॥ Ishvara Geetaa from Kurmapurana Telugu Lyrics ॥
॥ ఈశ్వరగీతా కూర్మపురాణే ॥
ప్రథమోఽధ్యాయః
ఋషయ ఊచుః
భవతా కథితః సమ్యక్ సర్గః స్వాయంభువస్తతః ।
బ్రహ్మాండస్యాస్య విస్తారో మన్వంతరవినిశ్చయః ॥ 1.1 ॥
తత్రేశ్వరేశ్వరో దేవో వర్ణిభిర్ధర్మతత్పరైః ।
జ్ఞానయోగరతైర్నిత్యమారాధ్యః కథితస్త్వయా ॥ 1.2 ॥
తద్వదాశేషసంసారదుఃఖనాశమనుత్తమం ।
జ్ఞానం బ్రహ్మైకవిషయం యేన పశ్యేమ తత్పరం ॥ 1.3 ॥
త్వం హి నారాయణ సాక్షాత్ కృష్ణద్వైపాయనాత్ ప్రభో ।
అవాప్తాఖిలవిజ్ఞానస్తత్త్వాం పృచ్ఛామహే పునః ॥ 1.4 ॥
శ్రుత్వా మునీనాం తద్ వాక్యం కృష్ణద్వైపాయనాత్ ప్రభుం ।
సూతః పౌరాణికః స్మృత్వా భాషితుం హ్యుపచక్రమే ॥ 1.5 ॥
అథాస్మిన్నంతరే వ్యాసః కృష్ణద్వైపాయనః స్వయం ।
ఆజగామ మునిశ్రేష్ఠా యత్ర సత్రం సమాసతే ॥ 1.6 ॥
తం దృష్ట్వా వేదవిద్వాంసం కాలమేఘసమద్యుతిం ।
వ్యాసం కమలపత్రాక్షం ప్రణేముర్ద్విజపుంగవాః ॥ 1.7 ॥
పపాత దండవద్ భూమౌ దృష్ట్వాఽసౌ లోమహర్షణః ।
ప్రదక్షిణీకృత్య గురుం ప్రాంజలిః పార్శ్వగోఽభవత్ ॥ 1.8 ॥
పృష్టాస్తేఽనామయం విప్రాః శౌనకాద్యా మహామునిం ।
సమాశ్వాస్యాసనం తస్మై తద్యోగ్యం సమకల్పయన్ ॥ 1.9 ॥
అథైతానబ్రవీద్ వాక్యం పరాశరసుతః ప్రభుః ।
కచ్చిన్న తపసో హానిః స్వాధ్యాయస్య శ్రుతస్య చ ॥ 1.10 ॥
తతః స సూతః స్వగురుం ప్రణమ్యాహ మహామునిం ।
జ్ఞానం తద్ బ్రహ్మవిషయం మునీనాం వక్తుమర్హసి ॥ 1.11 ॥
ఇమే హి మునయః శాంతాస్తాపసా ధర్మతత్పరాః ।
శుశ్రూషా జాయతే చైషాం వక్తుమర్హసి తత్త్వతః ॥ 1.12 ॥
జ్ఞానం విముక్తిదం దివ్యం యన్మే సాక్షాత్ త్వయోదితం ।
మునీనాం వ్యాహృతం పూర్వం విష్ణునా కూర్మరూపిణా ॥ 1.13 ॥
3శ్రుత్వా సూతస్య వచనం మునిః సత్యవతీసుతః
ప్రణమ్య శిరసా రుద్రం వచః ప్రాహ సుఖావహం ॥ 1.14 ॥
వ్యాస ఉవాచ
వక్ష్యే దేవో మహాదేవః పృష్టో యోగీశ్వరైః పురా ।
సనత్కుమారప్రముఖైః స స్వయం సమభాషత ॥ 1.15 ॥
సనత్కుమారః సనకస్తథైవ చ సనందనః ।
అంగిరా రుద్రసహితో భృగుః పరమధర్మవిత్ ॥ 1.16 ॥
కణాదః కపిలో యోగీ వామదేవో మహామునిః ।
శుక్రో వసిష్ఠో భగవాన్ సర్వే సంయతమానసాః ॥ 1.17 ॥
పరస్పరం విచార్యైతే సంశయావిష్టచేతసః ।
తప్తవంతస్తపో ఘోరం పుణ్యే బదరికాశ్రమే ॥ 1.18 ॥
అపశ్యంస్తే మహాయోగమృషిం ధర్మసుతం శుచిం ।
నారాయణమనాద్యంతం నరేణ సహితం తదా ॥ 1.19 ॥
సంస్తూయ వివిధైః స్తోత్రైః సర్వే వేదసముద్భవైః ।
ప్రణేముర్భక్తిసంయుక్తా యోగినో యోగవిత్తమం ॥ 1.20 ॥
విజ్ఞాయ వాంఛితం తేషాం భగవానపి సర్వవిత్ ।
ప్రాహ గంభీరయా వాచా కిమర్థం తప్యతే తపః ॥ 1.21 ॥
అబ్రువన్ హృష్టమనసో విశ్వాత్మానం సనాతనం ।
సాక్షాన్నారాయణం దేవమాగతం సిద్ధిసూచకం ॥ 1.22 ॥
వయం సంశయమాపన్నాః సర్వే వై బ్రహ్మవాదినః ।
భవంతమేకం శరణం ప్రపన్నాః పురుషోత్తమం ॥ 1.23 ॥
త్వం హి వేత్సి పరమం గుహ్యం సర్వంతు భగవానృషిః ।
నారాయణః స్వయం సాక్షాత్ పురాణోఽవ్యక్తపూరుషః ॥ 1.24 ॥
నహ్యన్యో విద్యతే వేత్తా త్వామృతే పరమేశ్వరం ।
శుశ్రూషాఽస్మాకమఖిలం సంశయం ఛేత్తుమర్హసి ॥ 1.25 ॥
కిం కారణమిదం కృత్స్నం కోఽనుసంసరతే సదా ।
కశ్చిదాత్మా చ కా ముక్తిః సంసారః కింనిమిత్తకః ॥ 1.26 ॥
కః సంసారపతీశానః కో వా సర్వం ప్రపశ్యతి ।
కిం తత్ పరతరం బ్రహ్మ సర్వం నో వక్తుమర్హసి ॥ 1.27 ॥
ఏవముక్తా తు మునయః ప్రాపశ్యన్ పురుషోత్తమం ।
విహాయ తాపసం రూపం సంస్థితం స్వేన తేజసా ॥ 1.28 ॥
విభ్రాజమానం విమలం ప్రభామండలమండితం ।
శ్రీవత్సవక్షసం దేవం తప్తజాంబూనదప్రభం ॥ 1.29 ॥
శంఖచక్రగదాపాణిం శార్ఙ్గహస్తం శ్రియావృతం ।
న దృష్టస్తత్క్షణాదేవ నరస్తస్యైవ తేజసా ॥ 1.30 ॥
తదంతరే మహాదేవః శశాంకాంకితశేఖరః ।
ప్రసాదాభిముఖో రుద్రః ప్రాదురాసీన్మహేశ్వరః ॥ 1.31 ॥
నిరీక్ష్య తే జగన్నాథం త్రినేత్రం చంద్రభూషణం ।
తుష్టబుర్హృష్టమనసో భక్త్యా తం పరమేశ్వరం ॥ 1.32 ॥
జయేశ్వర మహాదేవ జయ భూతపతే శివ ।
జయాశేషమునీశాన తపసాఽభిప్రపూజిత ॥ 1.33 ॥
సహస్రమూర్తే విశ్వాత్మన్ జగద్యంత్రప్రవర్త్తక ।
జయానంత జగజ్జన్మత్రాణసంహారకారక ॥ 1.34 ॥
సహస్రచరణేశాన శంభో యోగీంద్రవందిత ।
జయాంబికాపతే దేవ నమస్తే పరమేశ్వర ॥ 1.35 ॥
సంస్తుతో భగవానీశస్త్ర్యంబకో భక్తవత్సలః ।
సమాలింగ్య హృషీకేశం ప్రాహ గంభీరయా గిరా ॥ 1.36 ॥
కిమర్థం పుండరీకాక్ష మునీంద్రా బ్రహ్మవాదినః ।
ఇమం సమాగతా దేశం కిం వా కార్యం మయాఽచ్యుత ॥ 1.37 ॥
ఆకర్ణ్య భగవద్వాక్యం దేవదేవో జనార్దనః ।
ప్రాహ దేవో మహాదేవం ప్రసాదాభిముఖం స్థితం ॥ 1.38 ॥
ఇమే హి మునయో దేవ తాపసాః క్షీణకల్పషాః ।
అభ్యాగతానాం శరణం సమ్యగ్దర్శనకాంక్షిణాం ॥ 1.39 ॥
యది ప్రసన్నో భగవాన్ మునీనాం భావితాత్మనాం ।
సన్నిధౌ మమ తజ్జ్ఞానం దివ్యం వక్తుమిహార్హసి ॥ 1.40 ॥
త్వం హి వేత్సి స్వమాత్మానం న హ్యన్యో విద్యతే శివ ।
తతస్త్వమాత్మనాత్మానం మునీంద్రేభ్యః ప్రదర్శయ ॥ 1.41 ॥
ఏవముక్త్వా హృషీకేశః ప్రోవాచ మునిపుంగవాన్ ।
ప్రదర్శయన్ యోగసిద్ధిం నిరీక్ష్య వృషభధ్వజం ॥ 1.42 ॥
సందర్శనాన్మహేశస్య శంకరస్యాథ శూలినః ।
కృతార్థం స్వయమాత్మానం జ్ఞాతుమర్హథ తత్త్వతః ॥ 1.43 ॥
ద్రష్టుమర్హథ విశ్వేశం ప్రత్యక్షం పురతః స్థితం ।
మమైవ సన్నిధావేవ యథావద్ వక్తుమీశ్వరః ॥ 1.44 ॥
నిశమ్య విష్ణోర్వచనం ప్రణమ్య వృషభధ్వజం ।
సనత్కుమారప్రముఖాః పృచ్ఛంతి స్మ మహేశ్వరం ॥ 1.45 ॥
అథాస్మిన్నంతరే దివ్యమాసనం విమలం శివం ।
కిమప్యచింత్యం గగనాదీశ్వరార్థే సముద్బభౌ ॥ 1.46 ॥
తత్రాససాద యోగాత్మా విష్ణునా సహ విశ్వకృత్ ।
తేజసా పూరయన్ విశ్వం భాతి దేవో మహేశ్వరః ॥ 1.47 ॥
తతో దేవాదిదేవేశం శంకరం బ్రహ్మవాదినః ।
విభ్రాజమానం విమలే తస్మిన్ దదృశురాసనే ॥ 1.48 ॥
యం ప్రపశ్యంతియోగస్థాః స్వాత్మన్యాత్మానమీశ్వరమా ।
అనన్యతేజసం శాంతం శివం దదృశిరే కిల ॥ 1.49 ॥
యతః ప్రసూతిర్భూతానాం యత్రైతత్ ప్రవిలీయతే ।
తమాసనస్థం భూతానామీశం దదృశిరే కిల ॥ 1.50 ॥
యదంతరా సర్వమేతద్ యతోఽభిన్నమిదం జగత్ ।
సవాసుదేవమాసీనం తమీశం దదృశుః కిల ॥ 1.51 ॥
ప్రోవాచ పృష్టో భగవాన్ మునీనాం పరమేశ్వరః ।
నిరీక్ష్య పుండరీకాక్షం స్వాత్మయోగమనుత్తమం ॥ 1.52 ॥
తచ్ఛృణుధ్వం యథాన్యాయముచ్యమానం మయాఽనఘాః ।
ప్రశాంతమానసాః సర్వే జ్ఞానమీశ్వరభాషితం ॥ 1.53 ॥
ఇతి శ్రీకూర్మపురాణే షట్సాహస్త్ర్యాం సంహితాయాముపరివిభాగే
(ఈశ్వరగీతాసు) ప్రథమోఽధ్యాయః ॥ 1 ॥
ద్వితీయోఽధ్యాయః
ఈశ్వర ఉవాచ ।
అవాచ్యమేతద్ విజ్ఞానమాత్మగుహ్యం సనాతనం ।
యన్న దేవా విజానంతి యతంతోఽపి ద్విజాతయః ॥ 2.1 ॥
ఇదం జ్ఞానం సమాశ్రిత్య బ్రహ్మభూతా ద్విజోత్తమాః ।
న సంసారం ప్రపద్యంతే పూర్వేఽపి బ్రహ్మవాదినః ॥ 2.2 ॥
గుహ్యాద్ గుహ్యతమం సాక్షాద్ గోపనీయం ప్రయత్నతః ।
వక్ష్యే భక్తిమతామద్య యుష్మాకం బ్రహ్మవాదినాం ॥ 2.3 ॥
ఆత్మాయః కేవలః స్వచ్ఛః శుద్ధః సూక్ష్మః సనాతనః ।
అస్తి సర్వాంతరః సాక్షాచ్చిన్మాత్రస్తమసః పరః ॥ 2.4 ॥
సోఽన్తర్యామీ స పురుషః స ప్రాణః స మహేశ్వరః ।
స కాలోఽత్రస్తదవ్యక్తం స ఏవేదమితి శ్రుతిః ॥ 2.5 ॥
అస్మాద్ విజాయతే విశ్వమత్రైవ ప్రవిలీయతే ।
స మాయీ మాయయా బద్ధః కరోతి వివిధాస్తనూః ॥ 2.6 ॥
న చాప్యయం సంసరతి న చ సంసారమయః ప్రభుః ।
నాయం పృథ్వీ న సలిలం న తేజః పవనో నభః ॥ 2.7 ॥
న ప్రాణే న మనోఽవ్యక్తం న శబ్దః స్పర్శ ఏవ చ ।
న రూపరసగంధాశ్చ నాహం కర్త్తా న వాగపి ॥ 2.8 ॥
న పాణిపాదౌ నో పాయుర్న చోపస్థం ద్విజోత్తమాః ।
న కర్త్తా న చ భోక్తా వా న చ ప్రకృతిపూరుషౌ ॥ 2.9 ॥
న మాయా నైవ చ ప్రాణా చైతన్యం పరమార్థతః ।
యథా ప్రకాశతమసోః సంబంధో నోపపద్యతే ॥ 2.10 ॥
తద్వదైక్యం న సంబంధః ప్రపంచపరమాత్మనోః
ఛాయాతపౌ యథా లోకే పరస్పరవిలక్షణౌ ॥ 2.11 ॥
తద్వత్ ప్రపంచపురుషౌ విభిన్నౌ పరమార్థతః ।
తథాత్మా మలినోఽసృష్టో వికారీ స్యాత్ స్వభావతః ॥ 2.12 ॥
నహి తస్య భవేన్ముక్తిర్జన్మాంతరశతైరపి ।
పశ్యంతి మునయో యుక్తాః స్వాత్మానం పరమార్థతః ॥ 2.13 ॥
వికారహీనం నిర్దుః ఖమానందాత్మానమవ్యయం ।
అహ కర్త్తా సుఖీ దుఃఖీ కృశః స్థూలేతి యా మతిః ॥ 2.14 ॥
సా చాహంకారకర్తృత్వాదాత్మన్యారోప్యతే జనైః ।
వదంతి వేదవిద్వాంసః సాక్షిణం ప్రకృతేః పరం ॥ 2.15 ॥
భోక్తారమక్షరం శుద్ధం సర్వత్ర సమవస్థితం ।
తస్మాదజ్ఞానమూలో హి సంసారః సర్వదేహినాం ॥ 2.16 ॥
అజ్ఞానాదన్యథా జ్ఞానాత్ తత్వం ప్రకృతిసంగతం ।
నిత్యోదితం స్వయం జ్యోతిః సర్వగః పురుషః పరః ॥ 2.17 ॥
అహంకారావివేకేన కర్త్తాహమితి మన్యతే ।
పశ్యంతి ఋషయోఽవ్యక్తం నిత్యం సదసదాత్మకం ॥ 2.18 ॥
ప్రధానం ప్రకృతిం బుద్ధ్వా కారణం బ్రహ్మవాదినః ।
తేనాయం సంగతో హ్యాత్మా కూటస్థోఽపి నిరంజనః ॥ 2.19 ॥
స్వాత్మానమక్షరం బ్రహ్మ నావబుద్ధ్యేత తత్త్వతః ।
అనాత్మన్యాత్మవిజ్ఞానం తస్మాద్ దుఃఖం తథేతరత్ ॥ 2.20 ॥
రగద్వేషాదయో దోషాః సర్వే భ్రాంతినిబంధనాః ।
కర్మాణ్యస్య భవేద్ దోషః పుణ్యాపుణ్యమితి స్థితిః ॥ 2.21 ॥
తద్వశాదేవ సర్వేషాం సర్వదేహసముద్భవః ।
నిత్యః సర్వత్రగో హ్యాత్మా కూటస్థో దోషవర్జితః ॥ 2.22 ॥
ఏకః స భిద్యతే శక్త్యా మాయయా న స్వభావతః ।
తస్మాదద్వైతమేవాహుర్మునయః పరమార్థతః ॥ 2.23 ॥
భేదో వ్యక్తస్వభావేన సా చ మాయాత్మసంశ్రయా ।
యథా హి ధూమసంపర్కాన్నాకాశో మలినో భవేత్ ॥ 2.24 ॥
అంతః కరణజైర్భావైరాత్మా తద్వన్న లిప్యతే ।
యథా స్వప్రభయా భాతి కేవలః స్ఫటికోఽమలః ॥ 2.25 ॥
ఉపాధిహీనో విమలస్తథైవాత్మా ప్రకాశతే ।
జ్ఞానస్వూపమేవాహుర్జగదేతద్ విచక్షణాః ॥ 2.26 ॥
అర్థస్వరూపమేవాన్యే పశ్యంత్యన్యే కుదృష్టయః ।
కూటస్థో నిర్గుణో వ్యాపీ చైతన్యాత్మా స్వభావతః ॥ 2.27 ॥
దృశ్యతే హ్యర్థరూపేణ పురుషైర్జ్ఞానదృష్టిభిః ।
యథా స లక్ష్యతే రక్తః కేవలః స్ఫటికో జనైః ॥ 2.28 ॥
రక్తికాద్యుపధానేన తద్వత్ పరమపూరుషః ।
తస్మాదాత్మాఽక్షరః శుద్ధో నిత్యః సర్వగతోఽవ్యయః ॥ 2.29 ॥
ఉపాసితవ్యో మంతవ్యః శ్రోతవ్యశ్చ ముముక్షుభిః ।
యదా మనసి చైతన్యం భాతి సర్వత్రగం సదా ॥ 2.30 ॥
యోగినోఽవ్యవధానేన తదా సంపద్యతే స్వయం ।
యదా సర్వాణి భూతాని స్వాత్మన్యేవాభిపశ్యతి ॥ 2.31 ॥
సర్వభూతేషు చాత్మానం బ్రహ్మ సంపద్యతే తదా ।
యదా సర్వాణి భూతాని సమాధిస్థో న పశ్యతి ॥ 2.32 ॥
ఏకీభూతః పరేణాసౌ తదా భవతి కేవలం ।
యదా సర్వే ప్రముచ్యంతే కామా యేఽస్య హృది స్థితాః ॥ 2.33 ॥
తదాఽసావమృతీభూతః క్షేమం గచ్ఛతి పండితః ।
యదా భూతపృథగ్భావమేకస్థమనుపశ్యతి ॥ 2.34 ॥
తత ఏవ చ విస్తారం బ్రహ్మ సంపద్యతే తదా ।
యదా పశ్యతి చాత్మానం కేవలం పరమార్థతః ॥ 2.35 ॥
మాయామాత్రం జగత్ కృత్స్నం తదా భవతి నిర్వృతః ॥ 2.36 ॥
యదా జన్మజరాదుఃఖవ్యాధీనామేకభేషజం ।
కేవలం బ్రహ్మవిజ్ఞానం జాయతేఽసౌ తదా శివః ॥ 2.37 ॥
యథా నదీనదా లోకే సాగరేణైకతాం యయుః ।
తద్వదాత్మాఽక్షరేణాసౌ నిష్కలేనైకతాం వ్రజేత్ ॥ 2.38 ॥
తస్మాద్ విజ్ఞానమేవాస్తి న ప్రపంచో న సంసృతిః ।
అజ్ఞానేనావృతం లోకో విజ్ఞానం తేన ముహ్యతి ॥ 2.39 ॥
తజ్జ్ఞానం నిర్మలం సూక్ష్మం నిర్వికల్పం తదవ్యయం ।
అజ్ఞానమితరత్ సర్వం విజ్ఞానమితి తన్మతం ॥ 2.40 ॥
ఏతద్వః కథితం సాంఖ్యం భాషితం జ్ఞానముత్తమం ।
సర్వవేదాంతసారం హి యోగస్తత్రైకచిత్తతా ॥ 2.41 ॥
యోగాత్ సంజాయతే జ్ఞానం జ్ఞానాద్ యోగః ప్రవర్త్తతే ।
యోగజ్ఞానాభియుక్తస్య నావాప్యం విద్యతే క్వచిత్ ॥ 2.42 ॥
యదేవ యోగినో యాంతి సాంఖ్యైస్తదధిగమ్యతే ।
ఏకం సాంఖ్యం చ యోగం చ యః పశ్యతి స తత్త్వవిత్ ॥ 2.43 ॥
అన్యే చ యోగినో విప్రా ఐశ్వర్యాసక్తచేతసః ।
మజ్జంతి తత్ర తత్రైవ యే చాన్యేకుంటబుద్ధయః ॥ 2.44 ॥
యత్తత్ సర్వగతం దివ్యమైశ్వర్యమచలం మహత్ ।
జ్ఞానయోగాభియుక్తస్తు దేహాంతే తదవాప్నుయాత్ ॥ 2.45 ॥
ఏష ఆత్మాఽహమవ్యక్తో మాయావీ పరమేశ్వరః ।
కీర్తితః సర్వవేదేషు సర్వాత్మా సర్వతోముఖః ॥ 2.46 ॥
సర్వకామః సర్వరసః సర్వగంధోఽజరోఽమరః ।
సర్వతః పాణిపాదోఽహమంతర్యామీ సనాతనః ॥ 2.47 ॥
అపాణిపాదో జవనో గ్రహీతా హృది సంస్థితః ।
అచక్షురపి పశ్యామి తథాఽకర్ణః శృణోమ్యహం ॥ 2.48 ॥
వేదాహం సర్వమేవేదం న మాం జానాతి కశ్చన ।
ప్రాహుర్మహాంతం పురుషం మామేకం తత్త్వదర్శినః ॥ 2.49 ॥
పశ్యంతి ఋషయో హేతుమాత్మనః సూక్ష్మదర్శినః ।
నిర్గుణామలరూపస్య యత్తదైశ్వర్యముత్తమం ॥ 2.50 ॥
యన్న దేవా విజానంతి మోహితా మమ మాయయా ।
వక్ష్యే సమాహితా యూయం శృణుధ్వం బ్రహ్మవాదినః ॥ 2.51 ॥
నాహం ప్రశాస్తా సర్వస్య మాయాతీతః స్వభావతః ।
ప్రేరయామి తథాపీదం కారణం సూరయో విదుః ॥ 2.52 ॥
యన్మే గుహ్యతమం దేహం సర్వగం తత్త్వదర్శినః ।
ప్రవిష్టా మమ సాయుజ్యం లభంతే యోగినోఽవ్యయం ॥ 2.53 ॥
తేషాం హి వశమాపన్నా మాయా మే విశ్వరూపిణీ ।
లభంతే పరమం శుద్ధం నిర్వాణం తే మయా సహ ॥ 2.54 ॥
న తేషాం పునరావృత్తిః కల్పకోటిశతైరపి ।
ప్రసాదాన్మమ యోగీంద్రా ఏతద్ వేదానుసాసనం ॥ 2.55 ॥
తత్పుత్రశిష్యయోగిభ్యో దాతవ్యం బ్రహ్మవాదిభిః ।
మదుక్తమేతద్ విజ్ఞానం సాంఖ్యం యోగసమాశ్రయం ॥ 2.56 ॥
ఇతి శ్రీకూర్మపురాణే షట్సాహస్త్ర్యాం సంహితాయాముపరివిభాగే
(ఈశ్వరగీతాసు) ద్వితీయోఽధ్యాయః ॥ 2 ॥
తృతీయోఽధ్యాయః
ఈశ్వర ఉవాచ
అవ్యక్తాదభవత్ కాలః ప్రధానం పురుషః పరః ।
తేభ్యః సర్వమిదం జాతం తస్మాద్ బ్రహ్మమయం జగత్ ॥ 3.1 ॥
సర్వతః పాణిపాదాంతం సర్వతోఽక్షిశిరోముఖం ।
సర్వతః శ్రుతిమల్లోకే సర్వమావృత్య తిష్ఠతి ॥ 3.2 ॥
సర్వేంద్రియగుణాభాసం సర్వేంద్రియవివర్జితం ।
సర్వాధారం సదానందమవ్యక్తం ద్వైతవర్జితం ॥ 3.3 ॥
సర్వోపమానరహితం ప్రమాణాతీతగోచరం ।
నిర్వకల్పం నిరాభాసం సర్వావాసం పరామృతం ॥ 3.4 ॥
అభిన్నం భిన్నసంస్థానం శాశ్వతం ధ్రువమవ్యయం ।
నిర్గుణం పరమం వ్యోమ తజ్జ్ఞానం సూరయో విదుః ॥ 3.5 ॥
స ఆత్మా సర్వభూతానాం స బాహ్యాభ్యంతరః పరః ।
సోఽహం సర్వత్రగః శాంతో జ్ఞానాత్మా పరమేశ్వరః ॥ 3.6 ॥
మయా తతమిదం విశ్వం జగదవ్యక్తమూర్తినా ।
మత్స్థాని సర్వభూతాని యస్తం వేద స వేదవిత్ ॥ 3.7 ॥
ప్రధానం పురుషం చైవ తద్వస్తు సముదాహృతం ।
తయోరనాదిరుద్దిష్టః కాలః సంయోగజః పరః ॥ 3.8 ॥
త్రయమేతదనాద్యంతమవ్యక్తే సమవస్థితం ।
తదాత్మకం తదన్యత్ స్యాత్ తద్రూపం మామకం విదుః ॥ 3.9 ॥
మహదాద్యం విశేషాంతం సంప్రసూతేఽఖిలం జగత్ ।
యా సా ప్రకృతిరుద్దిష్టా మోహినీ సర్వదేహినాం ॥ 3.10 ॥
పురుషః ప్రకృతిస్థో హి భుంక్తేయః ప్రాకృతాన్ గుణాన్ ।
అహంకారవిముక్తత్వాత్ ప్రోచ్యతే పంచవింశకః ॥ 3.11 ॥
ఆద్యో వికారః ప్రకృతేర్మహానితి చ కథ్యతే ।
విజ్ఞాతృశక్తిర్విజ్ఞానాత్ హ్యహంకారస్తదుత్థితః ॥ 3.12 ॥
ఏక ఏవ మహానాత్మా సోఽహంకారోఽభిధీయతే ।
స జీవః సోఽన్తరాత్మేతి గీయతే తత్త్వచింతకైః ॥ 3.13 ॥
తేన వేదయతే సర్వం సుఖం దుః ఖం చ జన్మసు ।
స విజ్ఞానాత్మకస్తస్య మనః స్యాదుపకారకం ॥ 3.14 ॥
తేనాపి తన్మయస్తస్మాత్ సంసారః పురుషస్య తు ।
స చావివేకః ప్రకృతౌ సంగాత్ కాలేన సోఽభవత్ ॥ 3.15 ॥
కాలః సృజతి భూతాని కాలః సంహరతి ప్రజాః ।
సర్వే కాలస్య వశగా న కాలః కస్యచిద్ వశే ॥ 3.16 ॥
సోఽన్తరా సర్వమేవేదం నియచ్ఛతి సనాతనః ।
ప్రోచ్యతే భగవాన్ ప్రాణః సర్వజ్ఞః పురుషోత్తమః ॥ 3.17 ॥
సర్వేంద్రియేభ్యః పరమం మన ఆహుర్మనీషిణః ।
మనసశ్చాప్యహంకారమహంకారాన్మహాన్ పరః ॥ 3.18 ॥
మహతః పరమవ్యక్తమవ్యక్తాత్ పురుషః పరః ।
పురుషాద్ భగవాన్ ప్రాణస్తస్య సర్వమిదం జగత్ ॥ 3.19 ॥
ప్రాణాత్ పరతరం వ్యోమ వ్యోమాతీతోఽగ్నిరీశ్వరః ।
సోఽహం బ్రహ్మావ్యయః శాంతో జ్ఞానాత్మా పరమేశ్వరః ।
నాస్తి మత్తః పరం భూతం మాం విజ్ఞాయ ముచ్యతే ॥ 3.20 ॥
నిత్యం హి నాస్తి జగతి భూతం స్థావరజంగమం ।
ఋతే మామేకమవ్యక్తం వ్యోమరూపం మహేశ్వరం ॥ 3.21 ॥
సోఽహం సృజామి సకలం సంహరామి సదా జగత్ ।
మాయీ మాయామయో దేవః కాలేన సహ సంగతః ॥ 3.22 ॥
మత్సన్నిధావేష కాలః కరోతి సకలం జగత్ ।
నియోజయత్యనంతాత్మా హ్యేతద్ వేదానుశాసనం ॥ 3.23 ॥
ఇతి శ్రీకూర్మపురాణే షట్సాహస్త్ర్యాం సంహితాయాముపరివిభాగే
(ఈశ్వరగీతాసు) తృతీయోఽధ్యాయః ॥ 3 ॥
చతుర్థోఽధ్యాయః
ఈశ్వర ఉవాచ ।
వక్ష్యే సమాహితా యూయం శృణుధ్వం బ్రహ్మవాదినః ।
మాహాత్మ్యం దేవదేవస్య యేనే సర్వం ప్రవర్త్తతే ॥ 4.1 ॥
నాహం తపోభిర్వివిధైర్న దానేన న చేజ్యయా ।
శక్యో హి పురుషైర్జ్ఞాతుమృతే భక్తిమనుత్తమాం ॥ 4.2 ॥
అహం హి సర్వభావానామంతస్తిష్ఠామి సర్వగః ।
మాం సర్వసాక్షిణం లోకో న జానాతి మునీశ్వరాః ॥ 4.3 ॥
యస్యాంతరా సర్వమిదం యో హి సర్వాంతకః పరః ।
సోఽహంధాతా విధాతా చ కాలోఽగ్నిర్విశ్వతోముఖః ॥ 4.4 ॥
న మాం పశ్యంతి మునయః సర్వే పితృదివౌకసః ।
బ్రహ్మా చ మనవః శక్రో యే చాన్యే ప్రథితౌజసః ॥ 4.5 ॥
గృణంతి సతతం వేదా మామేకం పరమేశ్వరం ।
యజంతి వివిధైరగ్నిం బ్రాహ్మణా వైదికైర్మఖైః ॥ 4.6 ॥
సర్వే లోకా నమస్యంతి బ్రహ్మా లోకపితామహః ।
ధ్యాయంతి యోగినో దేవం భూతాధిపతిమీశ్వరం ॥ 4.7 ॥
అహం హి సర్వహవిషాం భోక్తా చైవ ఫలప్రదః ।
సర్వదేవతనుర్భూత్వా సర్వాత్మా సర్వసంప్లుతః ॥ 4.8 ॥
మాం పశ్యంతీహ విద్వాంశో ధార్మికా వేదవాదినః ।
తేషాం సన్నిహితో నిత్యం యే భక్త్యా మాముపాసతే ॥ 4.9 ॥
బ్రాహ్మణాః క్షత్రియా వైశ్యా ధార్మికా మాముపాసతే ।
తేషాం దదామి తత్ స్థానమానందం పరమం పదం ॥ 4.10 ॥
అన్యేఽపి యే స్వధర్మస్థాః శూద్రాద్యా నీచజాతయః ।
భక్తిమంతః ప్రముచ్యంతే కాలేన మయి సంగతాః ॥ 4.11 ॥
న మద్భక్తా వినశ్యంతి మద్భక్తా వీతకల్మషాః ।
ఆదావేవ ప్రతిజ్ఞాతం న మే భక్తః ప్రణశ్యతి ॥ 4.12 ॥
యో వై నిందతి తం మూఢో దేవదేవం స నిందతి ।
యో హి పూజయతే భక్త్యా స పూజయతి మాం సదా ॥ 4.13 ॥
పత్రం పుష్పం ఫలం తోయం మదారాధనకారణాత్ ।
యో మే దదాతి నియతం స మే భక్తః ప్రియో మతః ॥ 4.14 ॥
అహం హి జగతామాదౌ బ్రహ్మాణం పరమేష్ఠినం ।
విదధౌ దత్తవాన్ వేదానశేషానాత్మనిః సృతాన్ ॥ 4.15 ॥
అహమేవ హి సర్వేషాం యోగినాం గురురవ్యయః ।
ధార్మికాణాం చ గోప్తాఽహం నిహంతా వేదవిద్విషాం ॥ 4.16 ॥
అహం వై సర్వసంసారాన్మోచకో యోగినామిహ ।
సంసారహేతురేవాహం సర్వసంసారవర్జితః ॥ 4.17 ॥
అహమేవ హి సంహర్త్తా సంస్రష్టా పరిపాలకః ।
మాయావీ మామీకా శక్తిర్మాయా లోకవిమోహినీ ॥ 4.18 ॥
మమైవ చ పరా శక్తిర్యా సా విద్యతే గీయతే ।
నాశయామి చ తాం మాయాం యోగినాం హృది సంస్థితః ॥ 4.19 ॥
అహం హి సర్వశక్తీనాం ప్రవర్త్తకనివర్త్తకః ।
ఆధారభూతః సర్వాసాం నిధానమమృతస్య చ ॥ 4.20 ॥
ఏకా సర్వాంతరా శక్తిః కరోతి వివిధం జగత్ ।
ఆస్థాయ బ్రహ్మాణో రూపం మన్మయీ మదధిష్ఠితా ॥ 4.21 ॥
అన్యా చ శక్తిర్విపులా సంస్థాపయతి మే జగత్ ।
భూత్వా నారాయణోఽనంతో జగన్నాథో జగన్మయః ॥ 4.22 ॥
తృతీయా మహతీ శక్తిర్నిహంతి సకలం జగత్ ।
తామసీ మే సమాఖ్యాతా కాలాఖ్యా రుద్రరూపిణీ ॥ 4.23 ॥
ధ్యానేన మాం ప్రపశ్యంతి కేచిజ్జ్ఞానేన చాపరే ।
అపరే భక్తియోగేన కర్మయోగేన చాపరే ॥ 4.24 ॥
సర్వేషామేవ భక్తానామిష్టః ప్రియతమో మమ ।
యో హి జ్ఞానేన మాం నిత్యమారాధయతి నాన్యథా ॥ 4.25 ॥
అన్యే చ హరయే భక్తా మదారాధనకాంక్షిణః ।
తేఽపి మాం ప్రాప్నువంత్యేవ నావర్త్తంతే చ వై పునః ॥ 4.26 ॥
మయా తతమిదం కృత్సనం ప్రధానపురుషాత్మకం ।
మయ్యేవ సంస్థితం చిత్తం మయా సంప్రేర్యతే జగత్ ॥ 4.27 ॥
నాహం ప్రేరయితా విప్రాః పరమం యోగమాశ్రితః ।
ప్రేరయామి జగత్కృత్స్నమేతద్యో వేద సోఽమృతః ॥ 4.28 ॥
పశ్యామ్యశేషమేవేదం వర్త్తమానం స్వభావతః ।
కరోతి కాలో భగవాన్ మహాయోగేశ్వరః స్వయం ॥ 4.29 ॥
యోగః సంప్రోచ్యతే యోగీ మాయీ శాస్త్రేషు సూరిభిః ।
యోగేశ్వరోఽసౌ భగవాన్ మహాదేవో మహాన్ ప్రభుః ॥ 4.30 ॥
మహత్త్వం సర్వతత్త్వానాం వరత్వాత్ పరమేష్ఠినః ।
ప్రోచ్యతే భగవాన్ బ్రహ్మా మహాన్ బ్రహ్మయోఽమలః ॥ 4.31 ॥
యో మామేవం విజానాతి మహాయోగేశ్వరేశ్వరం ।
సోఽవికల్పేన యోగేన యుజ్యతే నాత్ర సంశయః ॥ 4.32 ॥
సోఽహం ప్రేరయితా దేవః పరమానందమాశ్రితః ।
నృత్యామి యోగీ సతతం యస్తద్ వేద స వేదవిత్ ॥ 4.33 ॥
ఇతి గుహ్యతమం జ్ఞానం సర్వవేదేషు నిష్ఠితం ।
ప్రసన్నచేతసే దేయం ధార్మికాయాహితాగ్నయే ॥ 4.34 ॥
ఇతి శ్రీకూర్మపురాణే షట్సాహస్త్ర్యాం సంహితాయాముపరివిభాగే
(ఈశ్వరగీతాసు) చతుర్థోఽధ్యాయః ॥ 4 ॥
పంచమోఽధ్యాయః
వ్యాస ఉవాచ ।
ఏతావదుక్త్వా భగవాన్ యోగినాం పరమేశ్వరః ।
ననర్త్త పరమం భావమైశ్వరం సంప్రదర్శయన్ ॥ 5.1 ॥
తం తే దదృశురీశానం తేజసాం పరమం నిధిం ।
నృత్యమానం మహాదేవం విష్ణునా గగనేఽమలే ॥ 5.2 ॥
యం విదుర్యోగతత్త్వజ్ఞా యోగినో యతమానసాః ।
తమీశం సర్వభూతానామాకశే దదృశుః కిల ॥ 5.3 ॥
యస్య మాయామయం సర్వం యేనేదం ప్రేర్యతే జగత్ ।
నృత్యమానః స్వయం విప్రైర్విశ్వేశః ఖలు దృశ్యతే ॥ 5.4 ॥
యత్ పాదపంకజం స్మృత్వా పురుషోఽజ్ఞానజం భయం ।
జహతి నృత్యమానం తం భూతేశం దదృశుః కిల ॥ 5.5 ॥
యం వినిద్రా జితశ్వాసాః శాంతా భక్తిసమన్వితాః ।
జ్యోతిర్మయం ప్రపశ్యంతి స యోగీ దృశ్యతే కిల ॥ 5.6 ॥
యోఽజ్ఞానాన్మోచయేత్ క్షిప్రం ప్రసన్నో భక్తవత్సలః ।
తమేవ మోచనం రుద్రమాకాశే దదృశుః పరం ॥ 5.8 ॥
సహస్రశిరసం దేవం సహస్రచరణాకృతిం ।
సహస్రబాహుం జటిలం చంద్రార్ధకృతశేఖరం ॥ 5.8 ॥
వసానం చర్మ వైయాఘ్రం శూలాసక్తమహాకరం ।
దండపాణిం త్రయీనేత్రం సూర్యసోమాగ్నిలోచనం ॥ 5.9 ॥
బ్రహ్మాండం తేజసా స్వేన సర్వమావృత్య చ స్థితం ।
దంష్ట్రాకరాలం దుర్ద్ధర్షం సూర్యకోటిసమప్రభం ॥ 5.10 ॥
అండస్థం చాండబాహ్యస్థం బాహ్యమభ్యంతరం పరం ।
సృజంతమనలజ్వాలం దహంతమఖిలం జగత్ ।
నృత్యంతం దదృశుర్దేవం విశ్వకర్మాణమీశ్వరం ॥ 5.11 ॥
మహాదేవం మహాయోగం దేవానామపి దైవతం ।
పశూనాం పతిమీశానం జ్యోతిషాం జ్యోతిరవ్యయం ॥ 5.12 ॥
పినాకినం విశాలాక్షం భేషజం భవరోగిణాం ।
కాలాత్మానం కాలకాలం దేవదేవం మహేశ్వరం ॥ 5.13 ॥
ఉమాపతిం విరూపాక్షం యోగానందమయం పరం ।
జ్ఞానవైరాగ్యనిలయం జ్ఞానయోగం సనాతనం ॥ 5.14 ॥
శాశ్వతైశ్వర్యవిభవం ధర్మాధారం దురాసదం ।
మహేంద్రోపేంద్రనమితం మహర్షిగణవందితం ॥ 5.15 ॥
ఆధారం సర్వశక్తీనాం మహాయోగేశ్వరేశ్వరం ।
యోగినాం పరమం బ్రహ్మ యోగినాం యోగవందితం ।
యోగినాం హృది తిష్ఠంతం యోగమాయాసమావృతం ॥ ॥
క్షణేన జగతో యోనిం నారాయణమనామయం ॥ 5.16 ॥
ఈశ్వరేణైకతాపన్నమపశ్యన్ బ్రహ్మవాదినః ।
దృష్ట్వా తదైశ్వరం రూపం రుద్రనారాయణాత్మకం ।
కృతార్థం మేనిరే సంతః స్వాత్మానం బ్రహ్మవాదినః ॥ 5.18 ॥
సనత్కుమారః సనకో భృగుశ్చసనాతనశ్చైవ సనందనశ్చ ।
రైభ్యోఽఙ్గిరా వామదేవోఽథ శుక్రో మహర్షిరత్రిః కపిలో మరీచిః ॥ 5.18 ॥
దృష్ట్వాఽథ రుద్రం జగదీశితారంతం పద్మనాభాశ్రితవామభాగం ।
ధ్యాత్వా హృదిస్థం ప్రణిపత్య మూర్ధ్నాబద్ధ్వాంజలిం స్వేషు
శిరః సు భూయః ॥ 5.19 ॥
ఓంకారముచ్చార్య విలోక్య దేవ-మంతః శరీరే నిహితం గుహాయాం ।
సమస్తువన్ బ్రహ్మమయైర్వచోభి-రానందపూర్ణాయతమానసాస్తే ॥ 5.20 ॥
మునయ ఊచుః
త్వామేకమీశం పురుషం పురాణంప్రాణేశ్వరం రుద్రమనంతయోగం ।
నమామ సర్వే హృది సన్నివిష్టంప్రచేతసం బ్రహ్మమయం పవిత్రం ॥ 5.21 ॥
త్వాం పశ్యంతి మునయో బ్రహ్మయోనిందాంతాః శాంతా విమలం రుక్మవర్ణం ।
ధ్యాత్వాత్మస్థమచలం స్వే శరీరే కవిం పరేభ్యః పరమం పరం చ ॥ 5.22 ॥
త్వత్తః ప్రసూతా జగతః ప్రసూతిః సర్వాత్మభూస్త్వం పరమాణుభూతః ।
అణోరణీయాన్ మహతో మహీయాం-స్త్వామేవ సర్వం ప్రవదంతి సంతః ॥ 5.23 ॥
హిరణ్యగర్భో జగదంతరాత్మా త్వత్తోఽధిజాతః పురుషః పురాణః ।
సంజాయమానో భవతా విసృష్టో యథావిధానం సకలం ససర్జ ॥ 5.24 ॥
త్వత్తో వేదాః సకలాః సంప్రసూతా-స్త్వయ్యేవాంతే సంస్థితిం తే లభంతే ।
పశ్యామస్త్వాం జగతో హేతుభూతం నృత్యంతం స్వే హృదయే సన్నివిష్టం ॥ 5.25 ॥
త్వయైవేదం భ్రామ్యతే బ్రహ్మచక్రంమాయావీ త్వం జగతామేకనాథః ।
నమామస్త్వాం శరణం సంప్రపన్నాయోగాత్మానం చిత్పతిం దివ్యనృత్యం ॥ 5.26 ॥
పశ్యామస్త్త్వాం పరమాకాశమధ్యేనృత్యంతం తే మహిమానం స్మరామః ।
సర్వాత్మానం బహుధా సన్నివిష్టంబ్రహ్మానందమనుభూయానుభూయ ॥ 5.28 ॥
ఓంకారస్తే వాచకో ముక్తిబీజంత్వమక్షరం ప్రకృతౌ గూఢరూపం ।
తత్త్వాం సత్యం ప్రవదంతీహ సంతఃస్వయంప్రభం భవతో యత్ప్రభావం ॥ 5.28 ॥
స్తువంతి త్వాం సతతం సర్వవేదానమంతి త్వామృషయః క్షీణదోషాః ।
శాంతాత్మానః సత్యసంధం వరిష్ఠవిశంతి త్వాం యతయో బ్రహ్మనిష్ఠాః ॥ 5.29 ॥
ఏకో వేదో బహుశాఖో హ్యనంతస్త్వామేవైకం బోధయత్యేకరూపం ।
వంంద్యం త్వాం యే శరణం సంప్రపన్నా-స్తేషాం శాంతిః శాశ్వతీ
నేతరేషాం ॥ 5.30 ॥
భవానీశోఽనాదిమాంస్తేజోరాశి-ర్బ్రహ్మా విశ్వం పరమేష్ఠీ వరిష్టః ।
స్వాత్మానందమనుభూయ విశంతేస్వయం జ్యోతిరచలో నిత్యముక్తాః ॥ 5.31 ॥
ఏకో రుద్రస్త్వం కరోషీహ విశ్వంత్వం పాలయస్యఖిలం విశ్వరూపం ।
త్వామేవాంతే నిలయం విందతీదం నమామస్త్వాం శరణం సంప్రపన్నాః ॥ 5.32 ॥
త్వామేకమాహుః కవిమేకరుద్రంబ్రహ్మం బృహంతం హరిమగ్నిమీశం ।
ఇంద్రం మృత్యుమనిలం చేకితానంధాతారమాదిత్యమనేకరూపం ॥ 5.33 ॥
త్వమక్షరం పరమం వేదితవ్యం త్వమస్య విశ్వస్య పరం నిధానం ।
త్వమవ్యయః శాశ్వతధర్మగోప్తాసనాతనస్త్వం పురుషోత్తమోఽసి ॥ 5.34 ॥
త్వమేవ విష్ణుశ్చతురాననస్త్వం త్వమేవ రుద్రో భగవానపీశః ।
త్వం విశ్వనాథః ప్రకృతిః ప్రతిష్ఠాసర్వేశ్వరస్త్వం
పరమేశ్వరోఽసి ॥ 5.35 ॥
త్వామేకమాహుః పురుషం పురాణ-మాదిత్యవర్ణం తమసః పరస్తాత్ ।
చిన్మాత్రమవ్యక్తమచింత్యరూపంఖం బ్రహ్మ శూన్యం ప్రకృతిం నిర్గుణం
చ ॥ 5.36 ॥
యదంతరా సర్వమిదం విభాతి యదవ్యయం నిర్మలమేకరూపం ।
కిమప్యచింత్యం తవ రూపమేతత్ తదంతరా యత్ప్రతిభాతి తత్త్వం ॥ 5.38 ॥
యోగేశ్వరం భద్రమనంతశక్తింపరాయణం బ్రహ్మతనుం పురాణం ।
నమామ సర్వే శరణార్థినస్త్వాంప్రసీద భూతాధిపతే మహేశ ॥ 5.38 ॥
త్వత్పాదపద్మస్మరణాదశేష-సంసారబీజం నిలయం ప్రయాతి ।
మనో నియమ్య ప్రణిధాయ కాయంప్రసాదయామో వయమేకమీశం ॥ 5.39 ॥
నమో భవాయాస్తు భవోద్భవాయకాలాయ సర్వాయ హరాయ తుమ్యం ।
నమోఽస్తు రుద్రాయ కపర్దినే తే నమోఽగ్నయే దేవ నమః శివాయ ॥ 5.40 ॥
తతః స భగవాన్ ప్రీతః కపర్దీ వృషవాహనః ।
సంహృత్య పరమం రూపం ప్రకృతిస్థోఽభవద్ భవః ॥ 5.41 ॥
తే భవం బూతభవ్యేశం పూర్వవత్ సమవస్థితం ।
దృష్ట్వా నారాయణం దేవం విస్మితం వాక్యమబ్రువన్ ॥ 5.42 ॥
భగవన్ భూతభవ్యేశ గోవృషాంకితశాసన ।
దృష్ట్వా తే పరమం రూపం నిర్వృతాః స్మ సనాతన ॥ 5.43 ॥
భవత్ప్రసాదాదమలే పరస్మిన్ పరమేశ్వరే ।
అస్మాకం జాయతే భక్తిస్త్వయ్యేవావ్యభిచారిణీ ॥ 5.44 ॥
ఇదానీం శ్రోతుమిచ్ఛామో మాహాత్మ్యం తవ శంకర ।
భూయోఽపి తారయన్నిత్యం యాథాత్మ్యం పరమేష్ఠినః ॥ 5.45 ॥
స తేషాం వాక్యమాకర్ణ్య యోగినాం యోగసిద్ధిదః ।
ప్రాహః గంభీరయా వాచా సమాలోక్య చ మాధవం ॥ 5.46 ॥
ఇతి శ్రీకూర్మపురాణే షట్సాహస్త్ర్యాం సంహితాయాముపరివిభాగే
(ఈశ్వరగీతాసు) పంచమోఽధ్యాయః ॥ 5 ॥
షష్ఠోఽధ్యాయః
ఈశ్వర ఉవాచ ।
శృణుధ్వమృషయః సర్వే యథావత్ పరమేష్ఠినః ।
వక్ష్యామీశస్య మాహాత్మ్యం యత్తద్వేదవిదో విదుః ॥ 6.1 ॥
సర్వలోకైకనిర్మాతా సర్వలోకైకరక్షితా ।
సర్వలోకైకసంహర్త్తా సర్వాత్మాఽహం సనాతనః ॥ 6.2 ॥
సర్వేషామేవ వస్తూనామంతర్యామీ మహేశ్వరః ।
మధ్యే చాంతః స్థితం సర్వం నాహం సర్వత్ర సంస్థితః ॥ 6.3 ॥
భవద్భిరద్భుతం దృష్టం యత్స్వరూపం తు మామకం ।
మమైషా హ్యుపమా విప్రా మాయయా దర్శితా మయా ॥ 6.4 ॥
సర్వేషామేవ భావానామంతరా సమవస్థితః ।
ప్రేరయామి జగత్ కృత్స్నం క్రియాశాక్తిరియం మమ ॥ 6.5 ॥
యయేదం చేష్టతే విశ్వం తత్స్వభావానువర్త్తి చ ।
సోఽహం కాలో జగత్ కృత్స్నం ప్రేరయామి కలాత్మకం ॥ 6.6 ॥
ఏకాంశేన జగత్ కృత్స్నం కరోమి మునిపుంగవాః ।
సంహరామ్యేకరూపేణ స్థితాఽవస్థా మమైవ తు ॥ 6.7 ॥
ఆదిమధ్యాంతనిర్ముక్తో మాయాతత్త్వప్రవర్త్తకః ।
క్షోభయామి చ సర్గాదౌ ప్రధానపురుషావుభౌ ॥ 6.8 ॥
తాభ్యాం సంజాయతే విశ్వం సంయుక్తాభ్యాం పరస్పరం ।
మహదాదిక్రమేణైవ మమ తేజో విజృంభతే ॥ 6.9 ॥
యో హి సర్వజగత్సాక్షీ కాలచక్రప్రవర్త్తకః ।
హిరణ్యగర్భో మార్త్తండః సోఽపి మద్దేహసంభవః ॥ 6.10 ॥
తస్మై దివ్యం స్వమైశ్వర్యం జ్ఞానయోగం సనాతనం ।
దత్తవానాత్మజాన్ వేదాన్ కల్పాదౌ చతురో ద్విజాః ॥ 6.11 ॥
స మన్నియోగతో దేవో బ్రహ్మా మద్భావభావితః ।
దివ్యం తన్మామకైశ్వర్యం సర్వదా వహతి స్వయం ॥ 6.12 ॥
స సర్వలోకనిర్మాతా మన్నియోగేన సర్వవిత్ ।
భూత్వా చతుర్ముఖః సర్గం సృజత్యేవాత్మసంభవః ॥ 6.13 ॥
యోఽపి నారాయణోఽనంతో లోకానాం ప్రభవావ్యయః ।
మమైవ పరమా మూర్తిః కరోతి పరిపాలనం ॥ 6.14 ॥
యోఽన్తకః సర్వభూతానాం రుద్రః కాలాత్మకః ప్రభుః ।
మదాజ్ఞయాఽసౌ సతతం సంహరిష్యతి మే తనుః ॥ 6.15 ॥
హవ్యం వహతి దేవానాం కవ్యం కవ్యాశినామపి ।
పాకం చ కురుతే వహ్నిః సోఽపి మచ్ఛక్తినోదితః ॥ 6.16 ॥
భుక్తమాహారజాతం చ పచతే తదహర్నిశం ।
వైశ్వానరోఽగ్నిర్భగవానీశ్వరస్య నియోగతః ॥ 6.17 ॥
యోఽపి సర్వాంభసాం యోనిర్వరుణో దేవపుంగవః ।
సోఽపి సంజీవయేత్ కృత్స్నమీశస్యైవ నియోగతః ॥ 6.18 ॥
యోఽన్తస్తిష్ఠతి భూతానాం బహిర్దేవః ప్రభంజనః ।
మదాజ్ఞయాఽసౌ భూతానాం శరీరాణి బిభర్తి హి ॥ 6.19 ॥
యోఽపి సంజీవనో నౄణాం దేవానామమృతాకరః ।
సోమః స మన్నియోగేన చోదితః కిల వర్తతే ॥ 6.20 ॥
యః స్వభాసా జగత్ కృత్స్నం ప్రకాశయతి సర్వదా ।
సూర్యో వృష్టిం వితనుతే శాస్త్రేణైవ స్వయంభువః ॥ 6.21 ॥
యోఽప్యశేషజగచ్ఛాస్తా శక్రః సర్వామరేశ్వరః ।
యజ్వనాం ఫలదో దేవో వర్త్తతేఽసౌ మదాజ్ఞయా ॥ 6.22 ॥
యః ప్రశాస్తా హ్యసాధూనాం వర్త్తతే నియమాదిహ ।
యమో వైవస్వతో దేవో దేవదేవనియోగతః ॥ 6.23 ॥
యోఽపి సర్వధనాధ్యక్షో ధనానాం సంప్రదాయకః ।
సోఽపీశ్వరనియోగేన కుబేరో వర్త్తతే సదా ॥ 6.24 ॥
యః సర్వరక్షసాం నాథస్తామసానాం ఫలప్రదః ।
మన్నియోగాదసౌ దేవో వర్త్తతే నిరృతిః సదా ॥ 6.25 ॥
వేతాలగణభూతానాం స్వామీ భోగఫలప్రదః ।
ఈశానః కిల భక్తానాం సోఽపి తిష్ఠన్మమాజ్ఞయా ॥ 6.26 ॥
యో వామదేవోఽఙ్గిరసః శిష్యో రుద్రగణాగ్రణీః ।
రక్షకో యోగినాం నిత్యం వర్త్తతేఽసౌ మదాజ్ఞయా ॥ 6.27 ॥
యశ్చ సర్వజగత్పూజ్యో వర్త్తతే విఘ్నకారకః ।
వినాయకో ధర్మరతః సోఽపి మద్వచనాత్ కిల ॥ 6.28 ॥
యోఽపి బ్రహ్మవిదాం శ్రేష్ఠో దేవసేనాపతిః ప్రభుః ।
స్కందోఽసౌ వర్త్తతే నిత్యం స్వయంభూర్విధిచోదితః ॥ 6.29 ॥
యే చ ప్రజానాం పతయో మరీచ్యాద్యా మహర్షయః ।
సృజంతి వివిధం లోకం పరస్యైవ నియోగతః ॥ 6.30 ॥
యా చ శ్రీః సర్వభూతానాం దదాతి విపులాం శ్రియం ।
పత్నీ నారాయణస్యాసౌ వర్త్తతే మదనుగ్రహాత్ ॥ 6.31 ॥
వాచం దదాతి విపులాం యా చ దేవీ సరస్వతీ ।
సాఽపీశ్వరనియోగేన చోదితా సంప్రవర్త్తతే ॥ 6.32 ॥
యాఽశేషపురుషాన్ ఘోరాన్నరకాత్ తారయిష్యతి ।
సావిత్రీ సంస్మృతా దేవీ దేవాజ్ఞాఽనువిధాయినీ ॥ 6.33 ॥
పార్వతీ పరమా దేవీ బ్రహ్మవిద్యాప్రదాయినీ ।
యాఽపి ధ్యాతా విశేషేణ సాపి మద్వచనానుగా ॥ 6.34 ॥
యోఽనంతమహిమాఽనంతః శేషోఽశేషామరప్రభుః ।
దధాతి శిరసా లోకం సోఽపి దేవనియోగతః ॥ 6.35 ॥
యోఽగ్నిః సంవర్త్తకో నిత్యం వడవారూపసంస్థితః ।
పిబత్యఖిలమంభోధిమీశ్వరస్య నియోగతః ॥ 6.36 ॥
యే చతుర్దశ లోకేఽస్మిన్ మనవః ప్రథితౌజసః ।
పాలయంతి ప్రజాః సర్వాస్తేఽపి తస్య నియోగతః ॥ 6.37 ॥
ఆదిత్యా వసవో రుద్రా మరుతశ్చ తథాఽశ్వినౌ ।
అన్యాశ్చ దేవతాః సర్వా మచ్ఛాస్త్రేణైవ నిష్ఠితాః ॥ 6.38 ॥
గంధర్వా గరుడా ఋక్షాః సిద్ధాః సాధ్యాశ్చచారణాః ।
యక్షరక్షః పిశాచాశ్చ స్థితాః సృష్టాః స్వయంభువః ॥ 6.39 ॥
కలాకాష్ఠానిమేషాశ్చ ముహూర్త్తా దివసాః క్షపాః ।
ఋతవః పక్షమాసాశ్చ స్థితాః శాస్త్రే ప్రజాపతేః ॥ 6.40 ॥
యుగమన్వంతరాణ్యేవ మమ తిష్ఠంతి శాసనే ।
పరాశ్చైవ పరార్ధాశ్చ కాలభేదాస్తథా పరే ॥ 6.41 ॥
చతుర్విధాని బూతాని స్థావరాణి చరాణి చ ।
నియోగాదేవ వర్త్తంతే దేవస్య పరమాత్మనః ॥ 6.42 ॥
పాతాలాని చ సర్వాణి భువనాని చ శాసనాత్ ।
బ్రహ్మాండాని చ వర్త్తంతే సర్వాణ్యేవ స్వయంభువః ॥ 6.43 ॥
అతీతాన్యప్యసంఖ్యాని బ్రహ్మాండాని మమాజ్ఞయా ।
ప్రవృత్తాని పదార్థౌఘైః సహితాని సమంతతః ॥ 6.44 ॥
బ్రహ్మాండాని భవిష్యంతి సహ వస్తుభిరాత్మగైః ।
వహిష్యంతి సదైవాజ్ఞాం పరస్య పరమాత్మనః ॥ 6.45 ॥
భూమిరాపోఽనలో వాయుః ఖం మనో బుద్ధిరేవ చ ।
భూతాదిరాదిప్రకృతిర్నియోగే మమ వర్త్తతే ॥ 6.46 ॥
యోఽశేషజగతాం యోనిర్మోహినీ సర్వదేహినాం ।
మాయా వివర్త్తతే నిత్యం సాపీశ్వరనియోగతః ॥ 6.47 ॥
యో వై దేహభృతాం దేవః పురుషః పఠ్యతే పరః ।
ఆత్మాఽసౌ వర్త్తతే నిత్యమీశ్వరస్య నియోగతః ॥ 6.48 ॥
విధూయ మోహకలిలం యయా పశ్యతి తత్ పదం ।
సాఽపి బుద్ధిర్మహేశస్య నియోగవశవర్త్తినీ ॥ 6.49 ॥
బహునాఽత్ర కిముక్తేన మమ శక్త్యాత్మకం జగత్ ॥ ॥
మయైవ ప్రేర్యతే కృత్స్నం మయ్యేవ ప్రలయం వ్రజేత్ ॥ 6.50 ॥
అహం హి భగవానీశః స్వయం జ్యోతిః సనాతనః ।
పరమాత్మార పరం బ్రహ్మ మత్తో హ్యన్యో న విద్యతే ॥ 6.51 ॥
ఇత్యేతత్ పరమం జ్ఞానం యుష్మాకం కథితం మయా ।
జ్ఞాత్వా విముచ్యతే జంతుర్జన్మసంసారబంధనాత్ ॥ 6.52 ॥
ఇతి శ్రీకూర్మపురాణే షట్సాహస్త్ర్యాం సంహితాయాముపరివిభాగే
(ఈశ్వరగీతాసు) షష్ఠోఽధ్యాయః ॥ 6 ॥
సప్తమోఽధ్యాయః
ఈశ్వర ఉవాచ ।
శృణుధ్వమృషయః సర్వే ప్రభావం పరమేష్ఠినః ।
యం జ్ఞాత్వా పురుషో ముక్తో న సంసారే పతేత్ పునః ॥ 7.1 ॥
పరాత్ పరతరం బ్రహ్మ శాశ్వతం నిష్కలం పరం ।
నిత్యానందం నిర్వికల్పం తద్ధామ పరమం మమ ॥ 7.2 ॥
అహం బ్రహ్మవిదాం బ్రహ్మా స్వయంభూర్విశ్వతోముఖః ।
మాయావినామహం దేవః పురాణో హరిరవ్యయః ॥ 7.3 ॥
యోగినామస్మ్యహం శంభుః స్త్రీణాం దేవీ గిరీంద్రజా ।
ఆదిత్యానామహం విష్ణుర్వసూనామస్మి పావకః ॥ 7.4 ॥
రుద్రాణాం శంకరశ్చాహం గరుడః పతతామహం ।
ఐరావతో గజేంద్రాణాం రామః శస్త్రప్రభృతామహం ॥ 7.5 ॥
ఋషీణాం చ వసిష్ఠోఽహం దేవానాం చ శతక్రతుః ।
శిల్పినాం విశ్వకర్మాఽహం ప్రహ్లాదోఽస్మ్యమరద్విషాం ॥ 7.6 ॥
మునీనామప్యహం వ్యాసో గణానాం చ వినాయకః ।
వీరాణాం వీరభద్రోఽహం సిద్ధానాం కపిలో మునిః ॥ 7.7 ॥
పర్వతానామహం మేరుర్నక్షత్రాణాం చ చంద్రమాః ।
వజ్రం ప్రహరణానాం చ వ్రతానాం సత్యమస్మ్యహం ॥ 7.8 ॥
అనంతో భోగినాం దేవః సేనానీనాం చ పావకిః ।
ఆశ్రమాణాం చ గృహస్థోఽహమీశ్వరాణాం మహేశ్వరః ॥ 7.9 ॥
మహాకల్పశ్చ కల్పానాం యుగానాం కృతమస్మ్యహం ।
కుబేరః సర్వయక్షాణాం గణేశానాం చ వీరుకః ॥ 7.10 ॥
ప్రజాపతీనాం దక్షోఽహం నిరృతిః సర్వరక్షసాం ।
వాయుర్బలవతామస్మి ద్వీపానాం పుష్కరోఽస్మ్యహం ॥ 7.11 ॥
మృగేంద్రాణాం చ సింహోఽహం యంత్రాణాం ధనురేవ చ ।
వేదానాం సామవేదోఽహం యజుషాం శతరుద్రియం ॥ 7.12 ॥
సావిత్రీ సర్వజప్యానాం గుహ్యానాం ప్రణవోఽస్మ్యహం ।
సూక్తానాం పౌరుషం సూక్తం జ్యేష్ఠసామ చ సామసు ॥ 7.13 ॥
సర్వవేదార్థవిదుషాం మనుః స్వాయంభువోఽస్మ్యహం ।
బ్రహ్మావర్త్తస్తు దేశానాం క్షేత్రాణామవిముక్తకం ॥ 7.14 ॥
విద్యానామాత్మవిద్యాఽహం జ్ఞానానామైశ్వరం పరం ।
భూతానామస్మ్యహం వ్యోమ సత్త్వానాం మృత్యురేవ చ ॥ 7.15 ॥
పాశానామస్మ్యహం మాయా కాలః కలయతామహం ।
గతీనాం ముక్తిరేవాహం పరేషాం పరమేశ్వరః ॥ 7.16 ॥
యచ్చాన్యదపి లోకేఽస్మిన్ సత్త్వం తేజోబలాధికం ।
తత్సర్వం ప్రతిజానీధ్వం మమ తేజోవిజృంభితం ॥ 7.17 ॥
ఆత్మానః పశవః ప్రోక్తాః సర్వే సంసారవర్త్తినః ।
తేషాం పతిరహం దేవః స్మృతః పశుపతిర్బుధైః ॥ 7.18 ॥
మాయాపాశేన బధ్నామి పశూనేతాన్ స్వలీలయా ।
మామేవ మోచకం ప్రాహుః పశూనాం వేదవాదినః ॥ 7.19 ॥
మాయాపాశేన బద్ధానాం మోచకోఽన్యో న విద్యతే ।
మామృతే పరమాత్మానం భూతాధిపతిమవ్యయం ॥ 7.20 ॥
చతుర్విశతితత్త్వాని మాయా కర్మ గుణా ఇతి ।
ఏతే పాశాః పశుపతేః క్లేశాశ్చ పశుబంధనాః ॥ 7.21 ॥
మనో బుద్ధిరహంకారః ఖానిలాగ్నిజలాని భూః ।
ఏతాః ప్రకృతయస్త్వష్టౌ వికారాశ్చ తథాపరే ॥ 7.22 ॥
శ్రోత్రం త్వక్చక్షుషీ జిహ్వా ఘ్రాణం చైవ తు పంచమం ।
పాయూపస్థం కరౌ పాదౌ వాక్ చైవ దశమీ మతా ॥ 7.23 ॥
శబ్దః స్పర్శశ్చ రూపం చ రసో గంధస్తథైవ చ ।
త్రయోవింశతిరేతాని తత్త్వాని ప్రాకృతాని ॥ 7.24 ॥
చతుర్వింశకమవ్యక్తం ప్రధానం గుణలక్షణం ।
అనాదిమధ్యనిధనం కారణం జగతః పరం ॥ 7.25 ॥
సత్త్వం రజస్తమశ్చేతి గుణత్రయముదాహృతం ।
సామ్యావస్థితిమేతేషామవ్యక్తం ప్రకృతిం విదుః ॥ 7.26 ॥
సత్త్వం జ్ఞానం తమోఽజ్ఞానం రజో మిశ్రముదాహృతం ।
గుణానాం బుద్ధివైషమ్యాద్ వైషమ్యం కవయో విదుః ॥ 7.27 ॥
ధర్మాధర్మావితి ప్రోక్తౌ పాశౌ ద్వౌ కర్మసంజ్ఞితౌ ।
మయ్యర్పితాని కర్మాణి నబంధాయ విముక్తయే ॥ 7.28 ॥
అవిద్యామస్మితాం రాగం ద్వేషం చాభినివేశకం ।
క్లేశాఖ్యాంస్తాన్ స్వయం ప్రాహ పాశానాత్మనిబంధనాన్ ॥ 7.29 ॥
ఏతేషామేవ పాశానాం మాయా కారణముచ్యతే ।
మూలప్రకృతిరవ్యక్తా సా శక్తిర్మయి తిష్ఠతి ॥ 7.30 ॥
స ఏవ మూలప్రకృతిః ప్రధానం పురుషోఽపి చ ।
వికారా మహదాదీని దేవదేవః సనాతనః ॥ 7.31 ॥
స ఏవ బంధః స చ బంధకర్త్తాస ఏవ పాశః పశుభృత్స ఏవ ।
స వేద సర్వం న చ తస్య వేత్తాతమాహురాద్యం పురుషం పురాణం ॥ 7.32 ॥
ఇతి శ్రీకూర్మపురాణే షట్సాహస్త్ర్యాం సంహితాయాముపరివిభాగే
(ఈశ్వరగీతాసు) సప్తమోఽధ్యాయః ॥ 7 ॥
అష్టమోఽధ్యాయః
ఈశ్వర ఉవాచ ।
అన్యద్ గుహ్యతమం జ్ఞానం వక్ష్యే బ్రాహ్మణపుంగవాః ।
యేనాసౌ తరతే జంతుర్ఘోరం సంసారసాగరం ॥ 8.1 ॥
అహం బ్రహ్మమయః శాంతః శాశ్వతో నిర్మలోఽవ్యయః ।
ఏకాకీ భగవానుక్తః కేవలః పరమేశ్వరః ॥ 8.2 ॥
మమ యోనిర్మహద్ బ్రహ్మ తత్ర గర్భం దధామ్యహం ।
మూల మాయాభిధానం తం తతో జాతమిదం జగత్ ॥ 8.3 ॥
ప్రధానం పురుషో హ్యత్మా మహాన్ భూతాదిరేవ చ ।
తన్మాత్రాణి మహాభూతానీంద్రియాణి చ జజ్ఞిరే ॥ 8.4 ॥
తతోఽణ్డమభవద్ధైమం సూర్యకోటిసమప్రభం ।
తస్మిన్ జజ్ఞే మహాబ్రహ్మా మచ్ఛక్త్యా చోపబృంహితః ॥ 8.5 ॥
యే చాన్యే బహవో జీవా మన్మయాః సర్వ ఏవ తే ।
న మాం పశ్యంతి పితరం మాయయా మమ మోహితాః ॥ 8.6 ॥
యాసు యోనిషు సర్వాసు సంభవంతి హి మూర్త్తయః ।
తాసాం మాయా పరా యోనిర్మామేవ పితరం విదుః ॥ 8.7 ॥
యో మామేవం విజానాతి బీజినం పితరం ప్రభుం ।
స ధీరః సర్వలోకేషు న మోహమధిగచ్ఛతి ॥ 8.8 ॥
ఈశానః సర్వవిద్యానాం భూతానాం పరమేశ్వరః ।
ఓంకారమూర్తిర్భగవానహం బ్రహ్మా ప్రజాపతిః ॥ 8.9 ॥
సమం సర్వేషు భూతేషు తిష్ఠంతం పరమేశ్వరం ।
వినశ్యత్స్వవినశ్యంతం యః పశ్యతి స పశ్యతి ॥ 8.10 ॥
సమం పశ్యన్ హి సర్వత్ర సమవస్థితమీశ్వరం ।
న హినస్త్యాత్మనాత్మానం తతో యాతి పరాంగతిం ॥ 8.11 ॥
విదిత్వా సప్త సూక్ష్మాణి షడంగం చ మహేశ్వరం ।
ప్రధానవినియోగజ్ఞః పరం బ్రహ్మాధిగచ్ఛతి ॥ 8.12 ॥
సర్వజ్ఞతా తృప్తిరనాదిబోధః స్వతందతా నిత్యమలుప్తశక్తిః ।
అనంతశక్తిశ్చ విభోర్విదిత్వా షడాహురంగాని మహేశ్వరస్య ॥ 8.13 ॥
తన్మాత్రాణి మన ఆత్మా చ తాని సూక్ష్మాణ్యాహుః సప్తతత్త్వాత్మకాని ।
యా సా హేతుః ప్రకృతిః సా ప్రధానంబంధః ప్రోక్తో వినియోగోఽపి తేన ॥ 8.14 ॥
యా సా శక్తిః ప్రకృతౌ లీనరూపావేదేషూక్తా కారణం బ్రహ్మయోనిః ।
తస్యా ఏకః పరమేష్ఠీ పురస్తా-న్మహేశ్వరః పురుషః సత్యరూపః ॥ 8.15 ॥
బ్రహామా యోగీ పరమాత్మా మహీయాన్ వ్యోమవ్యాపీ వేదవేద్యః పురాణః ।
ఏకో రుద్రో మృత్యుమవ్యక్తమేకంబీజం విశ్వం దేవ ఏకః స ఏవ ॥ 8.16 ॥
తమేవైకం ప్రాహురన్యేఽప్యనేకం త్వేకాత్మానం కేచిదన్యంతమాహుః ।
అణోరణీయాన్ మహతో మహీయాన్ మహాదేవః ప్రోచ్యతే వేదవిద్భిః ॥ 8.17 ॥
ఏవం హి యో వేద గుహాశయం పరం ప్రభుం పురాణం పురుషం విశ్వరూపం ।
హిరణ్మయం బుద్ధిమతాం పరాం గతింసబుద్ధిమాన్ బుద్ధిమతీత్య తిష్ఠతి ॥ 8.18 ॥
ఇతి శ్రీకూర్మపారాణే షట్సాహస్త్ర్యాం సంహితాయాముపరివిభాగే
(ఈశ్వరగీతాసు) అష్టమోఽధ్యాయః ॥ 8 ॥
నవమోఽధ్యాయః
ఋషయ ఊచుః ।
నిష్కలో నిర్మలో నిత్యో నిష్క్రియః పరమేశ్వరః ।
తన్నో వద మహాదేవ విశ్వరూపః కథం భవాన్ ॥ 9.1 ॥
ఈశ్వర ఉవాచ ।
నాహం విశ్వో న విశ్వం చ మామృతే విద్యతే ద్విజాః ।
మాయానిమిత్తమత్రాస్తి సా చాత్మని మయా శ్రితా ॥ 9.2 ॥
అనాదినిధనా శక్తిర్మాయాఽవ్యక్తసమాశ్రయా ।
తన్నిమిత్తః ప్రపంచోఽయమవ్యక్తాదభవత్ ఖలు ॥ 9.3 ॥
అవ్యక్తం కారణం ప్రాహురానందం జ్యోతిరక్షరం ।
అహమేవ పరం బ్రహ్మ మత్తో హ్యన్యన్న విద్యతే ॥ 9.4 ॥
తస్మాన్మే విశ్వరూపత్వం నిశ్చితం బ్రహ్మవాదిభిః ।
ఏకత్వే చ పృథక్త్వం చ ప్రోక్తమేతన్నిదర్శనం ॥ 9.5 ॥
అహం తత్ పరమం బ్రహ్మ పరమాత్మా సనాతనః ।
అకారణం ద్విజాః ప్రోక్తో న దోషో హ్యాత్మనస్తథా ॥ 9.6 ॥
అనంతా శక్తయోఽవ్యక్తా మాయయా సంస్థితా ధ్రువాః ।
తస్మిన్ దివి స్థితం నిత్యమవ్యక్తం భాతి కేవలం ॥ 9.7 ॥
యాభిస్తల్లక్ష్యతే భిన్నం బ్రగ్మావ్యక్తం సనాతనం ।
ఏకయా మమ సాయుజ్యమనాదినిధనం ధ్రువం ॥ 9.8 ॥
పుంసోఽన్యాభూద్యథా భూతిరన్యయా న తిరోహితం ।
అనాదిమధ్యం తిష్ఠంతం చేష్టతేఽవిద్యయా కిల ॥ 9.9 ॥
తదేతత్ పరమం వ్యక్తం ప్రభామండలమండితం ।
తదక్షరం పరం జ్యోతిస్తద్ విష్ణోః పరమం పదం ॥ 9.10 ॥
తత్ర సర్వమిదం ప్రోతమోతం చైవాఖిలం జగత్ ।
తదేవ చ జగత్ కృత్స్నం తద్ విజ్ఞాయ విముచ్యతే ॥ 9.11 ॥
యతో వాచో నివర్త్తంతే అప్రాప్య మనసా సహ ।
ఆనందం బ్రహ్మణో విద్వాన్ విభేతి న కుతశ్చన ॥ 9.12 ॥
వేదాహమేతం పురుషం మహాంత-
మాదిత్యవర్ణం తమసః పరస్తాత్ ।
తద్ విజ్ఞాయ పరిముచ్యేత విద్వాన్
నిత్యానందీ భవతి బ్రహ్మభూతః ॥ 9.13 ॥
యస్మాత్ పరం నాపరమస్తి కించిత్
యజ్జ్యోతిషాం జ్యోతిరేకం దివిస్థం ।
తదేవాత్మానం మన్యమానోఽథ విద్వా-
నాత్మనందీ భవతి బ్రహ్మభూతః ॥ 9.14 ॥
తదప్యయం కలిలం గూఢదేహం
బ్రహ్మానందమమృతం విశ్వధామా ।
వదంత్యేవం బ్రాహ్మణా బ్రహ్మనిష్ఠా
యత్ర గత్వా న నివర్త్తేత భూయః ॥ 9.15 ॥
హిరణ్మయే పరమాకాశతత్త్వే
యదర్చిషి ప్రవిభాతీవ తేజః ।
తద్విజ్ఞానే పరిపశ్యంతి ధీరా
విభ్రాజమానం విమలం వ్యోమ ధామ ॥ 9.16 ॥
తతః పరం పరిపశ్యంతి ధీరా
ఆత్మన్యాత్మానమనుభూయ సాక్షాత్ ।
స్వయంప్రభుః పరమేష్ఠీ మహీయాన్
బ్రహ్మానందీ భగవానీశ ఏషః ॥ 9.17 ॥
ఏకో దేవః సర్వభూతేషు గూఢః
సర్వవ్యాపీ సర్వభూతాంతరాత్మా ।
తమేవైకం యేఽనుపశ్యంతి ధీరా-
స్తేషాం శాంతిః శాశ్వతీనేతరేషాం ॥ 9.18 ॥
సర్వాయనశిరోగ్రీవః సర్వభూతగుహాశయః ।
సర్వవ్యాపీ చ భగవాన్ న తస్మాదన్యదిష్యతే ॥ 9.19 ॥
ఇత్యేతదైశ్వరం జ్ఞానముక్తం వో మునిపుంగవాః ।
గోపనీయం విశేషేణ యోగినామపి దుర్లభం ॥ 9.20 ॥
ఇతి శ్రీకూర్మపారాణే షట్సాహస్త్ర్యాం సంహితాయాముపరివిభాగే
(ఈశ్వరగీతాసు) నవమోఽధ్యాయః ॥ 9 ॥
దశమోఽధ్యాయః
ఈశ్వర ఉవాచ ।
అలింగమేకమవ్యక్తం లింగం బ్రహ్మేతి నిశ్చితం ।
స్వయంజ్యోతిః పరం తత్త్వం పరే వ్యోమ్ని వ్యవస్థితం ॥ 10.1 ॥
అవ్యక్తం కారణం యత్తదక్షరం పరమం పదం ।
నిర్గుణం శుద్ధవిజ్ఞానం తద్ వై పశ్యంతి సూరయః ॥ 10.2 ॥
తన్నిష్ఠాః శాంతసంకల్పా నిత్యం తద్భావభావితాః ।
పశ్యంతి తత్ పరం బ్రహ్మ యత్తల్లింగమితి శ్రుతిః ॥ 10.3 ॥
అన్యథా నహి మాం ద్రష్టుం శక్యం వై మునిపుంగవాః ।
నహి తద్ విద్యతే జ్ఞానం యతస్తజ్జ్ఞాయతే పరం ॥ 10.4 ॥
ఏతత్తత్పరమం జ్ఞానం కేవలం కవయో విదుః ।
అజ్ఞానమితరత్ సర్వం యస్మాన్మాయామయం జగత్ ॥ 10.5 ॥
యజ్జ్ఞానం నిర్మలం శుద్ధం నిర్వికల్పం యదవ్యయం ।
మమాత్మాఽసౌ తదేవేమితి ప్రాహుర్విపశ్చితః ॥ 10.6 ॥
యేఽప్యనేకం ప్రపశ్యంతి తేఽపి పశ్యంతి తత్పరం ।
ఆశ్రితాః పరమాం నిష్ఠాం బుద్ధ్వైకం తత్త్వమవ్యయం ॥ 10.7 ॥
యే పునః పరమం తత్త్వమేకం వానేకమీశ్వరం ।
భక్త్యా మాం సంప్రపశ్యంతి విజ్ఞేయాస్తే తదాత్మకాః ॥ 10.8 ॥
సాక్షాదేవ ప్రపశ్యంతి స్వాత్మానం పరమేశ్వరం ।
నిత్యానందం నిర్వికల్పం సత్యరూపమితి స్థితిః ॥ 10.9 ॥
భజంతే పరమానందం సర్వగం జగదాత్మకం ।
స్వాత్మన్యవస్థితాః శాంతాః పరఽవ్యక్తే పరస్య తు ॥ 10.10 ॥
ఏషా విముక్తిః పరమా మమ సాయుజ్యముత్తమం ।
నిర్వాణం బ్రహ్మణా చైక్యం కైవల్యం కవయో విదుః ॥ 10.11 ॥
తస్మాదనాదిమధ్యాంతం వస్త్వేకం పరమం శివం ।
స ఈశ్వరో మహాదేవస్తం విజ్ఞాయ ప్రముచ్యతే ॥ 10.12 ॥
న తత్ర సూర్యః ప్రవిభాతీహ చంద్రో
నక్షత్రాణాం గణో నోత విద్యుత్ ।
తద్భాసితం హ్యఖిలం భాతి విశ్వం
అతీవభాసమమలం తద్విభాతి ॥ 10.13 ॥
విశ్వోదితం నిష్కలం నిర్వికల్పం
శుద్ధం బృహంతం పరమం యద్విభాతి ।
అత్రాంతరే బ్రహ్మవిదోఽథ నిత్యం
పశ్యంతి తత్త్వమచలం యత్ స ఈశః ॥ 10.14 ॥
నిత్యానందమమృతం సత్యరూపం
శుద్ధం వదంతి పురుషం సర్వవేదాః ।
తమోమితి ప్రణవేనేశితారం
ధాయాయంతి వేదార్థవినిశ్చితార్థాః ॥ 10.15 ॥
న భూమిరాపో న మనో న వహ్నిః
ప్రాణోఽనిలో గగనం నోత బుద్ధిః ।
న చేతనోఽన్యత్ పరమాకాశమధ్యే
విభాతి దేవః శివ ఏవ కేవలః ॥ 10.16 ॥
ఇత్యేతదుక్తం పరమం రహస్యం
జ్ఞానామృతం సర్వవేదేషు గూఢం ।
జానాతి యోగీ విజనేఽథ దేశే
యుంజీత యోగం ప్రయతో హ్యజస్త్రం ॥ 10.17 ॥
ఇతీ శ్రీకూర్మపురాణే షట్సాహస్త్ర్యాం సంహితాయాముపరివిభాగే
(ఈశ్వరగీతాసు) దశమోఽధ్యాయః ॥ 10 ॥
ఏకాదశోఽధ్యాయః
ఈశ్వర ఉవాచ ।
అతః పరం ప్రవక్ష్యామి యోగం పరమదుర్లభం ।
యేనాత్మానం ప్రపశ్యంతి భానుమంతమివేశ్వరం ॥ 11.1 ॥
యోగాగ్నిర్దహతి క్షిప్రమశేషం పాపపంజరం ।
ప్రసన్నం జాయతే జ్ఞానం సాక్షాన్నిర్వాణసిద్ధిదం ॥ 11.2 ॥
యోగాత్సంజాయతే జ్ఞానం జ్ఞానాద్ యోగః ప్రవర్త్తతే ।
యోగజ్ఞానాభియుక్తస్య ప్రసీదతి మహేశ్వరః ॥ 11.3 ॥
ఏకకాలం ద్వికాలం వా త్రికాలం నిత్యమేవ వా ।
యే యుంజంతి మహాయోగం తే విజ్ఞేయా మహేశ్వరాః ॥ 11.4 ॥
యోగస్తు ద్వివిధో జ్ఞేయో హ్యభావః ప్రథమో మతః ।
అపరస్తు మహాయోగః సర్వయోగోత్తమోత్తమః ॥ 11.5 ॥
శూన్యం సర్వనిరాభాసం స్వరూపం యత్ర చింత్యతే ।
అభావయోగః స ప్రోక్తో యేనాత్మానం ప్రపశ్యతి ॥ 11.6 ॥
యత్ర పశ్యతి చాత్మానం నిత్యానందం నిరంజనం ।
మయైక్యం స మహాయోగో భాషితః పరమేశ్వరః ॥ 11.7 ॥
యే చాన్యే యోగినాం యోగాః శ్రూయంతే గ్రంథవిస్తరే ।
సర్వే తే బ్రహ్మయోగస్య కలాం నార్హంతి షోడశీం ॥ 11.8 ॥
యత్ర సాక్షాత్ ప్రపశ్యంతి విముక్తా విశ్వమీశ్వరం ।
సర్వేషామేవ యోగానాం స యోగః పరమో మతః ॥ 11.9 ॥
సహస్రశోఽథ శతశో యే చేశ్వరబహిష్కృతాః ।
న తే పశ్యంతి మామేకం యోగినో యతమానసాః ॥ 11.10 ॥
ప్రాణాయామస్తథా ధ్యానం ప్రత్యాహారోఽథ ధారణా ।
సమాధిశ్చ మునిశ్రేష్ఠా యమో నియమ ఆసనం ॥ 11.11 ॥
మయ్యేకచిత్తతాయోగో వృత్త్యంతరనిరోధతః ।
తత్సాధనాని చాన్యాని యుష్మాకం కథితాని తు ॥ 11.12 ॥
అహింసా సత్యమస్తేయం బ్రహ్మచర్యాపరిగ్రహౌ ।
యమాః సంక్షేపతః ప్రోక్తాశ్చిత్తశుద్ధిప్రదా నృణాం ॥ 11.13 ॥
కర్మణా మనసా వాచా సర్వభూతేషు సర్వదా ।
అక్లేశజననం ప్రోక్తా త్వహింసా పరమర్షిభిః ॥ 11.14 ॥
అహింసాయాః పరో ధర్మో నాస్త్యహింసా పరం సుఖం ।
విధినా యా భవేద్ధింసా త్వహింసైవ ప్రకీర్త్తితా ॥ 11.15 ॥
సత్యేన సర్వమాప్నోతి సత్యే సర్వం ప్రతిష్ఠితం ।
యథార్థకథనాచారః సత్యం ప్రోక్తం ద్విజాతిభిః ॥ 11.16 ॥
పరద్రవ్యాపహరణం చౌర్యాదఽథ బలేన వా ।
స్తేయం తస్యానాచరణాదస్తేయం ధర్మసాధనం ॥ 11.17 ॥
కర్మణా మనసా వాచా సర్వావస్థాసు సర్వదా ।
సర్వత్ర మైథునత్యాగం బ్రహ్మచర్యం ప్రచక్షతే ॥ 11.18 ॥
ద్రవ్యాణామప్యనాదానమాపద్యపి తథేచ్ఛయా ।
అపరిగ్రహం ఇత్యాహుస్తం ప్రయత్నేన పాలయేత్ ॥ 11.19 ॥
తపః స్వాధ్యాయసంతోషౌ శౌచమీశ్వరపూజనం ।
సమాసాన్నియమాః ప్రోక్తా యోగసిద్ధిప్రదాయినః ॥ 11.20 ॥
ఉపవాసపరాకాదికృచ్ఛ్రచాంద్రాయణాదిభిః ।
శరీరశోషణం ప్రాహుస్తాపసాస్తప ఉత్తమం ॥ 11.21 ॥
వేదాంతశతరుద్రీయప్రణవాదిజపం బుధాః ।
సత్త్వసిద్ధికరం పుంసాం స్వాధ్యాయం పరిచక్షతే ॥ 11.22 ॥
స్వాధ్యాయస్య త్రయో భేదా వాచికోపాంశుమానసాః ।
ఉత్తరోత్తరవైశిష్ట్యం ప్రాహుర్వేదార్థవేదినః ॥ 11.23 ॥
యః శబ్దబోధజననః పరేషాం శృణ్వతాం స్ఫుటం ।
స్వాధ్యాయో వాచికః ప్రోక్త ఉపాంశోరథ లక్షణం ॥ 11.24 ॥
ఓష్ఠయోః స్పందమాత్రేణ పరస్యాశబ్దబోధకం ।
ఉపాంశురేష నిర్దిష్టః సాహస్రవాచికోజపః ॥ 11.25 ॥
యత్పదాక్షరసంగత్యా పరిస్పందనవర్జితం ।
చింతనం సర్వశబ్దానాం మానసం తం జపం విదుః ॥ 11.26 ॥
యదృచ్ఛాలాభతో నిత్యమలం పుంసో భవేదితి ।
ప్రాశస్త్యమృషయః ప్రాహుః సంతోషం సుఖలక్షణం ॥ 11.27 ॥
బాహ్యమాభ్యంతరం శౌచం ద్విధా ప్రోక్తం ద్విజోత్తమాః ।
మృజ్జలాభ్యాం స్మృతం బాహ్యం మనః శుద్ధిరథాంతరం ॥ 11.28 ॥
స్తుతిస్మరణపూజాభిర్వాఙ్మనః కాయకర్మభిః ।
సునిశ్చలా శివే భక్తిరేతదీశ్వరపూజనం ॥ 11.29 ॥
యమాశ్చ నియమాః ప్రోక్తాః ప్రాణాయామం నిబోధత ।
ప్రాణః స్వదేహజో వాయురాయామస్తన్నిరోధనం ॥ 11.30 ॥
ఉత్తమాధమమధ్యత్వాత్ త్రిధాఽయం ప్రతిపాదితః ।
య ఏవ ద్వివిధః ప్రోక్తః సగర్భోఽగర్భ ఏవ చ ॥ 11.31 ॥
మాత్రాద్వాదశకో మందశ్చతుర్విశతిమాత్రకః ।
మధ్యమః ప్రాణసంరోధః షట్త్రింశాన్మాత్రికోత్తమః ॥ 11.32 ॥
యః స్వేదకంపనోచ్ఛ్వాసజనకస్తు యథాక్రమం ।
మందమధ్యమముఖ్యానామానందాదుత్తమోత్తమః ॥ 11.33 ॥
సగర్భమాహుః సజపమగర్భం విజపం బుధాః ।
ఏతద్ వై యోగినాముక్తం ప్రాణాయామస్య లక్షణం ॥ 11.34 ॥
సవ్యాహృతిం సప్రణవాం గాయత్రీం శిరసా సహ ।
త్రిర్జపేదాయతప్రాణః ప్రాణాయామః స ఉచ్యతే ॥ 11.35 ॥
రేచకః పూరకశ్చైవ ప్రాణాయామోఽథ కుంభకః ।
ప్రోచ్యతే సర్వశాస్త్రేషు యోగిభిర్యతమానసైః ॥ 11.36 ॥
రేచకో బాహ్యనిశ్వాసః పూరకస్తన్నిరోధనః ।
సామ్యేన సంస్థితిర్యా సా కుంభకః పరిగీయతే ॥ 11.37 ॥
ఇంద్రియాణాం విచరతాం విషయేషు స్వబావతః ।
నిగ్రహః ప్రోచ్యతే సద్భిః ప్రత్యాహారస్తు సత్తమాః ॥ 11.38 ॥
హృత్పుండరీకే నాభ్యాం వా మూర్ధ్ని పర్వసుస్తకే ।
ఏవమాదిషు దేశేషు ధారణా చిత్తబంధనం ॥ 11.39 ॥
దేశావస్థితిమాలంబ్య బుద్ధేర్యా వృత్తిసంతతిః ।
వృత్త్యంతరైరసృష్టా యా తద్ధ్యానం సూరయో విదుః ॥ 11.40 ॥
ఏకాకారః సమాధిః స్యాద్ దేశాలంబనవర్జితః ।
ప్రత్యయో హ్యర్థమాత్రేణ యోగసాధనముత్తమం ॥ 11.41 ॥
ధారణా ద్వాదశాయామా ధ్యానం ద్వాదశధారణాః ।
ధ్యానం ద్వాదశకం యావత్ సమాధిరభిధీయతే ॥ 11.42 ॥
ఆసనం స్వస్తికం ప్రోక్తం పద్మమర్ద్ధాసనం తథా ।
సాధనానాం చ సర్వేషామేతత్సాధనముత్తమం ॥ 11.43 ॥
ఊర్వోరుపరి విప్రేంద్రాః కృత్వా పాదతలే ఉభే ।
సమాసీనాత్మనః పద్మమేతదాసనముత్తమం ॥ 11.44 ॥
ఏకం పాదమథైకస్మిన్ విష్టభ్యోరసి సత్తమాః ।
ఆసీనార్ద్ధాసనమిదం యోగసాధనముత్తమం ॥ 11.45 ॥
ఉభే కృత్వా పాదతలే జానూర్వోరంతరేణ హి ।
సమాసీతాత్మనః ప్రోక్తమాసనం స్వస్తికం పరం ॥ 11.46 ॥
అదేశకాలే యోగస్య దర్శనం హి న విద్యతే ।
అగ్న్యభ్యాసే జలే వాఽపి శుష్కపర్ణచయే తథా ॥ 11.47 ॥
జంతువ్యాప్తే శ్మశానే చ జీర్ణగోష్ఠే చతుష్పథే ।
సశబ్దే సభయే వాఽపి చైత్యవల్మీకసంచయే ॥ 11.48 ॥
అశుభే దుర్జనాక్రాంతే మశకాదిసమన్వితే ।
నాచరేద్ దేహబాధే వా దౌర్మనస్యాదిసంభవే ॥ 11.49 ॥
సుగుప్తే సుశుభే దేశే గుహాయాం పర్వతస్య తు ।
నద్యాస్తీరే పుణ్యదేశే దేవతాయతనే తథా ॥ 11.50 ॥
గృహే వా సుశుభే రమ్యే విజనే జంతువర్జితే ।
యుంజీత యోగీ సతతమాత్మానం మత్పరాయణః ॥ 11.51 ॥
నమస్కృత్యాథ యోగీంద్రాన్ సశిష్యాంశ్చ వినాయకం ।
గురుం చైవాథ మాం యోగీ యుంజీత సుసమాహితః ॥ 11.52 ॥
ఆసనం స్వస్తికం బద్ధ్వా పద్మమర్ద్ధమథాపి వా ।
నాసికాగ్రే సమాం దృష్టిమీషదున్మీలితేక్షణః ॥ 11.53 ॥
కృత్వాఽథ నిర్భయః శాంతస్త్యక్త్వా మాయామయం జగత్ ।
స్వాత్మన్యవస్థితం దేవం చింతయేత్ పరమేశ్వరం ॥ 11.54 ॥
శిఖాగ్రే ద్వాదశాంగుల్యే కల్పయిత్వాఽథ పంకజం ।
ధర్మకందసముద్భూతం జ్ఞాననాలం సుశోభనం ॥ 11.55 ॥
ఐశ్వర్యాష్టదలం శ్వేతం పరం వైరాగ్యకర్ణికం ।
చింతయేత్ పరమం కోశం కర్ణికాయాం హిరణ్మయం ॥ 11.56 ॥
సర్వశక్తిమయం సాక్షాద్ యం ప్రాహుర్దివ్యమవ్యయం ।
ఓంకారవాచ్యమవ్యక్తం రశ్మిజాలసమాకులం ॥ 11.57 ॥
చింతయేత్ తత్ర విమలం పరం జ్యోతిర్యదక్షరం ।
తస్మిన్ జ్యోతిషి విన్యస్యస్వాత్మానం తదభేదతః ॥ 11.58 ॥
ధ్యాయీతాకాశమధ్యస్థమీశం పరమకారణం ।
తదాత్మా సర్వగో భూత్వా న కించిదపి చింతయేత్ ॥ 11.59 ॥
ఏతద్ గుహ్యతమం ధ్యానం ధ్యానాంతరమథోచ్యతే ।
చింతయిత్వా తు పూర్వోక్తం హృదయే పద్మముత్తమం ॥ 11.60 ॥
ఆత్మానమథ కర్త్తారం తత్రానలసమత్విషం ।
మధ్యే వహ్నిశిఖాకారం పురుషం పంచవింశకం ॥ 11.61 ॥
చింతయేత్ పరమాత్మానం తన్మధ్యే గగనం పరం ।
ఓంకరబోధితం తత్త్వం శాశ్వతం శివమచ్యుతం ॥ 11.62 ॥
అవ్యక్తం ప్రకృతౌ లీనం పరం జ్యోతిరనుత్తమం ।
తదంతః పరమం తత్త్వమాత్మాధారం నిరంజనం ॥ 11.63 ॥
ధ్యాయీత తన్మయో నిత్యమేకరూపం మహేశ్వరం ।
విశోధ్య సర్వతత్త్వాని ప్రణవేనాథవా పునః ॥ 11.64 ॥
సంస్థాప్య మయి చాత్మానం నిర్మలే పరమే పదే ।
ప్లావయిత్వాత్మనో దేహం తేనైవ జ్ఞానవారిణా ॥ 11.65 ॥
మదాత్మా మన్మనా భస్మ గృహీత్వా త్వగ్నిహోత్రజం ।
తేనోద్ధృత్య తు సర్వాంగమగ్నిరిత్యాదిమంత్రతః ॥ 11.66 ॥
చింతయేత్ స్వాత్మనీశానం పరం జ్యోతిః స్వరూపిణం ।
ఏష పాశుపతో యోగః పశుపాశవిముక్తయే ॥ 11.67 ॥
సర్వవేదాంతసారోఽయమత్యాశ్రమమితి శ్రుతిః ।
ఏతత్ పరతరం గుహ్యం మత్సాయుజ్య ప్రదాయకం ॥ 11.68 ॥
ద్విజాతీనాం తు కథితం భక్తానాం బ్రహ్మచారిణాం ।
బ్రహ్మచర్యమహింసా చ క్షమా శౌచం తపో దమః ॥ 11.69 ॥
సంతోషః సత్యమాస్తిక్యం వ్రతాంగాని విశేషతః ।
ఏకేనాప్యథ హీనేన వ్రతమస్య తు లుప్యతే ॥ 11.70 ॥
తస్మాదాత్ముగుణోపేతో మద్వ్రతం వోఢుమర్హతి ।
వీతరాగభయక్రోధా మన్మయా మాముపాశ్రితాః ॥ 11.71 ॥
బహవోఽనేన యోగేన పూతా మద్భావమాగతాః ।
యే యథా మాం ప్రపద్యంతే తాంస్తథైవ భజామ్యహం ॥ 11.72 ॥
జ్ఞానయోగేన మాం తస్మాద్ యజేత పరమేశ్వరం ।
అథవా భక్తియోగేన వైరాగ్యేణ పరేణ తు ॥ 11.73 ॥
చేతసా బోధయుక్తేన పూజయేన్మాం సదా శుచిః ।
సర్వకర్మాణి సంన్యస్య భిక్షాశీ నిష్పరిగ్రహః ॥ 11.74 ॥
ప్రాప్నోతి మమ సాయుజ్యం గుహ్యమేతన్మయోదితం ।
అద్వేష్టా సర్వభూతానాం మైత్రః కరుణ ఏవ చ ॥ 11.75 ॥
నిర్మమో నిరహంకారో యో మద్భక్తః స మే ప్రియః ।
సంతుష్టః సతతం యోగీ యతాత్మా దృఢనిశ్చయః ॥ 11.76 ॥
మయ్యర్పితమనో బుద్ధిర్యో మద్భక్తః స మే ప్రియః ।
యస్మాన్నోద్విజతే లోకో లోకాన్నోద్విజతే చ యః ॥ 11.77 ॥
హర్షామర్షభయోద్వేగైర్ముక్తో యః స హి మే ప్రియః ।
అనపేక్షః శుచిర్దక్ష ఉదాసీనో గతవ్యథః ॥ 11.78 ॥
సర్వారంభపరిత్యాగీ భక్తిమాన్ యః స మే ప్రియః ।
తుల్యనిందాస్తుతిర్మౌనీ సంతుష్టో యేన కేనచిత్ ॥ 11.79 ॥
అనికేతః స్థిరమతిర్మద్భక్తో మాముపైష్యతి ।
సర్వకర్మాణ్యపి సదా కుర్వాణో మత్పరాయణః ॥ 11.80 ॥
మత్ప్రసాదాదవాప్నోతి శాశ్వతం పరమం పదం ।
చేతసా సర్వకర్మాణి మయి సంన్యస్య మత్పరః ॥ 11.81 ॥
నిరాశీర్నిర్మమో భూత్వా మామేకం శరణం వ్రజేత్ ।
త్యక్త్వా కర్మఫలాసంగం నిత్యతృప్తో నిరాశ్రయః ॥ 11.82 ॥
కర్మణ్యపిప్రవృత్తోఽపి నైవ తేన నిబధ్యతే ।
నిరాశీర్యతచిత్తాత్మా త్యక్తసర్వపరిగ్రహః ॥ 11.83 ॥
శారీరం కేవలం కర్మ కుర్వన్నాప్నోతి తత్పదం ।
యదృచ్ఛాలాభతుష్టస్య ద్వంద్వాతీతస్య చైవ హి ॥ 11.84 ॥
కుర్వతో మత్ప్రసాదార్థం కర్మ సంసారనాశనం ।
మన్మనా మన్నమస్కారో మద్యాజీ మత్పరాయణః ॥ 11.85 ॥
మాముపాస్తే యోగీశం జ్ఞాత్వా మాం పరమేశ్వరం ।
మద్బుద్ధయో మాం సతతం బోధయంతః పరస్పరం ॥ 11.86 ॥
కథయంతశ్చ మాం నిత్యం మమ సాయుజ్యమాప్నుయుః ।
ఏవం నిత్యాభియుక్తానాం మాయేయం కర్మసాన్వగం ॥ 11.87 ॥
నాశయామి తమః కృత్స్నం జ్ఞానదీపేన భాస్వతా ।
మద్బుద్ధయో మాం సతతం పూజయంతీహ యే జనాః ॥ 11.88 ॥
తేషాం నిత్యాభియుక్తానాం యోగక్షేమం వహామ్యహం ।
యేఽన్యే చ కామభోగార్థం యజంతే హ్యన్యదేవతాః ॥ 11.89 ॥
తేషాం తదంతం విజ్ఞేయం దేవతానుగతం ఫలం ।
యే చాన్యదేవతాభక్తాః పూజయంతీహ దేవతాః ॥ 11.90 ॥
మద్భావనాసమాయుక్తా ముచ్యంతే తేఽపి మానవాః ।
తస్మాద్వినశ్వరానన్యాంస్త్యక్త్వా దేవానశేషతః ॥ 11.91 ॥
మామేవ సంశ్రయేదీశం స యాతి పరమం పదం ।
త్యక్త్వా పుత్రాదిషు స్నేహం నిః శోకో నిష్పరిగ్రహః ॥ 11.92 ॥
యజేచ్చామరణాల్లింగం విరక్తః పరమేశ్వరం ।
యేఽర్చయంతి సదా లింగం త్యక్త్వా భోగానశేషతః ॥ 11.93 ॥
ఏకేన జన్మనా తేషాం దదామి పరమైశ్వరం ।
పరాత్మనః సదా లింగం కేవలం సన్నిరంజనం ॥ 11.94 ॥
జ్ఞానాత్మకం సర్వగతం యోగినాం హృది సంస్థితం ।
యే చాన్యే నియతా భక్తా భావయిత్వా విధానతః ॥ 11.95 ॥
యత్ర క్వచన తల్లింగమర్చయంతి మహేశ్వరం ।
జలే వా వహ్నిమధ్యే వా వ్యోమ్ని సూర్యేఽథవాఽన్యతః ॥ 11.96 ॥
రత్నాదౌ భావయిత్వేశమర్చయేల్లింగమైశ్వరం ।
సర్వం లింగమయం హ్యేతత్ సర్వం లింగే ప్రతిష్ఠితం ॥ 11.97 ॥
తస్మాల్లింగేఽర్చయేదీశం యత్ర క్వచన శాశ్వతం ।
అగ్నౌ క్రియావతామప్సు వ్యోమ్ని సూర్యే మనీషిణాం ॥ 11.98 ॥
కాష్ఠాదిష్వేవ మూర్ఖాణాం హృది లింగంతుయోగినాం ।
యద్యనుత్పన్నివిజ్ఞానో విరక్తః ప్రీతిసంయుతః ॥ 11.99 ॥
యావజ్జీవం జపేద్ యుక్తః ప్రణవం బ్రహ్మణో వపుః ।
అథవా శతరుద్రీయం జపేదామరణాద్ ద్విజః ॥ 11.100 ॥
ఏకాకీ యతచిత్తాత్మా స యాతి పరమం పదం ।
వసేచ్చామరణాద్ విప్రో వారాణస్యాం సమాహితః ॥ 11.101 ॥
సోఽపీశ్వరప్రసాదేన యాతి తత్ పరమం పదం ।
తత్రోత్క్రమణకాలే హి సర్వేషామేవ దేహినాం ॥ 11.102 ॥
దదాతి తత్ పరం జ్ఞానం యేన ముచ్యతే బంధనాత్ ।
వర్ణాశ్రమవిధిం కృత్స్నం కుర్వాణో మత్పరాయణః ॥ 11.103 ॥
తేనైవ జన్మనా జ్ఞానం లబ్ధ్వా యాతి శివం పదం ।
యేఽపి తత్ర వసంతీహ నీచా వా పాపయోనయః ॥ 11.104 ॥
సర్వే తరంతి సంసారమీశ్వరానుగ్రహాద్ ద్విజాః ।
కింతు విఘ్నా భవిష్యంతి పాపోపహతచేతసాం ॥ 11.105 ॥
ధర్మన్ సమాశ్రయేత్ తస్మాన్ముక్తయే నియతం ద్విజాః ।
ఏతద్ రహస్యం వేదానాం న దేయం యస్య కస్య చిత్ ॥ 11.106 ॥
ధార్మికాయైవ దాతవ్యం భక్తాయ బ్రహ్మచారిణే ।
వ్యాస ఉవాచ ।
ఇత్యేతదుక్త్వా భగవానాత్మయోగమనుత్తమం ॥ 11.107 ॥
వ్యాజహార సమాసీనం నారాయణమనామయం ।
మయైతద్ భాషితం జ్ఞానం హితార్థం బ్రహ్మవాదినాం ॥ 11.108 ॥
దాతవ్యం శాంతచిత్తేభ్యః శిష్యేభ్యో భవతా శివం ।
ఉక్త్వైవమర్థం యోగీంద్రానబ్రవీద్ భగవానజః ॥ 11.109 ॥
హితాయ సర్వభక్తానాం ద్విజాతీనాం ద్విజోత్తమాః ।
భవంతోఽపి హి మజ్జ్ఞానం శిష్యాణాం విధిపూర్వకం ॥ 11.110 ॥
ఉపదేక్ష్యంతి భక్తానాం సర్వేషాం వచనాన్మమ ।
అయం నారాయణో యోఽహమీశ్వరో నాత్ర సంశయః ॥ 11.111 ॥
నాంతరం యే ప్రపశ్యంతి తేషాం దేయమిదం పరం ।
మమైషా పరమా మూర్త్తిర్నారాయణసమాహ్వయా ॥ 11.112 ॥
సర్వభూతాత్మభూతస్థా శాంతా చాక్షరసంజ్ఞితా ।
యే త్వన్యథా ప్రపశ్యంతి లోకే భేదదృశో జనాః ॥ 11.113 ॥
తే ముక్తిం ప్రపశ్యంతి జాయంతే చ పునః పునః ।
యే త్వేనం విష్ణుమవ్యక్తం మాంచ దేవం మహేశ్వరం ॥ 11.114 ॥
ఏకీభావేన పశ్యంతి న తేషాం పునరుద్భవః ।
తస్మాదనాదినిధనం విష్ణుమాత్మానమవ్యయం ॥ 11.115 ॥
మామేవ సంప్రపశ్యధ్వం పూజయధ్వం తథైవ హి ।
యేఽన్యథా మాం ప్రపశ్యంతి మత్వేవం దేవతాంతరం ॥ 11.116 ॥
తే యాంతి నరకాన్ ఘోరాన్ నాహం తేషు వ్యవస్థితః ।
మూర్ఖం వా పండితం వాపి బ్రాహ్మణం వా మదాశ్రయం ॥ 11.117 ॥
మోచయామి శ్వపాకం వా న నారాయణనిందకం ।
తస్మాదేష మహాయోగీ మద్భక్తైః పురుషోత్తమః ॥ 11.118 ॥
అర్చనీయో నమస్కార్యో మత్ప్రీతిజననాయ హి ।
ఏవముక్త్వా సమాలింగ్య వాసుదేవం పినాకధృక్ ॥ 11.119 ॥
అంతర్హితోఽభవత్ తేషాం సర్వేషామేవ పశ్యతాం ।
నారాయణోఽపి భగవాంస్తాపసం వేషముత్తమం ॥ 11.120 ॥
జగ్రాహ యోగినః సర్వాంస్త్యక్త్వా వై పరమం వపుః ।
జ్ఞానం భవద్భిరమలం ప్రసాదాత్ పరమేష్ఠినః ॥ 11.121 ॥
సాక్షాద్దేవ మహేశస్య జ్ఞానం సంసారనాశనం ।
గచ్ఛధ్వం విజ్వరాః సర్వే విజ్ఞానం పరమేష్ఠినః ॥ 11.122 ॥
ప్రవర్త్తయధ్వం శిష్యేభ్యో ధార్మికేభ్యో మునీశ్వరాః ।
ఇదం భక్తాయ శాంతాయ ధార్మికాయాహితాగ్నయే ॥ 11.123 ॥
విజ్ఞానమైశ్వరం దేయం బ్రాహ్మణాయ విశేషతః ।
ఏవముక్త్వా స విశ్వాత్మా యోగినాం యోగవిత్తమః ॥ 11.124 ॥
నారాయణో మహాయోగీ జగామాదర్శనం స్వయం ।
తేఽపి దేవాదిదేవేశం నమస్కృత్య మహేశ్వరం ॥ 11.125 ॥
నారాయణం చ భూతాదిం స్వాని స్థానాని లేభిరే ।
సనత్కుమారో భగవాన్ సంవర్త్తాయ మహామునిః ॥ 11.126 ॥
దత్తవానైశ్వరం జ్ఞానం సోఽపి సత్యవ్రతాయ తు ।
సనందనోఽపి యోగీంద్రః పులహాయ మహర్షయే ॥ 11.127 ॥
ప్రదదౌ గౌతమాయాథ పులహోఽపి ప్రజాపతిః ।
అంగిరా వేదవిదుషే భరద్వాజాయ దత్తవాన్ ॥ 11.128 ॥
జైగీషవ్యాయ కపిలస్తథా పంచశిఖాయ చ ।
పరాశరోఽపి సనకాత్ పితా మే సర్వతత్త్వదృక్ ॥ 11.129 ॥
లేభేతత్పరమం జ్ఞానం తస్మాద్ వాల్మీకిరాప్తవాన్ ।
మమోవాచ పురా దేవః సతీదేహభవాంగజః ॥ 11.130 ॥
వామదేవో మహాయోగీ రుద్రః కిల పినాకధృక్ ।
నారాయణోఽపి భగవాన్ దేవకీతనయో హరిః ॥ 11.131 ॥
అర్జునాయ స్వయం సాక్షాత్ దత్తవానిదముత్తమం ।
యదాహం లబ్ధవాన్ రుద్రాద్ వామదేవాదనుత్తమం ॥ 11.132 ॥
విశేషాద్ గిరిశే భక్తిస్తస్మాదారభ్య మేఽభవత్ ।
శరణ్యం శరణం రుద్రం ప్రపన్నోఽహం విశేషతః ॥ 11.133 ॥
భూతేశం గిరశం స్థాణుం దేవదేవం త్రిశూలినం ।
భవంతోఽపి హి తం దేవం శంభుం గోవృషవాహనం ॥ 11.134 ॥
ప్రపద్యంతాం సపత్నీకాః సపుత్రాః శరణం శివం ।
వర్త్తధ్వం తత్ప్రసాదేన కర్మయోగేన శంకరం ॥ 11.135 ॥
పూజయధ్వం మహాదేవ గోపతిం వ్యాలభూషణం ।
ఏవముక్తే పునస్తే తు శౌనకాద్యా మహేశ్వరం ॥ 11.136 ॥
ప్రణేముః శాశ్వతం స్థాణుం వ్యాసం సత్యవతీసుతం ।
అబ్రువన్ హృష్టమనసః కృష్ణద్వైపాయనం ప్రభుం ॥ 11.137 ॥
సాక్షాద్దేవం హృషీకేశం సర్వలోకమహేశ్వరం ।
భవత్ప్రసాదాదచలా శరణ్యే గోవృషధ్వజే ॥ 11.138 ॥
ఇదానీం జాయతే భక్తిర్యా దేవైరపి దుర్లభా ।
కథయస్వ మునిశ్రేష్ఠ కర్మయోగమనుత్తమం ॥ 11.139 ॥
యేనాసౌ భగవానీశః సమారాధ్యో ముముక్షుభిః ।
త్వత్సంనిధావేవ సూతః శృణోతు భగవద్వచః ॥ 11.140 ॥
తద్వచ్చాఖిలలోకానాం రక్షణం ధర్మసంగ్రహం ।
యదుక్తం దేవదేవేన విష్ణునా కూర్మరూపిణా ॥ 11.141 ॥
పృష్టేన మునిభిః పూర్వం శక్రేణామృతమంథనే ।
శ్రుత్వా సత్యవతీసూనుః కర్మయోగం సనాతనం ॥ 11.142 ॥
మునీనాం భాషితం కృత్స్నం ప్రోవాచ సుసమాహితః ।
య ఇమం పఠతే నిత్యం సంవాదం కృత్తివాససః ॥ 11.143 ॥
సనత్కుమారప్రముఖైః సర్వపాపైః ప్రముచ్యతే ।
శ్రావయేద్ వా ద్విజాన్ శుద్ధాన్ బ్రహ్మచర్యపరాయణాన్ ॥ 11.144 ॥
యో వా విచారయేదర్థం స యాతి పరమాం గతిం ।
యశ్చైతచ్ఛృణుయాన్నిత్యం భక్తియుక్తో దృఢవ్రతః ॥ 11.145 ॥
సర్వపాపవినిర్ముక్తో బ్రహ్మలోకే మహీయతే ।
తస్మాత్ సర్వప్రయత్నేన పఠితవ్యో మనీషిభిః ॥ 11.146 ॥
శ్రోతవ్యశ్చాథ మంతవ్యో విశేషాద్ బ్రాహ్మణైః సదా ॥ 11.147 ॥
ఇతి శ్రీకూర్మపురాణే షట్సాహస్త్ర్యాం సంహితాయాముపరివిభాగే
(ఈశ్వరగీతాసు) ఏకాదశోఽధ్యాయః ॥ 11 ॥
– Chant Stotra in Other Languages –
Ishvaragita from Kurmapurana in Sanskrit – English – Bengali – Gujarati – Kannada – Malayalam – Odia – Telugu – Tamil