॥ Suta Geetaa Telugu Lyrics ॥
॥ సూతగీతా ॥
శ్రీమత్సూతసంహితాయాం । చతుర్థస్య యజ్ఞవైభవఖండస్యోపరిభాగే
సూతగీతాప్రారంభః ।
ప్రథమోఽధ్యాయః । 1 । సూతగీతిః । 1-28
ద్వితీయోఽధ్యాయః । 2 । ఆత్మనా సృష్టికథనం । 1-80
తృతీయోఽధ్యాయః । 3 । సామాన్యసృష్టికథనం । 1-65
చతుర్థోఽధ్యాయః । 4 । విశేషసృష్టికథనం । 1-49
పంచమోఽధ్యాయః । 5 । ఆత్మస్వరూపకథనం । 1-74
షష్ఠోఽధ్యాయః । 6 । సర్వశాస్త్రార్థసంగ్రహవర్ణనం । 1-37
సప్తమోఽధ్యాయః । 7 । రహస్యవిచారః । 1-34
అష్టమోఽధ్యాయః । 8 । సర్వవేదాంతసంగ్రహః ॥ 1-91
Total chapters 8 versess 458
అథ ప్రథమోఽధ్యాయః ।
1 । సూతగీతిః ।
ఐశ్వరం పరమానందమనంతం సత్యచిద్ఘనం ।
ఆత్మత్వేనైవ పశ్యంతం నిస్తరంగసముద్రవత్ ॥ 1 ॥
నిర్వికల్పం సుసంపూర్ణం సుప్రసన్నం శుచిస్మితం ।
భాసయంతం జగద్భాసా భానుమంతమివాపరం ॥ 2 ॥
ప్రణమ్య మునయః సూతం దండవత్పృథివీతలే ।
కృతంజలిపుటా భూత్వా తుష్టువుః పరయా ముదా ॥ 3 ॥
నమస్తే భగవన్ శంభుప్రసాదావాప్తవేదన ।
నమస్తే భగవన్ శంభుచరణాంభోజవల్లభ ॥ 4 ॥
నమస్తే శంభుభక్తానామగ్రగణ్య సమాహిత ।
నమస్తే శంభుభక్తానామతీవ హితబోధక ॥ 5 ॥
నమస్తే వేదవేదాంతపద్మఖండదివాకర ।
వ్యాసవిజ్ఞానదీపస్య వర్తిభూతాయ తే నమః ॥ 6 ॥
పురాణముక్తామాలాయాః సూత్రభూతాయ తే నమః ।
అస్మాకం భవవృక్షస్య కుఠారాయ నమోఽస్తు తే ॥ 7 ॥
కృపాసాగర సర్వేషాం హితప్రద నమోఽస్తు తే ।
నమోఽవిజ్ఞాతదోషాయ నమో జ్ఞానగుణాయ తే ॥ 8 ॥
మాతృభూతాయ మర్త్యానాం వ్యాసశిష్యాయ తే నమః ।
ధర్మిష్ఠాయ నమస్తుభ్యం బ్రహ్మనిష్ఠాయ తే నమః ॥ 9 ॥
సమాయ సర్వజంతూనాం సారభూతాయ తే నమః ।
సాక్షాత్సత్యపరాణాం తు సత్యభూతాయ తే నమః ॥ 10 ॥
నమో నమో నమస్తుభ్యం పునర్భూయో నమో నమః ।
అస్మాకం గురవే సాక్షాన్నమః స్వాత్మప్రదాయినే ॥ 11 ॥
ఏవం గోత్రర్షయః స్తుత్వా సూతం సర్వహితప్రదం ।
ప్రశ్నం ప్రచక్రిరే సర్వే సర్వలోకహితైషిణః ॥ 12 ॥
సోఽపి సూతః స్వతః సిద్ధః స్వరూపానుభవాత్పరాత్ ।
ఉత్థాయ స్వగురుం వ్యాసం దధ్యౌ సర్వహితే రతం ॥ 13 ॥
అస్మిన్నవసరే వ్యాసః సాక్షాత్సత్యవతీసుతః ।
భస్మోద్ధూలితసర్వాంగస్త్రిపుండ్రాంకితమస్తకః ॥ 14 ॥
కృష్ణాజినీ సోత్తరీయ ఆషాఢేన విరాజితః ।
రుద్రాక్షమాలాభరణస్తత్రైవావిరభూత్స్వయం ॥ 15 ॥
తం దృష్ట్వా దేశికేంద్రాణాం దేశికం కరుణాకరం ।
సూతః సత్యవతీసూనుం స్వశిష్యైః సహ సత్తమైః ॥ 16 ॥
ప్రణమ్య దండవద్భూమౌ ప్రసన్నేంద్రియమానసః ।
యథార్హం పూజయామాస దత్త్వా చాఽఽసనముత్తమం ॥ 17 ॥
భద్రమస్తు సుసంపూర్ణం సూత శిష్య మమాఽఽస్తిక ।
తవైషామపి కిం కార్యం మయా తద్బ్రూహి మేఽనఘ ॥ 19 ॥
ఏవం వ్యాసవచః శ్రుత్వా సూతః పౌరాణికోత్తమః ।
ఉవాచ మధురం వాక్యం లోకానాం హితముత్తమం ॥ 20 ॥
సూత ఉవాచ –
ఇమే హి మునయః శుద్ధాః సత్యధర్మపరాయణాః ।
మద్గీతాశ్రవణే చైషామస్తి శ్రద్ధా మహత్తరా ॥ 21 ॥
భవత్ప్రసాదే సత్యేవ శక్యతే సా విభాషితుం ।
యది ప్రసన్నో భగవన్ వదేత్యాజ్ఞాపయాద్య మాం ॥ 22 ॥
ఇతి సూతవచః శ్రుత్వా భగవాన్ కరుణానిధిః ।
త్వదీయామద్య తాం గీతాం వదైషామర్థినాం శుభాం ॥ 23 ॥
ఇత్యుక్త్వా శిష్యమాలింగ్య హృదయం తస్య సంస్పృశన్ ।
సాంబం సర్వేశ్వరం ధ్యాత్వా నిరీక్ష్యైనం కృపాబలాత్ ॥ 24 ॥
స్థాపయిత్వా మహాదేవం హృదయే తస్య సుస్థిరం ।
తస్య మూర్ధానమాఘ్రాయ భగవానగమద్గురుః ॥ 25 ॥
సోఽపి సూతః పునః సాంబం ధ్యాత్వా దేవం త్ర్యంబకం ।
ప్రణమ్య దండవద్భూమౌ స్మృత్వా వ్యాసం చ సద్గురుం ॥ 26 ॥
కృతాంజలిపుటో భూత్వా మంత్రమాద్యం షడక్షరం ।
జపిత్వా శ్రద్ధయా సార్ధం నిరీక్ష్య మునిపుంగవన్ ॥ 27 ॥
కృతప్రణామో మునిభిః స్వగీతామతినిర్మలాం ।
వక్తుమారభతే సూత సర్వలోకహితే రతః ॥ 28 ॥
॥ ఇతి శ్రీసూతసంహితాయాం యజ్ఞవైభవఖండస్యోపరిభాగే
సూతగీతాయాం సూతగీతిర్నామ ప్రథమోఽధ్యాయః ॥ 1 ॥
అథ ద్వితీయోఽధ్యాయః ॥
2 । ఆత్మనా సృష్టికథనం ।
సూత ఉవాచ –
శ్రుణుత బ్రహ్మవిచ్ఛ్రేష్ఠా భాగ్యవంతః సమాహితాః ।
వక్ష్యామి పరమం గుహ్యం విజ్ఞానం వేదసంమతం ॥ 1 ॥
అస్తి కశ్చిత్స్వత సిద్ధః సత్యజ్ఞానసుఖాద్వయః ।
విశ్వస్య జగతః కర్తా పశుపాశవిలక్షణః ॥ 2 ॥
ఆకాశాదీని భూతాని పంచ తేషాం ప్రకీర్తితాః ।
గుణాః శబ్దాదయః పంచ పంచ కర్మేంద్రియాణి చ ॥ 3 ॥
జ్ఞానేంద్రియాణి పంచైవ ప్రాణాద్యా దశ వాయవః ।
మనో బుద్ధిరహంకారశ్చిత్తం చేతి చతుష్టయం ॥ 4 ॥
తేషాం కారణభూతైకాఽవిద్యా షట్త్రింశకః పశుః ।
విశ్వస్య జగతః కర్తా పశోరన్యః పరః శివః ॥ 5 ॥
ఆత్మానః పశవః సర్వే ప్రోక్తా అజ్ఞానినః సదా ।
అజ్ఞానమాత్మనామేషామనాద్యేవ స్వభావతః ॥ 6 ॥
సంసారబీజమజ్ఞానం సంసార్యజ్ఞః పుమాన్యతః ।
జ్ఞానాత్తస్య నివృత్తిః స్యాత్ప్రకాశాత్తమసో యథా ॥ 7 ॥
అజ్ఞానాకారభేదేనావిద్యాఖ్యేనైవ కేవలం ।
పశూనామాత్మనాం భేదః కల్పితో న స్వభావతః ॥ 8 ॥
అజ్ఞానాకారభేదేన మాయాఖ్యేనైవ కేవలం ।
విభాగః కల్పితో విప్రాః పరమాతత్వలక్షణః ॥ 9 ॥
ఘటాకాశమహాకాశవిభాగః కల్పితో యథా ।
తథైవ కల్పితో భేదో జీవాత్మపరమాత్మనోః ॥ 10 ॥
యథా జీవబహుత్వం తు కల్పితం మునిపుంగవాః ।
తథా పరబహుత్వం చ కల్పితం న స్వభావతః ॥ 10 ॥
యథోచ్చావచభావస్తు జీవభేదే తు కల్పితః ।
తథోచ్చావచభావశ్చ పరభేదే చ కల్పితః ॥ 12 ॥
దేహేంద్రియాదిసంఘాతవాసనాభేదభేదితా ।
అవిద్యా జీవభేదస్య హేతుర్నాన్యః ప్రకీర్తితః ॥ 13 ॥
గుణానాం వాసనాభేదభేదితా యా ద్విజర్షభాః ।
మాయా సా పరభేదస్య హేతుర్నాన్యః ప్రకీర్తితః ॥ 14 ॥
యస్య మాయాగతం సత్త్వం శరీరం స్యాత్తమోగుణః ।
సంహారాయ త్రిమూర్తీనాం స రుద్రః స్యాన్న చాపరః ॥ 15 ॥
తథా యస్య తమః సాక్షాచ్ఛరీరం సాత్త్వికో గుణః ।
పాలనాయ త్రిమూర్తీనాం స విష్ణుః స్యాన్న చాపరః ॥ 16 ॥
రజో యస్య శరీరం స్యాత్తదేవోత్పాదనాయ చ ।
త్రిమూర్తీనాం స వై బ్రహ్మా భవేద్విప్రా న చాపరః ॥ 17 ॥
రుద్రస్య విగ్రహం శుక్లం కృష్ణం విష్ణోశ్చ విగ్రహం ।
బ్రహ్మణో విగ్రహం రక్తం చింతయేద్భుక్తిముక్తయే ॥ 18 ॥
శౌక్ల్యం సత్త్వగుణాజ్జాతం రాగో జాతో రజోగుణాత్ ।
కార్ష్ణ్యం తమోగుణాజ్జాతమితి విద్యాత్సమాసతః ॥ 19 ॥
పరతత్త్వైకతాబుద్ధ్యా బ్రహ్మాణం విష్ణుమీశ్వరం ।
పరతత్త్వతయా వేదా వదంతి స్మృతయోఽపి చ ॥ 20 ॥
పురాణాని సమస్తాని భారతప్రముఖాన్యపి ।
పరతత్త్వైకతాబుద్ధ్యా తాత్పర్యం ప్రవదంతి చ ॥ 21 ॥
బ్రహ్మవిష్ణ్వాదిరూపేణ కేవలం మునిపుంగవాః ।
బ్రహ్మవిష్ణ్వాదయస్త్వేవ న పరం తత్త్వమాస్తికాః ॥ 22 ॥
తథాఽపి రుద్రః సర్వేషాముత్కృష్టః పరికీర్తితః ।
స్వశరీరతయా యస్మాన్మనుతే సత్త్వముత్తమం ॥ 23 ॥
రజసస్తమసః సత్త్వముత్కృష్టం హి ద్విజోత్తమాః ।
సత్త్వాత్సుఖం చ జ్ఞానం చ యత్కించిదపరం పరం ॥ 24 ॥
పరతత్త్వప్రకాశస్తు రుద్ర్స్యైవ మహత్తరః ।
బ్రహ్మవిష్ణ్వాదిదేవానాం న తథా మునిపుంగవాః ॥ 25 ॥
పరతత్త్వతయా రుద్రః స్వాత్మానం మనుతే భృశం ।
పరతత్త్వప్రకాశేన న తథా దేవతాంతరం ॥ 26 ॥
హరిబ్రహ్మాదిరూపేణ స్వాత్మానం మనుతే భృశం ।
హరిబ్రహ్మాదయో దేవా న తథా రుద్రమాస్తికాః ॥ 27 ॥
రుద్రః కథంచిత్కార్యార్థం మనుతే రుద్రరూపతః ।
న తథా దేవతాః సర్వా బ్రహ్మస్ఫూర్త్యల్పతాబలాత్ ॥ 28 ॥
బ్రహ్మవిష్ణ్వాదయో దేవాః స్వాత్మానం మన్వతేఽఞ్జసా ।
న కశ్చిత్తత్త్వరూపేణ న తథా రుద్ర ఆస్తికాః ॥ 29 ॥
బ్రహ్మవిష్ణ్వాదయో దేవాః స్వాత్మానం మన్వతేఽఞ్జసా ।
కథంచిత్తత్త్వరూపేణ న తథా రుద్ర ఆస్తికాః ॥ 30 ॥
తత్త్వబుద్ధిః స్వతఃసిద్ధా రుద్రస్యాస్య తపోధనాః ।
హరిబ్రహ్మాదిబుద్ధిస్తు తేషాం స్వాభావికీ మతా ॥ 31 ॥
హరిబ్రహ్మాదిదేవాన్యే పూజయంతి యథాబలం ।
అచిరాన్న పరప్రాప్తిస్తేషామస్తి క్రమేణ హి ॥ 32 ॥
రుద్రం యే వేదవిచ్ఛ్రేష్ఠాః పూజయంతి యథాబలం ।
తేషామస్తి పరప్రాప్తిరచిరాన్న క్రమేణ తు ॥ 33 ॥
రుద్రాకారతయా రుద్రో వరిష్ఠో దేవతాంతరాత్ ।
ఇతి నిశ్చయబుద్ధిస్తు నరాణాం ముక్తిదాయినీ ॥ 34 ॥
గుణాభిమానినో రుద్రాద్ధరిబ్రహ్మాదిదేవతాః ।
వరిష్ఠా ఇతి బుద్ధిస్తు సత్యం సంసారకారణం ॥ 35 ॥
పరతత్త్వాదపి శ్రేష్ఠో రుద్రో విష్ణుః పితామహః ।
ఇతి నిశ్చయబుద్ధిస్తు సత్యం సంసారకారణం ॥ 36 ॥
రుద్రో విష్ణుః ప్రజానాథః స్వరాట్సమ్రాట్పురందరః ।
పరతత్త్వమితి జ్ఞానం నరాణాం ముక్తికారణం ॥ 37 ॥
అమాత్యే రాజబుద్ధిస్తు న దోషాయ ఫలాయ హి ।
తస్మాద్బ్రహ్మమతిర్ముఖ్యా సర్వత్ర న హి సంశయః ॥ 38 ॥
తథాఽపి రుద్రే విప్రేంద్రాః పరతత్త్వమతిర్భృశం ।
వరిష్ఠా న తథాఽన్యేషు పరస్ఫూర్త్యల్పతాబలాత్ ॥ 39 ॥
అస్తి రుద్రస్య విప్రేంద్రా అంతః సత్త్వం బహిస్తమః ।
విష్ణోరంతస్తమః సత్త్వం బహిరస్తి రజోగుణః ॥ 40 ॥
అంతర్బహిశ్చ విప్రేంద్రా అస్తి తస్య ప్రజాపతేః ।
అతోఽపేక్ష్య గుణం సత్త్వం మనుష్యా వివదంతి చ ॥ 41 ॥
హరిః శ్రేష్ఠో హరః శ్రేష్ఠ ఇత్యహో మోహవైభవం ।
సత్త్వాభావాత్ప్రజానాథం వరిష్ఠం నైవ మన్వతే ॥ 42 ॥
అనేకజన్మసిద్ధానాం శ్రౌతస్మార్తానువర్తినాం ।
హరః శ్రేష్ఠో హరేః సాక్షాదితి బుద్ధిః ప్రజాయతే ॥ 43 ॥
మహాపాపవతాం నౄణాం హరిః శ్రేష్ఠో హరాదితి ।
బుద్ధిర్విజాయతే తేషాం సదా సంసార ఏవ హి ॥ 44 ॥
నిర్వికల్పే పరే తత్త్వే శ్రద్ధా యేషాం విజాయతే ।
అయత్నసిద్ధా పరమా ముక్తిస్తేషాం న సంశయః ॥ 45 ॥
నిర్వికల్పం పరం తత్త్వం నామ సాక్షాచ్ఛివః పరః ।
సోఽయం సాంబస్త్రినేత్రశ్చ చంద్రార్ధకృతశేఖరః ॥ 46 ॥
స్వాత్మతత్త్వసుఖస్ఫూర్తిప్రమోదాత్తాండవప్రియః ।
రుద్రవిష్ణుప్రజానాథైరుపాస్యో గుణమూర్తిభిః ॥ 47 ॥
ఈదృశీ పరమా మూర్తిర్యస్యాసాధారణీ సదా ।
తద్ధి సాక్షాత్పరం తత్త్వం నాన్యత్సత్యం మయోదితం ॥ 48 ॥
విష్ణుం బ్రహ్మాణమన్యం వా స్వమోహాన్మన్వతే పరం ।
న తేషాం ముక్తిరేషాఽస్తి తతస్తే న పరం పదం ॥ 49 ॥
తస్మాదేషా పరా మూర్తిర్యస్యాసాధారణీ భవేత్ ।
స శివః సచ్చిదానందః సాక్షాత్తత్త్వం న చాపరః ॥ 50 ॥
బ్రహ్మా విష్ణుశ్చ రుద్రశ్చ విభక్తా అపి పండితాః ।
పరమాత్మవిభాగస్థా న జీవవ్యూహసంస్థితాః ॥ 51 ॥
అవిద్యోపాధికో జీవో న మాయోపాధికః ఖలు ।
మాయోపాధికచైతన్యం పరమాత్మా హి నాపరం ॥ 52 ॥
మాయాకార్యగుణచ్ఛన్నా బ్రహ్మవిష్ణుమహేశ్వరాః ।
మాయోపాధిపరవ్యూహా న జీవవ్యూహసంస్థితాః ॥ 53 ॥
పరమాత్మవిభాగత్వం బ్రహ్మాదీనాం ద్విజర్షభాః ।
సమానమపి రుద్రస్తు వరిష్ఠో నాత్ర సంశయః ॥ 54 ॥
బ్రహ్మా విష్ణుశ్చ రుద్రస్య స్వాసాధారణరూపతః ।
స్వవిభూత్యాత్మనా చాపి కుర్వాతే ఏవ సేవనం ॥ 55 ॥
రుద్ర స్వేనైవ రూపేణ విష్ణోశ్చ బ్రహ్మణస్తథా ।
సేవనం నైవ కురుతే విభూతేర్వా ద్వయోరపి ॥ 56 ॥
కేవలం కృపయా రుద్రో లోకానాం హితకామ్యయా ।
స్వవిభూత్యాత్మనా విష్ణోర్బ్రహ్మణశ్చాపరస్య చ ॥ 57 ॥
కరోతి సేవాం హే విప్రాః కదాచిత్సత్యమీరితం ।
న తథా బ్రహ్మణా విష్ణుర్న బ్రహ్మా న పురందరః ॥ 58 ॥
ఏతావన్మాత్రమాలంబ్య రుద్రం విష్ణుం ప్రజాపతిం ।
మన్వతే హి సమం మర్త్యా మాయయా పరిమోహితాః ॥ 59 ॥
కేచిదేషాం మహాయాసాత్సామ్యం వాంఛంతి మోహితాః ।
హరేరజస్య చోత్కర్షం హరాద్వాంఛంతి కేచన ॥ 60 ॥
రుద్రేణ సామ్యమన్యేషాం వాంఛంతి చ విమోహితాః ।
తే మహాపాతకైర్యుక్తా యాస్యంతి నరకార్ణవం ॥ 61 ॥
రుద్రాదుత్కర్షమన్యేషాం యే వాంఛంతి మోహితాః ।
పచ్యంతే నరకే తీవ్రే సదా తే న హి సంశయః ॥ 62 ॥
కేచిదద్వైతమాశ్రిత్య బైడాలవ్రతికా నరాః ।
సామ్యం రుద్రేణ సర్వేషాం ప్రవదంతి విమోహితాః ॥ 63 ॥
దేహాకారేణ చైకత్వే సత్యపి ద్విజపుంగవాః ।
శిరసా పాదయోః సామ్యం సర్వథా నాస్తి హి ద్విజాః ॥ 64 ॥
యథాఽఽస్యాపానయోః సామ్యం ఛిద్రతోఽపి న విద్యతే ।
తథైకత్వేఽపి సర్వేషాం రుద్రసామ్యం న విద్యతే ॥ 65 ॥
విష్ణుప్రజాపతీంద్రాణాముత్కర్షం శంకరాదపి ।
ప్రవదంతీవ వాక్యాని శ్రౌతాని ప్రతిభాంతి చ ॥ 66 ॥
పౌరాణికాని వాక్యాని స్మార్తాని ప్రతిభాంతి చ ।
తాని తత్త్వాత్మనా తేషాముత్కర్షం ప్రవదంతి హి ॥ 67 ॥
విష్ణుప్రజాపతీంద్రేభ్యో రుద్రస్యోత్కర్షమాస్తికాః ।
వదంతి యాని వాక్యాని తాని సర్వాణి హే ద్విజాః ॥ 68 ॥
ప్రవదంతి స్వరూపేణ తథా తత్త్వాత్మనాఽపి చ ।
నైవం విష్ణ్వాదిదేవానామితి తత్త్వవ్యవస్థితిః ॥ 69 ॥
బహునోక్తేన కిం జీవాస్త్రిమూర్తీనాం విభూతయః ।
వరిష్ఠా హి విభూతిభ్యస్తే వరిష్ఠా న సంశయః ॥ 70 ॥
తేషు రుద్రో వరిష్ఠశ్చ తతో మాయీ పరః శివః ।
మాయావిశిష్టాత్సర్వజ్ఞః సాంబః సత్యాదిలక్షణః ॥ 71 ॥
వరిష్ఠో మునయః సాక్షాచ్ఛివో నాత్ర విచారణా ।
శివాద్వరిష్ఠో నైవాస్తి మయా సత్యముదీరితం ॥ 72 ॥
శివస్వరూపమాలోడ్య ప్రవదామి సమాసతః ।
శివాదన్యతయా భాతం శివ ఏవ న సంశయః ॥ 73 ॥
శివాదన్యతయా భాతం శివం యో వేద వేదతః ।
స వేద పరమం తత్త్వం నాస్తి సంశయకారణం ॥ 74 ॥
యః శివః సకలం సాక్షాద్వేద వేదాంతవాక్యతః ।
స ముక్తో నాత్ర సందేహః సత్యమేవ మయోదితం ॥ 75 ॥
భాసమానమిదం సర్వం భానమేవేతి వేద యః ।
స భానరూపం దేవేశం యాతి నాత్ర విచారణా ॥ 76 ॥
ప్రతీతమఖిలం శంభుం తర్కతశ్చ ప్రమాణతః ।
స్వానుభూత్యా చ యో వేద స ఏవ పరమార్థవిత్ ॥ 77 ॥
జగద్రూపతయా పశ్యన్నపి నైవ ప్రపశ్యతి ।
ప్రతీతమఖిలం బ్రహ్మ సంపశ్యన్న హి సంశయః ॥ 78 ॥
ప్రతీతమప్రతీతం చ సదసచ్చ పరః శివః ।
ఇతి వేదాంతవాక్యానాం నిష్ఠాకాష్ఠా సుదుర్లభా ॥ 79 ॥
ఇతి సకలం కృపయా మయోదితం వః
శ్రుతివచస కథితం యథా తథైవ ।
యది హృదయే నిహితం సమస్తమేత-
త్పరమగతిర్భవతామిహైవ సిద్ధా ॥ 80 ॥
॥ ఇతి శ్రీసూతసంహితాయాం యజ్ఞవైభవఖండస్యోపరిభాగే
సూతగీతాయాం ఆత్మనా సృష్టికథనం నామ ద్వితీయోఽధ్యాయః ॥ 2 ॥
అథ తృతీయోఽధ్యాయః ।
3 । సామాన్యసృష్టికథనం ।
సూత ఉవాచ –
శివాత్సత్యపరానందప్రకాశైకస్వలక్షణాత్ ।
ఆవిర్భూతమిదం సర్వం చేతనాచేతనాత్మకం ॥ 1 ॥
అద్వితీయోఽవికారీ చ నిర్మలః స శివః పరః ।
తథాఽపి సృజతి ప్రాజ్ఞాః సర్వమేతచ్చరాచరం ॥ 2 ॥
మణిమన్రౌషధాదీనాం స్వభావోఽపి న శక్యతే ।
కిము వక్తవ్యమాశ్చర్యం విభోరస్య పరాత్మనః ॥ 3 ॥
శ్రుతిః సనాతనీ సాధ్వీ సర్వమానోత్తమోత్తమా ।
ప్రాహ చాద్వైతనైర్మల్యం నిర్వికారత్వమాత్మనః ॥ 4 ॥
సర్గస్థిత్యంతమప్యాహ చేతనాచేతనస్య చ ।
అతీంద్రియార్థవిజ్ఞానే మానం నః శ్రుతిరేవ హి ॥ 5 ॥
శ్రుత్యైకగమ్యే సూక్ష్మార్థే స తర్కః కిం కరిష్యతి ।
మానానుగ్రాహకస్తర్కో న స్వతంత్రః కదాచన ॥ 6 ॥
శ్రుతిః సనాతనీ శంభోరభివ్యక్తా న సంశయః ।
శంకరేణ ప్రణీతేతి ప్రవదంత్యపరే జనాః ॥ 7 ॥
యదా సాఽనాదిభూతైవ తదా మానమతీవ సా ।
స్వతశ్చ పరతో దోషో నాస్తి యస్మాద్ద్విజర్షభాః ॥ 8 ॥
స్వతో దోషో న వేదస్య విద్యతే సూక్ష్మదర్శనే ।
అస్తి చేద్వ్యవహారస్య లోప ఏవ ప్రసజ్యతే ॥ 9 ॥
పరతశ్చ న దోషోఽస్తి పరస్యాభావతో ద్విజాః ।
స్వతో దుష్టోఽపి శబ్దస్తు మానమేవాఽఽప్తసంగమాత్ ॥ 10 ॥
ఇతి వార్తాఽపి వార్తైవ మునీంద్రాః సూక్ష్మదర్శనే ।
స్వతో దుష్టః కథం మానం భవత్యన్యస్య సంగమాత్ ॥ 11 ॥
యత్సంబంధేన యో భావో యస్య ప్రాజ్ఞాః ప్రసిద్ధ్యతి ।
స తస్య భ్రాంతిరేవ స్యాన్న స్వభావః కథంచన ॥ 12 ॥
జపాకుసుమలౌహిత్యం విభాతి స్ఫటికే భృశం ।
తథాఽపి తస్య లౌహిత్యం భ్రాంతిరేవ న వాస్తవం ॥ 13 ॥
వహ్నిపాకజలౌహిత్యమిష్టకాయాం న వాస్తవం ।
లౌహిత్యం తైజసాంశస్తు నేష్టకాయా నిరూపణే ॥ 14 ॥
అన్యత్రాన్యస్య ధర్మస్తు ప్రతీతో విభ్రమో మతః ।
ఆప్తాపేక్షీ తు శబ్దస్తు ప్రామాణ్యాయ న సర్వథా ॥ 15 ॥
అనాప్తయోగాచ్ఛబ్దస్య ప్రామాణ్యం మునిపుంగవాః ।
స్వతఃసిద్ధం తిరోభూతం స్వనాశాయ హి కేవలం ॥ 16 ॥
యదా సా శంకఏరేణోక్తా తదాఽపి శ్రుతిరాస్తికాః ।
ప్రమాణం సుతరామాప్తతమ ఏవ మహేశ్వరః ॥ 17 ॥
సర్వదోషవిహీనస్య మహాకారుణికస్య చ ।
సర్వజ్ఞస్యైవ శుద్ధస్య కథం దోషః ప్రకల్ప్యతే ॥ 18 ॥
సర్వదోషవిశిష్టస్య నిర్ఘృణస్య దురాత్మనః ।
అల్పజ్ఞస్య చ జీవస్య దృష్టాఽనాప్తిర్హి సత్తమాః ॥ 19 ॥
యస్య స్మరణమాత్రేణ సమలో నిర్మలో భవేత్ ।
బ్రూత సత్యతపోనిష్ఠాః కథం స మలినో భవేత్ ॥ 20 ॥
అతః పక్షద్వయేనాపి వేదో మానం న సంశయః ।
వేదోఽనాదిః శివస్తస్య వ్యంజకః పరమార్థతః ॥ 21 ॥
అభివ్యక్తిమపేక్ష్యైవ ప్రణేతేత్యుచ్యతే శివః ।
తస్మాద్వేదోపదిష్టార్థో యథార్థో నాత్ర సంశయః ॥ 22 ॥
ఇహ తావన్మయా ప్రోక్తమద్వితీయః పరః శివః ।
తథాఽపి తేన సకలం నిర్మితం తత్స ఏవ హి ॥ 23 ॥
చిత్స్వరూపః శివశ్చేత్యం జగత్సర్వం చరాచరం ।
తథా సతి విరుద్ధం తజ్జగచ్ఛంభుః కథం భవేత్ ॥ 24 ॥
ఇత్యేవమాదిచోద్యస్య ద్విజేంద్రా నాస్తి సంభవః ।
యత్ర వేదవిరోధః స్యాత్తత్ర చోద్యస్య సంభవః ॥ 25 ॥
చోదనాలక్షణే ధర్మే న యథా చోద్యసంభవః ।
తథా న చోదనాగమ్యే శివే చోద్యస్య సంభవః ॥ 26 ॥
బాధ్యబాధకభావస్తు వ్యాధిభేషజయోర్యథా ।
శాస్త్రేణ గమ్యతే తద్వదయమర్థోఽపి నాన్యతః ॥ 27 ॥
ఈశ్వరస్య స్వరూపే చ జగత్సర్గాదిషు ద్విజాః ।
అతీంద్రియార్థేష్వన్యేషు మానం నః శ్రుతిరేవ హి ॥ 28 ॥
అథవా దేవదేవస్య సర్వదుర్ఘటకారిణీ ।
శక్తిరస్తి తయా సర్వం ఘటతే మాయయాఽనఘాః ॥ 29 ॥
ప్రతీతిసిద్ధా సా మాయా తత్త్వతోఽత్ర న సంశయః ।
తయా దుర్ఘటకారిణ్యా సర్వం తస్యోపపద్యతే ॥ 30 ॥
సా తిష్ఠతు మహామాయా సర్వదుర్ఘటకారిణీ ।
వేదమానేన సంసిద్ధం సర్వం తద్గ్రాహ్యమేవ హి ॥ 31 ॥
చోద్యానర్హే తు వేదార్థే చోద్యం కుర్వన్ పతత్యధః ।
అతః సర్వం పరిత్యజ్య వేదమేకం సమాశ్రయేత్ ॥ 32 ॥
రూపావలోకనే చక్షుర్యథాఽసాధారణం భవేత్ ।
తథా ధర్మాదివిజ్ఞానే వేదోఽసాధారణః పరః ॥ 33 ॥
రూపావలోకనస్యేదం యథా ఘ్రాణం న కారణం ।
తథా ధర్మాదిబుద్ధేస్తు ద్విజాస్తర్కో న కారణం ॥ 34 ॥
తస్మాద్వేదోదితేనైవ ప్రకారేణ మహేశ్వరః ।
అద్వితీయః స్వయం శుద్ధస్తథాఽపీదం జగత్తతః ॥ 35 ॥
ఆవిర్భూతం తిరోభూతం స ఏవ సకలం జగత్ ।
వైభవం తస్య విజ్ఞాతుం న శక్యం భాషితుం మయా ॥ 36 ॥
స ఏవ సాహసీ సాక్షాత్సర్వరూపతయా స్థితః ।
పరిజ్ఞాతుం చ వక్తుం చ సమర్థో నాపరః పుమాన్ ॥ 37 ॥
యథాఽయః పావకేనేద్ధం భాతీవ దహతీవ చ ।
తథా వేదః శివేనేద్ధః సర్వం వక్తీవ భాసతే ॥ 38 ॥
అయోఽవయవసంక్రాంతో యథా దహతి పావకః ।
తథా వేదేషు సంక్రాంతః శివః సర్వార్థసాధకః ॥ 39 ॥
తథాఽపి వేదరహితః స్వయం ధర్మాదివస్తుని ।
న ప్రమాణం వినా తేన వేదోఽపి ద్విజపుంగవాః ॥ 40 ॥
తస్మాద్వేదో మహేశేద్ధః ప్రమాణం సర్వవస్తుని ।
అన్యథా న జడః శబ్దోఽతీంద్రియార్థస్య సాధకః ॥ 41 ॥
మేరుపార్శ్వే తపస్తప్త్వా దృష్ట్వా శంభుం జగద్గురుం ।
అయమర్థో మయా జ్ఞాతస్తతస్తస్య ప్రసాదతః ॥ 42 ॥
తదాజ్ఞయైవ విప్రేంద్రాః సంహితేయం మయోదితా ।
అహం క్షుద్రోఽపి యుష్మాకం మహతామపి దేశికః ॥ 43 ॥
అభవం సా శివస్యాఽఽజ్ఞా లంఘనీయా న కేనచిత్ ।
శివస్యాఽఽజ్ఞాబలాద్విష్ణుర్జాయతే మ్రియతేఽపి చ ॥ 44 ॥
బ్రహ్మా సర్వజగత్కర్తా విరాట్సమ్రాట్స్వరాడపి ।
ఖరోష్ట్రతరవః క్షుద్రా బ్రహ్మవిష్ణ్వాదయోఽభవన్ ॥ 45 ॥
తస్మాద్ గురుత్వం మే విప్రా యుజ్యతే న హి సంశయః ।
శిష్యత్వం చాపి యుష్మాకం స్వతంత్రః ఖలు శంకరః ॥ 46 ॥
మహాదేవస్య భక్తాశ్చ తద్భక్తా అపి దేహినః ।
స్వతంత్రా వేదవిచ్ఛ్రేష్ఠాః కిం పునః స మహేశ్వరః ॥ 47 ॥
స్వాతంత్ర్యాద్ధి శివేనైవ విషం భుక్తం వినాఽమృతం ।
బ్రహ్మణశ్చ శిరశ్ఛిన్నం విష్ణోరపి తథైవ చ ॥ 48 ॥
స్వాతంత్ర్యాద్ధి కృతం తేన మునీంద్రా బ్రహ్మవాదినః ।
తత్ప్రసాదాన్మయా సర్వం విదితం కరబిల్వవత్ ॥ 49 ॥
ప్రసాదబలతః సాక్షాత్సత్యార్థః కథితో మయా ।
ప్రసాదేన వినా వక్తుం కో వా శక్తో మునీశ్వరాః ॥ 50 ॥
తస్మాత్సర్వం పరిత్యజ్య శ్రద్ధయా పరయా సహ ।
మదుక్తం పరమాద్వైతం విద్యాద్వేదోదితం బుధః ॥ 51 ॥
విజ్ఞానేన వినాఽన్యేన నాస్తి ముక్తిర్న సంశయః ।
అతో యూయమపి ప్రాజ్ఞా భవతాద్వైతవాదినః ॥ 52 ॥
పరమాద్వైతవిజ్ఞానం సిద్ధం స్వానుభవేన చ ।
శ్రుతిస్మృతిపురాణాద్యైస్తర్కైర్వేదానుసారిభిః ॥ 53 ॥
పరమాద్వైతవిజ్ఞానమేవ గ్రాహ్యం యథాస్థితం ।
నాన్యతర్కైశ్చ హంతవ్యమిదమామ్నాయవాక్యజం ॥ 54 ॥
వినైవ పరమాద్వైతం భేదం కేచన మోహితాః ।
కల్పయంతి తదా శంభుః సద్వితీయో భవిష్యతి ॥ 55 ॥
ఆమ్నాయార్థం మహాద్వైతం నైవ జానంతి యే జనాః ।
వేదసిద్ధం మహాద్వైతం కో వా విజ్ఞాతుమర్హతి ॥ 56 ॥
భిన్నాభిన్నతయా దేవం పరమాద్వైతలక్షణం ।
కల్పయంతి మహామోహాత్కేచిత్తచ్చ న సంగతం ॥ 57 ॥
భేదాభేదేఽపి భేదాంశో మిథ్యా భవతి సత్తమాః ।
భేదానిరూపణాదేవ ధర్మ్యాదేరనిరూపణాత్ ॥ 58 ॥
తస్మాన్నాస్తీశ్వరాదన్యత్కించిదప్యాస్తికోత్తమాః ।
ద్వితీయాద్వై భయం జంతోర్భవతీత్యాహ హి శ్రుతిః ॥ 59 ॥
కో మోహస్తత్ర కః శోక ఏకత్వమనుపశ్యతః ।
ఇతి చాఽఽహ హి సా సాధ్వీ శ్రుతిరద్వైతమాస్తికాః ॥ 60 ॥
ఏకత్వమేవ వాక్యార్థో నాపరః పరమాస్తికాః ।
స్తుతినిందే విరుధ్యేతే భేదో యది వివక్షితః ॥ 61 ॥
అతీవ శుద్ధచిత్తానాం కేవలం కరుణాబలాత్ ।
పరమాద్వైతమామ్నాయాత్ప్రభాతి శ్రద్ధయా సహ ॥ 62 ॥
శివభట్టారకస్యైవ ప్రసాదే పుష్కలే సతి ।
పరమాద్వైతమాభాతి యథావన్నాన్యహేతునా ॥ 63 ॥
న భాతి పరమాద్వైతం ప్రసాదరహితస్య తు ।
దుర్లభః ఖలు దేవస్య ప్రసాదః పరమాస్తికాః ॥ 64 ॥
అతశ్చ వేదోదితవర్త్మనైవ
విహాయ వాదాంతరజన్మబుద్ధిం ।
విముక్తికామః పరమాద్వితీయం
సమాశ్రయేదేవ శివస్వరూపం ॥ 65 ॥
॥ ఇతి శ్రీసూతసంహితాయాం యజ్ఞవైభవఖండస్యోపరిభాగే
సూతగీతాయాం సామాన్యసృష్టికథనం నామ తృతీయోఽధ్యాయః ॥ 3 ॥
అథ చతుర్థోఽధ్యాయః ।
4 । విశేషసృష్టికథనం ।
సూత ఉవాచ –
ఈశ్వరో జగతః కర్తా మాయయా స్వీయయా పురా ।
అభేదేన స్థితః పూర్వకల్పవాసనయాన్వితః ॥ 1 ॥
కాలకర్మానుగుణ్యేన స్వాభిన్నస్వీయమాయయా ।
అభిన్నోఽపి తయా స్వస్య భేదం కల్పయతి ప్రభుః ॥ 2 ॥
కల్పితోఽయం ద్విజా భేదో నాభేదం బాధతే సదా ।
కల్పితానామవస్తుత్వాదవిరోధశ్చ సిధ్యతే ॥ 3 ॥
పునః పూర్వక్షణోత్పన్నవాసనాబలతోఽనఘాః ।
ఈక్షితా పూర్వవద్భూత్వా స్వశక్త్యా పరయా యుతః ॥ 4 ॥
మాయాయా గుణభేదేన రుద్రం విష్ణుం పితామహం ।
సృష్ట్వానుప్రావిశత్తేషామంతర్యామితయా హరః ॥ 5 ॥
తేషాం రుద్రః పరాభేదాత్పరతత్త్వవదేవ తు ।
కరోతి సర్గస్థిత్యంతం రుద్రరూపేణ సత్తమాః ॥ 6 ॥
సంహరత్యవిశేషేణ జగత్సర్వం చరాచరం ।
విష్ణురప్యాస్తికాః సాక్షాత్పరభేదేన కేవలం ॥ 7 ॥
కరోతి సర్గస్థిత్యంతం విష్ణురూపేణ హే ద్విజాః ।
పాలయత్యవిశేషేణ జగత్సర్వం చరాచరం ॥ 8 ॥
బ్రహ్మాఽపి మునిశార్దూలాః పరాభేదేన కేవలం ।
కరోతి సర్గస్థిత్యంతం బ్రహ్మరూపేణ సత్తమాః ।
కరోతి వివిధం సర్వం జగత్పూర్వం యథా తథా ॥ 9 ॥
శబ్దాదిభూతసృష్టిస్తుపరస్యైవ శివస్య తు ॥ 10 ॥
సర్వాంతఃకరణానాం తు సమష్టేః సృష్టిరాస్తికాః ।
త్రిమూర్తీనాం హరస్యైవ ప్రాధాన్యేన న సంశయః ॥ 11 ॥
ప్రాణానామపి సర్వేషాం సమష్టేః సృష్టిరాస్తికాః ।
అపి రుద్రస్య తస్యైవ ప్రాధాన్యేన న సంశయః ॥ 12 ॥
సర్వజ్ఞానేంద్రియాణాం తు సమష్టీనాం జనిర్ద్విజాః ।
త్రిమూర్తీనాం హరస్యైవ ప్రాధాన్యేన న సంశయః ॥ 13 ॥
సర్వకర్మేంద్రియాణాం తు సమష్టీనాం జనిర్ద్విజాః ।
త్రిమూర్తీనాం హరస్యైవ ప్రాధాన్యేన న సంశయః ॥ 14 ॥
తథాఽపి పరమం తత్త్వం త్రిమూర్తీనాం తు కారణం ।
బ్రహ్మవిష్ణుమహేశానాం సృష్టావుపకరోతి చ ॥ 15 ॥
ఉపచారతయా తేఽపి స్రష్టార ఇతి శబ్దితాః ।
తత్రాపి తత్త్వతః స్రష్టృ బ్రహ్మైవాద్వయమాస్తికాః ॥ 16 ॥
వ్యష్టయస్తు సమష్టిభ్యో జాయంతే బ్రహ్మణానఘాః ।
సమష్టిషు విజాయంతే దేవతాః పూర్వకల్పవత్ ॥ 17 ॥
సమష్టివ్యష్టిరూపాణాం సృష్టానాం పాలకో హరిః ।
రుద్రస్తేషాం తు సంహర్తా ద్విజా రూపాంతరేణ చ ॥ 18 ॥
యా దేవతాఽన్తఃకరణసమష్టౌ పూర్వకల్పవత్ ।
విజాతా స మునిశ్రేష్ఠా రుక్మగర్భ ఇతీరితః ॥ 19 ॥
జాతా ప్రాణసమష్టౌ యా స సూత్రాత్మసమాహ్వయః ।
దిగ్వాయ్వర్కజలాధ్యక్షపృథివ్యాఖ్యాస్తు దేవతాః ।
జాయంతే క్రమశః శ్రోత్రప్రముఖేషు సమష్టిషు ॥ 20 ॥
పాదపాణ్యాదిషు ప్రాజ్ఞాః కర్మేంద్రియ సమష్టిషు ।
త్రివిక్రమేంద్రప్రముఖా జాయంతే దేవతాః క్రమాత్ ॥ 21 ॥
సమష్టిషు విజాతా యా దేవతాస్తా యథాక్రమం ।
వ్యష్టిభూతేంద్రియాణాం తు నియంత్ర్యో దేవతా ద్విజాః ॥ 22 ॥
మారుతస్త్వగధిష్ఠాతా దిగ్దేవీ కర్ణదేవతా ॥ 23 ॥
నేత్రాభిమానీ సూర్యః స్యాజ్జిహ్వాయా వరుణస్తథా ।
ఘ్రాణాభిమానినీ దేవీ పృథివీతి ప్రకీర్తితా ॥ 24 ॥
పాయోర్మిత్రోఽభిమాన్యాత్మా పాదస్యాపి త్రివిక్రమః ।
ఇంద్రో హస్తనియంతా స్యాచ్ఛివః సర్వనియామకః ॥ 25 ॥
మనో బుద్ధిరహంకారశ్చిత్తం చేతి చతుర్విధం ।
స్యాదంతఃకరణం ప్రాజ్ఞాః క్రమాత్తేషాం హి దేవతాః ॥ 26 ॥
చంద్రో వాచస్పతిర్విప్రాః సాక్షాత్కాలాగ్నిరుద్రకః ।
శివశ్చేతి మయా ప్రోక్తాః సాక్షావేదాంతపారగాః ॥ 27 ॥
ఆకాశాదీని భూతాని స్థూలాని పునరాస్తికాః ।
జాయంతే సూక్ష్మభూతేభ్యః పూర్వకల్పే యథా తథా ॥ 28 ॥
అండభేదస్తథా లోకభేదాస్తేషు చ చేతనాః ।
అచేతనాని చాన్యాని భౌతికాని చ పూర్వవత్ ॥ 29 ॥
విజాయంతే చ భోగార్థం చేతనానాం శరీరిణాం ।
భోక్తారః పశవః సర్వే శివో భోజయితా పరః ॥ 30 ॥
సుఖదుఃఖాదిసంసారో భోగః సర్వమిదం సురాః ।
స్వప్నవద్దేవదేవస్య మాయయైవ వినిర్మితం ॥ 31 ॥
మాయయా నిర్మితం సర్వం మాయైవ హి నిరూపణే ।
కారణవ్యతిరేకేణ కార్యం నేతి హి దర్శితం ॥ 32 ॥
మాయాఽపి కారణత్వేన కల్పితా మునిపుంగవాః ।
అధిష్ఠానాతిరేకేణ నాస్తి తత్త్వనిరూపణే ॥ 33 ॥
వ్యవహారదృశా మాయాకల్పనా నైవ వస్తుతః ।
వస్తుతః పరమాద్వైతం బ్రహ్మైవాస్తి న చేతరత్ ॥ 34 ॥
మాయారూపతయా సాక్షాద్బ్రహ్మైవ ప్రతిభాసతే ।
జగజ్జీవాదిరూపేణాప్యహో దేవస్య వైభవం ॥ 35 ॥
స్వస్వరూపాతిరేకేణ బ్రహ్మణో నాస్తి కించన ।
తథాఽపి స్వాతిరేకేణ భాతి హా దైవవైభవం ॥ 36 ॥
జగదాత్మతయా పశ్యన్బధ్యతే న విముచ్యతే ॥ 37 ॥
సర్వమేతత్పరం బ్రహ్మ పశ్యన్స్వానుభవేన తు ।
ముచ్యతే ఘోరసంసారాత్సద్య ఏవ న సంశయః ॥ 38 ॥
సర్వమేతత్పరం బ్రహ్మ విదిత్వా సుదృఢం బుధాః ।
మానతర్కానుభూత్యైవ గురూక్త్యా చ ప్రసాదతః ।
జ్ఞానప్రాకట్యబాహుల్యాజ్జ్ఞానం చ స్వాత్మనైవ తు ॥ 39 ॥
స్వాత్మనా కేవలేనైవ తిష్ఠన్ముచ్యేత బంధనాత్ ।
య ఏవం వేద వేదార్థం ముచ్యతే స తు బంధనాత్ ॥ 40 ॥
సోపానక్రమతశ్చైవం పశ్యన్నాత్మానమద్వయం ।
సర్వం జగదిదం విప్రాః పశ్యన్నపి న పశ్యతి ॥ 41 ॥
భాసమానమిదం సర్వం భానరూపం పరం పదం ।
పశ్యన్వేదాంతమానేన సద్య ఏవ విముచ్యతే ॥ 42 ॥
ఏవమాత్మానమద్వైతమపశ్యన్నేవ పశ్యతః ।
జగదాత్మతయా భానమపి స్వాత్మైవ కేవలం ॥ 43 ॥
విదిత్వైవం మహాయోగీ జగద్భానేఽపి నిశ్చలః ।
యథాభాతమిదం సర్వమనుజానాతి చాఽఽత్మనా ॥ 44 ॥
నిషేధతి చ తత్సిద్ధిరనుజ్ఞాతస్య కేవలం ।
తదసిద్ధిర్నిషేధోఽస్య సిద్ధ్యసిద్ధీ చ తస్య న ॥ 45 ॥
ప్రకాశాత్మతయా సాక్షాత్స్థితిరేవాస్య కేవలం ।
విద్యతే నైవ విజ్ఞానం నాజ్ఞానం న జగత్సదా ॥ 46 ॥
ప్రకాశాత్మతయా సాక్షాత్స్థితిరత్యపి భాషణం ।
అహం వదామి మోహేన తచ్చ తస్మిన్న విద్యతే ॥ 47 ॥
తస్య నిష్ఠా మయా వక్తుం విజ్ఞాతుం చ న శక్యతే ।
శ్రద్ధామాత్రేణ యత్కించిజ్జప్యతే భ్రాంతచేతసా ॥ 48 ॥
ఇతి గుహ్యమిదం కథితం మయా
నిఖిలోపనిషద్ధృదయంగమం ।
హరపంకజలోచనపాలితం
విదిఅతం యది వేదవిదేవ సః ॥ 49 ॥
॥ ఇతి శ్రీసూతసంహితాయాం యజ్ఞవైభవఖండస్యోపరిభాభాగే
సూతగీతాయాం విశేషసృష్టికథనంనామ చతుర్థోఽధ్యాయః ॥ 4 ॥
అథ పంచమోఽధ్యాయః ।
5 । ఆత్మస్వరూపకథనం ।
సూత ఉవాచ –
వక్ష్యామి పరమం గుహ్యం యుష్మాకం మునిపుంగవాః ।
విజ్ఞానం వేదసంభూతం భక్తానాముత్తమోత్తమం ॥ 1 ॥
రుద్ర విష్ణుప్రజానాథప్రముఖాః సర్వచేతనాః ।
స్వరసేనాహమిత్యాహురిదమిత్యపి చ స్వతః ॥ 2 ॥
ఇదంబుద్ధిశ్చ బాహ్యార్థే త్వహంబుద్ధిస్తథాఽఽత్మని ।
ప్రసిద్ధా సర్వజంతూనాం వివాదోఽత్ర న కశ్చన ॥ 3 ॥
ఇదమర్థే ఘటాద్యర్థేఽనాత్మత్వం సర్వదేహినాం ।
అహమర్థే తథాఽఽత్మత్వమపి సిద్ధం స్వభావతః ॥ 4 ॥
ఏవం సమస్తజంతూనామనుభూతిర్వ్యవస్థితా ।
భ్రాంతా అపి న కుర్వంతి వివాదం చాత్ర సత్తమాః ॥ 5 ॥
ఏవం వ్యవస్థితే హ్యర్థే సతి బుద్ధిమతాం వరాః ।
సంసారవిషవృక్షస్య మూలచ్ఛేదనకాంక్షిభిః ॥ 6 ॥
యత్ర యత్రేదమిత్యేషా బుద్ధిర్దృష్టా స్వభావతః ।
తత్ర తత్ర త్వనాత్మత్వం విజ్ఞాతవ్యం విచక్షణైః ॥ 7 ॥
యత్ర యత్రాహమిత్యేషా బుద్ధిర్దృష్టా స్వభావతః ।
తత్ర తత్ర తథాత్మత్వం విజ్ఞాతవ్యం మనీషిభిః ॥ 8 ॥
శరీరే దృశ్యతే సర్వైరిదంబుద్ధిస్తథైవ చ ।
అహంబుద్ధిశ్చ విప్రేంద్రాస్తతస్తే భిన్నగోచరే ॥ 9 ॥
శరీరాలంబనా బుద్ధిరిదమిత్యాస్తికోత్తమాః ।
చిదాత్మలంబనా సాక్షాదహంబుద్ధిర్న సంశయః ॥ 10 ॥
ఇదమర్థే శరీరే తు యాఽహమిత్యుదితా మతిః ।
సా మహాభ్రాంతిరేవ స్యాదతస్మింస్తద్గ్రహత్వతః ॥ 11 ॥
అచిద్రూపమహంబుద్ధీః పిండం నాఽలంబనం భవేత్ ।
మృత్పిండాదిష్వదృష్టత్వాత్తతోఽనాత్మైవ విగ్రహః ॥ 12 ॥
అచిత్త్వాదింద్రియాణాం చ ప్రాణస్య మనసస్తథా ।
ఆలంబనత్వం నాస్త్యేవ బుద్ధేశ్చాహంమతిం ప్రతి ॥ 13 ॥
బుద్ధేరచిత్త్వం సంగ్రాహ్యం దృష్టత్వాజ్జన్మనాశయోః ।
అచిద్రూపస్య కుడ్యాదేః ఖలు జన్మావనాశనం ॥ 14 ॥
అహంకారస్య చాచిత్త్వాచ్చిత్తస్య చ తథైవ చ ।
ఆలంబనత్వం నాస్త్యేవ సదాఽహంప్రత్యయం ప్రతి ॥ 15 ॥
సర్వప్రత్యయరూపేణ సదాఽహంకార ఏవ హి ।
నివర్తతేఽతోహంకారస్త్వనాత్మైవ శరీరవత్ ॥ 16 ॥
పరిణామస్వభావస్య క్షీరాదేర్ద్విజపుంగవాః ।
అచేతనత్వం లోకేఽస్మిన్ప్రసిద్ధం ఖలు సంతతం ॥ 17 ॥
తస్మాచ్చిద్రూప ఏవాఽఽత్మాఽహంబుద్ధేరర్థ ఆస్తికాః ।
అచిద్రూపమిదంబుద్ధేరనాత్మైవార్తహ్ ఈరుతః ॥ 18 ॥
సత్యపి ప్రత్యయార్థత్వే ప్రత్యగాత్మా స్వయంప్రభః ।
వృత్త్యధీనతయా నైవ విభాతి ఘటకుడ్యవత్ ॥ 19 ॥
స్వచ్ఛవృత్తిమనుప్రాప్య వృత్తేః సాక్షితయా స్థితః ।
వృత్త్యా నివర్త్యమజ్ఞానం గ్రసతే తేన తేజసా ॥ 20 ॥
అనుప్రవిష్టచైతన్యసంబంధాత్ వృత్తిరాస్తికాః ।
జడరూపం ఘటాద్యర్థం భాసయత్యాత్మరూపవత్ ॥ 21 ॥
అతోఽహంప్రత్యయార్థేఽపి నానాత్మా స్యాద్ఘటాదివత్ ।
స్వయంప్రకాశరూపేణ సాక్షాదాత్మైవ కేవలం ॥ 22 ॥
యత్సంబంధాదహంవృత్తిః ప్రత్యయత్వేన భాసతే ।
స కథం ప్రత్యయాధీనప్రకాశః స్యాత్స్వయంప్రభః ॥ 23 ॥
అహంవృత్తిః స్వతఃసిద్ధచైతన్యేద్భాఽవభాసతే ।
తత్సంబంధాదహంకారః ప్రత్యయీవ ప్రకాశతే ॥ 24 ॥
ఆత్మాఽహంప్రత్యయాకారసంబంధభ్రాంతిమాత్రతః ।
కర్తా భోక్తా సుఖీ దుఃఖీ జ్ఞాతేతి ప్రతిభాసతే ॥ 25 ॥
వస్తుతస్తస్య నాస్త్యేవ చిన్మాత్రాదపరం వపుః ।
చిద్రూపమేవ స్వాజ్ఞానాదన్యథా ప్రతిభాసతే ॥ 26 ॥
సర్వదేహేష్వహంరూపః ప్రత్యయో యః ప్రకాశతే ।
తస్య చిద్రూప ఏవాఽఽత్మా సాక్షాదర్థో న చాపరః ॥ 27 ॥
గౌరితి ప్రత్యయస్యార్థో యథా గోత్వం తు కేవలం ।
తథాఽహంప్రత్యయస్యార్థశ్చిద్రూపాత్మైవ కేవలం ॥ 28 ॥
వ్యక్తిసంబంధరూపేణ గోత్వం భిన్నం ప్రతీయతే ।
చిదహంకారసంబంధాద్భేదేన ప్రతిభాతి చ ॥ 29 ॥
యథైవైకోఽపి గోశబ్దో భిన్నార్థో వ్యక్తిభేదతః ।
తథైవైకోఽప్యహంశబ్దో భిన్నార్థో వ్యక్తిభేదతః ॥ 30 ॥
యథా ప్రతీత్యా గోవ్యక్తిర్గోశబ్దార్థో న తత్త్వతః ।
తత్త్వతో గోత్వమేవార్థః సాక్షాద్వేదవిదాం వరాః ॥ 31 ॥
తథా ప్రతీత్యాఽహంకారోఽహంశబ్దార్థో న తత్త్వతః ।
తత్త్వతః ప్రత్యగాత్మైవ స ఏవాఖిలసాధకః ॥ 32 ॥
ఏకత్వేఽపి పృథక్త్వేన వ్యపదేశోఽపి యుజ్యతే ।
అంతఃకరణభేదేన సాక్షిణః ప్రత్యగాత్మనః ॥ 33 ॥
రుద్రవిష్ణుప్రజానాథప్రముఖాః సర్వచేతనాః ।
చిన్మాత్రాత్మన్యహంశబ్దం ప్రయుంజంతే హి తత్త్వతః ॥ 34 ॥
సుషుప్తోఽస్మీతి సర్వోఽయం సుషుప్తాదుత్థితో జనః ।
సుషుప్తికాలీనస్వాత్మన్యహంశబ్దం ద్విజోత్తమాః ॥ 35 ॥
ప్రయుంక్తే తత్ర దేహాదివిశేషాకారభాసనం ।
న హి కేవలచైతన్యం సుషుప్తేః సాధకం స్వతః ॥ 36 ॥
ప్రతిభాతి తతస్తస్మింశ్చిన్మాత్రే ప్రత్యగాత్మని ।
అహంశబ్దప్రవృత్తిః స్యాన్న తు సోపాధికాత్మని ॥ 37 ॥
యథాఽయో దహతీత్యుక్తే వహ్నిర్దహతి కేవలం ।
నాయస్తద్వదహంశబ్దశ్చైతన్యస్యైవ వాచకః ॥ 38 ॥
ప్రతీత్యా వహ్నిసంబంధాద్యథాఽయో దాహకం తథా ।
చిత్సంబంధాదహంకారోఽహంశబ్దార్థః ప్రకీర్తితః ॥ 39 ॥
చైతన్యేద్ధాహమ స్పర్శాద్దేహాదౌ భ్రాంతచేతసాం ।
అహంశబ్దప్రయోగః స్యాత్తథాఽహంప్రత్యయోఽపి చ ॥ 40 ॥
ఇత్థం వివేకతః సాక్ష్యం దేహాదిప్రాణపూర్వకం ।
అంతఃకరణమాత్మానం విభజ్య స్వాత్మనః పృథక్ ॥ 41 ॥
సర్వసాక్షిణమాత్మానం స్వయంజ్యోతిఃస్వలక్షణం ।
సత్యమానందమద్వైతమహమర్థం విచింతయేత్ ॥ 42 ॥
రుద్రవిష్ణుప్రజానాథప్రముఖాః సర్వచేతనాః ।
అహమేవ పరం బ్రహ్మేత్యాహురాత్మానమేవ హి ॥ 43 ॥
తే తు చిన్మాత్రమద్వైతమహమర్థతయా భృశం ।
అంగీకృత్యాహమద్వైతం బ్రహ్మేత్యాహుర్న దేహతః ॥ 44 ॥
చిన్మాత్రం సర్వగం సత్యం సంపూర్ణసుఖమద్వయం ।
సాక్షాద్బ్రహ్మైవ నైవాన్యదితి తత్త్వవిదాం స్థితిః ॥ 45 ॥
శాస్త్రం సత్యచిదానందమనంతం వస్తు కేవలం ।
శుద్ధం బ్రహ్మేతి సశ్రద్ధం ప్రాహ వేదవిదాం వరాః ॥ 46 ॥
ప్రత్యగాత్మాఽయమద్వంద్వః సాక్షీ సర్వస్య సర్వదా ।
సత్యజ్ఞానసుఖానంతలక్షణః సర్వదాఽనఘాః ॥ 47 ॥
అతోఽయం ప్రత్యగాత్మైవ స్వానుభూత్యేకగోచరః ।
శాస్త్రసిద్ధం పరం బ్రహ్మ నాపరం పరమార్థతః ॥ 48 ॥
ఏవం తర్కప్రమాణాభ్యామాచార్యోక్త్యా చ మానవః ।
అవిజ్ఞాయ శివాత్మైక్యం సంసారే పతతి భ్రమాత్ ॥ 49 ॥
శాస్త్రాచార్యోపదేశేన తర్కైః శాస్త్రానుసారిభిః ।
సర్వసాక్షితయాఽఽత్మానం సమ్యఙ్ నిశ్చిత్య సుస్థిరః ॥ 50 ॥
స్వాత్మనోఽన్యతయా భాతం సమస్తమవిశేషతః ।
స్వాత్మమాత్రతయా బుద్ధ్వా పునః స్వాత్మానమద్వయం ॥ 51 ॥
శుద్ధం బ్రహ్మేతి నిశ్చిత్య స్వయం స్వానుభవేన చ ।
నిశ్చయం చ స్వచిన్మాత్రే విలాప్యావిక్రియేఽద్వయే ॥ 52 ॥
విలాపనం చ చిద్రూపం బుద్ధ్వా కేవలరూపతః ।
స్వయం తిష్ఠేదయం సాక్షాద్బ్రహ్మవిత్ప్రవరో మునిః ॥ 53 ॥
ఈదృశీ పరమా నిష్ఠా శ్రౌతీ స్వానుభవాత్మికా ।
దేశికాలోకనేనైవ కేవలేన హి సిధ్యతి ॥ 54 ॥
దేశికాలోకనం చాపి ప్రసాదాత్పారమేశ్వరాత్ ।
సిధ్యత్యయత్నతః ప్రాజ్ఞాః సత్యమేవ మయోదితం ॥ 55 ॥
సత్యం సత్యం పునః సత్యముద్ధృత్య భుజముచ్యతే ।
ప్రసాదాదేవ సర్వేషాం సర్వసిద్ధిర్మహేశితుః ॥ 56 ॥
ప్రసాదే శాంభవే సిద్ధే సర్వం శంభుతయా స్వతః ।
విభాతి నాన్యథా విప్రాః సత్యమేవ మయోదితం ॥ 57 ॥
యదా శంభుతయా సర్వం విభాతి స్వత ఏవ తు ।
తదా హి శాంభవః సాక్షాత్ప్రసాదః సత్యమీరితం ॥ 58 ॥
శివాదన్యతయా కించిదపి భాతి యదా ద్విజాః ।
తదా న శాంకరో బోధః సంజాత ఇతి మే మతిః ॥ 59 ॥
శివాదన్యతయా సర్వం ప్రతీతమపి పండితః ।
తత్త్వదృష్ట్యా శివం సర్వం సుస్థిరం పరిపశ్యతి ॥ 60 ॥
శివాకారేణ వా నిత్యం ప్రపంచాకారతోఽపి వా ।
జీవాకారేణ వా భాతం యత్తద్బ్రహ్మ విచింతయేత్ ॥ 61 ॥
శంభురేవ సదా భాతి సర్వాకారేణ నాపరః ।
ఇతి విజ్ఞానసంపన్నః శాంకరజ్ఞానినాం వరః ॥ 62 ॥
శంభురూపతయా సర్వం యస్య భాతి స్వభావతః ।
న తస్య వైదికం కించిత్తాంత్రికం చాస్తి లౌకికం ॥ 63 ॥
యథాభాతస్వరూపేణ శివం సర్వం విచింతయన్ ।
యోగీ చరతి లోకానాముపకారాయ నాన్యథా ॥ 64 ॥
స్వస్వరూపాతిరేకేణ నిషిద్ధం విహితం తు వా ।
న పశ్యతి మహాయోగీ భాతి స్వాత్మతయాఽఖిలం ॥ 65 ॥
చండాలగేహే విప్రాణాం గృహే వా పరమార్థవిత్ ।
భక్ష్యభోజ్యాదివైషమ్యం న కించిదపి పశ్యతి ॥ 66 ॥
యథేష్టం వర్తతే యోగీ శివం సర్వం విచింతయన్ ।
తాదృశో హి మహాయోగీ కో వా తస్య నివారకః ॥ 67 ॥
బహునోక్తేన కిం సాక్షాద్దేశికస్య నిరీక్షణాత్ ।
ప్రసాదాదేవ రుద్రస్య పరశక్తేస్తథైవ చ ॥ 68 ॥
శ్రుతిభక్తిబలాత్పుణ్యపరిపాకబలాదపి ।
శివరూపతయా సర్వం స్వభావాదేవ పశ్యతి ॥ 69 ॥
శివః సర్వమితి జ్ఞానం శాంకరం శోకమోహనుత్ ।
అయమేవ హి వేదార్థో నాపరః సత్యమీరితం ॥ 70 ॥
శ్రుతౌ భక్తిర్గురౌ భక్తిః శివే భక్తిశ్చ దేహినాం ।
సాధనం సత్యవిద్యాయాః సత్యమేవ మయోదితం ॥ 71 ॥
సోపానక్రమతో లబ్ధం విజ్ఞానం యస్య సుస్థిరం ।
తస్య ముక్తిః పరా సిద్ధా సత్యమేవ మయోదితం ॥ 72 ॥
నిత్యముక్తస్య సంసారో భ్రాంతిసిద్ధః సదా ఖలు ।
తస్మాజ్జ్ఞానేన నాశః స్యాత్సంసారస్య న కర్మణా ॥ 73 ॥
జ్ఞానలాభాయ వేదోక్తప్రకారేణ సమాహితః ।
మహాకారుణికం సాక్షాద్గురుమేవ సమాశ్రయేత్ ॥ 74 ॥
॥ ఇతి శ్రీసూతసంహితాయాం యజ్ఞవైభవఖండస్యోపరిభాగే
సూతగీతాయాం ఆత్మస్వరూపకథనం నామ పంచమోఽధ్యాయః ॥ 5 ॥
అథ షష్ఠోఽధ్యాయః ।
6 । సర్వశాస్త్రార్థసంగ్రహవర్ణనం ।
సూత ఉవాచ –
వక్ష్యామి పరమం గుహ్యం సర్వశాస్త్రార్థసంగ్రహం ।
యం విదిత్వా ద్విజా మర్త్యో న పునర్జాయతే భువి ॥ 1 ॥
సాక్షాత్పరతరం తత్త్వం సచ్చిదానందలక్షణం ।
సర్వేషాం నః సదా సాక్షాదాత్మభూతమపి స్వతః ॥ 2 ॥
దుర్దర్శమేవ సూక్ష్మత్వాద్దేవానాం మహతామపి ।
రుద్రః స్వాత్మతయా భాతం తత్సదా పరిపశ్యతి ॥ 3 ॥
విష్ణుః కదాచిత్తత్త్వం కథంచిత్పరిపశ్యతి ।
తథా కథంచిద్బ్రహ్మాఽపి కదాచిత్పరిపశ్యతి ॥ 4 ॥
త్రిమూర్తీనాం తు యజ్జ్ఞానం బ్రహ్మైకవిషయం పరం ।
తస్యాపి సాధకం తత్త్వం సాక్షిత్వాన్నైవ గోచరం ॥ 5 ॥
ప్రసాదాదేవ తస్యైవ పరతత్త్వస్య కేవలం ।
దేవాదయోఽపి పశ్యంతి తత్రాపి బ్రహ్మ సాధకం ॥ 6 ॥
అతః ప్రసాదసిద్ధ్యర్థం పరయా శ్రద్ధయా సహ ।
ధ్యేయమేవ పరం తత్త్వం హృదయాంభోజమధ్యగం ॥ 7 ॥
త్రిమూర్తీనాం తు రుద్రోఽపి శివం పరమకారణం ।
సదా మూర్త్యాత్మనా ప్రీత్యా ధ్యాయతి ద్విజపుంగవాః ॥ 8 ॥
త్రిమూర్తీనాం తు విష్ణుశ్చ శివం పరమకారణం ।
సదా మూర్త్యాత్మనా ప్రీత్యా ధ్యాయతి ద్విజపుంగవాః ॥ 9 ॥
త్రిమూర్తీనాం విరించోఽపి శివం పరమకారణం ।
సదా మూర్త్యాత్మనా ప్రీత్యా ధ్యాయతి ద్విజపుంగవాః ॥ 10 ॥
బ్రహ్మవిష్ణుమహేశానాం త్రిమూర్తీనాం విచక్షణాః ।
విభూతిరూపా దేవాశ్చ ధ్యాయంతి ప్రీతిసంయుతాః ॥ 11 ॥
ఘృతకాఠిన్యవన్మూర్తిః సచ్చిదానందలక్షణా ।
శివాద్భేదేన నైవాస్తి శివ ఏవ హి సా సదా ॥ 12 ॥
బ్రహ్మవిష్ణుమహేశాద్యాః శివధ్యానపరా అపి ।
పరమాత్మవిభాగస్థా న జీవవ్యూహసంస్థితాః ॥ 13 ॥
బ్రహ్మవిష్ణుమహేశానామావిర్భావా అపి ద్విజాః ।
పరమాత్మవిభాగస్థా న జీవవ్యూహసంస్థితాః ॥ 14 ॥
పరతత్త్వ పరం బ్రహ్మ జీవాత్మపరమాత్మనోః ।
ఔపాధికేన భేదేన ద్విధాభూతమివ స్థితం ॥ 15 ॥
పుణ్యపాపావృతా జీవా రాగద్వేషమలావృతాః ।
జన్మనాశాభిభూతాశ్చ సదా సంసారిణోఽవశాః ॥ 16 ॥
బ్రహ్మవిష్ణుమహేశానాం తథా తేషాం ద్విజర్షభాః ।
ఆవిర్భావవిశేషాణాం పుణ్యపాపాదయో న హి ॥ 17 ॥
ఆజ్ఞయా పరతత్త్వస్య జీవానాం హితకామ్యయా ।
ఆవిర్భావతిరోభావౌ తేషాం కేవలమాస్తికాః ॥ 18 ॥
హరిబ్రహ్మహరాస్తేషామావిర్భావాశ్చ సువ్రతాః ।
సదా సంసారిభిర్జీవైరుపాస్యా భుక్తిముక్తయే ॥ 19 ॥
ఉపాస్యత్వే సమానేఽపి హరః శ్రేష్ఠో హరేరజాత్ ।
న సమో న విహీనశ్చ నాస్తి సందేహకారణం ॥ 20 ॥
విహీనం వా సమం వాఽపి హరిణా బ్రహ్మణా హరం ।
యే పశ్యంతి సదా తే తు పచ్యంతే నరకానలే ॥ 21 ॥
హరిబ్రహ్మాదిదేవేభ్యః శ్రేష్ఠం పశ్యంతి యే హరం ।
తే మహాఘోరసంసారాన్ముచ్యంతే నాత్ర సంశయః ॥ 22 ॥
ప్రాధాన్యేన పరం తత్త్వం మూర్తిద్వారేణ యోగిభిః ।
ధ్యేయం ముముక్షిభిర్నిత్యం హృదయాంభోజమధ్యమే ॥ 23 ॥
కార్యభూతా హరిబ్రహ్మప్రముఖాః సర్వదేవతాః ।
అప్రధానతయా ధ్యేయా న ప్రధానతయా సదా ॥ 24 ॥
సర్వైశ్వర్యేణ సంపన్నః సర్వేశః సర్వకారణం ।
శంభురేవ సదా సాంబో న విష్ణుర్న ప్రజాపతిః ॥ 25 ॥
తస్మాత్తత్కారణం ధ్యేయం ప్రాధాన్యేన ముముక్షుభిః ।
న కార్యకోటినిక్షిప్తా బ్రహ్మవిష్ణుమహేశ్వరాః ॥ 26 ॥
శివంకరత్వం సర్వేషాం దేవానాం వేదవిత్తమాః ।
స్వవిభూతిమపేక్ష్యైవ న పరబ్రహ్మవత్సదా ॥ 27 ॥
శివంకరత్వం సంపూర్ణం శివస్యైవ పరాత్మనః ।
సాంబమూర్తిధరస్యాస్య జగతః కారణస్య హి ॥ 28 ॥
అతోఽపి స శివో ధ్యేయః ప్రాధాన్యేన శివంకరః ।
సర్వమన్యత్పరిత్యజ్య దైవతం పరమేశ్వరాత్ ॥ 29 ॥
సాక్షాత్పరశివస్యైవ శేషత్వేనాంబికాపతేః ।
దేవతాః సకలా ధ్యేయా న ప్రాధాన్యేన సర్వదా ॥ 30 ॥
శిఖాఽప్యాథర్వణీ సాధ్వీ సర్వవేదోత్తమోత్తమా ।
అస్మిన్నర్థే సమాప్తా సా శ్రుతయశ్చాపరా అపి ॥ 31 ॥
యథా సాక్షాత్పరం బ్రహ్మ ప్రతిష్ఠా సకలస్య చ ।
తథైవాథర్వణో వేదః ప్రతిష్ఠైవాఖిలశ్రుతేః ॥ 32 ॥
కందస్తారస్తథా బిందుః శక్తిస్తారో మహాద్రుమః ।
స్కంధశాఖా అకారాద్యా వర్ణా యద్వత్తథైవ తు ॥ 33 ॥
తారస్కందః శ్రుతేర్జాతిః శక్తిరాథర్వణో ద్రుమః ।
స్కంధశాఖాస్త్రయో వేదాః పర్ణాః స్మృతిపురాణకాః ॥ 34 ॥
అంగాని శాఖావరణం తర్కాస్తస్యైవరక్షకాః ।
పుష్పం శివపరిజ్ఞానం ఫలం ముక్తిః పరా మతా ॥ 35 ॥
బహునోక్తేన కిం విప్రాః శివో ధ్యేయః శివంకరః ।
సర్వమన్యత్పరిత్యజ్య దైవతం భుక్తిముక్తయే ॥ 36 ॥
సర్వముక్తం సమాసేన సారాత్సారతరం బుధాః ।
శివధ్యానం సదా యూయం కురుధ్వం యత్నతః సదా ॥ 37 ॥
॥ ఇతి శ్రీసూతసంహితాయాం యజ్ఞవైభవఖండస్యోపరిభాగే
సూతగీతాయాం సర్వశాస్త్రార్థసంగ్రహో నామ షష్ఠోఽధ్యాయః ॥ 6 ॥
అథ సప్తమోఽధ్యాయః ।
7 । రహస్యవిచారః ।
సూత ఉవాచ –
రహస్యం సంప్రవక్ష్యామి సమాసేన న విస్తరాత్ ।
శ్రుణుత శ్రద్ధయా విప్రాః సర్వసిద్ధ్యర్థముత్తమం ॥ 1 ॥
దేవతాః సర్వదేహేషు స్థితాః సత్యతపోధనాః ।
సర్వేషాం కారణం సాక్షాత్పరతత్త్వమపి స్థితం ॥ 2 ॥
పంచభూతాత్మకే దేహే స్థూలే షాట్కౌశికే సదా ।
పృథివ్యాదిక్రమేణైవ వర్తంతే పంచ దేవతాః ॥ 3 ॥
కార్యం బ్రహ్మా మహీభాగే కార్యం విష్ణుర్జలాంశకే ।
కార్యం రుద్రోఽగ్నిభాగే చ వాయ్వంశే చేశ్వరః పరః ।
ఆకాశాంశే శరీరస్య స్థితః సాక్షాత్సదాశివః ॥ 4 ॥
శరీరస్య బహిర్భాగే విరాడాత్మా స్థితః సదా ॥ 5 ॥
అంతర్భాగే స్వరాడాత్మా సమ్రాడ్దేహస్య మధ్యమే ।
జ్ఞానేంద్రియసమాఖ్యేషు శ్రోత్రాదిషు యథాక్రమాత్ ॥ 6 ॥
దిగ్వాయ్వర్కజలాధ్యక్షభూమిసంజ్ఞాశ్చ దేవతాః ।
కర్మేంద్రియసమాఖ్యేషు పాదపాణ్యాదిషు క్రమాత్ ॥ 7 ॥
త్రివిక్రమేంద్రవహ్న్యాఖ్యా దేవతాశ్చ ప్రజాపతిః ।
మిత్రసంజ్ఞశ్చ వర్తంతే ప్రాణే సూత్రాత్మసంజ్ఞితః ॥ 8 ॥
హిరణ్యగర్భో భగవానంతఃకరణసంజ్ఞితే ।
తదవస్థాప్రభేదేషు చంద్రమా మనసి స్థితః ॥ 9 ॥
బుద్ధౌ బృహస్పతిర్విప్రాః స్థితః కాలాగ్నిరుద్రకః ।
అహంకారే శివశ్చిత్తే రోమసు క్షుద్రదేవతాః ॥ 10 ॥
భూతప్రేతాదయః సర్వే దేహస్యాస్థిషు సంస్థితాః ।
పిశాచా రాక్షసాః సర్వే స్థితాః స్నాయుషు సర్వశః ॥ 11 ॥
మజ్జాఖ్యే పితృగంధర్వాస్త్వఙ్మాంసరుధిరేషు చ ।
వర్తంతే తత్ర సంసిద్ధా దేవతాః సకలా ద్విజాః ॥ 12 ॥
త్రిమూర్తీనాం తు యో బ్రహ్మా తస్య ఘోరా తనుర్ద్విజాః ।
దక్షిణాక్షిణి జంతూనామంతర్భాగే రవిర్బహిః ॥ 13 ॥
త్రిమూర్తీనాం తు యో బ్రహ్మా తస్య శాంతా తనుర్ద్విజాః ।
వర్తతే వామనేత్రాంతర్భాగే బాహ్యే నిశాకరః ॥ 14 ॥
త్రిమూర్తీనాం తు యో విష్ణుః స కంఠే వర్తతే సదా ।
అంతః శాంతతనుర్ఘోరా తనుర్బాహ్యే ద్విజర్షభాః ॥ 15 ॥
త్రిమూర్తీనాం తు యో రుద్రో హృదయే వర్తతే సదా ।
అంతః శాంతతనుర్ఘోరా తనుర్బాహ్యే ద్విజర్షభాః ॥ 16 ॥
సర్వేషాం కారణం యత్తద్బ్రహ్మ సత్యాదిలక్షణం ।
బ్రహ్మరంధ్రే మహాస్థానే వర్తతే సతతం ద్విజాః ॥ 17 ॥
చిచ్ఛక్తిః పరమా దేహమధ్యమే సుప్రతిష్ఠితా ।
మాయాశక్తిర్లలాటాగ్రభాగే వ్యోమాంబుజాదధః ॥ 18 ॥
నాదరూపా పరా శక్తిర్లలాటస్య తు మధ్యమే ।
భాగే బిందుమయీ శక్తిర్లలాటస్యాపరాంశకే ॥ 19 ॥
బిందుమధ్యే తు జీవాత్మా సూక్ష్మరూపేణ వర్తతే ।
హృదయే స్థూలరూపేణ మధ్యమేన తు మధ్యమే ॥ 20 ॥
దేవీ సరస్వతీ సాక్షాద్బ్రహ్మపత్నీ సనాతనీ ।
జిహ్వాగ్రే వర్తతే నిత్యం సర్వవిద్యాప్రదాయినీ ॥ 21 ॥
విష్ణుపత్నీ మహాలక్ష్మీర్వర్తతేఽనాహతే సదా ।
రుద్రపత్నీ తు రుద్రేణ పార్వతీ సహ వర్తతే ॥ 22 ॥
సర్వత్ర వర్తతే సాక్షాచ్ఛివః సాంబః సనాతనః ।
సత్యాదిలక్షణః శుద్ధః సర్వదేవనమస్కృతః ॥ 23 ॥
సమ్యగ్జ్ఞానవతాం దేహే దేవతాః సకలా అమూః ।
ప్రత్యగాత్మతయా భాంతి దేవతారూపతోఽపి చ ॥ 24 ॥
వేద మార్గైకనిష్ఠానాం విశుద్ధానాం తు విగ్రహే ।
దేవతారూపతో భాంతి ద్విజా న ప్రత్యగాత్మనా ॥ 25 ॥
తాంత్రికాణాం శరీరే తు దేవతాః సకలా అమూః ।
వర్తంతే న ప్రకాశంతే ద్విజేంద్రాః శుద్ధ్యభావతః ॥ 26 ॥
యథాజాతజనానాం తు శరీరే సర్వదేవతాః ।
తిరోభూతతయా నిత్యం వర్తంతే మునిసత్తమాః ॥ 27 ॥
అతశ్చ భోగమోక్షార్థీ శరీరం దేవతామయం ।
స్వకీయం పరకీయం చ పూజయేత్తు విశేషతః ॥ 28 ॥
నావమానం సదా కుర్యాన్మోహతో వాఽపి మానవః ।
యది కుర్యాత్ప్రమాదేన పతత్యేవ భవోదధౌ ॥ 29 ॥
దుర్వృత్తమపి మూర్ఖం చ పూజయేద్దేవతాత్మనా ।
దేవతారూపతః పశ్యన్ముచ్యతే భవబంధనాత్ ॥ 30 ॥
మోహేనాపి సదా నైవ కుర్యాదప్రియభాషణం ।
యది కుర్యాత్ప్రమాదేన హంతి తం దేవతా పరా ॥ 31 ॥
న క్షతం విగ్రహే కుర్యాదస్త్రశస్త్రనఖాదిభిః ।
తథా న లోహితం కుర్యాద్యది కుర్యాత్పతత్యధః ॥ 32 ॥
స్వదేహే పరదేహే వా న కుర్యాదంకనం నరః ।
యది కుర్యాచ్చ చక్రాద్యైః పతత్యేవ న సంశయః ॥ 33 ॥
రహస్యం సర్వశాస్త్రాణాం మయా ప్రోక్తం సమాసతః ।
శరీరం దేవతారూపం భజధ్వం యూయమాస్తికః ॥ 34 ॥
॥ ఇతి శ్రీసూతసంహితాయాం యజ్ఞవైభవఖండస్యోపరిభాగే
సూతగీతాయాం రహస్యవిచారో నామ సప్తమోఽధ్యాయః ॥ 7 ॥
అథ అష్టమోఽధ్యాయః ।
8 । సర్వవేదాంతసంగ్రహః ।
సూత ఉవాచ –
అథ వక్ష్యే సమాసేన సర్వవేదాంతసంగ్రహం ।
యం విదిత్వా నరః సాక్షాన్నిర్వాణమధిగచ్ఛతి ॥ 1 ॥
పరాత్పరతరం తత్త్వం శివః సత్యాదిలక్షణః ।
తస్యాసాధారణీ మూర్తిరంబికాసహితా సదా ॥ 2 ॥
స్వస్వరూపమహానందప్రమోదాత్తాండవప్రియా ।
శివాదినామాన్యేవాస్య నామాని మునిపుంగవాః ॥ 3 ॥
బ్రహ్మా విష్ణుశ్చ రుద్రశ్చ పరతత్త్వవిభూతయః ।
త్రిమూర్తీనాం తు రుద్రస్తు వరిష్ఠో బ్రహ్మణో హరేః ॥ 4 ॥
సంసారకారణం మాయా సా సదా సద్విలక్షణా ।
ప్రతీత్యైవ తు సద్భావస్తస్యా నైవ ప్రమాణతః ॥ 5 ॥
సాఽపి బ్రహ్మాతిరేకేణ వస్తుతో నైవ విద్యతే ।
తత్త్వజ్ఞానేన మాయాయా బాధో నాన్యేన కర్మణా ॥ 6 ॥
జ్ఞానం వేదాంతవాక్యోత్థం బ్రహ్మాత్మైకత్వగోచరం ।
తచ్చ దేవప్రసాదేన గురోః సాక్షాన్నిరీక్షణాత్ ।
జాయతే శక్తిపాతేన వాక్యాదేవాధికారిణాం ॥ 7 ॥
జ్ఞానేచ్ఛాకారణం దానం యజ్ఞాశ్చ వివిధా అపి ।
తపాంసి సర్వవేదానాం వేదాంతానాం తథైవ చ ॥ 8 ॥
పురాణానాం సమస్తానాం స్మృతీనాం భారతస్య చ ।
వేదాంగానాం చ సర్వేషామపి వేదార్థపారగాః ॥ 9 ॥
అధ్యాపనం చాధ్యయనం వేదార్థే త్వరమాణతా ।
ఉపేక్షా వేదబాహ్యార్థే లౌకికేష్వఖిలేష్వపి ॥ 10 ॥
శాంతిదాంత్యాదయో ధర్మా జ్ఞానస్యాంగాని సువ్రతాః ॥ 11 ॥
జ్ఞానాంగేషు సమస్తేషు భక్త్యా లింగే శివార్చనం ।
ప్రతిష్ఠా దేవదేవస్య శివస్థాననిరీక్షణం ॥ 12 ॥
శివభక్తస్య పూజా చ శివభక్తిస్తథైవ చ ।
రుద్రాక్షధారణం భక్త్యా కర్ణే కంఠే తథా కరే ॥ 13 ॥
అగ్నిరిత్యాదిభిర్మంత్రైర్భస్మనైవావగుంఠనం ।
త్రిపుండ్రధారణం చాపి లలాటాదిస్థలేషు చ ॥ 14 ॥
వేదవేదాంతనిష్ఠస్య మహాకారుణికస్య చ ।
గురోః శుశ్రూషణం నిత్యం వరిష్ఠం పరికీర్తితం ॥ 15 ॥
చిన్మంత్రస్య పదాఖ్యస్య హంసాఖ్యస్య మనోర్జపః ।
షడక్షరస్య తారస్య వరిష్ఠః పరికీర్తితః ॥ 16 ॥
అవిముఖ్యసమాఖ్యం చ స్థానం వ్యాఘ్రపురాభిధం ।
శ్రీమద్దక్షిణకైలాససమాఖ్యం చ సుశోభనం ॥ 17 ॥
మార్గాంతరోదితాచారాత్స్మార్తో ధర్మః సుశోభనః ।
స్మార్తాచ్ఛ్రౌతః పరో ధర్మః శ్రౌతాచ్ఛ్రేష్ఠో న విద్యతే ॥ 18 ॥
అతీంద్రియార్థే ధర్మాదౌ శివే పరమకారణే ।
శ్రుతిరేవ సదా మానం స్మృతిస్తదనుసారిణీ ॥ 19 ॥
ఆస్తిక్యం సర్వధర్మస్య కందభూతం ప్రకీర్తితం ।
ప్రతిషిద్ధక్రియాత్యాగః కందస్యాపి చ కారణం ॥ 20 ॥
శివః సర్వమితి జ్ఞానం సర్వజ్ఞానోత్తమోత్తమం ।
తత్తుల్యం తత్పరం చాపి న కించిదపి విద్యతే ॥ 21 ॥
వక్తవ్యం సకలం ప్రోక్తం మయాఽతిశ్రద్ధయా సహ ।
అతః పరం తు వక్తవ్యం న పశ్యామి మునీశ్వరాః ॥ 22 ॥
ఇత్యుక్త్వా భగవాన్సూతో మునీనాం భావితాత్మనాం ।
సాంబం సర్వేశ్వరం ధ్యాత్వా భక్త్యా పరవశోఽభవత్ ॥ 23 ॥
అథ పరశివభక్త్యా సచ్చిదానందపూర్ణం
పరశివమనుభూయ త్వాత్మరూపేణ సూతః ।
మునిగణమవలోక్య ప్రాహ సాక్షాద్ఘృణాబ్ధి-
ర్జనపదహితరూపం వేదితవ్యం తు కించిత్ ॥ 24 ॥
శ్రుతిపథగలితానాం మానుషాణాం తు తంత్రం
గురుగురురఖిలేశః సర్వవిత్ప్రాహ శంభుః ।
శ్రుతిపథనిరతానాం తత్ర నైవాస్తి కించి-
ద్ధితకరమిహ సర్వం పుష్కలం సత్యముక్తం ॥ 25 ॥
శ్రుతిరపి మనుజానాం వర్ణధర్మం బభాషే
పరగురురఖిలేశః ప్రాహ తంత్రేషు తద్వత్ ।
శ్రుతిపథగలితానాం వర్ణధర్మం ఘృణాబ్ధిః
శ్రుతిపథనిరతానాం నైవ తత్సేవనీయం ॥ 26 ॥
శ్రుతిపథనిరతానామాశ్రమా యద్వదుక్తాః
పరగురురఖిలేశస్తద్వదాహాఽఽశ్రమాంశ్చ ।
శ్రుతిపథగలితానాం మానుషాణాం తు తంత్రం
హరిరపి మునిముఖ్యాః ప్రాహ తంత్రే స్వకీయే ॥ 27 ॥
విధిరపి మనుజానామాహ వర్ణాశ్రమాంశ్చ
శ్రుతిపథగలితానామేవ తంత్రే స్వకీయే ।
శ్రుతిపథనిరతానాం తే న సంసేవనీయాః ।
శ్రుతిపథసమమార్గౌ నైవ సత్యం మయోతం ॥ 28 ॥
హరహరివిధిపూజా కీర్తితా సర్వతంత్ర
శ్రుతిపథనిరతానం యద్వదుక్తాతు పూజా ।
శ్రుతిపథగలితానాంయద్వదుక్తా తు పూజా ।
శ్రుతిపథగలితానామేవ తంత్రోక్తపూజా
శ్రుతిపథనిరతానాం సర్వవేదోదితైవ ॥ 29 ॥
శ్రుతిపథగలితానాం సర్వతంత్రేషు లింగం
కథితమఖిలదుఃఖధ్వంసధ్వంసకం తత్ర తత్ర ।
శ్రుతిపథనిరతానాం తత్సదా నైవ ధార్యం
శ్రుతిరపిమనుజానామాహ లింగం విశుద్ధం ॥ 30 ॥
శివాగమోక్తాశ్రమనిష్ఠమానవ-
స్త్రిపుండ్రలింగం తు సదైవ ధారయేత్ ।
తదుక్తతంత్రేణ లలాటమధ్యమే
మహాదరేణైవ సితేన భస్మనా ॥ 31 ॥
విష్ణ్వాగమోక్తాశ్రమనిష్ఠమానవ-
స్తథైవ పుండ్రాంతరమూర్ధ్వరూపకం ।
త్రిశూలరూపం చతురశ్రమేవ వా
మృదా లలాటే తు సదైవ ధారయేత్ ॥ 32 ॥
బ్రహ్మాగమోక్తాశ్రమనిష్ఠమానవో
లలాటమధ్యేఽపి చ వర్తులాకృతిం ।
తదుక్తమంత్రేణ సితేన భస్మనా
మృదాఽథవా చందనస్తు ధారయేత్ ॥ 33 ॥
అశ్వత్థపత్రసదృశం హరిచందనేన
మధ్యేలలాటమతిశోభనమాదరేణ ।
బుద్ధాగమే మునివరా యది సంస్కృతశ్చే-
న్మృద్వారిణా సతతమేవ తు ధారయేచ్చ ॥ 34 ॥
ఊర్ధ్వపుండ్రత్రయం నిత్యం ధారయేద్భస్మనా మృదా ।
లలాటే హృదయే బాహ్వోశ్చందనేనాథవా నరః ॥ 35 ॥
సితేన భస్మనా తిర్యక్త్రిపుండ్రస్య చ ధారణం ।
సర్వాగమేషు నిష్ఠానాం తత్తన్మంత్రేణ శోభనం ॥ 36 ॥
శివాగమేషు నిష్ఠానాం ధార్యం తిర్యక్త్రిపుండ్రకం ।
ఏకమేవ సదా భూత్యా నైవ పుండ్రాంతరం బుధాః ॥ 37 ॥
వేదమార్గైకనిష్ఠానాం వేదోక్తేనైవ వర్త్మనా ।
లలాటే భస్మనా తిర్యక్త్రిపుండ్రం ధార్యమేవ హి ॥ 38 ॥
లలాటే భస్మనా తిర్యక్త్రిపుండ్రస్య తు ధారణం ।
వినా పుండ్రాంతరం మోహాద్ధారయన్పతతి ద్విజః ॥ 39 ॥
విష్ణ్వాగమాదితంత్రేషు దీక్షితానాం విధీయతే ।
శంఖచక్రగదాపూర్వైరంకనం నాన్యదేహినాం ॥ 40 ॥
దీక్షితానాం తు తంత్రేషు నరాణామంకన ద్విజాః ।
ఉపకారకమేవోక్తం క్రమేణ మునిపుంగవాః ॥ 41 ॥
పుండ్రాంతరస్య తంత్రేషు ధారణం దీక్షితస్య తు ।
ఉపకారకమేవోక్తం క్రమేణ మునిపుంగవాః ॥ 42 ॥
వేదమార్గైకనిష్ఠస్తు మోహేనాప్యంకితో యది ।
పతత్యేవ న సందేహస్తథా పుండ్రాంతరాదపి ॥ 43 ॥
నాంకనం విగ్రహే కుర్యాద్వేదపంథానమాశ్రితః ।
పుండ్రాంతరం భ్రమాద్వాపి లలాటే న ధారయేత్ ॥ 44 ॥
తంత్రోక్తేన ప్రకారేణ దేవతా యా ప్రతిష్ఠితా ।
సాఽపి వంద్యా సుసేవ్యా చ పూజనీయా చ వైదికైః ॥ 45 ॥
శుద్ధమేవ హి సర్వత్ర దేవతారూపమాస్తికాః ।
తత్తత్తంత్రోక్తపూజా తు తంత్రనిష్ఠస్య కేవలం ॥ 46 ॥
తంత్రేషు దీక్షితో మర్త్యో వైదికం న స్పృశేత్సదా ।
వైదికశ్చాపి తంత్రేషు దీక్షితం న స్పృశేత్సదా ॥ 47 ॥
రాజా తు వైదికాన్సర్వాంస్తాంత్రికానఖిలానపి ।
అసంకీర్ణతయా నిత్యం స్థాపయేన్మతిమత్తమాః ॥ 48 ॥
అన్నపానాదిభిర్వస్త్రైః సర్వాన్ రాజాఽభిరక్షయేత్ ।
వైదికాంస్తు విశేషేణ జ్ఞానినం తు విశేషతః ॥ 49 ॥
మహాదేవసమో దేవో యథా నాస్తి శ్రుతౌ స్మృతౌ ।
తథా వైదికతుల్యస్తు నాస్తి తంత్రావలంబిషు ॥ 50 ॥
శివజ్ఞానసమం జ్ఞానం యథా నాస్తి శ్రుతౌ స్మృతౌ ।
తథా వైదికతుల్యస్తు నాస్తి తంత్రావలంబిషు ॥ 51 ॥
యథా వారాణసీ తుల్యా పురీ నాస్తి శ్రుతౌ స్మృతౌ ।
తథా వైదికతుల్యస్తు నాస్తి తంత్రావలంబిషు ॥ 52 ॥
షడక్షరోసమో మంత్రో యథా నాస్తి శ్రుతౌ స్మృతౌ ।
తథా వైదికతుల్యస్తు నాస్తి తంత్రావలంబిషు ॥ 53 ॥
యథా భాగీరథీతుల్యా నదీ నాస్తి శ్రుతౌ స్మృతౌ ।
తథా వైదికతుల్యస్తు నాస్తి తంత్రావలంబిషు ॥ 54 ॥
ఓదనేన సమం భోజ్యం యథా లోకే న విద్యతే ।
తథా వైదికతుల్యస్తు నాస్తి తంత్రావలంబిషు ॥ 55 ॥
దేవదేవో మహాదేవో యథా సర్వైః ప్రపూజ్యతే ।
తథైవ వైదికో మర్త్యః పూజ్యః సర్వజనైరపి ॥ 56 ॥
ఆదిత్యేన విహీనం తు జగదంధం యథా భవేత్ ।
తథా వైదికహీనం తు జగదంధం న సంశయః ॥ 57 ॥
ప్రాణేంద్రియాదిహీనం తు శరీరం కుణపం యథా ।
తథా వైదికహీనం తు జగద్వ్యర్థం న సంశయః ॥ 58 ॥
అహో వైదికమాహాత్మ్యం మయా వక్తుం న శక్యతే ।
వేద ఏవ తు మాహాత్మ్యం వైదికస్యాబ్రవీన్ముదా ॥ 59 ॥
స్మృతయశ్చ పురాణాని భారతాదీని సువ్రతాః ।
వైదికస్య తు మాహాత్మ్యం ప్రవదంతి సదా ముదా ॥ 60 ॥
వేదోక్తం తాంత్రికాః సర్వే స్వీకుర్వంతి ద్విజర్షభాః ।
నోపజీవంతి తంత్రోక్తం వేద సాక్షాత్సనాతనః ॥ 61 ॥
ఇత్యుక్త్వా భగవాన్సూతః స్వగురుం వ్యాససంజ్ఞితం ।
స్మృత్వా భక్త్యా వశో భూత్వా పపాత భువి దండవత్ ॥ 62 ॥
అస్మిన్నవసరే శ్రీమాన్మునిః సత్యవతీసుతః ।
శిష్యస్మృత్యంకుశాకృష్టస్తత్రైవాఽఽవిరభూత్స్వయం ॥ 63 ॥
తం దృష్ట్వా మునయః సర్వే సంతోషాద్గద్గదస్వరాః ।
నిశ్చేష్టా నితరాం భూమౌ ప్రణమ్య కరుణానిధిం ॥ 64 ॥
స్తోత్రైః స్తుత్వా మహాత్మానం వ్యాసం సత్యవతీసుతం ।
పూజయామాసురత్యర్థం వన్యపుష్పఫలాదిభిః ॥ 65 ॥
భగవానపి సర్వజ్ఞః కరుణాసాగరః ప్రభుః ।
ఉవాచ మధురం వాక్యం మునీనాలోక్య సువ్రతాన్ ॥ 66 ॥
వ్యాస ఉవాచ –
శివమస్తు మునీంద్రాణాం నాశివం తు కదాచన ।
అహో భాగ్యమహో భాగ్యం మయా వక్తుం న శక్యతే ॥ 67 ॥
శ్రూయతాం మునయః సర్వే భాగ్యవంతః సమాహితాః ।
ప్రసాదాదేవ రుద్రస్య ప్రభోః కారుణికస్య చ ॥ 68 ॥
పురాణానాం సమస్తానామహం కర్తా పురాఽభవం ।
మత్ప్రసాదాదయం సూతస్త్వభవద్రుద్రవల్లభః ॥ 69 ॥
రుద్రస్యాఽఽజ్ఞాబలాదేవ ప్రభోః కారుణికస్య చ ।
పురాణసంహితకర్తా దేశికశ్చాభవద్భృశం ॥ 70 ॥
పురా కృతేన పుణ్యేన భవంతోఽపీశ్వరాజ్ఞయా ।
సూతాదస్మాచ్ఛ్రుతేరర్థం శ్రుతవంతో యథాతథం ॥ 71 ॥
కృతార్థాశ్చ ప్రసాదశ్చ రౌద్రః కిం న కరిష్యతి ।
ఆజ్ఞయా కేవలం శంభోరహం వేదార్థవేదనే ॥ 72 ॥
సంపూర్ణః సర్వవేదాంతవాక్యానామర్థనిశ్చయే ।
సమర్థశ్చ నియుక్తశ్చ సూత్రారంభకృతేఽపి చ ॥ 73 ॥
ఆజ్ఞయా దేవదేవస్య భవతామపి యోగినాం ।
జ్ఞానే గురుగురుశ్చాహమభవం మునిపుంగవాః ॥ 74 ॥
భవంతోఽపి శివజ్ఞానే వేదసిద్ధే విశేషతః ।
భక్త్యా పరమయా యుక్తా నిష్ఠా భవత సర్వదా ॥ 75 ॥
ఇత్యుక్త్వా భగవాన్ వ్యాసః స్వశిష్యం సూతముత్తమం ।
ఉత్థాప్యాఽఽలింగ్య దేవేశం స్మృత్వా నత్వాఽగమద్గురుః ॥ 76 ॥
పునశ్చ సూతః సర్వజ్ఞః స్వశిష్యానవలోక్య చ ।
ప్రాహ గంభీరయా వాచా భవతాం శివమస్త్వితి ॥ 77 ॥
మయోక్తా పరమా గీతా పఠితా యేన తస్య తు ।
ఆయురారోగ్యమైశ్వర్యం విజ్ఞానం చ భవిష్యతి ॥ 78 ॥
శివప్రసాదః సులభో భవిష్యతి న సంశయః ।
గురుత్వం చ మనుష్యాణాం భవిష్యతి న సంశయః ॥ 79 ॥
విద్యారూపా యా శివా వేదవేద్యా
సత్యానందానంతసంవిత్స్వరూపా ।
తస్యా వాచః సర్వలోకైక మాతు-
ర్భక్త్యా నిత్యం చంబికాయాః ప్రసాదాత్ ॥ 80 ॥
గురుప్రసాదాదపి సువ్రతా మయా
శివప్రసాదాదపి చోత్తమోత్తమాత్ ।
వినాయకస్యాపి మహాప్రసాదాత్
షడాననస్యాపి మహాప్రసాదాత్ ॥ 81 ॥
యజ్ఞవైభవసమాహ్వయః కృతః
సర్వవేదమథనేన సత్తమాః ।
అత్ర ముక్తిరపి శోభనా పరా
సుస్థితైవ న హి తత్ర సంశయః ॥ 82 ॥
యజ్ఞవైభవసమాహ్వయం పరం
ఖండమత్ర విమలం పఠేన్నరః ।
సత్యబోధసుఖలక్షణం
సత్యమేవ ఝటితి ప్రయాతి హి ॥ 83 ॥
మదుక్తసంహితా పరా సమస్తదుఃఖహారిణీ
నరస్య ముక్తిదాయినీ శివప్రసాదకారిణీ ।
సమస్తవేదసారతః సునిర్మితాఽతిశోభనా
మహత్తరానుభూతిమద్భిరాదృతా న చాపరైః ॥ 84 ॥
మదుక్తసంహితా తు యా తయా విరుద్ధమస్తి చే-
దనర్థకం హి తద్బుధా వచః ప్రయోజనాయ న ।
శ్రుతిప్రమాణరూపిణీ సుసంహితా మయోదితా
శ్రుతిప్రమాణమేవ సా మహాజనస్య సంతతం ॥ 85 ॥
మదుక్తసంహితామిమామతిప్రియేణ మానవః
పఠన్న యాతి సంసృతిం ప్రయాతి శంకరం పరం ।
అతశ్చ శోభనామిమామహర్నిశం సమాహితః
శ్రుతిప్రమాణవత్పఠేదతంద్రితః స్వముక్తయే ॥ 86 ॥
పురాణసంహితామిమామతిప్రియేణ యః పుమాన్
శ్రుణోతి సంసృతిం పునర్న యాతి యాతి శంకరం ।
పరానుభూతిరద్వయా విజాయతే చ తస్య సా
శివా చ వాచి నృత్యతి ప్రియేణ శంకరోఽపి చ ॥ 87 ॥
సత్యపూర్ణసుఖబోధలక్షణం
తత్త్వమర్థవిభవం సనాతనం ।
సత్స్వరూపమశుభాపహం శివం
భక్తిగమ్యమమలం సదా నుమః ॥ 88 ॥
యాఽనుభూతిరమలా సదోదితా
వేదమాననిరతా శుభావహా ।
తామతీవ సుఖదామహం శివాం
కేశవాదిజనసేవితాం నుమః ॥ 89 ॥
వేదపద్మనికరస్య భాస్కరం
దేవదేవసదృశం ఘృణానిధిం ।
వ్యాసమిష్టఫలదం గురుం నుమః
శోకమోహవిషరోగభేషజం ॥ 90 ॥
యే వేదవేదాంతధనా మహాజనాః
శివాభిమానైకనిరస్తకిల్బిషాః ।
నమామి వాచా శిరసా హృదా చ తాన్
భవాహివేగస్య నివారకానహం ॥ 91 ॥
॥ ఇతి శ్రీస్కాందపురాణే సూతసంహితాయాం చతుర్థస్య
యజ్ఞవైభవఖండస్యోపరిభాగే సూతగీతాయాం
సర్వవేదాంతసంగ్రహో నామాష్టమోఽధ్యాయః ॥ 8 ॥
సూతగీతా సమాప్తా ।
ఓం తత్సత్
– Chant Stotra in Other Languages –
Suta Gita in Sanskrit – English – Bengali – Gujarati – Kannada – Malayalam – Odia – Telugu – Tamil