്ഷം സ്വാത്മയോഗമനുത്തമം ॥ 1.52 ॥
തച്ഛൃണുധ്വം യഥാന്യായമുച്യമാനം മയാഽനഘാഃ ।
പ്രശാന്തമാനസാഃ സർവേ ജ്ഞാനമീശ്വരഭാഷിതം ॥ 1.53 ॥
ഇതി ശ്രീകൂർമപുരാണേ ഷട്സാഹസ്ത്ര്യാം സംഹിതായാമുപരിവിഭാഗേ
(ഈശ്വരഗീതാസു) പ്രഥമോഽധ്യായഃ ॥ 1 ॥
ദ്വിതീയോഽധ്യായഃ
ഈശ്വര ഉവാച ।
അവാച്യമേതദ് വിജ്ഞാനമാത്മഗുഹ്യം സനാതനം ।
യന്ന ദേവാ വിജാനന്തി യതന്തോഽപി ദ്വിജാതയഃ ॥ 2.1 ॥
ഇദം ജ്ഞാനം സമാശ്രിത്യ ബ്രഹ്മഭൂതാ ദ്വിജോത്തമാഃ ।
ന സംസാരം പ്രപദ്യന്തേ പൂർവേഽപി ബ്രഹ്മവാദിനഃ ॥ 2.2 ॥
ഗുഹ്യാദ് ഗുഹ്യതമം സാക്ഷാദ് ഗോപനീയം പ്രയത്നതഃ ।
വക്ഷ്യേ ഭക്തിമതാമദ്യ യുഷ്മാകം ബ്രഹ്മവാദിനാം ॥ 2.3 ॥
ആത്മായഃ കേവലഃ സ്വച്ഛഃ ശുദ്ധഃ സൂക്ഷ്മഃ സനാതനഃ ।
അസ്തി സർവാന്തരഃ സാക്ഷാച്ചിന്മാത്രസ്തമസഃ പരഃ ॥ 2.4 ॥
സോഽന്തര്യാമീ സ പുരുഷഃ സ പ്രാണഃ സ മഹേശ്വരഃ ।
സ കാലോഽത്രസ്തദവ്യക്തം സ ഏവേദമിതി ശ്രുതിഃ ॥ 2.5 ॥
അസ്മാദ് വിജായതേ വിശ്വമത്രൈവ പ്രവിലീയതേ ।
സ മായീ മായയാ ബദ്ധഃ കരോതി വിവിധാസ്തനൂഃ ॥ 2.6 ॥
ന ചാപ്യയം സംസരതി ന ച സംസാരമയഃ പ്രഭുഃ ।
നായം പൃഥ്വീ ന സലിലം ന തേജഃ പവനോ നഭഃ ॥ 2.7 ॥
ന പ്രാണേ ന മനോഽവ്യക്തം ന ശബ്ദഃ സ്പർശ ഏവ ച ।
ന രൂപരസഗന്ധാശ്ച നാഹം കർത്താ ന വാഗപി ॥ 2.8 ॥
ന പാണിപാദൗ നോ പായുർന ചോപസ്ഥം ദ്വിജോത്തമാഃ ।
ന കർത്താ ന ച ഭോക്താ വാ ന ച പ്രകൃതിപൂരുഷൗ ॥ 2.9 ॥
ന മായാ നൈവ ച പ്രാണാ ചൈതന്യം പരമാർഥതഃ ।
യഥാ പ്രകാശതമസോഃ സംബന്ധോ നോപപദ്യതേ ॥ 2.10 ॥
തദ്വദൈക്യം ന സംബന്ധഃ പ്രപഞ്ചപരമാത്മനോഃ
ഛായാതപൗ യഥാ ലോകേ പരസ്പരവിലക്ഷണൗ ॥ 2.11 ॥
തദ്വത് പ്രപഞ്ചപുരുഷൗ വിഭിന്നൗ പരമാർഥതഃ ।
തഥാത്മാ മലിനോഽസൃഷ്ടോ വികാരീ സ്യാത് സ്വഭാവതഃ ॥ 2.12 ॥
നഹി തസ്യ ഭവേന്മുക്തിർജന്മാന്തരശതൈരപി ।
പശ്യന്തി മുനയോ യുക്താഃ സ്വാത്മാനം പരമാർഥതഃ ॥ 2.13 ॥
വികാരഹീനം നിർദുഃ ഖമാനന്ദാത്മാനമവ്യയം ।
അഹ കർത്താ സുഖീ ദുഃഖീ കൃശഃ സ്ഥൂലേതി യാ മതിഃ ॥ 2.14 ॥
സാ ചാഹങ്കാരകർതൃത്വാദാത്മന്യാരോപ്യതേ ജനൈഃ ।
വദന്തി വേദവിദ്വാംസഃ സാക്ഷിണം പ്രകൃതേഃ പരം ॥ 2.15 ॥
ഭോക്താരമക്ഷരം ശുദ്ധം സർവത്ര സമവസ്ഥിതം ।
തസ്മാദജ്ഞാനമൂലോ ഹി സംസാരഃ സർവദേഹിനാം ॥ 2.16 ॥
അജ്ഞാനാദന്യഥാ ജ്ഞാനാത് തത്വം പ്രകൃതിസംഗതം ।
നിത്യോദിതം സ്വയം ജ്യോതിഃ സർവഗഃ പുരുഷഃ പരഃ ॥ 2.17 ॥
അഹങ്കാരാവിവേകേന കർത്താഹമിതി മന്യതേ ।
പശ്യന്തി ഋഷയോഽവ്യക്തം നിത്യം സദസദാത്മകം ॥ 2.18 ॥
പ്രധാനം പ്രകൃതിം ബുദ്ധ്വാ കാരണം ബ്രഹ്മവാദിനഃ ।
തേനായം സംഗതോ ഹ്യാത്മാ കൂടസ്ഥോഽപി നിരഞ്ജനഃ ॥ 2.19 ॥
സ്വാത്മാനമക്ഷരം ബ്രഹ്മ നാവബുദ്ധ്യേത തത്ത്വതഃ ।
അനാത്മന്യാത്മവിജ്ഞാനം തസ്മാദ് ദുഃഖം തഥേതരത് ॥ 2.20 ॥
രഗദ്വേഷാദയോ ദോഷാഃ സർവേ ഭ്രാന്തിനിബന്ധനാഃ ।
കർമാണ്യസ്യ ഭവേദ് ദോഷഃ പുണ്യാപുണ്യമിതി സ്ഥിതിഃ ॥ 2.21 ॥
തദ്വശാദേവ സർവേഷാം സർവദേഹസമുദ്ഭവഃ ।
നിത്യഃ സർവത്രഗോ ഹ്യാത്മാ കൂടസ്ഥോ ദോഷവർജിതഃ ॥ 2.22 ॥
ഏകഃ സ ഭിദ്യതേ ശക്ത്യാ മായയാ ന സ്വഭാവതഃ ।
തസ്മാദദ്വൈതമേവാഹുർമുനയഃ പരമാർഥതഃ ॥ 2.23 ॥
ഭേദോ വ്യക്തസ്വഭാവേന സാ ച മായാത്മസംശ്രയാ ।
യഥാ ഹി ധൂമസമ്പർകാന്നാകാശോ മലിനോ ഭവേത് ॥ 2.24 ॥
അന്തഃ കരണജൈർഭാവൈരാത്മാ തദ്വന്ന ലിപ്യതേ ।
യഥാ സ്വപ്രഭയാ ഭാതി കേവലഃ സ്ഫടികോഽമലഃ ॥ 2.25 ॥
ഉപാധിഹീനോ വിമലസ്തഥൈവാത്മാ പ്രകാശതേ ।
ജ്ഞാനസ്വൂപമേവാഹുർജഗദേതദ് വിചക്ഷണാഃ ॥ 2.26 ॥
അർഥസ്വരൂപമേവാന്യേ പശ്യന്ത്യന്യേ കുദൃഷ്ടയഃ ।
കൂടസ്ഥോ നിർഗുണോ വ്യാപീ ചൈതന്യാത്മാ സ്വഭാവതഃ ॥ 2.27 ॥
ദൃശ്യതേ ഹ്യർഥരൂപേണ പുരുഷൈർജ്ഞാനദൃഷ്ടിഭിഃ ।
യഥാ സ ലക്ഷ്യതേ രക്തഃ കേവലഃ സ്ഫടികോ ജനൈഃ ॥ 2.28 ॥
രക്തികാദ്യുപധാനേന തദ്വത് പരമപൂരുഷഃ ।
തസ്മാദാത്മാഽക്ഷരഃ ശുദ്ധോ നിത്യഃ സർവഗതോഽവ്യയഃ ॥ 2.29 ॥
ഉപാസിതവ്യോ മന്തവ്യഃ ശ്രോതവ്യശ്ച മുമുക്ഷുഭിഃ ।
യദാ മനസി ചൈതന്യം ഭാതി സർവത്രഗം സദാ ॥ 2.30 ॥
യോഗിനോഽവ്യവധാനേന തദാ സമ്പദ്യതേ സ്വയം ।
യദാ സർവാണി ഭൂതാനി സ്വാത്മന്യേവാഭിപശ്യതി ॥ 2.31 ॥
സർവഭൂതേഷു ചാത്മാനം ബ്രഹ്മ സമ്പദ്യതേ തദാ ।
യദാ സർവാണി ഭൂതാനി സമാധിസ്ഥോ ന പശ്യതി ॥ 2.32 ॥
ഏകീഭൂതഃ പരേണാസൗ തദാ ഭവതി കേവലം ।
യദാ സർവേ പ്രമുച്യന്തേ കാമാ യേഽസ്യ ഹൃദി സ്ഥിതാഃ ॥ 2.33 ॥
തദാഽസാവമൃതീഭൂതഃ ക്ഷേമം ഗച്ഛതി പണ്ഡിതഃ ।
യദാ ഭൂതപൃഥഗ്ഭാവമേകസ്ഥമനുപശ്യതി ॥ 2.34 ॥
തത ഏവ ച വിസ്താരം ബ്രഹ്മ സമ്പദ്യതേ തദാ ।
യദാ പശ്യതി ചാത്മാനം കേവലം പരമാർഥതഃ ॥ 2.35 ॥
മായാമാത്രം ജഗത് കൃത്സ്നം തദാ ഭവതി നിർവൃതഃ ॥ 2.36 ॥
യദാ ജന്മജരാദുഃഖവ്യാധീനാമേകഭേഷജം ।
കേവലം ബ്രഹ്മവിജ്ഞാനം ജായതേഽസൗ തദാ ശിവഃ ॥ 2.37 ॥
യഥാ നദീനദാ ലോകേ സാഗരേണൈകതാം യയുഃ ।
തദ്വദാത്മാഽക്ഷരേണാസൗ നിഷ്കലേനൈകതാം വ്രജേത് ॥ 2.38 ॥
തസ്മാദ് വിജ്ഞാനമേവാസ്തി ന പ്രപഞ്ചോ ന സംസൃതിഃ ।
അജ്ഞാനേനാവൃതം ലോകോ വിജ്ഞാനം തേന മുഹ്യതി ॥ 2.39 ॥
തജ്ജ്ഞാനം നിർമലം സൂക്ഷ്മം നിർവികൽപം തദവ്യയം ।
അജ്ഞാനമിതരത് സർവം വിജ്ഞാനമിതി തന്മതം ॥ 2.40 ॥
ഏതദ്വഃ കഥിതം സാംഖ്യം ഭാഷിതം ജ്ഞാനമുത്തമം ।
സർവവേദാന്തസാരം ഹി യോഗസ്തത്രൈകചിത്തതാ ॥ 2.41 ॥
യോഗാത് സഞ്ജായതേ ജ്ഞാനം ജ്ഞാനാദ് യോഗഃ പ്രവർത്തതേ ।
യോഗജ്ഞാനാഭിയുക്തസ്യ നാവാപ്യം വിദ്യതേ ക്വചിത് ॥ 2.42 ॥
യദേവ യോഗിനോ യാന്തി സാംഖ്യൈസ്തദധിഗമ്യതേ ।
ഏകം സാംഖ്യം ച യോഗം ച യഃ പശ്യതി സ തത്ത്വവിത് ॥ 2.43 ॥
അന്യേ ച യോഗിനോ വിപ്രാ ഐശ്വര്യാസക്തചേതസഃ ।
മജ്ജന്തി തത്ര തത്രൈവ യേ ചാന്യേകുണ്ടബുദ്ധയഃ ॥ 2.44 ॥
യത്തത് സർവഗതം ദിവ്യമൈശ്വര്യമചലം മഹത് ।
ജ്ഞാനയോഗാഭിയുക്തസ്തു ദേഹാന്തേ തദവാപ്നുയാത് ॥ 2.45 ॥
ഏഷ ആത്മാഽഹമവ്യക്തോ മായാവീ പരമേശ്വരഃ ।
കീർതിതഃ സർവവേദേഷു സർവാത്മാ സർവതോമുഖഃ ॥ 2.46 ॥
സർവകാമഃ സർവരസഃ സർവഗന്ധോഽജരോഽമരഃ ।
സർവതഃ പാണിപാദോഽഹമന്തര്യാമീ സനാതനഃ ॥ 2.47 ॥
അപാണിപാദോ ജവനോ ഗ്രഹീതാ ഹൃദി സംസ്ഥിതഃ ।
അചക്ഷുരപി പശ്യാമി തഥാഽകർണഃ ശൃണോമ്യഹം ॥ 2.48 ॥
വേദാഹം സർവമേവേദം ന മാം ജാനാതി കശ്ചന ।
പ്രാഹുർമഹാന്തം പുരുഷം മാമേകം തത്ത്വദർശിനഃ ॥ 2.49 ॥
പശ്യന്തി ഋഷയോ ഹേതുമാത്മനഃ സൂക്ഷ്മദർശിനഃ ।
നിർഗുണാമലരൂപസ്യ യത്തദൈശ്വര്യമുത്തമം ॥ 2.50 ॥
യന്ന ദേവാ വിജാനന്തി മോഹിതാ മമ മായയാ ।
വക്ഷ്യേ സമാഹിതാ യൂയം ശൃണുധ്വം ബ്രഹ്മവാദിനഃ ॥ 2.51 ॥
നാഹം പ്രശാസ്താ സർവസ്യ മായാതീതഃ സ്വഭാവതഃ ।
പ്രേരയാമി തഥാപീദം കാരണം സൂരയോ വിദുഃ ॥ 2.52 ॥
യന്മേ ഗുഹ്യതമം ദേഹം സർവഗം തത്ത്വദർശിനഃ ।
പ്രവിഷ്ടാ മമ സായുജ്യം ലഭന്തേ യോഗിനോഽവ്യയം ॥ 2.53 ॥
തേഷാം ഹി വശമാപന്നാ മായാ മേ വിശ്വരൂപിണീ ।
ലഭന്തേ പരമം ശുദ്ധം നിർവാണം തേ മയാ സഹ ॥ 2.54 ॥
ന തേഷാം പുനരാവൃത്തിഃ കൽപകോടിശതൈരപി ।
പ്രസാദാന്മമ യോഗീന്ദ്രാ ഏതദ് വേദാനുസാസനം ॥ 2.55 ॥
തത്പുത്രശിഷ്യയോഗിഭ്യോ ദാതവ്യം ബ്രഹ്മവാദിഭിഃ ।
മദുക്തമേതദ് വിജ്ഞാനം സാംഖ്യം യോഗസമാശ്രയം ॥ 2.56 ॥
ഇതി ശ്രീകൂർമപുരാണേ ഷട്സാഹസ്ത്ര്യാം സംഹിതായാമുപരിവിഭാഗേ
(ഈശ്വരഗീതാസു) ദ്വിതീയോഽധ്യായഃ ॥ 2 ॥
തൃതീയോഽധ്യായഃ
ഈശ്വര ഉവാച
അവ്യക്താദഭവത് കാലഃ പ്രധാനം പുരുഷഃ പരഃ ।
തേഭ്യഃ സർവമിദം ജാതം തസ്മാദ് ബ്രഹ്മമയം ജഗത് ॥ 3.1 ॥
സർവതഃ പാണിപാദാന്തം സർവതോഽക്ഷിശിരോമുഖം ।
സർവതഃ ശ്രുതിമല്ലോകേ സർവമാവൃത്യ തിഷ്ഠതി ॥ 3.2 ॥
സർവേന്ദ്രിയഗുണാഭാസം സർവേന്ദ്രിയവിവർജിതം ।
സർവാധാരം സദാനന്ദമവ്യക്തം ദ്വൈതവർജിതം ॥ 3.3 ॥
സർവോപമാനരഹിതം പ്രമാണാതീതഗോചരം ।
നിർവകൽപം നിരാഭാസം സർവാവാസം പരാമൃതം ॥ 3.4 ॥
അഭിന്നം ഭിന്നസംസ്ഥാനം ശാശ്വതം ധ്രുവമവ്യയം ।
നിർഗുണം പരമം വ്യോമ തജ്ജ്ഞാനം സൂരയോ വിദുഃ ॥ 3.5 ॥
സ ആത്മാ സർവഭൂതാനാം സ ബാഹ്യാഭ്യന്തരഃ പരഃ ।
സോഽഹം സർവത്രഗഃ ശാന്തോ ജ്ഞാനാത്മാ പരമേശ്വരഃ ॥ 3.6 ॥
മയാ തതമിദം വിശ്വം ജഗദവ്യക്തമൂർതിനാ ।
മത്സ്ഥാനി സർവഭൂതാനി യസ്തം വേദ സ വേദവിത് ॥ 3.7 ॥
പ്രധാനം പുരുഷം ചൈവ തദ്വസ്തു സമുദാഹൃതം ।
തയോരനാദിരുദ്ദിഷ്ടഃ കാലഃ സംയോഗജഃ പരഃ ॥ 3.8 ॥
ത്രയമേതദനാദ്യന്തമവ്യക്തേ സമവസ്ഥിതം ।
തദാത്മകം തദന്യത് സ്യാത് തദ്രൂപം മാമകം വിദുഃ ॥ 3.9 ॥
മഹദാദ്യം വിശേഷാന്തം സമ്പ്രസൂതേഽഖിലം ജഗത് ।
യാ സാ പ്രകൃതിരുദ്ദിഷ്ടാ മോഹിനീ സർവദേഹിനാം ॥ 3.10 ॥
പുരുഷഃ പ്രകൃതിസ്ഥോ ഹി ഭുങ്ക്തേയഃ പ്രാകൃതാൻ ഗുണാൻ ।
അഹങ്കാരവിമുക്തത്വാത് പ്രോച്യതേ പഞ്ചവിംശകഃ ॥ 3.11 ॥
ആദ്യോ വികാരഃ പ്രകൃതേർമഹാനിതി ച കഥ്യതേ ।
വിജ്ഞാതൃശക്തിർവിജ്ഞാനാത് ഹ്യഹങ്കാരസ്തദുത്ഥിതഃ ॥ 3.12 ॥
ഏക ഏവ മഹാനാത്മാ സോഽഹങ്കാരോഽഭിധീയതേ ।
സ ജീവഃ സോഽന്തരാത്മേതി ഗീയതേ തത്ത്വചിന്തകൈഃ ॥ 3.13 ॥
തേന വേദയതേ സർവം സുഖം ദുഃ ഖം ച ജന്മസു ।
സ വിജ്ഞാനാത്മകസ്തസ്യ മനഃ സ്യാദുപകാരകം ॥ 3.14 ॥
തേനാപി തന്മയസ്തസ്മാത് സംസാരഃ പുരുഷസ്യ തു ।
സ ചാവിവേകഃ പ്രകൃതൗ സംഗാത് കാലേന സോഽഭവത് ॥ 3.15 ॥
കാലഃ സൃജതി ഭൂതാനി കാലഃ സംഹരതി പ്രജാഃ ।
സർവേ കാലസ്യ വശഗാ ന കാലഃ കസ്യചിദ് വശേ ॥ 3.16 ॥
സോഽന്തരാ സർവമേവേദം നിയച്ഛതി സനാതനഃ ।
പ്രോച്യതേ ഭഗവാൻ പ്രാണഃ സർവജ്ഞഃ പുരുഷോത്തമഃ ॥ 3.17 ॥
സർവേന്ദ്രിയേഭ്യഃ പരമം മന ആഹുർമനീഷിണഃ ।
മനസശ്ചാപ്യഹങ്കാരമഹങ്കാരാന്മഹാൻ പരഃ ॥ 3.18 ॥
മഹതഃ പരമവ്യക്തമവ്യക്താത് പുരുഷഃ പരഃ ।
പുരുഷാദ് ഭഗവാൻ പ്രാണസ്തസ്യ സർവമിദം ജഗത് ॥ 3.19 ॥
പ്രാണാത് പരതരം വ്യോമ വ്യോമാതീതോഽഗ്നിരീശ്വരഃ ।
സോഽഹം ബ്രഹ്മാവ്യയഃ ശാന്തോ ജ്ഞാനാത്മാ പരമേശ്വരഃ ।
നാസ്തി മത്തഃ പരം ഭൂതം മാം വിജ്ഞായ മുച്യതേ ॥ 3.20 ॥
നിത്യം ഹി നാസ്തി ജഗതി ഭൂതം സ്ഥാവരജംഗമം ।
ഋതേ മാമേകമവ്യക്തം വ്യോമരൂപം മഹേശ്വരം ॥ 3.21 ॥
സോഽഹം സൃജാമി സകലം സംഹരാമി സദാ ജഗത് ।
മായീ മായാമയോ ദേവഃ കാലേന സഹ സംഗതഃ ॥ 3.22 ॥
മത്സന്നിധാവേഷ കാലഃ കരോതി സകലം ജഗത് ।
നിയോജയത്യനന്താത്മാ ഹ്യേതദ് വേദാനുശാസനം ॥ 3.23 ॥
ഇതി ശ്രീകൂർമപുരാണേ ഷട്സാഹസ്ത്ര്യാം സംഹിതായാമുപരിവിഭാഗേ
(ഈശ്വരഗീതാസു) തൃതീയോഽധ്യായഃ ॥ 3 ॥
ചതുർഥോഽധ്യായഃ
ഈശ്വര ഉവാച ।
വക്ഷ്യേ സമാഹിതാ യൂയം ശൃണുധ്വം ബ്രഹ്മവാദിനഃ ।
മാഹാത്മ്യം ദേവദേവസ്യ യേനേ സർവം പ്രവർത്തതേ ॥ 4.1 ॥
നാഹം തപോഭിർവിവിധൈർന ദാനേന ന ചേജ്യയാ ।
ശക്യോ ഹി പുരുഷൈർജ്ഞാതുമൃതേ ഭക്തിമനുത്തമാം ॥ 4.2 ॥
അഹം ഹി സർവഭാവാനാമന്തസ്തിഷ്ഠാമി സർവഗഃ ।
മാം സർവസാക്ഷിണം ലോകോ ന ജാനാതി മുനീശ്വരാഃ ॥ 4.3 ॥
യസ്യാന്തരാ സർവമിദം യോ ഹി സർവാന്തകഃ പരഃ ।
സോഽഹന്ധാതാ വിധാതാ ച കാലോഽഗ്നിർവിശ്വതോമുഖഃ ॥ 4.4 ॥
ന മാം പശ്യന്തി മുനയഃ സർവേ പിതൃദിവൗകസഃ ।
ബ്രഹ്മാ ച മനവഃ ശക്രോ യേ ചാന്യേ പ്രഥിതൗജസഃ ॥ 4.5 ॥
ഗൃണന്തി സതതം വേദാ മാമേകം പരമേശ്വരം ।
യജന്തി വിവിധൈരഗ്നിം ബ്രാഹ്മണാ വൈദികൈർമഖൈഃ ॥ 4.6 ॥
സർവേ ലോകാ നമസ്യന്തി ബ്രഹ്മാ ലോകപിതാമഹഃ ।
ധ്യായന്തി യോഗിനോ ദേവം ഭൂതാധിപതിമീശ്വരം ॥ 4.7 ॥
അഹം ഹി സർവഹവിഷാം ഭോക്താ ചൈവ ഫലപ്രദഃ ।
സർവദേവതനുർഭൂത്വാ സർവാത്മാ സർവസമ്പ്ലുതഃ ॥ 4.8 ॥
മാം പശ്യന്തീഹ വിദ്വാംശോ ധാർമികാ വേദവാദിനഃ ।
തേഷാം സന്നിഹിതോ നിത്യം യേ ഭക്ത്യാ മാമുപാസതേ ॥ 4.9 ॥
ബ്രാഹ്മണാഃ ക്ഷത്രിയാ വൈശ്യാ ധാർമികാ മാമുപാസതേ ।
തേഷാം ദദാമി തത് സ്ഥാനമാനന്ദം പരമം പദം ॥ 4.10 ॥
അന്യേഽപി യേ സ്വധർമസ്ഥാഃ ശൂദ്രാദ്യാ നീചജാതയഃ ।
ഭക്തിമന്തഃ പ്രമുച്യന്തേ കാലേന മയി സംഗതാഃ ॥ 4.11 ॥
ന മദ്ഭക്താ വിനശ്യന്തി മദ്ഭക്താ വീതകൽമഷാഃ ।
ആദാവേവ പ്രതിജ്ഞാതം ന മേ ഭക്തഃ പ്രണശ്യതി ॥ 4.12 ॥
യോ വൈ നിന്ദതി തം മൂഢോ ദേവദേവം സ നിന്ദതി ।
യോ ഹി പൂജയതേ ഭക്ത്യാ സ പൂജയതി മാം സദാ ॥ 4.13 ॥
പത്രം പുഷ്പം ഫലം തോയം മദാരാധനകാരണാത് ।
യോ മേ ദദാതി നിയതം സ മേ ഭക്തഃ പ്രിയോ മതഃ ॥ 4.14 ॥
അഹം ഹി ജഗതാമാദൗ ബ്രഹ്മാണം പരമേഷ്ഠിനം ।
വിദധൗ ദത്തവാൻ വേദാനശേഷാനാത്മനിഃ സൃതാൻ ॥ 4.15 ॥
അഹമേവ ഹി സർവേഷാം യോഗിനാം ഗുരുരവ്യയഃ ।
ധാർമികാണാം ച ഗോപ്താഽഹം നിഹന്താ വേദവിദ്വിഷാം ॥ 4.16 ॥
അഹം വൈ സർവസംസാരാന്മോചകോ യോഗിനാമിഹ ।
സംസാരഹേതുരേവാഹം സർവസംസാരവർജിതഃ ॥ 4.17 ॥
അഹമേവ ഹി സംഹർത്താ സംസ്രഷ്ടാ പരിപാലകഃ ।
മായാവീ മാമീകാ ശക്തിർമായാ ലോകവിമോഹിനീ ॥ 4.18 ॥
മമൈവ ച പരാ ശക്തിര്യാ സാ വിദ്യതേ ഗീയതേ ।
നാശയാമി ച താം മായാം യോഗിനാം ഹൃദി സംസ്ഥിതഃ ॥ 4.19 ॥
അഹം ഹി സർവശക്തീനാം പ്രവർത്തകനിവർത്തകഃ ।
ആധാരഭൂതഃ സർവാസാം നിധാനമമൃതസ്യ ച ॥ 4.20 ॥
ഏകാ സർവാന്തരാ ശക്തിഃ കരോതി വിവിധം ജഗത് ।
ആസ്ഥായ ബ്രഹ്മാണോ രൂപം മന്മയീ മദധിഷ്ഠിതാ ॥ 4.21 ॥
അന്യാ ച ശക്തിർവിപുലാ സംസ്ഥാപയതി മേ ജഗത് ।
ഭൂത്വാ നാരായണോഽനന്തോ ജഗന്നാഥോ ജഗന്മയഃ ॥ 4.22 ॥
തൃതീയാ മഹതീ ശക്തിർനിഹന്തി സകലം ജഗത് ।
താമസീ മേ സമാഖ്യാതാ കാലാഖ്യാ രുദ്രരൂപിണീ ॥ 4.23 ॥
ധ്യാനേന മാം പ്രപശ്യന്തി കേചിജ്ജ്ഞാനേന ചാപരേ ।
അപരേ ഭക്തിയോഗേന കർമയോഗേന ചാപരേ ॥ 4.24 ॥
സർവേഷാമേവ ഭക്താനാമിഷ്ടഃ പ്രിയതമോ മമ ।
യോ ഹി ജ്ഞാനേന മാം നിത്യമാരാധയതി നാന്യഥാ ॥ 4.25 ॥
അന്യേ ച ഹരയേ ഭക്താ മദാരാധനകാങ്ക്ഷിണഃ ।
തേഽപി മാം പ്രാപ്നുവന്ത്യേവ നാവർത്തന്തേ ച വൈ പുനഃ ॥ 4.26 ॥
മയാ തതമിദം കൃത്സനം പ്രധാനപുരുഷാത്മകം ।
മയ്യേവ സംസ്ഥിതം ചിത്തം മയാ സമ്പ്രേര്യതേ ജഗത് ॥ 4.27 ॥
നാഹം പ്രേരയിതാ വിപ്രാഃ പരമം യോഗമാശ്രിതഃ ।
പ്രേരയാമി ജഗത്കൃത്സ്നമേതദ്യോ വേദ സോഽമൃതഃ ॥ 4.28 ॥
പശ്യാമ്യശേഷമേവേദം വർത്തമാനം സ്വഭാവതഃ ।
കരോതി കാലോ ഭഗവാൻ മഹായോഗേശ്വരഃ സ്വയം ॥ 4.29 ॥
യോഗഃ സമ്പ്രോച്യതേ യോഗീ മായീ ശാസ്ത്രേഷു സൂരിഭിഃ ।
യോഗേശ്വരോഽസൗ ഭഗവാൻ മഹാദേവോ മഹാൻ പ്രഭുഃ ॥ 4.30 ॥
മഹത്ത്വം സർവതത്ത്വാനാം വരത്വാത് പരമേഷ്ഠിനഃ ।
പ്രോച്യതേ ഭഗവാൻ ബ്രഹ്മാ മഹാൻ ബ്രഹ്മയോഽമലഃ ॥ 4.31 ॥
യോ മാമേവം വിജാനാതി മഹായോഗേശ്വരേശ്വരം ।
സോഽവികൽപേന യോഗേന യുജ്യതേ നാത്ര സംശയഃ ॥ 4.32 ॥
സോഽഹം പ്രേരയിതാ ദേവഃ പരമാനന്ദമാശ്രിതഃ ।
നൃത്യാമി യോഗീ സതതം യസ്തദ് വേദ സ വേദവിത് ॥ 4.33 ॥
ഇതി ഗുഹ്യതമം ജ്ഞാനം സർവവേദേഷു നിഷ്ഠിതം ।
പ്രസന്നചേതസേ ദേയം ധാർമികായാഹിതാഗ്നയേ ॥ 4.34 ॥
ഇതി ശ്രീകൂർമപുരാണേ ഷട്സാഹസ്ത്ര്യാം സംഹിതായാമുപരിവിഭാഗേ
(ഈശ്വരഗീതാസു) ചതുർഥോഽധ്യായഃ ॥ 4 ॥
പഞ്ചമോഽധ്യായഃ
വ്യാസ ഉവാച ।
ഏതാവദുക്ത്വാ ഭഗവാൻ യോഗിനാം പരമേശ്വരഃ ।
നനർത്ത പരമം ഭാവമൈശ്വരം സമ്പ്രദർശയൻ ॥ 5.1 ॥
തം തേ ദദൃശുരീശാനം തേജസാം പരമം നിധിം ।
നൃത്യമാനം മഹാദേവം വിഷ്ണുനാ ഗഗനേഽമലേ ॥ 5.2 ॥
യം വിദുര്യോഗതത്ത്വജ്ഞാ യോഗിനോ യതമാനസാഃ ।
തമീശം സർവഭൂതാനാമാകശേ ദദൃശുഃ കില ॥ 5.3 ॥
യസ്യ മായാമയം സർവം യേനേദം പ്രേര്യതേ ജഗത് ।
നൃത്യമാനഃ സ്വയം വിപ്രൈർവിശ്വേശഃ ഖലു ദൃശ്യതേ ॥ 5.4 ॥
യത് പാദപങ്കജം സ്മൃത്വാ പുരുഷോഽജ്ഞാനജം ഭയം ।
ജഹതി നൃത്യമാനം തം ഭൂതേശം ദദൃശുഃ കില ॥ 5.5 ॥
യം വിനിദ്രാ ജിതശ്വാസാഃ ശാന്താ ഭക്തിസമന്വിതാഃ ।
ജ്യോതിർമയം പ്രപശ്യന്തി സ യോഗീ ദൃശ്യതേ കില ॥ 5.6 ॥
യോഽജ്ഞാനാന്മോചയേത് ക്ഷിപ്രം പ്രസന്നോ ഭക്തവത്സലഃ ।
തമേവ മോചനം രുദ്രമാകാശേ ദദൃശുഃ പരം ॥ 5.8 ॥
സഹസ്രശിരസം ദേവം സഹസ്രചരണാകൃതിം ।
സഹസ്രബാഹും ജടിലം ചന്ദ്രാർധകൃതശേഖരം ॥ 5.8 ॥
വസാനം ചർമ വൈയാഘ്രം ശൂലാസക്തമഹാകരം ।
ദണ്ഡപാണിം ത്രയീനേത്രം സൂര്യസോമാഗ്നിലോചനം ॥ 5.9 ॥
ബ്രഹ്മാണ്ഡം തേജസാ സ്വേന സർവമാവൃത്യ ച സ്ഥിതം ।
ദംഷ്ട്രാകരാലം ദുർദ്ധർഷം സൂര്യകോടിസമപ്രഭം ॥ 5.10 ॥
അണ്ഡസ്ഥം ചാണ്ഡബാഹ്യസ്ഥം ബാഹ്യമഭ്യന്തരം പരം ।
സൃജന്തമനലജ്വാലം ദഹന്തമഖിലം ജഗത് ।
നൃത്യന്തം ദദൃശുർദേവം വിശ്വകർമാണമീശ്വരം ॥ 5.11 ॥
മഹാദേവം മഹായോഗം ദേവാനാമപി ദൈവതം ।
പശൂനാം പതിമീശാനം ജ്യോതിഷാം ജ്യോതിരവ്യയം ॥ 5.12 ॥
പിനാകിനം വിശാലാക്ഷം ഭേഷജം ഭവരോഗിണാം ।
കാലാത്മാനം കാലകാലം ദേവദേവം മഹേശ്വരം ॥ 5.13 ॥
ഉമാപതിം വിരൂപാക്ഷം യോഗാനന്ദമയം പരം ।
ജ്ഞാനവൈരാഗ്യനിലയം ജ്ഞാനയോഗം സനാതനം ॥ 5.14 ॥
ശാശ്വതൈശ്വര്യവിഭവം ധർമാധാരം ദുരാസദം ।
മഹേന്ദ്രോപേന്ദ്രനമിതം മഹർഷിഗണവന്ദിതം ॥ 5.15 ॥
ആധാരം സർവശക്തീനാം മഹായോഗേശ്വരേശ്വരം ।
യോഗിനാം പരമം ബ്രഹ്മ യോഗിനാം യോഗവന്ദിതം ।
യോഗിനാം ഹൃദി തിഷ്ഠന്തം യോഗമായാസമാവൃതം ॥ ॥
ക്ഷണേന ജഗതോ യോനിം നാരായണമനാമയം ॥ 5.16 ॥
ഈശ്വരേണൈകതാപന്നമപശ്യൻ ബ്രഹ്മവാദിനഃ ।
ദൃഷ്ട്വാ തദൈശ്വരം രൂപം രുദ്രനാരായണാത്മകം ।
കൃതാർഥം മേനിരേ സന്തഃ സ്വാത്മാനം ബ്രഹ്മവാദിനഃ ॥ 5.18 ॥
സനത്കുമാരഃ സനകോ ഭൃഗുശ്ചസനാതനശ്ചൈവ സനന്ദനശ്ച ।
രൈഭ്യോഽംഗിരാ വാമദേവോഽഥ ശുക്രോ മഹർഷിരത്രിഃ കപിലോ മരീചിഃ ॥ 5.18 ॥
ദൃഷ്ട്വാഽഥ രുദ്രം ജഗദീശിതാരന്തം പദ്മനാഭാശ്രിതവാമഭാഗം ।
ധ്യാത്വാ ഹൃദിസ്ഥം പ്രണിപത്യ മൂർധ്നാബദ്ധ്വാഞ്ജലിം സ്വേഷു
ശിരഃ സു ഭൂയഃ ॥ 5.19 ॥
ഓങ്കാരമുച്ചാര്യ വിലോക്യ ദേവ-മന്തഃ ശരീരേ നിഹിതം ഗുഹായാം ।
സമസ്തുവൻ ബ്രഹ്മമയൈർവചോഭി-രാനന്ദപൂർണായതമാനസാസ്തേ ॥ 5.20 ॥
മുനയ ഊചുഃ
ത്വാമേകമീശം പുരുഷം പുരാണമ്പ്രാണേശ്വരം രുദ്രമനന്തയോഗം ।
നമാമ സർവേ ഹൃദി സന്നിവിഷ്ടമ്പ്രചേതസം ബ്രഹ്മമയം പവിത്രം ॥ 5.21 ॥
ത്വാം പശ്യന്തി മുനയോ ബ്രഹ്മയോനിന്ദാന്താഃ ശാന്താ വിമലം രുക്മവർണം ।
ധ്യാത്വാത്മസ്ഥമചലം സ്വേ ശരീരേ കവിം പരേഭ്യഃ പരമം പരം ച ॥ 5.22 ॥
ത്വത്തഃ പ്രസൂതാ ജഗതഃ പ്രസൂതിഃ സർവാത്മഭൂസ്ത്വം പരമാണുഭൂതഃ ।
അണോരണീയാൻ മഹതോ മഹീയാം-സ്ത്വാമേവ സർവം പ്രവദന്തി സന്തഃ ॥ 5.23 ॥
ഹിരണ്യഗർഭോ ജഗദന്തരാത്മാ ത്വത്തോഽധിജാതഃ പുരുഷഃ പുരാണഃ ।
സഞ്ജായമാനോ ഭവതാ വിസൃഷ്ടോ യഥാവിധാനം സകലം സസർജ ॥ 5.24 ॥
ത്വത്തോ വേദാഃ സകലാഃ സമ്പ്രസൂതാ-സ്ത്വയ്യേവാന്തേ സംസ്ഥിതിം തേ ലഭന്തേ ।
പശ്യാമസ്ത്വാം ജഗതോ ഹേതുഭൂതം നൃത്യന്തം സ്വേ ഹൃദയേ സന്നിവിഷ്ടം ॥ 5.25 ॥
ത്വയൈവേദം ഭ്രാമ്യതേ ബ്രഹ്മചക്രംമായാവീ ത്വം ജഗതാമേകനാഥഃ ।
നമാമസ്ത്വാം ശരണം സമ്പ്രപന്നായോഗാത്മാനം ചിത്പതിം ദിവ്യനൃത്യം ॥ 5.26 ॥
പശ്യാമസ്ത്ത്വാം പരമാകാശമധ്യേനൃത്യന്തം തേ മഹിമാനം സ്മരാമഃ ।
സർവാത്മാനം ബഹുധാ സന്നിവിഷ്ടംബ്രഹ്മാനന്ദമനുഭൂയാനുഭൂയ ॥ 5.28 ॥
ഓങ്കാരസ്തേ വാചകോ മുക്തിബീജന്ത്വമക്ഷരം പ്രകൃതൗ ഗൂഢരൂപം ।
തത്ത്വാം സത്യം പ്രവദന്തീഹ സന്തഃസ്വയമ്പ്രഭം ഭവതോ യത്പ്രഭാവം ॥ 5.28 ॥
സ്തുവന്തി ത്വാം സതതം സർവവേദാനമന്തി ത്വാമൃഷയഃ ക്ഷീണദോഷാഃ ।
ശാന്താത്മാനഃ സത്യസന്ധം വരിഷ്ഠവിശന്തി ത്വാം യതയോ ബ്രഹ്മനിഷ്ഠാഃ ॥ 5.29 ॥
ഏകോ വേദോ ബഹുശാഖോ ഹ്യനന്തസ്ത്വാമേവൈകം ബോധയത്യേകരൂപം ।
വംന്ദ്യം ത്വാം യേ ശരണം സമ്പ്രപന്നാ-സ്തേഷാം ശാന്തിഃ ശാശ്വതീ
നേതരേഷാം ॥ 5.30 ॥
ഭവാനീശോഽനാദിമാംസ്തേജോരാശി-ര്ബ്രഹ്മാ വിശ്വം പരമേഷ്ഠീ വരിഷ്ടഃ ।
സ്വാത്മാനന്ദമനുഭൂയ വിശന്തേസ്വയം ജ്യോതിരചലോ നിത്യമുക്താഃ ॥ 5.31 ॥
ഏകോ രുദ്രസ്ത്വം കരോഷീഹ വിശ്വന്ത്വം പാലയസ്യഖിലം വിശ്വരൂപം ।
ത്വാമേവാന്തേ നിലയം വിന്ദതീദം നമാമസ്ത്വാം ശരണം സമ്പ്രപന്നാഃ ॥ 5.32 ॥
ത്വാമേകമാഹുഃ കവിമേകരുദ്രംബ്രഹ്മം ബൃഹന്തം ഹരിമഗ്നിമീശം ।
ഇന്ദ്രം മൃത്യുമനിലം ചേകിതാനന്ധാതാരമാദിത്യമനേകരൂപം ॥ 5.33 ॥
ത്വമക്ഷരം പരമം വേദിതവ്യം ത്വമസ്യ വിശ്വസ്യ പരം നിധാനം ।
ത്വമവ്യയഃ ശാശ്വതധർമഗോപ്താസനാതനസ്ത്വം പുരുഷോത്തമോഽസി ॥ 5.34 ॥
ത്വമേവ വിഷ്ണുശ്ചതുരാനനസ്ത്വം ത്വമേവ രുദ്രോ ഭഗവാനപീശഃ ।
ത്വം വിശ്വനാഥഃ പ്രകൃതിഃ പ്രതിഷ്ഠാസർവേശ്വരസ്ത്വം
പരമേശ്വരോഽസി ॥ 5.35 ॥
ത്വാമേകമാഹുഃ പുരുഷം പുരാണ-മാദിത്യവർണം തമസഃ പരസ്താത് ।
ചിന്മാത്രമവ്യക്തമചിന്ത്യരൂപംഖം ബ്രഹ്മ ശൂന്യം പ്രകൃതിം നിർഗുണം
ച ॥ 5.36 ॥
യദന്തരാ സർവമിദം വിഭാതി യദവ്യയം നിർമലമേകരൂപം ।
കിമപ്യചിന്ത്യം തവ രൂപമേതത് തദന്തരാ യത്പ്രതിഭാതി തത്ത്വം ॥ 5.38 ॥
യോഗേശ്വരം ഭദ്രമനന്തശക്തിമ്പരായണം ബ്രഹ്മതനും പുരാണം ।
നമാമ സർവേ ശരണാർഥിനസ്ത്വാമ്പ്രസീദ ഭൂതാധിപതേ മഹേശ ॥ 5.38 ॥
ത്വത്പാദപദ്മസ്മരണാദശേഷ-സംസാരബീജം നിലയം പ്രയാതി ।
മനോ നിയമ്യ പ്രണിധായ കായമ്പ്രസാദയാമോ വയമേകമീശം ॥ 5.39 ॥
നമോ ഭവായാസ്തു ഭവോദ്ഭവായകാലായ സർവായ ഹരായ തുമ്യം ।
നമോഽസ്തു രുദ്രായ കപർദിനേ തേ നമോഽഗ്നയേ ദേവ നമഃ ശിവായ ॥ 5.40 ॥
തതഃ സ ഭഗവാൻ പ്രീതഃ കപർദീ വൃഷവാഹനഃ ।
സംഹൃത്യ പരമം രൂപം പ്രകൃതിസ്ഥോഽഭവദ് ഭവഃ ॥ 5.41 ॥
തേ ഭവം ബൂതഭവ്യേശം പൂർവവത് സമവസ്ഥിതം ।
ദൃഷ്ട്വാ നാരായണം ദേവം വിസ്മിതം വാക്യമബ്രുവൻ ॥ 5.42 ॥
ഭഗവൻ ഭൂതഭവ്യേശ ഗോവൃഷാങ്കിതശാസന ।
ദൃഷ്ട്വാ തേ പരമം രൂപം നിർവൃതാഃ സ്മ സനാതന ॥ 5.43 ॥
ഭവത്പ്രസാദാദമലേ പരസ്മിൻ പരമേശ്വരേ ।
അസ്മാകം ജായതേ ഭക്തിസ്ത്വയ്യേവാവ്യഭിചാരിണീ ॥ 5.44 ॥
ഇദാനീം ശ്രോതുമിച്ഛാമോ മാഹാത്മ്യം തവ ശങ്കര ।
ഭൂയോഽപി താരയന്നിത്യം യാഥാത്മ്യം പരമേഷ്ഠിനഃ ॥ 5.45 ॥
സ തേഷാം വാക്യമാകർണ്യ യോഗിനാം യോഗസിദ്ധിദഃ ।
പ്രാഹഃ ഗംഭീരയാ വാചാ സമാലോക്യ ച മാധവം ॥ 5.46 ॥
ഇതി ശ്രീകൂർമപുരാണേ ഷട്സാഹസ്ത്ര്യാം സംഹിതായാമുപരിവിഭാഗേ
(ഈശ്വരഗീതാസു) പഞ്ചമോഽധ്യായഃ ॥ 5 ॥
ഷഷ്ഠോഽധ്യായഃ
ഈശ്വര ഉവാച ।
ശൃണുധ്വമൃഷയഃ സർവേ യഥാവത് പരമേഷ്ഠിനഃ ।
വക്ഷ്യാമീശസ്യ മാഹാത്മ്യം യത്തദ്വേദവിദോ വിദുഃ ॥ 6.1 ॥
സർവലോകൈകനിർമാതാ സർവലോകൈകരക്ഷിതാ ।
സർവലോകൈകസംഹർത്താ സർവാത്മാഽഹം സനാതനഃ ॥ 6.2 ॥
സർവേഷാമേവ വസ്തൂനാമന്തര്യാമീ മഹേശ്വരഃ ।
മധ്യേ ചാന്തഃ സ്ഥിതം സർവം നാഹം സർവത്ര സംസ്ഥിതഃ ॥ 6.3 ॥
ഭവദ്ഭിരദ്ഭുതം ദൃഷ്ടം യത്സ്വരൂപം തു മാമകം ।
മമൈഷാ ഹ്യുപമാ വിപ്രാ മായയാ ദർശിതാ മയാ ॥ 6.4 ॥
സർവേഷാമേവ ഭാവാനാമന്തരാ സമവസ്ഥിതഃ ।
പ്രേരയാമി ജഗത് കൃത്സ്നം ക്രിയാശാക്തിരിയം മമ ॥ 6.5 ॥
യയേദം ചേഷ്ടതേ വിശ്വം തത്സ്വഭാവാനുവർത്തി ച ।
സോഽഹം കാലോ ജഗത് കൃത്സ്നം പ്രേരയാമി കലാത്മകം ॥ 6.6 ॥
ഏകാംശേന ജഗത് കൃത്സ്നം കരോമി മുനിപുംഗവാഃ ।
സംഹരാമ്യേകരൂപേണ സ്ഥിതാഽവസ്ഥാ മമൈവ തു ॥ 6.7 ॥
ആദിമധ്യാന്തനിർമുക്തോ മായാതത്ത്വപ്രവർത്തകഃ ।
ക്ഷോഭയാമി ച സർഗാദൗ പ്രധാനപുരുഷാവുഭൗ ॥ 6.8 ॥
താഭ്യാം സഞ്ജായതേ വിശ്വം സംയുക്താഭ്യാം പരസ്പരം ।
മഹദാദിക്രമേണൈവ മമ തേജോ വിജൃംഭതേ ॥ 6.9 ॥
യോ ഹി സർവജഗത്സാക്ഷീ കാലചക്രപ്രവർത്തകഃ ।
ഹിരണ്യഗർഭോ മാർത്തണ്ഡഃ സോഽപി മദ്ദേഹസംഭവഃ ॥ 6.10 ॥
തസ്മൈ ദിവ്യം സ്വമൈശ്വര്യം ജ്ഞാനയോഗം സനാതനം ।
ദത്തവാനാത്മജാൻ വേദാൻ കൽപാദൗ ചതുരോ ദ്വിജാഃ ॥ 6.11 ॥
സ മന്നിയോഗതോ ദേവോ ബ്രഹ്മാ മദ്ഭാവഭാവിതഃ ।
ദിവ്യം തന്മാമകൈശ്വര്യം സർവദാ വഹതി സ്വയം ॥ 6.12 ॥
സ സർവലോകനിർമാതാ മന്നിയോഗേന സർവവിത് ।
ഭൂത്വാ ചതുർമുഖഃ സർഗം സൃജത്യേവാത്മസംഭവഃ ॥ 6.13 ॥
യോഽപി നാരായണോഽനന്തോ ലോകാനാം പ്രഭവാവ്യയഃ ।
മമൈവ പരമാ മൂർതിഃ കരോതി പരിപാലനം ॥ 6.14 ॥
യോഽന്തകഃ സർവഭൂതാനാം രുദ്രഃ കാലാത്മകഃ പ്രഭുഃ ।
മദാജ്ഞയാഽസൗ സതതം സംഹരിഷ്യതി മേ തനുഃ ॥ 6.15 ॥
ഹവ്യം വഹതി ദേവാനാം കവ്യം കവ്യാശിനാമപി ।
പാകം ച കുരുതേ വഹ്നിഃ സോഽപി മച്ഛക്തിനോദിതഃ ॥ 6.16 ॥
ഭുക്തമാഹാരജാതം ച പചതേ തദഹർനിശം ।
വൈശ്വാനരോഽഗ്നിർഭഗവാനീശ്വരസ്യ നിയോഗതഃ ॥ 6.17 ॥
യോഽപി സർവാംഭസാം യോനിർവരുണോ ദേവപുംഗവഃ ।
സോഽപി സഞ്ജീവയേത് കൃത്സ്നമീശസ്യൈവ നിയോഗതഃ ॥ 6.18 ॥
യോഽന്തസ്തിഷ്ഠതി ഭൂതാനാം ബഹിർദേവഃ പ്രഭഞ്ജനഃ ।
മദാജ്ഞയാഽസൗ ഭൂതാനാം ശരീരാണി ബിഭർതി ഹി ॥ 6.19 ॥
യോഽപി സഞ്ജീവനോ നൄണാം ദേവാനാമമൃതാകരഃ ।
സോമഃ സ മന്നിയോഗേന ചോദിതഃ കില വർതതേ ॥ 6.20 ॥
യഃ സ്വഭാസാ ജഗത് കൃത്സ്നം പ്രകാശയതി സർവദാ ।
സൂര്യോ വൃഷ്ടിം വിതനുതേ ശാസ്ത്രേണൈവ സ്വയംഭുവഃ ॥ 6.21 ॥
യോഽപ്യശേഷജഗച്ഛാസ്താ ശക്രഃ സർവാമരേശ്വരഃ ।
യജ്വനാം ഫലദോ ദേവോ വർത്തതേഽസൗ മദാജ്ഞയാ ॥ 6.22 ॥
യഃ പ്രശാസ്താ ഹ്യസാധൂനാം വർത്തതേ നിയമാദിഹ ।
യമോ വൈവസ്വതോ ദേവോ ദേവദേവനിയോഗതഃ ॥ 6.23 ॥
യോഽപി സർവധനാധ്യക്ഷോ ധനാനാം സമ്പ്രദായകഃ ।
സോഽപീശ്വരനിയോഗേന കുബേരോ വർത്തതേ സദാ ॥ 6.24 ॥
യഃ സർവരക്ഷസാം നാഥസ്താമസാനാം ഫലപ്രദഃ ।
മന്നിയോഗാദസൗ ദേവോ വർത്തതേ നിരൃതിഃ സദാ ॥ 6.25 ॥
വേതാലഗണഭൂതാനാം സ്വാമീ ഭോഗഫലപ്രദഃ ।
ഈശാനഃ കില ഭക്താനാം സോഽപി തിഷ്ഠന്മമാജ്ഞയാ ॥ 6.26 ॥
യോ വാമദേവോഽംഗിരസഃ ശിഷ്യോ രുദ്രഗണാഗ്രണീഃ ।
രക്ഷകോ യോഗിനാം നിത്യം വർത്തതേഽസൗ മദാജ്ഞയാ ॥ 6.27 ॥
യശ്ച സർവജഗത്പൂജ്യോ വർത്തതേ വിഘ്നകാരകഃ ।
വിനായകോ ധർമരതഃ സോഽപി മദ്വചനാത് കില ॥ 6.28 ॥
യോഽപി ബ്രഹ്മവിദാം ശ്രേഷ്ഠോ ദേവസേനാപതിഃ പ്രഭുഃ ।
സ്കന്ദോഽസൗ വർത്തതേ നിത്യം സ്വയംഭൂർവിധിചോദിതഃ ॥ 6.29 ॥
യേ ച പ്രജാനാം പതയോ മരീച്യാദ്യാ മഹർഷയഃ ।
സൃജന്തി വിവിധം ലോകം പരസ്യൈവ നിയോഗതഃ ॥ 6.30 ॥
യാ ച ശ്രീഃ സർവഭൂതാനാം ദദാതി വിപുലാം ശ്രിയം ।
പത്നീ നാരായണസ്യാസൗ വർത്തതേ മദനുഗ്രഹാത് ॥ 6.31 ॥
വാചം ദദാതി വിപുലാം യാ ച ദേവീ സരസ്വതീ ।
സാഽപീശ്വരനിയോഗേന ചോദിതാ സമ്പ്രവർത്തതേ ॥ 6.32 ॥
യാഽശേഷപുരുഷാൻ ഘോരാന്നരകാത് താരയിഷ്യതി ।
സാവിത്രീ സംസ്മൃതാ ദേവീ ദേവാജ്ഞാഽനുവിധായിനീ ॥ 6.33 ॥
പാർവതീ പരമാ ദേവീ ബ്രഹ്മവിദ്യാപ്രദായിനീ ।
യാഽപി ധ്യാതാ വിശേഷേണ സാപി മദ്വചനാനുഗാ ॥ 6.34 ॥
യോഽനന്തമഹിമാഽനന്തഃ ശേഷോഽശേഷാമരപ്രഭുഃ ।
ദധാതി ശിരസാ ലോകം സോഽപി ദേവനിയോഗതഃ ॥ 6.35 ॥
യോഽഗ്നിഃ സംവർത്തകോ നിത്യം വഡവാരൂപസംസ്ഥിതഃ ।
പിബത്യഖിലമംഭോധിമീശ്വരസ്യ നിയോഗതഃ ॥ 6.36 ॥
യേ ചതുർദശ ലോകേഽസ്മിൻ മനവഃ പ്രഥിതൗജസഃ ।
പാലയന്തി പ്രജാഃ സർവാസ്തേഽപി തസ്യ നിയോഗതഃ ॥ 6.37 ॥
ആദിത്യാ വസവോ രുദ്രാ മരുതശ്ച തഥാഽശ്വിനൗ ।
അന്യാശ്ച ദേവതാഃ സർവാ മച്ഛാസ്ത്രേണൈവ നിഷ്ഠിതാഃ ॥ 6.38 ॥
ഗന്ധർവാ ഗരുഡാ ഋക്ഷാഃ സിദ്ധാഃ സാധ്യാശ്ചചാരണാഃ ।
യക്ഷരക്ഷഃ പിശാചാശ്ച സ്ഥിതാഃ സൃഷ്ടാഃ സ്വയംഭുവഃ ॥ 6.39 ॥
കലാകാഷ്ഠാനിമേഷാശ്ച മുഹൂർത്താ ദിവസാഃ ക്ഷപാഃ ।
ഋതവഃ പക്ഷമാസാശ്ച സ്ഥിതാഃ ശാസ്ത്രേ പ്രജാപതേഃ ॥ 6.40 ॥
യുഗമന്വന്തരാണ്യേവ മമ തിഷ്ഠന്തി ശാസനേ ।
പരാശ്ചൈവ പരാർധാശ്ച കാലഭേദാസ്തഥാ പരേ ॥ 6.41 ॥
ചതുർവിധാനി ബൂതാനി സ്ഥാവരാണി ചരാണി ച ।
നിയോഗാദേവ വർത്തന്തേ ദേവസ്യ പരമാത്മനഃ ॥ 6.42 ॥
പാതാലാനി ച സർവാണി ഭുവനാനി ച ശാസനാത് ।
ബ്രഹ്മാണ്ഡാനി ച വർത്തന്തേ സർവാണ്യേവ സ്വയംഭുവഃ ॥ 6.43 ॥
അതീതാന്യപ്യസംഖ്യാനി ബ്രഹ്മാണ്ഡാനി മമാജ്ഞയാ ।
പ്രവൃത്താനി പദാർഥൗഘൈഃ സഹിതാനി സമന്തതഃ ॥ 6.44 ॥
ബ്രഹ്മാണ്ഡാനി ഭവിഷ്യന്തി സഹ വസ്തുഭിരാത്മഗൈഃ ।
വഹിഷ്യന്തി സദൈവാജ്ഞാം പരസ്യ പരമാത്മനഃ ॥ 6.45 ॥
ഭൂമിരാപോഽനലോ വായുഃ ഖം മനോ ബുദ്ധിരേവ ച ।
ഭൂതാദിരാദിപ്രകൃതിർനിയോഗേ മമ വർത്തതേ ॥ 6.46 ॥
യോഽശേഷജഗതാം യോനിർമോഹിനീ സർവദേഹിനാം ।
മായാ വിവർത്തതേ നിത്യം സാപീശ്വരനിയോഗതഃ ॥ 6.47 ॥
യോ വൈ ദേഹഭൃതാം ദേവഃ പുരുഷഃ പഠ്യതേ പരഃ ।
ആത്മാഽസൗ വർത്തതേ നിത്യമീശ്വരസ്യ നിയോഗതഃ ॥ 6.48 ॥
വിധൂയ മോഹകലിലം യയാ പശ്യതി തത് പദം ।
സാഽപി ബുദ്ധിർമഹേശസ്യ നിയോഗവശവർത്തിനീ ॥ 6.49 ॥
ബഹുനാഽത്ര കിമുക്തേന മമ ശക്ത്യാത്മകം ജഗത് ॥ ॥
മയൈവ പ്രേര്യതേ കൃത്സ്നം മയ്യേവ പ്രലയം വ്രജേത് ॥ 6.50 ॥
അഹം ഹി ഭഗവാനീശഃ സ്വയം ജ്യോതിഃ സനാതനഃ ।
പരമാത്മാര പരം ബ്രഹ്മ മത്തോ ഹ്യന്യോ ന വിദ്യതേ ॥ 6.51 ॥
ഇത്യേതത് പരമം ജ്ഞാനം യുഷ്മാകം കഥിതം മയാ ।
ജ്ഞാത്വാ വിമുച്യതേ ജന്തുർജന്മസംസാരബന്ധനാത് ॥ 6.52 ॥
ഇതി ശ്രീകൂർമപുരാണേ ഷട്സാഹസ്ത്ര്യാം സംഹിതായാമുപരിവിഭാഗേ
(ഈശ്വരഗീതാസു) ഷഷ്ഠോഽധ്യായഃ ॥ 6 ॥
സപ്തമോഽധ്യായഃ
ഈശ്വര ഉവാച ।
ശൃണുധ്വമൃഷയഃ സർവേ പ്രഭാവം പരമേഷ്ഠിനഃ ।
യം ജ്ഞാത്വാ പുരുഷോ മുക്തോ ന സംസാരേ പതേത് പുനഃ ॥ 7.1 ॥
പരാത് പരതരം ബ്രഹ്മ ശാശ്വതം നിഷ്കലം പരം ।
നിത്യാനന്ദം നിർവികൽപം തദ്ധാമ പരമം മമ ॥ 7.2 ॥
അഹം ബ്രഹ്മവിദാം ബ്രഹ്മാ സ്വയംഭൂർവിശ്വതോമുഖഃ ।
മായാവിനാമഹം ദേവഃ പുരാണോ ഹരിരവ്യയഃ ॥ 7.3 ॥
യോഗിനാമസ്മ്യഹം ശംഭുഃ സ്ത്രീണാം ദേവീ ഗിരീന്ദ്രജാ ।
ആദിത്യാനാമഹം വിഷ്ണുർവസൂനാമസ്മി പാവകഃ ॥ 7.4 ॥
രുദ്രാണാം ശങ്കരശ്ചാഹം ഗരുഡഃ പതതാമഹം ।
ഐരാവതോ ഗജേന്ദ്രാണാം രാമഃ ശസ്ത്രപ്രഭൃതാമഹം ॥ 7.5 ॥
ഋഷീണാം ച വസിഷ്ഠോഽഹം ദേവാനാം ച ശതക്രതുഃ ।
ശിൽപിനാം വിശ്വകർമാഽഹം പ്രഹ്ലാദോഽസ്മ്യമരദ്വിഷാം ॥ 7.6 ॥
മുനീനാമപ്യഹം വ്യാസോ ഗണാനാം ച വിനായകഃ ।
വീരാണാം വീരഭദ്രോഽഹം സിദ്ധാനാം കപിലോ മുനിഃ ॥ 7.7 ॥
പർവതാനാമഹം മേരുർനക്ഷത്രാണാം ച ചന്ദ്രമാഃ ।
വജ്രം പ്രഹരണാനാം ച വ്രതാനാം സത്യമസ്മ്യഹം ॥ 7.8 ॥
അനന്തോ ഭോഗിനാം ദേവഃ സേനാനീനാം ച പാവകിഃ ।
ആശ്രമാണാം ച ഗൃഹസ്ഥോഽഹമീശ്വരാണാം മഹേശ്വരഃ ॥ 7.9 ॥
മഹാകൽപശ്ച കൽപാനാം യുഗാനാം കൃതമസ്മ്യഹം ।
കുബേരഃ സർവയക്ഷാണാം ഗണേശാനാം ച വീരുകഃ ॥ 7.10 ॥
പ്രജാപതീനാം ദക്ഷോഽഹം നിരൃതിഃ സർവരക്ഷസാം ।
വായുർബലവതാമസ്മി ദ്വീപാനാം പുഷ്കരോഽസ്മ്യഹം ॥ 7.11 ॥
മൃഗേന്ദ്രാണാം ച സിംഹോഽഹം യന്ത്രാണാം ധനുരേവ ച ।
വേദാനാം സാമവേദോഽഹം യജുഷാം ശതരുദ്രിയം ॥ 7.12 ॥
സാവിത്രീ സർവജപ്യാനാം ഗുഹ്യാനാം പ്രണവോഽസ്മ്യഹം ।
സൂക്താനാം പൗരുഷം സൂക്തം ജ്യേഷ്ഠസാമ ച സാമസു ॥ 7.13 ॥
സർവവേദാർഥവിദുഷാം മനുഃ സ്വായംഭുവോഽസ്മ്യഹം ।
ബ്രഹ്മാവർത്തസ്തു ദേശാനാം ക്ഷേത്രാണാമവിമുക്തകം ॥ 7.14 ॥
വിദ്യാനാമാത്മവിദ്യാഽഹം ജ്ഞാനാനാമൈശ്വരം പരം ।
ഭൂതാനാമസ്മ്യഹം വ്യോമ സത്ത്വാനാം മൃത്യുരേവ ച ॥ 7.15 ॥
പാശാനാമസ്മ്യഹം മായാ കാലഃ കലയതാമഹം ।
ഗതീനാം മുക്തിരേവാഹം പരേഷാം പരമേശ്വരഃ ॥ 7.16 ॥
യച്ചാന്യദപി ലോകേഽസ്മിൻ സത്ത്വം തേജോബലാധികം ।
തത്സർവം പ്രതിജാനീധ്വം മമ തേജോവിജൃംഭിതം ॥ 7.17 ॥
ആത്മാനഃ പശവഃ പ്രോക്താഃ സർവേ സംസാരവർത്തിനഃ ।
തേഷാം പതിരഹം ദേവഃ സ്മൃതഃ പശുപതിർബുധൈഃ ॥ 7.18 ॥
മായാപാശേന ബധ്നാമി പശൂനേതാൻ സ്വലീലയാ ।
മാമേവ മോചകം പ്രാഹുഃ പശൂനാം വേദവാദിനഃ ॥ 7.19 ॥
മായാപാശേന ബദ്ധാനാം മോചകോഽന്യോ ന വിദ്യതേ ।
മാമൃതേ പരമാത്മാനം ഭൂതാധിപതിമവ്യയം ॥ 7.20 ॥
ചതുർവിശതിതത്ത്വാനി മായാ കർമ ഗുണാ ഇതി ।
ഏതേ പാശാഃ പശുപതേഃ ക്ലേശാശ്ച പശുബന്ധനാഃ ॥ 7.21 ॥
മനോ ബുദ്ധിരഹങ്കാരഃ ഖാനിലാഗ്നിജലാനി ഭൂഃ ।
ഏതാഃ പ്രകൃതയസ്ത്വഷ്ടൗ വികാരാശ്ച തഥാപരേ ॥ 7.22 ॥
ശ്രോത്രം ത്വക്ചക്ഷുഷീ ജിഹ്വാ ഘ്രാണം ചൈവ തു പഞ്ചമം ।
പായൂപസ്ഥം കരൗ പാദൗ വാക് ചൈവ ദശമീ മതാ ॥ 7.23 ॥
ശബ്ദഃ സ്പർശശ്ച രൂപം ച രസോ ഗന്ധസ്തഥൈവ ച ।
ത്രയോവിംശതിരേതാനി തത്ത്വാനി പ്രാകൃതാനി ॥ 7.24 ॥
ചതുർവിംശകമവ്യക്തം പ്രധാനം ഗുണലക്ഷണം ।
അനാദിമധ്യനിധനം കാരണം ജഗതഃ പരം ॥ 7.25 ॥
സത്ത്വം രജസ്തമശ്ചേതി ഗുണത്രയമുദാഹൃതം ।
സാമ്യാവസ്ഥിതിമേതേഷാമവ്യക്തം പ്രകൃതിം വിദുഃ ॥ 7.26 ॥
സത്ത്വം ജ്ഞാനം തമോഽജ്ഞാനം രജോ മിശ്രമുദാഹൃതം ।
ഗുണാനാം ബുദ്ധിവൈഷമ്യാദ് വൈഷമ്യം കവയോ വിദുഃ ॥ 7.27 ॥
ധർമാധർമാവിതി പ്രോക്തൗ പാശൗ ദ്വൗ കർമസഞ്ജ്ഞിതൗ ।
മയ്യർപിതാനി കർമാണി നബന്ധായ വിമുക്തയേ ॥ 7.28 ॥
അവിദ്യാമസ്മിതാം രാഗം ദ്വേഷം ചാഭിനിവേശകം ।
ക്ലേശാഖ്യാംസ്താൻ സ്വയം പ്രാഹ പാശാനാത്മനിബന്ധനാൻ ॥ 7.29 ॥
ഏതേഷാമേവ പാശാനാം മായാ കാരണമുച്യതേ ।
മൂലപ്രകൃതിരവ്യക്താ സാ ശക്തിർമയി തിഷ്ഠതി ॥ 7.30 ॥
സ ഏവ മൂലപ്രകൃതിഃ പ്രധാനം പുരുഷോഽപി ച ।
വികാരാ മഹദാദീനി ദേവദേവഃ സനാതനഃ ॥ 7.31 ॥
സ ഏവ ബന്ധഃ സ ച ബന്ധകർത്താസ ഏവ പാശഃ പശുഭൃത്സ ഏവ ।
സ വേദ സർവം ന ച തസ്യ വേത്താതമാഹുരാദ്യം പുരുഷം പുരാണം ॥ 7.32 ॥
ഇതി ശ്രീകൂർമപുരാണേ ഷട്സാഹസ്ത്ര്യാം സംഹിതായാമുപരിവിഭാഗേ
(ഈശ്വരഗീതാസു) സപ്തമോഽധ്യായഃ ॥ 7 ॥
അഷ്ടമോഽധ്യായഃ
ഈശ്വര ഉവാച ।
അന്യദ് ഗുഹ്യതമം ജ്ഞാനം വക്ഷ്യേ ബ്രാഹ്മണപുംഗവാഃ ।
യേനാസൗ തരതേ ജന്തുർഘോരം സംസാരസാഗരം ॥ 8.1 ॥
അഹം ബ്രഹ്മമയഃ ശാന്തഃ ശാശ്വതോ നിർമലോഽവ്യയഃ ।
ഏകാകീ ഭഗവാനുക്തഃ കേവലഃ പരമേശ്വരഃ ॥ 8.2 ॥
മമ യോനിർമഹദ് ബ്രഹ്മ തത്ര ഗർഭം ദധാമ്യഹം ।
മൂല മായാഭിധാനം തം തതോ ജാതമിദം ജഗത് ॥ 8.3 ॥
പ്രധാനം പുരുഷോ ഹ്യത്മാ മഹാൻ ഭൂതാദിരേവ ച ।
തന്മാത്രാണി മഹാഭൂതാനീന്ദ്രിയാണി ച ജജ്ഞിരേ ॥ 8.4 ॥
തതോഽണ്ഡമഭവദ്ധൈമം സൂര്യകോടിസമപ്രഭം ।
തസ്മിൻ ജജ്ഞേ മഹാബ്രഹ്മാ മച്ഛക്ത്യാ ചോപബൃംഹിതഃ ॥ 8.5 ॥
യേ ചാന്യേ ബഹവോ ജീവാ മന്മയാഃ സർവ ഏവ തേ ।
ന മാം പശ്യന്തി പിതരം മായയാ മമ മോഹിതാഃ ॥ 8.6 ॥
യാസു യോനിഷു സർവാസു സംഭവന്തി ഹി മൂർത്തയഃ ।
താസാം മായാ പരാ യോനിർമാമേവ പിതരം വിദുഃ ॥ 8.7 ॥
യോ മാമേവം വിജാനാതി ബീജിനം പിതരം പ്രഭും ।
സ ധീരഃ സർവലോകേഷു ന മോഹമധിഗച്ഛതി ॥ 8.8 ॥
ഈശാനഃ സർവവിദ്യാനാം ഭൂതാനാം പരമേശ്വരഃ ।
ഓങ്കാരമൂർതിർഭഗവാനഹം ബ്രഹ്മാ പ്രജാപതിഃ ॥ 8.9 ॥
സമം സർവേഷു ഭൂതേഷു തിഷ്ഠന്തം പരമേശ്വരം ।
വിനശ്യത്സ്വവിനശ്യന്തം യഃ പശ്യതി സ പശ്യതി ॥ 8.10 ॥
സമം പശ്യൻ ഹി സർവത്ര സമവസ്ഥിതമീശ്വരം ।
ന ഹിനസ്ത്യാത്മനാത്മാനം തതോ യാതി പരാംഗതിം ॥ 8.11 ॥
വിദിത്വാ സപ്ത സൂക്ഷ്മാണി ഷഡംഗം ച മഹേശ്വരം ।
പ്രധാനവിനിയോഗജ്ഞഃ പരം ബ്രഹ്മാധിഗച്ഛതി ॥ 8.12 ॥
സർവജ്ഞതാ തൃപ്തിരനാദിബോധഃ സ്വതന്ദതാ നിത്യമലുപ്തശക്തിഃ ।
അനന്തശക്തിശ്ച വിഭോർവിദിത്വാ ഷഡാഹുരംഗാനി മഹേശ്വരസ്യ ॥ 8.13 ॥
തന്മാത്രാണി മന ആത്മാ ച താനി സൂക്ഷ്മാണ്യാഹുഃ സപ്തതത്ത്വാത്മകാനി ।
യാ സാ ഹേതുഃ പ്രകൃതിഃ സാ പ്രധാനംബന്ധഃ പ്രോക്തോ വിനിയോഗോഽപി തേന ॥ 8.14 ॥
യാ സാ ശക്തിഃ പ്രകൃതൗ ലീനരൂപാവേദേഷൂക്താ കാരണം ബ്രഹ്മയോനിഃ ।
തസ്യാ ഏകഃ പരമേഷ്ഠീ പുരസ്താ-ന്മഹേശ്വരഃ പുരുഷഃ സത്യരൂപഃ ॥ 8.15 ॥
ബ്രഹാമാ യോഗീ പരമാത്മാ മഹീയാൻ വ്യോമവ്യാപീ വേദവേദ്യഃ പുരാണഃ ।
ഏകോ രുദ്രോ മൃത്യുമവ്യക്തമേകംബീജം വിശ്വം ദേവ ഏകഃ സ ഏവ ॥ 8.16 ॥
തമേവൈകം പ്രാഹുരന്യേഽപ്യനേകം ത്വേകാത്മാനം കേചിദന്യന്തമാഹുഃ ।
അണോരണീയാൻ മഹതോ മഹീയാൻ മഹാദേവഃ പ്രോച്യതേ വേദവിദ്ഭിഃ ॥ 8.17 ॥
ഏവം ഹി യോ വേദ ഗുഹാശയം പരം പ്രഭും പുരാണം പുരുഷം വിശ്വരൂപം ।
ഹിരൺമയം ബുദ്ധിമതാം പരാം ഗതിംസബുദ്ധിമാൻ ബുദ്ധിമതീത്യ തിഷ്ഠതി ॥ 8.18 ॥
ഇതി ശ്രീകൂർമപാരാണേ ഷട്സാഹസ്ത്ര്യാം സംഹിതായാമുപരിവിഭാഗേ
(ഈശ്വരഗീതാസു) അഷ്ടമോഽധ്യായഃ ॥ 8 ॥
നവമോഽധ്യായഃ
ഋഷയ ഊചുഃ ।
നിഷ്കലോ നിർമലോ നിത്യോ നിഷ്ക്രിയഃ പരമേശ്വരഃ ।
തന്നോ വദ മഹാദേവ വിശ്വരൂപഃ കഥം ഭവാൻ ॥ 9.1 ॥
ഈശ്വര ഉവാച ।
നാഹം വിശ്വോ ന വിശ്വം ച മാമൃതേ വിദ്യതേ ദ്വിജാഃ ।
മായാനിമിത്തമത്രാസ്തി സാ ചാത്മനി മയാ ശ്രിതാ ॥ 9.2 ॥
അനാദിനിധനാ ശക്തിർമായാഽവ്യക്തസമാശ്രയാ ।
തന്നിമിത്തഃ പ്രപഞ്ചോഽയമവ്യക്താദഭവത് ഖലു ॥ 9.3 ॥
അവ്യക്തം കാരണം പ്രാഹുരാനന്ദം ജ്യോതിരക്ഷരം ।
അഹമേവ പരം ബ്രഹ്മ മത്തോ ഹ്യന്യന്ന വിദ്യതേ ॥ 9.4 ॥
തസ്മാന്മേ വിശ്വരൂപത്വം നിശ്ചിതം ബ്രഹ്മവാദിഭിഃ ।
ഏകത്വേ ച പൃഥക്ത്വം ച പ്രോക്തമേതന്നിദർശനം ॥ 9.5 ॥
അഹം തത് പരമം ബ്രഹ്മ പരമാത്മാ സനാതനഃ ।
അകാരണം ദ്വിജാഃ പ്രോക്തോ ന ദോഷോ ഹ്യാത്മനസ്തഥാ ॥ 9.6 ॥
അനന്താ ശക്തയോഽവ്യക്താ മായയാ സംസ്ഥിതാ ധ്രുവാഃ ।
തസ്മിൻ ദിവി സ്ഥിതം നിത്യമവ്യക്തം ഭാതി കേവലം ॥ 9.7 ॥
യാഭിസ്തല്ലക്ഷ്യതേ ഭിന്നം ബ്രഗ്മാവ്യക്തം സനാതനം ।
ഏകയാ മമ സായുജ്യമനാദിനിധനം ധ്രുവം ॥ 9.8 ॥
പുംസോഽന്യാഭൂദ്യഥാ ഭൂതിരന്യയാ ന തിരോഹിതം ।
അനാദിമധ്യം തിഷ്ഠന്തം ചേഷ്ടതേഽവിദ്യയാ കില ॥ 9.9 ॥
തദേതത് പരമം വ്യക്തം പ്രഭാമണ്ഡലമണ്ഡിതം ।
തദക്ഷരം പരം ജ്യോതിസ്തദ് വിഷ്ണോഃ പരമം പദം ॥ 9.10 ॥
തത്ര സർവമിദം പ്രോതമോതം ചൈവാഖിലം ജഗത് ।
തദേവ ച ജഗത് കൃത്സ്നം തദ് വിജ്ഞായ വിമുച്യതേ ॥ 9.11 ॥
യതോ വാചോ നിവർത്തന്തേ അപ്രാപ്യ മനസാ സഹ ।
ആനന്ദം ബ്രഹ്മണോ വിദ്വാൻ വിഭേതി ന കുതശ്ചന ॥ 9.12 ॥
വേദാഹമേതം പുരുഷം മഹാന്ത-
മാദിത്യവർണം തമസഃ പരസ്താത് ।
തദ് വിജ്ഞായ പരിമുച്യേത വിദ്വാൻ
നിത്യാനന്ദീ ഭവതി ബ്രഹ്മഭൂതഃ ॥ 9.13 ॥
യസ്മാത് പരം നാപരമസ്തി കിഞ്ചിത്
യജ്ജ്യോതിഷാം ജ്യോതിരേകം ദിവിസ്ഥം ।
തദേവാത്മാനം മന്യമാനോഽഥ വിദ്വാ-
നാത്മനന്ദീ ഭവതി ബ്രഹ്മഭൂതഃ ॥ 9.14 ॥
തദപ്യയം കലിലം ഗൂഢദേഹം
ബ്രഹ്മാനന്ദമമൃതം വിശ്വധാമാ ।
വദന്ത്യേവം ബ്രാഹ്മണാ ബ്രഹ്മനിഷ്ഠാ
യത്ര ഗത്വാ ന നിവർത്തേത ഭൂയഃ ॥ 9.15 ॥
ഹിരൺമയേ പരമാകാശതത്ത്വേ
യദർചിഷി പ്രവിഭാതീവ തേജഃ ।
തദ്വിജ്ഞാനേ പരിപശ്യന്തി ധീരാ
വിഭ്രാജമാനം വിമലം വ്യോമ ധാമ ॥ 9.16 ॥
തതഃ പരം പരിപശ്യന്തി ധീരാ
ആത്മന്യാത്മാനമനുഭൂയ സാക്ഷാത് ।
സ്വയമ്പ്രഭുഃ പരമേഷ്ഠീ മഹീയാൻ
ബ്രഹ്മാനന്ദീ ഭഗവാനീശ ഏഷഃ ॥ 9.17 ॥
ഏകോ ദേവഃ സർവഭൂതേഷു ഗൂഢഃ
സർവവ്യാപീ സർവഭൂതാന്തരാത്മാ ।
തമേവൈകം യേഽനുപശ്യന്തി ധീരാ-
സ്തേഷാം ശാന്തിഃ ശാശ്വതീനേതരേഷാം ॥ 9.18 ॥
സർവായനശിരോഗ്രീവഃ സർവഭൂതഗുഹാശയഃ ।
സർവവ്യാപീ ച ഭഗവാൻ ന തസ്മാദന്യദിഷ്യതേ ॥ 9.19 ॥
ഇത്യേതദൈശ്വരം ജ്ഞാനമുക്തം വോ മുനിപുംഗവാഃ ।
ഗോപനീയം വിശേഷേണ യോഗിനാമപി ദുർലഭം ॥ 9.20 ॥
ഇതി ശ്രീകൂർമപാരാണേ ഷട്സാഹസ്ത്ര്യാം സംഹിതായാമുപരിവിഭാഗേ
(ഈശ്വരഗീതാസു) നവമോഽധ്യായഃ ॥ 9 ॥
ദശമോഽധ്യായഃ
ഈശ്വര ഉവാച ।
അലിംഗമേകമവ്യക്തം ലിംഗം ബ്രഹ്മേതി നിശ്ചിതം ।
സ്വയഞ്ജ്യോതിഃ പരം തത്ത്വം പരേ വ്യോമ്നി വ്യവസ്ഥിതം ॥ 10.1 ॥
അവ്യക്തം കാരണം യത്തദക്ഷരം പരമം പദം ।
നിർഗുണം ശുദ്ധവിജ്ഞാനം തദ് വൈ പശ്യന്തി സൂരയഃ ॥ 10.2 ॥
തന്നിഷ്ഠാഃ ശാന്തസങ്കൽപാ നിത്യം തദ്ഭാവഭാവിതാഃ ।
പശ്യന്തി തത് പരം ബ്രഹ്മ യത്തല്ലിംഗമിതി ശ്രുതിഃ ॥ 10.3 ॥
അന്യഥാ നഹി മാം ദ്രഷ്ടും ശക്യം വൈ മുനിപുംഗവാഃ ।
നഹി തദ് വിദ്യതേ ജ്ഞാനം യതസ്തജ്ജ്ഞായതേ പരം ॥ 10.4 ॥
ഏതത്തത്പരമം ജ്ഞാനം കേവലം കവയോ വിദുഃ ।
അജ്ഞാനമിതരത് സർവം യസ്മാന്മായാമയം ജഗത് ॥ 10.5 ॥
യജ്ജ്ഞാനം നിർമലം ശുദ്ധം നിർവികൽപം യദവ്യയം ।
മമാത്മാഽസൗ തദേവേമിതി പ്രാഹുർവിപശ്ചിതഃ ॥ 10.6 ॥
യേഽപ്യനേകം പ്രപശ്യന്തി തേഽപി പശ്യന്തി തത്പരം ।
ആശ്രിതാഃ പരമാം നിഷ്ഠാം ബുദ്ധ്വൈകം തത്ത്വമവ്യയം ॥ 10.7 ॥
യേ പുനഃ പരമം തത്ത്വമേകം വാനേകമീശ്വരം ।
ഭക്ത്യാ മാം സമ്പ്രപശ്യന്തി വിജ്ഞേയാസ്തേ തദാത്മകാഃ ॥ 10.8 ॥
സാക്ഷാദേവ പ്രപശ്യന്തി സ്വാത്മാനം പരമേശ്വരം ।
നിത്യാനന്ദം നിർവികൽപം സത്യരൂപമിതി സ്ഥിതിഃ ॥ 10.9 ॥
ഭജന്തേ പരമാനന്ദം സർവഗം ജഗദാത്മകം ।
സ്വാത്മന്യവസ്ഥിതാഃ ശാന്താഃ പരഽവ്യക്തേ പരസ്യ തു ॥ 10.10 ॥
ഏഷാ വിമുക്തിഃ പരമാ മമ സായുജ്യമുത്തമം ।
നിർവാണം ബ്രഹ്മണാ ചൈക്യം കൈവല്യം കവയോ വിദുഃ ॥ 10.11 ॥
തസ്മാദനാദിമധ്യാന്തം വസ്ത്വേകം പരമം ശിവം ।
സ ഈശ്വരോ മഹാദേവസ്തം വിജ്ഞായ പ്രമുച്യതേ ॥ 10.12 ॥
ന തത്ര സൂര്യഃ പ്രവിഭാതീഹ ചന്ദ്രോ
നക്ഷത്രാണാം ഗണോ നോത വിദ്യുത് ।
തദ്ഭാസിതം ഹ്യഖിലം ഭാതി വിശ്വം
അതീവഭാസമമലം തദ്വിഭാതി ॥ 10.13 ॥
വിശ്വോദിതം നിഷ്കലം നിർവികൽപം
ശുദ്ധം ബൃഹന്തം പരമം യദ്വിഭാതി ।
അത്രാന്തരേ ബ്രഹ്മവിദോഽഥ നിത്യം
പശ്യന്തി തത്ത്വമചലം യത് സ ഈശഃ ॥ 10.14 ॥
നിത്യാനന്ദമമൃതം സത്യരൂപം
ശുദ്ധം വദന്തി പുരുഷം സർവവേദാഃ ।
തമോമിതി പ്രണവേനേശിതാരം
ധായായന്തി വേദാർഥവിനിശ്ചിതാർഥാഃ ॥ 10.15 ॥
ന ഭൂമിരാപോ ന മനോ ന വഹ്നിഃ
പ്രാണോഽനിലോ ഗഗനം നോത ബുദ്ധിഃ ।
ന ചേതനോഽന്യത് പരമാകാശമധ്യേ
വിഭാതി ദേവഃ ശിവ ഏവ കേവലഃ ॥ 10.16 ॥
ഇത്യേതദുക്തം പരമം രഹസ്യം
ജ്ഞാനാമൃതം സർവവേദേഷു ഗൂഢം ।
ജാനാതി യോഗീ വിജനേഽഥ ദേശേ
യുഞ്ജീത യോഗം പ്രയതോ ഹ്യജസ്ത്രം ॥ 10.17 ॥
ഇതീ ശ്രീകൂർമപുരാണേ ഷട്സാഹസ്ത്ര്യാം സംഹിതായാമുപരിവിഭാഗേ
(ഈശ്വരഗീതാസു) ദശമോഽധ്യായഃ ॥ 10 ॥
ഏകാദശോഽധ്യായഃ
ഈശ്വര ഉവാച ।
അതഃ പരം പ്രവക്ഷ്യാമി യോഗം പരമദുർലഭം ।
യേനാത്മാനം പ്രപശ്യന്തി ഭാനുമന്തമിവേശ്വരം ॥ 11.1 ॥
യോഗാഗ്നിർദഹതി ക്ഷിപ്രമശേഷം പാപപഞ്ജരം ।
പ്രസന്നം ജായതേ ജ്ഞാനം സാക്ഷാന്നിർവാണസിദ്ധിദം ॥ 11.2 ॥
യോഗാത്സഞ്ജായതേ ജ്ഞാനം ജ്ഞാനാദ് യോഗഃ പ്രവർത്തതേ ।
യോഗജ്ഞാനാഭിയുക്തസ്യ പ്രസീദതി മഹേശ്വരഃ ॥ 11.3 ॥
ഏകകാലം ദ്വികാലം വാ ത്രികാലം നിത്യമേവ വാ ।
യേ യുഞ്ജന്തി മഹായോഗം തേ വിജ്ഞേയാ മഹേശ്വരാഃ ॥ 11.4 ॥
യോഗസ്തു ദ്വിവിധോ ജ്ഞേയോ ഹ്യഭാവഃ പ്രഥമോ മതഃ ।
അപരസ്തു മഹായോഗഃ സർവയോഗോത്തമോത്തമഃ ॥ 11.5 ॥
ശൂന്യം സർവനിരാഭാസം സ്വരൂപം യത്ര ചിന്ത്യതേ ।
അഭാവയോഗഃ സ പ്രോക്തോ യേനാത്മാനം പ്രപശ്യതി ॥ 11.6 ॥
യത്ര പശ്യതി ചാത്മാനം നിത്യാനന്ദം നിരഞ്ജനം ।
മയൈക്യം സ മഹായോഗോ ഭാഷിതഃ പരമേശ്വരഃ ॥ 11.7 ॥
യേ ചാന്യേ യോഗിനാം യോഗാഃ ശ്രൂയന്തേ ഗ്രന്ഥവിസ്തരേ ।
സർവേ തേ ബ്രഹ്മയോഗസ്യ കലാം നാർഹന്തി ഷോഡശീം ॥ 11.8 ॥
യത്ര സാക്ഷാത് പ്രപശ്യന്തി വിമുക്താ വിശ്വമീശ്വരം ।
സർവേഷാമേവ യോഗാനാം സ യോഗഃ പരമോ മതഃ ॥ 11.9 ॥
സഹസ്രശോഽഥ ശതശോ യേ ചേശ്വരബഹിഷ്കൃതാഃ ।
ന തേ പശ്യന്തി മാമേകം യോഗിനോ യതമാനസാഃ ॥ 11.10 ॥
പ്രാണായാമസ്തഥാ ധ്യാനം പ്രത്യാഹാരോഽഥ ധാരണാ ।
സമാധിശ്ച മുനിശ്രേഷ്ഠാ യമോ നിയമ ആസനം ॥ 11.11 ॥
മയ്യേകചിത്തതായോഗോ വൃത്ത്യന്തരനിരോധതഃ ।
തത്സാധനാനി ചാന്യാനി യുഷ്മാകം കഥിതാനി തു ॥ 11.12 ॥
അഹിംസാ സത്യമസ്തേയം ബ്രഹ്മചര്യാപരിഗ്രഹൗ ।
യമാഃ സങ്ക്ഷേപതഃ പ്രോക്താശ്ചിത്തശുദ്ധിപ്രദാ നൃണാം ॥ 11.13 ॥
കർമണാ മനസാ വാചാ സർവഭൂതേഷു സർവദാ ।
അക്ലേശജനനം പ്രോക്താ ത്വഹിംസാ പരമർഷിഭിഃ ॥ 11.14 ॥
അഹിംസായാഃ പരോ ധർമോ നാസ്ത്യഹിംസാ പരം സുഖം ।
വിധിനാ യാ ഭവേദ്ധിംസാ ത്വഹിംസൈവ പ്രകീർത്തിതാ ॥ 11.15 ॥
സത്യേന സർവമാപ്നോതി സത്യേ സർവം പ്രതിഷ്ഠിതം ।
യഥാർഥകഥനാചാരഃ സത്യം പ്രോക്തം ദ്വിജാതിഭിഃ ॥ 11.16 ॥
പരദ്രവ്യാപഹരണം ചൗര്യാദഽഥ ബലേന വാ ।
സ്തേയം തസ്യാനാചരണാദസ്തേയം ധർമസാധനം ॥ 11.17 ॥
കർമണാ മനസാ വാചാ സർവാവസ്ഥാസു സർവദാ ।
സർവത്ര മൈഥുനത്യാഗം ബ്രഹ്മചര്യം പ്രചക്ഷതേ ॥ 11.18 ॥
ദ്രവ്യാണാമപ്യനാദാനമാപദ്യപി തഥേച്ഛയാ ।
അപരിഗ്രഹം ഇത്യാഹുസ്തം പ്രയത്നേന പാലയേത് ॥ 11.19 ॥
തപഃ സ്വാധ്യായസന്തോഷൗ ശൗചമീശ്വരപൂജനം ।
സമാസാന്നിയമാഃ പ്രോക്താ യോഗസിദ്ധിപ്രദായിനഃ ॥ 11.20 ॥
ഉപവാസപരാകാദികൃച്ഛ്രചാന്ദ്രായണാദിഭിഃ ।
ശരീരശോഷണം പ്രാഹുസ്താപസാസ്തപ ഉത്തമം ॥ 11.21 ॥
വേദാന്തശതരുദ്രീയപ്രണവാദിജപം ബുധാഃ ।
സത്ത്വസിദ്ധികരം പുംസാം സ്വാധ്യായം പരിചക്ഷതേ ॥ 11.22 ॥
സ്വാധ്യായസ്യ ത്രയോ ഭേദാ വാചികോപാംശുമാനസാഃ ।
ഉത്തരോത്തരവൈശിഷ്ട്യം പ്രാഹുർവേദാർഥവേദിനഃ ॥ 11.23 ॥
യഃ ശബ്ദബോധജനനഃ പരേഷാം ശൃണ്വതാം സ്ഫുടം ।
സ്വാധ്യായോ വാചികഃ പ്രോക്ത ഉപാംശോരഥ ലക്ഷണം ॥ 11.24 ॥
ഓഷ്ഠയോഃ സ്പന്ദമാത്രേണ പരസ്യാശബ്ദബോധകം ।
ഉപാംശുരേഷ നിർദിഷ്ടഃ സാഹസ്രവാചികോജപഃ ॥ 11.25 ॥
യത്പദാക്ഷരസംഗത്യാ പരിസ്പന്ദനവർജിതം ।
ചിന്തനം സർവശബ്ദാനാം മാനസം തം ജപം വിദുഃ ॥ 11.26 ॥
യദൃച്ഛാലാഭതോ നിത്യമലം പുംസോ ഭവേദിതി ।
പ്രാശസ്ത്യമൃഷയഃ പ്രാഹുഃ സന്തോഷം സുഖലക്ഷണം ॥ 11.27 ॥
ബാഹ്യമാഭ്യന്തരം ശൗചം ദ്വിധാ പ്രോക്തം ദ്വിജോത്തമാഃ ।
മൃജ്ജലാഭ്യാം സ്മൃതം ബാഹ്യം മനഃ ശുദ്ധിരഥാന്തരം ॥ 11.28 ॥
സ്തുതിസ്മരണപൂജാഭിർവാങ്മനഃ കായകർമഭിഃ ।
സുനിശ്ചലാ ശിവേ ഭക്തിരേതദീശ്വരപൂജനം ॥ 11.29 ॥
യമാശ്ച നിയമാഃ പ്രോക്താഃ പ്രാണായാമം നിബോധത ।
പ്രാണഃ സ്വദേഹജോ വായുരായാമസ്തന്നിരോധനം ॥ 11.30 ॥
ഉത്തമാധമമധ്യത്വാത് ത്രിധാഽയം പ്രതിപാദിതഃ ।
യ ഏവ ദ്വിവിധഃ പ്രോക്തഃ സഗർഭോഽഗർഭ ഏവ ച ॥ 11.31 ॥
മാത്രാദ്വാദശകോ മന്ദശ്ചതുർവിശതിമാത്രകഃ ।
മധ്യമഃ പ്രാണസംരോധഃ ഷട്ത്രിംശാന്മാത്രികോത്തമഃ ॥ 11.32 ॥
യഃ സ്വേദകമ്പനോച്ഛ്വാസജനകസ്തു യഥാക്രമം ।
മന്ദമധ്യമമുഖ്യാനാമാനന്ദാദുത്തമോത്തമഃ ॥ 11.33 ॥
സഗർഭമാഹുഃ സജപമഗർഭം വിജപം ബുധാഃ ।
ഏതദ് വൈ യോഗിനാമുക്തം പ്രാണായാമസ്യ ലക്ഷണം ॥ 11.34 ॥
സവ്യാഹൃതിം സപ്രണവാം ഗായത്രീം ശിരസാ സഹ ।
ത്രിർജപേദായതപ്രാണഃ പ്രാണായാമഃ സ ഉച്യതേ ॥ 11.35 ॥
രേചകഃ പൂരകശ്ചൈവ പ്രാണായാമോഽഥ കുംഭകഃ ।
പ്രോച്യതേ സർവശാസ്ത്രേഷു യോഗിഭിര്യതമാനസൈഃ ॥ 11.36 ॥
രേചകോ ബാഹ്യനിശ്വാസഃ പൂരകസ്തന്നിരോധനഃ ।
സാമ്യേന സംസ്ഥിതിര്യാ സാ കുംഭകഃ പരിഗീയതേ ॥ 11.37 ॥
ഇന്ദ്രിയാണാം വിചരതാം വിഷയേഷു സ്വബാവതഃ ।
നിഗ്രഹഃ പ്രോച്യതേ സദ്ഭിഃ പ്രത്യാഹാരസ്തു സത്തമാഃ ॥ 11.38 ॥
ഹൃത്പുണ്ഡരീകേ നാഭ്യാം വാ മൂർധ്നി പർവസുസ്തകേ ।
ഏവമാദിഷു ദേശേഷു ധാരണാ ചിത്തബന്ധനം ॥ 11.39 ॥
ദേശാവസ്ഥിതിമാലംബ്യ ബുദ്ധേര്യാ വൃത്തിസന്തതിഃ ।
വൃത്ത്യന്തരൈരസൃഷ്ടാ യാ തദ്ധ്യാനം സൂരയോ വിദുഃ ॥ 11.40 ॥
ഏകാകാരഃ സമാധിഃ സ്യാദ് ദേശാലംബനവർജിതഃ ।
പ്രത്യയോ ഹ്യർഥമാത്രേണ യോഗസാധനമുത്തമം ॥ 11.41 ॥
ധാരണാ ദ്വാദശായാമാ ധ്യാനം ദ്വാദശധാരണാഃ ।
ധ്യാനം ദ്വാദശകം യാവത് സമാധിരഭിധീയതേ ॥ 11.42 ॥
ആസനം സ്വസ്തികം പ്രോക്തം പദ്മമർദ്ധാസനം തഥാ ।
സാധനാനാം ച സർവേഷാമേതത്സാധനമുത്തമം ॥ 11.43 ॥
ഊർവോരുപരി വിപ്രേന്ദ്രാഃ കൃത്വാ പാദതലേ ഉഭേ ।
സമാസീനാത്മനഃ പദ്മമേതദാസനമുത്തമം ॥ 11.44 ॥
ഏകം പാദമഥൈകസ്മിൻ വിഷ്ടഭ്യോരസി സത്തമാഃ ।
ആസീനാർദ്ധാസനമിദം യോഗസാധനമുത്തമം ॥ 11.45 ॥
ഉഭേ കൃത്വാ പാദതലേ ജാനൂർവോരന്തരേണ ഹി ।
സമാസീതാത്മനഃ പ്രോക്തമാസനം സ്വസ്തികം പരം ॥ 11.46 ॥
അദേശകാലേ യോഗസ്യ ദർശനം ഹി ന വിദ്യതേ ।
അഗ്ന്യഭ്യാസേ ജലേ വാഽപി ശുഷ്കപർണചയേ തഥാ ॥ 11.47 ॥
ജന്തുവ്യാപ്തേ ശ്മശാനേ ച ജീർണഗോഷ്ഠേ ചതുഷ്പഥേ ।
സശബ്ദേ സഭയേ വാഽപി ചൈത്യവൽമീകസഞ്ചയേ ॥ 11.48 ॥
അശുഭേ ദുർജനാക്രാന്തേ മശകാദിസമന്വിതേ ।
നാചരേദ് ദേഹബാധേ വാ ദൗർമനസ്യാദിസംഭവേ ॥ 11.49 ॥
സുഗുപ്തേ സുശുഭേ ദേശേ ഗുഹായാം പർവതസ്യ തു ।
നദ്യാസ്തീരേ പുണ്യദേശേ ദേവതായതനേ തഥാ ॥ 11.50 ॥
ഗൃഹേ വാ സുശുഭേ രമ്യേ വിജനേ ജന്തുവർജിതേ ।
യുഞ്ജീത യോഗീ സതതമാത്മാനം മത്പരായണഃ ॥ 11.51 ॥
നമസ്കൃത്യാഥ യോഗീന്ദ്രാൻ സശിഷ്യാംശ്ച വിനായകം ।
ഗുരും ചൈവാഥ മാം യോഗീ യുഞ്ജീത സുസമാഹിതഃ ॥ 11.52 ॥
ആസനം സ്വസ്തികം ബദ്ധ്വാ പദ്മമർദ്ധമഥാപി വാ ।
നാസികാഗ്രേ സമാം ദൃഷ്ടിമീഷദുന്മീലിതേക്ഷണഃ ॥ 11.53 ॥
കൃത്വാഽഥ നിർഭയഃ ശാന്തസ്ത്യക്ത്വാ മായാമയം ജഗത് ।
സ്വാത്മന്യവസ്ഥിതം ദേവം ചിന്തയേത് പരമേശ്വരം ॥ 11.54 ॥
ശിഖാഗ്രേ ദ്വാദശാംഗുല്യേ കൽപയിത്വാഽഥ പങ്കജം ।
ധർമകന്ദസമുദ്ഭൂതം ജ്ഞാനനാലം സുശോഭനം ॥ 11.55 ॥
ഐശ്വര്യാഷ്ടദലം ശ്വേതം പരം വൈരാഗ്യകർണികം ।
ചിന്തയേത് പരമം കോശം കർണികായാം ഹിരൺമയം ॥ 11.56 ॥
സർവശക്തിമയം സാക്ഷാദ് യം പ്രാഹുർദിവ്യമവ്യയം ।
ഓങ്കാരവാച്യമവ്യക്തം രശ്മിജാലസമാകുലം ॥ 11.57 ॥
ചിന്തയേത് തത്ര വിമലം പരം ജ്യോതിര്യദക്ഷരം ।
തസ്മിൻ ജ്യോതിഷി വിന്യസ്യസ്വാത്മാനം തദഭേദതഃ ॥ 11.58 ॥
ധ്യായീതാകാശമധ്യസ്ഥമീശം പരമകാരണം ।
തദാത്മാ സർവഗോ ഭൂത്വാ ന കിഞ്ചിദപി ചിന്തയേത് ॥ 11.59 ॥
ഏതദ് ഗുഹ്യതമം ധ്യാനം ധ്യാനാന്തരമഥോച്യതേ ।
ചിന്തയിത്വാ തു പൂർവോക്തം ഹൃദയേ പദ്മമുത്തമം ॥ 11.60 ॥
ആത്മാനമഥ കർത്താരം തത്രാനലസമത്വിഷം ।
മധ്യേ വഹ്നിശിഖാകാരം പുരുഷം പഞ്ചവിംശകം ॥ 11.61 ॥
ചിന്തയേത് പരമാത്മാനം തന്മധ്യേ ഗഗനം പരം ।
ഓങ്കരബോധിതം തത്ത്വം ശാശ്വതം ശിവമച്യുതം ॥ 11.62 ॥
അവ്യക്തം പ്രകൃതൗ ലീനം പരം ജ്യോതിരനുത്തമം ।
തദന്തഃ പരമം തത്ത്വമാത്മാധാരം നിരഞ്ജനം ॥ 11.63 ॥
ധ്യായീത തന്മയോ നിത്യമേകരൂപം മഹേശ്വരം ।
വിശോധ്യ സർവതത്ത്വാനി പ്രണവേനാഥവാ പുനഃ ॥ 11.64 ॥
സംസ്ഥാപ്യ മയി ചാത്മാനം നിർമലേ പരമേ പദേ ।
പ്ലാവയിത്വാത്മനോ ദേഹം തേനൈവ ജ്ഞാനവാരിണാ ॥ 11.65 ॥
മദാത്മാ മന്മനാ ഭസ്മ ഗൃഹീത്വാ ത്വഗ്നിഹോത്രജം ।
തേനോദ്ധൃത്യ തു സർവാംഗമഗ്നിരിത്യാദിമന്ത്രതഃ ॥ 11.66 ॥
ചിന്തയേത് സ്വാത്മനീശാനം പരം ജ്യോതിഃ സ്വരൂപിണം ।
ഏഷ പാശുപതോ യോഗഃ പശുപാശവിമുക്തയേ ॥ 11.67 ॥
സർവവേദാന്തസാരോഽയമത്യാശ്രമമിതി ശ്രുതിഃ ।
ഏതത് പരതരം ഗുഹ്യം മത്സായുജ്യ പ്രദായകം ॥ 11.68 ॥
ദ്വിജാതീനാം തു കഥിതം ഭക്താനാം ബ്രഹ്മചാരിണാം ।
ബ്രഹ്മചര്യമഹിംസാ ച ക്ഷമാ ശൗചം തപോ ദമഃ ॥ 11.69 ॥
സന്തോഷഃ സത്യമാസ്തിക്യം വ്രതാംഗാനി വിശേഷതഃ ।
ഏകേനാപ്യഥ ഹീനേന വ്രതമസ്യ തു ലുപ്യതേ ॥ 11.70 ॥
തസ്മാദാത്മുഗുണോപേതോ മദ്വ്രതം വോഢുമർഹതി ।
വീതരാഗഭയക്രോധാ മന്മയാ മാമുപാശ്രിതാഃ ॥ 11.71 ॥
ബഹവോഽനേന യോഗേന പൂതാ മദ്ഭാവമാഗതാഃ ।
യേ യഥാ മാം പ്രപദ്യന്തേ താംസ്തഥൈവ ഭജാമ്യഹം ॥ 11.72 ॥
ജ്ഞാനയോഗേന മാം തസ്മാദ് യജേത പരമേശ്വരം ।
അഥവാ ഭക്തിയോഗേന വൈരാഗ്യേണ പരേണ തു ॥ 11.73 ॥
ചേതസാ ബോധയുക്തേന പൂജയേന്മാം സദാ ശുചിഃ ।
സർവകർമാണി സംന്യസ്യ ഭിക്ഷാശീ നിഷ്പരിഗ്രഹഃ ॥ 11.74 ॥
പ്രാപ്നോതി മമ സായുജ്യം ഗുഹ്യമേതന്മയോദിതം ।
അദ്വേഷ്ടാ സർവഭൂതാനാം മൈത്രഃ കരുണ ഏവ ച ॥ 11.75 ॥
നിർമമോ നിരഹങ്കാരോ യോ മദ്ഭക്തഃ സ മേ പ്രിയഃ ।
സന്തുഷ്ടഃ സതതം യോഗീ യതാത്മാ ദൃഢനിശ്ചയഃ ॥ 11.76 ॥
മയ്യർപിതമനോ ബുദ്ധിര്യോ മദ്ഭക്തഃ സ മേ പ്രിയഃ ।
യസ്മാന്നോദ്വിജതേ ലോകോ ലോകാന്നോദ്വിജതേ ച യഃ ॥ 11.77 ॥
ഹർഷാമർഷഭയോദ്വേഗൈർമുക്തോ യഃ സ ഹി മേ പ്രിയഃ ।
അനപേക്ഷഃ ശുചിർദക്ഷ ഉദാസീനോ ഗതവ്യഥഃ ॥ 11.78 ॥
സർവാരംഭപരിത്യാഗീ ഭക്തിമാൻ യഃ സ മേ പ്രിയഃ ।
തുല്യനിന്ദാസ്തുതിർമൗനീ സന്തുഷ്ടോ യേന കേനചിത് ॥ 11.79 ॥
അനികേതഃ സ്ഥിരമതിർമദ്ഭക്തോ മാമുപൈഷ്യതി ।
സർവകർമാണ്യപി സദാ കുർവാണോ മത്പരായണഃ ॥ 11.80 ॥
മത്പ്രസാദാദവാപ്നോതി ശാശ്വതം പരമം പദം ।
ചേതസാ സർവകർമാണി മയി സംന്യസ്യ മത്പരഃ ॥ 11.81 ॥
നിരാശീർനിർമമോ ഭൂത്വാ മാമേകം ശരണം വ്രജേത് ।
ത്യക്ത്വാ കർമഫലാസംഗം നിത്യതൃപ്തോ നിരാശ്രയഃ ॥ 11.82 ॥
കർമണ്യപിപ്രവൃത്തോഽപി നൈവ തേന നിബധ്യതേ ।
നിരാശീര്യതചിത്താത്മാ ത്യക്തസർവപരിഗ്രഹഃ ॥ 11.83 ॥
ശാരീരം കേവലം കർമ കുർവന്നാപ്നോതി തത്പദം ।
യദൃച്ഛാലാഭതുഷ്ടസ്യ ദ്വന്ദ്വാതീതസ്യ ചൈവ ഹി ॥ 11.84 ॥
കുർവതോ മത്പ്രസാദാർഥം കർമ സംസാരനാശനം ।
മന്മനാ മന്നമസ്കാരോ മദ്യാജീ മത്പരായണഃ ॥ 11.85 ॥
മാമുപാസ്തേ യോഗീശം ജ്ഞാത്വാ മാം പരമേശ്വരം ।
മദ്ബുദ്ധയോ മാം സതതം ബോധയന്തഃ പരസ്പരം ॥ 11.86 ॥
കഥയന്തശ്ച മാം നിത്യം മമ സായുജ്യമാപ്നുയുഃ ।
ഏവം നിത്യാഭിയുക്താനാം മായേയം കർമസാന്വഗം ॥ 11.87 ॥
നാശയാമി തമഃ കൃത്സ്നം ജ്ഞാനദീപേന ഭാസ്വതാ ।
മദ്ബുദ്ധയോ മാം സതതം പൂജയന്തീഹ യേ ജനാഃ ॥ 11.88 ॥
തേഷാം നിത്യാഭിയുക്താനാം യോഗക്ഷേമം വഹാമ്യഹം ।
യേഽന്യേ ച കാമഭോഗാർഥം യജന്തേ ഹ്യന്യദേവതാഃ ॥ 11.89 ॥
തേഷാം തദന്തം വിജ്ഞേയം ദേവതാനുഗതം ഫലം ।
യേ ചാന്യദേവതാഭക്താഃ പൂജയന്തീഹ ദേവതാഃ ॥ 11.90 ॥
മദ്ഭാവനാസമായുക്താ മുച്യന്തേ തേഽപി മാനവാഃ ।
തസ്മാദ്വിനശ്വരാനന്യാംസ്ത്യക്ത്വാ ദേവാനശേഷതഃ ॥ 11.91 ॥
മാമേവ സംശ്രയേദീശം സ യാതി പരമം പദം ।
ത്യക്ത്വാ പുത്രാദിഷു സ്നേഹം നിഃ ശോകോ നിഷ്പരിഗ്രഹഃ ॥ 11.92 ॥
യജേച്ചാമരണാല്ലിംഗം വിരക്തഃ പരമേശ്വരം ।
യേഽർചയന്തി സദാ ലിംഗം ത്യക്ത്വാ ഭോഗാനശേഷതഃ ॥ 11.93 ॥
ഏകേന ജന്മനാ തേഷാം ദദാമി പരമൈശ്വരം ।
പരാത്മനഃ സദാ ലിംഗം കേവലം സന്നിരഞ്ജനം ॥ 11.94 ॥
ജ്ഞാനാത്മകം സർവഗതം യോഗിനാം ഹൃദി സംസ്ഥിതം ।
യേ ചാന്യേ നിയതാ ഭക്താ ഭാവയിത്വാ വിധാനതഃ ॥ 11.95 ॥
യത്ര ക്വചന തല്ലിംഗമർചയന്തി മഹേശ്വരം ।
ജലേ വാ വഹ്നിമധ്യേ വാ വ്യോമ്നി സൂര്യേഽഥവാഽന്യതഃ ॥ 11.96 ॥
രത്നാദൗ ഭാവയിത്വേശമർചയേല്ലിംഗമൈശ്വരം ।
സർവം ലിംഗമയം ഹ്യേതത് സർവം ലിംഗേ പ്രതിഷ്ഠിതം ॥ 11.97 ॥
തസ്മാല്ലിംഗേഽർചയേദീശം യത്ര ക്വചന ശാശ്വതം ।
അഗ്നൗ ക്രിയാവതാമപ്സു വ്യോമ്നി സൂര്യേ മനീഷിണാം ॥ 11.98 ॥
കാഷ്ഠാദിഷ്വേവ മൂർഖാണാം ഹൃദി ലിംഗന്തുയോഗിനാം ।
യദ്യനുത്പന്നിവിജ്ഞാനോ വിരക്തഃ പ്രീതിസംയുതഃ ॥ 11.99 ॥
യാവജ്ജീവം ജപേദ് യുക്തഃ പ്രണവം ബ്രഹ്മണോ വപുഃ ।
അഥവാ ശതരുദ്രീയം ജപേദാമരണാദ് ദ്വിജഃ ॥ 11.100 ॥
ഏകാകീ യതചിത്താത്മാ സ യാതി പരമം പദം ।
വസേച്ചാമരണാദ് വിപ്രോ വാരാണസ്യാം സമാഹിതഃ ॥ 11.101 ॥
സോഽപീശ്വരപ്രസാദേന യാതി തത് പരമം പദം ।
തത്രോത്ക്രമണകാലേ ഹി സർവേഷാമേവ ദേഹിനാം ॥ 11.102 ॥
ദദാതി തത് പരം ജ്ഞാനം യേന മുച്യതേ ബന്ധനാത് ।
വർണാശ്രമവിധിം കൃത്സ്നം കുർവാണോ മത്പരായണഃ ॥ 11.103 ॥
തേനൈവ ജന്മനാ ജ്ഞാനം ലബ്ധ്വാ യാതി ശിവം പദം ।
യേഽപി തത്ര വസന്തീഹ നീചാ വാ പാപയോനയഃ ॥ 11.104 ॥
സർവേ തരന്തി സംസാരമീശ്വരാനുഗ്രഹാദ് ദ്വിജാഃ ।
കിന്തു വിഘ്നാ ഭവിഷ്യന്തി പാപോപഹതചേതസാം ॥ 11.105 ॥
ധർമൻ സമാശ്രയേത് തസ്മാന്മുക്തയേ നിയതം ദ്വിജാഃ ।
ഏതദ് രഹസ്യം വേദാനാം ന ദേയം യസ്യ കസ്യ ചിത് ॥ 11.106 ॥
ധാർമികായൈവ ദാതവ്യം ഭക്തായ ബ്രഹ്മചാരിണേ ।
വ്യാസ ഉവാച ।
ഇത്യേതദുക്ത്വാ ഭഗവാനാത്മയോഗമനുത്തമം ॥ 11.107 ॥
വ്യാജഹാര സമാസീനം നാരായണമനാമയം ।
മയൈതദ് ഭാഷിതം ജ്ഞാനം ഹിതാർഥം ബ്രഹ്മവാദിനാം ॥ 11.108 ॥
ദാതവ്യം ശാന്തചിത്തേഭ്യഃ ശിഷ്യേഭ്യോ ഭവതാ ശിവം ।
ഉക്ത്വൈവമർഥം യോഗീന്ദ്രാനബ്രവീദ് ഭഗവാനജഃ ॥ 11.109 ॥
ഹിതായ സർവഭക്താനാം ദ്വിജാതീനാം ദ്വിജോത്തമാഃ ।
ഭവന്തോഽപി ഹി മജ്ജ്ഞാനം ശിഷ്യാണാം വിധിപൂർവകം ॥ 11.110 ॥
ഉപദേക്ഷ്യന്തി ഭക്താനാം സർവേഷാം വചനാന്മമ ।
അയം നാരായണോ യോഽഹമീശ്വരോ നാത്ര സംശയഃ ॥ 11.111 ॥
നാന്തരം യേ പ്രപശ്യന്തി തേഷാം ദേയമിദം പരം ।
മമൈഷാ പരമാ മൂർത്തിർനാരായണസമാഹ്വയാ ॥ 11.112 ॥
സർവഭൂതാത്മഭൂതസ്ഥാ ശാന്താ ചാക്ഷരസഞ്ജ്ഞിതാ ।
യേ ത്വന്യഥാ പ്രപശ്യന്തി ലോകേ ഭേദദൃശോ ജനാഃ ॥ 11.113 ॥
തേ മുക്തിം പ്രപശ്യന്തി ജായന്തേ ച പുനഃ പുനഃ ।
യേ ത്വേനം വിഷ്ണുമവ്യക്തം മാഞ്ച ദേവം മഹേശ്വരം ॥ 11.114 ॥
ഏകീഭാവേന പശ്യന്തി ന തേഷാം പുനരുദ്ഭവഃ ।
തസ്മാദനാദിനിധനം വിഷ്ണുമാത്മാനമവ്യയം ॥ 11.115 ॥
മാമേവ സമ്പ്രപശ്യധ്വം പൂജയധ്വം തഥൈവ ഹി ।
യേഽന്യഥാ മാം പ്രപശ്യന്തി മത്വേവം ദേവതാന്തരം ॥ 11.116 ॥
തേ യാന്തി നരകാൻ ഘോരാൻ നാഹം തേഷു വ്യവസ്ഥിതഃ ।
മൂർഖം വാ പണ്ഡിതം വാപി ബ്രാഹ്മണം വാ മദാശ്രയം ॥ 11.117 ॥
മോചയാമി ശ്വപാകം വാ ന നാരായണനിന്ദകം ।
തസ്മാദേഷ മഹായോഗീ മദ്ഭക്തൈഃ പുരുഷോത്തമഃ ॥ 11.118 ॥
അർചനീയോ നമസ്കാര്യോ മത്പ്രീതിജനനായ ഹി ।
ഏവമുക്ത്വാ സമാലിംഗ്യ വാസുദേവം പിനാകധൃക് ॥ 11.119 ॥
അന്തർഹിതോഽഭവത് തേഷാം സർവേഷാമേവ പശ്യതാം ।
നാരായണോഽപി ഭഗവാംസ്താപസം വേഷമുത്തമം ॥ 11.120 ॥
ജഗ്രാഹ യോഗിനഃ സർവാംസ്ത്യക്ത്വാ വൈ പരമം വപുഃ ।
ജ്ഞാനം ഭവദ്ഭിരമലം പ്രസാദാത് പരമേഷ്ഠിനഃ ॥ 11.121 ॥
സാക്ഷാദ്ദേവ മഹേശസ്യ ജ്ഞാനം സംസാരനാശനം ।
ഗച്ഛധ്വം വിജ്വരാഃ സർവേ വിജ്ഞാനം പരമേഷ്ഠിനഃ ॥ 11.122 ॥
പ്രവർത്തയധ്വം ശിഷ്യേഭ്യോ ധാർമികേഭ്യോ മുനീശ്വരാഃ ।
ഇദം ഭക്തായ ശാന്തായ ധാർമികായാഹിതാഗ്നയേ ॥ 11.123 ॥
വിജ്ഞാനമൈശ്വരം ദേയം ബ്രാഹ്മണായ വിശേഷതഃ ।
ഏവമുക്ത്വാ സ വിശ്വാത്മാ യോഗിനാം യോഗവിത്തമഃ ॥ 11.124 ॥
നാരായണോ മഹായോഗീ ജഗാമാദർശനം സ്വയം ।
തേഽപി ദേവാദിദേവേശം നമസ്കൃത്യ മഹേശ്വരം ॥ 11.125 ॥
നാരായണം ച ഭൂതാദിം സ്വാനി സ്ഥാനാനി ലേഭിരേ ।
സനത്കുമാരോ ഭഗവാൻ സംവർത്തായ മഹാമുനിഃ ॥ 11.126 ॥
ദത്തവാനൈശ്വരം ജ്ഞാനം സോഽപി സത്യവ്രതായ തു ।
സനന്ദനോഽപി യോഗീന്ദ്രഃ പുലഹായ മഹർഷയേ ॥ 11.127 ॥
പ്രദദൗ ഗൗതമായാഥ പുലഹോഽപി പ്രജാപതിഃ ।
അംഗിരാ വേദവിദുഷേ ഭരദ്വാജായ ദത്തവാൻ ॥ 11.128 ॥
ജൈഗീഷവ്യായ കപിലസ്തഥാ പഞ്ചശിഖായ ച ।
പരാശരോഽപി സനകാത് പിതാ മേ സർവതത്ത്വദൃക് ॥ 11.129 ॥
ലേഭേതത്പരമം ജ്ഞാനം തസ്മാദ് വാൽമീകിരാപ്തവാൻ ।
മമോവാച പുരാ ദേവഃ സതീദേഹഭവാംഗജഃ ॥ 11.130 ॥
വാമദേവോ മഹായോഗീ രുദ്രഃ കില പിനാകധൃക് ।
നാരായണോഽപി ഭഗവാൻ ദേവകീതനയോ ഹരിഃ ॥ 11.131 ॥
അർജുനായ സ്വയം സാക്ഷാത് ദത്തവാനിദമുത്തമം ।
യദാഹം ലബ്ധവാൻ രുദ്രാദ് വാമദേവാദനുത്തമം ॥ 11.132 ॥
വിശേഷാദ് ഗിരിശേ ഭക്തിസ്തസ്മാദാരഭ്യ മേഽഭവത് ।
ശരണ്യം ശരണം രുദ്രം പ്രപന്നോഽഹം വിശേഷതഃ ॥ 11.133 ॥
ഭൂതേശം ഗിരശം സ്ഥാണും ദേവദേവം ത്രിശൂലിനം ।
ഭവന്തോഽപി ഹി തം ദേവം ശംഭും ഗോവൃഷവാഹനം ॥ 11.134 ॥
പ്രപദ്യന്താം സപത്നീകാഃ സപുത്രാഃ ശരണം ശിവം ।
വർത്തധ്വം തത്പ്രസാദേന കർമയോഗേന ശങ്കരം ॥ 11.135 ॥
പൂജയധ്വം മഹാദേവ ഗോപതിം വ്യാലഭൂഷണം ।
ഏവമുക്തേ പുനസ്തേ തു ശൗനകാദ്യാ മഹേശ്വരം ॥ 11.136 ॥
പ്രണേമുഃ ശാശ്വതം സ്ഥാണും വ്യാസം സത്യവതീസുതം ।
അബ്രുവൻ ഹൃഷ്ടമനസഃ കൃഷ്ണദ്വൈപായനം പ്രഭും ॥ 11.137 ॥
സാക്ഷാദ്ദേവം ഹൃഷീകേശം സർവലോകമഹേശ്വരം ।
ഭവത്പ്രസാദാദചലാ ശരണ്യേ ഗോവൃഷധ്വജേ ॥ 11.138 ॥
ഇദാനീം ജായതേ ഭക്തിര്യാ ദേവൈരപി ദുർലഭാ ।
കഥയസ്വ മുനിശ്രേഷ്ഠ കർമയോഗമനുത്തമം ॥ 11.139 ॥
യേനാസൗ ഭഗവാനീശഃ സമാരാധ്യോ മുമുക്ഷുഭിഃ ।
ത്വത്സംനിധാവേവ സൂതഃ ശൃണോതു ഭഗവദ്വചഃ ॥ 11.140 ॥
തദ്വച്ചാഖിലലോകാനാം രക്ഷണം ധർമസംഗ്രഹം ।
യദുക്തം ദേവദേവേന വിഷ്ണുനാ കൂർമരൂപിണാ ॥ 11.141 ॥
പൃഷ്ടേന മുനിഭിഃ പൂർവം ശക്രേണാമൃതമന്ഥനേ ।
ശ്രുത്വാ സത്യവതീസൂനുഃ കർമയോഗം സനാതനം ॥ 11.142 ॥
മുനീനാം ഭാഷിതം കൃത്സ്നം പ്രോവാച സുസമാഹിതഃ ।
യ ഇമം പഠതേ നിത്യം സംവാദം കൃത്തിവാസസഃ ॥ 11.143 ॥
സനത്കുമാരപ്രമുഖൈഃ സർവപാപൈഃ പ്രമുച്യതേ ।
ശ്രാവയേദ് വാ ദ്വിജാൻ ശുദ്ധാൻ ബ്രഹ്മചര്യപരായണാൻ ॥ 11.144 ॥
യോ വാ വിചാരയേദർഥം സ യാതി പരമാം ഗതിം ।
യശ്ചൈതച്ഛൃണുയാന്നിത്യം ഭക്തിയുക്തോ ദൃഢവ്രതഃ ॥ 11.145 ॥
സർവപാപവിനിർമുക്തോ ബ്രഹ്മലോകേ മഹീയതേ ।
തസ്മാത് സർവപ്രയത്നേന പഠിതവ്യോ മനീഷിഭിഃ ॥ 11.146 ॥
ശ്രോതവ്യശ്ചാഥ മന്തവ്യോ വിശേഷാദ് ബ്രാഹ്മണൈഃ സദാ ॥ 11.147 ॥
ഇതി ശ്രീകൂർമപുരാണേ ഷട്സാഹസ്ത്ര്യാം സംഹിതായാമുപരിവിഭാഗേ
(ഈശ്വരഗീതാസു) ഏകാദശോഽധ്യായഃ ॥ 11 ॥
– Chant Stotra in Other Languages –
Ishvaragita from Kurmapurana in Sanskrit – English – Bengali – Gujarati – Kannada – Malayalam – Odia – Telugu – Tamil