॥ Sundaradasu (Sri MS Rama Rao) Sundarakanda Part 1 ॥
[ ప్రథమ భాగం/Part 1 – ద్వితీయ భాగం/Part 2 ]
॥ సుందరదాసు సుందరకాండ (ప్రథమ భాగం) ॥
(కృతజ్ఞతలు: కీ।శే। సుందరదాసు శ్రీ ఎం।ఎస్।రామారావు గారికి, శ్రీ పి।శ్రీనివాస్ గారికి)
శ్రీ హనుమాను గురుదేవులు నా యెద
పలికిన సీతారామ కథ
నే పలికెద సీతారామ కథ ।
శ్రీ హనుమంతుడు అంజనీసుతుడు
అతి బలవంతుడు రామభక్తుడు ।
లంకకు పోయి రాగల ధీరుడు
మహిమోపేతుడు శత్రుకర్శనుడు – ౧ ।
జాంబవదాది వీరులందరును
ప్రేరేపింపగ సమ్మతించెను ।
లంకేశ్వరుడు అపహరించిన
జానకీమాత జాడ తెలిసికొన – ౨ ।
తన తండ్రి యైన వాయుదేవునకు
సూర్య చంద్ర బ్రహ్మాది దేవులకు ।
వానరేంద్రుడు మహేంద్రగిరి పై
వందనములిడె పూర్వాభిముఖుడై – ౩ ।
రామనామమున పరవశుడయ్యె
రోమరోమమున పులకితుడయ్యె ।
కాయము పెంచె కుప్పించి యెగసె
దక్షిణ దిశగా లంక చేరగా – ౪ ।
పవనతనయుని పదఘట్టనకే
పర్వతరాజము గడగడ వణకె ।
ఫలపుష్పాదులు జలజల రాలె
పరిమళాలు గిరిశిఖరాలు నిండె – ౫ ।
పగిలిన శిలల ధాతువులెగసె
రత్నకాంతులు నలుదిశల మెరసె ।
గుహలను దాగిన భూతములదిరి
దీనారవముల పరుగిడె బెదిరి – ౬ – శ్రీ హనుమాను ।
రఘుకులోత్తముని రామచంద్రుని
పురుషోత్తముని పావన చరితుని ।
నమ్మిన బంటుని అనిలాత్మజుని
శ్రీ హనుమంతుని స్వాగతమిమ్మని – ౭ ।
నీ కడ కొంత విశ్రాంతి దీసికొని
పూజలందుకొని పోవచ్చునని ।
సగర ప్రవర్థితుడు సాగరుడెంతో
ముదమున పలికె మైనాకునితో – ౮ ।
మైనాకుడు ఉన్నతుడై నిలిచె
హనుమంతుడు ఆగ్రహమున గాంచె ।
ఇదియొక విఘ్నము కాబోలునని
వారిథి బడద్రోసె ఉరముచే గిరిని ॥ ౯ ॥
పర్వత శ్రేష్ఠుడా పోటున కృంగె
పవనతనయుని బలము గని పొంగె ।
తిరిగి నిలిచె హనుమంతుని పిలిచె
తన శిఖరముపై నరుని రూపమై – ౧౦ – శ్రీ హనుమాను ।
వానరోత్తమా ఒకసారి నిలుమా
నా శిఖరాల శ్రమ దీర్చుకొనుమా ।
కందమూలములు ఫలములు తినుమా
నా పూజలు గొని మన్ననలందుమా – ౧౧ ।
శత యోజనముల పరిమితముగల
జలనిధినవలీల దాటిపోగల ।
నీదు మైత్రి కడు ప్రాప్యము నాకు
నీదు తండ్రి కడు పూజ్యుడు నాకు – ౧౨ ।
పర్వతోత్తముని కరమున నిమిరి
పవనతనయుడు పలికెను ప్రీతిని ।
ఓ గిరీంద్రమా సంతసించితిని
నీ సత్కారము ప్రీతినందితిని – ౧౩ ।
రామకార్యమై యేగుచుంటిని
సాధించువరకు ఆగనంటిని ।
నే పోవలె క్షణమెంతో విలువలే
నీ దీవెనలే నాకు బలములే – ౧౪ – శ్రీ హనుమాను ।
అనాయాసముగ అంబరవీధిని
పయనము జేసెడు పవనకుమారుని ।
ఇంద్రాదులు మహర్షులు సిద్ధులు
పులకాంకితులై ప్రస్తుతించిరి – ౧౫ ।
రామకార్యమతి సాహసమ్మని
రాక్షసబలమతి భయంకరమని ।
కపివరుడెంతటి ఘనతరుడోయని
పరిశీలనగా పంపిరి సురసను – ౧౬ ।
ఎపుడో నన్ను నిన్ను మ్రింగమని
వరమొసగి మరీ బ్రహ్మ పంపెనని ।
అతిగా సురస నోటిని దెరచె
హనుమంతుడలిగి కాయము బెంచె – ౧౭ ।
ఒకరినొకరు మించి కాయము బెంచిరి
శత యోజనములు విస్తరించిరి ।
పై నుండి సురలు తహతహలాడిరి
ఇరువురిలో ఎవ్వరిదో గెలుపనిరి ॥ ౧౮ ॥
సురస ముఖము విశాలమౌట గని
సూక్ష్మబుద్ధి గొని సమయమిదేనని ।
క్షణములోన అంగుష్ఠమాతృడై
ముఖము జొచ్చి వెలివచ్చె విజయుడై – ౧౯ ।
పవనకుమారుని సాహసము గని
దీవించె సురస నిజరూపము గొని ।
నిరాలంబ నీలాంబరము గనుచు
మారుతి సాగెను వేగము పెంచుచు – ౨౦ ।
జలనిధి తేలే మారుతి ఛాయను
రాక్షసి సింహిక అట్టె గ్రహించెను ।
గుహను బోలు తన నోటిని దెరచెను
కపివరుని గుంజి మ్రింగజూచెను – ౨౧ ।
అంతట మారుతి సూక్ష్మరూపమున
సింహిక ముఖమును చొచ్చి చీల్చెను ।
సింహిక హృదయము చీలికలాయెను
సాగరమున బడి అసువులు బాసెను – ౨౨ ।
వారిథి దాటెను వాయుకుమారుడు
లంక చేరెను కార్యశూరుడు ।
నలువంకలను కలయజూచుచు
నిజ రూపమున మెల్లగ సాగుచు – ౨౩ ।
త్రికూటాచల శిఖరముపైన
విశ్వకర్మ వినిర్మితమైన ।
స్వర్గపురముతో సమానమైన
లంకాపురమును మారుతి గాంచెను – ౨౪ – శ్రీ హనుమాను ।
అనిలకుమారుడా రాత్రివేళను
సూక్ష్మరూపుడై బయలుదేరెను ।
రజనీకరుని వెలుగున తాను
రజనీచరుల కనులబడకను – ౨౫ ।
పిల్లివలె పొంచి మెల్లగ సాగెను
ఉత్తర ప్రాకార ద్వారము జేరెను ।
లంకారాక్షసి కపివరు గాంచెను
గర్జన సేయుచు అడ్డగించెను – ౨౬ ।
కొండ కోనల తిరుగాడు కోతివి
ఈ పురికి యే పనికై వచ్చితివి ?
లంకేశ్వరుని ఆనతి మేర
లంకాపురికి కావలి యున్నా ॥ ౨౭ ॥
లంకను నేను లంకాధిదేవతను
నీ ప్రాణములను నిలువున దీతును ।
కదలక మెదలక నిజము పల్కుమని
లంక యెదుర్కొనె కపి కిశోరుని – ౨౮ ।
అతి సుందరమీ లంకాపురమని
ముచ్చటపడి నే చూడవచ్చితిని ।
ఈ మాత్రమునకు కోపమెందుకులే
పురము గాంచి నే మరలిపోదులే – ౨౯ ।
అని నెమ్మదిగా పలుకగా విని
అనిలాత్మజుని చులకనగాగొని
లంకా రాక్షసి కపికిశోరుని
గర్జించి కసరి గద్దించి చరచెను – ౩౦ ।
సింహనాదమును మారుతి జేసె
కొండంతగ తన కాయము బెంచె ।
వామ హస్తమున పిడికిలి బిగించె
ఒకే పోటున లంకను గూల్చె – ౩౧ ।
కొండ బండలా రక్కసి దొల్లె
కనులప్పగించి నోటిని దెరచె ।
అబలను చంపుట ధర్మము గాదని
లంకను విడిచె మారుతి దయగొని – ౩౨ ।
ఓ బలభీమా ! వానరోత్తమా !
నేటికి నీచే ఓటమెరిగితి ।
ఈ నా ఓటమి లంకకు చేటని
పూర్వమే బ్రహ్మ వరమొసగెనని – ౩౩ ।
రావణుడాదిగ రాక్షసులందరు
సీతమూలమున అంతమొందెదరు ।
ఇది నిజమౌనని మీదే జయమని
లంకారాక్షసి పంపె హరేశుని – ౩౪ – శ్రీ హనుమాను ।
కోటగోడ అవలీలగ ప్రాకెను
కపికిశోరుడు లోనికి దుమికెను ।
శత్రుపతనముగ వామపాదమును
ముందుగ మోపెను ముందుకు సాగెను – ౩౫ ।
ఆణిముత్యముల తోరణాలు గల
రమ్యతరమైన రాజవీధుల ।
వెన్నెలలో లంకాపురి శోభను
శోధనగా హరేశుడు గాంచెను ॥ ౩౬ ॥
సువర్ణమయ సౌధరాజముల
ధగధగ మెరసే ఉన్నత గృహముల ।
కళకళలాడే నవ్వుల జల్లులు
మంగళకరమౌ నృత్యగీతములు – ౩౭ ।
అప్సరసల మరపించు మదవతుల
త్రిస్థాయి బలుకు గానమాధురులు ।
వెన్నెలలో లంకాపురి శోభను
శోధనగా హరేశుడు గాంచెను – ౩౮ ।
సుందరమైన హేమ మందిరము
రత్నఖచితమౌ సింహద్వారము ।
పతాకాంకిత ధ్వజాకీర్ణము
నవరత్నకాంతి సంకీర్ణము – ౩౯ ।
నృత్య మృదంగ గంభీర నాదితము
వీణాగాన వినోద సంకులము ।
లంకేశ్వరుని దివ్యభవనమది
శోధనగా హరేశుడు గాంచెను – ౪౦ ।
అత్తరు పన్నీట జలకములు
కాలాగరు సుగంధ ధూపములు ।
స్వర్ణ ఛత్రములు వింజామరలు
కస్తూరి పునుకు జవాది గంధములు – ౪౧ ।
నిత్య పూజలు శివార్చనలు
మాస పర్వముల హోమములు ।
లంకేశ్వరుని దివ్యభవనమది
శోధనగా హరేశుడు గాంచెను – ౪౨ – శ్రీ హనుమాను ।
యమకుబేర వరుణ దేవేంద్రాదుల
సర్వసంపదల మించినది ।
విశ్వకర్మ తొలుత బ్రహ్మకిచ్చినది
బ్రహ్మవరమున కుబేరుడందినది – ౪౩ ।
రావణుండు కుబేరుని రణమందు
ఓడించి లంకకు గొని తెచ్చినది ।
పుష్పకమను మహా విమానమది
మారుతి గాంచెను అచ్చెరువొందె – ౪౪ ।
నేలను తాకక నిలచియుండునది
రావణ భవన మధ్యంబుననున్నది ।
వాయుపథమున ప్రతిష్ఠితమైనది
మనమున దలచిన ప్రీతిపోగలది ॥ ౪౫ ॥
దివినుండి భువికి దిగిన స్వర్గమది
సూర్యచంద్రులను ధిక్కరించునది ।
పుష్పకమను మహా విమానమది
మారుతి గాంచెను అచ్చెరువొందె – ౪౬ ।
లంకాధీశుని ప్రేమ మందిరము
రత్నఖచితమౌ హేమ మందిరము ।
చందనాది సుగంధ బంధురము
పానభక్ష్య పదార్థ సమృద్ధము – ౪౭ ।
ఆయా పరిమళ రూపానిలము
అనిలాత్మజుచే ఆఘ్రాణితము ।
పుష్పకమందు రావణమందిరమ్మది
మారుతి గాంచెను అచ్చెరువొందె – ౪౮ ।
మత్తున శయనించు సుదతుల మోములు
పద్మములనుకొని మూగు భ్రమరములు ।
నిమీలిత విశాల నేత్రములు
నిశాముకుళిత పద్మపత్రములు – ౪౯ ।
ఉత్తమ కాంతల గూడి రావణుడు
తారాపతి వలె తేజరిల్లెడు ।
పుష్పకమందు రావణమందిరమ్మది
మారుతి గాంచెను అచ్చెరువొందె – ౫౦ ।
రావణుండు రణమందున గెలిచి
స్త్రీలెందరినో లంకకు జేర్చెను ।
పితృ దైత్య గంధర్వ కన్యలు
ఎందెందరో రాజర్షి కన్యలు – ౫౧ ।
సీత తక్క వారందరు కన్యలె
రావణుమెచ్చి వరించిన వారలె ।
పుష్పకమందు రావణమందిరమ్మది
మారుతి గాంచెను అచ్చెరువొందె – ౫౨ – శ్రీ హనుమాను ।
ఐరావతము దంతపు మొనలతో
పోరున బొడిచిన గంటులతో ।
వజ్రాయుధపు ప్రఘాతములతో
చక్రాయుధపు ప్రహరణములతో – ౫౩ ।
జయపరంపరల గురుతులతో
కీర్తి చిహ్నముల కాంతులతో ।
లంకేశుడు శయనించె కాంతలతో
సీతకై వెదకె మారుతి ఆశతో ॥ ౫౪ ॥
మినప రాశి వలె నల్లని వాడు
తీక్షణ దృక్కుల లోహితాక్షుడు ।
రక్తచందన చర్చిత గాత్రుడు
సంధ్యారుణ ఘన తేజోవంతుడు – ౫౫ ।
సతులగూడి మధు గ్రోలిన వాడు
రతికేళి సలిపి సోలిన వాడు ।
లంకేశుడు శయనించె కాంతలతో
సీతకై వెదకె మారుతి ఆశతో – ౫౬ ।
అందొక వంక పర్యంకము జేరి
నిదురించుచుండె దివ్యమనోహరి ।
నవరత్నఖచిత భూషణధారిణి
నలువంకలను కాంతి ప్రసారిణి – ౫౭ ।
స్వర్ణదేహిని చారురూపిణి
రాణులకు రాణి పట్టపురాణి ।
లంకేశ్వరుని హృదయేశ్వరి
మందోదరి లోకోత్తర సుందరి – ౫౮ ।
మందోదరిని జానకి యనుకొని
ఆడుచు పాడుచు గంతులు పెట్టి ।
వాలము బట్టి ముద్దులు పెట్టి
నేలను గొట్టి భుజములు తట్టి – ౫౯ ।
స్తంభములెగసి క్రిందకు దుమికి
పల్లటీలు గొట్టి ఛెంగున జుట్టి ।
చంచలమౌ కపిస్వభావమును
పవనతనయుడు ప్రదర్శన జేసెను – ౬౦ – శ్రీ హనుమాను ।
రాముని సీతా యిటులుండునా ?
రావణు జేరి శయనించునా ?
రాముని బాసి నిదురించునా ?
భుజయించునా భూషణముల దాల్చునా ? ౬౧ ।
పరమపురుషుని రాముని మరచునా ?
పరపురుషునితో కాపురముండునా ?
సీత కాదు కాదు కానేకాదని
మారుతి వగచుచు వెదకసాగెను – ౬౨ ।
పోవగరాని తావుల బోతి
చూడగరానివి యెన్నో జూచితి ।
నగ్నముగా పరున్న పరకాంతల
పరిశీలనగా పరికించితిని ॥ ౬౩ ॥
రతికేళి సలిపి సోలిన రమణుల
ఎందెందరినో పొడగాంచితిని ।
ధర్మము గానని పాపినైతినని
పరితాపముతో మారుతి కృంగెను – ౬౪ ।
సుదతుల తోడ సీతయుండగా
వారల జూడక వెదకుటెలాగ ?
మనసున యేమి వికారమునొందక
నిష్కామముగ వివేకము వీడక – ౬౫ ।
సీతను వెదకుచు చూచితి గాని
మనసున యేమీ పాపమెరుగనని ।
స్వామి సేవ పరమార్థముగా గొని
మారుతి సాగెను సీత కోసమని – ౬౬ ।
భూమీగృహములు నిశాగృహములు
క్రీడాగృహములు లతాగృహములు ।
ఆరామములు చిత్రశాలలు
బావులు తిన్నెలు రచ్చవీధులు – ౬౭ ।
మేడలు మిద్దెలు ఇళ్ళు కోనేళ్లు
సందులు గొందులు బాటలు తోటలు ।
ఆగి ఆగి అడుగడుగున వెదకుచు
సీతను గానక మారుతి వగచె – ౬౮ ।
సీతామాత బ్రతికి యుండునో
కౄర రాక్షసుల పాల్పడి యుండునో ?
తాను పొందని సీత యెందుకని
రావణుడే హతమార్చి యుండునో ? – ౬౯ ।
అని యోచించుచు అంతట వెదకుచు
తిరిగిన తావుల తిరిగి తిరుగుచు ।
ఆగి ఆగి అడుగడుగున వెదకుచు
సీతను గానక మారుతి వగచె – ౭౦ ।
సీత జాడ కనలేదను వార్తను
తెలిపిన రాముడు బ్రతుకజాలడు ।
రాముడు లేనిదె లక్ష్మణుడుండడు
ఆపై రఘుకులమంతయు నిశించు – ౭౧ ।
ఇంతటి ఘోరము కాంచినంతనె
సుగ్రీవాదులు మడియక మానరు ।
అని చింతించుచు పుష్పకము వీడి
మారుతి చేరె ప్రాకారము పైకి ॥ ౭౨ ॥
ఇంత వినాశము నా వల్లనేను
నే కిష్కింధకు పోనే పోను ।
వానప్రస్థాశ్రమవాసుడనై
నియమ నిష్ఠలతో బ్రతుకువాడనై – ౭౩ ।
సీతామాతను చూచితీరెదను
లేకున్న నేను అగ్ని దూకెదను ।
అని హనుమంతుడు కృత నిశ్చయుడై
నలుదెసల గనె సాహసవంతుడై – ౭౪ ।
చూడ మరచిన అశోక వనమును
చూపు మేరలో మారుతి గాంచెను ।
సీతారామ లక్ష్మణాదులకు
ఏకాదశ రుద్రాది దేవులకు – ౭౫ ।
ఇంద్రాది యమ వాయుదేవులకు
సూర్యచంద్ర మరుద్గణములకు ।
వాయునందనుడు వందనములిడి
అశోకవని చేరెను వడివడి – ౭౬ – శ్రీ హనుమాను ।
విరితేనియలు గ్రోలు భృంగములు
విందారగ సేయు ఝంకారములు ।
లేజివురాకుల నెసవు కోయిలలు
పంచమ స్వరముల పలికే పాటలు – ౭౭ ।
పురులు విప్పి నాట్యమాడు నెమళులు
కిలకిలలాడే పక్షుల గుంపులు ।
సుందరమైన అశోకవనమున
మారుతి వెదకెను సీతను కనుగొన – ౭౮ ।
కపికిశోరుడు కొమ్మకొమ్మను
ఊపుచు ఊగుచు దూకసాగెను ।
పూవులు రాలెను తీవెలు తెగెను
ఆకులు కొమ్మలు నేలపై బడెను – ౭౯ ।
పూలు పై రాల పవనకుమారుడు
పుష్పరథము వలె వనమున దోచెడు ।
సుందరమైన అశోకవనమున
మారుతి వెదకెను సీతను కనుగొన – ౮౦ ।
పూవులనిన పూతీవియలనిన
జానకికెంతో మనసౌనని ।
పద్మపత్రముల పద్మాక్షుని గన
పద్మాకరముల కొంతె జేరునని ॥ ౮౧ ॥
అన్ని రీతులా అనువైనదని
అశోకవని సీత యుండునని ।
శోభిల్లు శింశుపా తరుశాఖలపై
మారుతి కూర్చొని కలయజూచెను – ౮౨ – శ్రీ హనుమాను ।
సుందరమైన అశోకవనమున
తను కూర్చొనిన తరువు క్రిందున ।
కృంగి కృశించిన సన్నగిల్లిన
శుక్లపక్షపు చంద్రరేఖను – ౮౩ ।
ఉపవాసముల వాడిపోయిన
నివురు గప్పిన నిప్పు కణమును ।
చిక్కిన వనితను మారుతి గాంచెను
రాక్షస వనితల కౄర వలయమున – ౮౪ ।
మాసిన పీతవసనమును దాల్చిన
మన్నున పుట్టిన పద్మమును ।
పతి వియోగ శోకాగ్ని వేగిన
అంగారక పీడిత రోహిణిని – ౮౫ ।
మాటిమాటికి వేడి నిట్టూర్పుల
సెగలను గ్రక్కే అగ్నిజ్వాలను ।
చిక్కిన వనితను మారుతి గాంచెను
రాక్షస వనితల కౄర వలయమున – ౮౬ ।
నీలవేణి సంచాలిత జఘనను
సుప్రతిష్టను సింహమధ్యను ।
కాంతులొలుకు ఏకాంత ప్రశాంతను
రతీదేవి వలె వెలయు కాంతను – ౮౭ ।
పుణ్యము తరిగి దివి నుండి జారి
శోక జలధి పడి మునిగిన తారను ।
చిక్కిన వనితను మారుతి గాంచెను
రాక్షస వనితల కౄర వలయమున – ౮౮ ।
పతి చెంతలేని సతికేలనని
సీత సొమ్ముల దగిల్చె శాఖల ।
మణిమయ కాంచన కర్ణవేష్ఠములు
మరకత మాణిక్య చంపసరాలు – ౮౯ ।
రత్నఖచితమౌ హస్త భూషలు
నవరత్నాంకిత మణిహారములు ।
రాముడు దెలిపిన గురుతులు గలిగిన
ఆభరణముల గుర్తించె మారుతి ॥ ౯౦ ॥
సర్వ సులక్షణ లక్షిత జాత
సీతగాక మరి యెవరీ మాత ?
కౌసల్యా సుప్రజారాముని
సీతగాక మరి యెవరీ మాత ? ౯౧ ।
వనమున తపించు మేఘశ్యాముని
సీతగాక మరి యెవరీ మాత ?
ఆహా కంటి కనుగొంటి సీతనని
పొంగి పొంగి ఉప్పొంగె మారుతి – ౯౨ – శ్రీ హనుమాను ।
పూవులు నిండిన పొలములందున
నాగేటిచాలున జననమందిన ।
జనక మహారాజు కూతురైన
దశరథ నరపాలు కోడలైన – ౯౩ ।
సీతాలక్ష్మికి కాదు సమానము
త్రైలోక్యరాజ్య లక్ష్మీ సహితము ।
అంతటి మాతకా కాని కాలమని
మారుతి వగచె సీతను కనుగొని – ౯౪ ।
శత్రుతాపకరుడు మహాశూరుడు
సౌమిత్రికి పూజ్యురాలైన ।
ఆశ్రితజన సంరక్షుడైన
శ్రీరఘురాముని ప్రియసతి యైన – ౯౫ ।
పతి సన్నిధియే సుఖమనియెంచి
పదునాల్గేండ్లు వనమునకేగిన ।
అంతటి మాతకా కాని కాలమని
మారుతి వగచె సీతను కనుగొని – ౯౬ ।
బంగరు మేని కాంతులు మెరయ
మందస్మిత ముఖ పద్మము విరియ ।
హంసతూలికా తల్పమందున
రాముని గూడి సుఖింపగ తగిన – ౯౭ ।
పురుషోత్తముని పావనచరితుని
శ్రీరఘురాముని ప్రియసతి యైన ।
అంతటి మాతకా కాని కాలమని
మారుతి వగచె సీతను కనుగొని – ౯౮ – శ్రీ హనుమాను ।
మూడు ఝాముల రేయి గడువగా
నాల్గవ ఝాము నడచుచుండగా ।
మంగళవాద్య మనోహర ధ్వనులు
లంకేశ్వరుని మేలుకొలుపులు ॥ ౯౯ ॥
క్రతువులొనర్చు షడంగవేదవిదుల
స్వరయుగ శబ్దతరంగ ఘోషలు ।
శోభిల్లు శింశుపా శాఖలందున
మారుతి కూర్చొని ఆలకించెను – ౧౦౦ ।
రావణాసురుడు శాస్త్రోక్తముగా
వేకువనే విధులన్ని యొనర్చెను ।
మదోత్కటుడై మదనతాపమున
మరిమరి సీతను మదిలో నెంచెను – ౧౦౧ ।
నూర్గురు భార్యలు సురకన్యల వలె
పరిసేవింపగ దేవేంద్రుని వలె ।
దశకంఠుడు దేదీప్యమానముగ
వెడలెను అశోకావనము చేరగా – ౧౦౨ ।
లంకేశునితో వెడలిరి సతులు
మేఘము వెంట విద్యుల్లతల వలె ।
మధువు గ్రోలిన పద్మముఖుల
ముంగురులు రేగె భృంగముల వలె – ౧౦౩ ।
క్రీడల తేలిన కామినీమణుల
నిద్రలేమి పడు అడుగులు తూలె ।
దశకంఠుడు దేదీప్యమానముగ
చేరెను అశోకావనము వేగముగ – ౧౦౪ ।
లంకేశుని మహా తేజమును గని
మారుతి కూడ విభ్రాంతి జెందెను ।
దశకంఠుడు సమీపించి నిలిచెను
సీతపైననే చూపులు నిలిపెను – ౧౦౫ ।
తొడలు చేర్చుకొని కడుపును దాచి
కరములు ముడిచి చనుగన దాచి
సుడిగాలి పడిన కదళీ తరువు వలె
కటిక నేలపై జానకి తూలె – ౧౦౬ – శ్రీ హనుమాను ।
ఓ సీతా ! ఓ పద్మనేత్రా !
నా చెంత నీకు యేల చింత ?
ఎక్కడి రాముడు ? ఎక్కడి అయోధ్య ?
ఎందుకోసమీ వనవాస వ్యథ ? ౧౦౭ ।
నవయవ్వన త్రిలోకసుందరీ
నీకెందుకు యీ మునివేషధారి ?
అని రావణుడు కామాంధుడై నిలిచె
నోటికి వచ్చినదెల్ల పలికె ॥ ౧౦౮ ॥
రాముడు నీకు సరిగానివాడు
నిను సుఖపెట్టడు తను సుఖపడడు ।
గతిచెడి వనమున తిరుగుచుండెనో
తిరిగి తిరిగి తుదకు రాలిపోయెనో – ౧౦౯ ।
మరచిపొమ్ము ఆ కొరగాని రాముని
వలచి రమ్ము నను యశోవిశాలుని ।
అని రావణుడు కామాంధుడై నిలిచె
నోటికి వచ్చినదెల్ల పలికె – ౧౧౦ ।
రాముడు వచ్చుట నన్ను గెల్చుట
నిన్ను పొందుట కలలోని మాట ।
బలవిక్రమ ధన యశములందున
అల్పుడు రాముడు నా ముందెందున – ౧౧౧ ।
యమ కుబేర ఇంద్రాది దేవతల
గెలిచిన నాకిల నరభయమేల ?
అని రావణుడు కామాంధుడై నిలిచె
నోటికి వచ్చినదెల్ల పలికె – ౧౧౨ – శ్రీ హనుమాను ।
నిరతము పతినే మనమున దలచుచు
క్షణమొక యుగముగ కాలము గడుపుచు ।
రావణ గర్వమదంబుల ద్రుంచు
రాముని శౌర్యధైర్యముల దలచుచు – ౧౧౩ ।
శోకతప్తయై శిరమును వంచి
తృణమును ద్రుంచి తన ముందుంచి ।
మారు పల్కె సీత దీనస్వరమున
తృణముకన్న రావణుడే హీనమన – ౧౧౪ ।
రామలక్ష్మణులు లేని సమయమున
అపహరించితివె నను ఆశ్రమమున ।
పురుష సింహముల గాలికి బెదిరి
పారిపోతివి శునకము మాదిరి – ౧౧౫ ।
యమ కుబేర ఇంద్రాది దేవతల
గెలిచిన నీకీ వంచనలేల ?
అని పల్కె సీత దీన స్వరమున
తృణముకన్న రావణుడే హీనమన – ౧౧౬ ।
ఓయి రావణా ! నా మాట వినుము
శ్రీరామునితో వైరము మానుము ।
శీఘ్రముగా నను రాముని జేర్చుము
త్రికరణ శుద్ధిగా శరణు వేడుము – ౧౧౭ ।
నిను మన్నించి అనుగ్రహింపుమని
కోరుకొందు నా కరుణామూర్తిని ।
అని పల్కె సీత దీన స్వరమున
తృణముకన్న రావణుడే హీనమన – ౧౧౮ – శ్రీ హనుమాను ।
ఓ సీతా ! నీవెంత గడసరివె
ఎవరితో యేమి పల్కుచుంటివె ?
ఎంతటి కర్ణ కఠోర వచనములు
ఎంతటి ఘోర అసభ్య దూషణలు – ౧౧౯ ।
నీపై మోహము నను బంధించెను
లేకున్న నిను వధించియుందును ।
అని గర్జించెను ఘనతరగాత్రుడు
క్రోధోద్దీప్తుడై దశకంఠుడు – ౧౨౦ ।
నీకొసగిన ఏడాది గడువును
రెండు నెలలలో తీరిపోవును ।
అంతదనుక నిన్నంటగ రాను
ఈలోపున బాగోగులు కనుగొను – ౧౨౧ ।
నను కోరని నిను బలాత్కరించను
నను కాదను నిను కనికరించను ।
అని గర్జించెను ఘనతరగాత్రుడు
క్రోధోద్దీప్తుడై దశకంఠుడు – ౧౨౨ ।
ఓ రావణా ! నీ క్రొవ్విన నాలుక
గిజగిజలాడి తెగిపడదేమి ?
కామాంధుడా నీ కౄర నేత్రములు
గిర గిర తిరిగి రాలిపడవేమి ?౧౨౩ ।
పతియాజ్ఞ లేక యిటులుంటి గాని
తృటిలో నిన్ను దహింపనా యేమి ?
అని పల్కె సీత దివ్య స్వరమున
తృణముకన్న రావణుడే హీనమన – ౧౨౪ ।
క్రోధాగ్ని రగుల రుసరుసలాడుచు
కొరకొర జూచుచు నిప్పులు గ్రక్కుచు ।
తన కాంతలెల్ల కలవరమొందగ
గర్జన సేయుచు దిక్కులదరగ – ౧౨౫ ।
సీతనెటులైన వొప్పించుడని
వొప్పుకొననిచో భక్షించుడని ।
రావణాసురుడు అసురవనితలను
ఆజ్ఞాపించి మరలిపోయెను – ౧౨౬ – శ్రీ హనుమాను ।
అందున్న వొక వృద్ధ రాక్షసి
తోటి రాక్షసుల ఆవల ద్రోసి ।
కావలెనన్న నన్ను వేధింపుడు
సీతను మాత్రము హింసింపకుడు – ౧౨౭ ।
దారుణమైన కలగంటి నేను
దానవులకది ప్రళయమ్మేను ।
అని తెల్పె త్రిజట స్వప్న వృత్తాంతము
భయకంపితలైరి రాక్షసీ గణము – ౧౨౮ ।
శుక్లాంబరములు దాల్చినవారు
రామలక్ష్మణులు అగుపించినారు ।
వైదేహికి యిరువంకల నిలచి
దివ్యతేజమున వెలుగొందినారు – ౧౨౯ ।
తెల్లని కరిపై మువ్వురు కలసి
లంకాపురిపై పయనించినారు ।
అని తెల్పె త్రిజట స్వప్న వృత్తాంతము
భయకంపితలైరి రాక్షసీ గణము – ౧౩౦ ।
దేవతలందరు పరిసేవింప
ఋషిగణంబులు అభిషేకింప ।
గంధర్వాదులు సంకీర్తింప
బ్రహ్మాదులు మునుముందును దింప – ౧౩౧ ।
సీతారాముడు విష్ణుదేవుడై
శోభిల్లెను కోటి సూర్య తేజుడై ।
అని తెల్పె త్రిజట స్వప్న వృత్తాంతము
భయకంపితలైరి రాక్షసీ గణము – ౧౩౨ ।
తైలమలదుకొని రావణాసురుడు
నూనె త్రాగుచూ అగుపించినాడు ।
కాలాంబరమును ధరియించినాడు
కరవీరమాల దాల్చినాడు – ౧౩౩ ।
పుష్పకమందుండి నేలబడినాడు
కడకొక స్త్రీచే యీడ్వబడినాడు ।
అని తెల్పె త్రిజట స్వప్నవృత్తాంతము
భయకంపితలైరి రాక్షసీ గణము – ౧౩౪ – శ్రీ హనుమాను ।
రావణుండు వరాహముపైన
కుంభకర్ణుడు ఒంటెపైన ।
ఇంద్రజిత్తు మకరముపైన
దక్షిణ దిశగా పడిపోయినారు – ౧౩౫ ।
రాక్షసులందరు గుంపుగుంపులుగ
మన్నున కలిసిరి సమ్మూలమ్ముగ ।
అని తెల్పె త్రిజట స్వప్నవృత్తాంతము
భయకంపితలైరి రాక్షసీ గణము – ౧౩౬ ।
తెల్లని మాలలు వలువలు దాల్చి
తెల్లని గంధము మేన బూసికొని ।
నృత్య మృదంగ మంగళ ధ్వనులతో
చంద్రకాంతులెగజిమ్ము ఛత్రముతో – ౧౩౭ ।
తెల్లని కరిపై మంత్రివర్యులతో
వెడలె విభీషణుడు దివ్యకాంతితో ।
అని తెల్పె త్రిజట స్వప్నవృత్తాంతము
భయకంపితలైరి రాక్షసీ గణము – ౧౩౮ ।
విశ్వకర్మ నిర్మించిన లంకను
రావణుండు పాలించెడు లంకను ।
రామదూత వొక వానరోత్తముడు
రుద్రరూపుడై దహియించినాడు – ౧౩౯ ।
ప్రళయ భయానక సదృశమాయెను
సాగరమున లంక మునిగిపోయెను ।
అని పల్కు త్రిజట మాటలు వినుచు
నిద్రతూగిరి రాక్షస వనితలు – ౧౪౦ ।
హృదయ తాపమున జానకి తూలుచు
శోకభారమున గడగడ వణకుచు ।
జరిగి జరిగి అశోక శాఖలను
ఊతగాగొని మెల్లగ నిలచి – ౧౪౧ ।
శ్రీరాముని కడసారి తలచుకొని
తన మెడజడతో వురిపోసుకొని ।
ప్రాణత్యాగము చేయబూనగా
శుభ శకునములు తోచె వింతగా – ౧౪౨ ।
సీతకెంత దురవస్థ ఘటిల్లె
నా తల్లినెటుల ఊరడించవలె ?
నన్ను నేనెటుల తెలుపుకోవలె
తల్లినెటుల కాపాడుకోవలె ?౧౪౩ ।
యే మాత్రము నే ఆలసించినా
సీతామాత ప్రాణములుండునా ?
అని హనుమంతుడు శాఖలమాటున
తహతహలాడుచు మెదలసాగెను – ౧౪౪ ।
నను గని జానకి బెదరక ముందే
పలికెద సీతారామ కథ ।
సత్యమైనది వ్యర్థము గానిది
పావనమైనది శుభకరమైనది – ౧౪౫ ।
సీతా మాతకు కడు ప్రియమైనది
పలుకు పలుకున తేనెలొలుకునది ।
అని హనుమంతుడు మృదుమధురముగా
పలికెను సీతారామ కథ – ౧౪౬ ।
దశరథ విభుడు రాజోత్తముడు
యశముగొన్న ఇక్ష్వాకు వంశజుడు ।
దశరథునకు కడు ప్రియమైన వాడు
జ్యేష్ఠ కుమారుడు శ్రీరఘురాముడు – ౧౪౭ ।
సత్యవంతుడు జ్ఞానశ్రేష్ఠుడు
పితృవాక్య పరిపాలన శీలుడు ।
అని హనుమంతుడు మృదుమధురముగా
పలికెను సీతారామ కథ – ౧౪౮ ।
శ్రీ రాముని పట్టాభిషేకము
నిర్ణయమైన శుభసమయమున ।
చిన్న భార్య కైక దశరథు చేరి
తనకొసగిన రెండు వరములు కోరె – ౧౪౯ ।
భరతునకు పట్టాభిషేకము
పదునాల్గేండ్లు రామ వనవాసము ।
అని హనుమంతుడు మృదుమధురముగా
పలికెను సీతారామ కథ – ౧౫౦ – శ్రీ హనుమాను ।