॥ Sri Ramana Geetaa Telugu Lyrics ॥
॥ శ్రీరమణగీతా ॥
అధ్యాయ – నామ
1. ఉపాసనాప్రాధాన్యనిరూపణం
2. మార్గత్రయకథనం
3. ముఖ్యకర్తవ్య నిరూపణం
4. జ్ఞానస్వరూపకథనం
5. హృదయవిద్యా
6. మనోనిగ్రహోపాయః
7. ఆత్మవిచారాధికారితదంగనిరూపణం
8. ఆశ్రమవిచారః
9. గ్రంథిభేదకథనం
10. సఙ్ధవిద్యా
11. జ్ఞానసిద్ధిసామరస్యకథనం
12. శక్తివిచారః
13. సంన్యాసే స్త్రీపురుషయోస్తుల్యాధికారనిరూపణం
14. జీవన్ముక్తి విచారః
15. శ్రవణమనననిదిధ్యాసననిరూపణం
16. భక్తివిచారః
17. జ్ఞానప్రాప్తివిచారః
18. సిద్ధమహిమానుకీర్తనం
॥ శ్రీరమణగీతా ॥
అథ ప్రథమోఽధ్యాయః । (ఉపాసనాప్రాధాన్యనిరూపణం)
మహర్షి రమణం నత్వా కార్తికేయం నరాకృతిం ।
మతం తస్య ప్రసన్నేన గ్రంథేనోపనిబధ్యతే ॥ 1 ॥
ఇషపుత్రశకే రామ భూమినందధరామితే ।
ఏకోంత్రింశద్దివసే ద్వాదశే మాసి శీతలే ॥ 2 ॥
ఉపవిష్టేషు సర్వేషు శిష్యేషు నియతాత్మసు ।
భగవంతమృషి సోఽహమపృచ్ఛం నిర్ణయాప్తయే ॥ 3 ॥
ప్రథమః ప్రశ్నః
సత్యాసత్యవివేకేన ముచ్యతే కేవలేన కిం ।
ఉతాహో బంధహానాయ విద్యతే సాధనాంతరం ॥ 4 ॥
ద్వితీయః ప్రశ్నః
కిమలం శాస్త్రచర్చైవ జిజ్ఞాసూనాం విముక్తయే ।
యథా గురుపదేశం కిముపాసనపేక్షతే ॥ 5 ॥
తృతీయ ప్రశ్నః
స్థితప్రజ్ఞః స్థితప్రజ్ఞమాత్మానం కిం సమర్థయేత్ ।
విదిత్వా పరిపూర్ణత్వం జ్ఞానస్యోపరతేరుత ॥ 6 ॥
చతుర్థః ప్రశ్నః
జ్ఞానినం కేన లింగేన జ్ఞాతుం శక్ష్యంతి కోవిదాః ॥ 7 ॥
పంచమః ప్రశ్నః
జ్ఞానాయైవ సమాధిః కిం కామాయాప్యుత కల్పతే ॥ 7 ॥
షష్ఠః ప్రశ్నః
కామేన యోగమభ్యస్య స్థితప్రజ్ఞో భవేద్యది ।
సకామోఽముష్య సాఫల్యమధిగచ్ఛతి వా న వా ॥ 8 ॥
ఏవం మమ గురుః ప్రశ్నానకర్ణ్య కరుణానిధిః ।
అబ్రవీత్సంశయచ్ఛేదీ రమణో భగవానృషిః ॥ 9 ॥
ప్రథమప్రశ్నస్యోత్తరం
మోచయేత్సకలాన్ బంధానాత్మనిష్ఠైవ కేవలం ।
సత్యాసత్యవివేకం తు ప్రాహుర్వైరాగ్యసాధనం ॥ 10 ॥
సదా తిష్ఠతి గంభీరో జ్ఞానీ కేవలమాత్మని ।
నాసత్యం చింతయేద్విశ్వం న వా స్వస్య తదన్యతాం ॥ 11 ॥
ద్వితీయప్రశ్నస్యోత్తరం
న సంసిద్ధిర్విజిజ్ఞాసోః కేవలం శాస్త్రచర్చయా ।
ఉపాసనం వినా సిద్ధిర్నైవ స్యాదితి నిర్ణయః ॥ 12 ॥
అభ్యాసకాలే సహజాం స్థితిం ప్రాహురుపాసనం ।
సిద్ధిం స్థిరాం యదా గచ్ఛేత్సైవ జ్ఞానం తదోచ్యతే ॥ 13 ॥
విషయాంత్సంపరిత్యజ్య స్వస్వభావేన సంస్థితిః ।
జ్ఞానజ్వాలాకృతిః ప్రోక్త్తా సహజా స్థితిరాత్మనః ॥ 14 ॥
తృతీయప్రశ్నస్యోత్తరం
నిర్వాసేన మౌనేన స్థిరాయాం సహజస్థితౌ ।
జ్ఞానీ జ్ఞానినమాత్మానం నిఃసందేహః సమర్థయేత్ ॥ 15 ॥
చతుర్థప్రశ్నస్యోత్తరం
సర్వభూతసమత్వేన లింగేన జ్ఞానమూహ్యతాం ।
పంచమప్రశ్నస్యోత్తరం
కామారబ్ధస్సమాధిస్తు కామం ఫలై నిశ్చితం ॥ 16 ॥
షష్ఠప్రశ్నస్యోత్తరం
కామేన యోగమభ్యస్య స్థితప్రజ్ఞో భవేద్యది ।
స కామోఽముష్య సాఫల్యం గచ్ఛన్నపి న హర్షయేత్ ॥ 17 ॥
॥ ఇతి శ్రీరమణగీతాసు బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే రమణాంతేవాసినో
వాసిష్ఠస్య గణపతేరుపనిబంధే ఉపాసనప్రాధాన్యనిరూపణం
నామ ప్రథమోఽధ్యాయః ॥ 1
అథ ద్వితీయోఽధ్యాయః । (మార్గత్రయకథనం)
ఈశపుత్రశకే బాణభూమినందధరామితే ।
చాతుర్మాస్యే జగౌ సారం సంగృహ్య భగవానృషి ॥ 1 ॥
హృదయకుహరమధ్యే కేవలం బ్రహ్మమాత్రం
హ్యహమహమితి సాక్షాదాత్మరూపేణ భాతి ।
హృది విశ మనసా స్వం చిన్వ్తా మజ్జతా వా
పవనచలనరోధాదాత్మనిష్ఠో భవ త్వం ॥ 2 ॥
శ్లోకం భగవతో వక్త్రాన్మహర్షేరిమముద్గతం ।
శ్రుత్యంతసారం యో వేద సంశయో నాస్య జాతుచిత్ ॥ 3 ॥
అత్ర శ్లోకే భగవతా పూర్వార్ధే స్థానమీరితం ।
శారీరకస్య దృశ్యేఽస్మింఛరీరే పాంచభౌతికే ॥ 4 ॥
తత్రైవ లక్షణం చోక్తం ద్వైతమీశా చ వారితం ।
ఉక్తం చాప్యపరోక్షత్వం నానాలింగనిబర్హణం ॥ 5 ॥
ఉపదేశో ద్వితీయార్ధే శిష్యాభ్యాసకృతే కృతః ।
త్రేధా భిన్నేన మార్గేణ తత్త్వాదైక్యం సమీయుషా ॥ 6 ॥
ఉపాయో మార్గణాభిఖ్యః ప్రథమః సంప్రకీర్తితః ।
ద్వితీయో మజ్జ్నాభిఖ్యః ప్రాణరోధస్తృతీయకః ॥ 7 ॥
॥ ఇతి శ్రీరమణగీతాసు బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే రమణాంతేవాసినో
వాసిష్ఠస్య గణపతేరుపనిబంధే మార్గత్రయకథనం
నామ ద్వితీయోఽధ్యాయః ॥ 2
అథ తృతీయోఽధ్యాయః । (ముఖ్యకర్తవ్యనిరూపణం)
దైవరాతస్య సంవాదమాచార్యరమణస్య చ ।
నిబధ్నీమస్తృతీయేఽస్మిన్నధ్యాయే విదుషాం ముదే ॥ 1 ॥
దైవరత ఉవాచ
కిం కర్తవ్య మనుష్యస్య ప్రధానమిహ సంసృతౌ ।
ఏకం నిర్ధాయ భగవాంస్తన్మే వ్యాఖ్యాతుమర్హతి ॥ 2 ॥
భగవానువాచ
స్వస్య స్వరూపం విజ్ఞేయం ప్రధానం మహదిచ్ఛతా ।
ప్రతిష్ఠా యత్ర సర్వేషాం ఫలానాముత కర్మణాం ॥ 3 ॥
దైవరాత ఉవాచ
స్వస్య స్వరూపవిజ్ఞానే సాధనం కిం సమాసతః ।
సిధ్యేత్కేన ప్రయత్నేన ప్రత్యగ్దృష్టిర్మహీయసి ॥ 4 ॥
భగవానువాచ
విషయేభ్యః పరావృత్య వృత్తీః సర్వాః ప్రయత్నతః ।
విమర్శే కేవలం తిష్ఠేదచలే నిరుపాధికే ॥ 5 ॥
స్వస్య స్వరూపవిజ్ఞానే సాధనం తత్సమాసతః ।
సిధ్యేత్తేనైవ యత్నేన ప్రత్యగ్దృష్టిర్మహీయసి ॥ 6 ॥
దైవరాత ఉవాచ
యావత్సిద్ధిర్భవేన్నౄణాం యోగస్య మునికుంజర ।
తావంతం నియమాః కాలం కిం యత్నముపకుర్వతే ॥ 7 ॥
భగవానువాచ
ప్రయత్నముపకుర్వంతి నియమా యుంజతాం సతాం ।
సిద్ధానాం కృతకృత్యానాం గలంతి నియమాస్స్వయం ॥ 8 ॥
దైవరాత ఉవాచ
కేవలేన విమర్శేన స్థిరేణ నిరుపాధినా ।
యథా సిద్ధిస్తథా మంత్రైర్జప్తైః సిద్ధిర్భవేన్న వా ॥ 9 ॥
భగవానువాచ
అచంచలేన మనసా మంత్రైర్జప్తైర్నిరంతరం ।
సిద్ధిః స్యాచ్ఛద్దధానానాం జప్తేన ప్రణవేన వా ॥ 10 ॥
వృతిర్జపేన మంత్రాణాం శుద్ధస్య ప్రణవస్య వా ।
విషయేభ్యః పరావృత్తా స్వస్వరూపాత్మికా భవేత్ ॥ 11 ॥
ఈశపుత్రశకే శైలభూమినందధరామితే ।
సప్తమే సప్తమే సోఽయం సంవాదోఽభవదద్భుతః ॥ 12 ॥
॥ ఇతి శ్రీరమణగీతాసు బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే రమణాంతేవాసినో
వాసిష్ఠస్య గణపతేరుపనిబంధే ముఖ్యకర్తవ్యనిరూపణం
నామ తృతీయోఽధ్యాయః ॥ 3
అథ చతుర్థోఽధ్యాయః । (జ్ఞానస్వరూపకథనం)
ప్రథమః ప్రశ్నః
అహం బ్రహ్మాస్మీతి వృత్తిః కిం జ్ఞానం మునికుంజర ।
ఉత బ్రహ్మాహమితి ధీర్ధీరహం సర్వమిత్యుత ॥ 1 ॥
అథవా సకలం చైతద్బ్రహ్మేతి జ్ఞానముచ్యతే ।
అస్మాద్వృత్తిచతుష్కాద్వా కిం ను జ్ఞానం విలక్షణం ॥ 2 ॥
అస్యోత్తరం
ఇమం మమ గురుః ప్రశ్నమంతేవాసిన ఆదరాత్ ।
ఆకర్ణ్య రమణో వాక్యమువాచ భగవాన్ముని ॥ 3 ॥
వృత్తయో భావనా ఏవ సర్వా ఏతా న సంశయః ।
స్వరూపావస్థితిం శుద్ధాం జ్ఞానమాహుర్మనీషిణః ॥ 4 ॥
గురోర్వచస్తదాకర్ణ్య సంశయచ్ఛేదకారకం ।
అపృచ్ఛం పునరేవాహమన్యం సంశయముద్గతం ॥ 5 ॥
ద్వితీయ ప్రశ్నః
వృత్తివ్యాప్యం భవేద్బ్రహ్మ న వా నాథ తపస్వినాం ।
ఇమం మే హృది సంజాతం సంశయం ఛేత్తుమర్హసి ॥ 6 ॥
తమిమం ప్రశ్నమాకర్ణ్య మిత్రమఙ్ధ్రిజుషామృషిః ।
అభిషిచ్య కటాక్షేణ మామిదం వాక్యమబ్రవీత్ ॥ 7 ॥
అస్యోత్తరం
స్వాత్మభూతం యది బ్రహ్మ జ్ఞాతుం వృత్తిః ప్రవర్తతే ।
స్వాత్మాకారా తదా భూత్వా న పృథక్ ప్రతితిష్ఠతి ॥ 8 ॥
అయం ప్రాగుక్త ఏవాబ్దే సప్తమే త్వేకవింశకే ।
అభవన్నో మితగ్రంథః సంవాదో రోమహర్షణః ॥ 9 ॥
॥ ఇతి శ్రీరమణగీతాసు బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే రమణాంతేవాసినో
వాసిష్ఠస్య గణపతేరుపనిబంధే జ్ఞానస్వరుపకథనం
నామ చతుర్థోఽధ్యాయః ॥ 4
అథ పంచమోఽధ్యాయః । (హృదయవిద్యా)
ప్రాగుక్తేఽబ్దేఽష్టమే మాసి నవమే దివసే నిశి ।
ఉపన్యసితవాన్ సంయగుద్దిశ్య హృదయం మునిః ॥ 1 ॥
నిర్గచ్ఛంతి యతః సర్వా వృత్తయోః దేహధారిణాం ।
హృదయం తత్సమాఖ్యాతం భావనాఽఽకృతివర్ణనం ॥ 2 ॥
అహంవృత్తిః సమస్తానాం వృత్తీనాం మూలముచ్యతే ।
నిర్గచ్ఛంతి యతోఽహంధీర్హృదయం తత్సమాసతః ॥ 3 ॥
హృదయస్య యది స్థానం భవేచ్చక్రమనాహతం ।
మూలాధారం సమారభ్య యోగస్యోపక్రమః కుతః ॥ 4 ॥
అన్యదేవ తతో రక్తపిండాదదృదయముచ్యతే
అయం హృదితి వృత్త్యా తదాత్మనో రూపమీరితం ॥ 5 ॥
తస్య దక్షిణతో ధామ హృత్పీఠే నైవ వామతః ।
తస్మాత్ప్రవహతి జ్యోతిః సహస్రారం సుషుమ్ణయా ॥ 6 ॥
సర్వం దేహం సహస్రారాత్తదా లోకానుభూతయః ।
తాః ప్రపశ్యన్ విభేదేన సంసారీ మనుజో భవేత్ ॥ 7 ॥
ఆత్మస్థస్య సహస్రారం శుద్ధం జ్యోతిర్మయం భవేత్ ।
తత్ర జీవేన్న సంకల్పో యది సాన్నిధ్యతః పతేత్ ॥ 8 ॥
విజ్ఞానమానవిషయం సన్నికర్షేణ యద్యపి ।
న భవేద్యోగభంగాయ భేదస్యాగ్రహణే మనః ॥ 9 ॥
గృహ్యతోఽపి స్థిరైకాధీః సహజా స్థితిరుచ్యతే ।
నిర్వికల్పః సమాధిస్తు విషయాసన్నిధౌ భవేత్ ॥ 10 ॥
అండం వపుషి నిఃశేషం నిఃశేషం హృదయే వపుః ।
తస్మాదండస్య సర్వస్య హృదయం రుపసంగ్రహః ॥ 11.
భువనం మనసో నాన్యదన్యన్న హృదయాన్మనః ।
అశేషా హృదయే తస్మాత్కథా పరిసమాప్యతే ॥ 12 ॥
కీర్త్యతే హృదయం పిండే యథాండే భానూమండలం ।
మనః సహస్రారగతం బింబం చాంద్రమసం యథా ॥ 13 ॥
యథా దదాతి తపనస్తేజః కైరవబంధవే ।
ఇదం వితరతి జ్యోతిర్హ్రదయం మనసే తథా ॥ 14 ॥
హ్రద్యసన్నిహితో మర్త్యో మనః కేవలమీక్షతే ।
అసన్నికర్షే సూర్యస్య రాత్రౌ చంద్రే యథా మహః ॥ 15 ॥
అపశ్యంస్తేజసో మూలం స్వరూపం సత్యమాత్మనః ।
మనసా చ పృథక్పశ్యన్ భావాన్ భ్రామ్యతి పామరః ॥ 16 ॥
హృది సన్నిహితో జ్ఞానీ లీనం హృదయతేజసి ।
ఈక్షతే మానసం తేజో దివా భానావివైందవం ॥ 17 ॥
ప్రజ్ఞానస్య ప్రవేత్తారో వాచ్యమర్థం మనో విదుః
అర్థం తు లక్ష్యం హృదయం హృదయాన్నపరః పరః ॥ 18 ॥
దృగ్దృశ్యభేదధీరేషా మనసి ప్రతితిష్ఠతి ।
హృదయే వర్తమానాం దృగ్దృశ్యేనైకతాం వ్రజేత్ ॥ 19 ॥
మూర్చ్ఛా నిద్రాతిసంతోషశోకావేశభయాదిభిః ।
నిమిత్తైరాహతా వృత్తిః స్వస్థానం హృదయం వ్రజేత్ ॥ 20 ॥
తదా న జ్ఞాయతే ప్రాప్తిర్హృదయస్య శరీరిణా ।
విజ్ఞాయతే సమాధౌ తు నామభేదో నిమిత్తతః ॥ 21 ॥
॥ ఇతి శ్రీరమణగీతాసు బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే రమణాంతేవాసినో
వాసిష్ఠస్య గణపతేరుపనిబంధే హృదయవిద్యా
నామ పంచమోఽధ్యాయః ॥ 5
అథ షష్టోఽధ్యాయః । (మనోనిగ్రహోపాయః)
నిరుప్య హృదయస్యైవం తత్త్వం తత్త్వవిదాం వరః ।
మనసో నిగ్రహోపాయమవదద్రమణో మునిః ॥ 1 ॥
నిత్యవత్తిమతాం నౄణాం విషయాసక్త్తచేతసాం ।
వాసనానాం బలియస్త్వాన్మనో దుర్నిగ్రహం భవేత్ ॥ 2 ॥
చపలం తన్నిగృహ్ణీయాత్ప్రాణరోధేన మానవః ।
పాశబద్ధో యథా జంతుస్తథా చేతో న చేష్టతే ॥ 3 ॥
ప్రాణరోధేన వృత్తినాం నిరోధః సాధితో భవేత్ ।
వృత్తిరోధేన వృత్తినాం జన్మస్థానే స్థితో భవేత్ ॥ 4 ॥
ప్రాణరోధశ్చ మనసా ప్రాణస్య ప్రత్యవేక్షణం ।
కుంభకం సిధ్యతి హ్యేయం సతతప్రత్యవేక్షణాత్ ॥ 5 ॥
యేషాం నైతేన విధినా శక్తిః కుంభకసాధనే ।
హఠయోగవిధానేన తేషాం కుంభకమిష్యతే ॥ 6 ॥
ఏకదా రేచకం కుర్యాత్కుర్యాత్పూరకమేకదా ।
కుంభకం తు చతుర్వారం నాడీశుద్ధిర్భవేత్తతః ॥ 7 ॥
ప్రాణో నాడీషు శుద్ధాసు నిరుద్ధః క్రమశో భవేత్ ।
ప్రాణస్య సర్వధా రోధః శుద్ధం కుంభకముచ్యతే ॥ 8 ॥
త్యాగం దేహాత్మభావస్య రేచకం జ్ఞానినః పరే ।
పూరకం మార్గణం స్వస్య కుంభకం సహజస్థితిం ॥ 9 ॥
జపేన వాఽథ మంత్రాణాం మనసో నిగ్రహో భవేత్ ।
మానసేన తదా మంత్రప్రాణయోరేకతా భవేత్ ॥ 10 ॥
మంత్రాక్షరాణాం ప్రాణేన సాయుజ్యం ధ్యానముచ్యతే ।
సహజస్థితయే ధ్యానం దృఢభూమిః ప్రకల్పతే ॥ 11 ॥
సహవాసేన మహతాం సతామారుఢచేతసాం
క్రియమాణేన వా నిత్యం స్థానే లీనం మనో భవేత్ ॥ 12 ॥
॥ ఇతి శ్రీరమణగీతాసు బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే రమణాంతేవాసినో
వాసిష్ఠస్య గణపతేరుపనిబంధే మనోనిగ్రహోపాయః
నామ షష్టోఽధ్యాయః ॥ 6
అథ సప్తమోఽధ్యాయః । (ఆత్మవిచారాధికారితదంగనిరూపణం)
భారద్వాజస్య వై కార్ష్ణేరాచార్యరమణస్య చ ।
అధ్యాయే కథ్యతే శ్రేష్ఠః సంవాద ఇహ సప్తమే ॥ 1 ॥
కార్ష్ణిరువాచ
రూపమాత్మవిచారస్య కిం ను కిం వా ప్రయోజనం ।
లభ్యాదాత్మవిచారేణ ఫలం భూయోఽన్యతోఽస్తి వా ॥ 2 ॥
భగవానువాచ
సర్వాసామపి వృత్తీనాం సమష్టిర్యా సమీరితా ।
అహంవృత్తేరముష్యాస్తు జన్మస్థానం విమృశ్యతాం ॥ 3 ॥
ఏష ఆత్మవిచారః స్యన్న శాస్త్రపరిశీలనం ।
అహంకారో విలీనః స్యాన్మూలస్థానగవేషణే ॥ 4 ॥
ఆత్మాభాసస్త్వహంకారః స యదా సంప్రలియతే ।
ఆత్మా సత్యోఽభితః పూర్ణః కేవలః పరిశిష్యతే ॥ 5 ॥
సర్వక్లేశనివృత్తిః స్యాత్ఫలమాత్మవిచారతః ।
ఫలానామవధిః సోఽయమస్తి నేతోఽధికం ఫలం ॥ 6 ॥
అద్భుతాః సిద్ధయః సాధ్యా ఉపాయాంతరతశ్చ యాః ।
తాః ప్రాప్తోఽపి భవత్యంతే విచారేణైవ నివృతః ॥ 7 ॥
కార్ష్ణిరువాచ
ఏతస్యాత్మవిచారస్య ప్రాహుః కమధికారిణం ।
అధికారస్య సంపత్తిః కిం జ్ఞాతుం శక్యతే స్వయం ॥ 8 ॥
భగవానువాచ
ఉపాసనాదిభిః శుద్ధం ప్రాగ్జమసుకృతేన వా ।
దృష్టదోషం మనో యస్య శరీరే విషయేషు చ ॥ 9 ॥
మనసా చరతో యస్య విష్యేష్వరుచిర్భృశం ।
దేహే చానిత్యతా బుద్ధిస్తం ప్రహురధికారిణం ॥ 10 ॥
దేహే నశ్వరతాబుద్ధేర్వైరాగ్యాద్విషయేషు చ ।
ఏతాభ్యామేవ లింగాభ్యాం జ్ఞేయా స్వస్యాధికారితా ॥ 11 ॥
కార్ష్ణిరువాచ
స్నానం సంధ్యాం జపో హోమః స్వాధ్యాయో దేవపూజనం ।
సంకీర్తనం తిర్థయాత్రా యజ్ఞో దానం వ్రతాని చ ॥ 12 ॥
విచారే సాధికారస్య వైరాగ్యాచ్చ వివేకతః ।
కిం వా ప్రయోజనాయ స్యురుత కాలవిధూతయే ॥ 13 ॥
భగవానువాచ
ఆరంభిణాం క్షీయమాణరాగాణామధికారిణాం ।
కర్మాణ్యేతాని సర్వాణి భూయస్యై చితశిద్ధయే ॥ 14 ॥
యత్కర్మ సుకృతం ప్రోక్తం మనోవాక్కాయసంభవం ।
తత్తు కర్మాంతరం హంతి మనోవాక్కాయసంభవం ॥ 15 ॥
అత్యంతశుద్ధమనసాం పక్వానామధికారిణాం ।
ఇదం లోకోపకారాయ కర్మజాలం భవిష్యతి ॥ 16 ॥
పరేషాముపదేశాయ్ క్షేమాయ చ మనీషిణః ।
పక్వాశ్చ కర్మ కుర్వంతి భయాన్నాదేశశాస్త్రతః ॥ 17 ॥
విచారప్రతికూలాని న పుణ్యాని నరర్షభ ।
క్రియమాణాన్యసంగేన భేదబుద్ధ్యుపమర్దినా ॥ 18 ॥
న చాకృతాని పాపాయ పక్వనామధికారిణాం ।
స్వవిమర్శో మహత్పుణ్యం పావనానాం హి పావనం ॥ 19 ॥
దృశ్యతే ద్వివిధా నిష్ఠా పక్వానామధికారిణాం ।
త్యాగ ఏకాంతయోగాయ పరార్థం చ క్రియాదరః ॥ 20 ॥
కార్ష్ణిరువాచ
నిర్వాణాయాస్తి చేదన్యో మార్గ ఆత్మవిచారతః ।
ఏకో వా వివిధస్తం మే భగవాన్వక్తుమర్హతి ॥ 21 ॥
భగవానువాచ
ఏకః ప్రాప్తుం ప్రయతతే పరః ప్రాప్తారమృచ్ఛతి ।
చిరాయ ప్రథమో గచ్ఛన్ ప్రాప్తోత్యాత్మాన్మంతతః ॥ 22 ॥
ఏకస్య ధ్యానతశ్చిత్తమేకాకృతిర్భవిష్యతి ।
ఏకాకృతిత్వం చిత్తస్య స్వరుపే స్థితయే భవేత్ ॥ 23 ॥
అనిచ్ఛయాప్యతో ధ్యాయన్ విందత్యాత్మని సంస్థితిం ।
విచారకస్తు విజ్ఞాయ భవేదాత్మని సంస్థితః ॥ 24 ॥
ధ్యాయో దేవతాం మంత్రమన్యద్వా లక్ష్యముత్తమం ।
ధ్యేయమాత్మాత్మమహాజ్యోతిష్యంతతో లీనతాం వ్రజేత్ ॥ 25 ॥
గతిరేవం ద్వయోరేకా ధ్యాతుశ్చాత్మవిమర్శినః ।
ధ్యాయన్నేకః ప్రశాంతః స్యాదన్యో విజ్ఞాయ శామ్యతి ॥ 26 ॥
॥ ఇతి శ్రీరమణగీతాసు బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే రమణాంతేవాసినో
వాసిష్ఠస్య గణపతేరుపనిబంధే ఆత్మవిచారాధికారితదంగనిరూపణం
నామ సప్తమోఽధ్యాయః ॥ 7
అథ అష్టమోఽధ్యాయః । (ఆశ్రమవిచారః)
కార్ష్ణేరేవాపరం ప్రశ్నం నిశమ్య భగవాన్మునిః ।
చాతురాశ్రమ్యసంబద్ధమదికారం న్యరూపయత్ ॥ 1 ॥
బ్రహ్మచారీ గృహీ వాఽపి వానప్రస్థోఽథవా యతిః ।
నారీ వా వృషలో వాపి పక్వో బ్రహ్మ విచారయేత్ ॥ 2 ॥
సోపానవత్పరం ప్రాప్తుం భవిష్యత్యాశ్రమక్రమః ।
అత్యంతపక్వచిత్తస్య క్రమాపేక్షా న విద్యతే ॥ 3 ॥
గతయే లోకకార్యాణామాదిశంత్యాశ్రామక్రమం
ఆశ్రమత్రయధర్మాణాం న జ్ఞానప్రతికూలతా ॥ 4 ॥
సంన్యాసో నిర్మలం జ్ఞానం న కాషాయో న ముండనం ॥
ప్రతిబంధకబాహుల్యవారణాయాశ్రమో మతః ॥ 5 ॥
బ్రహ్మచయర్యాశ్రమే యస్య శక్తిరుజ్జృంభతే వ్రతైః ।
విద్యయా జ్ఞానవృద్ధయా చ స పశ్చాత్ప్రజ్వలిష్యతి ॥ 6 ॥
బ్రహ్మచర్యేణ శుద్ధేన గృహిత్వే నిర్మలో భవేత్ ।
సర్వేషాముపకారాయ గృహస్థాశ్రమ ఉచ్యతే ॥ 7 ॥
సర్వథా వీతసంగస్య గృహస్థస్యాపి దేహినః ।
పరం ప్రస్ఫురతి జ్యోతిస్తత్ర నైవాస్తి సంశయః ॥ 8 ॥
తపసస్త్వాశ్రమః ప్రోక్త్తస్తృతీయః పండితోత్తమైః ।
అభార్యో వా సభార్యో వా తృతీయాశ్రమభాగ్భవేత్ ॥ 9 ॥
తపసా దగ్ధపాపస్య పక్వచిత్తస్య యోగినః ।
చతుర్థ ఆశ్రమః కాలే స్వయమేవ భవిష్యతి ॥ 10 ॥
ఏష ప్రాగుక్త ఏవాబ్ధే త్వష్టమే ద్వాదశే పునః ।
ఉపదేశో భగవతః సప్తమాష్టమయోరభూత్ ॥ 11 ॥
॥ ఇతి శ్రీరమణగీతాసు బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే రమణాంతేవాసినో
వాసిష్ఠస్య గణపతేరుపనిబంధే ఆశ్రమవిచారః
నామ అష్టమోఽధ్యాయః ॥ 8
అథ నవమోఽధ్యాయః । (గ్రంథిభేదకథనం)
చతుర్దశేఽష్టమే రాత్రౌ మహర్షి పృష్టవానహం ।
గ్రంథిభేదం సముద్దిశ్య విదుషాం యత్ర సంశయః ॥ 1 ॥
తమాకర్ణ్య మమ ప్రశ్నం రమణో భగవానృషిః ।
ధ్యాత్వా దివ్యేన భావేన కించిదాహ మహామహాః ॥ 2 ॥
శరీరస్యాత్మనశ్చాపి సంబంధో గ్రంథిరుచ్యతే ।
సంబంధేనైవ శారీరం భవతి జ్ఞానమాత్మనః ॥ 3 ॥
శరీరం జడమేతత్స్యాదాత్మా చైతన్యమిష్యతే ।
ఉభయోరపి సంబంధో విజ్ఞానేనానుమీయతే ॥ 4 ॥
చైతన్యచ్ఛాయయాశ్లిష్టం శరీరం తాత చేష్టతే ।
నిద్రాదౌ గ్రహణాభావాదూహ్యతే స్థానమాత్మనః ॥ 5 ॥
సూక్ష్మాణాం విద్యుదాదీనాం స్థూలే తంత్ర్యాదికే యథా ।
తథా కలేవరే నాడ్యాం చైతన్యజ్యోతిషో గతిః ॥ 6 ॥
స్థలమేకముపాశ్రిత్య చైతన్యజ్యోతిరుజ్జ్వలం ।
సర్వం భాసయతే దేహం భాస్కరో భువనం యథా ॥ 7 ॥
వ్యాప్తేన తత్ప్రకాశేన శరీరే త్వనుభూతయః ।
స్థలం తదేవ హృదయం సూరయస్సంప్రచక్షతే ॥ 8 ॥
నాడీశక్తివిలాసేన చైతన్యాంశుగతిర్మతా ।
దేహస్య శక్తయస్సర్వాః పృథఙ్నాడీరూపాశ్రితాః ॥ 9 ॥
చైతన్యం తు పృథఙ్నాడ్యాం తాం సుషుమ్ణాం ప్రచక్షతే ।
ఆత్మనాడీం పరామేకే పరేత్వమృతనాడికాం ॥ 10 ॥
సర్వం దేహం ప్రకాశేన వ్యాప్తో జీవోఽభిమానవాన్ ।
మన్యతే దేహమాత్మానం తేన భిన్నం చ విష్టపం ॥ 11 ॥
అభిమానం పరిత్యజ్య దేహే చాత్మధియం సుధీః ।
విచారయేచ్చేదేకాగ్రో నాడీనాం మథనం భవేత్ ॥ 12 ॥
నాడీనాం మథనేనైవాత్మా తాభ్యః పృథక్కృతః ।
కేవలామమృతాం నాడీమాశ్రిత్య ప్రజ్వలిష్యతి ॥ 13 ॥
ఆత్మనాడ్యాం యదా భాతి చైతన్యజ్యోతిరుజ్జ్వలం ।
కేవలాయాం తదా నాన్యదాత్మనస్సంప్రభాసతే ॥ 14 ॥
సాన్నిధ్యాద్భాసమానం వా న పృథక్ప్రతితిష్ఠతి ।
జానాతి స్పష్టమాత్మానం స దేహమివ పామరః ॥ 15 ॥
ఆత్మైవ భాసతే యస్య బహిరంతశ్చ సర్వతః ।
పామరస్యేవ రూపాది స భిన్నగ్రంథిరుచ్యతే ॥ 16 ॥
నాడీబంధోఽభిమానశ్చ ద్వయం గ్రంథిరుదీర్యతే ।
నాడీబంధేన సూక్షమోఽపి స్థూలం సర్వం ప్రపశ్యతి ॥ 17 ॥
నివృత్తం సర్వనాడీభ్యో యదైకాం నాడీకాం శ్రితం ।
భిన్నగ్రంథి తదా జ్యోతిరాత్మభావాయ కల్పతే ॥ 18 ॥
అగ్నితప్తమయోగోలం దృశ్యతేఽగ్నిమయం యథా ।
స్వవిచారాగ్నిసంతప్తం తథేదం స్వమయం భవేత్ ॥ 19 ॥
శరీరాదిజుషాం పూర్వవాసనానాం క్షయస్తదా ।
కర్తృత్వమశరీరత్వాన్నైవ తస్య భవిష్యతి ॥ 20 ॥
కర్తృత్వాభావతః కర్మవినాశోఽస్య సమీరితః ।
తస్య వస్త్వంతరాభావాత్సంశయానామనుద్భవః ॥ 21 ॥
భవితా న పునర్బద్ధో విభిన్నగ్రంథిరేకదా ।
సా స్థితిః పరమా శక్తిస్సా శాంతిః పరమా మతా ॥ 22 ॥
॥ ఇతి శ్రీరమణగీతాసు బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే రమణాంతేవాసినో
వాసిష్ఠస్య గణపతేరుపనిబంధే గ్రంథిభేదకథనం
నామ నవమోఽధ్యాయః ॥ 9
అథ దశమోఽధ్యాయః । (సంఘవిద్యా)
యతినో యోగనాథస్య మహర్షిరమణస్య చ ।
దశమేఽత్ర నీబఘ్నిమస్సంవాదం సంఘహర్షదం ॥ 1 ॥
యోగనాథ ఉవాచ
సాంఘికస్య చ సంఘస్య కస్సంబంధో మహామునే ।
సంఘస్య శ్రేయసే నాథ తమేతం వక్తుమర్హసి ॥ 2 ॥
భగవానువాచ
జ్ఞేయశ్శరీరవత్సంఘస్తత్తదాచారశాలినం ।
అంగానీవాత్ర విజ్ఞేయాస్సాంఘికాస్సధుసత్తమ ॥ 3 ॥
అంగం యథా శరీరస్య కరోత్యుపకృతిం యతే ।
తథోపకారం సంఘస్య కుర్వన్ జయతి సాంఘికః ॥
సంఘస్య వాఙ్మనఃకాయైరుపకారో యథా భవేత్ ।
స్వయం తథాఽఽచరన్నిత్యం స్వకీయానపి బోఘయేత్ ॥ 5 ॥
ఆనుకూల్యేన సంఘస్య స్థాపయిత్వా నిజం కులం ।
సంఘస్యైవ తతో భూత్యై కుర్యాద్భుతియుతం కులం ॥ 6 ॥
యోగనాథ ఉవాచ
శాంతిం కేచిత్ప్రశంసంతి శక్తిం కేచిన్మనీషిణః ।
అనయోః కో గుణో జ్యాయాంత్సంఘక్షేమకృతే విభో ॥ 7 ॥
భగవానువాచ
స్వమనశ్శుద్ధయే శాంతిశ్శక్తిస్సంఘస్య వృద్ధయే ।
శక్త్యా సంఘం విధాయోచ్చైశ్శాంతిం సంస్థాపయేత్తతః ॥ 8 ॥
యోగనాథ ఉవాచ
సర్వస్యాపి చ సంఘస్య నరాణాణామృషికుంజర ।
గంతవ్యం సముదాయేన కిం పరం ధరణీతలే ॥ 9 ॥
భగవానువాచ
సముదాయేన సర్వస్య సంఘస్య తనుధారిణాం ।
సౌభ్రాత్రం సమభావేన గంతవ్యం పరముచ్యతే ॥ 10 ॥
సౌభ్రాత్రేణ పరా శాంతిరన్యోన్యం దేహధారిణాం ।
తదేత్యం శోభతే సర్వా భూమిరేకం గృహం యథా ॥ 11 ॥
అభూత్పంచదశే ఘస్త్రే సంవాదస్సోఽయమష్టమే ।
యోగనాథస్య యతినో మహర్షేశ్చ దయావతః ॥ 12 ॥
॥ ఇతి శ్రీరమణగీతాసు బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే రమణాంతేవాసినో
వాసిష్ఠస్య గణపతేరుపనిబంధే సంఘవిద్యా
నామ దశమోఽధ్యాయః ॥ 10
అథ ఏకాదశోఽధ్యాయః । (జ్ఞానసిద్ధిసామరస్యకథనం)
షోడశే దివసే రాత్రౌ వివిక్తే మునిసత్తమం ।
గురుం బ్రహ్మవిదాం శ్రేష్ఠం నిత్యమాత్మని సంస్థితం ॥ 1 ॥
ఉపగమ్య మహాభాగం సోఽహం కైవతమానవం ।
రమణం స్తుతవానస్మి దుర్లభజ్ఞానలబ్ధయే ॥ 2 ॥
త్వయ్యేవ పరమా నిష్ఠా త్వయ్యేవ విశదా మతిః ।
అంభసామివ వారాశిర్విజ్ఞానానాం త్వమాస్పదం ॥ 3 ॥
త్వం తు సప్తదశే వర్షే బాల్య ఏవ మహాయశః ।
లబ్ధవానసి విజ్ఞానం యోగినామపి దుర్లభం ॥ 4 ॥
సర్వే దృశ్యా ఇమే భావా యస్య ఛాయామయాస్తవ ।
తస్య తే భగవన్నిష్ఠాం కో ను వర్ణయితుం క్షమః ॥ 5 ॥
మజ్జతాం ఘోరసంసారే వ్యపృతానామితస్తతః ।
దుఃఖం మహత్తితీషూర్ణాం త్వమేకా పరమా గతిః ॥ 6 ॥
పశ్యామి దేవదత్తేన జ్ఞానేన త్వాం ముహుర్ముహుః ।
బ్రహ్మణ్యానాం వరం బ్రహ్మంత్సుబ్రహ్మణ్యం నరాకృతిం ॥ 7 ॥
న త్వం స్వామిగిరౌ నాథ న త్వం క్షణికపర్వతే ।
న త్వం వేంకటశైలాగ్రే శోణాద్రావసి వస్తుతః ॥ 8 ॥
భూమవిద్యాం పురా నాథ నారదాయ మహర్శయే ।
భవాన్ శుశ్రూషమాణాయ రహస్యాముపదిష్టవాన్ ॥ 9 ॥
సనత్కుమారం బ్రహ్మర్షి త్వామాహుర్వేదవేదినః ।
ఆగమానాం తు వేత్తారస్సుబ్రహ్మణ్యం సురర్షభం ॥ 10 ॥
కేవలం నామ భేదోఽయం వ్యక్తిభేదో న విద్యతే ।
సనత్కుమారస్స్కందశ్చ పర్యాయౌ తవ తత్త్వతః ॥ 11 ॥
పురా కుమారిలో నామ భూత్వా బ్రాహ్మణసత్తమః ।
ధర్మం వేదోదితం నాథ త్వం సంస్థాపితవానసి ॥ 12 ॥
జైనైర్వ్యాకులితే ధర్మే భగవంద్రవిడేషు చ ।
భూత్వా త్వం జ్ఞానసంబంధో భక్తిం స్థాపితవానసి ॥ 13 ॥
అధునా త్వం మహాభాగ బ్రహ్మజ్ఞానస్య గుప్తయే ।
శాస్త్రజ్ఞానేన సంతౄప్తైర్నిరుద్ధస్యాగతో ధరాం ॥ 14 ॥
సందేహా బహవో నాథ శిష్యాణాం వారితాస్త్వయా ।
ఇమం చ మమ సందేహం నివారయితుమర్హసి ॥ 15 ॥
జ్ఞానస్య చాపి సిద్ధీనాం విరోధః కిం పరస్పరం ।
ఉతాహో కోఽపి సంబంధో వర్తతే మునికుంజర ॥ 16 ॥
మయైవం భగవాన్పృష్టో రమణో నుతిపూర్వకం ।
గభిరయా దృశా వీక్ష్య మామిదం వాక్యమబ్రవిత్ ॥ 17 ॥
సహజాం స్థితిమారుఢః స్వభావేన దినే దినే ।
తపశ్చరతిదుర్ధర్షం నాలస్యం సహజస్థితౌ ॥ 18 ॥
తపస్తదేవ దుర్ధర్షం య నిష్ఠ సహజాత్మని ।
తేన నిత్యేన తపసా భవేత్పాకః క్షణే క్షణే ॥ 19 ॥
పరిపాకేన కాలే స్యుః సిద్ధయస్తాత పశ్యతః ।
ప్రారబ్ధం యది తాభిః స్యాద్విహారో జ్ఞానినోఽపి చ ॥ 20 ॥
యథా ప్రపంచగ్రహణే స్వరుపాన్నేతరన్మునేః ।
సిద్ధయః క్రియమాణాశ్చ స్వరుపాన్నేతరత్తథా ॥ 21 ॥
భవేన్న యస్య ప్రారబ్ధం శక్తిపూర్ణోఽప్యయం మునిః ।
అతరంగ ఇవాంభోధిర్న కించిత్దపి చేష్టతే ॥ 22 ॥
నాన్యం మృగయతే మార్గం నిసర్గాదాత్మని స్థితః ॥
సర్వాసామపి శక్తీనాం సమష్టిః స్వాత్మని స్థితిః ॥ 23 ॥
అప్రయత్నేన తు తపః సహజా స్థితిరుచ్యతే ।
సహజాయాం స్థితౌ పాకాచ్ఛక్త్తినాముద్భవో మతః ॥ 24 ॥
పరీవృతోఽపి బహుభిర్నిత్యమాత్మని సంస్థితః ।
ఘోరం తపశ్చరత్యేవ న తస్యైకాంతకామితా ॥ 25 ॥
జ్ఞానం శక్తేరపేతం యో మన్యతే నైవ వేద సః ।
సర్వశక్తేఽభితః పూర్ణే స్వస్వరూపే హి బోధవాన్ ॥ 26 ॥
॥ ఇతి శ్రీరమణగీతాసు బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే రమణాంతేవాసినో
వాసిష్ఠస్య గణపతేరుపనిబంధే జ్ఞానసిద్ధిసామరస్యకథనం
నామ ఏకాదశోఽధ్యాయః ॥ 11
అథ ద్వాదశోఽధ్యాయః । (శక్తివిచారః)
ఏకోనవింశే దివసే భారద్వాజో మహామనాః ।
కపాలీ కృతిషు జ్యాయానపృచ్ఛద్రమణం గురుం ॥ 1.
కపాల్యువాచ
విషయీ విషయో వృత్తిరితీదం భగవంస్త్రికం ।
జ్ఞానినాం పామరాణాం చ లోకయాత్రాసు దృశ్యతే ॥ 2 ॥
అథ కేన విశేషేణ జ్ఞానీ పామరతోఽధికః ।
ఇమం మే నాథ సందేహం నివర్తయితుమర్హసి ॥ 3 ॥
భగవానువాచ
అభిన్నో విషయీ యస్య స్వరూపాన్మనుజర్షభ ।
వ్యాపారవిషయౌ భాతస్తస్యాభిన్నౌ స్వరూపతః ॥ 5 ॥
భేదభాసే విజానాతి జ్ఞాన్యభేదం తి తాత్త్వికం ।
భేదాభాసవశం గత్వా పామరస్తు విభిద్యతే ॥ 6 ॥
కపాల్యువాచ
నాథ యస్మిన్నిమే భేద భాసంతే త్రిపుటీమయాః ।
శక్తిమద్వా స్వరూపం తదుతాహో శక్తివర్జితం ॥ 7 ॥
భగవానువాచ
వత్స యస్మిన్నిమే భేదా భాసంతే త్రిపుటీమయాః ।
సర్వశక్తం స్వరూపం తదాహుర్వేదాంతవేదినః ॥ 8 ॥
కపాల్యువాచ
ఈశ్వరస్య తు యా శక్తిర్గీతా వేదాంతవేదిభిః ।
అస్తి వా చలనం తస్యమాహోస్విన్నాథ నాస్తి వా ॥ 9 ॥
భగవానువాచ
శక్తేస్సంచలనాదేవ లోకానాం తాత సంభవః ।
చలనస్యాశ్రయో వస్తు న సంచలతి కర్హిచిత్ ॥ 10 ॥
అచలస్య తు యచ్ఛక్తశ్చలనం లోకకారణం ।
తామోవాచక్షతే మాయామనిర్వాచ్యాం విపశ్చితః ॥ 11 ॥
చంచలత్వం విషయిణో యథార్థమివ భాసతే ।
చలనం న నరశ్రేష్ఠ స్వరూపస్య తు వస్తుతః ॥ 12 ॥
ఈశ్వరస్య చ శక్తేశ్చ భేదో దృష్తినిమిత్తకః ।
మిథునం త్విదమేకం స్యాద్దృష్టిశ్చేదుపసంహృతా ॥ 13 ॥
కపాల్యువాచ
వ్యాపార ఈశ్వరస్యాయం దృశ్యబ్రహ్మాండకోటికృత్ ।
నిత్యః కిమథవాఽనిత్యో భగవాన్వక్తుమర్హతి ॥ 14 ॥
భగవానువాచ
నిజయా పరయా శక్త్యా చలన్నప్యచలః పరః ।
కేవలం మునిసంవేద్యం రహస్యమిదముత్తమం ॥ 15 ॥
చలత్వమేవ వ్యాపారో వ్యాపారశ్శక్తిరుచ్యతే ।
శక్త్యా సర్వమిదం దృశ్యం ససర్జ పరమః పుమాన్ ॥ 16 ॥
వ్యాపారస్తు ప్రవృతిశ్చ నివృత్తిరితి చ ద్విధా ।
నివృరిస్థా యత్ర సర్వమాత్మైవాభూదితి శ్రుతిః ॥ 17 ॥
నానాత్వం ద్వైతకాలస్థం గమ్యతే సర్వమిత్యతః ।
అభూదితి పదేనాత్ర వ్యాపారః కోఽపి గమ్యతే ॥ 18 ॥
ఆత్మైవేతి వినిర్దేశద్విశేషాణాం సమం తతః ।
ఆత్మన్యేవోపసంహారస్తజ్జాతానాం ప్రకీర్తితః ॥ 19 ॥
వినా శక్తిం నరశ్రేష్ఠ స్వరూపం న ప్రతీయతే ।
వ్యాపార ఆశ్రయశ్చేతి ద్వినామా శక్తిరుచ్యతే ॥ 20 ॥
వ్యాపారో విశ్వసర్గాదికార్యముక్తం మనీషిభిః ।
ఆశ్రయో ద్విపదాం శ్రేష్ఠ స్వరూపాన్నాతిరిచ్యతే ॥ 21 ॥
స్వరూపమన్యసాపేక్షం నైవ సర్వాత్మకత్వతః ।
శక్తిం వృత్తిం స్వరూపం చ య ఏవం వేద వేద సః ॥ 22 ॥
వృత్తేరభావే తు సతో నానాభావో న సిధ్యతి ।
సత్తా శక్త్యతిరిక్త్తా చేద్ వృతేర్నైవ సముద్భవః ॥ 23 ॥
యది కాలేన భవితా జగతః ప్రలయో మహాన్ ।
అభేదేన స్వరూపేఽయం వ్యాపారో లీనవద్భవేత్ ॥ 24 ॥
సర్వోపి వ్యవహారోఽయం న భవేచ్ఛక్తిమంతరా ।
న సృష్టిర్నాపి విజ్ఞానం యదేతత్ త్రిపుటీమయం ॥ 25 ॥
స్వరుపమాశ్రయత్వేన వ్యాపారస్సర్గకర్మణా ।
నామభ్యాముచ్యతే ద్వాభ్యాం శక్తిరేకా పరాత్పరా ॥ 26 ॥
లక్షణం చలనం యేషాం శక్తేస్తేషాం తదాశ్రయః ।
యత్ కించిత్పరమం వస్తు వ్యక్తవ్యం స్యాన్నరర్షభ ॥ 27 ॥
తదేకం పరమం వస్తు శక్తిమేకే ప్రచక్షతే ।
స్వరుపం కేఽపి విద్వాంసో బ్రహ్మాన్యే పురుషం పరే ॥ 28 ॥
వత్స సత్యం ద్విధా గమ్యం లక్షణేన చ వస్తుతః ।
లక్షణేనోచ్యతే సత్యం వస్తుతస్త్వనుభూయతే ॥ 29 ॥
తస్మాత్స్వరూపవిజ్ఞానం వ్యాపారేణ చ వస్తుతః ।
తాటస్థ్యేన చ సాక్షాచ్చ ద్వివిధం సంప్రచక్షతే ॥ 30 ॥
స్వరుపమాశ్రయం ప్రాహుర్వ్యాపారం తాత లక్షణం ।
వృత్యా విజ్ఞాయ తన్మూలమాశ్రయే ప్రతితిష్ఠతి ॥ 31 ॥
స్వరూపం లక్షణోపేతం లక్షణం చ స్వరుపవత్ ।
తాదాత్మ్యేనైవ సంబంధస్త్వనయోస్సంప్రకీర్తితః ॥ 32 ॥
తటస్థలక్షణేనైవం వ్యాపారాఖ్యేన మారిష ।
యతో లక్ష్యం స్వరూపం స్యాన్నిత్యవ్యాపారవత్తతః ॥ 33 ॥
వ్యాపారో వస్తునో నాన్యో యది పశ్యసి తత్త్వతః ।
ఇదం తు భేదవిజ్ఞానం సర్వం కాల్పనికం మతం ॥ 34 ॥
శక్త్యుల్లాసాహ్యయా సేయం సృష్టిః స్యాదీశకల్పనా ।
కల్పనేయమతీత చేత్ స్వరూపమవశిష్యతే ॥ 35 ॥
॥ ఇతి శ్రీరమణగీతాసు బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే రమణాంతేవాసినో
వాసిష్ఠస్య గణపతేరుపనిబంధే శక్తివిచారో
నామ ద్వాదశోఽధ్యాయః ॥ 12
అథ త్రయోదశోఽధ్యాయః । (సంన్యాసే స్త్రీపురుషయోస్తుల్యాధికారనిరూపణం)
అత్రిణామన్వయజ్యోత్స్నా వసిష్ఠానాం కులస్నుషా ।
మహాదేవస్య జననీ ధీరస్య బ్రహ్మవేదినః ॥ 1 ॥
ప్రతిమానం పురంధ్రీణాం లోకసేవావ్రతే స్థితా ।
బిభ్రాణా మహతీం విద్యాం బ్రహ్మాదివిబుధస్తుతాం ॥ 2 ॥
దక్షిణే వింధ్యతశ్శ్క్తేస్తారిణ్యా ఆదిమా గురుః ।
తపస్సఖీ మే దయితా విశాలాక్షీ యశస్వినీ ॥ 3 ॥
ప్రశ్నద్వయేన రమణాహ్యయం విశ్వహితం మునిం ।
అభ్యగచ్ఛదదుష్టాంగీ నిక్షిప్తేన ముఖే మమ ॥ 4 ॥
ఆత్మస్థితానాం నారీణామస్తి చేత్ప్రతిబంధకం ।
గృహత్యాగేన హంసీత్వం కిము స్యాచ్ఛాస్త్రసమ్మతం ॥ 5 ॥
జీవంత్యా ఏవ ముక్తాయా దేహపాతో భవేద్యది ।
దహనం వా సమాధిర్వా కార్యం యుక్తమనంతరం ॥ 6 ॥
ప్రశ్నద్వయమిదం శ్రుత్వా భగవానృషిసత్తమః ।
అవోచన్నిర్ణయం తత్ర సర్వశాస్త్రార్థతత్త్వవిత్ ॥ 7 ॥
స్వరూపే వర్తమానానాం పక్వానాం యోషితామపి ।
నివృత్తత్వాన్నిషేధస్య హంసీత్వం నైవ దుష్యతి ॥ 8 ॥
ముక్తత్వస్యావిశిష్టత్వద్బోధస్య చ వధూరపి ।
జీవన్ముక్తా న దాహ్యా స్యాత్ తద్దేహో హి సురాలయః ॥ 9 ॥
యే దోషో దేహదహనే పుంసో ముక్తస్య సంస్మృతాః ।
ముక్తాయాస్సంతి తే సర్వే దేహదాహే చ యోషితః ॥ 10 ॥
ఏకవింశేఽహ్ని గీతోఽభూదయమర్థో మనీషిణా ।
అధికృత్య జ్ఞానవతీం రమణేన మహర్షిణా ॥ 11 ॥
॥ ఇతి శ్రీరమణగీతాసు బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే రమణాంతేవాసినో
వాసిష్ఠస్య గణపతేరుపనిబంధే సంన్యాసే స్త్రీపురుషయోస్తుల్యాధికారనిరూపణం
నామ త్రయోదశోఽధ్యాయః ॥ 13
అథ చతుర్దశోఽధ్యాయః । (జీవన్ముక్తివిచారః)
నిశాయామేకవింశేఽహ్ని భారద్వాజి విదాం వరః ।
ప్రాజ్ఞశ్శివకులోపాధిర్వైదర్భో వదతాం వరః ॥ 1 ॥
జీవనముక్తిం సముద్దిశ్య మహర్షి పరిపృష్టవాన్ ।
అథ సర్వేషు శృణ్వత్సు మహర్షిర్వాక్యమబ్రవిత్ ॥ 2 ॥
శాస్త్రీయైర్లోకికైశ్చాపి ప్రత్యయైరవిచాలితా ।
స్వరూపే సుదృఢా నిష్ఠా జీవన్ముక్తిరుదాహృతా ॥ 3 ॥
ముక్తిరేకవిధైవ స్యాత్ప్రజ్ఞానస్యావిశేషతః ।
శరీరస్థం ముక్తబంధం జీవన్ముక్తం ప్రచక్షతే ॥ 4 ॥
బ్రహ్మలోకగతో ముక్తశ్శ్రూయతే నిగమేషు యః ।
అనుభూతౌ న భేదోఽస్తి జీవన్ముక్తస్య తస్య చ ॥ 5 ॥
ప్రాణాః సమవలీయంతే యస్యాత్రైవ మహాత్మనః ।
తస్యాప్యనుభవో విద్వన్నేతయోరుభయోరివ ॥ 6 ॥
సామ్యాత్స్వరూపనిష్ఠాయా బంధహానేశ్చ సామ్యతః ।
ముక్తిరేకవిధైవ స్యాద్భేదస్తు పరబుద్ధిగః ॥ 7 ॥
ముక్తో భవతి జీవన్యో మాహాత్మాత్మని సంస్థితః ।
ప్రాణాః సమవలీయంతే తస్యైవాత్ర నరర్షభ ॥ 8 ॥
జీవన్ముక్తస్య కాలేన తపసః పరిపాకతః ।
స్పర్శాభావోఽపి సిద్ధః స్యాద్రూపే సత్యపి కుత్రచిత్ ॥ 9 ॥
భూయశ్చ పరిపాకేన రూపాభావోఽపి సిద్ధ్యతి ।
కేవలం చిన్మయో భూత్వా స సిద్ధో విహరిష్యతి ॥ 10 ॥
శరీరసంశ్రయం సిద్ధ్యోర్ద్వయమేతన్నరోత్తమ ।
అల్పేనాపి చ కాలేన దేవతానుగ్రహాద్భవేత్ ॥ 11 ॥
భేదమేతం పురస్కృత్య తారతమ్యం న సంపది ।
దేహవానశరీరో వా ముక్త ఆత్మని సంస్థితః ॥ 12 ॥
నాడీద్వారార్చిరోద్యేన మార్గేణోర్ధ్వగతిర్నరః ।
తత్రోత్పన్నేన బోధేన సద్యో ముక్తో భవిష్యతి ॥ 13 ॥
ఉపాసకస్య సుతరాం పక్వచిత్తస్య యోగినః ।
ఈశ్వరానుగ్రహాత్ప్రోక్తా నాడీద్వారోత్తమా గతిః ॥ 14 ॥
సర్వేషు కామచారోఽస్య లోకేషు పరికీర్తితః ।
ఇచ్ఛయాఽనేకదేహానాం గ్రహణం చాప్యనుగ్రహః ॥ 15 ॥
కైలాశం కేఽపి ముక్తానాం లోకమాహుర్మనీషిణః ।
ఏకే వదంతి వైకుంఠం పరే త్వాదిత్యమండలం ॥ 16 ॥
ముక్తలోకాశ్చ తే సర్వే విద్వన్భూమ్యాదిలోకవత్ ।
చిత్రవైభవయా శక్త్యా స్వరుపే పరికల్పితాః ॥ 17 ॥
॥ ఇతి శ్రీరమణగీతాసు బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే రమణాంతేవాసినో
వాసిష్ఠస్య గణపతేరుపనిబంధే జీవన్ముక్తివిచారో
నామ చతుర్దశోఽధ్యాయః ॥ 14
అథ పంచదశోఽధ్యాయః । (శ్రవణమనననిదిధ్యాసననిరూపణం)
శ్రవణం నామ కిం నాథ మననం నామ కిం మతం ।
కిం వా మునికులశ్రేష్ఠ నిదిధ్యాసనముచ్యతే ॥ 1 ॥
ఇత్యేవం భగవాన్పృష్టో మయా బ్రహ్మవిదాం వరః ।
ద్వావింశే దివసే ప్రాతరబ్రవీచ్ఛిష్యసంసది ॥ 2 ॥
వేదశీర్షస్థవాక్యానామర్థవ్యాఖ్యానపూర్వకం ।
ఆచార్యాచ్ఛృవణం కేచిచ్ఛృవణం పరిచక్షతే ॥ 3 ॥
అపరే శ్రవణం ప్రాహురాచార్యాద్విదితాత్మనః ।
గిరాం భాషామయీనాం చ స్వరూపం బోధయంతి యాః ॥ 4 ॥
శ్రుత్వా వేదాంతవాక్యాని నిజవాక్యాని వా గురోః ।
జన్మాంతరీయపుణ్యేన జ్ఞాత్వా వోభయమంతరా ॥ 5 ॥
అహంప్రత్యయమూలం త్వం శరీరాదేర్విలక్షణః ।
ఇతీదం శ్రవణం చిత్తాచ్ఛృవణం వస్తుతో భవేత్ ॥ 6 ॥
వదంతి మననం కేచిచ్ఛాస్త్రాత్రర్థస్య విచారణం ।
వస్తుతో మననం తాత స్వరుపస్య విచారణం ॥ 7 ॥
విపర్యాసేన రహితం సంశయేన చ మానద ।
కైశ్చిద్బ్రహ్మాత్మవిజ్ఞానం నిదిధ్యాసనముచ్యతే ॥ 8 ॥
విపర్యాసేన రహితం సంశయేన చ యద్యపి ।
శాస్త్రీయమైక్యవిజ్ఞానం కేవలం నానుభూతయే ॥ 9 ॥
సంశయశ్చ విపర్యాసో నివార్యేతే ఉభావపి ।
అనుభూత్యైవ వాసిష్ఠ న శాస్త్రశతకైరపి ॥ 10 ॥
శాస్త్రం శ్రద్ధావతో హన్యాత్ సంశయం చ విపర్యయం ।
శ్రద్ధాయాః కించిదూనత్వే పునరభ్యుదయస్తయోః ॥ 11 ॥
మూలచ్ఛేదస్తు వాసిష్ఠ స్వరుపానుభవే తయోః ।
స్వరుపే సంస్థితిస్తస్మాన్నిదిధ్యాసనముచ్యతే ॥ 12 ॥
బహిస్సంచరతస్తాత స్వరుపే సంస్థితిం వినా ।
అపరోక్షో భవేద్బోధో న శాస్త్రశతచర్చయా ॥ 13 ॥
స్వరుపసంస్థితిః స్యాచ్చేత్ సహజా కుండినర్షభ ।
సా ముక్తిః సా పరా నిష్ఠా స సాక్షాత్కార ఈరితః ॥ 14 ॥
॥ ఇతి శ్రీరమణగీతాసు బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే రమణాంతేవాసినో
వాసిష్ఠస్య గణపతేరుపనిబంధే శ్రవణమనననిదిధ్యాసన నిరూపణం
నామ పంచదశోఽధ్యాయః ॥ 15
అథ షోడశోఽధ్యాయః । (భక్తివిచారః)
అథ భక్తిం సముద్దిశ్య పృష్టః పురుషసత్తమః ।
అభాషత మహాభాగో భగవాన్ రమణో మునిః ॥ 1 ॥
ఆత్మా ప్రియః సమస్తస్య ప్రియం నేతరదాత్మనః ।
అచ్ఛిన్నా తైలధారావత్ ప్రీతిర్భక్తిరుదాహృతా ॥ 2 ॥
అభిన్నం స్వాత్మనః ప్రీత్యా విజానాతీశ్వరం కవిః ।
జానన్నప్యపరో భిన్నం లీన ఆత్మని తిష్ఠతి ॥ 3 ॥
వహంతీ తైలధారావద్యా ప్రీతిః పరమేశ్వరే ।
అనిచ్ఛతోఽపి సా బుద్ధిం స్వరుపం నయతి ధ్రువం ॥ 4 ॥
పరిచ్ఛిన్నం యదాత్మానం స్వల్పజ్ఞం చాపి మన్యతే ।
భక్తో విషయిరూపేణ తదా క్లేశనివృత్తయే ॥ 5 ॥
వ్యాపకం పరమం వస్తు భజతే దేవతాధియా ।
భజంశ్చ దేవతాబుద్ధ్యా తదేవాంతే సమశ్నుతే ॥ 6 ॥
దేవతాయా నరశ్రేష్ఠ నామరూపప్రకల్పనాత్ ।
తాభ్యాం తు నామరూపాభ్యాం నామరుపే విజేష్యతే ॥ 7 ॥
భక్తౌ తు పరిపూర్ణాయమలం శ్రవణమేకదా ।
జ్ఞానాయ పరిపూర్ణాయ తదా భక్తిః ప్రకల్పతే ॥ 8 ॥
ధారావ్యపేతా యా భక్తిః సా విచ్ఛిన్నేతి కీర్త్యతే ।
భక్తేః పరస్య సా హేతుర్భవతీతి వినిర్ణయః ॥ 9 ॥
కామాయ భక్తిం కుర్వాణః కామం ప్రాప్యాప్యనివృతః ।
శాశ్వతాయ సుఖస్యాంతే భజతే పునరీశ్వరం ॥ 10 ॥
భక్తిః కామసమేతాఽపి కామాప్తౌ న నివర్తతే ।
శ్రద్ధా వృద్ధా పరే పుంసి భూయ ఏవాభిర్వర్ధతే ॥ 11 ॥
వర్ధమానా చ సా భక్తిః కాలే పూర్ణా భవిష్యతి ।
పూర్ణయా పరయా భక్త్యా జ్ఞానేనేవ భవం తరేత్ ॥ 12 ॥
॥ ఇతి శ్రీరమణగీతాసు బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే రమణాంతేవాసినో
వాసిష్ఠస్య గణపతేరుపనిబంధే భక్తివిచారః
నామ షోడశోఽధ్యాయః ॥ 16
అథ సప్తదశోఽధ్యాయః । (జ్ఞానప్రాప్తివిచారః)
పంచవింశే తు దివసే వైదర్భో విదుషం వరః ।
ప్రశ్రయానవతో భూత్వా మునిం భూయోఽపి పృష్టవాన్ ॥ 1 ॥
వైదర్భ ఉవాచ
క్రమేణాయాతి కిం జ్ఞానం కించిత్కించిద్దినే దినే ।
ఏకస్మిన్నేవ కాలే కిం పూర్ణమాభాతి భానువత్ ॥ 2 ॥
భగవానువాచ
క్రమేణాయాతి న జ్ఞానం కించిత్కించిద్దినే దినే ।
అభ్యాసపరిపాకేన భాసతే పూర్ణమేకదా ॥ 3 ॥
వైదర్భ ఉవాచ
అభ్యాసకాలే భగవన్ వృత్తిరంతర్బహిస్తథా ।
యాతాయాతం ప్రకుర్వాణా యాతే కిం జ్ఞానముచ్యతే ॥ 4 ॥
భగవానువాచ
అంతర్యాతా మతిర్విద్వన్బహిరాయాతి చేత్పునః ।
అభ్యాసమేవ తామాహుర్జ్ఞానం హ్యనుభవోఽచ్యుతః ॥ 5 ॥
వైదర్భ ఉవాచ
జ్ఞానస్య మునిశార్దూల భూమికాః కాశ్చిదీరితాః ।
శాస్త్రేషు విదుషాం శ్రేష్ఠైః కథం తాసాం సమన్వయః ॥ 6 ॥
భగవానువాచ
శాస్త్రోక్తా భూమికాస్సర్వా భవంతి పరబుద్ధిగాః ।
ముక్తిభేదా ఇవ ప్రాజ్ఞ జ్ఞానమేకం ప్రజానతాం ॥ 7 ॥
చర్యాం దేహేంద్రియాదీనాం వీక్ష్యాబ్ధానుసారిణీం ।
కల్పయంతి పరే భూమిస్తారతమ్యం న వస్తుతః ॥ 8 ॥
వైదర్భ ఉవాచ
ప్రజ్ఞానమేకదా సిద్ధం సర్వాజ్ఞాననిబర్హణం ।
తిరోధతే కిమజ్ఞానాత్సంగాదంకురితాత్పునః ॥ 9 ॥
భగవానువాచ
అజ్ఞానస్య ప్రతిద్వంది న పరాభూయతే పునః ।
ప్రజ్ఞానమేకదా సిద్ధం భరద్వాజకులోద్వహ ॥ 10 ॥
॥ ఇతి శ్రీరమణగీతాసు బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే రమణాంతేవాసినో
వాసిష్ఠస్య గణపతేరుపనిబంధే జ్ఞానప్రాప్తివిచారో
నామ సప్తదశోఽధ్యాయః ॥ 17
అథ అష్టాదశోఽధ్యాయః । (సిద్ధమహిమానుకీర్తనం)
వరపరాశరగోత్రసముద్భవం వసుమతీసురసంఘయశస్కరం ।
విమలసుందరపండితనందనం కమలపత్రవిశాలవిలోచనం ॥ 1 ॥
అరుణశైలగతాశ్రమవాసినం పరమహంసమనంజనమచ్యుతం ।
కరుణయా దధతం వ్యవహారితాం సతతమాత్మని సంస్థితమక్షరే ॥ 2 ॥
అఖిలసంశయవారణభాషణం భ్రమమదద్విరదాంకుశవీక్షణం ।
అవిరతం పరసౌఖ్యధృతోద్యమం నిజతనూవిషయేష్వలసాలసం ॥ 3 ॥
పరిణతామ్రఫలప్రభవిగ్రహం చలతరేంద్రియనిగ్రహసగ్రహం ।
అమృతచిద్ధనవల్లిపరిగ్రహం మితవచోరచితాగమసంగ్రహం ॥ 4 ॥
అమలదిప్తతరాత్మమరీచిభిర్నిజకరైరివ పంకజబాంధవం ।
పదజుషాం జడభావమనేహసా పరిహరంతమనంతగుణాకరం ॥ 5 ॥
మృదుతమం వచనే దృశి శీతలం వికసితం వదనే సరసీరుహే ।
మనసి శూన్యమహశ్శశిసన్నిభే హృది లసంతమనంత ఇవారుణం ॥ 6 ॥
అదయమాత్మతనౌ కఠినం వ్రతే ప్రుషచిత్తమలం విషయవ్రజే ।
ఋషిమరోషమపేతమనోరథం ధృతమదం ఘనచిల్లహరీవశాత్ ॥ 7 ॥
విగతమోహమలోభమభవనం శమితమత్సరముత్సవినం సదా ।
భవమహోదధితారణకర్మణి ప్రతిఫలేన వినైవ సదోద్యతం ॥ 8 ॥
మాతామమేతి నగరాజసుతోరుపీఠం
నాగాననే భజతి యాహి పితా మమేతి ।
అంకం హరస్య సమవాప్య శిరస్యనేన
సంచుంబితస్య గిరింధ్రకృతో విభూతిం ॥ 9 ॥
వేదాదిపాకదమనోత్తరకచ్ఛపేశై-
ర్యుక్తైర్ధరాధరసుషుప్త్యమరేశ్వరైశ్చ ।
సూక్ష్మామృతాయుగమృతేన సహ ప్రణత్యా
సంపన్నశబ్దపటలస్య రహస్యమర్థం ॥ 10 ॥
దండం వినైవ యతినం బత దండపాణిం
దుఃఖాబ్ధితారకమరిం బత తారకస్య ।
త్యక్త్వా భవం భవమహో సతతం భజంతం
హంసం తథాపి గతమానససంగరాగం ॥ 11 ॥
ధీరత్వసంపది సువర్ణగిరేరనూనం
వారన్నిరోధేధికమేవ గభిరతాయాం ।
క్షాంతౌ జయంతమచలామఖిలస్య ధాత్రీం
దాంతౌ నిర్దశనమశంతికథాదవిష్ఠం ॥ 12 ॥
నీలారవిందసుహృదా సదృశం ప్రసాదే
తుల్యం తథా మహసి తోయజబాంధవేన ।
బ్రాహ్మ్యాం స్థితౌ తు పితరం వటమూలవాసం
సంస్మారయంతమచలంతమనూదితం మే ॥ 13 ॥
యస్యాధునాపి రమణీ రమణీయభావా
గిర్వాణలోకపృతనా శుభవృత్తిరూపా ।
సంశోభతే శిరసి నాపి మనోజగంధ-
స్తత్తాదృశం గృహిణమప్యధిపం యతీనాం ॥ 14 ॥
వందారులోకవరదం నరదంతినోఽపి
మంత్రేశ్వరస్య మహతో గురుతాం వహంతం ।
మందారవృక్షమివ సర్వజనస్య పాద-
చ్ఛాయాం శ్రితస్య పరితాపమపాహరంతం ॥ 15 ॥
యస్తంత్రవార్తికమనేకవిచిత్రయుక్తి-
సంశోభితం నిగమజీవనమాతతాన ।
భుస్య తస్య బుధసంహతిసంస్తుతస్య
వేషాంతరం తు నిగమానతవచో విచారి ॥ 16 ॥
వేదశీర్షచయసారసంగ్రహం పంచరత్నమరుణాచలస్య యః ।
గుప్తమల్పమపి సర్వతోముఖం సూత్రభూతమతనోదిమం గురుం ॥ 17 ॥
దేవవాచి సుతరామశిక్షితం కావ్యగంధరహితం చ యద్యపి ।
గ్రంథక్రమణి తథాఽపి సస్ఫురద్భాషితానుచరభావసంచయం ॥ 18 ॥
లోకమాతృకుచదుగ్ధపాయినశ్శంకరస్తవకృతో మహాకవేః ।
ద్రావిడద్విజశిశోర్నటద్గిరో భూమికాంతరమపారమేధసం ॥ 19 ॥
భూతలే త్విహ తృతియముద్భవం క్రౌంచభూమిధరరంధ్రకారిణః ।
బ్రహ్మనిష్ఠితదశాప్రదర్శనాద్యుక్తివాదతిమిరస్య శాంతయే ॥ 20 ॥
కుంభయోనిముఖమౌనిపూజితే ద్రావిడే వచసి విశ్రుతం కవిం ।
దృష్టవంతమజరం పరం మహః కేవలం ధిషణయా గురుం వినా ॥ 21 ॥
బాలకేఽపి జడగోపకేఽపి వ వానరేఽపి శుని వా ఖలేఽపి వా ।
పండితేఽపి పదసంశ్రితేఽపి వా పక్షపాతరహితం సమేక్షణం ॥ 22 ॥
శక్తిమంతమపి శాంతిసంయుతం భక్తిమంతమపి భేదవర్జితం ।
వీతరాగమపి లోకవత్సలం దేవతాంశమపి నమ్రచేష్టితం ॥ 23 ॥
ఏష యామి పితురంతికం మమాన్వేషణం తు న విధీయతామితి ।
సంవిలిఖ్య గృహతో వినిర్గతం శోణశైలచరణం సమాగతం ॥ 24 ॥
ఈదృశం గుణగణైరభిరామం ప్రశ్రయేణ రమణం భగవంతం ।
సిద్ధలోకమహిమానమపారం పృష్టవానమృతనాథయతీంద్రః ॥ 25 ॥
ఆహ తం స భగవానగవాసీ సిద్ధలోకమహిమా తు దురూహః ।
తే శివేన సదృశాః శివరూపాః శక్రువంతి చ వరాణ్యపి దాతుం ॥ 26 ॥
॥ ఇతి శ్రీరమణగీతాసు బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే రమణాంతేవాసినో
వాసిష్ఠస్య గణపతేరుపనిబంధే సిద్ధమహిమానుకీర్తనం
నామ అష్టాదశోఽధ్యాయః ॥ 18
॥ ఇతి శ్రీరమణగీతా సమాప్తా ॥
॥ అత్రేమే భవంత్యుపసంహారశ్లోకాః ॥
ద్వితీయే తు ద్వితీయేఽత్ర శ్లోకో గ్రంథే స్వయం మునేః ।
ద్వితీయాధ్యాయగాః శ్లోకా అన్యేమేతం వివృణ్వతే ॥ 1 ॥
ఇతరత్ర తు సర్వత్ర ప్రశ్నార్థః ప్రశ్నకారిణః ।
ఉత్తరార్థో భగవతః శ్లోకబంధో మమ స్వయం ॥ 2 ॥
అయం గణపతేర్గ్రంథమాలాయాముజ్జ్వలో మణిః ।
గురోః సరస్వతీ యత్ర విశుద్ధే ప్రతిబింబితా ॥ 3 ॥
॥ గ్రంథప్రశంసా ॥
గలంతి గంగేయం విమలతరగీతైవ మహతో
నగాధీశాచ్ఛ్రిమద్రమణమునిరూపాజ్జనిమతి ।
పథో వాణీరూపాద్గణపతికవేర్భక్తహృదయం
సముద్రం సంయాతి ప్రబలమలహారిణ్యనుపదం ॥
—ప్రణవానందః
॥ శ్రీరమణగీతాప్రకాశపీఠికా ॥
ఈశ్వరః సర్వభూతానమేకోఽసౌ హృదయాశ్రయః ।
స ఆత్మా సా పరా దృష్టిస్తదన్యన్నాస్తి కించన ॥ 1 ॥
సా వియోగాసహా శక్తిరేకా శక్తస్య జగ్రతి ।
దృశ్యబ్రహ్మాండకోటినాం భాతి జన్మాది బిభ్రతీ ॥ 2 ॥
యమియం వృణుతే దృష్టిర్మార్జారీవ నిజం శిశుం ।
స తామన్వేషతే పోతః కపిః స్వామివ మాతరం ॥ 3 ॥
జయతి స భగ్వాన్రమణో వాక్పతిరాచార్యగణపతిర్జయతి ।
అస్య చ వాణీ భగ్వద్ – రమణీయార్థానువర్తినీ జయతి ॥ 4 ॥
—కపాలి శాస్త్రీ
॥ శ్రీరమణాంజలీః ॥
అరుణాద్రితటే దిశో వసానం
పరితః పుణ్యభువః పునః పునానం ।
రమణాఖ్యామహో మహో విశేషం
జయతి ధ్వాంతహరం నరాత్మవేషం ॥ 1 ॥
చరితేన నరానరేషు తుల్యం
మహసాం పుంజమిదం విదామమూల్యం ।
దురితాపహమాశ్రితేషు భాస్వత్-
కరుణామూర్తివరం మహర్షిమాహుః ॥ 2 ॥
జ్వలితేన తపఃప్రభావభూమ్నా
కబలికృత్య జగద్విహస్య ధామ్నా ।
విలసన్ భగవాన్ మహర్షిరస్మ-
త్పరమాచార్యపుమాన్ హరత్వధం నః ॥ 3 ॥
ప్రథమం పురుషం తమీశమేకే
పురుషాణాం విదురుత్తమం తథాఽన్యే ।
సరసీజభవాండమండలానా-
మపరే మధ్యమామనంతి సంతః ॥ 4 ॥
పురుషత్రియతేఽపి భాసమానం
యమహంధిమలినో న వేద జంతుః ।
అజహత్తమఖండమేష నౄణాం
నిజవృత్తేన నిదర్శనాయ భాతి ॥ 5 ॥
మృదులో హసితేన మందమందం
దురవేక్షః ప్రబలో దృశా జ్వలంత్యా ।
విపులో హృదయేన విశ్వభోక్త్రా
గహనో మౌనగృహితయా చ వృత్త్యా ॥ 6 ॥
గురురాట్ కిము శంకరోఽయమన్యః
కిము వా శంకరసంభవః కుమారః ।
కిము కుండినజః స ఏవ బాలః
కిము వా సంహృతశక్తిరేష శంభుః ॥ 7 ॥
బహుధేతి వికల్పనాయ విదుభి
ర్బహుభాగస్తవ మౌనినో విలాశః ।
హృదయేషు తు నః సదాఽవికల్పం
రమణ త్వం రమసే గురో గురూణాం ॥ 8 ॥
ఔపచ్ఛందసికైరేతైర్బంధం నీతః స్తవాంజలిః ।
ఉపహారాయతామేష మహర్షిచరణాబ్జయోః ॥ 1 ॥
గుణోఽత్ర రమణే భక్తిః కృతవిత్త చ శాశ్వతీ ।
రమ్యో రమణనామ్నోఽయం ధ్వనిశ్చ హృదయంగమః ॥ 2 ॥
మహర్షేర్మౌనిరాజస్య యశోగానమలంకృతిః ।
తదయం ధ్వన్యకంకారగుణైరేవం నవోజ్జ్వలః ॥ 3 ॥
రమణస్య పదాంభోజస్మరణం హృదయంగమం ।
ఇక్షుఖండరసాస్వాదే కో వా భృతిమపేక్షతాం ॥ 4 ॥
అయం రమణపాదాబ్జకింకరస్యాపి కింకృతా ।
కావ్యకంఠమునేరంతేవాసినా వాగ్విలాసినా ॥ 5 ॥
రమణాఙ్ధ్రిసరోజాతరసజ్ఞేన కపాలినా ।
భారద్వాజేన భక్తేన రచితో రమణాంజలిః ॥ 6 ॥
– Chant Stotra in Other Languages –
Ramanagita in Sanskrit – English – Bengali – Gujarati – Kannada – Malayalam – Odia – Telugu – Tamil