॥ Sarala Geetaa (Gujarati) Telugu Lyrics ॥
॥ సరల గీతా (గుజరాతీ) ॥
സരല ഗീതാ (ഗുജരാതീ)
ശ്രീ യോഗേശ്വരജീ
പ്രകാശക:
സർവമംഗല ചേരീടേബല ട്രസ്ട
സകല ഏപാർടമേണ്ട്സ ഏക്സ-3/4
సరల గీతా (గుజరాతీ)
శ్రీ యోగేశ్వరజీ
ప్రకాశక:
సర్వమంగల చేరీటేబల ట్రస్ట
సకల ఏపార్టమేంట్స ఏక్స-3/4
నారణపురా, అమదావాద-13
1990 ఆవృత్తి
A Note by the transliterator Suresh Vyas: At some places in this Gujarati Gita Suresh Vyas have made a few changes । Suresh Vyas have swapped or changed the words to make it more singable or to give correct meaning of the verse as given by Bhaktivedanta Swami Prabhupada । The original verse lines are shown in ( ) next to changed lines । If you like this, use it every day, and tell to others about it । Jai Sri Krishna!
గీతానుం మాహాత్మ్య
పృథ్వీ కహే ఛే:
ప్రారబ్ధ తణో భోగ జే జగమాం జన కరతా, భక్తి ఉత్తమ తే కహో కేమ కరీ లభతా? ॥ 1 ॥
విష్ణు భగవాన కహే ఛే:
ప్రారబ్ధ భలే భోగవే, గీతారత పణ జే, సుఖీ ముక్త తే థాయఛే, లేపాయే నా తే । ॥ 2 ॥
గీతా ధ్యాన కర్యా థకీ పాప కదీ న అడే, పద్మ జేమ జలమాం ఛతాం జల ఏనే న అడే । ॥ 3 ॥
గీతా జ్యాం నే పాఠ జ్యాం గీతాజీనో థాయ, ప్రయాగ జేవా తీర్థ త్యాం సర్వే భేగా థాయ । ॥ 4 ॥
గీతా-ఆశ్రయ హుం రహుం, గీతా ఘర మారుం, గీతాజ్ఞాన థకీ జ హుం త్రిలోకనే పాళుం । ॥ 5 ॥
కర్మ కరే కోఈ ఛతాం, జో గీతా-అమల కరే, జీవన ముక్త తే థాయ నే సర్వ ప్రకార తరే । ॥ 6 ॥
(కర్మ కరే కోఈ ఛతాం, గీతా-అమల కరే, జీవన ముక్త తే థాయ నే సర్వ ప్రకార తరే । ॥ 6 ॥)
గీతాఛే త్యాం అన్య కోఈ శాస్త్రోనుం శుం కామ, ప్రభునా ముఖథీ ప్రగట ఛే గీతా దివ్య తమామ । ॥ 7 ॥
(గీతాఛే త్యాం అన్య ఛే శాస్త్రోనుం శుం కామ, ప్రభునా ముఖథీ ప్రగట ఛే గీతా దివ్య తమామ । ॥ 7 ॥)
భవసాగర ఛే ఘోర ఆ, తరవా మాగే జే, గీతారూపీ నావనుం శరణ లఈ లే తే । ॥ 8 ॥
పవిత్ర గీతా-గ్రంథ ఆ, ప్రేమే జే పఢశే, ప్రభునే పామీ శోక నే భయథీ తే ఛూటశే । ॥ 9 ॥
గీతా ప్రేమే జే పఢే, ప్రాణాయమ కరే, పూర్వజన్మ ఆ జన్మనాం తేనాం పాప టళే । ॥ 10 ॥
స్నాన కర్యాథీ జాయఛే మేల దేహనో జేమ, గీతా స్నానే జాయఛే మాయానో మల తేమ । ॥ 11 ॥
ప్రభుముఖమాంథీ నీకళీ గీతా జే వాంచే, అన్య శాస్త్రనే తే భలే వాంచే నా వాంచే । ॥ 12 ॥
గంగాజల పీధా థకీ అమృతస్వాద మళే, గీతానీ గంగా థకీ బీజో జన్మ టళే । ॥ 13 ॥
ఉపనిషదనీ గాయనే గోపాలే దోహీ, అర్జున వాఛరడో, రహ్యుం గీతా దూధ సోహీ । ॥ 14 ॥
గీతా ఏక జ శాస్త్ర ఛే, కృష్ణ ఏక జ దేవ, మంత్ర తేమనుం నామ నే కర్మ తేమనీ సేవ । ॥ 15 ॥
ధ్యాన
ప్రభుఏ పోతే ప్రేమథీ కహీ నిజ సఖానే, వ్యాస మహర్షిఏ కరీ జేనీ రచనానే; ॥ 1 ॥
అఢార తే అధ్యాయనీ, అమృతథీ జ భరీ, భవతారక గీతా, తనే యాద రహ్యో ఛుం కరీ । ॥ 2 ॥
కమలసమీ సోహీ రహీ ఆంఖ జేమనీ తే, వ్యాస మహర్షి, హుం నముం ఆజ ఖూబ ప్రీతే; ॥ 3 ॥
తేల మహాభారత తణుం భరీ జలావ్యో ఛే, జ్ఞాన దీవడో ఆ తమే దివ్య జగావ్యో ఛే । ॥ 4 ॥
శరణే ఆవే తేమనే పారిజాత జేవా, జ్ఞానీ కృష్ణ, నమన హజో గీతా గానారా! ॥ 5 ॥
వాసుదేవ, చాణుర నే కంస తణా హణనార, జగద్గురు, తమనే నముం, కృష్ణ, శాంతి ధరనార! ॥ 6 ॥
మూంగా బోలే, పంగుయే చఢే పర్వతే తేమ, జేనీ కృపా థతాం; నముం కృష్ణ, కరీ దో రే॑మ । ॥ 7 ॥
బ్రహ్మా, ఈంద్ర, వరుణ నే దేవ స్మరే జేనే, దివ్యగానథీ గాయ ఛే వేద మహీం జేనేః ॥ 8 ॥
ధ్యాన ధరీ హైయే జుఏ యోగీ జన జేనే; జేనే దేవ న జాణతా, దేవ నముం తేనే । ॥ 9 ॥
–xxx–
సరల గీతా
అధ్యాయ 1: అర్జునవిషాదయోగ
(దోహరా)
ధృతరాష్ట్ర కహే ఛే:
కురుక్శేత్రనా తీర్థమాం మళియా లడవా కాజ, కౌరవ పాండవ తేమణే కర్యుం శుం కహో ఆజ । ॥ 1 ॥
సంజయ కహే ఛే:
జోఈ పాండవసైన్యనే రాజా దుర్యోధన, ద్రోణ గురు పాసే జఈ బోల్యో ఏమ వచన । ॥ 2 ॥
గురుదేవ, సేనాజుఓ పాండవనీ భారీ, ద్రుపదపుత్ర తమ శిష్యథీ సజ్జ థఈ సారీ । ॥ 3 ॥
అర్జున భీమసమా ఘణా యోద్ధా ఛే శూరవీర, మహారథీ యుయుధాన ఛే ద్రుపద విరాట అధీర । ॥ 4 ॥
పురుజిత కుంతీభోజ ఛే శైల్య శ్రేష్ఠ గుణవాన, ధృష్టకేతు నే చేకితాన కాశీరాజ బలవాన । ॥ 5 ॥
యుధామన్యు విక్రాంత నే అభిమన్యు రణవీర, ఉత్తమౌజ ద్రౌపదీ-తనయ సౌ మహారథీ వీర । ॥ 6 ॥
హవే ఆపణా సైన్యనా కహుం శ్రేష్ఠ జననే, ద్విజశ్రేష్ఠ హే, సాంభళో సంక్శేప మహీం తే । ॥ 7 ॥
తమే, భీష్మ నే కర్ణ ఛే సేనాపతి కృప ఛే, అశ్వత్థామా వికర్ణ నేసౌమదత్తి పణ ఛే । ॥ 8 ॥
బీజాఏ బహు వీర ఛే వివిధ శస్త్రవాళా, యుద్ధనిపుణ జీవన మనే అర్పణ కరనారా । ॥ 9 ॥
విరాట సేనా ఆపణీ రక్శా భీష్మ కరే, పాండవసేనా స్వల్ప ఛే, రక్శా భీమ కరే । ॥ 10 ॥
బధీ తరఫథీ భీష్మనీ రక్శా సర్వ కరో, నిజ స్థానే ఊభా రహీ రక్శా సర్వ కరో । ॥ 11 ॥
కురుమాం వృద్ధ పితామహే శంఖ వగాడ్యో త్యాం, సింహనాదథీ సైన్యమాం హర్ష ఛవాయో హా! ॥ 12 ॥
పణవ శంఖ ఆనక అనే భేరీ గోముఖ త్యాం, సహసా వాగ్యాం నే థయో ఘోర శబ్ద రణమాం । ॥ 13 ॥
సఫేద ఘోడే శోభతా మోటా రథవాళా, కృష్ణే అర్జునే శంఖనే దివ్య వగాడ్యా త్యాం । ॥ 14 ॥
పాంచజన్య కృష్ణే అనే దేవదత్త అర్జున, పౌండ్ర వగాడ్యో శంఖనే భీమే లావీ ధూన । ॥ 15 ॥
కుంతీపుత్ర యుధిష్ఠిరే అనంత విజయ వళీ, శంఖ వగాడ్యో, శో రహ్యో శబ్ద బధేయ ఫరీ । ॥ 16 ॥
సుఘోశ మణిపుష్పక ధ్వని నకుల అనే సహదేవ, తేమ ధ్వని కైయే కర్యా శంఖతణా స్వయమేవ । ॥ 17 ॥
కాశీరాజ విరాట నే ద్రుపద ద్రౌపదీ బాల, ధృష్టద్యుమ్న అభిమన్యుఏ ధర్యా ధ్వనిథీ తాల । ॥ 18 ॥
ఖళభళావతా ఆభ నే ధరతీనే స్వర ఏ, జాణే ఉర కౌరవ తణా చీరీ పృథక్ కరే । ॥ 19 ॥
కౌరవనీ లడవా ఉభీ సేనానే జోఈ, ధనుష ఉఠావీనే రహ్యో అర్జున త్యాం బోలీ । ॥ 20 ॥
ౠషికేశ అచ్యుత హే, రథ మారో రాఖో, బన్నే సేనా మధ్యమాం రథ మారో రాఖో । ॥ 21 ॥
లడవా ఉభా సర్వనే లఉం జరా జోఈ, లడవా లాయక కోణ ఛే లఉం జరా జోఈ । ॥ 22 ॥
దుర్యోధన-హిత చాహతా లడవా కాజ మళ్యా, కోణ కోణ రణమాం మళ్యా జోఉం ఆజ జరా । ॥ 23 ॥
సంజయ కహే ఛే:
అర్జుననా వచనో సుణీ శ్రీకృష్ణే జలదీ, బన్నే సేనా మధ్యమాం రథ రాఖ్యో పకడీ । ॥ 24 ॥
భీష్మ ద్రోణ జేవా ఘణా రాజా జేమా ఛే, జో కౌరవ సేనా ఉభీ పార్థ, బరాబర తే । ॥ 25 ॥
పితా పితామహ నే గురు మామా నే భాఈ, పుత్ర పౌత్ర మిత్రో వళీ స్నేహీ హితకారీ । ॥ 26 ॥
ఏవా జోఈ స్వజననే కరూణతా ధారీ, బోల్యో అర్జున శోకథీ ఖిన్న థఈ వాణీ । ॥ 27 ॥
ససరా తేమజ స్వజననే రణమాంహీ జోఈ, ద్రవే నహీం ఏవో హశే కఠోర జన కోఈ! ॥ 28 ॥
అంగ శిథిల మారుం థతుం, వదన సుకాఈ జాయ, శరీర కంపే, శోకథీ రోమాంచ మనే థాయ । ॥ 29 ॥
ధనుష హాథథీ సరకతుం, దాహ త్వచామాం థాయ, చిత్త భమే, మారా థకీ నాజ ఉభా రహేవాయ । ॥ 30 ॥
లక్శ్ణ దేఖాయే మనే అమంగల బధాం యే, స్వజనోనే మార్యే నహీం మంగల కైం థాయే । ॥ 31 ॥
విజయ రాజ్య సుఖ నా చహుం, కృష్ణ ఖరేఖర హుం, రాజ్య భోగ జీవన మళే అనంత తోయే శుం! ॥ 32 ॥
జేనే మాటే రాజ్య నే వైభవ సుఖ చహియే, ప్రాణ తజీ రణమాం ఉభా సుఖనే ఛోడీ తే । ॥ 33 ॥
పితృ తేమ ఆచర్య నే పుత్ర పితామహ ఆ, ససరా మామా పౌత్ర నే సంబంధీ సఘళా । ॥ 34 ॥
త్రిలోక కాజే తే హణే, హణుం న తోయే హుం, పృథ్వీ మాటే తో పఛీ హణుం తేమనే శుం? ॥ 35 ॥
కౌరవనే మార్యా థకీ మంగల శుం మళశే? ఆతతాయీనే మారతాం అమనే పాప థశే । ॥ 36 ॥
బంధుజనోనే మారవా ఛాజే నా అమనే, స్వజనోనే మార్యే మళే మంగల శుం అమనే! ॥ 37 ॥
లోభ థకీ నాసీ గఈ బుద్ధి కౌరవనీ, మిత్ర ద్రోహ కులనాశనుం దేఖే పాప నహీం । ॥ 38 ॥
పరంతు కులనా నాశనో దోశ దూర కరవా, అమే చహీఏ కేమ నా జాణ ఛతాం తరవా । ॥ 39 ॥
కులనా నాశే థాయఛే కులధర్మోనో నాశ, ధర్మ జతాం కుల క్యాం రహ్యుం, అధర్మ వ్యాపే ఖాశ । ॥ 40 ॥
కులనీ స్త్రీమాం ఆవతో అధర్మథీ తో దోశ, సంకర సంతానో తేథీ థయే దోశ । ॥ 41 ॥
(కులనీ స్త్రీమాం ఆవతో అధర్మథీ తో దోశ, సంకర సంతానో తేథీ థయే కోశ । ॥ 41 ॥)
సంకర సంతానో థకీ కుల తో నరకే జాయ, శ్రాద్ధ థాయ నా పితృనుం పతన తేమనుం థాయ । ॥ 42 ॥
కులిన సంకర లోకనా దోషోథీ నాసే, జాతికులతణా ధర్మ నే దుఃఖ సదా వాసే । ॥ 43 ॥
ధర్మభ్రష్టనో నరకమాం సదా థాయఛే వాస, ఏమ సాంభళ్యుం ఛే అమే ఉత్తమ జనథీ ఖాస । ॥ 44 ॥
మళ్యా రాజ్యానా లోభథీ స్వజనోనే హణవా, పాప కర్మ తే తో ఖరే మళ్యా అమే కరవా । ॥ 45 ॥
తేథీ తో ఛే శ్రేష్ఠ కే కరుం సామనో నా, శస్త్ర వినానో ఛో హణే ముజనే కౌరవ ఆఅ । ॥ 46 ॥
ఏమ కహీ బేసీ గయో రథమాం పర్థ ప్రవీణ, ధనుష బాణ మూకీ దఈ థఈ శోకమాం లీన । ॥ 47 ॥
అధ్యాయ 2: సాంఖ్యయోగ
సంజయ కహే ఛే:
ఆఅంసు ఆంఖోమాం నే వళీ హృదయమాం లఈ శోక, బేసి గయో అర్జున త్యాం కహీ యుద్ధనే ఫోక ।
(ఆఅంసు ఆంఖమాం నే వళీ హృదయమాం లఈ శోక, ఉభో రహ్యో అర్జున త్యాం కహీ యుద్ధనే ఫోక । )
కృష్ణే ఏ అర్జుననే దీధీ శీఖ అపార, శీఖామణ తే ఛే ఖరే గీతాజీనో సార । ॥ 1 ॥
అరే యుద్ధమాం ఆ తనే థయో కేమ ఛే శోక, మాన కీర్తీ నా ఆపతాం నీందశే తనే లోక । ॥ 2 ॥
కాయరతానే ఛోడ నే ఊభో థా లడవా, తనే ఛాజతుం ఆ నథీ ఊభో థా లడవా । ॥ 3 ॥
అర్జున కహే ఛే:
కేమ కరీనే కృష్ణ ఆ యుద్ధ మహీం లడవుం, కహో భీష్మ నే ద్రోణనీ సాథే శేం లడవుం? ॥ 4 ॥
పూజనీయ ఛే ఏ బధా, వేర కేమ కరవుం, ఏథీ తో ఉత్తమ ఖరే భిక్క్షు బనీ మరవుం । ॥ 5 ॥
లోహీభీనా హాథథీ రాజ్య భోగవుం ఆ, ఏ ఇచ్ఛా మారీ నథీ, సత్య కహుం ఛుం హా! ॥ 6 ॥
కోనో విజయ థశే అమే జాణీఏ నా తే, జేనా వినా మరణ భలుం లడవా ఊభా తే । ॥ 7 ॥
మారుం మన మూంఝాయలుం కరీ శకే నా వివేక, శిక్శా దో సాచీ మనే, తూటే న మారీ టేక । ॥ 8 ॥
(మారుం మన మూంఝాయలుం కరీ శకే నా వివేక, శిక్శా దో సాచీ మనే, తూటే న మారో టేక । ॥ 8 ॥)
శరణే ఆవ్యో ఆజ హుం, ఉత్తమ శిక్షా దో; లడవానీ ఇచ్ఛా నథీ, భలే గమే తే హో । ॥ 9 ॥
స్వర్గతణుం యే రాజ్య జో పృథ్వీ సాథ మళే, దిల హణనారో శోక నా మారో తోయ టళే । ॥ 10 ॥
సంజయ కహే ఛే:
ఏమ కహీ కృష్ణనే మహావీర అర్జున, నహీం లడుం ఏవుం కహీ ఊభో ధారీ మౌన । ॥ ॥
కృష్ణే అర్జుననే కహ్యుం కరతాం స్మిత జరీ, సాచే మిథ్యా వాతనో శోక రహ్యో తుం కరీ । ॥ 10 ॥
శ్రీ భగవాన కహే ఛే:
పండితనా జేవుం వదే నే వళీ శోక కరే, పండిత జీవన మరణనో శోక కదీ న కరే । ॥ ॥
(పండితనా జేవుం వదే పరంతు శోక కరే, పండిత జీవన మరణనో శోక కదీ న కరే । ॥ ॥)
హుం నే తుం ఆ రాజవీ హతా పహేలాం నా, భవిష్యమాం పణ నా హశే ఏమ మానతో నా । ॥ ॥
బాల జువాన బనే బధాం థాయ వృద్ధ పణ తేమ, మరవుం సౌనే ఛే ఖరే, దుఃఖీ థవుం తో కేమ! ॥ ॥
టాఢ తాప సుఖ-దుఃఖనే దేనారా విషయో, చలాయమాన అనిత్య ఛే, తే సహు భారత ఓ! ॥ ॥
విషయ తేమ సుఖదుఃఖథీ వ్యథా న జేనే థాయ, ధీర పురుష తే ఛేవటే అమృతపదమాం న్హాయ । ॥ 15 ॥
అసత్య అమర కదీ నథీ, నథీ సత్యనో నాశ, తత్వవాన ఏవీ ధరే శీక్షా తేనీ ఖాస । ॥ ॥
జే వ్యాపక సర్వత్ర ఛే తే అవినాశీ జాణ, అవినాశీనో నాశ నా థాయ కదీ తే మాన । ॥ ॥
ఆత్మానో నా నాశ ఛే, థాయ దేహనో నాశ, ఏమ సమజ తో నా రహే శోకతణో అవకాశ । ॥ ॥
హణేల కే హణనార జే ఆత్మానే మానే, ఆత్మా నా మారే మరే, తే జన నా జాణే । ॥ ॥
ఆత్మా నా జన్మే మరే, హణే నహీం న హణాయ, నిత్య సనాతన ఛే కహ్యో, అనాది తేమ సదాయ । ॥ ॥
అవినాశీ అజ నిత్య జే ఆత్మానే జాణే, తే కోనే మారీ శకే మరాయలాం మానే? ॥ 21 ॥
జూనా వస్త్ర తజీ ధరే నవీన వశ్త్రో లోక, ఆత్మా ధరే దేహ తేమ నవో నా కర శోక । ॥ ॥
(జూనా వస్త్ర తజీ ధరే నవీన వశ్త్రో లోక, తేమ దేహ ధారే ననో ఆత్మా, నా కర శోక । ॥ ॥)
శస్త్రోథీ ఛేదాయ నా, అగ్నిథీ న బళే, సూకాయే నా వాయుథీ, జలథీ నా పలళే । ॥ ॥
నా ఛేదాయే నా బళే నా భీంజాయ న సుకాయ, సర్వవ్యాపక నిత్య ఛే, ఆత్మా రహే సదాయ । ॥ 24 ॥
అవికారీ అవ్యక్త నే అచింత్య ఛే తే తో, ఏవుం జాణీ నా ఘటే శోక కదీ కరవో । ॥ 25 ॥
జన్మ మరణ ఆత్మాతణాం అథవా తో తుం మాన, తో పణ కరవో శోకనా ఘటే తనే తే జాణ । ॥ ॥
జన్మే తే మరతుం సదా, మరేల జన్మే తేమ, తేవో జగతనో నియమ ఛే, శోక థాయ తో కేమ? // ॥
వ్యక్త మధ్యమాం థాయ ఛే, ఆది అంత అవ్యక్త, జీవ బధా; శానే పఛీ థాయ శోకమాం రక్త? ॥ ॥
అచరజ పామీనే జుఏ కోఈ ఆత్మానే, అచరజథీ బోలే సుణే కోఈ ఆత్మానే; ॥ ॥
శ్రోతా వక్తా సర్వ తే హజారమాంథీ కో॑క, జాణీ శకతా ఆత్మనే కరోడమాంథీ కో॑క । ॥ 29 ॥
శరీరమాం ఆత్మా రహ్యో తే న కదీ మరాయ, తేథీ కోఈ జీవనో శోక కరీ న శకాయ । ॥ 30 ॥
తారో ధర్మ విచార తో, శోక దూర ఆ థాయ, ధర్మయుద్ధనే కాజ ఛే క్షత్రియోనీ కాయ । ॥ ॥
స్వర్గ ద్వార ఛే యుద్ధ ఆ అనాయాస ఆవ్యుం; సుఖీ హోయ క్షత్రియ తే యుద్ధ లభే ఆవుం । ॥ ॥
కరీశ నా తుం యుద్ధ తో ధర్మ ఖరే చుకశే, కలంక కాయరతాతణు లోకోయే ముకశే । ॥ ॥
అపయశ కరతాం మోత ఛే ఖరే కహ్యుం సారుం, అపయశమాం జీవ్యే నహీం భలుం థాయ తారుం । ॥ ॥
భయథీ తుం నాసీ గయో, ఏమ కహేశే వీర, కైం కైం లోక చలావశే వచనోనా పణ తీర । ॥ 36 ॥
మాన తేనే జే ఆపతా తుచ్ఛజ గణశే తే, నిందా కరశే శక్తినీ, దుఃఖ ఖరేఖర ఏ । ॥ ॥
మరశే తో తుం పామశే స్వర్గతణో ఆనంద, రాజ్య పామశే జీతతాం, లడ తో తుం సానంద । ॥ ॥
లాభహాని సుఖదుఃఖ హో, జీత మళే కే హార, సరఖాం తేనే మాన నే లడవా థా తైయార । ॥ ॥
కర్తవ్య గణీ యుద్ధ ఆ ఖరే లడీ లే తుం, పాప తనే నా లాగశే, సత్య కహుం ఛుం హుం । ॥ ॥
జ్ఞాన కహ్యుం ఆ తో, హవే దఉం యోగ ఉపదేశ, తీ జాణీ తోడశే కర్మబంధ నే క్లేశ । ॥ ॥
జన్మాంతరమాం నాశ నా యోగబుద్ధినో థాయ, స్వల్ప ధర్మ-ఆచారథీ భయనే పార కరాయ । ॥ 40 ॥
యోగవృత్తి తో హోయ ఛే ఏక లక్ష వాళీ, యోగహీన బుద్ది గణాం హోయ ధ్యేయవాళీ । ॥ ॥
వేదవాదమాం రత థయా కామీ చంచళ లోక, జన్మ మరణ ఫల ఆపతాం కర్మ కరేఛే కో॑క । । ॥
స్వర్గ చాహతా తే సదా మధుర వదే ఛే వాణ, భోగ వాసనాథీ గణే ఉత్తమ కైం నా ఆన । ॥ ॥
భోగమహీం డూబీ గయుం చంచల మన జేనుం, సమాధిమాం జోడాయ నా మన కదియే తేనుం । ॥ ॥
త్రిగుణాత్మక ఛే వేద తో, గుణాతీత తుం థా, ద్వందరహితనే శుద్ధ నే జ్ఞానీ యోగీ థా । ॥ 45 ॥
కువాతణో జే హేతు తే సరోవరమాంహి సరే, తేమ వేదనో మర్మ సౌ జ్ఞానమాంహి మళే । ॥ ॥
కర్మ కరీ లే, కర నహీం ఫళనీ చింతా తుం, కర్మ ఛోడజే నా కదీ, శిక్షా ఆపుం హుం । ॥ ॥
సంగ తజీ మన యోగమాం జోడీ కర్మ కరాయ, ఫలమాం సమతా రాఖ తో, సమతాయోగ గణాయ । ॥ ॥
జ్ఞాన వినానుం కర్మ నా ఉత్తమ ఛే తేథీ, జ్ఞానీ బన, ఫల చాహతా కృపణ కహ్యా తేథీ । ॥ ॥
పాపపుణ్యథీ పర రహే జ్ఞానీ యోగీ తో, యోగీ థా తుం, కర్మమాం కౌశల యోగ కహ్యో । ॥ 50 ॥
జ్ఞానీ కర్మోనా ఫలే మమతా నా రాఖే, జన్మబంధనథీ ఛూటతాం అమృతరస చాఖే । ॥ ॥
జ్ఞానథకీ తుం మోహనే తరీ జశే జ్యారే, బాహ్యజ్ఞాన నే భోగనీ విరతి థశే త్యారే । ॥ ॥
బహు సుణవాథీ చే థఈ చంచల బుద్ధి తే, అచల సమాధి మహీం జశే, త్యారే యోగ థశే । ॥ ॥
అర్జున కహే ఛే:
స్థిర బుద్ధి ఛే జేమనీ, సమాధి పామ్యా జే, కేమ రహే తే నే వదే, శే ఓళఖాయ తే? ॥ ॥
శ్రీ భగవాన కహే ఛే:
ఛోడే సఘళీ కామనా మనమాం ఉఠతీ జే, ఆత్మనందే మగ్న ఛే స్థితప్రజ్ఞ కహ్యా తే । ॥ 55 ॥
దుఃఖ పడే తో శోక నా, సుఖనీ నా తృష్ణా, రాగ క్రోధ భయ ఛే గయా, తే ముని స్థిత మననా । ॥ ॥
సారుం మాఠుం పామతాం చంచల జే నా థాయ, న శోక కరే కే నా హసే, జ్ఞానీ తే జ గణాయ । ॥ ॥
జేమ కాచబో అంగనే సంకోచీ లే ఛే, ఇంద్రియోనే విషయథీ జ్ఞానీ సంకేలే । ॥ ॥
విషయో జే నా భోగవే తేనా విషయ ఛుటే, రహ్యో సహ్యో పణ స్వాద తో ప్రభు పామ్యే జ ఛుటే । ॥ ॥
యత్న కరే జ్ఞానీ ఛతాం ఇంద్రియో బలవాన, మననే ఖేంచీ జాయ ఛే విషయోమాం తే జాణ । ॥ 60 ॥
తేనా పర సంయమ కరీ మత్పర జే జన థాయ, ఇంద్రియో వశమాం కరే జ్ఞానీ తే జే గణాయ । ॥ ॥
ధ్యాన ధర్యాథీ విషయనుం సంగ ఛేవటే థాయ, కామ సంగథీ క్రోధ కామథీ తే పఛీథీ థాయ । ॥ ॥
(ధ్యాన ధర్యాథీ విషయనుం సంగ ఛేవటే థాయ, కామ సంగథీ క్రోధ కామథీ పఛీథీ థాయ । ॥ ॥)
క్రోధ థకీ సంమోహ నే వివేకనో పణ నాశ, అంతే బుద్ధినాశ నే తేథీ థాయ వినాశ । ॥ ॥
రాగద్వేశనే ఛోడతాం విషయో సేవే జే, సంయమనే సాధీ సదా ప్రసాద పామే తే । ॥ ॥
తే ప్రసన్నతాథీ థతో సర్వ దుఃఖనో నాశ, ప్రసన్నతాథీ థాయ ఛే మనమాం స్థిరతా-వాస । ॥ ॥
చంచలనే బుద్ధి నథీ, నథీ భావనా తేమ, భావనా వినా శాంతి నా, అశాంతనే సుఖ కేమ? ॥ ॥
ఇంద్రియోనీ సాథమాం మా పణ జో జాయే, నావ వాయుథీ తేమ తో బుద్ధి హరణ థాయే । ॥ ॥
తేథీ జేణే ఇంద్రియో విషయోథీ వాళీ, తేనీ బుద్ధి థాయ ఛే స్థిరతా-సుఖవాళీ । ॥ ॥
విశయోమాం ఊంఘే బధాం, యోగీ విషయ-ఉదాస, ప్రభు ప్రకాశథీ దూర సౌ, యోగీ ప్రభునీ పాస । ॥ ॥
సముద్ర పాణీథీ బనే జేమ కదీ న అశాంత, తేమ కామనాథీ రహే నిర్వికార నే శాంత । ॥ ॥
తే జ శాంతినే మేళవే తృష్ణా నా జేనే, అహంకార మమతా తజే, శాంతి మళే తేనే । ॥ 71 ॥
బ్రాహ్మీ స్థితి ఆ మేళవీ మోహిత నా కదీ థాయ, మరణ సమే తేమాం రహ్యే ముక్తి మారగ జాయ । ॥ 72 ॥
అధ్యాయ 3: కర్మయోగ
అర్జున కహే ఛే:
కర్మథకీ జో శ్రేష్ఠ హో ప్రభో, ఖరేఖర జ్ఞాన, యుద్ధకర్మమాం కేమ తో ఖేంచో మారుం ధ్యాన? ॥ ॥
మోహ పమాడో కాం మనే, ఏక కహో నే వాత, ఏకజ వాత కరో మనే, ధన్య కరుం కే జాత । ॥ ॥
శ్రీ భగవాన కహే ఛే:
జ్ఞానీ నే యోగీతణా ఆ సంసారే బే, జుదా జుదా మాఅర్గో కహ్యా శ్రేయతణా ఛే మేం । ॥ ॥
కర్మ కరే జ మనుష్య నా తో నా ఉత్తమ థాయ, ఛోడీ దే జో కర్మనే తోయే నా శుఖ థాయ । ॥ ॥
కర్మ కర్యా విణ నా రహే కోఈ యే క్షణవార, స్వభావథీ మానవ కరే కర్మ హజారో వార । ॥ 5 ॥
కాబు కరీ ఇంద్రియనో మనథీ స్మరణ కరే, విషయోనుం జో మానవీ, తో తే దంభ కరే । ॥ ॥
మనథీ సంయమ సాధతాం అనాసక్త పణ జే, కర్మ కరే ఇంద్రియథీ, శ్రేష్ఠ గణాయే తే । ॥ ॥
నియత కర్మ కర, శ్రేష్ఠ ఛే అకర్మథీ తో కర్మ, అనాసక్త బనతాం సదా తేథీ తుం కర కర్మ । ॥ ॥
బ్రహ్మాఏ ఆ సృష్టినా ఆరంభే జ కహ్యుం, కామధేను ఆఅ యగ్నథీ సర్జో సృష్టి కహ్యుం । ॥ ॥
దేవోనీ సేవా కరో, తే సేవో తమనే, ఏకమేకనీ సేవాథీ మళో శ్రేయ తమనే । ॥ ॥
ప్రసన్న దేవో యజ్ఞథీ ఈష్టభోగ దే ఛే, ఆప్యావిణ జే ఖాయ తే చోర కహే తేనే । ॥ ॥
యజ్ఞశిష్ట ఖానారనా పాప బధా యే జాయ, ఏకలపేటా జే బనే తే తో పాప జ ఖాయ । ॥ ॥
ప్రాణీ థాయే అన్నథీ, అన్న వృష్టిథీ థాయ, వృష్టి థాయే యజ్ఞథీ, యజ్ఞ కర్మథీ థాయ । ॥ ॥
కర్మ థాయ ప్రకృతిథకీ, ప్రకృతి ప్రభుథీ థాయ, తేథీ యజ్ఞే బ్రహ్మనీ సదా ప్రతిష్ఠా థాయ । ॥ 15 ॥
చాలే ఛే ఆ చక్ర తే ముజబ న చాలే జే, మిథ్యా జీవే మూర్ఖ నే పాపీ లంపట తే । ॥ ॥
ఆత్మామాం సంతోష నే ఆత్మరత ఛే జే, ఆత్మామాం జే మగ్న ఛే కర్మ నథీ తేనే । ॥ ॥
(ఆత్మామాం సంతోష నే రతిసుఖ ఛే జేనే, ఆత్మామాం జే మగ్న ఛే కర్మ నథీ తేనే । ॥ ॥)
కర్మ కరీనే తేమనే మేళవవుం నా కైం, న కర్యే కైం న గుమావవుం, ముక్త రహ్యా తే థై । ॥ ॥
ఆసక్తి ఛోడీ దఈ యోగ్య కరే జే కర్మ, తే మంగలనే మేళవే, కర తుం తేమ జ కర్మ । ॥ ॥
సిద్ధ థయా ఛే కర్మథీ జనకసమా కైం లోక, లోకోనా హిత సారూయే కర్మో న ఛే ఫోక । ॥ 20 ॥
ఉత్తమ జన జే జే కరే తే బీజా కరతా, ప్రమాణ తేనుం మానతాం లోకో అనుసరతా । ॥ ॥
మారే ఆ సంసారమాం కైం నా మేళవవుం, తో పణ జో నే కర్మమాం సదా రహ్యో రత హుం । ॥ ॥
జో హుం కర్మ కరుం నహీం, తజే బధా తో కర్మ, లోకోనుం హిత థాయ నా, నా సచవాయే ధర్మ । ॥ ॥
కరూం నహీం హుం కర్మ తో నష్ట జగత ఆఅ థాయ, సంకర్తా నే నాశనో ముజనే దోష అపాయ । ॥ ॥
అజ్ఞానీ ఆసక్త థై కర్మ కరే ఛే జేమ, జ్ఞానీ ఆసక్తి ముకీ, కర్మ కరే సౌ తేమ । ॥ 25 ॥
అజ్ఞానీమాం తే కదీ శంకా జగవే నా, కర్మ కరీ ఉత్తమపణే ప్రేరే జననే హా! ॥ ॥
ప్రకృతినా గుణథీ థతాం కర్మ ఛతాం జాణే, మూఢ అహంకారే గణే కర్తా పోతానే । ॥ ॥
గుణ నే కర్మ-విభాగనే జే జాణే ఛే తే, గుణ వర్తే గుణమాం గణీ నా ఆసక్త బనే । ॥ ॥
ప్రకృతిగుణథీ మూఢ తే డూబే కర్మమహీం, ఏ అజ్ఞానీనే కరే జ్ఞానీ చలిత నహీం । ॥ ॥
అర్పణ కర కర్మో మనే, మమతానే తజ తుం, స్వధర్మ సమజీ యుద్ధమాం, పార్థ, లడీ లే తుం । ॥ 30 ॥
శ్రద్ధా రాఖీనే ముకీ ఈర్షా కర్మ కరే, కర్మోనాం బంధన బధాం తేనాం తుర్త టళే । ॥ ॥
మదథీ మత్త బనీ కరే కర్మ ఆమ నా జే, నష్ట థయేలో జాణజే విమూఢ మానవ తే । ॥ 32 ॥
పోతానీ ప్రకృతి ముజబ జ్ఞానీ కర్మ కరే, ప్రకృతి ముజబ కరే బధాం, నిగ్రహ కేమ కరే? ॥ ॥
ఇంద్రియోనా విషయో ఛే రాగద్వేషవాళా, శికార తేనా నా థవుం తే దుశ్మన సారా । ॥ ॥
స్వధర్మ ఛే ఉత్తమ కహ్యో పరధర్మ థకీ ఖాస, స్వధర్మమాం మృత్యు భలుం, పరధర్మ కరే నాశ । ॥ ॥
యుద్ధ ధర్మ తారో ఖరే, త్యాగ భిక్షునో ధర్మ, మృత్యు మళే తోయే భలే, కర తుం తారుం కర్మ । ॥ 35 ॥
అర్జున కహే ఛే:
కోనాథీ ప్రేరాఈనే పాప కరే ఛే లోక, ఈచ్ఛా న హోయే ఛతాం జాణే ఖేంచే కో॑క? ॥ ॥
శ్రీ భగవాన కహే ఛే:
ఈచ్ఛా తృష్ణా వాసనా, క్రోధ కహ్యో ఛే జే, తే జ కరావే పాపనే, దుశ్మన జననా తే । ॥ ॥
దర్పణ మేలాథి, రాఖథీ ఆగ జేమ ఢంకాయ, గర్భ ఓరథీ, కర్మ సౌ కామ థకీ ఢంకాయ । ॥ ॥
(దర్పణ మేలే, రాఖథీ ఆగ జేమ ఢంకాయ, గర్భ ఓరథీ, కర్మ సౌ త్యమ తేథీ ఢంకాయ । ॥ ) ॥
సదా అతృప్త కామాగ్ని జ్ఞానీనో రిపు ఛే, ఢాంకీ దే ఛే జ్ఞాననే అగ్ని సాచే తే । ॥ ॥
(అతృప్త అగ్ని కామనో జ్ఞానీనో రిపు ఛే, ఢాంకీ దే ఛే జ్ఞాననే అగ్ని సాచే తే । ॥ ॥)
మన బుద్ధి ఇంద్రియ ఛే తేనా నిత్య నివాస, తే ద్వారా మోహిత కరే మానవనే తే ఖాస । ॥ 40 ॥
మన బుద్ధి ఇంద్రియనో తేథీ కాబూ కరీ, జ్ఞాన నాశ కరనార తే కామ నాఖ హరీ । ॥ ॥
(మన బుద్ధి ఇంద్రియనో తేథీ కాబూ కరీ, జ్ఞాన నాశ కరనార తే పాపీ నాఖ హరీ । ॥ ॥)
ఇంద్రియో బళవాన ఛే, మన తేథీ బళవాన, మనథీ బుద్ధి శ్రేష్ఠ ఛే, ఆత్మా ఉత్తమ జాణ । ॥ ॥
ఆత్మానే ఉత్తమ గణీ, ఆత్మశక్తి ధారీ, కామరూప ఆ శత్రునే శీఘ్ర నాఖ మారీ । ॥ 43 ॥
అధ్యాయ 4: కర్మబ్రహ్మార్పణయోగ
శ్రీ భగవాన కహే ఛే:
వివస్వాననే యోగ ఆ పహేలాం కహ్యో మేం, మనునే కహ్యో తేమణే, ఇక్ష్వాకునే మనుఏ । ॥ ॥
(వివస్వాననే యోగ ఆ పహేలాం కహ్యో మేం, మనునే కథియో తేమణే, ఇక్ష్వాకునే మనుఏ । ॥ ॥)
పరంపరాథీ జాణతా రాజర్షి ఆ యోగ, కాళ జవాథీ తే ఖరే నష్ట థయో ఛే తే యోగ । ॥ ॥
రహస్యవాళో యోగ తే తుజనే పార్థ, కహ్యో, భక్త తేమ మానీ సఖా ఉత్తమ యోగ కహ్యో । ॥ ॥
అర్జున కహే ఛే:
వివస్వాన పూర్వే థయా, తమే థయా హమణా, యోగ తమే క్యాంథీ కహ్యో, థాయ మనే భ్రమణా । ॥ ॥
శ్రీ భగవాన కహే ఛే:
మారా నే తారా ఖరే జన్మ అనేక థయా, మనే యాద తే సర్వ ఛే, తనే న యాద రహ్యా । ॥ 5 ॥
ఛుం జగస్వామీ అజ ఛతాం జన్మ లఉం ఛుం హుం, ప్రక్రుతినా ఆధారథీ ప్రకట థఉం ఛుం హుం ॥ ॥
జ్యారే జ్యారే ధర్మనో థఈ జాయ ఛే నాశ, అధర్మ వ్యాపే తే సమే జన్మ లఉం ఛుం ఖాస । ॥ ॥
రక్షుం సజ్జననే అనే కరుం దుష్టనో నాశ, స్థాపుం సాచా ధర్మనే పూరుం భక్తనీ ఆశ । ॥ ॥
దివ్య జన్మ నే కర్మనే మారా జాణే జే, మరణ పఛీ జన్మే నహీం, మనే మేళవే తే । ॥ ॥
భయ నే క్రోధ తజీ దఈ, కరీనే మనే ప్రేమ, తప నే జ్ఞానథకీ ఘణా పామ్యా ముజనే తేమ । ॥ 10 ॥
జేవా భావ థకీ మనే భక్త భజే మారా, తేవా భావే హుం భజుం తే సౌనే ప్యారా! ॥ ॥
సర్వ ప్రకారే మానవీ ముజ మార్గే చాలే, మంగల తేను థాయ జే ముజ మార్గే చాలే । ॥ 11 ॥
బీజా దేవోనే భజే ప్రేమ కరీనే జే, సాచే సిద్ధి పామతా పూజీ తేమనే తే । ॥ ॥
చార వర్ణ మేం సర్జియా గుణ కర్మ అనుసార, తేనో కర్తా హుం ఛతాం అకర్తా మనే జాణ । ॥ ॥
(చార వర్ణ మేం సర్జియా గుణ నే కర్మే మాన, తేనో కర్తా హుం ఛతాం అకర్తా మనే జాణ । ॥ ॥)
మనే కర్మ బంధన నథీ, నథీ కర్మ మమతా, మానవ సమజే ఏమ తే కర్మ థకీ ఛుటతా । ॥ ॥
ఏవుం జాణీనే కర్యా పహేలాం కైంయే కర్మ, ఏమజ కరజే కర్మ తో సచవాశే తుజ ధర్మ । ॥ ॥
అకర్మ తేమజ కర్మమాం మోహాయా విద్వాన, కర్మ కహుం జేథీ రహే నహీం అశుభమాం ధ్యాన । ॥ ॥
కర్మ అకర్మ వికర్మనో యోగ్య జాణవో మర్మ, కర్మ రహస్య పిఛానవుం, గహన ఖరే ఛే కర్మ । ॥ ॥
అకర్మ దేఖే కర్మమాం కర్మ అకర్మే జే, ఉత్తమ కర్మీ తే కహ్యా, జ్ఞానీ సౌమాం తే । ॥ ॥
ఫళనీ తౄష్ణా త్యాగతాం కర్మ కరే ఛే జే, దేహ జ్ఞానథీ కర్మనే, పండిత సాచే తే । ॥ ॥
ఆసక్తినే ఛోడతాం నిత్య తృప్త జ్యమ జే, కర్మ కరే ఛే మానవీ, కరే కైం నహీం తే । ॥ 20 ॥
తృష్ణా సంగ్రహ ఛోడతాం, మననో కాబు కరీ, శరీరకర్మ కర్యా తకీ థాయే పాప నహీం । ॥ ॥
లాభాలాభే తృప్త జే ద్వందాతీత సదాయ, కర్మనే కరే తోయ తే నా బంధాయ కదాయ । ॥ ॥
సంగరహిత నే ముక్త ఛే జ్ఞాన పరాయణ జే, కర్మ యజ్ఞ భావే కరే, కర్మ న బాంధే తే । ॥ ॥
అగ్ని నే సమిధా వళీ హవియే బ్రహ్మస్వరూప, కర్మ బ్రహ్మమయ తేమనే జే ఛే జ్ఞానస్వరూప । ॥ ॥
దేవయజ్ఞ కోఈ కరే యోగీజన జగమాం, బ్రహ్మాగ్నిమాం యజ్ఞనే అన్య కరే జగమాం । ॥ 25 ॥
సంయమనా అగ్నిమహీం ఈంద్రియో బాళే, కోఈ ఈంద్రియోమహీం విషయోనే బాళే । ॥ ॥
జ్ఞాన భరేలా ఆత్మనో సంయమమయ అగ్ని, కోఈ హోమే ప్రాణనే జగవీ ఏ అగ్ని । ॥ ॥
ద్రయ్వయజ్ఞ, తపయజ్ఞ నే యోగయజ్ఞ పణ థాయ, జ్ఞానయజ్ఞ కోఈ కరే, వ్రత తీక్ష్ణ ఘణాం థాయ । ॥ ॥
ప్రాణాయమీ ప్రాణనే అపానమాం హోమే, ప్రాణ రోకతా, ప్రాణమాం అపాననే హోమే । ॥ ॥
కాబు కరీ ఆహారనో హోమే ప్రాణే ప్రాణ, యజ్ఞ జాణతా; యజ్ఞథీ పవిత్ర సౌనే జాణ । ॥ 30 ॥
యజ్ఞామృత ఖానారనే ఈష్వరప్రాప్తి థాయ, యజ్ఞహీననే ఆఅ జగే పఛీయ సుఖ న థాయ । ॥ ॥
బ్రహ్మాఏ ఆవీ రీతే అనేక యజ్ఞ కహ్యా, కర్మజన్య తే జాణ తో పాప థశే న కదా । ॥ ॥
ద్రవ్యయజ్ఞథీ జ్ఞాననో యజ్ఞ శ్రేష్ఠ తుం జాణ, కర్మ బధాంయే జ్ఞానమాం పూర్ణ థాయ తే మాన । ॥ ॥
అనుభవవాళో హోయ జే జ్ఞానీ తేమజ హోయ, తీ నమతాం సేవతాం పూఛ ప్రశ్న తుం కోయ । ॥ ॥
జ్ఞాన తనే తే ఆపశే, తేథీ మోహ జశే, జగ ఆఖుం ముజమాం పఛీ జోశే ఆత్మ విశే । ॥ 35 ॥
పాపీమాం పాపీ హశే కోఈ ఆఅ జగమాం, జ్ఞాననావమాం బేసతాం తరీ జశే భవమాం । ॥ ॥
భస్మ కరే ఛే కాష్టనే బాళీ అగ్ని జేమ, జ్ఞానగ్ని కర్మో బధాం భస్మ కరే ఛే తేమ । ॥ ॥
జ్ఞానసముం కైంయే నథీ పవిత్ర ఆ జగమాంహ్య, సమయ జతాం తే మేళవే జ్ఞానీ అంతరమాంహ్య । ।
శ్రద్ధా నే సంయమ వళీ లగనీ ఖూబ హశే, జరుర మళశే జ్ఞాన తో, శాంతి పణ మళశే । ॥ ॥
(శ్రద్ధా నే సంయమ వళీ లగనీ ఖూబ హశే, జరుర మళశే జ్ఞాన తో, శాంతి వళీ మళశే । ॥ ॥)
అవిశ్వాస శంకా హశే తో తే నష్ట థశే, ఆ జగమాం తేనే నహీం కోఈ సుఖ థశే । ॥ 40 ॥
(అవిశ్వాస శంకా హశే తో తే నష్ట థశే, ఆ జగమాం తేనే నహీం కోఈ సుఖ ధరశే । ॥ 40 ॥)
శంకా ఛోడీ జేమణే తజ్యుం వళీ అభిమాన, తేనే బాంధే కర్మ నా, థయుం జేమనే జ్ఞాన । ॥ ॥
ఏథీ ఆ అజ్ఞానథీ మోహ థయో తుజనే, జ్ఞానఖడగథీ ఛేదతాం లడ తుం ముక్త మనే । ॥ 42 ॥
అధ్యాయ 5: కర్మస/న్యాసయోగ
అర్జున కహే ఛే:
వఖాణో తమే కర్మనే తేమజ కర్మత్యాగ, బన్నేమాం జే శ్రేష్ఠ హో కహో తే మనే మార్గ । ॥ ॥
శ్రీ భగవాన కహే ఛే:
కర్మత్యాగ నే కర్మ తే బన్నే మంగల జాణ, కర్మత్యాగథీ కర్మ ఛే ఉత్తమ ఏమ ప్రమాణ । ॥ ॥
జేనామాం నా వేర ఛే తేనే త్యాగీ మాన, ఆశా తృష్ణా ఛే నహీం తే సన్యాసీ జాణ । ॥ ॥
ద్వందథకీ ఛూటీ శకే తే ముక్తి పామే, సహజ శాంతి తేనే మళే దుఃఖ వళీ వామే । ॥ ॥
జ్ఞానకర్మనే పండితో గణే నహీం అళగా, ఫళ బన్నేనాం ఏక ఛే, అజ్ఞ గణే అళగాం । ॥ ॥
మళే జ్ఞానథీ స్థాన తే కర్మ థకీయ మళే, తేథీ తేమాం నా కదీ జ్ఞానీ భేద కరే । ॥ 5 ॥
ఖాలీ కర్మ తజవా థకీ థాయ నహీం సన్యాస, కర్మ కరే జే థాయ తే సమయే త్యాగీ ఖాస । ॥ ॥
(కర్మ కరే నా తో పఛీ థాయ నహీం సన్యాస, కర్మ కరే జే థాయ తే సమయే త్యాగీ ఖాస । ॥ ॥)
పవిత్ర యోగీ సంయమీ సమదర్శీ ఛే జే; కర్మ కరే తోయే కదీ లిప్త బనే నా తే । ॥ ॥
జోతాం, సుణతాం, సుంఘతాం, ఖాతాం నే వదతాం, సుతాం ఉఠతాం బేసతాం, శ్వాసక్రియా కరతాం । ॥ ॥
హుం కైయే కరతో నథీ జ్ఞానీ ఏమ గణే, ఈంద్రియో విషయోమహీం వర్తే ఏమ గణే । ॥ ॥
ప్రభునే అర్పీ నే తజీ అహం కరే జే కర్మ, తేనే పాప అడే నహీం, వ్యాపే నహీం అధర్మ । ॥ 10 ॥
కాయా మన బుద్ధి థకీ, ఫక్త ఈంద్రియోథీ, శుద్ధికాజ కర్మో కరే యోగీ సంగ తజీ । ॥ ॥
ఫళనీ తృష్ణా ఛోడతాం శాంతి లభే జ్ఞానీ, ఫళమాం బద్ధ బనీ జతా కామీ అజ్ఞానీ । ॥ ॥
మనతీ కర్మ తజీ, రహీ నవద్వారే నగరే, కర్మ కరావే నా కదీ ఆత్మా న కర్మ కరే । ॥ ॥
(మనతీ కర్మ తజీ, రహీ నవద్వారే నగరే, కర్మ కరావే నా కదీ ఆత్మా కర్మ కరే । ॥ ॥)
కర్మ అనే కర్తృత్వ నే కర్మఫలతణో యోగ, ప్రభు కరే నహీం; ఏ బధో ప్రకృతినో ఛే భోగ । ॥ ॥
పాప పుణ్య కోఈతణు ఈశ్వర నా ఖాయే, జీవ భర్యా అజ్ఞానథీ తేథీ మోహాయే । ॥15 ॥
జ్ఞానథకీ జేణే హణ్యుం పోతానుం అజ్ఞాన, సురజ జేమ తేనా మహీం ప్రకాశీ రహే జ్ఞాన । ॥ ॥
మన బుద్ధి నిష్ఠా రహే జేనీ తే ప్రభుమాం, జ్ఞాన-పవిత్ర ఫరీ న తే జన్మే ఛే జగమాం । ॥ ।
బ్రాహ్మణ హాథీ గాయ నే పండిత మూరఖమాం, జ్ఞానీ ఈశ్వరనే జుఏ జడ నే చేతనమాం । ॥ ॥
జీవతాంజ జగ జీతియుం సమతావాన జనే, బ్రహ్మ జేమ నిర్దోష తే బ్రహ్మమాం జ స్థిత ఛే । ॥ ॥
ప్రియ పామీ హరఖాయ నా, అప్రియథీ న రడే, స్థిర నే జ్ఞానీ బ్రహ్మథీ థాయ అభిన్న తే । ॥ ॥
అనాసక్త విషయోథకీ జే సుఖనే పామే, సుఖ అక్షయ తే బ్రహ్మమాం స్థిత యోగీ పామే । ॥ ॥
స్పర్శజన్య భోగో బధా ఆది అనే అంతే, దుఃఖ ఆపతా, తేమహీం జ్ఞానీ నా జ రమే । ॥ ॥
దేహ త్యాగ పహేలాం జ జే కామ క్రోధనా వేగ, సహన కరే తే శ్రేష్ఠ ఛే, సుఖీ థాయ ఛే తేజ । ॥ ॥
ఆత్మానుం సుఖ మేళవే, ఆత్మామాం ఆరామ, తే ముక్తినే మేళవే, రహే న కాంఈ కామ । ॥ ॥
జీవోనీ సేవా కరే, దోష కరే జే దూర, తే ముక్తినే మేళవే, పడే న మాయాపూర । ॥ 25 ॥
కామ క్రోధ జీతే, కరే మననో సంయమ జే, భయ ఛోడే జే, మేళవీ ముక్తినే లే తే । ॥ ॥
భ్రమర మధ్య దృష్టి కరీ స్థిర రోకతాం ప్రాణ, విషయోనే అళగా కరీ ధరే న జగనుం ధ్యాన;
భయ నే క్రోధ తజే, కరే మననో సంయమ జే, మోక్షపరాయణ థాయ జే, ముక్త గణాయే తే ।
జీవమాత్రనో మిత్ర నే సృష్టినో స్వామీ, జాణే ముజనే తే ఖరే శాంతి జాయ పామీ । ॥ 29 ॥
అధ్యాయ 6: ఆత్మసంయమయోగ
శ్రీ భగవాన కహే ఛే:
ఫలనో ఆశ్రయ ఛోడతాంకర్మ కరేఛే జే, సన్యాసీ తే ఛే ఖరో, యోగీజన పణ తే ॥ । ॥
అగ్నినే అడకే నహీం, కర్మ కరే నా తోయ, మాయా మమతా హోయ తో త్యాగీ థాయ నా కోయ । ॥ 1 ॥
యోగ అనే సన్యాస బే అలగ ఖరేజ నథీ, ఛోడే నా సంకల్ప తే యోగీ థాయ నహీం । ॥ ॥
యోగ-సాధనా కాజ తో సాధన కర్మ మనాయ, శమనా సాధనథీ పఛీ యోగారూఢ థవాయ । ॥ ॥
ఈంద్రియోనా విషయనీ మమతా ఛూటీ జాయ, సంకల్ప మటే తే పఛీ యోగారూఢ గణాయ । ॥ ॥
కరవుం పతన న జాతనుం, కరవో నిత ఉద్ధార, పోతే శత్రు మిత్ర నే పోతానా రఖవాళ । ॥ 5 ॥
జే మననే జీతే సదా, మిత్ర బనే ఛే తే, పోతానో శత్రు బనే మన నా జీతే జే । ॥ ॥
జాత ఉపర సంయమ కరీలే ఛే జే యోగీ, శాంత హోయ తే, హోయఛే ప్రభు-రసనో భోగీ । ॥ ॥
టాఢ తాప సుఖదుఃఖ నే మాన తేమ అపమాన, చలిత కరే జేనే న తే యోగీ ఉత్తమ జాణ । ॥ ॥
పత్థర సోనుం మృత్తికా తేనే సరఖాం హోయ, తృప్త జ్ఞాన-విజ్ఞానమాం సాక్షీ జేవో స్హోయ । ॥
మిత్ర శత్రు మధ్యస్థ కే బంధు స్నేహీమాం, సమబుద్ధి ఛే తే కహ్యో ఉత్తమ యోగీ హా! ॥
ఏకంతమహీం బేసవుం యోగీఏ హరరోజ, తృష్ణా నే సంగ్రహ తజీ కరవీ అంతర ఖోజ । ॥ 10 ॥
సంయమ జాతతణో కరీ ఏకలా జ రే॑వుం; పవిత్ర స్థానే దృఢ కరీ ఆసననే దేవుం । ॥ ॥
ఈంద్రియో మన వశ కరీ, మన ఏకాగ్ర కరీ, ఆత్మ శోధవా యోగనే కరవో శాంతి ధరీ । ॥ ॥
కాయా మస్తక డోకనే కరవాం సరఖాం స్థిర, నాసికాగ్రనే దేఖవుం, ధరీ చిత్తమాం ధీర । ॥ 13 ॥
స్థిరతా రాఖీ, భయ తజీ, బ్రహ్మచర్య పాళీ, మన మారామాం జోడవుం బీజేథీ వాళీ । ॥
సంయమథీ అభ్యాసనే ఆమ కరే ఛే జే, పరమ శాంతి ముజమాం రహీ ప్రాప్త కరే ఛే తే । ॥ 15 ॥
ఉపవాసీ రే॑వుం నహీం, ఖావుం నా పణ ఖూబ, ఉజాగరా కరవా నహీం, ఊంఘవుం నహీం ఖూబ । ॥ ॥
యోగ్య కరే ఆహార నే విహార తేమజ కర్మ, జాగే ఊంఘే యోగ్య తే లభే యోగనో మర్మ । ॥
చిత్త థాయ వశ నే పఛీ ఆత్మామాం స్థిర థాయ, నిఃస్పృహ యోగీ థాయ తే యోగ యుక్త గణాయ । ॥
(చిత్త థాయ వశ నే పఛీ ఆత్మామాం స్థిర థాయ, నిఃస్పృహ యోగీ థాయ తే యోగీ యుక్త గణాయ । ॥ )
హవా వినానా స్థానమాం దివూ నా హాలే, తేవుం మన యోగీ తణుం చళే నే కో కాళే । ॥ ॥
యోగీజననా చిత్తనో పూరో సంయమ థాయ, డూబీ జాయే ధ్యానమాం, త్యారే రసమాం న్హాయ । ॥ 20 ॥
ఆత్మానో అనుభవ కరీ ఆనందమహీం న్హాయ, బుద్ధి నే ఈంద్రియథీ అతీత సుఖమాం న్హాయ్ । ॥ ॥
తేనాథీ కోఈ నథీ బీజో ఉత్తమ లాభ, తేనే పామీ నా చళే పడే భలే నే ఆభ । ॥ ॥
దుఃఖ మటీ జయే బధుం, తేనే యోగ కహ్యో, మననే మజబూత రాఖతాం కరవో తే జ రహ్యో । ॥ ॥
సంకల్పథకీ కామనా థాయే తే టాళే, ఈంద్రియో మనథీ బధీ సంయమమాం ధారే । ॥ ॥
ధీరే ధీరే బుద్ధినే కరే పఛీ ఉపరామ, విచార న కరే, మన కరీ స్థిర నే ఆత్మారామ । ॥ 25 ॥
మన ఆ చంచళ జాయ ఛే అనేక విషయో మాంహ్య, వాళీ పాఛుం జోడవుం తేనే ఆత్మా మాంహ్య । ॥ ॥
కరతాం ఏమ థఈ జశే మన ఆత్మామాం శాంత, సుఖ ఉత్తమ త్యారే థశే, దోష థశే సౌ శాంత । ॥ ॥
రోజ కరే ఛే యోగ ఆ తే తో నిర్మల థాయ, బ్రహ్మప్రాప్తిసుఖ పూర్ణ తే పామీ తేమాం న్హాయ । ॥ ॥
ఆత్మానే సౌ జీవమాం ఆత్మామాం సౌ జీవ, యోగీ జుఏ హంమేశ ఏ సమదర్శీనీ రీత ।
జే ముజనే సఘళే జుఏ, నే మారామాం సర్వ, తేనాథీ నా దూర హుం, తే నా ముజథీ దూర । ॥ 30 ॥
రహేల సర్వే జీవమాం మనే భజే ఛే జే, వర్తే సర్వపణే భలే, ముజమాం వర్తే తే । ॥ ॥
ఆత్మా జుఏ సౌమాం అనే అనుభవ కరే సమాన, జాణే పరనీ పీడ తే యోగీ మాన మహాన । ॥ ॥
అర్జున కహే ఛే:
సమతానో ఆ యోగ జే కహ్యో తమే ప్రభు హే, చంచలతానే కారణే అశక్య లాగే తే । ॥ ॥
మన చంచల బళవాన ఛే జక్కీ తేమజ ఖూబ, వాయు సమ ముశ్కేల ఛే తేనో సంయమ ఖూబ । ॥ ॥
(మన చంచల బళవాన ఛే జక్కీ తేమజ ఖూబ, వాయు జేమ ముశ్కేల ఛే తేనో సంయమ ఖూబ । ॥ ॥)
శ్రీ భగవాన కహే ఛే:
మననే చంచల చే కహ్యుం, తే ఛే సత్య ఖరే, ప్రయత్న నే వైరాగ్యథీ యోగీ కాబూ కరే । ॥ 35 ॥
అసంయమీనే యోగ తో లాగే బహు ముశ్కేల, సంయమశీలనే ప్రయత్నథీ లాగే తే తో శేల । ॥ ॥
(అసంయమీనే యోగ తో ముశ్కేల కహ్యో ఛే, సంయమశీల ప్రయత్నథీ ప్రాఅప్త కరే ఛే తే । ॥ ॥)
అర్జున కహే ఛే:
అసంయమీ శ్రద్ధాభర్యో చలిత యోగథీ థాయ, యోగసిద్ధి నా పామతాం తేఈ హీ గతీ థాయ? ॥ ॥
ఛిన్నభిన్న వాదళసమో వినాశ తేనో థాయ? బ్రహ్మప్రతిష్ఠాహీన తే విమూఢనుం శుం థాయ? ॥ ॥
పూర్ణపణే మారీ తమే శంకా దూర కరో, అన్య కోణ హరశే న జో, శంకా తమే హరో? ॥ ॥
శ్రీ భగవాన కహే ఛే:
ఆ లోకే పరలోకమాం నాశ న తే పామే, మంగలకర్తా నా కదీ దుర్గతినే పామే । ॥ 40 ॥
పుణ్య భరేలా లోకనే తే యోగీ పావే, పఛీ పవిత్ర ఘరోమహీం జన్మ లఈ ఆవే । ॥ ॥
జ్ఞానీ యోగీనా కులే అథవా జన్మ ధరే, దుర్లభ జగమాం కో॑కనే ఆవో జన్మ మళే । ॥ ॥
పూర్వజన్మనా జాగతా త్యాం పణ సౌ సంస్కార, యత్న కరే యోగీ వళీ భవనే కరవా పార । ॥ 43 ॥
పూర్వ జన్మసంస్కారథీ అవశ్య యోగ కరే, యోగేచ్ఛాథీ తత్త్వ తే ఉత్తమ ప్రాప్త కరే । ॥ ॥
ప్రయత్న ఖూబ కర్యా థకీ మేల హృదయనా జాయ, ఏమ ఘణా జన్మే పఛీ సిద్ధ యోగమాం థాయ । ॥ 45 ॥
జ్ఞానీ తపసీథీ కహ్యో యోగీ ఉత్తమ మేం, కర్మీథీ ఛే శ్రేష్ఠ తో, యోగీ తుం య థజే । ॥ ॥
మారామాం మన జోడతాం, కరీ వళీ విశ్వాస, భజే మనే దినరాత తే ఉత్తమ యోగీ ఖాస । ॥ 47 ॥
అధ్యాయ 7: జ్ఞానవిజ్ఞానయోగ
శ్రీ భగవాన కహే ఛే:
మారామాం ఆసక్త థఈ ఆశ్రయ మారో లే, జాణే ముజనే కేమ తేహవే కహుం ఛుం తే । ॥ 1 ॥
జ్ఞాన కహుం తునజే వళీ పూర్ణ కహుం విజ్ఞాన, జేనే జాణీ జాణవుం రహే కై నా ఆన । ॥ 2 ॥
హజారమాం కోఈ కరే సిద్ధికాజ ప్రయాస, కరతాం యత్న హజారమాం కోఈ పహోంచే పాస । ॥ ॥
మారీ పాసే పహోంచతాం కోఈ పామే జ్ఞాన, సాంభళ, జో తుజనే కహుం ఉత్తమ మారుం జ్ఞాన । ॥ 3 ॥
పృథ్వీ పాణీ తేజ నే వాయు చిత్త ఆకాశ, అహంకార బుద్ధి కహీ మారీ ప్రకృతి ఆఠ । ॥ ॥
(పృథ్వీ పాణీ తేజ నే వాయు చిత్త ఆకాశ, అహంకార బుద్ధి కహీ మారీ ప్రకృతి ఖాస । ॥ ॥)
బీజీ జీవరూపే రహీ ఛే మారీ ప్రకృతి, తేనాథీ జగనే రచుం, తే ఉత్తమ ప్రకృతి । ॥ 5 ॥
ఆ బన్నే ప్రకృతిథకీ ప్రాణీ సర్వే థాయ, సర్జన తేమ వినాశనుం స్థాన మనే సౌ గాయ । ॥ ॥
ఉత్తమ ముజథీ కో నథీ, మారావిణ కైం నా, జగ ముజమాం ఛే, జేమ ఆ మణకా దోరామాం ।
పాణీమాం రస హుం థయో, సూర్యచంద్రమాం తేజ, వేదమహీం ఓంకార ఛుం, పౌరుష నరమాం సహేజ । ॥ ॥
పృథ్వీమాం ఛుం గంధ నే తప ఛుం తాపసమాం, జీవన ప్రాణీమాత్రనుం, శబ్ద తయో నభమాం । ॥ ॥
బీజ సర్వ ప్రాణీతణుం మనే సదాయే జాణ, బుద్ధి తేమజ వీరతా వీరలోకమాం మాన । ॥ 10 ॥
బళ బనతాం సేవా కరుం బళవానోమాం హుం, అధర్మథీ పర కామ్నా జీవమాత్రమాం ఛుం । ॥ ॥
సత్వ అనే రజతమతణా ఉపజే ముజథీ భావ, తే ముజమాం ఛే, హుం నథీ తే భావోనీ మాహ్య । ॥ ॥
త్రణ గుణవాళీ ఛే కహీ మారీ జే మాయా, తేనాథీ మోహిత థయా రంక అనే రాయా । ॥ ॥
మాయా ఛే మారీ ఖరే తరవీ ఆఅ ముశ్కేల, తరీ జాయ ఛే తే జ జే మారుం శరణ గ్రహేల । ॥ ॥
మూఢ మనే పామే నహీం అధర్మథీ భరియా, మానవరూపే తే ఫరే తోయ జాణ మరియా । ॥ 15 ॥
దుఃఖీ తేమజ జ్ఞాననీ ఇచ్ఛావాళా లోక, సంసారీ ఆశాభర్యా, జ్ఞానీ తేమజ కో॑క । ॥ ॥
చార జాతనా మానవీ మనే భజే ఛే తే, తేమాం జ్ఞానీ భక్తనే శ్రేష్ఠ కహ్యో ఛే మేం । ॥ ॥
మహాన ఛే బీజా ఛతాం జ్ఞానీ మారో ప్రాణ; జ్ఞానీ సంధాఈ గయో మారీ సాథే జాణ । ॥ ॥
ఘణాయ జన్మ పఛీ మనే జ్ఞానీ పామే ఛే; ప్రభు పేఖే జగమాం బధే, సంత సుదుర్లభ తే । ॥ ॥
కామనాభర్యా కైం జనో నియమ ఘణా పాళీ, అన్య దేవతానే భజే, స్వభావనే ధారీ । ॥ 20 ॥
శ్రద్ధాపూర్వక దేవనే భక్త భజే ఛే జే, తేనీ శ్రద్ధా హుం కరుం దృఢ దేవమహీం తే । ॥ ॥
శ్రద్ధాపూర్వక తే పఛీ తేనీ భక్తి కరే, మారీ ద్వారా కామనా-ఫళనే ప్రాప్త కరే । ॥ ॥
అల్పబుద్ధి ఏ భక్తనా ఫళనో థాయ వినాశ, దేవ భజ్యే దేవో మళే, మనే భజ్యే ముజ పాస । ॥ ॥
అజ్ఞానీ ముజ రూపనీ మర్యాదా మానే, విరాట ఉతమ రూప నా మారుం తే జాణే । ॥ ॥
మాయాథీ ఢంకాయేలుం మారుం పూర్ణ స్వరూప, మూఢ ఓళఖే నా కదీ మారుం దివ్య స్వరూప । ॥25 ॥
భూతభావి జాణుం, వళీ వర్తమాన జాణు, జాణుం హుం సౌనే, మనే కోఈ నా జాణ్యుం । ॥ ॥
వేర ఝేర తృష్ణాథకీ భవమాం భటకే లోక, జేనా పాప టళీ గయా భజే మనే తే కో॑క । ॥ ॥
మోతథకీ ఛుటవా వళీ ఘడపణనే హరవా, భజే శరణ మరుం లఈ దుఃఖ దూర కరవా । ॥ ॥
దృఢ నిరధార కరే అనే ద్వందముక్త తే థాయ, పుణ్యవాన తే తో మనే జాణీ రసమాం న్హాయ । ॥ ॥
బ్రహ్మకర్మ అధ్యాత్మ నే అధిభూత నే అధియజ్ఞ, జే జాణే తే థాయ ఛే మారామాం సంలగ్న । ॥ 30 ॥
అధ్యాయ 8: అక్షరబ్రహ్మయోగ
అర్జున కహే ఛే:
బ్రహ్మ వళీ అధ్యాత్మ శుం, కర్మ కహే కోనే, అధిభూత నే అధిదైవ హే ప్రభో, కహే కోనే? ॥ ॥
మృత్యు ఆవే తే సమే యోగీజన తమనే, కేమ కరీ జాణీ శకే, కహో కృపాళు, మనే । ॥ ॥
శ్రీ భగవాన కహే ఛే:
అక్షర ఛే పరబ్రహ్మ నే స్వభావ ఛే అధ్యాత్మ, జగసర్జన నే నాశనో వ్యాపార కహే ఛే కర్మ । ॥ ॥
క్షర తే ఛే అధిభూత నే పురుష కహ్యో అధిదైవ, అధియజ్ఞ కహ్యో ఛే మనే శరీరమాంనో దేవ । ॥ ॥
యాద కరీ ప్రేమే మనే జే ఛోడే ఛే దేహ, తే పామీ లే ఛే మనే, తేమాం నా సందేహ । ॥ ॥
జేనే యాద కరీ తజే మృత్యు సమజే దేహ, తేనే పామే జీవ ఆఅ, తేమాం నా సందేహ । ॥ ॥
తేథీ రాతదివస మనే యాద కరీ లడజే, మన మారామాం రాఖజే, ముజనే మేళవజే । ॥ ॥
యోగీజన అభ్యాసథీ ప్రభుమాం మన జోడే, ప్రభునే పామీ లే వడీ జ్యారే తన ఛోడే । ॥ ॥
జ్ఞానీ తేమ అనాదీ తే సౌనా స్వామీ ఛే, ప్రభుజీ పూర్ణ ప్రకాశ నే అనంతనామీ ఛే । ॥ ॥
అంతసమే తేనే కరే యాద ప్రేమథీ జే, మననే జోడే తేమహీం, పామే ప్రభునే తే । ॥ 10 ॥
వేద కహే అవినాశీ నే ముని జేనే జాణే, జేనే మాటే కైం కరే బ్రహ్మచర్య ధ్యానే; ॥ ॥
మన అంతరమాం రోకతాం ద్వార బధా రోకీ, యోగీ రాఖే ప్రాణనే మస్తకమాం రోకీ । ॥ ॥
పఛీ జపే ఛే ప్రణవనే, ధ్యాన ధరే మారుం, ఏమ తజే ఛే దేహ తే పామే గతీ చారుం । ॥ ॥
సదా కరే ఛే యాద జే ముజనే ప్రేమ కరీ, తే జే మేళవే ఛే మనే, జగనే జాయ తరీ । ॥ ॥
మనే మేళవీనే ఫరీ జన్మే నా కోఈ, దుఃఖ శోక కే వ్యాధిమాం పడే నహీం కోఈ । ॥ 15 ॥
బ్రహ్మలోక నే లోక సౌ బీజా కైంక కహ్యా, తేమాం జన్మమరణ థతాం, తే నా అమర గణ్యా । ॥ ॥
మనే జ మేళవవాథకీ అమర బనే ఛే లోక, జన్మమరణ సాచే టళే, టళే తాప నే శోక । ॥ ॥
చార జాతనా యుగ కహ్యా, తే అసు సాథ మళే, హజార యుగ బ్రహ్మాతణో ఏక జదివస కరే । ॥ ॥
తేవీ రాత బనే వళీ ఆ బ్రహ్మాండ విశే, దివసే జీవో జన్మతా, మరతా రాత విశే । ॥ ॥
జీవ బధ జన్మే వళీ ప్రలయ తేఅనో థయ, ప్రకట థాయ దివసే అనే రాతే ఛేక సమాయ । ॥ ॥
తేథీ ఉత్తమ చే కహ్యా ప్రభు సౌనా స్వామీ, ప్రలయమాంయ తే న మరే ప్రభు అనంతనామీ । ॥ 20 ॥
అవినాశీ తే ఈశ ఛే, పరమధామ పణ తే, తేనే పామీ న ఫరే పాఛుం కోఈ యే । ॥ ॥
ఉత్తమ భక్తి హోయ తో తే ప్రభు దర్శన దే, జగ జేఅమాం ఛే రహ్యుం, వ్యాపక సఘళే తే । ॥ ॥
జ్యారే మరతాం న కదీ జన్మే యోగీజన, జన్మే తే వేళా కహుం, సాంభళ రాఖీ మన । ॥ ॥
అగ్ని, జ్యోతి, దివస నే శుక్లపక్ష జో హోయ, ఉత్తరాయణే తన తజే, తే ప్రభు పామే కోయ । ॥ ॥
ధుమ్ర, రాత, వద హోయ నే దక్షిణాయన జో, చంద్రలోకనే మేళవీ ఫరీ జన్మతా తో । ॥ 25 ॥
శుక్లకృష్ణనీ ఆ గతీ శాశ్వత ఛే ఆ జగమాం, జన్మ థాయ ఛే ఏకథీ, నా జన్మే పరమాం । ॥ ॥
ఆఅ జాణీ యోగీ కదీ మోహిత నహీం థశే, తేథీ సర్వ కాళమాం యోగీ తుం బనజే । ॥ ॥
వేదయజ్ఞ తపదాననుం పుణ్య కహ్యుం ఛే జే, యోగీ పదనే మేళవే తేథీ ఉత్తమ తే । ॥ 28 ॥
అధ్యాయ 9: రాజవిద్యారాజగుహ్యయోగ
శ్రీ భగవాన కహే ఛే:
ఖూబ జ ఛూపుం జ్ఞాన నే వళీ కహ్యుం విజ్ఞాన, ముక్త కరే జే అశుభథీ, కహుం హవే తే జ్ఞాన । ॥ ॥
పవిత్ర నే సుఖకర కహీ ఉత్తమ విద్యా తే, అనుభవ కరవా యోగ్య నే ఉత్తమ విద్యా ఛే । ॥ ॥
మానే నా ఆ ధర్మనే, శ్రద్ధా నా రాఖే, మరే జన్మ లే తే, నహీం ముక్తిరస చాఖే । ॥ ॥
అఖండ మారుం రూప ఆ జగమాం వ్యాపక ఛే, మారామాం జీవో బధా ఖరే రహేలా ఛే । ॥ ॥
మారా అంశే ఏ రహ్యా, పూర్ణరూపమాం నా, జీవ రహ్యా ముజమాం ఛతాం హుం లేపాఉం నా । ॥ 5 ॥
వాయు వహేనారో బధే రహే వ్యోమమాం జేమ, చరాచర రహే ముజమహీం సమజీ లేజే ఏమ । ॥ ॥
కల్పాంతే మారామహీం లయ సౌనో యే థాయ, కల్పారంభే ముజథకీ సర్జన సౌనుం థాయ । ॥ ॥
ప్రకృతినో ఆశ్రయ లఈ సర్జుం వారంవార, జీవ బధా ఆ జగతమాం సర్జుం వారంవార । ॥ ॥
ఏ సర్వే కర్మో మనే బంధన నా కరతా, ఉదాసీన నిర్లేప హుం రహుం కర్మ కరతాం । ॥ ॥
మారా హాథ తళే రహీ ప్రకృతి జగత కరే, తేథీ జగమాం థాయ ఛే పరివర్తన సఘళే । ॥ 10 ॥
మనుష్యరూపే హుం రహ్యో ఏమ మూఢ జాణే, విరాట మారా రూపనే నా కదీ పరమాణే । ॥ ॥
మూఢ జనూనాం కర్మ నే విచార మేలా హోయ, స్వభావ హలకో తేమనో, సంసారే రత హోయ । ॥ ॥
జ్ఞాన కర్మ ఆశాతణుం ఫళ తే నా పామే, మోహమహీ ప్రకృతిథకీ సంకట నా వామే । ॥ ॥
పవిత్ర దివ్య స్వభావనా మహాత్మాజనో కో॑క, భావథకీ భజతా మనే పామీ మృత్యులోక । ॥ ॥
మారుం కీర్తన తే కరే, యత్న కరే ముజకాజ, నమే మనే, పాళే వళీ నియమో మారేకాజ । ॥ ॥
ద్వైత తేమ అద్వైత నే విశ్వభావనాథీ, మానీనే భజతా మనే కైంయే జ్ఞానథకీ । ॥ 15 ॥
ఋతు నే యజ్ఞ స్వధా వళీ ఔషధ నే ధృత ఛుం, మంత్ర హవన అగ్ని బనీ వాస కరుం ఛుం హుం । ॥ ॥
ఆ జగనో ఛుం హుం పితా, మాతా ధాతా ఛుం, వేద తేమ ఓంకార నే గతి నే భర్తా ఛుం । ॥ ॥
శరణ, సర్వనో మిత్ర నే సౌనుం కారణ ఛుం, గతి, భర్తా, సాక్షీ వళీ అవినాశీ ప్రభు ఛుం । ॥ ॥
హుం వరసాద కరుం వళీ తాప తపావుం ఛుం, సుధారూప నే సత్య ఛుం, మృత్యునో పతి ఛుం । ॥ ॥
యజ్ఞ కరే జే ప్రేమథీ తే జన స్వర్గే జాయ, పుణ్యథకీ దైవీ ఘణా భోగే స్వర్గే న్హాయ । ॥ 20 ॥
పుణ్యథాయ పూరుం పఛీ జన్మే పృథ్వీమాంహ్య, ఆవాగమనథకీ తే న ఛూటే ఛే జగమాంహ్య । ॥ ॥
దర్శన మారుం నా కరే త్యాంలగ ముక్త న థాయ, కోఈ సుఖ నే దుఃఖథీ కదీ న ఛూటీ జాయ । ॥ ॥
మారుం శరణ లఈ కరే మారుం చింతన జే, తేనా కోడ బధా పూరుం, రక్షుం ఛుం తీ । ॥ ॥
(మారుం శరణ లఈ కరే మారి చింతా జే, తేనా కోడ బధా పూరుం, రక్షుం ఛుం తీ । ॥ ॥)
అన్య దేవనే జే భజే, మనే జ భజతా తే, సర్వ జాతనా యజ్ఞనో స్వామీ జాణ మనే । ॥ ॥
మనే జ జాణవాథీ జ నా అవగతినే పామే, మనే న జాణే తే సదా దుర్గతినే పామే । ॥ ॥
దేవ భజ్యే దేవో మళే, పితృ భజ్యే పితృ, భూతోథీ భూతో మళే, మనే భజే మళుం హుం । ॥ 25 ॥
ఫళ కే ఫూల మనే ధరే, పర్ణ తేమ పాణీ, ధర్యుం భావథీ సర్వ హుం ఆరూగుం రాజీ । ॥ ॥
(ఫళ కే ఫూల మనే ధరే, పర్ణ తేమ పాణీ, ధర్యుం భావథీ సర్వ హుం ఆరూగుం దానీ । ॥ ॥)
తేథీ తుం జే జే కరే, తపే, దాన దే, ఖాయ, కరజే అర్పణ తే మనే, అహంభావ నా థాయ । ॥ ॥
సారాంనరసాం కర్మథీ ఏమ జ తుం ఛుటశే, త్యాగ యోగథీ నే మనే ప్రాప్త కరీ చుకశే । ॥ ॥
మారే శత్రుమిత్రనా, సౌయే సరఖా ఛే, భజే భావథీ తే ఛతాం నజీక అదకాం ఛే । ॥ ॥
ఖూబ అధర్మీయే మనే భజే కరీనే ప్రేమ, తో తే సంత థఈ జశే పామీ మారీ రే॑మ । ॥ ॥
శాంతి పూర్ణ తే పామశే, ధర్మాత్మా బనశే, మారో భక్త కదీ నహీం అర్జున నష్ట థశే । ॥ ॥
పాపీ, స్త్రీ నే శుద్రయే గుణ మారా గాశే, లేశే మారుం శరణ తో ఉత్తమ గతి థాశే । ॥ ॥
పఛీ భక్త బ్రాహ్మణ అనే జ్ఞానీనుం తో శుం, జన్మీనే ఆ జగతమాం మనే భజీ లే తుం । ॥ ॥
మనథీ భజ ముజఏ అనే తనథీ కర సేవా, కర్మ మనే అర్పణ కరీ మాణీ లే మేవా । ॥ ॥
జగమాం జోఈనే మనే వందన కర హరరోజ, మనే పామశే ఏమ తుం కరతాం మారీ ఖోజ । ॥ ॥
మన వాణీథీ భక్త థా మారో కేవళ తుం, శాంతి తేమ సుఖ పామశే, సత్య కహుం ఛుం హుం । ॥ 34 ॥
అధ్యాయ 10: విభూతియోగ
శ్రీ భగవాన కహే ఛే:
ఫరీవార అర్జున, తుం సుణ వచనో మారాం, తారా హిత మాటే కహుం వచనో తే ప్యారా । ॥ ॥
జన్మ న మారో జాణతా మహర్షి అనే దేవ, ఆది దేవ నే ఋశితణో జాణీ ముజనే సేవ । ॥ ॥
లోకోనో ఈశ్వర మనే జే కోఈ జాణే, దుఃఖదర్దథీ తే ఛుటీ ముక్తిరస మాణే । ॥ ॥
క్షమా సత్య బుద్ధి వళీ శమదమ తేమజ జ్ఞాన, సుఖ దుఃఖ భయ నే అభయ, సత్యాసత్య ప్రమాణ । ॥ ॥
తప నే సమతా నే దయా, యశ అపయశ నే దాన, భావ థతా ప్రాణీతణా తే సౌ ముజథీ జాణ । ॥ 5 ॥
సాత మహర్షి నే వళీ చార జాతనా తే, మను మారాథీ ఛే థయా, పితా జగతనా జే । ॥ ॥
విభుతి తేమజ యోగ ఆ మారో జాణే జే, జోడాయే దృఢ యోగథీ మారీ సాథే తే । ॥ ॥
సౌనో హుం స్వామీ, వళీ మారామాం ఆ సర్వ, జ్ఞానీ సమజే ఏమ నే భజే తజీనే గర్వ । ॥ ॥
మననే ప్రాణథకీ మనే భజే కథాయ కరే, మారీ చర్చాథీ సదా తృప్తి హర్ష ధరే । ॥ ॥
అనన్య ప్రేమీ భక్తనే బుద్ధి ఆపుం ఛుం, తేథీ ముజనే మేళవే, బంధన కాపుం ఛుం । ॥ 10 ॥
దయా కరీనే జ్ఞాననో దీప బనుం ఛుం హుం, రహీ హృదయమాం తేమనుం అజ్ఞాన హరుం ఛుం । ॥ ॥
అర్జున కహే ఛే:
పవిత్ర ఈశ్వర ఛో తమే, దేవ జగతనా తేమ, శశ్వత తేమజ దివ్య ఛో, అజ అవినాశీ తేమ । ॥ ॥
నారద తేమజ వ్యాస నే సంత కహే ఛే ఏమ, అసిత వ్యాస దేవల వళీ తమే కహో ఛో ఏమ । ॥ ॥
సాచుం మానుం ఛుం తమే కహో తే బధుం హుం । దేవ తేమ దానవ ప్రభో, తమనే జాణే శుం! ॥ ॥
తమే జ జాణో ఛో ఖరే పూర్ణ తమారుం రూప, దేవదేవ భూతేశ హే, జగతనాథ, జగభూప! ॥ 15 ॥
కేవీ రీతే ఛో తమే వ్యాపక ఆఅ జగమాం? విభూతిథీ వ్యాపక థయా కేమ తమే జగమాం? ॥ ॥
ధ్యాన తమారుం ధారతా యోగీ శే జాణుం, క్యా భావథీ చింతవుం, భక్తి హుం మాణు । ॥ ॥
యోగశక్తి విస్తారథీ ఫరీ కహో ముజనే, అమృత పీతాం థాయనా తృప్తి ఖరే ముజనే । ॥ ॥
శ్రీ భగవాన కహే ఛే:
ఖ్యాల జ ఆపుం ఛుం తనే మారా రూప తణో, బరాబర కహుం తో తో థాయ విస్తార ఘణో । ॥ ॥
ప్రాణీ[ఓ]మాం హుం రహ్యో ఆత్మరూప థఈ, ఆది మధ్య నే అంత హుం సౌనో రహ్యో బనీ । ॥ ॥
విష్ణు ఛుం, ఊగుం వళీ జగమాం సూర్య బనీ, మరిచీ తేమ జ చంద్ర ఛుం హుం నక్షత్ర మహీం । ॥ ॥
సర్వ వేదమాం దివ్య తే సామవేద హుం ఛుం, దేవోమాం ఛుం ఈంద్ర నే మన నే చేతన ఛుం । ॥ ॥
శంకర రూద్రోమాం వళీ కుబేర పణ హుం ఛుం, అగ్ని ఛుం, మేరు థయో పర్వతమాంహీ హుం । ॥ ॥
దేవోనా గురు జే కహ్యా తే జ బృహస్పతి ఛుం, సేనాపతిమాం స్కంద నే సాగర జలమాం ఛుం । ॥ ॥
మహర్షిమహీం భృగు థయో, హిమాలయ బన్యో ఛుం, యజ్ఞోమాం జపయజ్ఞ నే ఓంకార థయో ఛుం । ॥ 25 ॥
వృక్షోమాం ఛుం పీపళో, నారద తేమజ ఛుం, గంధర్వోమాం చిత్రరథ, కపిల సిద్ధమాం ఛుం । ॥ ॥
అమృతథీ ప్రగటేల ఛుం అశ్వ అలౌకిక హుం, ఐరావత హాథీమహీం, మనుష్యమాం నృప ఛుం । ॥ ॥
కామధేనుం ఛుం గాయమాం, వజ్ర శస్త్రమాం ఛుం, ధర్మపరాయణ కామ ఛుం, వాసుకి సర్పే హుం । ॥ ॥
అనంత నామే నాగ ఛుం, వరుణ తేమజ హుం, పితృమాం ఛుం అర్యమా, యమీమహీం యమ ఛుం । ॥ ॥
కాలరూప ఛుం, దైత్యమాం ప్రహ్ల్లాద ఖరే ఛుం, పశుమాం సింహ థయో వళీ, గరుడ ఖగమాం ఛుం ॥ । 30 ॥
పవన తేమ పాణీమహీం గంగా పావన ఛుం, మగరమచ్ఛ ఛుం, రామ ఛుం శస్త్రవానమాం హుం । ॥ ॥
ఆది మధ్య నే అ/న్త ఛుం ఆ సృష్టినో హుం, విద్యామాం అధ్యాత్మ నే వాద వివాదే హుం । ॥ ॥
అకార అక్షరమాం అనే ద్వంద సమాసే ఛుం, ధాతా ఆశ్రయ కాల ఛుం అక్షర జగనో హుం । ॥
జన్మ తేమ మృత్యు వళీ థఈనే రహ్యో ఛుం, స్త్రీనీ సుందరతా అనే వాణీ యశ పణ హుం । ॥ ॥
ధీరజ తేమ క్షమా థయో, గాయత్రీ పణ హుం, మాస మాగశర నే వళీ వసంత ఋతుమాం ఛుం । ॥ 35 ॥
తేజ తేమ జయ, బల అనే బుద్ధిరూపే ఛుం, ఛళ కరనారామాం సదా ద్యుత థయేలో ఛుం । ॥ ॥
పాండవమాం అర్జున నే వాసుదేవ ఛుం హుం, కవిమాం శుక్రాచార్య నే మునిమాం వ్యాస జ ఛుం । ॥ ॥
నీతి తేమ శాసకమహీం దండ థయో ఛుం హుం, గుహ్య వాతమాం మౌన నే జ్ఞానస్వరూపే ఛుం । ॥ ॥
జగతతణుం ఛుం బీజ హుం, సుణజే అర్జున, తుం, మారా విణ తో ఆ రహే అస్తిత్వ ఖరే శుం? ॥ ॥
మారా దైవీరూపనో అంత నాజ ఆవే, ఆ తో థోడుం ఛే కహ్యుం, కోణ బధుం గావే? ॥ 40 ॥
జే జే సుందర, సత్య నే పవిత్ర ప్రేమల ఛే, మారా అంశ థకీ థయుం జాణీ లేజే తే । ॥ ॥
బధుం జాణీనే తుం వళీ కరీశ అర్జున శుం? మారా ఏకజ అంశమాం విశ్వ బధుంయ రహ్యుం । ॥ 42 ॥
అధ్యాయ 11: విశ్వరూపదర్శనయోగ
శ్రీ భగవాన కహే ఛే:
కృపా కరీనే జే కహ్యా హితనా శబ్ద తమే, తేథీ మోహ జతో రహ్యో మారో, ప్రభుజీ హే! ॥ ॥
ఉత్పత్తిలయ జగతనాం సుణ్యా ప్రేమథీ మేం, మహిమా జాణ్యో ఛే వళీ తమారా థకీ మేం । ॥ ॥
జగనా కారణ ఛో తమే, జగనా నాశక ఛో, రూప తమారుం విశ్వమాం కేవు వ్యాపక హో! ॥ ॥
జోవానే తే రూపనే ముజఏ ఈచ్ఛా థాయ, యోగేశ్వర, తే రూపనే బతావో, హృదయ చ్హాయ । ॥ ॥
జోఈ రూప శకీశ హుం ఏవీ ఖాత్రీ హోయ, యోగేశ్వర, తో రూపనే బతావో, హృదయ చ్హాయ । ॥ ॥
(జోఈ రూప శకీశ హుం ఏవీ ఖాత్రీ థాయ, యోగేశ్వర, తో రూపనే బతావో, హృదయ చ్హాయ । ॥ ॥)
శ్రీ భగవాన కహే ఛే:
జో తుం మారా రూపనే అనేక రూప భర్యుం, అనేకరంగీ రూప తే, దివ్య విరాట ధర్యుం । ॥ 5 ॥
రుద్ర మరుత ఆదిత్య నే అశ్వినీకుమారో, అచరజకారక జో వళీ కైం మహిమా మారో । ॥ ॥
జో ఆ మారా అంగమాం సారాయే జగనే, జే జే జోవుం హోయ తే బతావీశ తుజనే । ॥ ॥
తారీ ఆంఖే నా తనే దేఖాశే ముజ రూప, దైవీ ఆపుం ఆంఖ హుం, జో తుం దివ్య స్వరూప । ॥ ॥
సంజయ కహే ఛే:
ఏమ కహీ యోగీతణా యోగీ శ్రీ ప్రభు[ఏ], దివ్య బతావ్యుం రూప తే ప్రేమీ అర్జుననే । ॥ ॥
ఆంఖ హజారో నే వళీ ముఖ హతాం హజార, ఘరేణాం అనే వశ్త్రో హతా త్యాం ఖూబ అపార । ॥ 10 ॥
(ఆంఖ హజారో నే వళీ ముఖ హతాం హజార, ఘరేణాం అనే వశ్త్రో హతా త్యాం నహీం పార । ॥ 10 ॥)
మాళా తేమజ గంధథీ శోహిత హతుం శరీర, విరాట దివ్య అనంత నే అచరజపూర్ణ శరీర ॥ । ॥
హజార సూర్య ఊగే కదీ నే ప్రకాశ పథరాయ, తేమజ ప్రభునా రూపనుం తేజ బధే పథరాయ । ॥ ॥
ప్రభుశరీరమాం అర్జునే జగ ఆఖుం జోయుం, అనేక రూపోమాం రహ్యుం జగ ఆఖుం జోయుం । ॥ ॥
అచరజ పామేలో వళీ రోమాంచిత అర్జున, శీశ నమావీనే వద్యో రోమంచిత అర్జున । ॥ ॥
అర్జున కహే ఛే:
దేవ, తమారా దేహమాం సమాయా బధా లోక, కమళపరే బ్రహ్మా అనే ఋషి పణ త్యాం ఛే కో॑క । ॥ 15 ॥
హాథ తేమ ఆంఖో వళీ పేట గణీ న శకాయ, ఆది మధ్య కే అంత ఆ రూపతణో న జణాయ । ॥ ॥
ముకుట గదా నే చక్రథీ శోభే దివ్య స్వరూప, తేజతణో అంబార ఆ జో[ఈ] న శకుం రూప । ॥ ॥
విరాట తేమ ప్రదీప్త ఛే దివ్య తమారుం రూప, చారే బాజు దేఖతో దివ్య తమారుం రూప । ॥ ॥
అమర తమే, ఉత్తమ తమే, ఫక్త జాణవాజోగ, ధర్మతణా రక్షక తమే, ఏక అనన్య అమోఘ । ॥ ॥
జగనా ఆశ్రయ, ఆది నే అంత వినానా ఛో, సనాతన, బలీ, విశ్వనే తపావీ రహ్యా ఛో । ॥ ॥
సూర్యచంద్రనీ ఆంఖ ఛే, హాథ హజార వళీ, అగ్ని జేవా వదననా, రహ్యా ప్రకాశ కరీ । ॥ ॥
పృథ్వీ నే ఆకాశమాం వ్యాపక ఏక తమే, సర్వ దిశామాం ఛో రహ్యా దివ్య స్వరూప తమే । ॥ ॥
ఉగ్ర రూప జోఈ థయా భయభీత బధా లోక, ప్రవేశీ రహ్యా రూపమాం దేవజనో పణ కో॑క । ॥ 20 ॥
దేవ తమోనే వందతా వందే ఋషి పణ తేమ, స్తవన కరే ఛే సిద్ధ సౌ, గాన గాయ నా కేమ? ॥ ॥
రుద్ర తేమ వసు, సాధ్య నే విశ్వదేవ గంధర్వ, పితృ యక్షో సిద్ధ సౌ జుఏ తజీనే గర్వ । ॥ ॥
కుమార మరుతగణో వళీ అచరజథీ జోతా, మహాన జోఈ రూపనే భాన బధుం ఖోతా । ॥ ॥
అనేక ముఖ నేత్ర నే బాహు తేమ పగ ఛే, దాఢ భయంకర దేఖతాం భీత థయుం జగ ఛే । ॥ ॥
నభనే అడనారుం వళీ రంగతేజమయ రూప, విశాళ నయనే ఓపతుం దివ్య విరాట స్వరూప । ॥ ॥
వ్యథా థాయ ఛే దేఖతాం, ప్రాణ ఖరే గభరాయ, ధీరజ ఖూటీ జాయ నే మననీ శాంతి హరాయ । ॥ ॥
ప్రలయకార అంగారశుం జోఈ ఉగ్ర స్వరూప, జ్ఞాఅవ్యవస్థా నా రహే, ప్రసన్న హో జగభూప । ॥ ॥
ధృతరాష్ట్రతణా పుత్ర సౌ కైం రాజానీ సాథ, భీష్మ ద్రోణ కే కర్ణ ఆ, వీర అమారా లాఖ । ॥ ॥
ఘోర తమారా వదనమాం సర్వే ప్రవేశే ఛే, చోంటే దాంతే, కైంకనా మస్తక తూటే ఛే । ॥ ॥
నదీ హజారో జాయ ఛే సాగరమాహీం జేమ; లాఖో లోకో పేసతా వదన తమారే తేమ । ॥ ॥
పతంగియుం దీవే పడే మరవా మాటే జేమ, లాఖో లోకో పేసతా వదన తమారే తేమ । ॥ ॥
జీభ తమే చాటో గళీ జలదముఖే సౌ లోక, ఉగ్ర ప్రభాథీ తేజథీ భరీ రహ్యా ఛే లోక । ॥ 30 ॥
ఉగ్ర రూపనా కోణ ఛో దేవ, కహో ముజనే, మూళ రూప ధారో, పడే సమజ కైం న ముజనే । ॥ ॥
శ్రీ భగవాన కహే ఛే:
కాళ లోకనో హుం థయో నాశకాజ తైయార, నహీం హోయ తుం తోయ ఆ వీర బధా మరనార । ॥ ॥
తేథీ ఊభో థా, లడీ, రాజ్య కరీ, యశ లే, నిమిత్త థా తుం తో హవే, వీర హణ్యా ఛే మేం । ॥ ॥
(తేథీ ఊభో థా, లడీ, రాజ్య కరీ, యశ లే, నిమిత్త థా తుం తో హవే, వీర హణ్యా మేం । ॥ ॥)
ద్రోణ భీష్మ నే కర్ణ నే జయద్రథ వీర హజార, హణేల మేం తుం హణ హవే, చింతా కర న లగార । ॥ ॥
యుద్ధ కరీ లే భయ తజీ, విజయ థశే తారో, శత్రునే తుం మారశే, విజయ థశే తారో । ॥ ॥
వచనో ఆవా సాంభళీ, వందన ఖూబ కరీ, గద్ గద్ స్వరథీ బోలియో అర్జున ప్రేమ ధరీ । ॥ 35 ॥
అర్జున కహే ఛే:
హరఖాయే సౌ లోక నే కీర్తి తమారీ గాయ, రాక్షస నాసే భయథకీ, సిద్ధ నమే నే గాయ । ॥ ॥
కేమ నఏ నా తే బధా, సౌనా ఆది తమే, అనంత విశ్వాధార ఛో, అక్షర పరమ తమే । ॥ ॥
మూళ సర్వనా ఛో తమే, ఛో జగత ఆధార, పరమధామ సర్వజ్ఞ ఛో సౌనా సర్జనహార । ॥ ॥
(మూళ సర్వనా ఛో తమే, ఛో జగతనా ఆధార, పరమధామ సర్వజ్ఞ ఛో సౌనా సర్జనహార । ॥ ॥)
పురాణ పురుష ఛో తమే, వళీ సౌనా జ్ఞాతా ఛో, జ్ఞేయరూప ఛో, సర్వ నే సర్వథకీ పర ఛో । ॥ ॥
(పురాణ పురుష తమే, వళీ సౌనా జ్ఞాతా ఛో, జ్ఞేయరూప ఛో, సర్వ నే సర్వథకీ పర ఛో । ॥ ॥)
యమ, అగ్ని నే వాయు నే వరుణ చంద్ర తమే, బ్రహ్మా, బ్రహ్మానా పితా, అనంత రూప తమే । ॥ ॥
వ్యాపక విశ్వమహీం వళీ విశ్వథకీ పర ఛో, నముం హజారోవార నే నమన ఫరీ పణ హో । ॥ ॥
ఆగళ పాఛళథీ నముం, చారే తరఫ నముం, అఖూట బలభండార హే, వారంవార నముం । ॥ ॥
అనంతవీర్య, తమే సదా సౌమాం వ్యాపక ఛో, సర్వరూప ఛో హే ప్రభో, జీవనదాయక ఛో । ॥ 40 ॥
మిత్ర మానతాం మేం కహ్యాం హశే వచన కపరాం, ప్రేమ తేమ అజ్ఞానథీ వచన కహ్యాం కపరాం । ॥ ॥
కృష్ణ, సఖా, యాదవ హశే ఏమ కహేలుం మేం, మహిమానే జణ్యావినా కహ్యుం భూలథీ కే; ॥ ॥
బీజానీ సామే వళీ ఏక హశో త్యారే, రమతాం, సూతాం, బేసతాం, కే భోజనకాళే; ॥ ॥
వారంవార కహ్యుం హశే తేమ వళీ అపమాన, తే సౌ మాఫ కరో మనే, మాగుం ఛుం వరదాన । ॥ ॥
జడచేతననా ఛో పితా, పూజ్య వళీ గురు ఛో, తమారా సమో అన్య నా శ్రేష్ఠ కోణ ఛే తో? ॥ ॥
పూజ్య దేవ తేథీ నముం కాయ నమావీ హుం, ప్రార్థు వారంవార ఆ శీశ నమావీ హుం । ॥ ॥
క్షమా కరే సుతనే పితా, మిత్ర మిత్రనే జేమ, మాఫ కరే ప్రియనే ప్రియ, మాఫ కరీ దో తేమ । ॥ ॥
అపూర్వ జోఈ రూప ఆ వ్యథా తేమ భయ థాయ, దేవరూపనే తో ధరో, భయ ఆ మారో జాయ । ॥ ॥
దైవీ రూప ధరో హవే, హే దేవేశ, తమే, ప్రసన్న థాఓ విశ్వనా హే ఆధార తమే । ॥ ॥
గదా ముకుట నే చక్రనే ధారీ ప్రభు, ప్రకటో, విరాట రూప త్యజీ దఈ చతుర్భుజ ప్రకటో । ॥ ॥
శ్రీ భగవాన కహే ఛే:
ప్రసన్న బనతాం రూప ఆ తనే బతావ్యుం మేం, కోఈయే తారా వినా జోయుం నథీ జ తే । ॥ ॥
శ్రేష్ఠ తేజమయ ఆద్య నే అనంత మారుం రూప, ఆత్మయోగనా బల థకీ దివ్య బతావ్యుం రూప । ॥ ॥
వేద, దాన నే యజ్ఞథీ, తీరథ కే తపథీ, జోవాయే నా రూప ఆ, జ్ఞాన అనే జపథీ । ॥ ॥
మూఢభావ భయ ఛోడ తుం, నిర్భయతానే ధార, దివ్య రూపనే జో హవే, వ్యథా హృదయనీ టాళ । ॥ ॥
సంజయ కహే ఛే:
ఏమ కహీ ప్రభు[ఏ] ధర్యుం ఫరీ దివ్య నిజరూప, ఆశ్వాసన ఆప్యుం వళీ ధరతాం శాంత స్వరూప । ॥ 50 ॥
అర్జున కహే ఛే:
జో[ఈ] మానవ రూప ఆ హవే తమారుం శాంత, స్వస్థ థయో ఛుం నే వళీ ముజనే థ[ఈ] నిరాంత । ॥ ॥
(జో[ఈ] మానవ రూప ఆ హవే తమారుం శాంత, స్వస్థ థయో ఛుం నే వళీ ముజనే ఛేక నిరాంత । ॥ ॥)
శ్రీ భగవాన కహే ఛే:
జోవుం జే ముశ్కేల తే జోయుం తేం ముజ రూప, దేవో పణ ఝంఖీ రహ్యా జోవా మారుం రూప । ॥ ॥
జే రూపే జోయో మనే తేమ జు[ఏ] కో॑ నా, వేద యజ్ఞ తప దానథీ శ్కే నిహాళీ నా । ॥ ॥
భక్తి ఖూబ జ హోయ తో ఆవుం దర్శన థాయ, జ్ఞాన థాయ మారుం అనే భేద బధాయే జాయ । ॥ ॥
భక్త బనే మారో జ జే, సంగదోష ఛోడే, ముజనే ఝంఖే తే జగే తరే అనే తారే । ॥ ॥
కర్మ కరే ముజ కాజ జే, సంగదోష ఛోడే, ప్రాప్త కరే ముజనే జ తే, బంధన సౌ తోడే । ॥ 55 ॥
అధ్యాయ 12: భక్తియోగ
అర్జున కహే ఛే:
తమ సాకార ప్రభునీ భక్తి కో[ఈ] కరే, నే కో[ఈ] నిరాకార బ్రహ్మనే పూజే । ॥ ॥
(జోడాఈ తమ సాథ జే భక్తి భక్త కరే, అవినాశీ అవ్యక్తనీ భక్తి తేమ కరే । ॥ ॥)
తే బన్నేమాం మానవో ఉత్తమ యోగీ కోణ? ప్రశ్న థాయ ముజనే, కహో ఉత్తమ యోగీ కోణ? ॥ 1 ॥
(తే బన్నేమాం మానవో ఉత్తమ యోగీ కోణ? ప్రశ్న థాయ ముజనే, హశే ఉత్తమ యోగీ కోణ? ॥ 1 ॥)
శ్రీ భగవాన కహే ఛే:
మారామాం మన జోడతాం, శ్రద్ధా ఖూబ కరీ, సంధా[ఈ] ముజ సాథ జే ముజనే సర్వ ధరీ, ॥ ॥
కరతాం భక్తి మానజే ఉత్తమ తుం తేనే, ఉత్తమ యోగీ ముజమహీం ఆసక్తి జేనే । ॥ 2 ॥
అవినాఅశీ అవ్యక్త నే అచింత్య బ్రహ్మ స్వరూప, సర్వవ్యాపక జే భజే స్థిర కుటస్థ స్వరూప, ॥ ॥
(అవినాఅశీ అవ్యక్త నే అచింత్య మారూం రూప, సర్వవ్యాపక జే భజే స్థిర కుటస్థ స్వరూప, ॥ ॥)
నే సమబుద్ధి ధారీ బనే జే ఈంద్రియస్వామీ, సౌనుం హిత కరనార తే పణ అంతే జాయ మనే పామీ । ॥ ॥
(సమబుద్ధి ధారీ బనే జే ఈంద్రియస్వామీ, సౌనుం హిత కరనార తే జాయ మనే పామీ । ॥ ॥)
నిరాకార బ్రహ్మ భజ్యే క్లేశ ఘణో థాయే, దేహవాన అవ్యక్తమాం దుఃఖ థకీ జాయే । ॥ 5 ॥
బధాం కర్మ అర్పీ మనే మత్పర జే జన థాయ, అనన్య భావే జే భజే ధరతాం ధ్యాన సదాయ; ॥ ॥
మృత్యులోకథీ తేమనో కరవామాం ఉద్ధార, విలంబ నా హుం కదీ కరుం జేనే మన హుం సార । ॥ ॥
మారామాం మన రాఖ నే బుద్ధి ముజమాం ధార, ప్రాప్త కరీశ మనే పఛీ, శంకా కర న లగార । ॥ ॥
మారామాం జో చిత్తనే స్థిర కరీ న శకాయ, అభ్యాసతణా యోగథీ కర తో యత్న సదాయ । ॥ ॥
అభ్యాస థకీ జో మనే ప్రాప్త కరీ న శకే, మారే మాటే కర్మ తో కర తే యోగ్య థశే । ॥ ॥
(అభ్యాస థకీ జో మనే ప్రాప్త కరీ న శకే, మారే మాటే కర్మ తో కర తే యోగ్య హశే । ॥ ॥)
ముజ మాటే కర్మో కరీ సిద్ధి మేళవశే, మారే మాటే కర్మ కర తో తే యోగ్య థశే । ॥ 10 ॥
జో తే నా జ కరీ శకే, శరణ ల[ఈ] మారుం, సర్వ కర్మఫళ త్యాగ తుం, తో య థశే సారుం । ॥ ॥
జ్ఞాన శ్రేష్ఠ అభ్యాసథీ మంగలకారక ఛే, ధ్యాన వధే ఛే జ్ఞానథీ ఏమ కహేలుం ఛే । ॥ ॥
ధ్యాన థకీ ఛే కర్మనా ఫలనో త్యాగ మహాన, శాంతి మళే ఛే త్యాగథీ ఏమ సదాయే జాణ । ॥ ॥
సర్వ జీవ పర మిత్రతా, దయా ప్రేమ జేనే, మమతా మద నే వేరనే దూర కర్యా జేణే । ॥ ॥
సమాన సుఖ నే దుఃఖమాం, క్షమాశీల ఛే జే, సంతోషీ నే సంయమీ యోగీ తేమ జ జే । ॥ ॥
మన బుద్ధి అర్పణ కరీ మనే భజే ఛే జే, దృఢ నిశ్చయథీ, తే మనే భక్త ఖరే ప్రియ ఛే । ॥ ॥
(మన బుద్ధి అర్పణ కరీ మనే భజే ఛే జే, దృఢ నిశ్చయథీ, ఛే మనే భక్త ఖరే ప్రియ తే । ॥ ॥)
దుభవే కో[ఈ]నే నహీం, కో[ఈ]థీ న దుభాయ, హర్ష శోక భయనే తజ్యాం; ప్రియ తే భక్త గణాయ । ॥ 15 ॥
వ్యథా తేమ తృష్ణా నథీ, దక్ష శుద్ధ ఛే జే, ఉదాసీన సంసారథీ, ప్రియ ఛే ముజనే తే । ॥ ॥
హర్ష శోక ఆశా అనే వేర కరే నా జే, మోహే నా శుభ అశుభథీ, ప్రియ ఛే ముజనే తే । ॥ ॥
మాన వళీ అపమాన హో, శత్రు మిత్ర కే హోయ, కరే ఖూబ గుణగాన కే నిందా ఛోనే కో॑య । ॥ ॥
తుష్ట రహే ప్రారబ్ధథీ, సుఖదుఃఖే న డగే, సంగ తజే, సమతా ధరే, నా బంధాయ జగే । ॥ ॥
ఉపాధి నా జేనే వళీ ఘరమాం నా మమతా, స్థిరబుద్ధి జే భక్త తే ఖూబ మనే గమతా । ॥ ॥
ధర్మతణుం అమృత ఆ శ్రద్ధాపూర్వక జే, పీ[ఏ] భక్తజనో మనే ఖూబ గమే ఛే తే । ॥ ॥
మారుం శరణ ల[ఈ] సదా భక్త భజే ఛే జే, ధర్మసారనే సమజతాం, ప్రియ చే ముజనే తే । ॥ 20 ॥
అధ్యాయ 13: క్షేత్రక్షేత్రజ్ఞవిభాగయోగ
శ్రీ భగవాన కహే ఛే:
ఆ శరీర అర్జున హే, క్షేత్ర ఏమ కహేవాయ, జే జాణీ లే తేహనే తే క్షేత్రజ్ఞ గణాయ । ॥ ॥
సర్వ సరీరోమాం మనే క్షేత్రజ్ఞ ఖరే జాణ, జ్ఞాన క్షేత్రక్షేత్రజ్ఞనుం జ్ఞాన సత్య తే మాన । ॥ ॥
క్షేత్ర తేమ క్షేత్రజ్ఞ శుం, ప్రభావ తేనో శుం, వికార తేనా, తే బధుం కహుం టూంకమాం హుం । ॥ ॥
వివిధ ఛందమాం ఆ కహ్యుం జ్ఞాన కైంక ఋషి[ఏ], బ్రహ్మసూత్రనాం పదమహీం తేనే గాయుం ఛే । ॥ ॥
మహాభూత బుద్ధి వళీ అవ్యక్త అహంకార, దశ ఈంద్రియో మన అనే పాంచ విషయ విస్తార । ॥ ॥
ఈచ్ఛా సుఖ నే దుఃఖ నే ద్వేష చేతనా తేమ, ద్యుతి సంఘాత కహేల ఛే క్షేత్ర వికారీ ఏమ । ॥ 5-6 ॥
మానీ నా బనవుం వళీ దంభ దర్ప తజవాం, దయా రాఖవీ, జీవనే కో॑దీ నా హణవాం । ॥ ॥
బురుం కరే కో[ఈ] కదీ తోయ క్షమా కరవీ, సరల హృదయ నే ప్రేమథీ వాత సదా కరవీ । ॥ ॥
పూజ్య గురునే మానవా, స్వచ్ఛ సదా రే॑వుం, చంచళతానే ఛోడవీ, మన జీతీ లేవుం । ॥ ॥
ఈంద్రియోనా స్వాదమాం సుఖ నా కదీ జోవుం, కామ క్రోధ అభిమాననే మూకీ మన ధోవుం । ॥ ॥
జన్మ థాయ నే మరణ నే రోగ వళీ థాయే, ఘడపణ ఆవే ఏమ ఆ జీవన తో జాయే । ॥ ॥
(జన్మ థాయ ఛే మరణ నే రోగ వళీ థాయే, ఘడపణ ఆవే ఏమ ఆ జీవన తో జాయే । ॥ ॥)
ఏమ దుఃఖ దోషో బధా జీవననా జోవా, వైరాగ్య తణా లేపథీ వికార సౌ ధోవా । ॥ ॥
స్త్రీ ఘర సంతానే నహీం మమతా రతి కరవీ, సరా నరసా సమయమాం ధీరజనే ధరవీ । ॥ ॥
అనన్య భావ కరీ సదా ముజ భక్తి కరవీ, జనసమూహనీ ప్రీత నా స్వప్నే పణ కరవీ । ॥ 10 ॥
శాంత స్థళే రే॑వుం, వళీ కరవో త్యాం అభ్యాస, జ్ఞాన మేళవీ పామవా ఈశ్వరనే తో ఖాస । ॥ ॥
(శాంత స్థళే రే॑వుం, వళీ కరవో త్యాం అభ్యాస, జ్ఞాన మేళవీ పామవా ఈశ్వరనే అభ్యాస । ॥ ॥)
జీవననుం ధన మానతాం మేళవవో ముజనే, ఆ సౌ జ్ఞాన-తణాం కహ్యాం లక్షణ మేం తుజనే । ॥ ॥
తే జ జాణవా జోగ ఛే జేథీ అమర థవాయ, అనాదీ తే పరబ్రహ్మనే సత్యాసత్య గణాయ । ॥ ॥
(తే జ జాణవా జోగ ఛే జేథీ అమర థవాయ, అనాదీ తే పరబ్రహ్మనా సత్యాసత్య గణాయ । ॥ ॥)
తే ఈశ్వరనే జాణజే, జే వ్యాపక సఘళే, బధే హాథ పగ ఆంఖ ఛే, శిర జేనాం సఘళే । ॥ ॥
గుణప్రకాశక తేమ ఛే ఈంద్రియథీ పర తే, ధారణకర్తా సర్వనా అనాసక్త పణ ఛే । ॥ ॥
(గుణప్రకాశక తేమ ఛే ఈంద్రియథీ పర తే, ధారణ కరతా సర్వనా అనాసక్త పణ ఛే । ॥ ॥)
చరాచర బధా జీవనీ బహార అందర ఛే, సుక్ష్మ ఖూబ ఛే, ఏటలే అగమ్య తే ప్రభు ఛే । ॥ ॥
దూర రహ్యా తే తోయ ఛే హృదయే ఖూబ జ పాస, సౌనే సరజీ పాళతా, కరతా సౌనో నాశ । ॥ 15 ॥
సమగ్ర జీవోమాం రహ్యా విభక్త జేవా తే, పోషక సౌనా జ్ఞేయ నే నాశక సర్జక ఛే । ॥ ॥
ప్రకాశనాయ ప్రకాశ తే, అంధకారథీ దూర, హృదయమాం రహ్యా సర్వనా, జ్ఞాన ప్రేమనా పూర । ॥ ॥
జ్ఞాన, జ్ఞేయ నే క్షేత్రనే కహ్యుం టుంకమాం మేం, భక్త భావ ముజ మేళవే జ్ఞాన మేళవీ తే । ॥ ॥
ప్రకృతి పురుష అనాది ఛే ఏమ ఖరే తుం జాణ, వికార నే గుణ ఉపజ్యా ప్రకృతిమాంథీ మాన । ॥ ॥
కారణ తేమ జ కార్యనే ఛే ప్రకృతి కరనార, పురుష సుఖ దుఃఖనా భోగో భోగవనార । ॥ 20 ॥
ప్రకృతినా గుణనో పురుష జో థాయే భోగ, తేథీ తేనే థాయ ఛే జన్మమరణనో రోగ । ॥ ॥
(ప్రకృతినా గుణనో కరే పురుష సదాయే భోగ, తేథీ తేనే థాయ ఛే జన్మమరణనో రోగ । ॥ ॥)
సాక్షీ పాలక సర్వనా మహేశ్వర కహ్యా తే, పరమాత్మా ఉత్తమ వళీ ఆ శరీరమాం ఛే । ॥ ॥
పరమ పురుష తే తో సదా దేహే వాస కరే, దృష్టా మంతారూప తే సౌమాం వాస కరే । ॥ ॥
పురుష తేమ గుణ సాథ జే ప్రకృతినే జాణే, కో[ఈ] స్థితిమాం తే నహీం ఫరీ జన్మ పామే । ॥ ॥
కో[ఈ] ప్రభునే ధ్యానమాం హృదయే దేఖే ఛే, కో[ఈ] జ్ఞానథకీ కరీ కర్మే పేఖే ఛే । ॥ ॥
బీజా పాసే సాంభళీ ప్రభునే భజతా జే, తరీ జాయ ఛే మోతనే సుణనారాయే తే । ॥ 25 ॥
జడ నే చేతన జన్మతుం జే కైం పణ దేఖాయ, తే ప్రకృతి నే పురుషనా సమాగమ థకీ థాయ । ॥ ॥
సమానరూపే సర్వమాం వసీ రహ్యా ప్రభు తే, తేనే జే జోతా సదా జోతా సాచుం తే । ॥ ॥
వినాశీ బధీ వస్తుమాం అవినాశీ ప్రభు తే, తేనే జే జోతా సదా జోతా సాచుం తే । ॥ 27 ॥
ఆత్మా జేవా అన్యనే తే న కదీ మారే, వినాశీ జగే జే సదా ప్రభునే భాళే । ॥ ॥
ప్రకృతి కర్మ కరే బధాం, ఆత్మా కైం న కరే, ఏమ జాణతా జాణతా సాచుం, తే జ తరే । ॥ ॥
భిన్న జీవ ప్రభుమాం రహ్యా తే ప్రభుథీ థాయే, సమజే ఏవుం తేమనే ప్రభు ప్రాప్తి థాయే । ॥ 30 ॥
పరమాత్మా అవినాశీ నే అనాది నిర్గుణ ఆ, కైం న కరే దేహే రహీ కే లేపాయే నా । ॥ ॥
వ్యాపక తోయే సూక్ష్మ, నా లిప్త థాయ ఆకాశ, ఆత్మా తేమ జ అంగమాం నా లేపాయే ఖాస । ॥ ॥
సూర్య జేమ ఏక జ ఛతాం బధే ప్రకాశ కరే, ఆత్మా తేమ జ దేహమాం బధే ప్రకాశ ధరే । ॥ ॥
క్షేత్ర తేమ క్షేత్రజ్ఞ నే జీవ ప్రకృతి జ్ఞాన, మోక్ష వళీ జే జాణతా, తే థతా కల్యాణ । ॥ 34 ॥
(క్షేత్ర తేమ క్షేత్రజ్ఞ నే జీవ ప్రకృతి జ్ఞాన, మోక్ష వళీ జే జాణతా, తే కరతా కల్యాణ । ॥ 34 ॥)
అధ్యాయ 14: గుణత్రయవిభాగ యోగ
శ్రీ భగవాన కహే ఛే:
ఫరీథీ కహుం ఛుం తనే జ్ఞాన తణుం యే జ్ఞాన, జేనే జాణీ మునివరో పామ్యా ఛే కల్యాణ । ॥ ॥
పామీనే ఆ జ్ఞాననే జే ముజనే మళతాం, తే కల్పే నా జన్మతా, ప్రలయే నా మరతా । ॥ ॥
ప్రకృతి మారీ యోని ఛే, తేమాం ప్రాణ ధరుం, తేథీ విశ్వ విరాట ఆ జన్మే ఛే సఘళుం । ॥ ॥
భిన్న యోనిమాం జీవ జే జగమాం జన్మ ధరే, పితా తేమనో గణ మనే, ప్రకృతి మాత ఖరే । ॥ ॥
సత్వ రజ అనే తమ త్రణే ప్రకృతినా గుణ ఛే, శరీరమాం లపటావతా మాణసనే గుణ తే । ॥ 5 ॥
సత్వగుణ ఖరే శుద్ధ ఛే, రూప తేజనుం ఛే, సుఖనీ తేమజ జ్ఞాననీ సాథే బాంధే ఛే । ॥ ॥
రజోగుణ ఉఠే రాగథీ, తృష్ణాథీ తే థాయ, కర్మమహీం మానవ సదా తేనాథీ బంధాయ । ॥ ॥
అజ్ఞాన థకీ ఊపజే వళీ తమో-గుణ తో, ప్రమాద ఆళస ఊంఘథీ బాంధే ఛే తే తో । ॥ ॥
సుఖ ఆపే ఛే సత్వ గుణ, రజ కర్మే దోరే, తమ తో జ్ఞాన హరే, భరే ఆళసనే జోరే । ॥ ॥
రజ నే తమ నే ఢాంకతా వధే సత్వగుణ ఆ, రజోగుణ వధే నే కదీ వధే తమోగుణ ఆ । ॥ 10 ॥
రోమరోమమాం అంగమాం ప్రకాశజ్ఞాన ఛవాయ, సత్వగుణ వధ్యో తో ఖరే, జోతాం ఏమ గణాయ । ॥ ॥
లోభ ప్రవృత్తి థాయ నే తృష్ణా వధతీ జాయ, రజోగుణ వధ్యే కాబు నా ఈంద్రియోనో థాయ । ॥ ॥
వివేక తుటే, మోహ నే ప్రమాద ఆళస థాయ, తమోగుణ వధే తే సమే లక్షణ ఆమ జణాయ । ॥ ॥
సత్వగుణ మహీం మోత జో కో[ఈ] జనజుం థాయ, తో తే ఉత్తమ లోకమాం శుద్ధ లోకమాం జాయ । ॥ ॥
రజోగుణ మహీం జో మరే, కర్మీజనమాం జాయ, మూఢయోనిమాం జాయ జో మోత తమ మహీం థాయ । ॥ 15 ॥
సత్కర్మ తణుం సాత్విక తేమజ నిర్మల ఫల సాచే జ మళే;
రజనుం ఫల ఛే దుఃఖ, తేమ తమనుం ఫల ఛే అజ్ఞాన ఖరే । ॥ ॥
సత్వగుణ థకీ జ్ఞాన నే లోభ రజ థకీ థాయ, మోహ తేమ అజ్ఞాన నే ప్రమాద తమథీ థాయ । ॥ ॥
సత్విక గతి ఉత్తమ లభే, రాజస మధ్యమనే, తమోగుణీ లోకో లభే సదా అధమ గతీనే । ॥ ॥
కర్మతణో కర్తా నథీ గుణో వినా కో[ఈ], ఆత్మా గుణథీ పర సదా, సమజే ఏ కో[ఈ], ॥ ॥
త్యారే తే ముజ భావనే ప్రాప్త థ[ఈ] జాయే, నిర్వికార బనతాం మనే ప్రాప్త థ[ఈ] జాయే । ॥ ॥
ఆ త్రణ గుణనే జీతీనే జే తేథీ పర థాయ, జన్మజరాథీ తే ఛూటీ అమృతరసమాం న్హాయ । ॥ 20 ॥
(ఆ త్రణ గుణనే జీతతాం జే తేథీ పర థాయ, జన్మజరాథీ తే ఛూటీ అమృతరసమాం న్హాయ । ॥ 20 ॥)
అర్జున కహే ఛే:
ఆ త్రణ గుణనే జీతతాం జే తేథీ పర థాయ, కేవా లక్షణథీ కహో తేనీ ఓళఖ థాయ । ॥ ॥
(ఆ త్రణ గుణనే జీతతాం జే తేథీ పర థాయ, కేవా లక్షణథీ కహో తేనీ ఓళఖ థాయ । ॥ ॥)
శ్రీ భగవాన కహే ఛే:
మోహథీ చళే తే నహీం, కర్మే నా లేపాయ, ద్వేష కరే నా కర్మ కే శాంతినే నా చ్[హా]య । ॥ ॥
ఉదాసీన జేవో రహే, గుణథీ చలిత న థాయ, గుణో వర్తతా గుణమహీం సమజీ చలిత న థాయ । ॥ ॥
సుఖ నే దుఃఖమహీం రహే శాంత చిత్త జేనుం, మాటీ సోనుం పత్థరే సరఖుం మన తేనుం । ॥ ॥
కో[ఈ] నీందే కే కరే కోఈ భలే వఖాణ, మాన కరే, కోఈ కరే ఛో నే కే అపమాన । ॥ ॥
బధీ దశామాం తే రహే శాంత ప్రసన్న సమాన, సరఖా శత్రు మిత్ర ఛే, గుణాతీత తే జాణ । ॥ 25 ॥
ఖూబ ప్రేమభక్తి కరే మారే మాటే జే, గుణనే జీతీ ప్రభుసమో బనీ జాయ ఛే తే । ॥ ॥
అమర వినశ్వర బ్రహ్మనీ ప్రతిష్ఠా మనే జాణ, సుఖ నే శాశ్వత ధర్మనో ఆధార మనే మాన । ॥ 23 ॥
అధ్యాయ 15: పురుషోత్తమయోగ
శ్రీ భగవాన కహే ఛే:
అవినాశీ ఆ జగతనే కహ్యో పీపళో ఛే, తేనో జాణే సార జే జ్ఞానీ సాచో తే । ॥ ॥
గుణోథీ వధీ, విషయనా మృదు పత్రోవాళీ, శాఖా తేనీ ఉపర నే నీచే ఛే సారీ ॥ । ॥
మనుష్యలోకమాం కర్మథీ బాంధనార ఛే తే, నీచే శాఖా, ఉపర ఛే మూళ వృక్షనుం ఏ । ॥ ॥
స్వరూప తేనుం స్[హే]జమాం సమజీ నా జ శకాయ, ఆది అంత సంసారనాం సమజీ నా జ శకాయ । ॥ ॥
లోకో పాఛా ఆవతా కదీ జ్యాంథీ నా, తే ఉత్తమపద పామవుం జన్మ ధరీనే ఆఅ । ॥ ॥
(జ్యాంథీ పాఛా ఆవతా జ్ఞానీ లోకో నా, తే ఉత్తమపద పామవుం జన్మ ధరీనే ఆఅ । ॥ ॥)
జేనాథీ ఆ జగతనీ ప్రవృత్తి చాలే, తే పరమాత్మా పామవా జగనే జే పాళే; ॥ ॥
దృఢ ఆ ద్రుమ సంసారనుం ఏమ విచారీ జే, అనాసక్తినా శస్త్రథీ ఛేదే బుధజన తే । ॥ ॥
మాన మోహ ఆసక్తినా దోష నథీ జేనే, ఆత్మాగ్యానమాం మగ్న ఛే, కామ నథీ జేనే;
సుఖ నే దుఃఖ ఛే సమ బధాం ద్వందథకీ పర ఛే, తేవా జ్ఞానీ పామతా అవినశీ పదనే । ॥ 5 ॥
(సుఖ నే దుఃఖసమాం బధాం ద్వందథకీ పర ఛే, తేవా జ్ఞానీ పామతా అవినశీ పదనే । ॥ 5 ॥)
అగ్ని సూరజ చంద్ర నా జేనే తేజ కరే, జన్మమరణథీ ముక్త తే మారుం ధామ ఖరే । ॥ ॥
(అగ్ని సూరజ చంద్ర నా జేనే తేజ ధరే, జన్మమరణథీ ముక్త తే మారుం ధామ ఖరే । ॥ ॥)
జీవ అంశ మారో థఈ శరీరమాం వసతో, ఈంద్రియో నే మనతణుం ఆకర్షణ కరతో । ॥ ॥
సువాస కోఈ ఫూలనీ పవన లఈనే జాయ, తేమ జీవ ఆ అంగథీ మృత్యు సమయే జాయ । ॥ ॥
ఆంఖ కాన నే నాక నే జీభ త్వచా మననే, సాధన కరతాం భోగవే జీవ విషయ రసనే । ॥ ॥
జీవ దేహథీ జాయ ఛే, దేహే భోగ కరే, మూఢ జు[ఏ] ఏన నహీం, దర్శన సంత కరే । ॥ 10 ॥
యోగీ యత్న కరీ జుఏ అంతరమాం తేనే, యత్న కర్యే పణ నా జుఏ చంచళజన ఏనే । ॥ ॥
అగ్ని సూరజ చంద్రమాం జే కైం తేజ జణాయ, తేజ తే బధుం మేం ధర్యుం, మారుం ఏమ గణాయ । ॥ ॥
ధారుం ఛుం హుం జగతనే పృథ్వీ నా రూపమాం, పోషుం ఛుం నే ఔషధి ఢళీ చంద్రరసమాం । ॥ ॥
జఠరాగ్ని బనతాం రహ్యో శరీరమాంయే హుం, చార జాతనా అన్ననే హుం జ పచావుం ఛుం । ॥ ॥
సౌనా హైయే ఛుం రహ్యో జీవనప్రాణ థఈ, జ్ఞాన, జ్ఞాననుం మూళ ఛుం, సాచీ వాత కహీ । ॥ ॥
సంశయనాశక జ్ఞాన నే స్మృతినో దాతా హుం, వేదాంత నే వేదనో జాణనార పణ ఛుం । ॥ 15 ॥
ఆత్మా తో అవినాశ ఛే, ఛే శరీరనో నాశ, క్షర నే అక్షర వస్తునో ఏమ విశ్వమాం వాస । ॥ ॥
పరమాత్మా బీజా వళీ ఏథీ ఉత్తమ ఛే, జే వ్యాపక జగమాం థయా, ఈశ్వర సాచే తే । ॥ ॥
క్షర అక్షరథీ శ్రేష్ఠ హుం, ఏథీ అర్జున హే, కహే వేద నే జగతమాం పురుశోత్తమ ముజఏ । ॥ ॥
మఏ జ పురుషోత్తమరూపే జాణే జ్ఞానీ జే, భజే సర్వభావీ మనే సర్వజ్ఞ ఖరే తే । ॥ ॥
ఖూబ గూఢమాం గూఢ ఆ శాస్త్ర కహ్యుం ఛే మేం, ధన్య తేమ జ్ఞానీ బనే ఆనే జణే తే ॥ । 20 ॥
అధ్యాయ 16: దైవాసురసంపదవిభాగయోగ
దరవుం కోఈథీ నహీం, థవుం సదా శురవీర, ఖేల కరీ, కసరత కరీ, కరవుం సరస శరీర । ॥ ॥
ప్రభునా బాళక ఛే బధా ఏమ సదా సమజీ, ప్రభునే జోవా సర్వమాం, భేద బధాయ తజీ । ॥ ॥
సాప, సింహ నే డాకుథీ డరవుం నా కదికాళ, రక్షక ఛే ప్రభు సర్వనా, డరవుం నా కదికాళ । ॥ ॥
చోరీ తేమజ జూఠ నే నిందాథీ డరవుం, బాకీ కాయరతా తజీ సంసారే ఫరవుం । ॥ ॥
ధర్మనీతిథీ చాలవుం ప్రభుథీ కరవీ ప్రీత, డరవుం ఈశ్వర ఏకథీ, థఈ జాయ తో జీత । ॥ ॥
వస్త్ర జేమ ధోవాయ ఛే ధోవుం మన తేవుం, దుర్గుణ తేమజ ద్వేషనే స్థాన జ నా దేవుం । ॥ ॥
జ్ఞాన పామవుం తే బధుం, ధరవుం ఖూబజ ధ్యాన, ఉతారవుం జీవనమహీం ఉత్తమ ఏవుం జ్ఞాన । ॥ ॥
మన హంమేశాం మారవుం, బనతుం కరవుం దాన, అనాథ దుఃఖీ దీననే అన్నవస్త్రనుం దాన । ॥ ॥
ధనథీ బీజీ శక్తిథీ కరవాం సౌనా కామ, థవుం కదీ స్వార్థీ నహీం భజవా ఆతమరామ । ॥ ॥
మన వాణీ నే దేహనో సంయమ పణ కరవో, పణ అభిమాన న రాఖవుం, నమ్ర భావ ధరవో । ॥ ॥
హింసా కరవీ నా కదీ, సత్య వళీ వదవుం, ఝేర క్రోధనే జాణవుం, వేర వళీ తజవుం । ॥ ॥
శాంత చిత్తథీ బోలవుం, వసవుం ఆ జగమాం, దయా దీన పర లావవీ, +మధుర థవుం దృగమాం । ॥ ॥
ఖోటాం కామోమాం సదా లజ్జానే ధరవీ, లోలుపతా నా రాఖవీ, చంచళతా హరవీ । ॥ ॥
తేజస్వీ బనవుం, వళీ క్షమా సదా కరవీ, ద్రోహ న కరవో నే సదా ధీరజనీ ధరవీ । ॥ ॥
అహంకార నా రాఖవో, కరవుం శుద్ధ శరీర, దైవీ గుణవాళా తణా గుణ ఆ, అర్జున వీర! ॥ ॥
దంభ దర్ప అభిమాన నే జేఓ కరతా క్రోధ, కఠోర నే జే అజ్ఞ ఛే, న కరే ప్రభునీ శోధ । ॥ ॥
దుర్గుణవాళా తే కహ్యా రాక్షస జేవా లోక, సుఖ నా పమే తే కదీ కరే సదాయే శోక । ॥ ॥
తేథీ దుర్గుణ ఛోడవా నే గుణియల బనవుం, దైవీ గుణవాళాఅ బనీ జీవననే తరవుం । ॥ ॥
సద్ గుణథీ శాంతి మళే, టళీ జాయఛే దుఃఖ, దుర్గుణథీ తో నా కదీ శమే శాంతినీ భూఖ । ॥ ॥
సద్ గుణథీ తుం ఛే భర్యో, అర్జున, నా కర శోక, సుఖీ థశే సాచే హవే, క్లేశ కరీశ న ఫోక । ॥ 5 ॥
దైవీ తేమజ ఆసురీ వృత్తి తో బే ఛే, దైవీ విస్తారే కహీ ఆసురీ సుణ హవే । ॥ ॥
శుం కరవుం, శుం ఛోడవుం, తేనే నా జాణే, సత్య శౌచ ఆచార నా పాళే కదీ కాళే । ॥ ॥
అసత్య నే ఆధారథీ రహిత జగత ఛే ఆ, పరస్పర థయుం భోగమయ, ప్రభు తేమాం ఛే నా । ॥ ॥
ఆవా క్షుద్ర విచారథీ ఖోటాం కర్మ కరే, మందబుద్ధినా లోక ఆ జగనూ నాశ కరే । ॥ ॥
తృష్ణా తేమజ దంభ నే మానమదే భరియా, మోహ థకీ ఘేరాయేలా మానవ తే మరియా । ॥ ॥
ఖోటీ వాతోనే సదా పకడీ తే రాఖే, అశుద్ధ వ్రతనే ఆచరే, అసత్యనే భాఖే । ॥ 10 ॥
అపార చింతా ప్రయలనా కాళ లగీ కరతా, భోగ భోగవో జగతమాం ఏ శిక్షా ధరతా । ॥ ॥
అధర్మథీ ధన మేళవే కరే భోగ నే శోక, ఆశా తృష్ణాథీ భర్యా, కామీ క్రోధీ లోక । ॥ ॥
ద్రవ్య ఆటలుం మేళవ్యుం, హజీయ మేళవవుం, ఆ ఈచ్ఛా పూరీ థఈ, హజీ కామ కరవుం । ॥ ॥
(ద్రవ్య ఆటలుం మేళవ్యుం, హజీయ మేళవుం, ఆ ఈచ్ఛా పూరీ థఈ, హజీ కామ కరవుం । ॥ ॥)
ఆ శత్రునే మేం హణ్యో, బీజానే హణవో, ఈశ్వర, భోగీ, సిద్ధ హుం, బలీ, సుఖీ వరవో । ॥ ॥
మారా జేవో కోణ ఛే, ధనీ మాన్య ఛుం హుం, కరుం యజ్ఞ నే దాన నే భోగ భోగవుం హుం । ॥ ॥
ఏవా దుష్ట విచారథీ మోహే డూబ్యా జే, భ్రమిత చిత్తనా మానవీ పడే నరకమాం తే । ॥ ॥
భోగవిలాసే రత వళీ మానమదే భరియా, మమతా, మోటాఈ అనే మోహమహీం మరియా । ॥ ॥
వివిధ జాతనా యజ్ఞ నే అనుష్ఠాన కర్తా, దంభ తేమ పాఖండథీ విధినే నా కరతా । ॥ ॥
అహంకార, బళ, దర్ప నే కామక్రోధవాళా, ద్వేష కరే మారో సదా నిందక తే మారా । ॥ ॥
అధమ క్రూర తే దుష్టనే దుఃఖీ సదా రాఖుం, ఘోర ఆసురీ యోనిమాం తే సౌనే నాఖుం । ॥ ॥
లభీ ఆసురీ యోనినే అనేక జన్మే తే, మఏ మేళవేన కదీ, లభే అధమ గతినే । ॥ 20 ॥
కామ, క్రోధ, నే లోభ ఛే ద్వార నరకనాం త్రణ, నాశ కరీ దే ఆత్మనో, తజీ దే లఈ పణ । ॥ ॥
అంధారా ఏ ద్వారథీ ముక్త థాయ జే జన, తే జ కరే కల్యాణ నే పామే ఛే గతి ధన్య । ॥ ॥
శాస్త్రవిధినే ఛోడీనే మనస్వీపణే జే, కర్మ కరే, తే నా లభే సిద్ధి ముక్తి సుఖ కే । ॥ ॥
(శాస్త్రోనీ విధి ఛోడతాం మనస్వీపణే జే, కర్మ కరే, తే నా లభే సిద్ధి ముక్తి సుఖ కే । ॥ ॥)
కర్మమహీం తో శాస్త్రనే ప్రమాణ తుం గణజే, శాస్త్రాజ్ఞా మానీ సదా కర్మ బధాం కరజే । ॥ 24 ॥
అధ్యాయ 17: శ్రద్ధాత్రయవిభాగయోగ
అర్జున కహే ఛే:
శాస్త్రోనీ విధినే ముకీ శ్రద్ధాథీ జ భజే, సాత్విక, వృత్తి తేమనీ, రాజస తామస కే? ॥ ॥
శ్రీ భగవాన కహే ఛే:
సౌనీ శ్రద్ధా సహజ తే త్రణ ప్రకారనీ హోయ, సాత్విక, రాజస, తామసీ; సుణ తే కేవీ హోయ । ॥ ॥
హైయుం జేవుం హోయ ఛే తేవీ శ్రద్ధా హోయ, శ్రద్ధామయ ఛే మానవీ, శ్రద్ధా జేవీ హోయ । ॥ ॥
సాత్విక పూజే దేవనే, రాజస యక్ష భజే, తమోగుణీజన ప్రేతనే ప్రాణీ అన్య భజే । ॥ ॥
శాస్త్రోథీ ఉలటీ కరే ఘోర తపస్యా జే, దంభీ అభిమానీ అనే కామీ క్రోధీ జే । ॥ ॥
ఆత్మారూప రహ్యా మనే తే పీడా కరతా, నిశ్చయ తేనో రాక్షసీ, ఫోగట శ్రమ కరతా । ॥ 5-6 ॥
త్రణ ప్రకారనో సర్వనో ఖోరాక కహ్యో ఛే, యజ్ఞ, తప అనే దాననో భేద బతావ్యో ఛే । ॥ ॥
ఆయు వధే, ఆరోగ్య హో, బల వధే వళీ తేమ, జేథీ సుఖ లాగే, బనే అంతర టాఢుం హేమ; ॥ ॥
రసవాళుం నే మధుర తే సాత్విక అన్న కహ్యుం, విద్వానోఏ తేహనే ఉత్తమ అన్న గణ్యుం । ॥ ॥
కడవుం తీఖుం హోయ జే ఖాటుం నే ఖారుం, సూకుం ఊనుం ఖూబ తే అన్న నహీం సారుం । ॥ ॥
దుఃఖ శోక నే రోగ తే అన్న సదాయ కరే; రాజస తేనే ఛే కహ్యుం, తే సుఖశాంతి హరే । ॥ ॥
ఖాధేలుం రసహీన నే టాఢుం ఖూబ థయుం, తేమజ వాసీ అన్న తే తామస అన్న కహ్యుం । ॥ ॥
ఏఠుం తేమ అపవిత్ర నే దుర్గంధీవాళుం, తామస జననే తే గమే, అన్న నహీం సారుం । ॥ ॥
ఫల ఈచ్ఛానే మూకీనే విధిపూర్వక జే థాయ, కరవా ఖాతర యజ్ఞ తే, సాత్విక యజ్ఞ గణాయ । ॥ ॥
(ఫలనీ ఈచ్ఛానే మూకీ విధిపూర్వక జే థాయ, కరవా ఖాతర యజ్ఞ తే, సాత్విక యజ్ఞ గణాయ । ॥ ॥)
ఫలనీ ఈచ్ఛా రాఖతాం, దంభ పోషవా థాయ, యశనే మాటే యజ్ఞ తే రాజస యజ్ఞ గణాయ । ॥ ॥
దక్షిణా నే మంత్ర నే శ్రద్ధా జేమాం నా, తామస యజ్ఞ గణాయ తే విధియే జేమాం నా । ॥ ॥
జ్ఞానీ బ్రాహ్మణ దేవ నే గురు పూజా కరవీ, పవిత్రతా నే సరలతా అంతరమాం ధరవీ । ॥ ॥
బ్రహ్మచర్యనే పాళవుం, హింసా నా కరవీ, శరీరనుం తప తే కహ్యుం, నిర్బలతా హరవీ । ॥ ॥
సత్య మధుర బోలవుం, జేథీ మంగల థాయ, జ్ఞానపాఠ కరవో వళీ, తే వాణీతప థాయ । ॥ ॥
(సత్య నే మధుర బోలవుం, జేథీ మంగల థాయ, జ్ఞానపాఠ కరవో వళీ, తే వాణీతప థాయ । ॥ ॥)
ప్రసన్న మననే రాఖవుం, చింతా నా కరవీ, వికార మననా టాళవాఅ, చంచళతా హరవీ । ॥ ॥
శాంతి రాఖవీ, జాతనో సంయమ పణ కరవో, మౌన రాఖవుం, హృదయమాం శుద్ధ భావ భరవో । ॥ ॥
విచార ఉత్తమ రాఖవా, భేద దూర కరవో, మననుం ఆ తప ఛే కహ్యుం, భయ సౌనో హరవో । ॥ ॥
ఫల ఈచ్ఛానే మూకీనే, శ్రద్ధా రాఖీ థాయ, సాత్విక తప తో ఆ త్రణే ఉత్తమ ఏమ గణాయ । ॥ ॥
(ఫలనీ ఈచ్ఛానే మూకీ, శ్రద్ధా రాఖీ థాయ, సాత్విక తప తో ఆ త్రణే ఉత్తమ ఏమ గణాయ । ॥ ॥)
మాన బడాఈ కాజ జే బతావవా జ కరాయ, పూజావా ఖాతర వళీ, తే రాజస తప థాయ । ॥ ॥
అజ్ఞాన అనే హఠ థకీ సంకట సహీ కరాయ, తామస తప తే, జే అన్యనో నాశ కరవా థాయ । ॥ ॥
(అజ్ఞాన అనే హఠ థకీ సంకట సహీ శకాయ, తామస తప తే, అన్యనో నాశ కరవా కరాయ । ॥ ॥)
దేవా ఖాతర దాన జే కోఈనే దేవాయ, సమయ పాత్ర జోఈ సదా, తే సాత్విక కే॑వాయ । ॥ 20 ॥
ఫళ మేళవవా దాన జే బదలామాం దేవాయ, ఉపకార గణీ దాన జే, తే రాజస కహేవాయ । ॥ ॥
పాత్ర సమయ సంజోగనే జోయా వినా కరాయ, అయోగ్య నే జాహేర తే తామస దాన గణాయ । ॥ ॥
ఓం అనే తత్ సత్ కహ్యాం ఈశ్వరనాం త్రణ నామ, ఏథీ ఓం కహీ సదా కరాయ మంగల కామ । ॥ ॥
వేద యజ్ఞా బ్రాహ్మణ థయా తేమాంథీ సఘళా, యజ్ఞ దాన థాయే లఈ నామ తే సఘళాం । ॥ ॥
తత్ శబ్ద కహీనే వళీ తజీ దఈ తృష్ణా, ముముక్షుజనో దాన నే తప ఉత్తమ కరతా । ॥ 25 ॥
సాధు తేమ సద్భావమాం ప్రయోగ సత్ నో థాయ, ఉత్తమ కర్మోమాం సదా ప్రయోగ సత్ నో థాయ । ॥ ॥
యజ్ఞ దాన నే తపమహీం స్థితి తే సత్ కహేవాయ, తే మాటేనా కర్మేనే సత్ ఏమ జ కహేవాయ । ॥ ॥
శ్రద్ధా వినా కరాయ జే కర్మ యజ్ఞ తప దాన, మంగల తే న కరీ శకే, అసత్య తేనే మాన । ॥ 28 ॥
అధ్యాయ 18: మోక్షసన్యాసయోగ
అర్జున కహే ఛే:
తత్వ కహో సన్యాస నే త్యాగ తణుం ముజనే, కోనే త్యాగ కహో వళీ, సన్యాస కహో కోనే । ॥ ॥
(తత్వ కహో సన్యాస నే త్యాగ తణుం ముజనే, కోనే త్యాగ కహో వళీ, సన్యాస కహో తే । ॥ ॥)
శ్రీ భగవాన కహే ఛే:
కర్మోనా జే త్యాగ ఛే తే సన్యాస గణాయ, కర్మతణా ఫల త్యాగవాం తేనే త్యాగ కహేవాయ । ॥ ॥
కోఈ కే॑ ఛే కర్మ ఛే ఖరాబ తో త్యాగో, కోఈ కే॑ తప యజ్ఞ నే దాన నా జ త్యాగో । ॥ ॥
తే సంబంధీ సాంభళీ మారో మత తుం లే, త్యాగ కహ్యో త్రణ జాతనో, సుణీ హవే తుం లే । ॥ ॥
యజ్ఞ దాన తప కర్మ తో కో॑దీ తజవాం నా, యజ్ఞ దాన తపథీ బనే పవిత్ర మానవ హా! ॥ 5 ॥
అహంకార తృష్ణా తజీ ఆ కర్మో కరవాం, మత మారో మేం ఛే కహ్యో, శ్రేష్ఠ కర్మ కరవాం । ॥ ॥
నక్కీ కర్మోనో నహీం త్యాగ ఘటే కరవో, త్యాగ కరే కో॑ మోహథీ తో తామస తే గణవో । ॥ ॥
దుఃఖరూప సౌ కర్మ ఛే, దే శరీరనే క్లేశ, ఏమ కరేలో త్యాగ తే ఫల నా ఆపే లేశ । ॥ ॥
(దుఃఖరూప సౌ కర్మ ఛే, దే శరీరనే క్లేశ, ఏమ గణీనే థాయ తే ఫల నా ఆపే లేశ । ॥ ॥)
రాజస తే తో త్యాగ ఛే, జే చింతా భయథీ థాయ, కోఈ సంకట ఆవతాం, పడతాం దుఃఖ కరాయ । ॥ ॥
(రాజస తే తో త్యాగ ఛే, చింతా భయథీ థాయ, కోఈ సంకట ఆవతాం, పడతాం దుఃఖ కరాయ । ॥ ॥)
తృష్ణా మద త్యాగీ కరే శ్రేష్ఠ కర్మనే జే, తే ప్రకారనా త్యాగనే సాత్విక కే ఛే । ॥ ॥
సాత్విక త్యాగీ ప్రజ్ఞ నే సంశయరహిత సదాయ, ఖరాబనే నీందే నహీం, సారామాం న ఫసాయ । ॥ 10 ॥
బధాం కర్మ ఛోడీ శకే నా మానవ కో॑దీ, త్యాగీ తే ఛే జేమణే ఫల దీధుం ఛోడీ । ॥ ॥
ఫలాశా కరే తేమనే త్రివిధ మళే ఫల తో, తే ఫల త్యాగీనే నథీ, త్యాగ కరే జో కో॑ । ॥ ॥
సర్వ కర్మనీ సిద్ధినే మాటే పాంచ కహ్యాం, కారణ, తే సుణజే హవే, కారణ పాంచ కహ్యాం । ॥ ॥
అధిష్ఠాన, కర్తా అనే సాధన భిన్న కహ్యాం, క్రియా జుదీ నే పాంచము దైవ, ప్రబల సఘళాం । ॥ ॥
కాయా వాణీ మనథకీ జే పణ కర్మ కరాయ, తేనాం ఆ కారణ కహ్యాం, సారు< మాఠుం కరాయ । ॥ 15 ॥
ఆథీ ఆత్మానే జ జే కర్తా మానే ఛే, తే యథార్థ జ్ఞానీ నథీ, కర్తా మానే జే । ॥ ॥
అహంభావ జేనే నథీ, బుద్ధి నా భరమాయ, ఆఖా జగనే తే హణే తో యే నా బంధాయ । ॥ ॥
జ్ఞాన జ్ఞేయ జ్ఞాతా థకీ కర్మ-ప్రేరణా థాయ, కారణ కర్మ కర్తా థకీ కర్మ-సముచ్చయ థాయ । ॥ ॥
జ్ఞాన కర్మ కర్తా వళీ త్రణ ప్రకారనా ఛే, గుణ పరమాణే తే కహుం, ప్రేమే సాంభళజే । ॥ ॥
జుదా జుదా జీవమాం ప్రభు తో ఏక జ ఛే । ఏకతా జుఏ జే సదా, సాత్విక జ్ఞాన జ తే । ॥ 20 ॥
భేదభావనే జే జుఏ సఘళే సంసారే, జీవ గణే జుదా బధా, రాజస జ్ఞాన జ తే । ॥ ॥
(భేదభావనే జే జుఏ సంసారమహీం నే, జీవ గణే జుదా బధా, రాజస జ్ఞాన జ తే । ॥ ॥)
ఏకమాం జ డుబే ఛే జే, ఏకనే జ వళీ గణే, అంధ భ్రాంతనీ జేమ, జ్ఞాన తామస తే భణే । ॥ ॥
రాగద్వేష అహంతానే ఛోడీ చోక్కస థాయ జే, ఫలేచ్ఛానా వినా కర్మ, కర్మ సాత్విక మాన తే । ॥ ॥
అహంకార అనే కోఈ ఈచ్ఛా సాథ కరాయ జే, యత్న ఖూబ కరీ కర్మ, కర్మ రాజస మాన తే । ॥ ॥
సంజోగ, నాశ నే హింసా, బలనే న విచారతాం, మోహథీ థాయ జే కర్మ, కర్మ తామస తే థతాం । ॥ ॥
నమ్ర, నిర్దోష, ఆనందీ ధైర్య ఉత్సాహథీ భర్యో, లాభహానిమహీం శాంత కర్తా సాత్విక తే కహ్యో । ॥ ॥
రాగీ హింసక నే మేలో, హర్షశోకథకీ భర్యో, డూబేలో విషయోమాం తే కర్తా రాజస ఛే కహ్యో । ॥ ॥
ప్రమాదీ, శోకవాళో నే కపటీ జడతాభర్యో, అజ్ఞానీ, స్థిర నా జే తే కర్తా తామ్స చే కహ్యూ । ॥ ॥
బుద్ధి నే ధైర్యనా పాడ్యా ప్రకారో త్రణ ఛే, కహుం తే తుజనే పార్థ ప్రేమథీ సుణజే హవే । ॥ ॥
శుం కరవుం శుం ఛోడవుం ఏనే జాణే జే, బంధ మోక్ష జాణే వళీ బుద్ధి సాత్విక తే । ॥ 30 ॥
శుం కరవుం శుం ఛోడవుం తేమజ ధర్మ అధర్మ, రాజస బుద్ధి తేహనో జాణే జాణే పూర్ణ న మర్మ । ॥ ॥
మానే ధర్మ అధర్మనే అజ్ఞానథకీ జే, ఉలటుం సమజే సర్వనే, బుద్ధి తామస తే । ॥ ॥
మన నే ఈంద్రియ ప్రాణ సౌ జేనాథీ వశ థాయ, అడగ ధైర్య తే తే ఖరే సాత్విక ధైర్య గణాయ । ॥ ॥
ఈచ్ఛా కోఈ రాఖతాం జేథీ ధర్మ కరాయ, ఈచ్ఛా శమతాం జే శమే, రాజస ధైర్య గణాయ । ॥ ॥
స్వప్న భీతి నే శోక నే మద నే లాఖ ఉపాయ, మూఢ మూకే జేథీ న తే తామస ధైర్య మనాయ । ॥ 35 ॥
త్రణ ప్రకారనుం జే సుఖ కహ్యుం తే సాంభళ తుం, దుఃఖ దూర కరవా తనే ప్రేమే ఆజ కహుం । ॥ ॥
పహేలాం ఝేరసముం అనే అంతే మీఠుం జే, ప్రసన్న మన అంతర కరే, సాత్విక సుఖ ఛే తే । ॥ ॥
ఈంద్రియోనా స్వాదథీ పహేలాం మీఠుం జే, అంతే ఝేర సమాన ఛే, రాజస సుఖ ఛే తే । ॥ ॥
పహేలాం నే అంతేయ జే మననే మోహ కరే, ప్రమాద ఆళస ఊంఘ తే తామస సుఖ సౌ ఛే । ॥ ॥
పృథ్వీ తేమ జ స్వర్గమాం కోఈ ఏవుం నా, జే ఆ గుణథీ ముక్త హో, కోఈ ఏవుం నా । ॥ 40 ॥
బ్రాహ్మణ క్షత్రియ వైశ్యనాం కర్మ శూద్రనాం తేమ, స్వభావగుణథీ ఛే కర్యా సమజీ లేజే ఏమ । ॥ ॥
సంయమ మన ఈంద్రియనో, తప తేమజ కరవుం, క్షమా రాఖవీ, ప్రభుమహీం శ్రద్ధాథీ తరవుం । ॥ ॥
నమ్ర పవిత్ర బనీ సదా శ్రేష్ఠ పామవుం జ్ఞాన, బ్రాహ్మణనా తే కర్మ ఛే మేళవవుం విజ్ఞాన । ॥ ॥
శూరవీర నే చపళ నే తేజస్వీ బనవుం, ధీరజ ధరవీ యుద్ధథీ పాఛా నా ఫరవుం । ॥ ॥
దానీ బనవుం, శ్రేష్ఠతా భావ సదా సదా రాఖవో, ఏ క్షత్రియనా కర్మ ఛే, దయాభావ ధరవో । ॥ ॥
వైశ్యకర్మ ఖేతీ అనే గౌ సేవా వేపార, సేవనాం కర్మో బధాం కర్మ శూద్రనా ధార । ॥ ॥
పోతానాం కర్మో కరీ సిద్ధి మేళవవీ, ప్రభు-అర్థే కర్మో కరీ సిద్ధి మేళవవీ । ॥ 45 ॥
జేణే జగనే ఛే రచ్యుం, జేథీ జగ చాలే, పూజీ తేనే కర్మథీ సిద్ధిమాం మ్హాలే । ॥ ॥
ఖరాబ పోతానో భలే ధర్మ హోయ తోయే, బీజానా శుభ ధర్మథీ తే ఉత్తమ హోయే । ॥ ॥
సదోష హోయ తోయ నా సహజ కర్మ తజవుం, కర్మ బధాయే దోషథీ వ్యాప్త థయాం, గణవుం । ॥ ॥
ఆసక్తి తృష్ణా తజీ సంయమ తేమ కరీ, సిద్ధి ఉత్తమ మేళవే త్యాగథకీ సఘళీ । ॥ ॥
సిద్ధి తేమజ బ్రహ్మనే జే రీతే పామే, కహుం తే వళీ జ్ఞాననీ నిష్ఠా జే పామే । ॥ 50 ॥
శుద్ధ బుద్ధినే మేళవీ, సంయమ సాధీనే, విషయ తజీనే, రాగ నే ద్వేష హణీనే జే; ॥ ॥
వసే విజనమాం జీతతాం కాయ మన వాణీ, మితాహార కరతాం థఈ వైరాగీ ధ్యానీ । ॥ ॥
సంగ్రహ బళ నే దర్ప నే కామ క్రోధ అభిమాన, తజీ శాంత బననారనే ప్రభునీ థాయే జాణ । ॥ ॥
బ్రహ్మభూత తే నా కదీ హర్షశోక కరతో, సమదృష్టి బనతాం సదా ముజ భక్తి లభతో । ॥ ॥
రహస్య మారుం భక్తినా బళథీ పూర్ణ జణాయ, రహస్య జాణీ ఛేవటే ముజథీ ఏక బనాయ । ॥ 55 ॥
మారే శరణే ఆవతాం కోఈ కర్మ కరే, ముజ కృపాథకీ తేమనే ఉత్తమ ధామ మళే । ॥ ॥
మనథీ కర్మో తుం మనే అర్పీ సఘణాం దే, మారామాం మన రాఖ నే జ్ఞాన మేళవీ లే । ॥ ॥
మారీ కృపాథకీ బధాం సంకట తుం తరశే, నా సుణశే అభిమానథీ తో తో నష్ట థశే । ॥ ॥
అహంకారథీ నా కహే భలే యుద్ధ కరవా, స్వభావ తారో ప్రేరశే పణ తుజనే లడవా । ॥ ॥
సహజ కర్మ వళగ్యుం తనే తేథీ జే తజవుం మోహథకీ లాగే తనే, తే పడశే కరవుం ॥ 60 ॥
ఈశ్వర సౌనా హృదయమాం అర్జున! వాస కరే, తేనా బళథీ కర్మ సౌ ఆ సంసార కరే । ॥ ॥
పూర్ణ ప్రేమథీ శరణ తుం తేనుం జ లఈ లే, దేశే ఉత్తమ స్థాన నే పరమ శాంతి తో తే । ॥ ॥
జ్ఞాన గుహ్యమాం గుహ్య ఆ తనే కహ్యుం ఛే మేం, విచారీ లఈ తే హవే కర కరవుం హోయ తే । ॥ ॥
ఖూబ గుప్త ఆ జ్ఞాననే ఫరీ సాంభళీ లే, హితనీ వాత కహుం హవే, ప్రియ తుం ఖూబ మనే । ॥ ॥
మనథీ భజ ముజనే అనే తనథీ కర సేవా, కర్మ మనే అర్పణ కరీ మాణీ లే మేవా । ॥ ॥
జగమాం జోఈనే మనే వందన కర హరరోజ, మనే పామశే సత్య తుం కరతాం మారీ ఖోజ । ॥ ॥
మన వాణీథీ భక్త థా మారో కేవల తుం, శాంతి తేమ సుఖ పామశే, సత్య కహుం ఛుం హుం । ॥ ॥
చింతా సఘళీ ఛోడ నే మారుం శరణుం లే, పాప బధా టాళీశ హుం, శోక తజీ తుం దే । ॥ ॥
భక్త న మారో హోయ జే తపస్వీ నా హోయ, నీందే ముజనే, నా చహే సాంభళవానే కోయ; ॥ ॥
తేనే మేం ఆపేల ఆ కహీశ నా తుం జ్ఞాన, కహీశ మారా భక్తనే తో కరశే తే కల్యాణ । ॥ ॥
గుహ్య జ్ఞాన ఆ భక్తనే జే కోఈ కే॑శే, భక్తి మారీ తే కరీ లభీ నమే లేశే । ॥ ॥
తేనాథీ ముజనే నహీం ప్రియ కోఈ హశే, ప్రియ తేనాథీ కో నథీ ఆ సంసార విశే । ॥ ॥
ధర్మతణో సంవాద ఆ వాంచే ప్రేమే జే, జ్ఞానయజ్ఞథీ పూజశే ముజనే సాచే తే । ॥ 70 ॥
పవిత్రతా శ్రద్ధాథకీ జే ఆనే సుణశే, సుఖీ లోకమాం తే జశే, ముక్త వళీ బనశే । ॥ ॥
ధ్యాన దఈ తేం సాంభళ్యుం ఆ అర్జున సగళుం? అంధారూం అజ్ఞాననుం థయుం దూర సఘళుం?
అర్జున కహే ఛే:
తమ కృపాథీ మట్యో మోహ నే మళ్యుం జ్ఞాన, ఆజ్ఞా ఆపో తే కరుం, సంశయ టళ్యో మహాన । ॥ ॥
(తమారీ కృపాథీ మట్యో మోహ నే మళ్యుం జ్ఞాన, ఆజ్ఞా ఆపో తే కరుం, సంశయ టళ్యో మహాన । ॥ ॥)
సంజయ కహే ఛే:
కృష్ణ అనే అర్జుననో సంవాద సుణ్యో మేం, రోమాంచిత కరనార నే అద్భూత ఏవో తే । ॥ ॥
యోగేశ్వర కృష్ణే కహ్యో ఆ సంవాద ఖరే, వ్యాస కృపాథీ సాంభళ్యో ఆ సంవాద ఖరే । ॥ 75 ॥
యాద కరీ సంవాద ఏ అద్భూత అచరజ థాయ, యాద కరీ సంవాద ఏ ఆనంద ఖూబ జ థాయ । ॥ ॥
అర్జున తేమజ కృష్ణ బే భేగా జ్యాం థాయే, త్యాం ధన జయ నక్కీ రహే, వైభవ నా మాయే । ॥ ॥
యోగేశ్వర జ్యాం కృష్ణ ఛే, పార్థ ధనుర్ధర జ్యాం, సిద్ధి, ముక్తి, శాంతి నే నీతి రహే ఛే త్యాం । ॥ 78 ॥
– సరల గీతా సమాప్త –
ఉపసంహార
సాబరమతీమహీం రహీ మంగల గుర్జర దేశ, పూర్ణ కర్యో ఆ ప్ర్మథీ గీతానో ఉపదేశ ।
అధిక మాస వైశాఖ నే వద ఏకాదశ రోజ, శనివారే పూరీ కరీ గీతాజీనీ మూజ ।
ఓగణీసో త్రేపన సనే బే హజార నవమాం, పూర్న థఈ గీతా ఖరే జ్ఞాననావ భవమాం ।
(- శ్రీ యోగేశ్వరజీ)
సమాప్త
– Chant Stotra in Other Languages –
Sarala Gita in Sanskrit – English – Bengali – Gujarati – Kannada – Malayalam – Odia – Telugu – Tamil