॥ Sri Ganesha Geetaa Malayalam Lyrics ॥
॥ ശ്രീഗണേശ ഗീതാ॥
ക്രമാങ്ക അധ്യായ നാമ ശ്ലോകസംഖ്യാ 414
1 സാംഖ്യസാരാർഥയോഗ 69
2 കർമയോഗ 43
3 വിജ്ഞാനപ്രതിപാദന 50
4 വൈധസംന്യാസയോഗ 37
5 യോഗാവൃത്തിപ്രശംസന 27
6 ബുദ്ധിയോഗ
21
7 ഉപാസനായോഗ 25
8 വിശ്വരൂപദർശന 26
9 ക്ഷേത്രജ്ഞാതൃജ്ഞേയവിവേകയോഗ 41
10 ഉപദേശയോഗ 23
11 ത്രിവിധവസ്തുവിവേകനിരൂപണ 52
॥ ഓം നമഃ ശ്രീഗണേശായ ॥
॥ അഥ ശ്രീമദ്ഗണേശഗീതാ പ്രാരഭ്യതേ ॥
1
॥ പ്രഥമോഽധ്യായഃ ॥
॥ സാംഖ്യസാരാർഥ യോഗഃ ॥
ക ഉവാച –
ഏവമേവ പുരാ പൃഷ്ടഃ ശൗനകേന മഹാത്മനാ ।
സ സൂതഃ കഥയാമാസ ഗീതാം വ്യാസമുഖാച്ഛ്രുതാം ॥ 1 ॥
സൂത ഉവാച –
അഷ്ടാദശപുരാണോക്തമമൃതം പ്രാശിതം ത്വയാ ।
തതോഽതിരസവത്പാതുമിച്ഛാമ്യമൃതമുത്തമം ॥ 2 ॥
യേനാമൃതമയോ ഭൂത്വാ പുമാൻബ്രഹ്മാമൃതം യതഃ ।
യോഗാമൃതം മഹാഭാഗ തന്മേ കരുണയാ വദ ॥ 3 ॥
വ്യാസ ഉവാച –
അഥ ഗീതാം പ്രവക്ഷ്യാമി യോഗമാർഗപ്രകാശിനീം ।
നിയുക്താ പൃച്ഛതേ സൂത രാജ്ഞേ ഗജമുഖേന യാ ॥ 4 ॥
വരേണ്യ ഉവാച –
വിഘ്നേശ്വര മഹാബാഹോ സർവവിദ്യാവിശാരദ ।
സർവശാസ്ത്രാർഥതത്ത്വജ്ഞ യോഗം മേ വക്തുമർഹസി ॥ 5 ॥
ശ്രീഗജാനന ഉവാച –
സമ്യഗ്വ്യവസിതാ രാജന്മതിസ്തേഽനുഗ്രഹാന്മമ ।
ശൃണു ഗീതാം പ്രവക്ഷ്യാമി യോഗാമൃതമയീം നൃപ ॥ 6 ॥
ന യോഗം യോഗമിത്യാഹുര്യോഗോ യോഗോ ന ച ശ്രിയഃ ।
ന യോഗോ വിഷയൈര്യോഗോ ന ച മാത്രാദിഭിസ്തദാ ॥ 7 ॥
യോഗോ യഃ പിതൃമാത്രാദേർന സ യോഗോ നരാധിപ ।
യോ യോഗോ ബന്ധുപുത്രാദേര്യശ്ചാഷ്ടഭൂതിഭിഃ സഹ ॥ 8 ॥
ന സ യോഗസ്ത്രിയാ യോഗോ ജഗദദ്ഭുതരൂപയാ ।
രാജ്യയോഗശ്ച നോ യോഗോ ന യോഗോ ഗജവാജിഭിഃ ॥ 9 ॥
യോഗോ നേന്ദ്രപദസ്യാപി യോഗോ യോഗാർഥിനഃ പ്രിയഃ ।
യോഗോ യഃ സത്യലോകസ്യ ന സ യോഗോ മതോ മമ ॥ 10 ॥
ശൈവസ്യ യോഗോ നോ യോഗോ വൈഷ്ണവസ്യ പദസ്യ യഃ ।
ന യോഗോ ഭൂപ സൂര്യത്വം ചന്ദ്രത്വം ന കുബേരതാ ॥ 11 ॥
നാനിലത്വം നാനലത്വം നാമരത്വം ന കാലതാ ।
ന വാരുണ്യം ന നൈരൃത്യം യോഗോ ന സാർവഭൗമതാ ॥ 12 ॥
യോഗം നാനാവിധം ഭൂപ യുഞ്ജന്തി ജ്ഞാനിനസ്തതം ।
ഭവന്തി വിതൃഷാ ലോകേ ജിതാഹാരാ വിരേതസഃ ॥ 13 ॥
പാവയന്ത്യഖിലാൻലോകാന്വശീകൃതജഗത്ത്രയാഃ ।
കരുണാപൂർണഹൃദയാ ബോധയന്ത്യപി കാംശ്ചന ॥ 14 ॥
ജീവന്മുക്താ ഹൃദേ മഗ്നാഃ പരമാനന്ദരൂപിണി ।
നിമീല്യാക്ഷീണി പശ്യന്തഃ പരം ബ്രഹ്മ ഹൃദി സ്ഥിതം ॥ 15 ॥
ധ്യായന്തഃ പരമം ബ്രഹ്മ ചിത്തേ യോഗവശീകൃതം ।
ഭൂതാനി സ്വാത്മനാ തുല്യം സർവാണി ഗണയന്തി തേ ॥ 16 ॥
യേന കേനചിദാച്ഛിന്നാ യേന കേനചിദാഹതാഃ ।
യേന കേനചിദാകൃഷ്ടാ യേന കേനചിദാശ്രിതാഃ ॥ 17 ॥
കരുണാപൂർണഹൃദയാ ഭ്രമന്തി ധരണീതലേ ।
അനുഗ്രഹായ ലോകാനാം ജിതക്രോധാ ജിതേന്ദ്രിയാഃ ॥ 18 ॥
ദേഹമാത്രഭൃതോ ഭൂപ സമലോഷ്ടാശ്മകാഞ്ചനാഃ ।
ഏതാദൃശാ മഹാഭാഗ്യാഃ സ്യുശ്ചക്ഷുർഗോചരാഃ പ്രിയ ॥ 19 ॥
തമിദാനീമഹം വക്ഷ്യേ ശൃണു യോഗമനുത്തമം ।
ശ്രുത്വാ യം മുച്യതേ ജന്തുഃ പാപേഭ്യോ ഭവസാഗരാത് ॥ 20 ॥
ശിവേ വിഷ്ണൗ ച ശക്തൗ ച സൂര്യേ മയി നരാധിപ ।
യാഽഭേദബുദ്ധിര്യോഗഃ സ സമ്യഗ്യോഗോ മതോ മമ ॥ 21 ॥
അഹമേവ ജഗദ്യസ്മാത്സൃജാമി പാലയാമി ച ।
കൃത്വാ നാനാവിധം വേഷം സംഹരാമി സ്വലീലയാ ॥ 22 ॥
അഹമേവ മഹാവിഷ്ണുരഹമേവ സദാശിവഃ ।
അഹമേവ മഹാശക്തിരഹമേവാര്യമാ പ്രിയ ॥ 23 ॥
അഹമേകോ നൃണാം നാഥോ ജാതഃ പഞ്ചവിധഃ പുരാ ।
അജ്ഞാനാന്മാ ന ജാനന്തി ജഗത്കാരണകാരണം ॥ 24 ॥
മത്തോഽഗ്നിരാപോ ധരണീ മത്ത ആകാശമാരുതൗ ।
ബ്രഹ്മാ വിഷ്ണുശ്ച രുദ്രശ്ച ലോകപാലാ ദിശോ ദശ ॥ 25 ॥
വസവോ മനവോ ഗാവോ മനവഃ പശവോഽപി ച ।
സരിതഃ സാഗരാ യക്ഷാ വൃക്ഷാഃ പക്ഷിഗണാ അപി ॥ 26 ॥
തഥൈകവിംശതിഃ സ്വർഗാ നാഗാഃ സപ്ത വനാനി ച ।
മനുഷ്യാഃ പർവതാഃ സാധ്യാഃ സിദ്ധാ രക്ഷോഗണാസ്തഥാ ॥ 27 ॥
അഹം സാക്ഷീ ജഗച്ചക്ഷുരലിപ്തഃ സർവകർമഭിഃ ।
അവികാരോഽപ്രമേയോഽഹമവ്യക്തോ വിശ്വഗോഽവ്യയഃ ॥ 28 ॥
അഹമേവ പരം ബ്രഹ്മാവ്യയാനന്ദാത്മകം നൃപ ।
മോഹയത്യഖിലാന്മായാ ശ്രേഷ്ഠാന്മമ നരാനമൂൻ ॥ 29 ॥
സർവദാ ഷഡ്വികാരേഷു താനിയം യോജയേത് ഭൃശം ।
ഹിത്വാജാപടലം ജന്തുരനേകൈർജന്മഭിഃ ശനൈഃ ॥ 30 ॥
വിരജ്യ വിന്ദതി ബ്രഹ്മ വിഷയേഷു സുബോധതഃ ।
അച്ഛേദ്യം ശസ്ത്രസംഘാതൈരദാഹ്യമനലേന ച ॥ 31 ॥
അക്ലേദ്യം ഭൂപ ഭുവനൈരശോഷ്യം മാരുതേന ച ।
അവധ്യം വധ്യമാനേഽപി ശരീരേഽസ്മിന്നരാധിപ ॥ 32 ॥
യാമിമാം പുഷ്പിതാം വാചം പ്രശംസന്തി ശ്രുതീരിതാം ।
ത്രയീവാദരതാ മൂഢാസ്തതോഽന്യന്മന്വതേഽപി ന ॥ 33 ॥
കുർവന്തി സതതം കർമ ജന്മമൃത്യുഫലപ്രദം ।
സ്വർഗൈശ്വര്യരതാ ധ്വസ്തചേതനാ ഭോഗബുദ്ധയഃ ॥ 34 ॥
സമ്പാദയന്തി തേ ഭൂപ സ്വാത്മനാ നിജബന്ധനം ।
സംസാരചക്രം യുഞ്ജന്തി ജഡാഃ കർമപരാ നരാഃ ॥ 35 ॥
യസ്യ യദ്വിഹിതം കർമ തത്കർതവ്യം മദർപണം ।
തതോഽസ്യ കർമബീജാനാമുച്ഛിന്നാഃ സ്യുർമഹാങ്കുരാഃ ॥ 36 ॥
ചിത്തശുദ്ധിശ്ച മഹതീ വിജ്ഞാനസാധികാ ഭവേത് ।
വിജ്ഞാനേന ഹി വിജ്ഞാതം പരം ബ്രഹ്മ മുനീശ്വരൈഃ ॥ 37 ॥
തസ്മാത്കർമാണി കുർവീത ബുദ്ധിയുക്തോ നരാധിപ ।
ന ത്വകർമാ ഭവേത്കോഽപി സ്വധർമത്യാഗവാംസ്തഥാ ॥ 38 ॥
ജഹാതി യദി കർമാണി തതഃ സിദ്ധിം ന വിന്ദതി ।
ആദൗ ജ്ഞാനേ നാധികാരഃ കർമണ്യേവ സ യുജ്യതേ ॥ 39 ॥
കർമണാ ശുദ്ധഹൃദയോഽഭേദബുദ്ധിമുപൈഷ്യതി ।
സ ച യോഗഃ സമാഖ്യാതോഽമൃതത്വായ കൽപതേ ॥ 40 ॥
യോഗമന്യം പ്രവക്ഷ്യാമി ശൃണു ഭൂപ തമുത്തമം ।
പശൗ പുത്രേ തഥാ മിത്രേ ശത്രൗ ബന്ധൗ സുഹൃജ്ജനേ ॥ 41 ॥
ബഹിർദൃഷ്ട്യാ ച സമയാ ഹൃത്സ്ഥയാലോകയേത്പുമാൻ ।
സുഖേ ദുഃഖേ തഥാഽമർഷേ ഹർഷേ ഭീതൗ സമോ ഭവേത് ॥ 42 ॥
രോഗാപ്തൗ ചൈവ ഭോഗാപ്തൗ ജയേ വാ വിജയേഽപി ച ।
ശ്രിയോഽയോഗേ ച യോഗേ ച ലാഭാലാഭേ മൃതാവപി ॥ 43 ॥
സമോ മാം വസ്തുജാതേഷു പശ്യന്നന്തർബഹിഃസ്ഥിതം ।
സൂര്യേ സോമേ ജലേ വഹ്നൗ ശിവേ ശക്തൗ തഥാനിലേ ॥ 44 ॥
ദ്വിജേ ഹൃദി മഹാനദ്യാം തീർഥേ ക്ഷേത്രേഽഘനാശിനി ।
വിഷ്ണൗ ച സർവദേവേഷു തഥാ യക്ഷോരഗേഷു ച ॥ 45 ॥
ഗന്ധർവേഷു മനുഷ്യേഷു തഥാ തിര്യഗ്ഭവേഷു ച ।
സതതം മാം ഹി യഃ പശ്യേത്സോഽയം യോഗവിദുച്യതേ ॥ 46 ॥
സമ്പരാഹൃത്യ സ്വാർഥേഭ്യ ഇന്ദ്രിയാണി വിവേകതഃ ।
സർവത്ര സമതാബുദ്ധിഃ സ യോഗോ ഭൂപ മേ മതഃ ॥ 47 ॥
ആത്മാനാത്മവിവേകേന യാ ബുദ്ധിർദൈവയോഗതഃ ।
സ്വധർമാസക്തചിത്തസ്യ തദ്യോഗോ യോഗ ഉച്യതേ ॥ 48 ॥
ധർമാധരമൗ ജഹാതീഹ തയാ യുക്ത ഉഭാവപി ।
അതോ യോഗായ യുഞ്ജീത യോഗോ വൈധേഷു കൗശലം ॥ 49 ॥
ധർമാധർമഫലേ ത്യക്ത്വാ മനീഷീ വിജിതേന്ദ്രിയഃ ।
ജന്മബന്ധവിനിർമുക്തഃ സ്ഥാനം സംയാത്യനാമയം ॥ 50 ॥
യദാ ഹ്യജ്ഞാനകാലുഷ്യം ജന്തോർബുദ്ധിഃ ക്രമിഷ്യതി ।
തദാസൗ യാതി വൈരാഗ്യം വേദവാക്യാദിഷു ക്രമാത് ॥ 51 ॥
ത്രയീവിപ്രതിപന്നസ്യ സ്ഥാണുത്വം യാസ്യതേ യദാ ।
പരാത്മന്യചലാ ബുദ്ധിസ്തദാസൗ യോഗമാപ്നുയാത് ॥ 52 ॥
മാനസാനഖിലാൻകാമാന്യദാ ധീമാംസ്ത്യജേത്പ്രിയ ।
സ്വാത്മനി സ്വേന സന്തുഷ്ടഃ സ്ഥിരബുദ്ധിസ്തദോച്യതേ ॥ 53 ॥
വിതൃഷ്ണഃ സർവസൗഖ്യേഷു നോദ്വിഗ്നോ ദുഃഖസംഗമേ ।
ഗതസാധ്വസരുഡ്രാഗഃ സ്ഥിരബുദ്ധിസ്തദോച്യതേ ॥ 54 ॥
യഥാഽയം കമഠോഽംഗാനി സങ്കോചയതി സർവതഃ ।
വിഷയേഭ്യസ്തഥാ ഖാനി സങ്കർപേദ്യോഗതത്പരഃ ॥ 55 ॥
വ്യാവർതന്തേഽസ്യ വിഷയാസ്ത്യക്താഹാരസ്യ വർഷ്മിണഃ ।
വിനാ രാഗം ച രാഗോഽപി ദൃഷ്ട്വാ ബ്രഹ്മ വിനശ്യതി ॥ 56 ॥
വിപശ്ചിദ്യതതേ ഭൂപ സ്ഥിതിമാസ്ഥായ യോഗിനഃ ।
മന്ഥയിത്വേന്ദ്രിയാണ്യസ്യ ഹരന്തി ബലതോ മനഃ ॥ 57 ॥
യുക്തസ്താനി വശേ കൃത്വാ സർവദാ മത്പരോ ഭവേത് ।
സംയതാനീന്ദ്രിയാണീഹ യസ്യാസൗ കൃതധീർമതഃ ॥ 58 ॥
ചിന്തയാനസ്യ വിഷയാൻസംഗസ്തേഷൂപജായതേ ।
കാമഃ സഞ്ജായതേ തസ്മാത്തതഃ ക്രോധോഽഭിവർതതേ ॥ 59 ॥
ക്രോധാദജ്ഞാനസംഭൂതിർവിഭ്രമസ്തു തതഃ സ്മൃതേഃ ।
ഭ്രംശാത്സ്മൃതേർമതേർധ്വംസസ്തദ്ധ്വംസാത്സോഽപി നശ്യതി ॥ 60 ॥
വിനാ ദ്വേഷം ച രാഗം ച ഗോചരാന്യസ്തു ഖൈശ്ചരേത് ।
സ്വാധീനഹൃദയോ വശ്യൈഃ സന്തോഷം സ സമൃച്ഛതി ॥ 61 ॥
ത്രിവിധസ്യാപി ദുഃഖസ്യ സന്തോഷേ വിലയോ ഭവേത് ।
പ്രജ്ഞയാ സംസ്ഥിതശ്ചായം പ്രസന്നഹൃദയോ ഭവേത് ॥ 62 ॥
വിനാ പ്രസാദം ന മതിർവിനാ മത്യാ ന ഭാവനാ ।
വിനാ താം ന ശമോ ഭൂപ വിനാ തേന കുതഃ സുഖം ॥ 63 ॥
ഇന്ദ്രിയാശ്വാന്വിചരതോ വിഷയാനനു വർതതേ ।
യന്മനസ്തന്മതിം ഹന്യാദപ്സു നാവം മരുദ്യഥാ ॥ 64 ॥
യാ രാത്രിഃ സർവഭൂതാനാം തസ്യാം നിദ്രാതി നൈവ സഃ ।
ന സ്വപന്തീഹ തേ യത്ര സാ രാത്രിസ്തസ്യ ഭൂമിപ ॥ 65 ॥
സരിതാം പതിമായാന്തി വനാനി സർവതോ യഥാ ।
ആയാന്തി യം തഥാ കാമാ ന സ ശാന്തിം ക്വചില്ലഭേത് ॥ 66 ॥
അതസ്താനീഹ സംരുധ്യ സർവതഃ ഖാനി മാനവഃ ।
സ്വസ്വാർഥേഭ്യഃ പ്രധാവന്തി ബുദ്ധിരസ്യ സ്ഥിരാ തദാ ॥ 67 ॥
മമതാഹങ്കൃതീ ത്യക്ത്വാ സർവാൻകാമാംശ്ച യസ്ത്യജേത് ।
നിത്യം ജ്ഞാനരതോ ഭൂത്വാ ജ്ഞാനാന്മുക്തിം സ യാസ്യതി ॥ 68 ॥
ഏവം ബ്രഹ്മധിയം ഭൂപ യോ വിജാനാതി ദൈവതഃ ।
തുര്യാമവസ്ഥാം പ്രാപ്യാപി ജീവന്മുക്തിം പ്രയാസ്യതി ॥ 69 ॥
ഇതി ശ്രീമദ്ഗണേശഗീതാസൂപനിഷദർഥഗർഭാസു
യോഗാമൃതാർഥശാസ്ത്രേ
ശ്രീഗണേശപുരാണേ ഉത്തരഖണ്ഡേ ഗജാനനവരേണ്യസംവാദേ
സാംഖ്യസാരാർഥയോഗോ നാമ പ്രഥമോഽധ്യായഃ ॥
2
॥ ദ്വിതീയോഽധ്യായഃ ॥
॥ കർമയോഗഃ ॥
വരേണ്യ ഉവാച –
ജ്ഞാനനിഷ്ഠാ കർമനിഷ്ഠാ ദ്വയം പ്രോക്തം ത്വയാ വിഭോ ।
അവധാര്യ വദൈകം മേ നിഃശ്രേയസകരം നു കിം ॥ 1 ॥
ഗജാനന ഉവാച –
അസ്മിംശ്ചരാചരേ സ്ഥിത്യൗ പുരോക്തേ ദ്വേ മയാ പ്രിയ ।
സാംഖ്യാനാം ബുദ്ധിയോഗേന വൈധയോഗേന കർമിണാം ॥ 2 ॥
അനാരംഭേണ വൈധാനാം നിഷ്ക്രിയഃ പുരുഷോ ഭവേത് ।
ന സിദ്ധിം യാതി സന്ത്യാഗാത്കേവലാത്കർമണോ നൃപ ॥ 3 ॥
കദാചിദക്രിയഃ കോഽപി ക്ഷണം നൈവാവതിഷ്ഠതേ ।
അസ്വതന്ത്രഃ പ്രകൃതിജൈർഗുണൈഃ കർമ ച കാര്യതേ ॥ 4 ॥
കർമകാരീന്ദ്രിയഗ്രാമം നിയമ്യാസ്തേ സ്മരൻപുമാൻ ।
തദ്ഗോചരാന്മന്ദചിത്തോ ധിഗാചാരഃ സ ഭാഷ്യതേ ॥ 5 ॥
തദ്ഗ്രാമം സംനിയമ്യാദൗ മനസാ കർമ ചാരഭേത് ।
ഇന്ദ്രിയൈഃ കർമയോഗം യോ വിതൃഷ്ണഃ സ പരോ നൃപ ॥ 6 ॥
അകർമണഃ ശ്രേഷ്ഠതമം കർമാനീഹാകൃതം തു യത് ।
വർഷ്മണഃ സ്ഥിതിരപ്യസ്യാകർമണോ നൈവ സേത്സ്യതി ॥ 7 ॥
അസമർപ്യ നിബധ്യന്തേ കർമ തേന ജനാ മയി ।
കുർവീത സതതം കർമാനാശോഽസംഗോ മദർപണം ॥ 8 ॥
മദർഥേ യാനി കർമാണി താനി ബധ്നന്തി ന ക്വചിത് ।
സവാസനമിദം കർമ ബധ്നാതി ദേഹിനം ബലാത് ॥ 9 ॥
വർണാൻസൃഷ്ട്വാവദം ചാഹം സയജ്ഞാംസ്താൻപുരാ പ്രിയ ।
യജ്ഞേന ഋധ്യതാമേഷ കാമദഃ കൽപവൃക്ഷവത് ॥ 10 ॥
സുരാംശ്ചാന്നേന പ്രീണധ്വം സുരാസ്തേ പ്രീണയന്തു വഃ ।
ലഭധ്വം പരമം സ്ഥാനമന്യോന്യപ്രീണനാത്സ്ഥിരം ॥ 11 ॥
ഇഷ്ടാ ദേവാഃ പ്രദാസ്യന്തി ഭോഗാനിഷ്ടാൻസുതർപിതാഃ ।
തൈർദത്താംസ്താന്നരസ്തേഭ്യോഽദത്വാ ഭുങ്ക്തേ സ തസ്കരഃ ॥ 12 ॥
ഹുതാവശിഷ്ടഭോക്താരോ മുക്താഃ സ്യുഃ സർവപാതകൈഃ ।
അദന്ത്യേനോ മഹാപാപാ ആത്മഹേതോഃ പചന്തി യേ ॥ 13 ॥
ഊർജോ ഭവന്തി ഭൂതാനി ദേവാദന്നസ്യ സംഭവഃ ।
യജ്ഞാച്ച ദേവസംഭൂതിസ്തദുത്പത്തിശ്ച വൈധതഃ ॥ 14 ॥
ബ്രഹ്മണോ വൈധമുത്പന്നം മത്തോ ബ്രഹ്മസമുദ്ഭവഃ ।
അതോ യജ്ഞേ ച വിശ്വസ്മിൻ സ്ഥിതം മാം വിദ്ധി ഭൂമിപ ॥ 15 ॥
സംസൃതീനാം മഹാചക്രം ക്രാമിതവ്യം വിചക്ഷണൈഃ ।
സ മുദാ പ്രീണതേ ഭൂപേന്ദ്രിയക്രീഡോഽധമോ ജനഃ ॥ 16 ॥
അന്തരാത്മനി യഃ പ്രീത ആത്മാരാമോഽഖിലപ്രിയഃ ।
ആത്മതൃപ്തോ നരോ യഃ സ്യാത്തസ്യാർഥോ നൈവ വിദ്യതേ ॥ 17
കാര്യാകാര്യകൃതീനാം സ നൈവാപ്നോതി ശുഭാശുഭേ ।
കിഞ്ചിദസ്യ ന സാധ്യം സ്യാത്സർവജന്തുഷു സർവദാ ॥ 18 ॥
അതോഽസക്തതയാ ഭൂപ കർതവ്യം കർമ ജന്തുഭിഃ ।
സക്തോഽഗതിമവാപ്നോതി മാമവാപ്നോതി താദൃശഃ ॥ 19 ॥
പരമാം സിദ്ധിമാപന്നാഃ പുരാ രാജർഷയോ ദ്വിജാഃ ।
സംഗ്രഹായ ഹി ലോകാനാം താദൃശം കർമ ചാരഭേത് ॥ 20 ॥
ശ്രേയാന്യത്കുരുതേ കർമ തത്കരോത്യഖിലോ ജനഃ ।
മനുതേ യത്പ്രമാണം സ തദേവാനുസരത്യസൗ ॥ 21 ॥
വിഷ്ടപേ മേ ന സാധ്യോഽസ്തി കശ്ചിദർഥോ നരാധിപ ।
അനാലബ്ധശ്ച ലബ്ധവ്യഃ കുർവേ കർമ തഥാപ്യഹം ॥ 22 ॥
ന കുർവേഽഹം യദാ കർമ സ്വതന്ത്രോഽലസഭാവിതഃ ।
കരിഷ്യന്തി മമ ധ്യാനം സർവേ വർണാ മഹാമതേ ॥ 23 ॥
ഭവിഷ്യന്തി തതോ ലോകാ ഉച്ഛിന്നാഃ സമ്പ്രദായിനഃ ।
ഹന്താ സ്യാമസ്യ ലോകസ്യ വിധാതാ സങ്കരസ്യ ച ॥ 24 ॥
കാമിനോ ഹി സദാ കാമൈരജ്ഞാനാത്കർമകാരിണഃ ।
ലോകാനാം സംഗ്രഹായൈതദ്വിദ്വാൻ കുര്യാദസക്തധീഃ ॥ 25 ॥
വിഭിന്നത്വമതിം ജഹ്യാദജ്ഞാനാം കർമചാരിണാം
.ഭാഗാദ്ഗുണകർമ
യോഗയുക്തഃ സർവകർമാണ്യർപയേന്മയി കർമകൃത് ॥ 26 ॥
അവിദ്യാഗുണസാചിവ്യാത്കുർവൻകർമാണ്യതന്ദ്രിതഃ ।
അഹങ്കാരാദ്ഭിന്നബുദ്ധിരഹങ്കർതേതി യോഽബ്രവീത് ॥ 27 ॥
യസ്തു വേത്ത്യാത്മനസ്തത്ത്വം വിഭാഗാദ്ഗുണകർമണോഃ ।
കരണം വിഷയേ വൃത്തമിതി മത്വാ ന സജ്ജതേ ॥ 28 ॥
കുർവന്തി സഫലം കർമ ഗുണൈസ്ത്രിഭിർവിമോഹിതാഃ ।
അവിശ്വസ്തഃ സ്വാത്മദ്രുഹോ വിശ്വവിന്നൈവ ലംഘയേത് ॥ 29 ॥
നിത്യം നൈമിത്തികം തസ്മാന്മയി കർമാർപയേദ്ബുധഃ ।
ത്യക്ത്വാഹംമമതാബുദ്ധിം പരാം ഗതിമവാപ്നുയാത് ॥ 30 ॥
അനീർഷ്യന്തോ ഭക്തിമന്തോ യേ മയോക്തമിദം ശുഭം ।
അനുതിഷ്ഠന്തി യേ സർവേ മുക്താസ്തേഽഖിലകർമഭിഃ ॥ 31 ॥
യേ ചൈവ നാനുതിഷ്ഠന്തി ത്വശുഭാ ഹതചേതസഃ ।
ഈർഷ്യമാണാന്മഹാമൂഢാന്നഷ്ടാംസ്താന്വിദ്ധി മേ രിപൂൻ ॥ 32 ॥
തുല്യം പ്രകൃത്യാ കുരുതേ കർമ യജ്ജ്ഞാനവാനപി ।
അനുയാതി ച താമേവാഗ്രഹസ്തത്ര മുധാ മതഃ ॥ 33 ॥
കാമശ്ചൈവ തഥാ ക്രോധഃ ഖാനാമർഥേഷു ജായതേ ।
നൈതയോർവശ്യതാം യായാദമ്യവിധ്വംസകൗ യതഃ ॥ 34 ॥
ശസ്തോഽഗുണോ നിജോ ധർമഃ സാംഗാദന്യസ്യ ധർമതഃ ।
നിജേ തസ്മിന്മൃതിഃ ശ്രേയോഽപരത്ര ഭയദഃ പരഃ ॥ 35 ॥
വരേണ്യ ഉവാച –
പുമാന്യത്കുരുതേ പാപം സ ഹി കേന നിയുജ്യതേ ।
അകാങ്ക്ഷന്നപി ഹേരംബ പ്രേരിതഃ പ്രബലാദിവ ॥ 36 ॥
ശ്രീഗജാനന ഉവാച –
കാമക്രോധൗ മഹാപാപൗ ഗുണദ്വയസമുദ്ഭവൗ ।
നയന്തൗ വശ്യതാം ലോകാൻ വിദ്ധ്യേതൗ ദ്വേഷിണൗ വരൗ ॥ 37 ॥
ആവൃണോതി യഥാ മായാ ജഗദ്ബാഷ്പോ ജലം യഥാ ।
വർഷാമേഘോ യഥാ ഭാനും തദ്വത്കാമോഽഖിലാംശ്ച രുട് ॥ 38 ॥
പ്രതിപത്തിമതോ ജ്ഞാനം ഛാദിതം സതതം ദ്വിഷാ ।
ഇച്ഛാത്മകേന തരസാ ദുഷ്പോഷ്യേണ ച ശുഷ്മിണാ ॥ 39 ॥
ആശ്രിത്യ ബുദ്ധിമനസീ ഇന്ദ്രിയാണി സ തിഷ്ഠതി ।
തൈരേവാച്ഛാദിതപ്രജ്ഞോ ജ്ഞാനിനം മോഹയത്യസൗ ॥ 40 ॥
തസ്മാന്നിയമ്യ താന്യാദൗ സമനാംസി നരോ ജയേത് ।
ജ്ഞാനവിജ്ഞാനയോഃ ശാന്തികരം പാപം മനോഭവം ॥ 41 ॥
യതസ്താനി പരാണ്യാഹുസ്തേഭ്യശ്ച പരമം മനഃ ।
തതോഽപി ഹി പരാ ബുദ്ധിരാത്മാ ബുദ്ധേഃ പരോ മതഃ ॥ 42 ॥
ബുദ്ധ്വൈവമാത്മനാത്മാനം സംസ്തഭ്യാത്മാനമാത്മനാ ।
ഹത്വാ ശത്രും കാമരൂപം പരം പദമവാപ്നുയാത് ॥ 43 ॥
ഇതി ശ്രീമദ്ഗണേശഗീതാസൂപനിഷദർഥഗർഭാസു
യോഗാമൃതാർഥശാസ്ത്രേ
ശ്രീഗണേശപുരാണേ ഉത്തരഖണ്ഡേ ഗജാനനവരേണ്യസംവാദേ
കർമയോഗോ നാമ ദ്വിതീയോഽധ്യായഃ ॥
3
॥ തൃതീയോഽധ്യായഃ ॥
॥ വിജ്ഞാനപ്രതിപാദന ॥
ശ്രീഗജാനന ഉവാച –
പുരാ സർഗാദിസമയേ ത്രൈഗുണ്യം ത്രിതനൂരുഹം ।
നിർമായ ചൈനമവദം വിഷ്ണവേ യോഗമുത്തമം ॥ 1 ॥
അര്യമ്ണേ സോഽബ്രവീത്സോഽപി മനവേ നിജസൂനവേ ।
തതഃ പരമ്പരായാതം വിദുരേനം മഹർഷയഃ ॥ 2 ॥
കാലേന ബഹുനാ ചായം നഷ്ടഃ സ്യാച്ചരമേ യുഗേ ।
അശ്രദ്ധേയോ ഹ്യവിശ്വാസ്യോ വിഗീതവ്യശ്ച ഭൂമിപ ॥ 3 ॥
ഏവം പുരാതനം യോഗം ശ്രുതവാനസി മന്മുഖാത് ।
ഗുഹ്യാദ്ഗുഹ്യതരം വേദരഹസ്യം പരമം ശുഭം ॥ 4 ॥
വരേണ്യ ഉവാച –
സാമ്പ്രതം ചാവതീർണോഽസി ഗർഭതസ്ത്വം ഗജാനന ।
പ്രോക്തവാൻകഥമേതം ത്വം വിഷ്ണവേ യോഗമുത്തമം ॥ 5 ॥
ഗണേശ ഉവാച –
അനേകാനി ച തേ ജന്മാന്യതീതാനി മമാപി ച ।
സംസ്മരേ താനി സർവാണി ന സ്മൃതിസ്തവ വർതതേ ॥ 6 ॥
മത്ത ഏവ മഹാബാഹോ ജാതാ വിഷ്ണ്വാദയഃ സുരാഃ ।
മയ്യേവ ച ലയം യാന്തി പ്രലയേഷു യുഗേ യുഗേ ॥ 7 ॥
അഹമേവ പരോ ബ്രഹ്മ മഹാരുദ്രോഽഹമേവ ച ।
അഹമേവ ജഗത്സർവം സ്ഥാവരം ജംഗമം ച യത് ॥ 8 ॥
അജോഽവ്യയോഽഹം ഭൂതാത്മാഽനാദിരീശ്വര ഏവ ച ।
ആസ്ഥായ ത്രിഗുണാം മായാം ഭവാമി ബഹുയോനിഷു ॥ 9 ॥
അധർമോപചയോ ധർമാപചയോ ഹി യദാ ഭവേത് ।
സാധൂൻസംരക്ഷിതും ദുഷ്ടാംസ്താഡിതും സംഭവാമ്യഹം ॥ 10 ॥
ഉച്ഛിദ്യാധർമനിചയം ധർമം സംസ്ഥാപയാമി ച ।
ഹന്മി ദുഷ്ടാംശ്ച ദൈത്യാംശ്ച നാനാലീലാകരോ മുദാ ॥ 11 ॥
വർണാശ്രമാന്മുനീൻസാധൂൻപാലയേ ബഹുരൂപധൃക് ।
ഏവം യോ വേത്തി സംഭൂതിർമമ ദിവ്യാ യുഗേ യുഗേ ॥ 12 ॥
തത്തത്കർമ ച വീര്യം ച മമ രൂപം സമാസതഃ ।
ത്യക്താഹംമമതാബുദ്ധിം ന പുനർഭൂഃ സ ജായതേ ॥ 13 ॥
നിരീഹാ നിർഭിയോരോഷാ മത്പരാ മദ്വ്യപാശ്രയാഃ ।
വിജ്ഞാനതപസാ ശുദ്ധാ അനേകേ മാമുപാഗതാഃ ॥ 14 ॥
യേന യേന ഹി ഭാവേന സംസേവന്തേ നരോത്തമാഃ ।
തഥാ തഥാ ഫലം തേഭ്യഃ പ്രയച്ഛാമ്യവ്യയഃ സ്ഫുടം ॥ 15 ॥
ജനാഃ സ്യുരിതരേ രാജന്മമ മാർഗാനുയായിനഃ ।
തഥൈവ വ്യവഹാരം തേ സ്വേഷു ചാന്യേഷു കുർവതേ ॥ 16 ॥
കുർവന്തി ദേവതാപ്രീതിം കാങ്ക്ഷന്തഃ കർമണാം ഫലം ।
പ്രാപ്നുബന്തീഹ തേ ലോകേ ശീഘ്രം സിദ്ധിം ഹി കർമജാം ॥ 17 ॥
ചത്വാരോ ഹി മയാ വർണാ രജഃസത്ത്വതമോംഽശതഃ ।
കർമാംശതശ്ച സംസൃഷ്ടാ മൃത്യുലോകേ മയാനഘ ॥ 18 ॥
കർതാരമപി തേഷാം മാമകർതാരം വിദുർബുധാഃ ।
അനാദിമീശ്വരം നിത്യമലിപ്തം കർമജൈർഗുണൈഃ ॥ 19 ॥
നിരീഹം യോഽഭിജാനാതി കർമ ബധ്നാതി നൈവ തം ।
ചക്രുഃ കർമാണി ബുദ്ധ്യൈവം പൂർവം പൂർവം മുമുക്ഷവഃ ॥ 20 ॥
വാസനാസഹിതാദാദ്യാത്സംസാരകാരണാദ്ദൃഢാത് ।
അജ്ഞാനബന്ധനാജ്ജന്തുർബുദ്ധ്വായം മുച്യതേഽഖിലാത് ॥ 21 ॥
തദകർമ ച കർമാപി കഥയാമ്യധുനാ തവ ।
യത്ര മൗനം ഗതാ മോഹാദൃഷയോ ബുദ്ധിശാലിനഃ ॥ 22 ॥
തത്ത്വം മുമുക്ഷുണാ ജ്ഞേയം കർമാകർമവികർമണാം ।
ത്രിവിധാനീഹ കർമാണി സുനിമ്നൈഷാം ഗതിഃ പ്രിയ ॥ 23 ॥
ക്രിയായാമക്രിയാജ്ഞാനമക്രിയായാം ക്രിയാമതിഃ ।
യസ്യ സ്യാത്സ ഹി മർത്യേഽസ്മിഁല്ലോകേ മുക്തോഽഖിലാർഥകൃത് ॥ 24 ॥
കർമാങ്കുരവിയോഗേന യഃ കർമാണ്യാരഭേന്നരഃ ।
തത്ത്വദർശനനിർദഗ്ധക്രിയമാഹുർബുധാ ബുധം ॥ 25 ॥
ഫലതൃഷ്ണാം വിഹായ സ്യാത്സദാ തൃപ്തോ വിസാധനഃ ।
ഉദ്യുക്തോഽപി ക്രിയാം കർതും കിഞ്ചിന്നൈവ കരോതി സഃ ॥ 26 ॥
നിരീഹോ നിഗൃഹീതാത്മാ പരിത്യക്തപരിഗ്രഹഃ ।
കേവലം വൈ ഗൃഹം കർമാചരന്നായാതി പാതകം ॥ 27 ॥
അദ്വന്ദ്വോഽമത്സരോ ഭൂത്വാ സിദ്ധ്യസിദ്ധ്യോഃ സമശ്ച യഃ ।
യഥാപ്രാപ്ത്യേഹ സന്തുഷ്ടഃ കുർവൻകർമ ന ബധ്യതേ ॥ 28 ॥
അഖിലൈർവിഷയൈർമുക്തോ ജ്ഞാനവിജ്ഞാനവാനപി ।
യജ്ഞാർഥം തസ്യ സകലം കൃതം കർമ വിലീയതേ ॥ 29 ॥
അഹമഗ്നിർഹവിർഹോതാ ഹുതം യന്മയി ചാർപിതം ।
ബ്രഹ്മാപ്തവ്യം ച തേനാഥ ബ്രഹ്മണ്യേവ യതോ രതഃ ॥ 30 ॥
യോഗിനഃ കേചിദപരേ ദിഷ്ടം യജ്ഞം വദന്തി ച ।
ബ്രഹ്മാഗ്നിരേവ യജ്ഞോ വൈ ഇതി കേചന മേനിരേ ॥ 31 ॥
സംയമാഗ്നൗ പരേ ഭൂപ ഇന്ദ്രിയാണ്യുപജുഹ്വതി ।
ഖാഗ്നിഷ്വന്യേ തദ്വിഷയാംശ്ഛബ്ദാദീനുപജുഹ്വതി ॥ 32 ॥
പ്രാണാനാമിന്ദ്രിയാണാം ച പരേ കർമാണി കൃത്സ്നശഃ ।
നിജാത്മരതിരൂപേഽഗ്നൗ ജ്ഞാനദീപ്തേ പ്രജുഹ്വതി ॥ 33 ॥
ദ്രവ്യേണ തപസാ വാപി സ്വാധ്യായേനാപി കേചന ।
തീവ്രവ്രതേന യതിനോ ജ്ഞാനേനാപി യജന്തി മാം ॥ 34 ॥
പ്രാണേഽപാനം തഥാ പ്രാണമപാനേ പ്രക്ഷിപന്തി യേ ।
രുദ്ധ്വാ ഗതീശ്ചോഭയസ്തേ പ്രാണായാമപരായണാഃ ॥ 35 ॥
ജിത്വാ പ്രാണാൻപ്രാണഗതീരുപജുഹ്വതി തേഷു ച ।
ഏവം നാനായജ്ഞരതാ യജ്ഞധ്വംസിതപാതകാഃ ॥ 36 ॥
നിത്യം ബ്രഹ്മ പ്രയാന്ത്യേതേ യജ്ഞശിഷ്ടാമൃതാശിനഃ ।
അയജ്ഞകാരിണോ ലോകോ നായമന്യഃ കുതോ ഭവേത് ॥ 37 ॥
കായികാദിത്രിധാഭൂതാന്യജ്ഞാന്വേദേ പ്രതിഷ്ഠിതാൻ ।
ജ്ഞാത്വാ താനഖിലാൻഭൂപ മോക്ഷ്യസേഽഖിലബന്ധനാത് ॥ 38 ॥
സർവേഷാം ഭൂപ യജ്ഞാനാം ജ്ഞാനയജ്ഞഃ പരോ മതഃ ।
അഖിലം ലീയതേ കർമ ജ്ഞാനേ മോക്ഷസ്യ സാധനേ ॥ 39 ॥
തജ്ജ്ഞേയം പുരുഷവ്യാഘ്ര പ്രശ്നേന നതിതഃ സതാം ।
ശുശ്രൂഷയാ വദിഷ്യന്തി സന്തസ്തത്ത്വവിശാരദാഃ ॥ 40 ॥
നാനാസംഗാഞ്ജനഃ കുർവന്നൈകം സാധുസമാഗമം ।
കരോതി തേന സംസാരേ ബന്ധനം സമുപൈതി സഃ ॥ 41 ॥
സത്സംഗാദ്ഗുണസംഭൂതിരാപദാം ലയ ഏവ ച ।
സ്വഹിതം പ്രാപ്യതേ സർവൈരിഹ ലോകേ പരത്ര ച ॥ 42 ॥
ഇതരത്സുലഭം രാജൻസത്സംഗോഽതീവ ദുർലഭഃ ।
യജ്ജ്ഞാത്വാ പുനർവേധമേതി ജ്ഞേയം തതസ്തതഃ ॥ 43 ॥
തതഃ സർവാണി ഭൂതാനി സ്വാത്മന്യേവാഭിപശ്യതി ।
അതിപാപരതോ ജന്തുസ്തതസ്തസ്മാത്പ്രമുച്യതേ ॥ 44 ॥
ദ്വിവിധാന്യപി കർമാണി ജ്ഞാനാഗ്നിർദഹതി ക്ഷണാത് ।
പ്രസിദ്ധോഽഗ്നിര്യഥാ സർവം ഭസ്മതാം നയതി ക്ഷണാത് ॥ 45 ॥
ന ജ്ഞാനസമതാമേതി പവിത്രമിതരന്നൃപ ।
ആത്മന്യേവാവഗച്ഛന്തി യോഗാത്കാലേന യോഗിനഃ ॥ 46 ॥
ഭക്തിമാനിന്ദ്രിയജയീ തത്പരോ ജ്ഞാനമാപ്നുയാത് ।
ലബ്ധ്വാ തത്പരമം മോക്ഷം സ്വൽപകാലേന യാത്യസൗ ॥ 47 ॥
ഭക്തിഹീനോഽശ്രദ്ദധാനഃ സർവത്ര സംശയീ തു യഃ ।
തസ്യ ശം നാപി വിജ്ഞാനമിഹ ലോകോഽഥ വാ പരഃ ॥ 48 ॥
ആത്മജ്ഞാനരതം ജ്ഞാനനാശിതാഖിലസംശയം ।
യോഗാസ്താഖിലകർമാണം ബധ്നന്തി ഭൂപ താനി ന ॥ 49 ॥
ജ്ഞാനഖഡ്ഗപ്രഹാരേണ സംഭൂതാമജ്ഞതാം ബലാത് ।
ഛിത്വാന്തഃസംശയം തസ്മാദ്യോഗയുക്തോ ഭവേന്നരഃ ॥ 50 ॥
ഇതി ശ്രീമദ്ഗണേശഗീതാസൂപനിഷദർഥഗർഭാസു
യോഗാമൃതാർഥശാസ്ത്രേ
ശ്രീഗണേശപുരാണേ ഉത്തരഖണ്ഡേ ഗജാനനവരേണ്യസംവാദേ
വിജ്ഞാനപ്രതിപാദനോ നാമ തൃതീയോഽധ്യായഃ ॥
4
॥ ചതുർഥോഽധ്യായഃ ॥
॥ വൈധസംന്യാസയോഗഃ ॥
വരേണ്യ ഉവാച –
സംന്യസ്തിശ്ചൈവ യോഗശ്ച കർമണാം വർണ്യതേ ത്വയാ ।
ഉഭയോർനിശ്ചിതം ത്വേകം ശ്രേയോ യദ്വദ മേ പ്രഭോ ॥ 1 ॥
ശ്രീഗജാനന ഉവാച –
ക്രിയായോഗോ വിയോഗശ്ചാപ്യുഭൗ മോക്ഷസ്യ സാധനേ ।
തയോർമധ്യേ ക്രിയായോഗസ്ത്യാഗാത്തസ്യ വിശിഷ്യതേ ॥ 2 ॥
ദ്വന്ദ്വദുഃഖസഹോഽദ്വേഷ്ടാ യോ ന കാങ്ക്ഷതി കിഞ്ചന ।
മുച്യതേ ബന്ധനാത്സദ്യോ നിത്യം സംന്യാസവാൻസുഖം ॥ 3 ॥
വദന്തി ഭിന്നഫലകൗ കർമണസ്ത്യാഗസംഗ്രഹൗ ।
മൂഢാൽപജ്ഞാസ്തയോരേകം സംയുഞ്ജീത വിചക്ഷണഃ ॥ 4 ॥
യദേവ പ്രാപ്യതേ ത്യാഗാത്തദേവ യോഗതഃ ഫലം ।
സംഗ്രഹം കർമണോ യോഗം യോ വിന്ദതി സ വിന്ദതി ॥ 5 ॥
കേവലം കർമണാം ന്യാസം സംന്യാസം ന വിദുർബുധാഃ ।
കുർവന്നനിച്ഛയാ കർമ യോഗീ ബ്രഹ്മൈവ ജായതേ ॥ 6 ॥
നിർമലോ യതചിത്താത്മാ ജിതഖോ യോഗതത്പരഃ ।
ആത്മാനം സർവഭൂതസ്ഥം പശ്യൻകുർവന്ന ലിപ്യതേ ॥ 7 ॥
തത്ത്വവിദ്യോഗയുക്താത്മാ കരോമീതി ന മന്യതേ ।
ഏകാദശാനീന്ദ്രിയാണി കുർവന്തി കർമസംഖ്യയാ ॥ 8 ॥
തത്സർവമർപയേദ്ബ്രഹ്മണ്യപി കർമ കരോതി യഃ ।
ന ലിപ്യതേ പുണ്യപാപൈർഭാനുർജലഗതോ യഥാ ॥ 9 ॥
കായികം വാചികം ബൗദ്ധമൈന്ദ്രിയം മാനസം തഥാ ।
ത്യക്ത്വാശാം കർമ കുർവന്തി യോഗജ്ഞാശ്ചിത്തശുദ്ധയേ ॥ 10 ॥
യോഗഹീനോ നരഃ കർമ ഫലേഹയാ കരോത്യലം ।
ബധ്യതേ കർമബീജൈഃ സ തതോ ദുഃഖം സമശ്നുതേ ॥ 11 ॥
മനസാ സകലം കർമ ത്യക്ത്വാ യോഗീ സുഖം വസേത് ।
ന കുർവൻകാരയന്വാപി നന്ദൻശ്വഭ്രേ സുപത്തനേ ॥ 12 ॥
ന ക്രിയാ ന ച കർതൃത്വം കസ്യ ചിത്സൃജ്യതേ മയാ ।
ന ക്രിയാബീജസമ്പർകഃ ശക്ത്യാ തത്ക്രിയതേഽഖിലം ॥ 13 ॥
കസ്യചിത്പുണ്യപാപാനി ന സ്പൃശാമി വിഭുർനൃപ ।
ജ്ഞാനമൂഢാ വിമുഹ്യന്തേ മോഹേനാവൃതബുദ്ധയഃ ॥ 14 ॥
വിവേകേനാത്മനോഽജ്ഞാനം യേഷാം നാശിതമാത്മനാ ।
തേഷാം വികാശമായാതി ജ്ഞാനമാദിത്യവത്പരം ॥ 15 ॥
മന്നിഷ്ഠാ മദ്ധിയോഽത്യന്തം മച്ചിത്താ മയി തത്പരാഃ ।
അപുനർഭവമായാന്തി വിജ്ഞാനാന്നാശിതൈനസഃ ॥ 16 ॥
ജ്ഞാനവിജ്ഞാനസംയുക്തേ ദ്വിജേ ഗവി ഗജാദിഷു ।
സമേക്ഷണാ മഹാത്മാനഃ പണ്ഡിതാഃ ശ്വപചേ ശുനി ॥ 17 ॥
വശ്യഃ സ്വർഗോ ജഗത്തേഷാം ജീവന്മുക്താഃ സമേക്ഷണാഃ ।
യതോഽദോഷം ബ്രഹ്മ സമം തസ്മാത്തൈർവിഷയീകൃതം ॥ 18 ॥
പ്രിയാപ്രിയേ പ്രാപ്യ ഹർഷദ്വേഷൗ യേ പ്രാപ്നുവന്തി ന ।
ബ്രഹ്മാശ്രിതാ അസംമൂഢാ ബ്രഹ്മജ്ഞാഃ സമബുദ്ധയഃ ॥ 19 ॥
വരേണ്യ ഉവാച –
കിം സുഖം ത്രിഷു ലോകേഷു ദേവഗന്ധർവയോനിഷു ।
ഭഗവൻകൃപയാ തന്മേ വദ വിദ്യാവിശാരദ ॥ 20 ॥
ശ്രീഗജാനന ഉവാച –
ആനന്ദമശ്നുതേഽസക്തഃ സ്വാത്മാരാമോ നിജാത്മനി ।
അവിനാശി സുഖം തദ്ധി ന സുഖം വിഷയാദിഷു ॥ 21 ॥
വിഷയോത്ഥാനി സൗഖ്യാനി ദുഃഖാനാം താനി ഹേതവഃ ।
ഉത്പത്തിനാശയുക്താനി തത്രാസക്തോ ന തത്ത്വവിത് ॥ 22 ॥
കാരണേ സതി കാമസ്യ ക്രോധസ്യ സഹതേ ച യഃ ।
തൗ ജേതും വർഷ്മവിരഹാത്സ സുഖം ചിരമശ്നുതേ ॥ 23 ॥
അന്തർനിഷ്ഠോഽന്തഃപ്രകാശോഽന്തഃസുഖോഽന്താരതിർലഭേത് ।
അസന്ദിഗ്ധോഽക്ഷയം ബ്രഹ്മ സർവഭൂതഹിതാർഥകൃത് ॥ 24 ॥
ജേതാരഃ ഷഡ്രിപൂണാം യേ ശമിനോ ദമിനസ്തഥാ ।
തേഷാം സമന്തതോ ബ്രഹ്മ സ്വാത്മജ്ഞാനാം വിഭാത്യഹോ ॥ 25 ॥
ആസനേഷു സമാസീനസ്ത്യക്ത്വേമാന്വിഷയാൻബഹിഃ ।
സംസ്തഭ്യ ഭൃകുടീമാസ്തേ പ്രാണായാമപരായണഃ ॥ 26 ॥
പ്രാണായാമം തു സംരോധം പ്രാണാപാനസമുദ്ഭവം ।
വദന്തി മുനയസ്തം ച ത്രിധാഭൂതം വിപശ്ചിതഃ ॥ 27 ॥
പ്രമാണം ഭേദതോ വിദ്ധി ലഘുമധ്യമമുത്തമം ।
ദശഭിർദ്വ്യധികൈർവർണൈഃ പ്രാണായാമോ ലഘുഃ സ്മൃതഃ ॥ 28 ॥
ചതുർവിംശത്യക്ഷരോ യോ മധ്യമഃ സ ഉദാഹൃതഃ ।
ഷട്ത്രിംശല്ലഘുവർണോ യ ഉത്തമഃ സോഽഭിധീയതേ ॥ 29 ॥
സിംഹം ശാർദൂലകം വാപി മത്തേഭം മൃദുതാം യഥാ ।
നയന്തി പ്രാണിനസ്തദ്വത്പ്രാണാപാനൗ സുസാധയേത് ॥ 30 ॥
പീഡയന്തി മൃഗാസ്തേ ന ലോകാന്വശ്യം ഗതാ നൃപ ।
ദഹത്യേനസ്തഥാ വായുഃ സംസ്തബ്ധോ ന ച തത്തനും ॥ 31 ॥
യഥാ യഥാ നരഃ കശ്ചിത്സോപാനാവലിമാക്രമേത് ।
തഥാ തഥാ വശീകുര്യാത്പ്രാണാപാനൗ ഹി യോഗവിത് ॥ 32 ॥
പൂരകം കുംഭകം ചൈവ രേചകം ച തതോഽഭ്യസേത് ।
അതീതാനാഗതജ്ഞാനീ തതഃ സ്യാജ്ജഗതീതലേ ॥ 33 ॥
പ്രാണായാമൈർദ്വാദശഭിരുത്തമൈർധാരണാ മതാ ।
യോഗസ്തു ധാരണേ ദ്വേ സ്യാദ്യോഗീശസ്തേ സദാഭ്യസേത് ॥ 34 ॥
ഏവം യഃ കുരുതേ രാജംസ്ത്രികാലജ്ഞഃ സ ജായതേ ।
അനായാസേന തസ്യ സ്യാദ്വശ്യം ലോകത്രയം നൃപ ॥ 35 ॥
ബ്രഹ്മരൂപം ജഗത്സർവം പശ്യതി സ്വാന്തരാത്മനി ।
ഏവം യോഗശ്ച സംന്യാസഃ സമാനഫലദായിനൗ ॥ 36 ॥
ജന്തൂനാം ഹിതകർതാരം കർമണാം ഫലദായിനം ।
മാം ജ്ഞാത്വാ മുക്തിമാപ്നോതി ത്രൈലോക്യസ്യേശ്വരം വിഭും ॥ 37 ॥
ഇതി ശ്രീമദ്ഗണേശഗീതാസൂപനിഷദർഥഗർഭാസു
യോഗാമൃതാർഥശാസ്ത്രേ
ശ്രീഗണേശപുരാണേ ഉത്തരഖണ്ഡേ ഗജാനനവരേണ്യസംവാദേ
വൈധസംന്യാസയോഗോ നാമ ചതുർഥോഽധ്യായഃ ॥
5
॥ പഞ്ചമോഽധ്യായഃ ॥
॥ യോഗാവൃത്തിപ്രശംസനഃ ॥
ശ്രീഗജാനന ഉവാച –
ശ്രൗതസ്മാർതാനി കർമാണി ഫലം നേച്ഛൻസമാചരേത് ।
ശസ്തഃ സ യോഗീ രാജേന്ദ്ര അക്രിയാദ്യോഗമാശ്രിതാത് ॥ 1 ॥
യോഗപ്രാപ്ത്യൈ മഹാബാഹോ ഹേതുഃ കർമൈവ മേ മതം ।
സിദ്ധിയോഗസ്യ സംസിദ്ധ്യൈ ഹേതൂ ശമദമൗ മതൗ ॥ 2 ॥
ഇന്ദ്രിയാർഥാംശ്ച സങ്കൽപ്യ കുർവൻസ്വസ്യ രിപുർഭവേത് ।
ഏതാനനിച്ഛന്യഃ കുർവൻസിദ്ധിം യോഗീ സ സിദ്ധ്യതി ॥ 3 ॥
സുഹൃത്വേ ച രിപുത്വേ ച ഉദ്ധാരേ ചൈവ ബന്ധനേ ।
ആത്മനൈവാത്മനി ഹ്യാത്മാ നാത്മാ ഭവതി കശ്ചന ॥ 4 ॥
മാനേഽപമാനേ ദുഃഖേ ച സുഖേഽസുഹൃദി സാധുഷു ।
മിത്രേഽമിത്രേഽപ്യുദാസീനേ ദ്വേഷ്യേ ലോഷ്ഠേ ച കാഞ്ചനേ ॥ 5 ॥
സമോ ജിതാത്മാ വിജ്ഞാനീ ജ്ഞാനീന്ദ്രിയജയാവഹഃ ।
അഭ്യസേത്സതതം യോഗം യദാ യുക്തതമോ ഹി സഃ ॥ 6 ॥
തപ്തഃ ശ്രാന്തോ വ്യാകുലോ വാ ക്ഷുധിതോ വ്യഗ്രചിത്തകഃ ।
കാലേഽതിശീതേഽത്യുഷ്ണേ വാനിലാഗ്ന്യംബുസമാകുലേ ॥ 7 ॥
സധ്വനാവതിജീർണേ ഗോഃസ്ഥാനേ സാഗ്നൗ ജലാന്തികേ ।
കൂപകൂലേ ശ്മശാനേ ച നദ്യാം ഭിത്തൗ ച മർമരേ ॥ 8 ॥
ചൈത്യേ സവൽമികേ ദേശേ പിശാചാദിസമാവൃതേ ।
നാഭ്യസേദ്യോഗവിദ്യോഗം യോഗധ്യാനപരായണഃ ॥ 9 ॥
സ്മൃതിലോപശ്ച മൂകത്വം ബാധിര്യം മന്ദതാ ജ്വരഃ ।
ജഡതാ ജായതേ സദ്യോ ദോഷാജ്ഞാനാദ്ധി യോഗിനഃ ॥ 10 ॥
ഏതേ ദോഷാഃ പരിത്യാജ്യാ യോഗാഭ്യസനശാലിനാ ।
അനാദരേ ഹി ചൈതേഷാം സ്മൃതിലോപാദയോ ധ്രുവം ॥ 11 ॥
നാതിഭുഞ്ജൻസദാ യോഗീ നാഭുഞ്ജന്നാതിനിദ്രിതഃ ।
നാതിജാഗ്രത്സിദ്ധിമേതി ഭൂപ യോഗം സദാഭ്യസൻ ॥ 12 ॥
സങ്കൽപജാംസ്ത്യജേത്കാമാന്നിയതാഹാരജാഗരഃ ।
നിയമ്യ ഖഗണം ബുദ്ധ്യാ വിരമേത ശനൈഃ ശനൈഃ ॥ 13 ॥
തതസ്തതഃ കൃഷേദേതദ്യത്ര യത്രാനുഗച്ഛതി ।
ധൃത്യാത്മവശഗം കുര്യാച്ചിത്തം ചഞ്ചലമാദൃതഃ ॥ 14 ॥
ഏവം കുർവൻസദാ യോഗീ പരാം നിർവൃതിമൃച്ഛതി ।
വിശ്വസ്മിന്നിജമാത്മാനം വിശ്വം ച സ്വാത്മനീക്ഷതേ ॥ 15 ॥
യോഗേന യോ മാമുപൈതി തമുപൈമ്യഹമാദരാത് ।
മോചയാമി ന മുഞ്ചാമി തമഹം മാം സ ന ത്യജേത് ॥ 16 ॥
സുഖേ സുഖേതരേ ദ്വേഷേ ക്ഷുധി തോഷേ സമസ്തൃഷി ।
ആത്മസാമ്യേന ഭൂതാനി സർവഗം മാം ച വേത്തി യഃ ॥ 17 ॥
ജീവന്മുക്തഃ സ യോഗീന്ദ്രഃ കേവലം മയി സംഗതഃ ।
ബ്രഹ്മാദീനാം ച ദേവാനാം സ വന്ദ്യഃ സ്യാജ്ജഗത്രയേ ॥ 18 ॥
വരേണ്യ ഉവാച –
ദ്വിവിധോഽപി ഹി യോഗോഽയമസംഭാവ്യോ ഹി മേ മതഃ ।
യതോഽന്തഃകരണം ദുഷ്ടം ചഞ്ചലം ദുർഗ്രഹം വിഭോ ॥ 19 ॥
ശ്രീഗജാനന ഉവാച –
യോ നിഗ്രഹം ദുർഗ്രഹസ്യ മനസഃ സമ്പ്രകൽപയേത് ।
ഘടീയന്ത്രസമാദസ്മാന്മുക്തഃ സംസൃതിചക്രകാത് ॥ 20 ॥
വിഷയൈഃ ക്രകചൈരേതത്സംസൃഷ്ടം ചക്രകം ദൃഢം ।
ജനശ്ഛേത്തും ന ശക്നോതി കർമകീലഃ സുസംവൃതം ॥ 21 ॥
അതിദുഃഖം ച വൈരാഗ്യം ഭോഗാദ്വൈതൃഷ്ണ്യമേവ ച ।
ഗുരുപ്രസാദഃ സത്സംഗ ഉപായാസ്തജ്ജയേ അമീ ॥ 22 ॥
അഭ്യാസാദ്വാ വശീകുര്യാന്മനോ യോഗസ്യ സിദ്ധയേ ।
വരേണ്യ ദുർലഭോ യോഗോ വിനാസ്യ മനസോ ജയാത് ॥ 23 ॥
വരേണ്യ ഉവാച –
യോഗഭ്രഷ്ടസ്യ കോ ലോകഃ കാ ഗതിഃ കിം ഫലം ഭവേത് ।
വിഭോ സർവജ്ഞ മേ ഛിന്ധി സംശയം ബുദ്ധിചക്രഭൃത് ॥ 24 ॥
ശ്രീഗജാനന ഉവാച –
ദിവ്യദേഹധരോ യോഗാദ്ഭ്രഷ്ടഃ സ്വർഭോഗമുത്തമം ।
ഭുക്ത്വാ യോഗികുലേ ജന്മ ലഭേച്ഛുദ്ധിമതാം കുലേ ॥ 25 ॥
പുനര്യോഗീ ഭവത്യേഷ സംസ്കാരാത്പൂർവകർമജാത് ।
ന ഹി പുണ്യകൃതാം കശ്ചിന്നരകം പ്രതിപദ്യതേ ॥ 26 ॥
ജ്ഞാനനിഷ്ഠാത്തപോനിഷ്ഠാത്കർമനിഷ്ഠാന്നരാധിപ ।
ശ്രേഷ്ഠോ യോഗീ ശ്രേഷ്ഠതമോ ഭക്തിമാന്മയി തേഷു യഃ ॥ 27 ॥
ഇതി ശ്രീമദ്ഗണേശഗീതാസൂപനിഷദർഥഗർഭാസു
യോഗാമൃതാർഥശാസ്ത്രേ
ശ്രീഗണേശപുരാണേ ഉത്തരഖണ്ഡേ ഗജാനനവരേണ്യസംവാദേ
യോഗാവൃത്തിപ്രശംസനോ നാമ പഞ്ചമോഽധ്യായഃ ॥
6
॥ ഷഷ്ഠോഽധ്യായഃ ॥
॥ ബുദ്ധിയോഗഃ ॥
ശ്രീഗജാനന ഉവാച –
ഈദൃശം വിദ്ധി മേ തത്ത്വം മദ്ഗതേനാന്തരാത്മനാ ।
യജ്ജ്ഞാത്വാ മാമസന്ദിഗ്ധം വേത്സി മോക്ഷ്യസി സർവഗം ॥ 1 ॥
തത്തേഽഹം ശൃണു വക്ഷ്യാമി ലോകാനാം ഹിതകാമ്യയാ ।
അസ്തി ജ്ഞേയം യതോ നാന്യന്മുക്തേശ്ച സാധനം നൃപ ॥ 2 ॥
ജ്ഞേയാ മത്പ്രകൃതിഃ പൂർവം തതഃ സ്യാം ജ്ഞാനഗോചരഃ ।
തതോ വിജ്ഞാനസമ്പത്തിർമയി ജ്ഞാതേ നൃണാം ഭവേത് ॥ 3 ॥
ക്വനലൗ ഖമഹങ്കാരഃ കം ചിത്തം ധീസമീരണൗ ।
രവീന്ദൂ യാഗകൃച്ചൈകാദശധാ പ്രകൃതിർമമ ॥ 4 ॥
അന്യാം മത്പ്രകൃതിം വൃദ്ധാ മുനയഃ സംഗിരന്തി ച ।
തഥാ ത്രിവിഷ്ടപം വ്യാപ്തം ജീവത്വം ഗതയാനയാ ॥ 5 ॥
ആഭ്യാമുത്പാദ്യതേ സർവം ചരാചരമയം ജഗത് ।
സംഗാദ്വിശ്വസ്യ സംഭൂതിഃ പരിത്രാണം ലയോഽപ്യഹം ॥ 6 ॥
തത്ത്വമേതന്നിബോദ്ധും മേ യതതേ കശ്ചിദേവ ഹി ।
വർണാശ്രമവതാം പുംസാം പുരാ ചീർണേന കർമണാ ॥ 7 ॥
സാക്ഷാത്കരോതി മാം കശ്ചിദ്യത്നവത്സ്വപി തേഷു ച ।
മത്തോഽന്യന്നേക്ഷതേ കിഞ്ചിന്മയി സർവം ച വീക്ഷതേ ॥ 8 ॥
ക്ഷിതൗ സുഗന്ധരൂപേണ തേജോരൂപേണ ചാഗ്നിഷു ।
പ്രഭാരൂപേണ പൂഷ്ണ്യബ്ജേ രസരൂപേണ ചാപ്സു ച ॥ 9 ॥
ധീതപോബലിനാം ചാഹം ധീസ്തപോബലമേവ ച ।
ത്രിവിധേഷു വികാരേഷു മദുത്പന്നേഷ്വഹം സ്ഥിതഃ ॥ 10 ॥
ന മാം വിന്ദതി പാപീയാന്മായാമോഹിതചേതനഃ ।
ത്രിവികാരാ മോഹയതി പ്രകൃതിർമേ ജഗത്ത്രയം ॥ 11 ॥
യോ മേ തത്ത്വം വിജാനാതി മോഹം ത്യജതി സോഽഖിലം ।
അനേകൈർജന്മഭിശ്ചൈവം ജ്ഞാത്വാ മാം മുച്യതേ തതഃ ॥ 12 ॥
അന്യേ നാനാവിധാന്ദേവാൻഭജന്തേ താന്വ്രജന്തി തേ ।
യഥാ യഥാ മതിം കൃത്വാ ഭജതേ മാം ജനോഽഖിലഃ ॥ 13 ॥
തഥാ തഥാസ്യ തം ഭാവം പൂരയാമ്യഹമേവ തം ।
അഹം സർവം വിജാനാമി മാം ന കശ്ചിദ്വിബുധ്യതേ ॥ 14 ॥
അവ്യക്തം വ്യക്തിമാപന്നം ന വിദുഃ കാമമോഹിതാഃ ।
നാഹം പ്രകാശതാം യാമി അജ്ഞാനാം പാപകർമണാം ॥ 15 ॥
യഃ സ്മൃത്വാ ത്യജതി പ്രാണമന്തേ മാം ശ്രദ്ധയാന്വിതഃ ।
സ യാത്യപുനരാവൃത്തിം പ്രസാദാന്മമ ഭൂഭുജ ॥ 16 ॥
യം യം ദേവം സ്മരൻഭക്ത്യാ ത്യജതി സ്വം കലേവരം ।
തത്തത്സാലോക്യമായാതി തത്തദ്ഭക്ത്യാ നരാധിപ ॥ 17 ॥
അതശ്ചാഹർനിശം ഭൂപ സ്മർതവ്യോഽനേകരൂപവാൻ ।
സർവേഷാമപ്യഹം ഗമ്യഃ സ്രോതസാമർണവോ യഥാ ॥ 18 ॥
ബ്രഹ്മവിഷ്ണുശിവേന്ദ്രാദ്യാഁല്ലോകാൻപ്രാപ്യ പുനഃ പതേത് ।
യോ മാമുപൈത്യസന്ദിഗ്ധഃ പതനം തസ്യ ന ക്വചിത് ॥ 19 ॥
അനന്യശരണോ യോ മാം ഭക്ത്യാ ഭജതി ഭൂമിപ ।
യോഗക്ഷേമൗ ച തസ്യാഹം സർവദാ പ്രതിപാദയേ ॥ 20 ॥
ദ്വിവിധാ ഗതിരുദ്ദിഷ്ടാ ശുക്ലാ കൃഷ്ണാ നൃണാം നൃപ ।
ഏകയാ പരമം ബ്രഹ്മ പരയാ യാതി സംസൃതിം ॥ 21 ॥
ഇതി ശ്രീമദ്ഗണേശഗീതാസൂപനിഷദർഥഗർഭാസു
യോഗാമൃതാർഥശാസ്ത്രേ
ശ്രീഗണേശപുരാണേ ഉത്തരഖണ്ഡേ ഗജാനനവരേണ്യസംവാദേ
ബുദ്ധിയോഗോ നാമ ഷഷ്ഠോഽധ്യായഃ ॥
7
॥ സപ്തമോഽധ്യായഃ ॥
॥ ഉപാസനാ യോഗഃ ॥
വരേണ്യ ഉവാച –
കാ ശുക്ലാ ഗതിരുദ്ദിഷ്ടാ കാ ച കൃഷ്ണാ ഗജാനന ।
കിം ബ്രഹ്മ സംസൃതിഃ കാ മേ വക്തുമർഹസ്യനുഗ്രഹാത് ॥ 1 ॥
ശ്രീഗജാനന ഉവാച –
അഗ്നിർജ്യോതിരഹഃ ശുക്ലാ കർമാർഹമയനം ഗതിഃ ।
ചാന്ദ്രം ജ്യോതിസ്തഥാ ധൂമോ രാത്രിശ്ച ദക്ഷിണായനം ॥ 2 ॥
കൃഷ്ണൈതേ ബ്രഹ്മസംസൃത്യോരവാപ്തേഃ കാരണം ഗതീ ।
ദൃശ്യാദൃശ്യമിദം സർവം ബ്രഹ്മൈവേത്യവധാരയ ॥ 3 ॥
ക്ഷരം പഞ്ചാത്മകം വിദ്ധി തദന്തരക്ഷരം സ്മൃതം ।
ഉഭാഭ്യാം യദതിക്രാന്തം ശുദ്ധം വിദ്ധി സനാതനം ॥ 4 ॥
അനേകജന്മസംഭൂതിഃ സംസൃതിഃ പരികീർതിതാ ।
സംസൃതിം പ്രാപ്നുവന്ത്യേതേ യേ തു മാം ഗണയന്തി ന ॥ 5 ॥
യേ മാം സമ്യഗുപാസന്തേ പരം ബ്രഹ്മ പ്രയാന്തി തേ ।
ധ്യാനാദ്യൈരുപചാരൈർമാം തഥാ പഞ്ചാമൃതാദിഭിഃ ॥ 6 ॥
സ്നാനവസ്ത്രാദ്യലങ്കാരസുഗന്ധധൂപദീപകൈഃ ।
നൈവേദ്യൈഃ ഫലതാംബൂലൈർദക്ഷിണാഭിശ്ച യോഽർചയേത് ॥ 7 ॥
ഭക്ത്യൈകചേതസാ ചൈവ തസ്യേഷ്ടം പൂരയാമ്യഹം ।
ഏവം പ്രതിദിനം ഭക്ത്യാ മദ്ഭക്തോ മാം സമർചയേത് ॥ 8 ॥
അഥവാ മാനസീം പൂജാം കുർവീത സ്ഥിരചേതസാ ।
അഥവാ ഫലപത്രാദ്യൈഃ പുഷ്പമൂലജലാദിഭിഃ ॥ 9 ॥
പൂജയേന്മാം പ്രയത്നേന തത്തദിഷ്ടം ഫലം ലഭേത് ।
ത്രിവിധാസ്വപി പൂജാസു ശ്രേയസീ മാനസീ മതാ ॥ 10 ॥
സാപ്യുത്തമാ മതാ പൂജാനിച്ഛയാ യാ കൃതാ മമ ।
ബ്രഹ്മചാരീ ഗൃഹസ്ഥോ വാ വാനപ്രസ്ഥോ യതിശ്ച യഃ ॥ 11 ॥
ഏകാം പൂജാം പ്രകുർവാണോഽപ്യന്യോ വാ സിദ്ധിമൃച്ഛതി ।
മദന്യദേവം യോ ഭക്ത്യാ ദ്വിഷന്മാമന്യദേവതാം ॥ 12 ॥
സോഽപി മാമേവ യജതേ പരം ത്വവിധിതോ നൃപ ।
യോ ഹ്യന്യദേവതാം മാം ച ദ്വിഷന്നന്യാം സമർചയേത് ॥ 13 ॥
യാതി കൽപസഹസ്രം സ നിരയാന്ദുഃഖഭാക് സദാ ।
ഭൂതശുദ്ധിം വിധായാദൗ പ്രാണാനാം സ്ഥാപനം തതഃ ॥ 14 ॥
ആകൃഷ്യ ചേതസോ വൃത്തിം തതോ ന്യാസം ഉപക്രമേത് ।
കൃത്വാന്തർമാതൃകാന്യാസം ബഹിശ്ചാഥ ഷഡംഗകം ॥ 15 ॥
ന്യാസം ച മൂലമന്ത്രസ്യ തതോ ധ്യാത്വാ ജപേന്മനും ।
സ്ഥിരചിത്തോ ജപേന്മന്ത്രം യഥാ ഗുരുമുഖാഗതം ॥ 16 ॥
ജപം നിവേദ്യ ദേവായ സ്തുത്വാ സ്തോത്രൈരനേകധാ ।
ഏവം മാം യ ഉപാസീത സ ലഭേന്മോക്ഷമവ്യയം ॥ 17 ॥
യ ഉപാസനയാ ഹീനോ ധിങ്നരോ വ്യർഥജന്മഭാക് ।
യജ്ഞോഽഹമൗഷധം മന്രോഽഗ്നിരാജ്യം ച ഹവിർഹുതം ॥ 18 ॥
ധ്യാനം ധ്യേയം സ്തുതിം സ്തോത്രം നതിർഭക്തിരുപാസനാ ।
ത്രയീജ്ഞേയം പവിത്രം ച പിതാമഹപിതാമഹഃ ॥ 19 ॥
ഓങ്കാരഃ പാവനഃ സാക്ഷീ പ്രഭുർമിത്രം ഗതിർലയഃ ।
ഉത്പത്തിഃ പോഷകോ ബീജം ശരണം വാസ ഏവ ച ॥ 20 ॥
അസന്മൃത്യുഃ സദമൃതമാത്മാ ബ്രഹ്മാഹമേവ ച ।
ദാനം ഹോമസ്തപോ ഭക്തിർജപഃ സ്വാധ്യായ ഏവ ച ॥ 21 ॥
യദ്യത്കരോതി തത്സർവം സ മേ മയി നിവേദയേത് ।
യോഷിതോഽഥ ദുരാചാരാഃ പാപാസ്ത്രൈവർണികാസ്തഥാ ॥ 22 ॥
മദാശ്രയാ വിമുച്യന്തേ കിം മദ്ഭക്ത്യാ ദ്വിജാദയഃ ।
ന വിനശ്യതി മദ്ഭക്തോ ജ്ഞാത്വേമാ മദ്വിഭൂതയഃ ॥ 23 ॥
പ്രഭവം മേ വിഭൂതിശ്ച ന ദേവാ ഋഷയോ വിദുഃ ।
നാനാവിഭൂതിഭിരഹം വ്യാപ്യ വിശ്വം പ്രതിഷ്ഠിതഃ ॥ 24 ॥
യദ്യച്ഛ്രേഷ്ഠതമം ലോകേ സ വിഭൂതിർനിബോധ മേ ॥ 25 ॥
ഇതി ശ്രീമദ്ഗണേശഗീതാസൂപനിഷദർഥഗർഭാസു
യോഗാമൃതാർഥശാസ്ത്രേ
ശ്രീഗണേശപുരാണേ ഉത്തരഖണ്ഡേ ഗജാനനവരേണ്യസംവാദേ
ഉപാസനായോഗോ നാമ സപ്തമോഽധ്യായഃ ॥
8
॥ അഷ്ടമോഽധ്യായഃ ॥
॥ വിശ്വരൂപദർശന ॥
വരേണ്യ ഉവാച –
ഭഗവന്നാരദോ മഹ്യം തവ നാനാ വിഭൂതയഃ ।
ഉക്തവാംസ്താ അഹം വേദ ന സർവാഃ സോഽപി വേത്തി താഃ ॥ 1 ॥
ത്വമേവ തത്ത്വതഃ സർവാ വേത്സി താ ദ്വിരദാനന ।
നിജം രൂപമിദാനീം മേ വ്യാപകം ചാരു ദർശയ ॥ 2 ॥
ശ്രീഗജാനന ഉവാച –
ഏകസ്മിന്മയി പശ്യ ത്വം വിശ്വമേതച്ചരാചരം ।
നാനാശ്ചര്യാണി ദിവ്യാനി പുരാഽദൃഷ്ടാനി കേനചിത് ॥ 3 ॥
ജ്ഞാനചക്ഷുരഹം തേഽദ്യ സൃജാമി സ്വപ്രഭാവതഃ ।
ചർമചക്ഷുഃ കഥം പശ്യേന്മാം വിഭും ഹ്യജമവ്യയം ॥ 4 ॥
ക ഉവാച –
തതോ രാജാ വരേണ്യഃ സ ദിവ്യചക്ഷുരവൈക്ഷത ।
ഈശിതുഃ പരമം രൂപം ഗജാസ്യസ്യ മഹാദ്ഭുതം ॥ 5 ॥
അസംഖ്യവക്ത്രം ലലിതമസംഖ്യാംഘ്രികരം മഹത് ।
അനുലിപ്തം സുഗന്ധേന ദിവ്യഭൂഷാംബരസ്രജം ॥ 6 ॥
അസംഖ്യനയനം കോടിസൂര്യരശ്മിധൃതായുധം ।
തദ്വർഷ്മണി ത്രയോ ലോകാ ദൃഷ്ടാസ്തേന പൃഥഗ്വിധാഃ ॥ 7 ॥
ദൃഷ്ട്വൈശ്വരം പരം രൂപം പ്രണമ്യ സ നൃപോഽബ്രവീത് ।
വരേണ്യ ഉവാച –
വീക്ഷേഽഹം തവ ദേഹേഽസ്മിന്ദേവാനൃഷിഗണാൻപിതൄൻ ॥ 8 ॥
പാതാലാനാം സമുദ്രാണാം ദ്വീപാനാം ചൈവ ഭൂഭൃതാം ।
മഹർഷീണാം സപ്തകം ച നാനാർഥൈഃ സങ്കുലം വിഭോ ॥ 9 ॥
ഭുവോഽന്തരിക്ഷസ്വർഗാംശ്ച മനുഷ്യോരഗരാക്ഷസാൻ ।
ബ്രഹ്മാവിഷ്ണുമഹേശേന്ദ്രാന്ദേവാൻജന്തൂനനേകധാ ॥ 10 ॥
അനാദ്യനന്തം ലോകാദിമനന്തഭുജശീർഷകം ।
പ്രദീപ്താനലസങ്കാശമപ്രമേയം പുരാതനം ॥ 11 ॥
കിരീടകുണ്ഡലധരം ദുർനിരീക്ഷ്യം മുദാവഹം ।
ഏതാദൃശം ച വീക്ഷേ ത്വാം വിശാലവക്ഷസം പ്രഭും ॥ 12 ॥
സുരവിദ്യാധരൈര്യക്ഷൈഃ കിന്നരൈർമുനിമാനുഷൈഃ ।
നൃത്യദ്ഭിരപ്സരോഭിശ്ച ഗന്ധർവൈർഗാനതത്പരൈഃ ॥ 13 ॥
വസുരുദ്രാദിത്യഗണൈഃ സിദ്ധൈഃ സാധ്യൈർമുദാ യുതൈഃ ।
സേവ്യമാനം മഹാഭക്ത്യാ വീക്ഷ്യമാണം സുവിസ്മിതൈഃ ॥ 14 ॥
വേത്താരമക്ഷരം വേദ്യം ധർമഗോപ്താരമീശ്വരം ।
പാതാലാനി ദിശഃ സ്വർഗാൻഭുവം വ്യാപ്യാഽഖിലം സ്ഥിതം ॥ 15 ॥
ഭീതാ ലോകാസ്തഥാ ചാഹമേവം ത്വാം വീക്ഷ്യ രൂപിണം ।
നാനാദംഷ്ട്രാകരാലം ച നാനാവിദ്യാവിശാരദം ॥ 16 ॥
പ്രലയാനലദീപ്താസ്യം ജടിലം ച നഭഃസ്പൃശം ।
ദൃഷ്ട്വാ ഗണേശ തേ രൂപമഹം ഭ്രാന്ത ഇവാഭവം ॥ 17 ॥
ദേവാ മനുഷ്യനാഗാദ്യാഃ ഖലാസ്ത്വദുദരേശയാഃ ।
നാനായോനിഭുജശ്ചാന്തേ ത്വയ്യേവ പ്രവിശന്തി ച ॥ 18 ॥
അബ്ധേരുത്പദ്യമാനാസ്തേ യഥാജീമൂതബിന്ദവഃ ।
ത്വമിന്ദ്രോഽഗ്നിര്യമശ്ചൈവ നിരൃതിർവരുണോ മരുത് ॥ 19 ॥
ഗുഹ്യകേശസ്തഥേശാനഃ സോമഃ സൂര്യോഽഖിലം ജഗത് ।
നമാമി ത്വാമതഃ സ്വാമിൻപ്രസാദം കുരു മേഽധുനാ ॥ 20 ॥
ദർശയസ്വ നിജം രൂപം സൗമ്യം യത്പൂർവമീക്ഷിതം ।
കോ വേദ ലീലാസ്തേ ഭൂമൻ ക്രിയമാണാ നിജേച്ഛയാ ॥ 21 ॥
അനുഗ്രഹാന്മയാ ദൃഷ്ടമൈശ്വരം രൂപമീദൃശം ।
ജ്ഞാനചക്ഷുര്യതോ ദത്തം പ്രസന്നേന ത്വയാ മമ ॥ 22 ॥
ശ്രീഗജാനന ഉവാച –
നേദം രൂപം മഹാബാഹോ മമ പശ്യന്ത്യയോഗിനഃ ।
സനകാദ്യാ നാരദാദ്യാഃ പശ്യന്തി മദനുഗ്രഹാത് ॥ 23 ॥
ചതുർവേദാർഥതത്ത്വജ്ഞാഃ സർവശാസ്ത്രവിശാരദാഃ ।
യജ്ഞദാനതപോനിഷ്ഠാ ന മേ രൂപം വിദന്തി തേ ॥ 24 ॥
ശക്യോഽഹം വീക്ഷിതും ജ്ഞാതും പ്രവേഷ്ടും ഭക്തിഭാവതഃ ।
ത്യജ ഭീതിം ച മോഹം ച പശ്യ മാം സൗമ്യരൂപിണം ॥ 25 ॥
മദ്ഭക്തോ മത്പരഃ സർവസംഗഹീനോ മദർഥകൃത് ।
നിഷ്ക്രോധഃ സർവഭൂതേഷു സമോ മാമേതി ഭൂഭുജ ॥ 26 ॥
ഇതി ശ്രീമദ്ഗണേശഗീതാസൂപനിഷദർഥഗർഭാസു
യോഗാമൃതാർഥശാസ്ത്രേ
ശ്രീഗണേശപുരാണേ ഉത്തരഖണ്ഡേ ഗജാനനവരേണ്യസംവാദേ
വിശ്വരൂപദർശനോ നാമാഷ്ടമോഽധ്യായഃ ॥
9
॥ നവമോഽധ്യായഃ ॥
॥ ക്ഷേത്രജ്ഞാതൃജ്ഞേയവിവേകയോഗഃ ॥
വരേണ്യ ഉവാച –
അനന്യഭാവസ്ത്വാം സമ്യങ്മൂർതിമന്തമുപാസതേ ।
യോഽക്ഷരം പരമവ്യക്തം തയോഃ കസ്തേ മതോഽധികഃ ॥ 1 ॥
അസി ത്വം സർവവിത്സാക്ഷീ ഭൂതഭാവന ഈശ്വരഃ ।
അതസ്ത്വാം പരിപൃച്ഛാമി വദ മേ കൃപയാ വിഭോ ॥ 2 ॥
ശ്രീഗജാനന ഉവാച –
യോ മാം മൂർതിധരം ഭക്ത്യാ മദ്ഭക്തഃ പരിസേവതേ ।
സ മേ മാന്യോഽനന്യഭക്തിർനിയുജ്യ ഹൃദയം മയി ॥ 3 ॥
ഖഗണം സ്വവശം കൃത്വാഖിലഭൂതഹിതാർഥകൃത് ।
ധ്യേയമക്ഷരമവ്യക്തം സർവഗം കൂടഗം സ്ഥിരം ॥ 4 ॥
സോഽപി മാമേത്യനിർദേശ്യം മത്പരോ യ ഉപാസതേ ।
സംസാരസാഗരാദസ്മാദുദ്ധരാമി തമപ്യഹം ॥ 5 ॥
അവ്യക്തോപാസനാദ്ദുഃഖമധികം തേന ലഭ്യതേ ।
വ്യക്തസ്യോപാസനാത്സാധ്യം തദേവാവ്യക്തഭക്തിതഃ ॥ 6 ॥
ഭക്തിശ്ചൈവാദരശ്ചാത്ര കാരണം പരമം മതം ।
സർവേഷാം വിദുഷാം ശ്രേഷ്ഠോ ഹ്യകിഞ്ചിജ്ജ്ഞോഽപി ഭക്തിമാൻ ॥ 7 ॥
ഭജൻഭക്ത്യാ വിഹീനോ യഃ സ ചാണ്ഡാലോഽഭിധീയതേ ।
ചാണ്ഡാലോഽപി ഭജൻഭക്ത്യാ ബ്രാഹ്മണേഭ്യോഽധികോ മതഃ ॥ 8 ॥
ശുകാദ്യാഃ സനകാദ്യാശ്ച പുരാ മുക്താ ഹി ഭക്തിതഃ ।
ഭക്ത്യൈവ മാമനുപ്രാപ്താ നാരദാദ്യാശ്ചിരായുഷഃ ॥ 9 ॥
അതോ ഭക്ത്യാ മയി മനോ വിധേഹി ബുദ്ധിമേവ ച ।
ഭക്ത്യാ യജസ്വ മാം രാജംസ്തതോ മാമേവ യാസ്യസി ॥ 10 ॥
അസമർഥോഽർപിതും സ്വാന്തം ഏവം മയി നരാധിപ ।
അഭ്യാസേന ചേ യോഗേന തതോ ഗന്തും യതസ്വ മാം ॥ 11 ॥
തത്രാപി ത്വമശക്തശ്ചേത്കുരു കർമ മദർപണം ।
മാമനുഗ്രഹതശ്ചൈവം പരാം നിർവൃതിമേഷ്യസി ॥ 12 ॥
അഥൈതദപ്യനുഷ്ഠാതും ന ശക്തോഽസി തദാ കുരു ।
പ്രയത്നതഃ ഫലത്യാഗം ത്രിവിധാനാം ഹി കർമണാം ॥ 13 ॥
ശ്രേയസീ ബുദ്ധിരാവൃത്തേസ്തതോ ധ്യാനം പരം മതം ।
തതോഽഖിലപരിത്യാഗസ്തതഃ ശാന്തിർഗരീയസീ ॥ 14 ॥
നിരഹംമമതാബുദ്ധിരദ്വേഷഃ ശരണഃ സമഃ ।
ലാഭാലാഭേ സുഖേ ദുഃഖേ മാനാമാനേ സ മേ പ്രിയഃ ॥ 15 ॥
യം വീക്ഷ്യ ന ഭയം യാതി ജനസ്തസ്മാന്ന ച സ്വയം ।
ഉദ്വേഗഭീഃ കോപമുദ്ഭീരഹിതോ യഃ സ മേ പ്രിയഃ ॥ 16 ॥
രിപൗ മിത്രേഽഥ ഗർഹായാം സ്തുതൗ ശോകേ സമഃ സമുത് ।
മൗനീ നിശ്ചലധീഭക്തിരസംഗഃ സ ച മേ പ്രിയഃ ॥ 17 ॥
സംശീലയതി യശ്ചൈനമുപദേശം മയാ കൃതം ।
സ വന്ദ്യഃ സർവലോകേഷു മുക്താത്മാ മേ പ്രിയഃ സദാ ॥ 18 ॥
അനിഷ്ടാപ്തൗ ച ന ദ്വേഷ്ടീഷ്ടപ്രാപ്തൗ ച ന തുഷ്യതി ।
ക്ഷേത്രതജ്ജ്ഞൗ ച യോ വേത്തി സമേ പ്രിയതമോ ഭവേത് ॥ 19 ॥
വരേണ്യ ഉവാച –
കിം ക്ഷേത്രം കശ്ച തദ്വേത്തി കിം തജ്ജ്ഞാനം ഗജാനന ।
ഏതദാചക്ഷ്വ മഹ്യം ത്വം പൃച്ഛതേ കരുണാംബുധേ ॥ 20 ॥
ശ്രീഗജാനന ഉവാച –
പഞ്ച ഭൂതാനി തന്മാത്രാഃ പഞ്ച കർമേന്ദ്രിയാണി ച ।
അഹങ്കാരോ മനോ ബുദ്ധിഃ പഞ്ച ജ്ഞാനേന്ദ്രിയാണി ച ॥ 21 ॥
ഇച്ഛാവ്യക്തം ധൃതിദ്വേഷൗ സുഖദുഃഖേ തഥൈവ ച ।
ചേതനാസഹിതശ്ചായം സമൂഹഃ ക്ഷേത്രമുച്യതേ ॥ 22 ॥
തജ്ജ്ഞം ത്വം വിദ്ധി മാം ഭൂപ സർവാന്തര്യാമിണം വിഭും ।
അയം സമൂഹോഽഹം ചാപി യജ്ജ്ഞാനവിഷയൗ നൃപ ॥ 23 ॥
ആർജവം ഗുരുശുശ്രൂഷാ വിരക്തിശ്ചേന്ദ്രിയാർഥതഃ ।
ശൗചം ക്ഷാന്തിരദംഭശ്ച ജന്മാദിദോഷവീക്ഷണം ॥ 24 ॥
സമദൃഷ്ടിർദൃഢാ ഭക്തിരേകാന്തിത്വം ശമോ ദമഃ ।
ഏതൈര്യച്ച യുതം ജ്ഞാനം തജ്ജ്ഞാനം വിദ്ധി ബാഹുജ ॥ 25 ॥
തജ്ജ്ഞാനവിഷയം രാജൻബ്രവീമി ത്വം ശൃണുഷ്വ മേ ।
യജ്ജ്ഞാത്വൈതി ച നിർവാണം മുക്ത്വാ സംസൃതിസാഗരം ॥ 26 ॥
യദനാദീന്ദ്രിയൈർഹീനം ഗുണഭുഗ്ഗുണവർജിതം ।
അവ്യക്തം സദസദ്ഭിന്നമിന്ദ്രിയാർഥാവഭാസകം ॥ 27 ॥
വിശ്വഭൃച്ചാഖിലവ്യാപി ത്വേകം നാനേവ ഭാസതേ ।
ബാഹ്യാഭ്യന്തരതഃ പൂർണമസംഗം തമസഃ പരം ॥ 28 ॥
ദുർജ്ഞേയം ചാതിസൂക്ഷ്മത്വാദ്ദീപ്താനാമപി ഭാസകം ।
ജ്ഞേയമേതാദൃശം വിദ്ധി ജ്ഞാനഗമ്യം പുരാതനം ॥ 29 ॥
ഏതദേവ പരം ബ്രഹ്മ ജ്ഞേയമാത്മാ പരോഽവ്യയഃ ।
ഗുണാൻപ്രകൃതിജാൻഭുങ്ക്തേ പുരുഷഃ പ്രകൃതേഃ പരഃ ॥ 30 ॥
ഗുണൈസ്ത്രിഭിരിയം ദേഹേ ബധ്നാതി പുരുഷം ദൃഢം ।
യദാ പ്രകാശഃ ശാന്തിശ്ച വൃദ്ധേ സത്ത്വം തദാധികം ॥ 31 ॥
ലോഭോഽശമഃ സ്പൃഹാരംഭഃ കർമണാം രജസോ ഗുണഃ ।
മോഹോഽപ്രവൃത്തിശ്ചാജ്ഞാനം പ്രമാദസ്തമസോ ഗുണഃ ॥ 32 ॥
സത്ത്വാധികഃ സുഖം ജ്ഞാനം കർമസംഗം രജോഽധികഃ ।
തമോഽധികശ്ച ലഭതേ നിദ്രാലസ്യം സുഖേതരത് ॥ 33 ॥
ഏഷു ത്രിഷു പ്രവൃദ്ധേഷു മുക്തിസംസൃതിദുർഗതീഃ ।
പ്രയാന്തി മാനവാ രാജംസ്തസ്മാത്സത്ത്വയുതോ ഭവ ॥ 34 ॥
തതശ്ച സർവഭാവേന ഭജ ത്വം മാം നരേശ്വര ।
ഭക്ത്യാ ചാവ്യഭിചാരിണ്യാ സർവത്രൈവ ച സംസ്ഥിതം ॥ 35 ॥
അഗ്നൗ സൂര്യേ തഥാ സോമേ യച്ച താരാസു സംസ്ഥിതം ।
വിദുഷി ബ്രാഹ്മണേ തേജോ വിദ്ധി തന്മാമകം നൃപ ॥ 36 ॥
അഹമേവാഖിലം വിശ്വം സൃജാമി വിസൃജാമി ച ।
ഔഷധീസ്തേജസാ സർവാ വിശ്വം ചാപ്യായയാമ്യഹം ॥ 37 ॥
സർവേന്ദ്രിയാണ്യധിഷ്ഠായ ജാഠരം ച ധനഞ്ജയം ।
ഭുനജ്മി ചാഖിലാൻഭോഗാൻപുണ്യപാപവിവർജിതഃ ॥ 38 ॥
അഹം വിഷ്ണുശ്ച രുദ്രശ്ച ബ്രഹ്മാ ഗൗരീ ഗണേശ്വരഃ ।
ഇന്ദ്രാദ്യാ ലോകപാലാശ്ച മമൈവാംശസമുദ്ഭവാഃ ॥ 39 ॥
യേന യേന ഹി രൂപേണ ജനോ മാം പര്യുപാസതേ ।
തഥാ തഥാ ദർശയാമി തസ്മൈ രൂപം സുഭക്തിതഃ ॥ 40 ॥
ഇതി ക്ഷേത്രം തഥാ ജ്ഞാതാ ജ്ഞാനം ജ്ഞേയം മയേരിതം ।
അഖിലം ഭൂപതേ സമ്യഗുപപന്നായ പൃച്ഛതേ ॥ 41 ॥
ഇതി ശ്രീമദ്ഗണേശഗീതാസൂപനിഷദർഥഗർഭാസു
യോഗാമൃതാർഥശാസ്ത്രേ
ശ്രീഗണേശപുരാണേ ഉത്തരഖണ്ഡേ ഗജാനനവരേണ്യസംവാദേ
ക്ഷേത്രജ്ഞാതൃജ്ഞേയവിവേകയോഗോ നാമ നവമോഽധ്യായഃ ॥
10
॥ ദശമോഽധ്യായഃ ॥
॥ ഉപദേശയോഗഃ ॥
ശ്രീഗജാനന ഉവാച –
ദൈവ്യാസുരീ രാക്ഷസീ ച പ്രകൃതിസ്ത്രിവിധാ നൃണാം ।
താസാം ഫലാനി ചിൻഹാനി സങ്ക്ഷേപാത്തേഽധുനാ ബ്രുവേ ॥ 1 ॥
ആദ്യാ സംസാധയേന്മുക്തിം ദ്വേ പരേ ബന്ധനം നൃപ ।
ചിൻഹം ബ്രവീമി ചാദ്യായാസ്തന്മേ നിഗദതഃ ശൃണു ॥ 2 ॥
അപൈശൂന്യം ദയാഽക്രോധശ്ചാപല്യം ധൃതിരാർജവം ।
തേജോഽഭയമഹിംസാ ച ക്ഷമാ ശൗചമമാനിതാ ॥ 3 ॥
ഇത്യാദി ചിൻഹമാദ്യായാ ആസുര്യാഃ ശൃണു സാമ്പ്രതം ।
അതിവാദോഽഭിമാനശ്ച ദർപോ ജ്ഞാനം സകോപതാ ॥ 4 ॥
ആസുര്യാ ഏവമാദ്യാനി ചിൻഹാനി പ്രകൃതേർനൃപ ।
നിഷ്ഠുരത്വം മദോ മോഹോഽഹങ്കാരോ ഗർവ ഏവ ച ॥ 5 ॥
ദ്വേഷോ ഹിംസാഽദയാ ക്രോധ ഔദ്ധത്യം ദുർവിനീതതാ ।
ആഭിചാരികകർതൃത്വം ക്രൂരകർമരതിസ്തഥാ ॥ 6 ॥
അവിശ്വാസഃ സതാം വാക്യേഽശുചിത്വം കർമഹീനതാ ।
നിന്ദകത്വം ച വേദാനാം ഭക്താനാമസുരദ്വിഷാം ॥ 7 ॥
മുനിശ്രോത്രിയവിപ്രാണാം തഥാ സ്മൃതിപുരാണയോഃ ।
പാഖണ്ഡവാക്യേ വിശ്വാസഃ സംഗതിർമലിനാന്മനാം ॥ 8 ॥
സദംഭകർമകർതൃത്വം സ്പൃഹാ ച പരവസ്തുഷു ।
അനേകകാമനാവത്ത്വം സർവദാഽനൃതഭാഷണം ॥ 9 ॥
പരോത്കർഷാസഹിഷ്ണുത്വം പരകൃത്യപരാഹതിഃ ।
ഇത്യാദ്യാ ബഹവശ്ചാന്യേ രാക്ഷസ്യാഃ പ്രകൃതേർഗുണാഃ ॥ 10 ॥
പൃഥിവ്യാം സ്വർഗലോകേ ച പരിവൃത്യ വസന്തി തേ ।
മദ്ഭക്തിരഹിതാ ലോകാ രാക്ഷസീം പ്രകൃതിം ശ്രിതാഃ ॥ 11 ॥
താമസീം യേ ശ്രിതാ രാജന്യാന്തി തേ രൗരവം ധ്രുവം ।
അനിർവാച്യം ച തേ ദുഃഖം ഭുഞ്ജതേ തത്ര സംസ്ഥിതാഃ ॥ 12 ।
ദൈവാന്നിഃസൃത്യ നരകാജ്ജായന്തേ ഭുവി കുബ്ജകാഃ ।
ജാത്യന്ധാഃ പംഗവോ ദീനാ ഹീനജാതിഷു തേ നൃപ ॥ 13 ॥
പുനഃ പാപസമാചാരാ മയ്യഭക്താഃ പതന്തി തേ ।
ഉത്പതന്തി ഹി മദ്ഭക്താ യാം കാഞ്ചിദ്യോനിമാശ്രിതാഃ ॥ 14 ॥
ലഭന്തേ സ്വർഗതിം യജ്ഞൈരന്യൈർധർമശ്ച ഭൂമിപ ।
സുലഭാസ്താഃ സകാമാനാം മയി ഭക്തിഃ സുദുർലഭാ ॥ 15 ॥
വിമൂഢാ മോഹജാലേന ബദ്ധാഃ സ്വേന ച കർമണാ ।
അഹം ഹന്താ അഹം കർതാ അഹം ഭോക്തേതി വാദിനഃ ॥ 16 ॥
അഹമേവേശ്വരഃ ശാസ്താ അഹം വേത്താ അഹം സുഖീ ।
ഏതാദൃശീ മതിർനൄണാമധഃ പാതയതീഹ താൻ ॥ 17 ॥
തസ്മാദേതത്സമുത്സൃജ്യ ദൈവീം പ്രകൃതിമാശ്രയ ।
ഭക്തിം കുരു മദീയാം ത്വമനിശം ദൃഢചേതസാ ॥ 18 ॥
സാപി ഭക്തിസ്ത്രിധാ രാജൻസാത്ത്വികീ രാജസീതരാ ।
യദ്ദേവാൻഭജതേ ഭക്ത്യാ സാത്ത്വികീ സാ മതാ ശുഭാ ॥ 19 ॥
രാജസീ സാ തു വിജ്ഞേയാ ഭക്തിർജന്മമൃതിപ്രദാ ।
യദ്യക്ഷാംശ്ചൈവ രക്ഷാംസി യജന്തേ സർവഭാവതഃ ॥ 20 ॥
വേദേനാവിഹിതം ക്രൂരം സാഹങ്കാരം സദംഭകം ।
ഭജന്തേ പ്രേതഭൂതാദീൻകർമ കുർവന്തി കാമുകം ॥ 21 ॥
ശോഷയന്തോ നിജം ദേഹമന്തഃസ്ഥം മാം ദൃഢാഗ്രഹാഃ ।
താമസ്യേതാദൃശീ ഭക്തിർനൃണാം സാ നിരയപ്രദാ ॥ 22 ॥
കാമോ ലോഭസ്തഥാ ക്രോധോ ദംഭശ്ചത്വാര ഇത്യമീ ।
മഹാദ്വാരാണി വീചീനാം തസ്മാദേതാംസ്തു വർജയേത് ॥ 23 ॥
ഇതി ശ്രീമദ്ഗണേശഗീതാസൂപനിഷദർഥഗർഭാസു
യോഗാമൃതാർഥശാസ്ത്രേ
ശ്രീഗണേശപുരാണേ ഉത്തരഖണ്ഡേ ഗജാനനവരേണ്യസംവാദേ
ഉപദേശയോഗോ നാമ ദശമോഽധ്യായഃ ॥
11
॥ ഏകാദശോഽധ്യായഃ ॥
॥ ത്രിവിധവസ്തുവിവേകനിരൂപണം ॥
ശ്രീഗജാനന ഉവാച –
തപോഽപി ത്രിവിധം രാജൻകായികാദിപ്രഭേദതഃ ।
ഋജുതാർജവശൗചാനി ബ്രഹ്മചര്യമഹിംസനം ॥ 1 ॥
ഗുരുവിജ്ഞദ്വിജാതീനാം പൂജനം ചാസുരദ്വിഷാം ।
സ്വധർമപാലനം നിത്യം കായികം തപ ഈദൃശം ॥ 2 ॥
മർമാസ്പൃക്ച പ്രിയം വാക്യമനുദ്വേഗം ഹിതം ഋതം ।
അധീതിർവേദശാസ്ത്രാണാം വാചികം തപ ഈദൃശം ॥ 3 ॥
അന്തഃപ്രസാദഃ ശാന്തത്വം മൗനമിന്ദ്രിയനിഗ്രഹഃ ।
നിർമലാശയതാ നിത്യം മാനസം തപ ഈദൃശം ॥ 4 ॥
അകാമതഃ ശ്രദ്ധയാ ച യത്തപഃ സാത്ത്വികം ച തത് ।
ഋധ്യൈ സത്കാരപൂജാർഥം സദംഭം രാജസം തപഃ ॥ 5 ॥
തദസ്ഥിരം ജന്മമൃതീ പ്രയച്ഛതി ന സംശയഃ ।
പരാത്മപീഡകം യച്ച തപസ്താമസമുച്യതേ ॥ 6 ॥
വിധിവാക്യപ്രമാണാർഥം സത്പാത്രേ ദേശകാലതഃ ।
ശ്രദ്ധയാ ദീയമാനം യദ്ദാനം തത്സാത്ത്വികം മതം ॥ 7 ॥
ഉപകാരം ഫലം വാപി കാങ്ക്ഷദ്ഭിർദീയതേ നരൈഃ ।
ക്ലേശതോ ദീയമാനം വാ ഭക്ത്യാ രാജസമുച്യതേ ॥ 8 ॥
അകാലദേശതോഽപാത്രേഽവജ്ഞയാ ദീയതേ തു യത് ।
അസത്കാരാച്ച യദ്ദത്തം തദ്ദാനം താമസം സ്മൃതം ॥ 9 ॥
ജ്ഞാനം ച ത്രിവിധം രാജൻ ശൃണുഷ്വ സ്ഥിരചേതസാ ।
ത്രിധാ കർമ ച കർതാരം ബ്രവീമി തേ പ്രസംഗതഃ ॥ 10 ॥
നാനാവിധേഷു ഭൂതേഷു മാമേകം വീക്ഷതേ തു യഃ ।
നാശവത്സു ച നിത്യം മാം തജ്ജ്ഞാനം സാത്വികം നൃപ ॥ 11 ॥
തേഷു വേത്തി പൃഥഗ്ഭൂതം വിവിധം ഭാവമാശ്രിതഃ ।
മാമവ്യയം ച തജ്ജ്ഞാനം രാജസം പരികീർതിതം ॥ 12 ॥
ഹേതുഹീനമസത്യം ച ദേഹാത്മവിഷയം ച യത് ।
അസദൽപാർഥവിഷയം താമസം ജ്ഞാനമുച്യതേ ॥ 13 ॥
ഭേദതസ്ത്രിവിധം കർമ വിദ്ധി രാജന്മയേരിതം ।
കാമനാദ്വേഷദംഭൈര്യദ്രഹിതം നിത്യകർമ യത് ॥ 14 ॥
കൃതം വിനാ ഫലേച്ഛാം യത്കർമ സാത്ത്വികമുച്യതേ ।
യദ്ബഹുക്ലേശതഃ കർമ കൃതം യച്ച ഫലേച്ഛയാ ॥ 15 ॥
ക്രിയമാണം നൃഭിർദംഭാത്കർമ രാജസമുച്യതേ ।
അനപേക്ഷ്യ സ്വശക്തിം യദർഥക്ഷയകരം ച യത് ॥ 16 ॥
അജ്ഞാനാത്ക്രിയമാണം യത്കർമ താമസമീരിതം ।
കർതാരം ത്രിവിധം വിദ്ധി കഥ്യമാനം മയാ നൃപ ॥ 17 ॥
ധൈര്യോത്സാഹീ സമോഽസിദ്ധൗ സിദ്ധൗ ചാവിക്രിയസ്തു യഃ ।
അഹങ്കാരവിമുക്തോ യഃ സ കർതാ സാത്ത്വികോ നൃപ ॥ 18 ॥
കുർവൻഹർഷം ച ശോകം ച ഹിംസാം ഫലസ്പൃഹാം ച യഃ ।
അശുചിർലുബ്ധകോ യശ്ച രാജസോഽസൗ നിഗദ്യതേ ॥ 19 ॥
പ്രമാദാജ്ഞാനസഹിതഃ പരോച്ഛേദപരഃ ശഠഃ ।
അലസസ്തർകവാന്യസ്തു കർതാസൗ താമസോ മതഃ ॥ 20 ॥
സുഖം ച ത്രിവിധം രാജന്ദുഃഖം ച ക്രമതഃ ശൃണു ।
സാത്ത്വികം രാജസം ചൈവ താമസം ച മയോച്യതേ ॥ 21 ॥
വിഷവദ്ഭാസതേ പൂർവം ദുഃഖസ്യാന്തകരം ച യത് ।
ഇഷ്യമാനം തഥാഽഽവൃത്ത്യാ യദന്തേഽമൃതവദ്ഭവേത് ॥ 22 ॥
പ്രസാദാത്സ്വസ്യ ബുദ്ധേര്യത്സാത്ത്വികം സുഖമീരിതം ।
വിഷയാണാം തു യോ ഭോഗോ ഭാസതേഽമൃതവത്പുരാ ॥ 23 ॥
ഹാലാഹലമിവാന്തേ യദ്രാജസം സുഖമീരിതം ।
തന്ദ്രിപ്രമാദസംഭൂതമാലസ്യപ്രഭവം ച യത് ॥ 24 ॥
സർവദാ മോഹകം സ്വസ്യ സുഖം താമസമീദൃശം ।
ന തദസ്തി യദേതൈര്യന്മുക്തം സ്യാത്ത്രിവിധൈർഗുണൈഃ ॥ 25 ॥
രാജൻബ്രഹ്മാപി ത്രിവിധമോന്തത്സദിതി ഭേദതഃ ।
ത്രിലോകേഷു ത്രിധാ ഭൂതമഖിലം ഭൂപ വർതതേ ॥ 26 ॥
ബ്രഹ്മക്ഷത്രിയവിട്ശൂദ്രാഃ സ്വഭാവാദ്ഭിന്നകർമിണഃ ।
താനി തേഷാം തു കർമാണി സങ്ക്ഷേപാത്തേഽധുനാ വദേ ॥ 27 ॥
അന്തർബാഹ്യേന്ദ്രിയാണാം ച വശ്യത്വമാർജവം ക്ഷമാ ।
നാനാതപാംസി ശൗചം ച ദ്വിവിധം ജ്ഞാനമാത്മനഃ ॥ 28 ॥
വേദശാസ്ത്രപുരാണാനാം സ്മൃതീനാം ജ്ഞാനമേവ ച ।
അനുഷ്ഠാനം തദർഥാനാം കർമ ബ്രാഹ്മമുദാഹൃതം ॥ 29 ॥
ദാർഢ്യം ശൗര്യം ച ദാക്ഷ്യം ച യുദ്ധേ പൃഷ്ഠാപ്രദർശനം ।
ശരണ്യപാലനം ദാനം ധൃതിസ്തേജഃ സ്വഭാവജം ॥ 30 ॥
പ്രഭുതാ മന ഔനത്യം സുനീതിർലോകപാലനം ।
പഞ്ചകർമാധികാരിത്വം ക്ഷാത്രം കർമ സമീരിതം ॥ 31 ॥
നാനാവസ്തുക്രയോ ഭൂമേഃ കർഷണം രക്ഷണം ഗവാം ।
ത്രിധാ കർമാധികാരിത്വം വൈശ്യകർമ സമീരിതം ॥ 32 ॥
ദാനം ദ്വിജാനാം ശുശ്രൂഷാ സർവദാ ശിവസേവനം ।
ഏതാദൃശം നരവ്യാഘ്ര കർമ ശൗദ്രമുദീരിതം ॥ 33 ॥
സ്വസ്വകർമരതാ ഏതേ മയ്യർപ്യാഖിലകാരിണഃ ।
മത്പ്രസാദാത്സ്ഥിരം സ്ഥാനം യാന്തി തേ പരമം നൃപ ॥ 34 ॥
ഇതി തേ കഥിതോ രാജൻപ്രസാദാദ്യോഗൗത്തമഃ ।
സാംഗോപാംഗഃ സവിസ്താരോഽനാദിസിദ്ധോ മയാ പ്രിയ ॥ 35 ॥
യുങ്ക്ഷ്വ യോഗം മയാഖ്യാതം നാഖ്യാതം കസ്യചിന്നൃപ ।
ഗോപയൈനം തതഃ സിദ്ധിം പരാം യാസ്യസ്യനുത്തമാം ॥ 36 ॥
വ്യാസ ഉവാച –
ഇതി തസ്യ വചഃ ശ്രുത്വാ പ്രസന്നസ്യ മഹാത്മനഃ ।
ഗണേശസ്യ വരേണ്യഃ സ ചകാര ച യഥോദിതം ॥ 37 ॥
ത്യക്ത്വാ രാജ്യം കുടുംബം ച കാന്താരം പ്രയയൗ രയാത് ।
ഉപദിഷ്ടം യഥാ യോഗമാസ്ഥായ മുക്തിമാപ്നവാൻ ॥ 38 ॥
ഇമം ഗോപ്യതമം യോഗം ശൃണോതി ശ്രദ്ധയാ തു യഃ ।
സോഽപി കൈവല്യമാപ്നോതി യഥാ യോഗീ തഥൈവ സഃ ॥ 39 ॥
യ ഇമം ശ്രാവയേദ്യോഗം കൃത്വാ സ്വാർഥം സുബുദ്ധിമാൻ ।
യഥാ യോഗീ തഥാ സോഽപി പരം നിർവാണമൃച്ഛതി ॥ 40 ॥
യോ ഗീതാം സമ്യഗഭ്യസ്യ ജ്ഞാത്വാ ചാർഥം ഗുരോർമുഖാത് ।
കൃത്വാ പൂജാം ഗണേശസ്യ പ്രത്യഹം പഠതേ തു യഃ ॥ 41 ॥
ഏകകാലം ദ്വികാലം വാ ത്രികാലം വാപി യഃ പഠേത് ।
ബ്രഹ്മീഭൂതസ്യ തസ്യാപി ദർശനാന്മുച്യതേ നരഃ ॥ 42 ॥
ന യജ്ഞൈർന വ്രതൈർദാനൈർനാഗ്നിഹോത്രൈർമഹാധനൈഃ ।
ന വേദൈഃ സമ്യഗഭ്യസ്തൈഃ സഹാംഗകൈഃ ॥ 43 ॥
പുരാണശ്രവണൈർനൈവ ന ശാസ്ത്രൈഃ സാധുചിന്തിതൈഃ ।
പ്രാപ്യതേ ബ്രഹ്മ പരമമനയാ പ്രാപ്യതേ നരൈഃ ॥ 44 ॥
ബ്രഹ്മഘ്നോ മദ്യപഃ സ്തേയീ ഗുരുതൽപഗമോഽപി യഃ ।
ചതുർണാം യസ്തു സംസർഗീ മഹാപാതകകാരിണാം ॥ 45 ॥
സ്ത്രീഹിംസാഗോവധാദീനാം കർതാരോ യേ ച പാപിനഃ ।
തേ സർവേ പ്രതിമുച്യന്തേ ഗീതാമേതാം പഠന്തി ചേത് ॥ 46 ॥
യഃ പഠേത്പ്രയതോ നിത്യം സ ഗണേശോ ന സംശയഃ ।
ചതുർഥ്യാം യഃ പഠേദ്ഭക്ത്യാ സോഽപി മോക്ഷായ കൽപതേ ॥ 47 ॥
തത്തത്ക്ഷേത്രം സമാസാദ്യ സ്നാത്വാഭ്യർച്യ ഗജാനനം ।
സകൃദ്ഗീതാം പഠൻഭക്ത്യാ ബ്രഹ്മഭൂയായ കൽപതേ ॥ 48 ॥
ഭാദ്രേ മാസേ സിതേ പക്ഷേ ചതുർഥ്യാം ഭക്തിമാന്നരഃ ।
കൃത്വാ മഹീമയീം മൂർതിം ഗണേശസ്യ ചതുർഭുജാം ॥ 49 ॥
സവാഹനാം സായുധാം ച സമഭ്യർച്യ യഥാവിധി ।
യഃ പഠേത്സപ്തകൃത്വസ്തു ഗീതാമേതാം പ്രയത്നതഃ ॥ 50 ॥
ദദാതി തസ്യ സന്തുഷ്ടോ ഗണേശോ ഭോഗമുത്തമം ।
പുത്രാൻപൗത്രാന്ധനം ധാന്യം പശുരത്നാദിസമ്പദഃ ॥ 51 ॥
വിദ്യാർഥിനോ ഭവേദ്വിദ്യാ സുഖാർഥീ സുഖമാപ്നുയാത് ।
കാമാനന്യാഁല്ലഭേത്കാമീ മുക്തിമന്തേ പ്രയാന്തി തേ ॥ 52 ॥
ഇതി ശ്രീമദ്ഗണേശഗീതാസൂപനിഷദർഥഗർഭാസു
യോഗാമൃതാർഥശാസ്ത്രേ
ശ്രീഗണേശപുരാണേ ഉത്തരഖണ്ഡേ ഗജാനനവരേണ്യസംവാദേ
ത്രിവിധവസ്തുവിവേകനിരൂപണം നാമ ഏകാദശോഽധ്യായഃ ॥
॥ ഇതി ഗണേശ ഗീതാ സമാപ്താ ॥
– Chant Stotra in Other Languages –
Ganesha Gita in Sanskrit – English – Bengali – Gujarati – Kannada – Malayalam – Odia – Telugu – Tamil