॥ Parashara Geetaa Malayalam Lyrics ॥
॥ പരാശരഗീതാ ॥(mahAbhArata shAntiparva Mokshadharma, Chapters 291-298)
അധ്യായ 279
യ്
അതഃ പരം മഹാബാഹോ യച്ഛ്രേയസ്തദ്വദസ്വ മേ ।
ന തൃപ്യാമ്യമൃതസ്യേവ വസസസ്തേ പിതാമഹ ॥ 1 ॥
കിം കർമ പുരുഷഃ കൃത്വാ ശുഭം പുരുഷസത്തമ ।
ശ്രേയഃ പരമവാപ്നോതി പ്രേത്യ ചേഹ ച തദ്വദ ॥ 2 ॥
ഭീഷ്മോവാച
അത്ര തേ വർതയിഷ്യാമി യഥാപൂർവം മഹായശഃ ।
പരാശരം മഹാത്മാനം പപ്രച്ഛ ജനകോ നൃപഃ ॥ 3 ॥
കിം ശ്രേയഃ സർവഭൂതാനാമസ്മിഁല്ലോകേ പരത്ര ച ।
യദ്ഭവേത്പ്രതിപത്തവ്യം തദ്ഭവാൻപ്രബ്രവീതു മേ ॥ 4 ॥
തതഃ സ തപസാ യുക്തഃ സർവധർമാവിധാനവിത് ।
നൃപായാനുഗ്രഹ മനാ മുനിർവാക്യമഥാബ്രവീത് ॥ 5 ॥
ധർമ ഏവ കൃതഃ ശ്രേയാനിഹ ലോകേ പരത്ര ച ।
തസ്മാദ്ധി പരമം നാസ്തി യഥാ പ്രാഹുർമനീഷിണഃ ॥ 6 ॥
പ്രതിപദ്യ നരോ ധർമം സ്വർഗലോകേ മഹീയതേ ।
ധർമാത്മകഃ കർമ വിധിർദേഹിനാം നൃപസത്തമ ।
തസ്മിന്നാശ്രമിണഃ സന്തഃ സ്വകർമാണീഹ കുർവതേ ॥ 7 ॥
ചതുർവിധാ ഹി ലോകസ്യ യാത്രാ താത വിധീയതേ ।
മർത്യാ യത്രാവതിഷ്ഠന്തേ സാ ച കാമാത്പ്രവർതതേ ॥ 8 ॥
സുകൃതാസുകൃതം കർമ നിഷേവ്യ വിവിധൈഃ ക്രമൈഃ ।
ദശാർധ പ്രവിഭക്താനാം ഭൂതാനാം ബഹുധാ ഗതിഃ ॥ 9 ॥
സൗവർണം രാജതം വാപി യഥാ ഭാന്ദം നിഷിച്യതേ ।
തഥാ നിഷിച്യതേ ജന്തുഃ പൂർവകർമ വശാനുഗഃ ॥ 10 ॥
നാബീജാജ്ജായതേ കിം ചിന്നാകൃത്വാ സുഖമേധതേ ।
സുകൃതീ വിന്ദതി സുഖം പ്രാപ്യ ദേഹക്ഷയം നരഃ ॥ 11 ॥
ദൈവം താത ന പശ്യാമി നാസ്തി ദൈവസ്യ സാധനം ।
സ്വഭാവതോ ഹി സംസിദ്ധാ ദേവഗന്ധർവദാനവാഃ ॥ 12 ॥
പ്രേത്യ ജാതികൃതം കർമ ന സ്മരന്തി സദാ ജനാഃ ।
തേ വൈ തസ്യ ഫലപ്രാപ്തൗ കർമ ചാപി ചതുർവിധം ॥ 13 ॥
ലോകയാത്രാശ്രയശ്ചൈവ ശബ്ദോ വേദാശ്രയഃ കൃതഃ ।
ശാന്ത്യർഥം മനസസ്താത നൈതദ്വൃദ്ധാനുശാസനം ॥ 14 ॥
ചക്ഷുഷാ മനസാ വാചാ കർമണാ ച ചതുർവിധം ।
കുരുതേ യാദൃശം കർമ താദൃശം പ്രതിപദ്യതേ ॥ 15 ॥
നിരന്തരം ച മിശ്രം ച ഫലതേ കർമ പാർഥിവ ।
കല്യാനം യദി വാ പാപം ന തു നാശോഽസ്യ വിദ്യതേ ॥ 16 ॥
കദാ ചിത്സുകൃതം താത കൂതസ്ഥമിവ തിഷ്ഠതി ।
മജ്ജമാനസ്യ സംസാരേ യാവദ്ദുഃഖാദ്വിമുച്യതേ ॥ 17 ॥
തതോ ദുഃഖക്ഷയം കൃത്വാ സുകൃതം കർമ സേവതേ ।
സുകൃതക്ഷയാദ്ദുഷ്കൃതം ച തദ്വിദ്ധി മനുജാധിപ ॥ 18 ॥
ദമഃ ക്ഷമാ ധൃതിസ്തേജഃ സന്തോഷഃ സത്യവാദിതാ ।
ഹ്രീരഹിംസാവ്യസനിതാ ദാക്ഷ്യം ചേതി സുഖാവഹാഃ ॥ 19 ॥
ദുഷ്കൃതേ സുകൃതേ വാപി ന ജന്തുരയതോ ഭവേത് ।
നിത്യം മനഃ സമാധാനേ പ്രയതേത വിചക്ഷണഃ ॥ 20 ॥
നായം പരസ്യ സുകൃതം ദുഷ്കൃതം വാപി സേവതേ ।
കരോതി യാദൃശം കർമ താദൃശം പ്രതിപദ്യതേ ॥ 21 ॥
സുഖദുഃഖേ സമാധായ പുമാനന്യേന ഗച്ഛതി ।
അന്യേനൈവ ജനഃ സർവഃ സംഗതോ യശ്ച പാർഥിവ ॥ 22 ॥
പരേഷാം യദസൂയേത ന തത്കുര്യാത്സ്വയം നരഃ ।
യോ ഹ്യസൂയുസ്തഥായുക്തഃ സോഽവഹാസം നിയച്ഛതി ॥ 23 ॥
ഭീരൂ രാജന്യോ ബ്രാഹ്മണഃ സർവഭക്ഷോ
വൈശ്യോഽനീഹാവാൻഹീനവർണോഽലസശ് ച ।
വിദ്വാംശ്ചാശീലോ വൃത്തഹീനഃ കുലീനഃ
സത്യാദ്ഭ്രഷ്ടോ ബ്രാഹ്മണഃ സ്ത്രീ ച ദുഷ്ടാ ॥ 24 ॥
രാഗീ മുക്തഃ പചമാനോഽഽത്മഹേതോർ
മൂർഖോ വക്താ നൃപ ഹീനം ച രാസ്ത്രം ।
ഏതേ സർവേ ശോച്യതാം യാന്തി രാജൻ
യശ്ചായുക്തഃ സ്നേഹഹീനഃ പ്രജാസു ॥ 25 ॥
അധ്യായ 280
പരാശരോവാച
മനോരഥരഥം പ്രാപ്യ ഇന്ദ്രിയാർഥ ഹയം നരഃ ।
രശ്മിഭിർജ്ഞാനസംഭൂതൈര്യോ ഗച്ഛതി സ ബുദ്ധിമാൻ ॥ 1 ॥
സേവാശ്രിതേന മനസാ വൃത്തി ഹീനസ്യ ശസ്യതേ ।
ദ്വിജാതിഹസ്താന്നിർവൃത്താ ന തു തുല്യാത്പരസ്പരം ॥ 2 ॥
ആയുർനസുലഭം ലബ്ധ്വാ നാവകർഷേദ്വിശാം പതേ ।
ഉത്കർഷാർഥം പ്രയതതേ നരഃ പുണ്യേന കർമണാ ॥ 3 ॥
വർണേഭ്യോഽപി പരിഭ്രഷ്ടഃ സ വൈ സംമാനമർഹതി ।
ന തു യഃ സത്ക്രിയാം പ്രാപ്യ രാജസം കർമ സേവതേ ॥ 4 ॥
വർണോത്കർഷമവാപ്നോതി നരഃ പുണ്യേന കർമണാ ।
ദുർലഭം തമലബ്ധാ ഹി ഹന്യാത്പാപേന കർമണാ ॥ 5 ॥
അജ്ഞാനാദ്ധി കൃതം പാപം തപസൈവാഭിനിർനുദേത് ।
പാപം ഹി കർമഫലതി പാപമേവ സ്വയം കൃതം ।
തസ്മാത്പാപം ന സേവേത കർമ ദുഃഖഫലോദയം ॥ 6 ॥
പാപാനുബന്ധം യത്കർമ യദ്യപി സ്യാന്മഹാഫലം ।
ന തത്സേവേത മേധാവീ ശുചിഃ കുസലിലം യഥാ ॥ 7 ॥
കിം കസ്തമനുപശ്യാമി ഫലം പാപസ്യ കർമണഃ ।
പ്രത്യാപന്നസ്യ ഹി സതോ നാത്മാ താവദ്വിരോചതേ ॥ 8 ॥
പ്രത്യാപത്തിശ്ച യസ്യേഹ ബാലിശസ്യ ന ജായതേ ।
തസ്യാപി സുമഹാംസ്താപഃ പ്രസ്ഥിതസ്യോപജായതേ ॥ 9 ॥
വിരക്തം ശോധ്യതേ വസ്ത്രം ന തു കൃഷ്ണോപസംഹിതം ।
പ്രയത്നേന മനുഷ്യേന്ദ്ര പാപമേവം നിബോധ മേ ॥ 10 ॥
സ്വയം കൃത്വാ തു യഃ പാപം ശുഭമേവാനുതിഷ്ഠതി ।
പ്രായശ്ചിത്തം നരഃ കർതുമുഭയം സോഽശ്നുതേ പൃഥക് ॥ 11 ॥
അജാനാത്തു കൃതാം ഹിംസാമഹിംസാ വ്യപകർഷതി ।
ബ്രാഹ്മണാഃ ശാസ്ത്രനിർദേശാദിത്യാഹുർബ്രഹ്മവാദിനഃ ॥ 12 ॥
കഥാ കാമകൃതം ചാസ്യ വിഹിംസൈവാപകർഷതി ।
ഇത്യാഹുർധർമശാസ്ത്രജ്ഞാ ബ്രാഹ്മണാ വേദപാരഗാഃ ॥ 13 ॥
അഹം തു താവത്പശ്യാമി കർമ യദ്വർതതേ കൃതം ।
ഗുണയുക്തം പ്രകാശം ച പാപേനാനുപസംഹിതം ॥ 14 ॥
യഥാ സൂക്ഷ്മാണി കർമാണി ഫലന്തീഹ യഥാതഥം ।
ബുദ്ധിയുക്താനി താനീഹ കൃതാനി മനസാ സഹ ॥ 15 ॥
ഭവത്യൽപഫലം കർമ സേവിതം നിത്യമുൽബനം ।
അബുദ്ധിപൂർവം ധർമജ്ഞ കൃതമുഗ്രേണ കർമണാ ॥ 16 ॥
കൃതാനി യാനി കർമാണി ദൈവതൈർമുനിഭിസ്തഥാ ।
നാചരേത്താനി ധർമാത്മാ ശ്രുത്വാ ചാപി ന കുത്സയേത് ॥ 17 ॥
സഞ്ചിന്ത്യ മനസാ രാജന്വിദിത്വാ ശക്തിമാത്മനഃ ।
കരോതി യഃ ശുഭം കർമ സ വൈ ഭദ്രാണി പശ്യതി ॥ 18 ॥
നവേ കപാലേ സലിലം സംന്യസ്തം ഹീയതേ യഥാ ।
നവേതരേ തഥാ ഭാവം പ്രാപ്നോതി സുഖഭാവിതം ॥ 19 ॥
സതോയേഽന്യത്തു യത്തോയം തസ്മിന്നേവ പ്രസിച്യതേ ।
വൃദ്ധേ വൃദ്ധിമവാപ്നോതി സലിലേ സലിലം യഥാ ॥ 20 ॥
ഏവം കർമാണി യാനീഹ ബുദ്ധിയുക്താനി ഭൂപതേ ।
നസമാനീഹ ഹീനാനി താനി പുണ്യതമാന്യപി ॥ 21 ॥
രാജ്ഞാ ജേതവ്യാഃ സായുധാശ്ചോന്നതാശ് ച
സമ്യക്കർതവ്യം പാലനം ച പ്രജാനാം ।
അഗ്നിശ്ചേയോ ബഹുഭിശ്ചാപി യജ്ഞൈർ
അന്തേ മധ്യേ വാ വനമാശ്രിത്യ സ്ഥേയം ॥ 22 ॥
ദമാന്വിതഃ പുരുഷോ ധർമശീലോ
ഭൂതാനി ചാത്മാനമിവാനുപശ്യേത് ।
ഗരീയസഃ പൂജയേദാത്മശക്ത്യാ
സത്യേന ശീലേന സുഖം നരേന്ദ്ര ॥ 23 ॥
അധ്യായ 281
പരാശരോവാച
കഃ കസ്യ ചോപകുരുതേ കശ് ച കസ്മൈ പ്രയച്ഛതി ।
പ്രാനീ കരോത്യയം കർമ സർവമാത്മാർഥമാത്മനാ ॥ 1 ॥
ഗൗരവേണ പരിത്യക്തം നിഃസ്നേഹം പരിവർജയേത് ।
സോദര്യം ഭ്രാതരമപി കിമുതാന്യം പൃഥഗ്ജനം ॥ 2 ॥
വിശിഷ്ടസ്യ വിശിഷ്ടാച്ച തുല്യൗ ദാനപ്രതിഗ്രഹൗ ।
തയോഃ പുണ്യതരം ദാനം തദ്ദ്വിജസ്യ പ്രയച്ഛതഃ ॥ 3 ॥
ന്യായാഗതം ധനം വർണൈർന്യായേനൈവ വിവർധിതം ।
സംരക്ഷ്യം യത്നമാസ്ഥായ ധർമാർഥമിതി നിശ്ചയഃ ॥ 4 ॥
ന ധർമാർഥീ നൃശംസേന കർമണാ ധനമർജയേത് ।
ശക്തിതഃ സർവകാര്യാണി കുര്യാന്നർദ്ധിമനുസ്മരേത് ॥ 5 ॥
അപോ ഹി പ്രയതഃ ശീതാസ്താപിതാ ജ്വലനേന വാ ।
ശക്തിതോഽതിഥയേ ദത്ത്വാ ക്ഷുധാർതായാശ്നുതേ ഫലം ॥ 6 ॥
രന്തിദേവേന ലോകേഷ്ടാ സിദ്ധിഃ പ്രാപ്താ മഹാത്മനാ ।
ഫലപത്രൈരഥോ മൂലൈർമുനീനർചിതവാനസൗ ॥ 7 ॥
തൈരേവ ഫലപത്രൈശ്ച സ മാഥരമതോഷയത് ।
തസ്മാല്ലേഭേ പരം സ്ഥാനം ശൈബ്യോഽപി പൃഥിവീപതിഃ ॥ 8 ॥
ദേവതാതിഥിഭൃത്യേഭ്യഃ പിതൃഭ്യോഽഥാത്മനസ്തഥാ ।
ഋണവാഞ്ജായതേ മർത്യസ്തസ്മാദനൃണതാം വ്രജേത് ॥ 9 ॥
സ്വാധ്യായേന മഹർഷിഭ്യോ ദേവേഭ്യോ യജ്ഞകർമണാ ।
പിതൃഭ്യഃ ശ്രാദ്ധദാനേന നൃണാം അഭ്യർചനേന ച ॥ 10 ॥
വാചഃ ശേഷാവഹാര്യേണ പാലനേനാത്മനോഽപി ച ।
യഥാവദ്ധൃത്യ വർഗസ്യ ചികീർഷേദ്ധർമമാദിതഃ ॥ 11 ॥
പ്രയത്നേന ച സംസിദ്ധാ ധനൈരപി വിവർജിതാഃ ।
സമ്യഗ്ഘുത്വാ ഹുതവഹം മുനയഃ സിദ്ധിമാഗതാഃ ॥ 12 ॥
വിശ്വാമിത്രസ്യ പുത്രത്വമൃചീക തനയോഽഗമത് ।
ഋഗ്ഭിഃ സ്തുത്വാ മഹാഭാഗോ ദേവാന്വൈ യജ്ഞഭാഗിനഃ ॥ 13 ॥
ഗതഃ ശുക്രത്വമുശനാ ദേവദേവ പ്രസാദനാത് ।
ദേവീം സ്തുത്വാ തു ഗഗനേ മോദതേ തേജസാ വൃതഃ ॥ 14 ॥
അസിതോ ദേവലശ്ചൈവ തഥാ നാരദ പർതവൗ ।
കക്ഷീവാഞ്ജാമദഗ്ന്യശ്ച രാമസ്താന്ദ്യസ്തഥാംശുമാൻ ॥ 15 ॥
വസിഷ്ഠോ ജമദഗ്നിശ്ച വിശ്വാമിത്രോഽത്രിരേവ ച ।
ഭരദ്വാജോ ഹരിശ്മശ്രുഃ കുന്ദധാരഃ ശ്രുതശ്രവാഃ ॥ 16 ॥
ഏതേ മഹർഷയഃ സ്തുത്വാ വിഷ്ണുമൃഗ്ഭിഃ സമാഹിതാഃ ।
ലേഭിരേ തപസാ സിദ്ധിം പ്രസാദാത്തസ്യ ധീമതഃ ॥ 17 ॥
അനർഹാശ്ചാർഹതാം പ്രാപ്താഃ സന്തഃ സ്തുത്വാ തമേവ ഹ ।
ന തു വൃദ്ധിമിഹാന്വിച്ഛേത്കർമകൃത്വാ ജുഗുപ്സിതം ॥ 18 ॥
യേഽർഥാ ധർമേണ തേ സത്യാ യേഽധർമേണ ധിഗസ്തു താൻ ।
ധർമം വൈ ശാശ്വതം ലോകേ ന ജഹ്യാദ്ധനകാങ്ക്ഷയാ ॥ 19 ॥
ആഹിതാഗ്നിർഹി ധർമാത്മാ യഃ സ പുണ്യകൃദുത്തമഃ ।
വേദാ ഹി സർവേ രാജേന്ദ്ര സ്ഥിതാസ്ത്രിഷ്വഗ്നിഷു പ്രഭോ ॥ 20 ॥
സ ചാപ്യഗ്ന്യാഹിതോ വിപ്രഃ ക്രിയാ യസ്യ ന ഹീയതേ ।
ശ്രേയോ ഹ്യനാഹിതാഗ്നിത്വമഗ്നിഹോത്രം ന നിഷ്ക്രിയം ॥ 21 ॥
അഗ്നിരാത്മാ ച മാതാ ച പിതാ ജനയിതാ തഥാ ।
ഗുരുശ്ച നരശാർദൂല പരിചര്യാ യഥാതഥം ॥ 22 ॥
മാനം ത്യക്ത്വാ യോ നരോ വൃദ്ധസേവീ
വിദ്വാൻക്ലീബഃ പശ്യതി പ്രീതിയോഗാത് ।
ദാക്ഷ്യേണാഹീനോ ധർമയുക്തോ നദാന്തോ
ലോകേഽസ്മിന്വൈ പൂജ്യതേ സദ്ഭിരാര്യഃ ॥ 23 ॥
അധ്യായ 282
പരാശരോവാച
വൃത്തിഃ സകാശാദ്വർണേഭ്യസ്ത്രിഭ്യോ ഹീനസ്യ ശോഭനാ ।
പ്രീത്യോപനീതാ നിർദിഷ്ടാ ധർമിഷ്ഠാൻകുരുതേ സദാ ॥ 1 ॥
വൃത്തിശ്ചേന്നാസ്തി ശൂദ്രസ്യ പിതൃപൈതാമഹീ ധ്രുവാ ।
ന വൃത്തിം പരതോ മാർഗേച്ഛുശ്രൂസാം തു പ്രയോജയേത് ॥ 2 ॥
സദ്ഭിസ്തു സഹ സംസർഗഃ ശോഭതേ ധർമദർശിഭിഃ ।
നിത്യം സർവാസ്വവസ്ഥാസു നാസദ്ഭിരിതി മേ മതിഃ ॥ 3 ॥
യഥോദയ ഗിരൗ ദ്രവ്യം സംനികർഷേണ ദീപ്യതേ ।
തഥാ സത്സംനികർഷേണ ഹീനവർണോഽപി ദീപ്യതേ ॥ 4 ॥
യാദൃശേന ഹി വർണേന ഭാവ്യതേ ശുക്ലമംബരം ।
താദൃശം കുരുതേ രൂപമേതദേവമവൈഹി മേ ॥ 5 ॥
തസ്മാദ്ഗുണേഷു രജ്യേഥാ മാ ദോഷേഷു കദാ ചന ।
അനിത്യമിഹ മർത്യാനാം ജീവിതം ഹി ചലാചലം ॥ 6 ॥
സുഖേ വാ യദി വാ ദുഃഖേ വർതമാനോ വിചക്ഷണഃ ।
യശ്ചിനോതി ശുഭാന്യേവ സ ഭദ്രാണീഹ പശ്യതി ॥ 7 ॥
ധർമാദപേതം യത്കർമ യദ്യപി സ്യാന്മഹാഫലം ।
ന തത്സേവേത മേധാവീ ന തദ്ധിതമിഹോച്യതേ ॥ 8 ॥
യോ ഹൃത്വാ ഗോസഹസ്രാണി നൃപോ ദദ്യാദരക്ഷിതാ ।
സ ശബ്ദമാത്രഫലഭാഗ്രാജാ ഭവതി തസ്കരഃ ॥ 9 ॥
സ്വയംഭൂരസൃജച്ചാഗ്രേ ധാതാരം ലോകപൂജിതം ।
ധാതാസൃജത്പുത്രമേകം പ്രജാനാം ധാരണേ രതം ॥ 10 ॥
തമർചയിത്വാ വൈശ്യസ്തു കുര്യാദത്യർഥമൃദ്ധിമത് ।
രക്ഷിതവ്യം തു രാജന്യൈരുപയോജ്യം ദ്വിജാതിഭിഃ ॥ 11 ॥
അജിഹ്മൈരശഥ ക്രോധൈർഹവ്യകവ്യ പ്രയോക്തൃഭിഃ ।
ശൂദ്രൈർനിർമാർജനം കാര്യമേവം ധർമോ ന നശ്യതി ॥ 12 ॥
അപ്രനസ്തേ തതോ ധർമേ ഭവന്തി സുഖിതാഃ പ്രജാഃ ।
സുഖേന താസാം രാജേന്ദ്ര മോദന്തേ ദിവി ദേവതാഃ ॥ 13 ॥
തസ്മാദ്യോ രക്ഷതി നൃപഃ സ ധർമേണാഭിപൂജ്യതേ ।
അധീതേ ചാപി യോ വിപ്രോ വൈശ്യോ യശ്ചാർജനേ രതഃ ॥ 14 ॥
യശ്ച ശുശ്രൂസതേ ശൂദ്രഃ സതതം നിയതേന്ദ്രിയഃ ।
അതോഽന്യഥാ മനുഷ്യേന്ദ്ര സ്വധർമാത്പരിഹീയതേ ॥ 15 ॥
പ്രാണ സന്താപനിർദിഷ്ടാഃ കാകിന്യോഽപി മഹാഫലാഃ ।
ന്യായേനോപാർജിതാ ദത്താഃ കിമുതാന്യാഃ സഹസ്രശഃ ॥ 16 ॥
സത്കൃത്യ തു ദ്വിജാതിഭ്യോ യോ ദദാതി നരാധിപ ।
യാദൃശം താദൃശം നിത്യമശ്നാതി ഫലമൂർജിതം ॥ 17 ॥
അഭിഗമ്യ ദത്തം തുഷ്ട്യാ യദ്ധന്യമാഹുരഭിഷ്ടുതം ।
യാചിതേന തു യദ്ദത്തം തദാഹുർമധ്യമം ബുധാഃ ॥ 18 ॥
അവജ്ഞയാ ദീയതേ യത്തഥൈവാശ്രദ്ധയാപി ച ।
തദാഹുരധമം ദാനം മുനയഃ സത്യവാദിനഃ ॥ 19 ॥
അതിക്രമേ മജ്ജമാനോ വിവിധേന നരഃ സദാ ।
തഥാ പ്രയത്നം കുർവീത യഥാ മുച്യേത സംശയാത് ॥ 20 ॥
ദമേന ശോഭതേ വിപ്രഃ ക്ഷത്രിയോ വിജയേന തു ।
ധനേന വൈശ്യഃ ശൂദ്രസ്തു നിത്യം ദാക്ഷ്യേണ ശോഭതേ ॥ 21 ॥
അധ്യായ 283
പരാശരോവാച
പ്രതിഗ്രഹാഗതാ വിപ്രേ ക്ഷത്രിയേ ശസ്ത്രനിർജിതാഃ ।
വൈശ്യേ ന്യായാർജിതാശ്ചൈവ ശൂദ്രേ ശുശ്രൂസയാർജിതാഃ ।
സ്വലാപ്യർഥാഃ പ്രശസ്യന്തേ ധർമസ്യാർഥേ മഹാഫലാഃ ॥ 1 ॥
നിത്യം ത്രയാണാം വർണാനാം ശൂദ്രഃ ശുശ്രൂസുരുച്യതേ ।
ക്ഷത്രധർമാ വൈശ്യ ധർമാ നാവൃത്തിഃ പതതി ദ്വിജഃ ।
ശൂദ്ര കർമാ യദാ തു സ്യാത്തദാ പതതി വൈ ദ്വിജഃ ॥ 2 ॥
വാനിജ്യം പാശുപാല്യം ച തഥാ ശിൽപോപജീവനം ।
ശൂദ്രസ്യാപി വിധീയന്തേ യദാ വൃത്തിർന ജായതേ ॥ 3 ॥
രംഗാവതരണം ചൈവ തഥാരൂപോപജീവനം ।
മദ്യ മാംസോപജീവ്യം ച വിക്രയോ ലോഹചർമണോഃ ॥ 4 ॥
അപൂർവിണാ ന കർതവ്യം കർമ ലോകേ വിഗർഹിതം ।
കൃതപൂർവിണസ്തു ത്യജതോ മഹാന്ധർമ ഇതി ശ്രുതിഃ ॥ 5 ॥
സംസിദ്ധിഃ പുരുഷോ ലോകേ യദാചരതി പാപകം ।
മദേനാഭിപ്ലുത മനാസ്തച്ച ന ഗ്രാഹ്യമുച്യതേ ॥ 6 ॥
ശ്രൂയന്തേ ഹി പുരാണേ വൈ പ്രജാ ധിഗ്ദന്ദ ശാസനാഃ ।
ദാന്താ ധർമപ്രധാനാശ്ച ന്യായധർമാനുവർതകാഃ ॥ 7 ॥
ധർമ ഏവ സദാ നൄണാമിഹ രാജൻപ്രശസ്യതേ ।
ധർമവൃദ്ധാ ഗുണാനേവ സേവന്തേ ഹി നരാ ഭുവി ॥ 8 ॥
തം ധർമമസുരാസ്താത നാമൃഷ്യന്ത ജനാധിപ ।
വിവർധമാനാഃ ക്രമശസ്തത്ര തേഽന്വാവിശൻപ്രജാഃ ॥ 9 ॥
തേഷാം ദർപഃ സമഭവത്പ്രജാനാം ധർമനാശനഃ ।
ദർപാത്മനാം തതഃ ക്രോധഃ പുനസ്തേഷാമജായത ॥ 10 ॥
തതഃ ക്രോധാഭിഭൂതാനാം വൃത്തം ലജ്ജാ സമന്വിതം ।
ഹ്രീശ്ചൈവാപ്യനശദ്രാജംസ്തതോ മോഹോ വ്യജായത ॥ 11 ॥
തതോ മോഹപരീതാസ്തേ നാപശ്യന്ത യഥാ പുരാ ।
പരസ്പരാവമർദേന വർതയന്തി യഥാസുഖം ॥ 12 ॥
താൻപ്രാപ്യ തു സ ധിഗ്ദണ്ഡോ ന കാരണമതോഽഭവത് ।
തതോഽഭ്യഗച്ഛന്ദേവാംശ്ച ബ്രാഹ്മണാംശ്ചാവമന്യ ഹ ॥ 13 ॥
ഏതസ്മിന്നേവ കാലേ തു ദേവാ ദേവവരം ശിവം ।
അഗച്ഛഞ്ശരണം വീരം ബഹുരൂപം ഗണാധിപം ॥ 14 ॥
തേന സ്മ തേ ഗഗനഗാഃ സപുരാഃ പാതിതാഃ ക്ഷിതൗ ।
തിസ്രോഽപ്യേകേന ബാനേന ദേവാപ്യായിത തേജസാ ॥ 15 ॥
തേഷാമധിപതിസ്ത്വാസീദ്ഭീമോ ഭീമപരാക്രമഃ ।
ദേവതാനാം ഭയകരഃ സ ഹതഃ ശൂലപാണിനാ ॥ 16 ॥
തസ്മിൻഹതേഽഥ സ്വം ഭാവം പ്രത്യപദ്യന്ത മാനവാഃ ।
പ്രാവർതന്ത ച വേദാ വൈ ശാസ്ത്രാണി ച യഥാ പുരാ ॥ 17 ॥
തതോഽഭ്യസിഞ്ചന്രാജ്യേന ദേവാനാം ദിവി വാസവം ।
സപ്തർഷയശ്ചാന്വയുഞ്ജന്നരാണാം ദന്ദ ധാരണേ ॥ 18 ॥
സപ്തർഷീണാമഥോർധ്വം ച വിപൃഥുർനാമ പാർഥിവഃ ।
രാജാനഃ ക്ഷത്രിയാശ്ചൈവ മന്ദലേഷു പൃഥക്പൃഥക് ॥ 19 ॥
മഹാകുലേഷു യേ ജാതാ വൃത്താഃ പൂർവതരാശ് ച യേ ।
തേഷാമഥാസുരോ ഭാവോ ഹൃദയാന്നാപസർപതി ॥ 20 ॥
തസ്മാത്തേനൈവ ഭാവേന സാനുഷംഗേന പാർഥിവാഃ ।
ആസുരാണ്യേവ കർമാണി ന്യസേവൻഭീമവിക്രമാഃ ॥ 21 ॥
പ്രത്യതിഷ്ഠംശ്ച തേഷ്വേവ താന്യേവ സ്ഥാപയന്തി ച ।
ഭജന്തേ താനി ചാദ്യാപി യേ ബാലിശതമാ നരാഃ ॥ 22 ॥
തസ്മാദഹം ബ്രവീമി ത്വാം രാജൻസഞ്ചിന്ത്യ ശാസ്ത്രതഃ ।
സംസിദ്ധാധിഗമം കുര്യാത്കർമ ഹിംസാത്മകം ത്യജേത് ॥ 23 ॥
ന സങ്കരേണ ദ്രവിണം വിചിന്വീത വിചക്ഷണഃ ।
ധർമാർഥം ന്യായമുത്സൃജ്യ ന തത്കല്യാനമുച്യതേ ॥ 24 ॥
സ ത്വമേവംവിധോ ദാന്തഃ ക്ഷത്രിയഃ പ്രിയബാന്ധവഃ ।
പ്രജാ ഭൃത്യാംശ്ച പുത്രാംശ്ച സ്വധർമേണാനുപാലയ ॥ 25 ॥
ഇഷ്ടാനിഷ്ട സമായോഗോ വൈരം സൗഹാർദമേവ ച ।
അഥ ജാതിസഹസ്രാണി ബഹൂനി പരിവർതതേ ॥ 26 ॥
തസ്മാദ്ഗുണേഷു രജ്യേഥാ മാ ദോഷേഷു കദാ ചന ।
നിർഗുണോ യോ ഹി ദുർബുദ്ധിരാത്മനഃ സോഽരിരുച്യതേ ॥ 27 ॥
മാനുഷേഷു മഹാരാജ ധർമാധർമൗ പ്രവർതതഃ ।
ന തഥാന്യേഷു ഭൂതേഷു മനുഷ്യരഹിതേഷ്വിഹ ॥ 28 ॥
ധർമശീലോ നരോ വിദ്വാനീഹകോഽനീഹകോഽപി വാ ।
ആത്മഭൂതഃ സദാ ലോകേ ചരേദ്ഭൂതാന്യഹിംസയൻ ॥ 29 ॥
യദാ വ്യപേതദ്ധൃല്ലേഖം മനോ ഭവതി തസ്യ വൈ ।
നാനൃതം ചൈവ ഭവതി തദാ കല്യാനമൃച്ഛതി ॥ 30 ॥
അധ്യായ 284
പരാശരോവാച
ഏഷ ധർമവിധിസ്താത ഗൃഹസ്ഥസ്യ പ്രകീർതിതഃ ।
തപസ്വിധിം തു വക്ഷ്യാമി തന്മേ നിഗദതഃ ശൃണു ॥ 1 ॥
പ്രായേന ഹി ഗൃഹസ്ഥസ്യ മമത്വം നാമ ജായതേ ।
സംഗാഗതം നരശ്രേഷ്ഠ ഭാവൈസ്താമസരാജസൈഃ ॥ 2 ॥
ഗൃഹാണ്യാശ്രിത്യ ഗാവശ്ച ക്ഷേത്രാണി ച ധനാനി ച ।
ദാരാഃ പുത്രാശ്ച ഭൃത്യാശ്ച ഭവന്തീഹ നരസ്യ വൈ ॥ 3 ॥
ഏവം തസ്യ പ്രവൃത്തസ്യ നിത്യമേവാനുപശ്യതഃ ।
രാഗദ്വേഷൗ വിവർധേതേ ഹ്യനിത്യത്വമപശ്യതഃ ॥ 4 ॥
രാഗദ്വേഷാഭിഭൂതം ച നരം ദ്രവ്യവശാനുഗം ।
മോഹജാതാ രതിർനാമ സമുപൈതി നരാധിപ ॥ 5 ॥
കൃതാർഥോ ഭോഗതോ ഭൂത്വാ സ വൈ രതിപരായനഃ ।
ലാഭം ഗ്രാമ്യസുഖാദന്യം രതിതോ നാനുപശ്യതി ॥ 6 ॥
തതോ ലോഭാഭിഭൂതാത്മാ സംഗാദ്വർധയതേ ജനം ।
പുഷ്ട്യർഥം ചൈവ തസ്യേഹ ജനസ്യാർഥം ചികീർഷതി ॥ 7 ॥
സ ജാനന്നപി ചാകാര്യമർഥാർഥം സേവതേ നരഃ ।
ബാല സ്നേഹപരീതാത്മാ തത്ക്ഷയാച്ചാനുതപ്യതേ ॥ 8 ॥
തതോ മാനേന സമ്പന്നോ രക്ഷന്നാത്മപരാജയം ।
കരോതി യേന ഭോഗീ സ്യാമിതി തസ്മാദ്വിനശ്യതി ॥ 9 ॥
തപോ ഹി ബുദ്ധിയുക്താനാം ശാശ്വതം ബ്രഹ്മ ദർശനം ।
അന്വിച്ഛതാം ശുഭം കർമ നരാണാം ത്യജതാം സുഖം ॥ 10 ॥
സ്നേഹായതന നാശാച്ച ധനനാശാച്ച പാർഥിവ ।
ആധിവ്യാധി പ്രതാപാച്ച നിർവേദമുപഗച്ഛതി ॥ 11 ॥
നിർവേദാദാത്മസംബോധഃ സംബോധാച്ഛാസ്ത്ര ദർശനം ।
ശാസ്ത്രാർഥദർശനാദ്രാജംസ്തപ ഏവാനുപശ്യതി ॥ 12 ॥
ദുർലഭോ ഹി മനുഷ്യേന്ദ്ര നരഃ പ്രത്യവമർശവാൻ ।
യോ വൈ പ്രിയ സുഖേ ക്ഷീണേ തപഃ കർതും വ്യവസ്യതി ॥ 13 ॥
തപഃ സർവഗതം താത ഹീനസ്യാപി വിധീയതേ ।
ജിതേന്ദ്രിയസ്യ ദാന്തസ്യ സ്വർഗമാർഗപ്രദേശകം ॥ 14 ॥
പ്രജാപതിഃ പ്രജാഃ പൂർവമസൃജത്തപസാ വിഭുഃ ।
ക്വ ചിത്ക്വ ചിദ്വ്രതപരോ വ്രതാന്യാസ്ഥായ പാർഥിവ ॥ 15 ॥
ആദിത്യാ വസവോ രുദ്രാസ്തഥൈവാഗ്ന്യശ്വിമാരുതാഃ ।
വിശ്വേദേവാസ്തഥാ സാധ്യാഃ പിതരോഽഥ മരുദ്ഗണാഃ ॥ 16 ॥
യക്ഷരാക്ഷസ ഗന്ധർവാഃ സിദ്ധാശ്ചാന്യേ ദിവൗകസഃ ।
സംസിദ്ധാസ്തപസാ താത യേ ചാന്യേ സ്വർഗവാസിനഃ ॥ 17 ॥
യേ ചാദൗ ബ്രഹ്മണാ സൃഷ്ടാ ബ്രാഹ്മണാസ്തപസാ പുരാ ।
തേ ഭാവയന്തഃ പൃഥിവീം വിചരന്തി ദിവം തഥാ ॥ 18 ॥
മർത്യലോകേ ച രാജാനോ യേ ചാന്യേ ഗൃഹമേധിനഃ ।
മഹാകുലേഷു ദൃശ്യന്തേ തത്സർവം തപസഃ ഫലം ॥ 19 ॥
കൗശികാനി ച വസ്ത്രാണി ശുഭാന്യാഭരണാനി ച ।
വാഹനാസന യാനാനി സർവം തത്തപസഃ ഫലം ॥ 20 ॥
മനോഽനുകൂലാഃ പ്രമദാ രൂപവത്യഃ സഹസ്രശഃ ।
വാസഃ പ്രാസാദപൃഷ്ഠേ ച തത്സർവം തപസഃ ഫലം ॥ 21 ॥
ശയനാനി ച മുഖ്യാനി ഭോജ്യാനി വിവിധാനി ച ।
അഭിപ്രേതാനി സർവാണി ഭവന്തി കൃതകർമണാം ॥ 22 ॥
നാപ്രാപ്യം തപസാ കിം ചിത്ത്രൈലോക്യേഽസ്മിൻപരന്തപ ।
ഉപഭോഗ പരിത്യാഗഃ ഫലാന്യകൃതകർമണാം ॥ 23 ॥
സുഖിതോ ദുഃഖിതോ വാപി നരോ ലോഭം പരിത്യജേത് ।
അവേക്ഷ്യ മനസാ ശാസ്ത്രം ബുദ്ധ്യാ ച നൃപസത്തമ ॥ 24 ॥
അസന്തോഷോഽസുഖായൈവ ലോഭാദിന്ദ്രിയവിഭ്രമഃ ।
തതോഽസ്യ നശ്യതി പ്രജ്ഞാ വിദ്യേവാഭ്യാസ വർജിതാ ॥ 25 ॥
നഷ്ട പ്രജ്ഞോ യദാ ഭവതി തദാ ന്യായം ന പശ്യതി ।
തസ്മാത്സുഖക്ഷയേ പ്രാപ്തേ പുമാനുഗ്രം തപശ് ചരേത് ॥ 26 ॥
യദിഷ്ടം തത്സുഖം പ്രാഹുർദ്വേഷ്യം ദുഃഖമിഹോച്യതേ ।
കൃതാകൃതസ്യ തപസഃ ഫലം പശ്യസ്വ യാദൃശം ॥ 27 ॥
നിത്യം ഭദ്രാണി പശ്യന്തി വിഷയാംശ്ചോപഭുഞ്ജതേ ।
പ്രാകാശ്യം ചൈവ ഗച്ഛന്തി കൃത്വാ നിഷ്കൽമഷം തപഃ ॥ 28 ॥
അപ്രിയാണ്യവമാനാംശ്ച ദുഃഖം ബഹുവിധാത്മകം ।
ഫലാർഥീ തത്പഥത്യക്തഃ പ്രാപ്നോതി വിഷയാത്മകം ॥ 29 ॥
ധർമേ തപസി ദാനേ ച വിചികിത്സാസ്യ ജായതേ ।
സ കൃത്വാ പാപകാന്യേവ നിരയം പ്രതിപദ്യതേ ॥ 30 ॥
സുഖേ തു വർതമാനോ വൈ ദുഃഖേ വാപി നരോത്തമ ।
സ്വവൃത്താദ്യോ ന ചലതി ശാസ്ത്രചക്ഷുഃ സ മാനവഃ ॥ 31 ॥
ഇഷുപ്രപാത മാത്രം ഹി സ്പർശയോഗേ രതിഃ സ്മൃതാ ।
രസനേ ദർശനേ ഘ്രാണേ ശ്രവണേ ച വിശാം പതേ ॥ 32 ॥
തതോഽസ്യ ജായതേ തീവ്രാ വേദനാ തത്ക്ഷയാത്പുനഃ ।
ബുധാ യേന പ്രശംസന്തി മോക്ഷം സുഖമനുത്തമം ॥ 33 ॥
തതഃ ഫലാർഥം ചരതി ഭവന്തി ജ്യായസോ ഗുണാഃ ।
ധർമവൃത്ത്യാ ച സതതം കാമാർഥാഭ്യാം ന ഹീയതേ ॥ 34 ॥
അപ്രയത്നാഗതാഃ സേവ്യാ ഗൃഹസ്ഥൈർവിഷയാഃ സദാ ।
പ്രയത്നേനോപഗമ്യശ്ച സ്വധർമ ഇതി മേ മതിഃ ॥ 35 ॥
മാനിനാം കുലജാതാനാം നിത്യം ശാസ്ത്രാർഥചക്ഷുഷാം ।
ധർമക്രിയാ വിയുക്താനാമശക്ത്യാ സംവൃതാത്മനാം ॥ 36 ॥
ക്രിയമാണം യദാ കർമ നാശം ഗച്ഛതി മാനുഷം ।
തേഷാം നാന്യദൃതേ ലോകേ തപസഃ കർമ വിദ്യതേ ॥ 37 ॥
സർവാത്മനാ തു കുർവീത ഗൃഹസ്ഥഃ കർമ നിശ്ചയം ।
ദാക്ഷ്യേണ ഹവ്യകവ്യാർഥം സ്വധർമം വിചരേന്നൃപ ॥ 38 ॥
യഥാ നദീനദാഃ സർവേ സാഗരേ യാന്തി സംസ്ഥിതം ।
ഏവമാശ്രമിണഃ സർവേ ഗൃഹസ്ഥേ യാന്തി സംസ്ഥിതം ॥ 39 ॥
അധ്യായ 285
ജനക
വർണോ വിശേഷവർണാനാം മഹർഷേ കേന ജായതേ ।
ഏതദിച്ഛാമ്യഹം ശ്രോതും തദ്ബ്രൂഹി വദതാം വര ॥ 1 ॥
യദേതജ്ജായതേഽപത്യം സ ഏവായമിതി ശ്രുതിഃ ।
കഥം ബ്രാഹ്മണതോ ജാതോ വിശേഷഗ്രഹണം ഗതഃ ॥ 2 ॥
പരാശരോവാച
ഏവമേതന്മഹാരാജ യേന ജാതഃ സ ഏവ സഃ ।
തപസസ്ത്വപകർഷേണ ജാതിഗ്രഹണതാം ഗതഃ ॥ 3 ॥
സുക്ഷേത്രാച്ച സുബീജാച്ച പുണ്യോ ഭവതി സംഭവഃ ।
അതോഽന്യതരതോ ഹീനാദവരോ നാമ ജായതേ ॥ 4 ॥
വക്രാദ്ഭുജാഭ്യാമൂരുഭ്യാം പദ്ഭ്യാം ചൈവാഥ ജജ്ഞിരേ ।
സൃജതഃ പ്രജാപതേർലോകാനിതി ധർമവിദോ വിദുഃ ॥ 5 ॥
മുഖജാ ബ്രാഹ്മണാസ്താത ബാഹുജാഃ ക്ഷത്രബന്ധവഃ ।
ഊരുജാ ധനിനോ രാജൻപാദജാഃ പരിചാരകാഃ ॥ 6 ॥
ചതുർണാമേവ വർണാനാമാഗമഃ പുരുഷർഷഭ ।
അതോഽന്യേ ത്വതിരിക്താ യേ തേ വൈ സങ്കരജാഃ സ്മൃതാഃ ॥ 7 ॥
ക്ഷത്രജാതിരഥാംബസ്ഥാ ഉഗ്രാ വൈദേഹകാസ്തഥാ ।
ശ്വപാകാഃ പുൽകസാഃ സ്തേനാ നിഷാദാഃ സൂതമാഗധാഃ ॥ 8 ॥
ആയോഗാഃ കരണാ വ്രാത്യാശ്ചന്ദാലാശ്ച നരാധിപ ।
ഏതേ ചതുർഭ്യോ വർണേഭ്യോ ജായന്തേ വൈ പരസ്പരം ॥ 9 ॥
ജനക
ബ്രഹ്മണൈകേന ജാതാനാം നാനാത്വം ഗോത്രതഃ കഥം ।
ബഹൂനീഹ ഹി ലോകേ വൈ ഗോത്രാണി മുനിസത്തമ ॥ 10 ॥
യത്ര തത്ര കഥം ജാതാഃ സ്വയോനിം മുനയോ ഗതാഃ ।
ശൂദ്രയോനൗ സമുത്പന്നാ വിയോനൗ ച തഥാപരേ ॥ 11 ॥
പരാശരോവാച
രാജന്നേതദ്ഭവേദ്ഗ്രാഹ്യമപകൃഷ്ടേന ജന്മനാ ।
മഹാത്മാനം സമുത്പത്തിസ്തപസാ ഭാവിതാത്മനാം ॥ 12 ॥
ഉത്പാദ്യ പുത്രാന്മുനയോ നൃപതൗ യത്ര തത്ര ഹ ।
സ്വേനൈവ തപസാ തേഷാമൃഷിത്വം വിദധുഃ പുനഃ ॥ 13 ॥
പിതാമഹശ്ച മേ പൂർവമൃശ്യശൃംഗശ്ച കാശ്യപഃ ।
വതസ്താന്ദ്യഃ കൃപശ്ചൈവ കക്ഷീവാൻകമഥാദയഃ ॥ 14 ॥
യവക്രീതശ്ച നൃപതേ ദ്രോണശ്ച വദതാം വരഃ ।
ആയുർമതംഗോ ദത്തശ് ച ദ്രുപദോ മത്സ്യ ഏവ ച ॥ 15 ॥
ഏതേ സ്വാം പ്രകൃതിം പ്രാപ്താ വൈദേഹ തപസോഽഽശ്രയാത് ।
പ്രതിഷ്ഠിതാ വേദവിദോ ദമേ തപസി ചൈവ ഹി ॥ 16 ॥
മൂലഗോത്രാണി ചത്വാരി സമുത്പന്നാനി പാർഥിവ ।
അംഗിരാഃ കശ്യപശ്ചൈവ വസിഷ്ഠോ ഭൃഗുരേവ ച ॥ 17 ॥
കർമതോഽന്യാനി ഗോത്രാണി സമുത്പന്നാനി പാർഥിവ ।
നാമധേയാനി തപസാ താനി ച ഗ്രഹണം സതാം ॥ 18 ॥
ജനക
വിശേഷധർമാന്വർണാനാം പ്രബ്രൂഹി ഭഗവന്മമ ।
തഥാ സാമാന്യ ധർമാംശ്ച സർവത്ര കുശലോ ഹ്യസി ॥ 19 ॥
പരാ
പ്രതിഗ്രഹോ യാജനം ച തഥൈവാധ്യാപനം നൃപ ।
വിശേഷധർമോ വിപ്രാണാം രക്ഷാ ക്ഷത്രസ്യ ശോഭനാ ॥ 20 ॥
കൃഷിശ്ച പാശുപാല്യം ച വാനിജ്യം ച വിശാം അപി ।
ദ്വിജാനാം പരിചര്യാ ച ശൂത്ര കർമ നരാധിപ ॥ 21 ॥
വിശേഷധർമാ നൃപതേ വർണാനാം പരികീർതിതാഃ ।
ധർമാൻസാധാരണാംസ്താത വിസ്തരേണ ശൃണുഷ്വ മേ ॥ 22 ॥
ആനൃശംസ്യമഹിംസാ ചാപ്രമാദഃ സംവിഭാഗിതാ ।
ശ്രാദ്ധകർമാതിഥേയം ച സത്യമക്രോധ ഏവ ച ॥ 23 ॥
സ്വേഷു ദാരേഷു സന്തോഷഃ ശൗചം നിത്യാനസൂയതാ ।
ആത്മജ്ഞാനം തിതിക്ഷാ ച ധർമാഃ സാധാരണാ നൃപ ॥ 24 ॥
ബ്രാഹ്മണാഃ ക്ഷത്രിയാ വൈശ്യാസ്ത്രയോ വർണാ ദ്വിജാതയഃ ।
അത്ര തേഷാമധീകാരോ ധർമേഷു ദ്വിപദാം വര ॥ 25 ॥
വികർമാവസ്ഥിതാ വർണാഃ പതന്തി നൃപതേ ത്രയഃ ।
ഉന്നമന്തി യഥാ സന്തമാശ്രിത്യേഹ സ്വകർമസു ॥ 26 ॥
ന ചാപി ശൂദ്രഃ പതതീതി നിശ്ചയോ
ന ചാപി സംസ്കാരമിഹാർഹതീതി വാ ।
ശ്രുതിപ്രവൃത്തം ന ച ധർമമാപ്നുതേ
ന ചാസ്യ ധർമേ പ്രതിഷേധനം കൃതം ॥ 27 ॥
വൈദേഹകം ശൂദ്രമുദാഹരന്തി
ദ്വിജാ മഹാരാജ ശ്രുതോപപന്നാഃ ।
അഹം ഹി പശ്യാമി നരേന്ദ്ര ദേവം
വിശ്വസ്യ വിഷ്ണും ജഗതഃ പ്രധാനം ॥ 28 ॥
സതാം വൃത്തമനുഷ്ഠായ നിഹീനാ ഉജ്ജിഹീർഷവഃ ।
മന്ത്രവർജം ന ദുഷ്യന്തി കുർവാണാഃ പൗഷ്ടികീഃ ക്രിയാഃ ॥ 29 ॥
യഥാ യഥാ ഹി സദ്വൃത്തമാലംബന്തീതരേ ജനാഃ ।
തഥാ തഥാ സുഖം പ്രാപ്യ പ്രേത്യ ചേഹ ച ശേരതേ ॥ 30 ॥
ജ
കിം കർമ ദൂസയത്യേനമഥ ജാതിർമഹാമുനേ ।
സന്ദേഹോ മേ സമുത്പന്നസ്തന്മേ വ്യാഖ്യാതുമർഹസി ॥ 31 ॥
പരാ
അസംശയം മഹാരാജ ഉഭയം ദോഷകാരകം ।
കർമ ചൈവ ഹി ജാതിശ്ച വിശേഷം തു നിശാമയ ॥ 32 ॥
ജാത്യാ ച കർമണാ ചൈവ ദുഷ്ടം കർമ നിഷേവതേ ।
ജാത്യാ ദുഷ്ടശ്ച യഃ പാപം ന കരോതി സ പൂരുഷഃ ॥ 33 ॥
ജാത്യാ പ്രധാനം പുരുഷം കുർവാണം കർമ ധിക്കൃതം ।
കർമ തദ്ദൂസയത്യേനം തസ്മാത്കർമ ന ശോഭനം ॥ 34 ॥
ജ
കാനി കർമാണി ധർമ്യാണി ലോകേഽസ്മിന്ദ്വിജസത്തമ ।
ന ഹിംസന്തീഹ ഭൂതാനി ക്രിയമാണാനി സർവദാ ॥ 35 ॥
പരാ
ശൃണു മേഽത്ര മഹാരാജ യന്മാം ത്വം പരിപൃച്ഛസി ।
യാനി കർമാണ്യഹിംസ്രാണി നരം ത്രായന്തി സർവദാ ॥ 36 ॥
സംന്യസ്യാഗ്നീനുപാസീനാഃ പശ്യന്തി വിഗതജ്വരാഃ ।
നൈഃശ്രേയസം ധർമപഥം സമാരുഹ്യ യഥാക്രമം ॥ 37 ॥
പ്രശ്രിതാ വിനയോപേതാ ദമനിത്യാഃ സുസംശിതാഃ ।
പ്രയാന്തി സ്ഥാനമജരം സർവകർമ വിവർജിതാഃ ॥ 38 ॥
സർവേ വർണാ ധർമകാര്യാണി സമ്യക്
കൃത്വാ രാജൻസത്യവാക്യാനി ചോക്ത്വാ ।
ത്യക്ത്വാധർമം ദാരുണം ജീവലോകേ
യാന്തി സ്വർഗം നാത്ര കാര്യോ വിചാരഃ ॥ 39 ॥
അധ്യായ 286
പരാശരോവാച
പിതാ സുഖായോ ഗുരവഃ സ്ത്രിയശ് ച
ന നിർഗുണാ നാമ ഭവന്തി ലോകേ ।
അനന്യഭക്താഃ പ്രിയവാദിനശ് ച
ഹിതാശ്ച വശ്യാശ്ച തഥൈവ രാജൻ ॥ 1 ॥
പിതാ പരം ദൈവതം മാനവാനാം
മാതുർവിശിഷ്ടം പിതരം വദന്തി ।
ജ്ഞാനസ്യ ലാഭം പരമം വദന്തി
ജിതേന്ദ്രിയാർഥാഃ പരമാപ്നുവന്തി ॥ 2 ॥
രണാജിരേ യത്ര ശരാഗ്നിസംസ്തരേ
നൃപാത്മജോ ഘാതമവാപ്യ ദഹ്യതേ ।
പ്രയാതി ലോകാനമരൈഃ സുദുർലഭാൻ
നിഷേവതേ സ്വർഗഫലം യഥാസുഖം ॥ 3 ॥
ശ്രാന്തം ഭീതം ഭ്രഷ്ട ശസ്ത്രം രുദന്തം
പരാങ്മുഖം പരിബർഹൈശ്ച ഹീനം ।
അനുദ്യതം രോഗിണം യാചമാനം
ന വൈ ഹിംസ്യാദ്ബാലവൃദ്ധൗ ച രാജൻ ॥ 4 ॥
പരിബർഹൈഃ സുസമ്പന്നമുദ്യതം തുല്യതാം ഗതം ।
അതിക്രമേത നൃപതിഃ സംഗ്രാമേ ക്ഷത്രിയാത്മജം ॥ 5 ॥
തുല്യാദിഹ വധഃ ശ്രേയാന്വിശിഷ്ടാച്ചേതി നിശ്ചയഃ ।
നിഹീനാത്കാതരാച്ചൈവ നൃപാണാം ഗർഹിതോ വധഃ ॥ 6 ॥
പാപാത്പാപസമാചാരാന്നിഹീനാച്ച നരാധിപ ।
പാപ ഏവ വധഃ പ്രോക്തോ നരകായേതി നിശ്ചയഃ ॥ 7 ॥
ന കശ്ചിത്ത്രാതി വൈ രാജന്ദിഷ്ടാന്ത വശമാഗതം ।
സാവശേഷായുഷം ചാപി കശ്ചിദേവാപകർഷതി ॥ 8 ॥
സ്നിഗ്ധൈശ്ച ക്രിയമാണാനി കർമാണീഹ നിവർതയേത് ।
ഹിംസാത്മകാനി കർമാണി നായുരിച്ഛേത്പരായുഷാ ॥ 9 ॥
ഗൃഹസ്ഥാനാം തു സർവേഷാം വിനാശമഭികാങ്ക്ഷിതാം ।
നിധനം ശോഭനം താത പുലിനേഷു ക്രിയാവതാം ॥ 10 ॥
ആയുഷി ക്ഷയമാപന്നേ പഞ്ചത്വമുപഗച്ഛതി ।
നാകാരണാത്തദ്ഭവതി കാരണൈരുപപാദിതം ॥ 11 ॥
തഥാ ശരീരം ഭവതി ദേഹാദ്യേനോപപാദിതം ।
അധ്വാനം ഗതകശ്ചായം പ്രാപ്തശ്ചായം ഗൃഹാദ്ഗൃഹം ॥ 12 ॥
ദ്വിതീയം കാരണം തത്ര നാന്യത്കിം ചന വിദ്യതേ ।
തദ്ദേഹം ദേഹിനാം യുക്തം മോക്ഷഭൂതേഷു വർതതേ ॥ 13 ॥
സിരാ സ്നായ്വസ്ഥി സംഘാതം ബീഭത്സാ മേധ്യ സങ്കുലം ।
ഭൂതാനാമിന്ദ്രിയാണാം ച ഗുണാനാം ച സമാഗതം ॥ 14 ॥
ത്വഗന്തം ദേഹമിത്യാഹുർവിദ്വാംസോഽധ്യാത്മചിന്തകാഃ ।
പുനൈരപി പരിക്ഷീണം ശരീരം മർത്യതാം ഗതം ॥ 15 ॥
ശരീരിണാ പരിത്യക്തം നിശ്ചേഷ്ടം ഗതചേതനം ।
ഭൂതൈഃ പ്രകൃതമാപന്നൈസ്തതോ ഭൂമൗ നിമജ്ജതി ॥ 16 ॥
ഭാവിതം കർമയോഗേന ജായതേ തത്ര തത്ര ഹ ।
ഇദം ശരീരം വൈദേഹ മ്രിയതേ യത്ര തത്ര ഹ ।
തത്സ്വഭാവോഽപരോ ദൃഷ്ടോ വിസർഗഃ കർമണസ്തഥാ ॥ 17 ॥
ന ജായതേ തു നൃപതേ കം ചിത്കാലമയം പുനഃ ।
പരിഭ്രമതി ഭൂതാത്മാ ദ്യാമിവാംബുധരോ മഹാൻ ॥ 18 ॥
സ പുനർജായതേ രാജൻപ്രാപ്യേഹായതനം നൃപ ।
മനസഃ പരമോ ഹ്യാത്മാ ഇന്ദ്രിയേഭ്യഃ പരം മനഃ ॥ 19 ॥
ദ്വിവിധാനാം ച ഭൂതാനാം ജംഗമാഃ പരമാ നൃപ ।
ജംഗമാനാമപി തഥാ ദ്വിപദാഃ പരമാ മതാഃ ।
ദ്വിപദാനാമപി തഥാ ദ്വിജാ വൈ പരമാഃ സ്മൃതാഃ ॥ 20 ॥
ദ്വിജാനാമപി രാജേന്ദ്ര പ്രജ്ഞാവന്തഃ പരാ മതാഃ ।
പ്രാജ്ഞാനാമാത്മസംബുദ്ധാഃ സംബുദ്ധാനാമമാനിനഃ ॥ 21 ॥
ജാതമന്വേതി മരണം നൃണാമിതി വിനിശ്ചയഃ ।
അന്തവന്തി ഹി കർമാണി സേവന്തേ ഗുണതഃ പ്രജാഃ ॥ 22 ॥
ആപന്നേ തൂത്തരാം കാഷ്ഠാം സൂര്യേ യോ നിധനം വ്രജേത് ।
നക്ഷത്രേ ച മുഹൂർതേ ച പുണ്യേ രാജൻസ പുണ്യകൃത് ॥ 23 ॥
അയോജയിത്വാ ക്ലേശേന ജനം പ്ലാവ്യ ച ദുഷ്കൃതം ।
മൃത്യുനാപ്രാകൃതേനേഹ കർമകൃത്വാത്മശക്തിതഃ ॥ 24 ॥
വിഷമുദ്ബന്ധനം ദാഹോ ദസ്യു ഹസ്താത്തഥാ വധഃ ।
ദംസ്ത്രിഭ്യശ്ച പശുഭ്യശ്ച പ്രാകൃതോ വധ ഉച്യതേ ॥ 25 ॥
ന ചൈഭിഃ പുണ്യകർമാണോ യുജ്യന്തേ നാഭിസന്ധിജൈഃ ।
ഏവംവിധൈശ്ച ബഹുഭിരപരൈഃ പ്രാകൃതൈരപി ॥ 26 ॥
ഊർധ്വം ഹിത്വാ പ്രതിഷ്ഠന്തേ പ്രാനാഃ പുണ്യകൃതാം നൃപ ।
മധ്യതോ മധ്യപുണ്യാനാമധോ ദുഷ്കൃത കർമണാം ॥ 27 ॥
ഏകഃ ശത്രുർന ദ്വിതീയോഽസ്തി ശത്രുർ
അജ്ഞാനതുല്യഃ പുരുഷസ്യ രാജൻ ।
യേനാവൃതഃ കുരുതേ സമ്പ്രയുക്തോ
ഘോരാണി കർമാണി സുദാരുണാനി ॥ 28 ॥
പ്രബോധനാർഥം ശ്രുതിധർമയുക്തം
വൃദ്ദ്ധാനുപാസ്യം ച ഭവേത യസ്യ ।
പ്രയത്നസാധ്യോ ഹി സ രാജപുത്ര
പ്രജ്ഞാശരേണോന്മഥിതഃ പരൈതി ॥ 29 ॥
അധീത്യ വേദാംസ്തപസാ ബ്രഹ്മചാരീ
യജ്ഞാഞ്ശക്ത്യാ സംനിസൃജ്യേഹ പഞ്ച ।
വനം ഗച്ഛേത്പുരുഷോ ധർമകാമഃ
ശ്രേയശ്ചിത്വാ സ്ഥാപയിത്വാ സ്വവംശം ॥ 30 ॥
ഉപഭോഗൈരപി ത്യക്തം നാത്മാനമവസാദയേത് ।
ചന്ദാലത്വേഽപി മാനുഷ്യം സർവഥാ താത ദുർലഭം ॥ 31 ॥
ഇയം ഹി യോനിഃ പ്രഥമാ യാം പ്രാപ്യ ജഗതീപതേ ।
ആത്മാ വൈ ശക്യതേ ത്രാതും കർമഭിഃ ശുഭലക്ഷണൈഃ ॥ 32 ॥
കഥം ന വിപ്രനശ്യേമ യോനീതോഽസ്യാ ഇതി പ്രഭോ ।
കുർവന്തി ധർമം മനുജാഃ ശ്രുതിപ്രാമാന്യ ദർശനാത് ॥ 33 ॥
യോ ദുർലഭതരം പ്രാപ്യ മാനുഷ്യമിഹ വൈ നരഃ ।
ധർമാവമന്താ കാമാത്മാ ഭവേത്സ ഖലു വഞ്ച്യതേ ॥ 34 ॥
യസ്തു പ്രീതിപുരോഗേണ ചക്ഷുഷാ താത പശ്യതി ।
ദീപോപമാനി ഭൂതാനി യാവദർചിർന നശ്യതി ॥ 35 ॥
സാന്ത്വേനാനുപ്രദാനേന പ്രിയവാദേന ചാപ്യുത ।
സമദുഃഖസുഖോ ഭൂത്വാ സ പരത്ര മഹീയതേ ॥ 36 ॥
ദാനം ത്യാഗഃ ശോഭനാ മൂർതിരദ്ഭ്യോ
ഭൂയഃ പ്ലാവ്യം തപസാ വൈ ശരീരം ।
സരസ്വതീ നൈമിഷപുഷ്കരേഷു
യേ ചാപ്യന്യേ പുണ്യദേശാഃ പൃഥിവ്യാം ॥ 37 ॥
ഗൃഹേഷു യേഷാമസവഃ പതന്തി
തേഷാമഥോ നിർഹരനം പ്രശസ്തം ।
യാനേന വൈ പ്രാപനം ച ശ്മശാനേ
ശൗചേന നൂനം വിധിനാ ചൈവ ദാഹഃ ॥ 38 ॥
ഇഷ്ടിഃ പുഷ്ടിര്യജനം യാജനം ച
ദാനം പുണ്യാനാം കർമണാം ച പ്രയോഗഃ ।
ശക്ത്യാ പിത്ര്യം യച്ച കിം ചിത്പ്രശസ്തം
സർവാണ്യാത്മാർഥേ മാനവോ യഃ കരോതി ॥ 39 ॥
ധർമശാസ്ത്രാണി വേദാശ്ച ഷഡംഗാനി നരാധിപ ।
ശ്രേയസോഽർഥേ വിധീയന്തേ നരസ്യാക്ലിഷ്ട കർമണഃ ॥ 40 ॥
ഭീഷ്മോവാച
ഏവദ്വൈ സർവമാഖ്യാതം മുനിനാ സുമഹാത്മനാ ।
വിദേഹരാജായ പുരാ ശ്രേയസോഽർഥേ നരാധിപ ॥ 41 ॥
അധ്യായ 287
ഭീഷ്മോവാച
പുനരേവ തു പപ്രച്ഛ ജനകോ മിഥിലാധിപഃ ।
പരാശരം മഹാത്മാനം ധർമേ പരമനിശ്ചയം ॥ 1 ॥
കിം ശ്രേയഃ കാ ഗതിർബ്രഹ്മൻകിം കൃതം ന വിനശ്യതി ।
ക്വ ഗതോ ന നിവർതേത തന്മേ ബ്രൂഹി മഹാമുനേ ॥ 2 ॥
പരാശരോവാച
അസംഗഃ ശ്രേയസോ മൂലം ജ്ഞാനം ജ്ഞാനഗതിഃ പരാ ।
ചീർണം തപോ ന പ്രനശ്യേദ്വാപഃ ക്ഷേത്രേ ന നശ്യതി ॥ 3 ॥
ഛിത്ത്വാധർമമയം പാശം യദാ ധർമേഽഭിരജ്യതേ ।
ദത്ത്വാഭയ കൃതം ദാനം തദാ സിദ്ധിമവാപ്നുയാത് ॥ 4 ॥
യോ ദദാതി സഹസ്രാണി ഗവാമശ്വശതാനി ച ।
അഭയം സർവഭൂതേഭ്യസ്തദ്ദാനമതിവർതതേ ॥ 5 ॥
വസന്വിഷയമധ്യേഽപി ന വസത്യേവ ബുദ്ധിമാൻ ।
സംവസത്യേവ ദുർബുദ്ധിരസത്സു വിഷയേഷ്വപി ॥ 6 ॥
നാധർമഃ ശ്ലിഷ്യതേ പ്രാജ്ഞമാപഃ പുഷ്കര പർണവത് ।
അപ്രാജ്ഞമധികം പാപം ശ്ലിഷ്യതേ ജതു കാഷ്ഠവത് ॥ 7 ॥
നാധർമഃ കാരണാപേക്ഷീ കർതാരമഭിമുഞ്ചതി ।
കർതാ ഖലു യഥാകാലം തത്സർവമഭിപദ്യതേ ।
ന ഭീദ്യന്തേ കൃതാത്മാന ആത്മപ്രത്യയ ദർശിനഃ ॥ 8 ॥
ബുദ്ധികർമേന്ദ്രിയാണാം ഹി പ്രമത്തോ യോ ന ബുധ്യതേ ।
ശുഭാശുഭേഷു സക്താത്മാ പ്രാപ്നോതി സുമഹദ്ഭയം ॥ 9 ॥
വീതരാഗോ ജിതക്രോധഃ സമ്യഗ്ഭവതി യഃ സദാ ।
വിഷയേ വർതമാനോഽപി ന സ പാപേന യുജ്യതേ ॥ 10 ॥
മര്യാദായാം ധർമസേതുർനിബദ്ധോ നൈവ സീദതി ।
പുഷ്ടസ്രോത ഇവായത്തഃ സ്ഫീതോ ഭവതി സഞ്ചയഃ ॥ 11 ॥
യഥാ ഭാനുഗതം തേജോ മനിഃ ശുദ്ധഃ സമാധിനാ ।
ആദത്തേ രാജശാർദൂല തഥാ യോഗഃ പ്രവർതതേ ॥ 12 ॥
യഥാ തിലാനാമിഹ പുഷ്പസംശ്രയാത്
പൃഥക്പൃഥഗ്യാനി ഗുണോഽതിസൗമ്യതാം ।
തഥാ നരാണാം ഭുവി ഭാവിതാത്മനാം
യഥാശ്രയം സത്ത്വഗുണഃ പ്രവർതതേ ॥ 13 ॥
ജഹാതി ദാരാനിഹതേ ന സമ്പദഃ
സദശ്വയാനം വിവിധാശ്ച യാഃ ക്രിയാഃ ।
ത്രിവിഷ്ടപേ ജാതമതിര്യദാ നരസ്
തദാസ്യ ബുദ്ധിർവിഷയേഷു ഭീദ്യതേ ॥ 14 ॥
പ്രസക്തബുദ്ധിർവിഷയേഷു യോ നരോ
യോ ബുധ്യതേ ഹ്യാത്മഹിതം കദാ ചന ।
സ സർവഭാവാനുഗതേന ചേതസാ
നൃപാമിഷേണേവ ഝഷോ വികൃഷ്യതേ ॥ 15 ॥
സംഘാതവാന്മർത്യലോകഃ പരസ്പരമപാശ്രിതഃ ।
കദലീ ഗർഭനിഃസാരോ നൗരിവാപ്സു നിമജ്ജതി ॥ 16 ॥
ന ധർമകാലഃ പുരുഷസ്യ നിശ്ചിതോ
നാപി മൃത്യുഃ പുരുഷം പ്രതീക്ഷതേ ।
ക്രിയാ ഹി ധർമസ്യ സദൈവ ശോഭനാ
യദാ നരോ മൃത്യുമുഖേഽഭിവർതതേ ॥ 17 ॥
യഥാന്ധഃ സ്വഗൃഹേ യുക്തോ ഹ്യഭ്യാസാദേവ ഗച്ഛതി ।
തഥായുക്തേന മനസാ പ്രാജ്ഞോ ഗച്ഛതി താം ഗതിം ॥ 18 ॥
മരണം ജന്മനി പ്രോക്തം ജന്മ വൈ മരണാശ്രിതം ।
അവിദ്വാന്മോക്ഷധർമേഷു ബദ്ധോഭ്രമതി ചക്രവത് ॥ 19 ॥
യഥാ മൃണാലോഽനുഗതമാശു മുഞ്ചതി കർദമം ।
തഥാത്മാ പുരുഷസ്യേഹ മനസാ പരിമുച്യതേ ।
മനഃ പ്രനയതേഽഽത്മാനം സ ഏനമഭിയുഞ്ജതി ॥ 20 ॥
പരാർഥേ വർതമാനസ്തു സ്വകാര്യം യോഽഭിമന്യതേ ।
ഇന്ദ്രിയാർഥേഷു സക്തഃ സൻസ്വകാര്യാത്പരിഹീയതേ ॥ 21 ॥
അധസ്തിര്യഗ്ഗതിം ചൈവ സ്വർഗേ ചൈവ പരാം ഗതിം ।
പ്രാപ്നോതി സ്വകൃതൈരാത്മാ പ്രാജ്ഞസ്യേഹേതരസ്യ ച ॥ 22 ॥
മൃന്മയേ ഭാജനേ പക്വേ യഥാ വൈ ന്യസ്യതേ ദ്രവഃ ।
തഥാ ശരീരം തപസാ തപ്തം വിഷയമശ്നുതേ ॥ 23 ॥
വിഷയാനശ്നുതേ യസ്തു ന സ ഭോക്ഷ്യത്യസംശയം ।
യസ്തു ഭോഗാംസ്ത്യജേദാത്മാ സ വൈ ഭോക്തും വ്യവസ്യതി ॥ 24 ॥
നീഹാരേണ ഹി സംവീതഃ ശിശ്നോദര പരായനഃ ।
ജാത്യന്ധ ഇവ പന്ഥാനമാവൃതാത്മാ ന ബുധ്യതേ ॥ 25 ॥
വണിഗ്യഥാ സമുദ്രാദ്വൈ യഥാർഥം ലഭതേ ധനം ।
തഥാ മർത്യാർണവേ ജന്തോഃ കർമ വിജ്ഞാനതോ ഗതിഃ ॥ 26 ॥
അഹോരാത്ര മയേ ലോകേ ജരാ രൂപേണ സഞ്ചരൻ ।
മൃത്യുർഗ്രസതി ഭൂതാനി പവനം പന്നഗോ യഥാ ॥ 27 ॥
സ്വയം കൃതാനി കർമാണി ജാതോ ജന്തുഃ പ്രപദ്യതേ ।
നാകൃതം ലഭതേ കശ്ചിത്കിം ചിദത്ര പ്രിയാപ്രിയം ॥ 28 ॥
ശയാനം യാന്തമാസീനം പ്രവൃത്തം വിഷയേഷു ച ।
ശുഭാശുഭാനി കർമാണി പ്രപദ്യന്തേ നരം സദാ ॥ 29 ॥
ന ഹ്യന്യത്തീരമാസാദ്യ പുനസ്തർതും വ്യവസ്യതി ।
ദുർലഭോ ദൃശ്യതേ ഹ്യസ്യ വിനിപാതോ മഹാർണവേ ॥ 30 ॥
യഥാ ഭാരാവസക്താ ഹി നൗർമഹാംഭസി തന്തുനാ ।
തഥാ മനോഽഭിയോഗാദ്വൈ ശരീരം പ്രതികർഷതി ॥ 31 ॥
യഥാ സമുദ്രമഭിതഃ സംസ്യൂതാഃ സരിതോഽപരാഃ ।
തഥാദ്യാ പ്രകൃതിര്യോഗാദഭിസംസ്യൂയതേ സദാ ॥ 32 ॥
സ്നേഹപാശൈർബഹുവിഭൈരാസക്തമനസോ നരാഃ ।
പ്രകൃതിഷ്ഠാ വിഷീദന്തി ജലേ സൈകത വേശ്മവത് ॥ 33 ॥
ശരീരഗൃഹ സംസ്ഥസ്യ ശൗചതീർഥസ്യ ദേഹിനഃ ।
ബുദ്ധിമാർഗ പ്രയാതസ്യ സുഖം ത്വിഹ പരത്ര ച ॥ 34 ॥
വിസ്തരാഃ ക്ലേശസംയുക്താഃ സങ്ക്ഷേപാസ്തു സുഖാവഹാഃ ।
പരാർഥം വിസ്തരാഃ സർവേ ത്യാഗമാത്മഹിതം വിദുഃ ॥ 35 ॥
സങ്കൽപജോ മിത്രവർഗോ ജ്ഞാതയഃ കാരണാത്മകാഃ ।
ഭാര്യാ ദാസാശ്ച പുത്രാശ്ച സ്വമർഥമനുയുഞ്ജതേ ॥ 36 ॥
ന മാതാ ന പിതാ കിം ചിത്കസ്യ ചിത്പ്രതിപദ്യതേ ।
ദാനപഥ്യോദനോ ജന്തുഃ സ്വകർമഫലമശ്നുതേ ॥ 37 ॥
മാതാപുത്രഃ പിതാ ഭ്രാതാ ഭാര്യാ മിത്ര ജനസ്തഥാ ।
അഷ്ടാപദ പദസ്ഥാനേ ത്വക്ഷമുദ്രേവ ന്യസ്യതേ ॥ 38 ॥
സർവാണി കർമാണി പുരാ കൃതാനി
ശുഭാശുഭാന്യാത്മനോ യാന്തി ജന്തോർ ।
ഉപസ്ഥിതം കർമഫലം വിദിത്വാ
ബുദ്ധിം തഥാ ചോദയതേഽന്തരാത്മാ ॥ 39 ॥
വ്യവസായം സമാശ്രിത്യ സഹായാന്യോഽധിഗച്ഛതി ।
ന തസ്യ കശ്ചിദാരംഭഃ കദാ ചിദവസീദതി ॥ 40 ॥
അദ്വൈധ മനസം യുക്തം ശൂരം ധീരം വിപശ്ചിതം ।
ന ശ്രീഃ സന്ത്യജതേ നിത്യമാദിത്യമിവ രശ്മയഃ ॥ 41 ॥
ആസ്തിക്യ വ്യവസായാഭ്യാമുപായാദ്വിസ്മയാദ്ധിയാ ।
യമാരഭത്യനിന്ദ്യാത്മാ ന സോഽർഥഃ പരിഷീദതി ॥ 42 ॥
സർവൈഃ സ്വാനി ശുഭാശുഭാനി നിയതം കർമാണി ജന്തുഃ സ്വയം
ഗർഭാത്സമ്പ്പ്രതിപദ്യതേ തദുഭയം യത്തേന പൂർവം കൃതം ।
മൃത്യുശ്ചാപരിഹാരവാൻസമഗതിഃ കാലേന വിച്ഛേദിതാ
ദാരോശ്ചൂർണമിവാശ്മസാരവിഹിതം കർമാന്തികം പ്രാപയേത് ॥ 43 ॥
സ്വരൂപതാമാത്മകൃതം ച വിസ്തരം
കുലാന്വയം ദ്രവ്യസമൃദ്ധി സഞ്ചയം ।
നരോ ഹി സർവോ ലഭതേ യഥാകൃതം
ശുഭശുഭേനാത്മ കൃതേന കർമണാ ॥ 44 ॥
ഭീഷ്മോവാച
ഇത്യുക്തോ ജനകോ രാജന്യഥാതഥ്യം മനീസിനാ ।
ശ്രുത്വാ ധർമവിദാം ശ്രേഷ്ഠഃ പരാം മുദമവാപ ഹ ॥ 45 ॥
॥ ഇതി പരാശരഗീതാ സമാപ്താ ॥
– Chant Stotra in Other Languages –
Parashara Gita in Sanskrit – English – Bengali – Gujarati – Kannada – Malayalam – Odia – Telugu – Tamil