ஸதா³ ஸத்³யோஜாதஸ்மிதமது⁴ரஸாஸ்வாத³பரயா
ப⁴வாந்யா த்³ருʼக்பாதப்⁴ரமரததிபி⁴ஶ்சும்பி³தபுடம் ।
அபாம் பத்யு: காஷ்டா²ம் ஶ்ரிதமதி⁴கஶீதம் பஶுபதே-
ர்முக²ம் ஸத்³யோஜாதம் மம து³ரிதஜாதம் வ்யபநயேத் ॥ 1॥
ஜடாந்த:ஸ்வர்து⁴ந்யாஶ்ஶிஶிரமுக²வாதைரவமதிம்
க³தம் வாமாம் ருஷ்டாமநுநயஸஹஸ்ரை: ப்ரஶமிதும் ।
கிரத்ஜ்யோத்ஸ்நம் வாமம் நயநமக³ஜாநேத்ரக⁴டிதம்
த³த⁴த்³வாமம் வக்த்ரம் ஹரது மம காமம், பஶுபதே: ॥ 2॥
க³லே கோ⁴ரஜ்வாலம் க³ரலமபி க³ண்டூ³ஷஸத்³ருʼஶம்
நிதா³கா⁴ந்தே, க³ர்ஜத்³க⁴நவத³திநீலம் வஹதி யத் ।
நிரஸ்தும் விஶ்வாக⁴ப்ரசயமதி⁴திஷ்ட²த்³யமதி³ஶம்
ஹ்யகோ⁴ரம் தத்³வக்த்ரம் லக⁴யது மத³ம் மே, பஶுபதே: ॥ 3॥
புமர்தா²நம் பூர்திம் ப்ரணதஶிரஸாம் தா³துமநிஶம்
ஜலாபா⁴வோ மாபூ⁴தி³தி ஶிரஸி க³ங்கா³ம் வஹதி யத் ।
ஸுரேஶாஸாஸ்பூ²ர்திம் முகுடஶஶிபா⁴ஸா கிரதி தத்
முக²ம் தத் பும்ரூபம் ஹரது மம மோஹம், பஶுபதே: ॥ 4॥
ரமேஶோ வாகீ³ஶோ தி³வஸரஜநீஶௌ பரஶுத்³ருʼக்
ஸுரேஶோ தை³த்யேஶோ நிஶிசரகுலேஶோঽத² த⁴நத:³ ।
யதூ³ர்த்⁴வாம்ஶுவ்ராதைஶ்ஶிவசரிதவந்த: பரிணதா:
ததை³ஶாநம் வக்த்ரம் ஹரது ப⁴வபாஶம், பஶுபதே: ॥ 5॥
॥ COMMENTS:-
॥
Tha above verses are in praise of Lord Shiva, renowned by the name Pashupati in the temple in Nepal.(பஞ்ச) pancha means five, (ஆஸ்யம்) Asyam means the face, and(ஸ்தவம்) stavam means a hymn in praise. So the title says that this is in praise of Lord Pashupati with five faces.
॥ NEPAL: –
॥
The kingdom of Nepal is India’s neighbour. The state is situated high in the Himalaya mountains. Mount Everest, the highest peak in the world, is situated in Nepal. It is an ancient country and has been referred to in our puranas like Skandam and Bhagavatam. The Skanda Purana in the chapter Nepala Mahatmayam says that fortunate indeed are those who live in that country, because they are blessed with all the four goals(புருஷார்தா:²।) of life, to wit, dharma, artha, kama and mokSha. They are able to
have darshan of the Lord Pashupati whom even devas cannot see directly.
புரீ பாஶுபதீ த⁴ந்யா சதுர்வர்க³-ப²லப்ரதா³ ।
ஜ்யோதீரூபம் மஹாலிங்க³ம் யத்ராக்³நௌ தப்தகாஞ்சநம் ॥
த⁴ந்யா நைபாலிகா மர்த்யா: தத்³ரூபம் கோ³சரம் விபு⁴ம் ।
பஶ்யந்தி யேঽபி தே³வாநாம் ஸாக்ஷாத்புநரகோ³சரம் ।
Nepal is described as a gem amongst holy places. The Skanda Puranam further says that the people there will be calm, and will have other good qualities. The place is situated in high mountains, among dense forests and has remarkable scenic beauty; and in such wonderful surrounding shines Lord Pashupatinath as the very embodiment of wisdom. (Nepala mahatmyam.7-54).
ஸம்பூர்ணே பா⁴ரதேঽஸ்மிந்நபி வஸு-ப⁴ரிதே பூ⁴ஶிர:-ஸ்தா²நபூ⁴தே
ஶஶ்வச்சா²ந்த்யாதி³-கேந்த்³ரே ஹிமகி³ரி-ஶிக²ரேঽப்⁴யுத்தரேঽத்⁴யுத்தமேঽந்த: ।
புண்யே நைஸர்க³-ரம்யே பரக³ஹந-வநே ஸத்³விசித்ரே பவித்ரே
க்ஷேத்ரே நேபால-ஸம்ஜ்ஞே லஸதி பஶுபதி-ஜ்யோதிராத்மா சிதீ³ஶ: ॥
It was a Hindu kingdom, the only one in the world, till recently. Here, in Nepal, Lord Pashupati is seen as a lingam, nearly four feet high. and with five faces – four facing the four directions and the fifth facing up. The pujaries draw the Chakra on the lingam daily before commencing the puja. The full moon day (paurnamiபௌர்ணமீ ) is specially celebrated when a huge quantity of rice is cooked along with vegetables. The rice is shaped as a lingam and offered to the Lord and deeparadhanam is performed. The
temple attracts huge crowds on Shivaratri day when people throng to the temple during the entire day to have darshan of the Lord.
॥ FIVE FACES OF SHIVA:-
॥
Because of his five faces Shiva has the name பஞ்சவக்த்ர:। பஞ்சஸங்க்²யாகாநி வக்த்ராணி முகா²நி நாநாரூபாணி யஸ்ய ஸ ததா² । (Shivasahasranamam-Padmapuranam). These faces have the following names. ஈஶாந, தத்புருஷ, அகோ⁴ர, வாமதே³வ, and ஸத்³யோஜாத. These faces face up the sky, East, South, North and West respectively. It seems that a lingam with five faces as described here is to be seen only in the Pashupati temple in Nepal and the temple attached to the Shankara math in Tiruvanaikkaval near Trichy. The hymn given in the beginning has salutations to the five faces of the Lord.
We have the salutations to Shiva’s five faces in Mahanyasam that is chanted before chanting the vedic hymn Rudram. There are two Nyasams, the Mahanyasam and the Laghunyasam. Maha(மஹத்) means big. Laghu is the opposite,(லகு⁴) means light, not heavy. The Mahanyasam is a part of the methodology of chanting of the Rudram on special occasions such as Pradosham, Shivaratri. Typically, during a Rudra parayanam at home, one recites the Laghunyasam. Such a Rudra parayanam in a public place of worship such as a temple is preceeded by the recital of the Mahanyasam. As the name difference indicates, the Laghunyasam is shorter. The Mahanyasam invokes the deity of Rudra in His many forms of Indra, Agni, Yama, Varuna etc in the different limbs (anga’s) of the one who chants. Such an invoking is done to seek the blessings of the Lord, and at the same time giving one and all a feeling of immediate presence of the Lord in the vicinity of the chanting. The Mahanyasam has certain chapters of the Rudram, the Purusha Suktam etc repeated in it. The Shiva samkalpam is also part of this. The prayers addressed to the five faces of Shiva are given below.
தத்புருஷாய வித்³மஹே மஹாதே³வாய தீ⁴மஹி। தந்நோ ருத்³ர: ப்ரசோத³யாத் ॥
ஸம்வர்தாக்³நி-தடித்ப்ரதீ³ப்த-கநகப்ரஸ்பர்தி⁴ – தேஜோருணாம்
க³ம்பீ⁴ரத்⁴வநி-ஸாமவேத³ஜநகம் தாம்ராத⁴ரம் ஸுந்த³ரம் ।
அர்தே⁴ந்து³த்³யுதி-லோல-பிங்க³ல ஜடா பா⁴ர-ப்ரபோ³த்³தோ⁴த³கம்
வந்தே³ ஸித்³த⁴ஸுராஸுரேந்த்³ர-நமிதம் பூர்வம் முக²ம் ஶூலிந: ॥
ௐ நமோ ப⁴க³வதே॑ ருத்³ரா॒ய । பூர்வாங்க³ முகா²ய நம: ॥
The above verse is in salutation of Tatpurusha facing East.
அ॒கோ॑⁴ரே᳚ப்⁴யோঽத॒² கோ⁴ரே᳚ப்⁴யோ॒ கோ⁴ரகோ⁴ர॑தரேப்⁴ய: ।
ஸர்வே᳚ப்⁴ய: ஸர்வ॒ஶர்வே᳚ப்⁴யோ॒ நம॑ஸ்தே அஸ்து ரு॒த்³ரரு॑பேப்⁴ய: ॥
காலாப்⁴ர-ப்⁴ரமராஞ்ஜந-த்³யுதிநிப⁴ம் வ்யாவ்ருʼத்தபிங்கே³க்ஷணம்
கர்ணோத்³பா⁴ஸித-போ⁴கி³மஸ்தகமணி-ப்ரோத்³பி⁴ந்நத³ம்ஷ்ட்ராங்குரம் ।
ஸர்பப்ரோதகபால-ஶுக்திஶகல-வ்யாகீர்ணதாஶேக²ரம்
வந்தே³ த³க்ஷிணமீஶ்வரஸ்ய வத³நம் சாத²ர்வநாதோ³த³யம் ॥
ௐ நமோ ப⁴க³வதே॑ ருத்³ரா॒ய । த³க்ஷிணாங்க³ முகா²ய நம: ॥
The above verse is in salutation of Aghora facing South.
ஸ॒த்³யோஜா॒தம் ப்ர॑பத்³யா॒மி॒ ஸ॒த்³யோ ஜா॒தாய॒ வை நமோ॒ நம॑: ।
ப॒⁴வே ப॑⁴வே॒ நாதி॑ப⁴வே ப⁴வஸ்வ॒ மாம் । ப॒⁴வோத்³ப॑⁴வாய॒ நம॑: ॥
ப்ராலேயாசலமிந்து³குந்த³-த⁴வளம் கோ³க்ஷீரபே²நப்ரப⁴ம்
ப⁴ஸ்மாப்⁴யங்க³மநங்க³தே³ஹத³ஹந-ஜ்வாலாவலீலோசநம் ।
விஷ்ணுப்³ரஹ்மமருத்³க³ணார்சிதபத³ம் ருʼக்³வேத³நாதோ³த³யம்
வந்தே³ঽஹம் ஸகலம் கலங்கரஹிதம் ஸ்தா²ணோர்முக²ம் பஶ்சிமம் ॥
ௐ நமோ ப⁴க³வதே॑ ருத்³ரா॒ய । பஶ்சிமாங்க³ முகா²ய நம: ॥
The above verse is in salutation of Sadyojata facing West.
வா॒ம॒தே॒³வாய॒ நமோ᳚ ஜ்யேஷ்டா²ய॒ நம॑: ஶ்ரே॒ஷ்டா²ய॒ நமோ॑ ரு॒த்³ராய॒ நம॒:
காலா॑ய॒ நம॒: கல॑விகரணாய॒ நமோ॒ ப³ல॒விகரணாய॒ நமோ॒ ப³லா॑ய॒ நமோ॒
ப³ல॑ப்ரமத²நாய॒ நம॒ஸ்ஸர்வ॑பூ⁴தத³மநாய॒ நமோ॑ ம॒நோ॑ந்ம॑நாய॒ நம॑: ॥
கௌ³ரம் குங்கும பங்கிதம் ஸுதிலகம் வ்யாபாண்டு³மண்ட³ஸ்த²லம்
ப்⁴ரூவிக்ஷேப-கடாக்ஷவீக்ஷணலஸத்ஸம்ஸக்தகர்ணோத்பலம் ।
ஸ்நிக்³த⁴ம் பி³ம்ப³ப²லாத⁴ரம் ப்ரஹஸிதம் நீலாலகாலங்க்ருʼதம்
வந்தே³ யாஜுஷ-வேத³கோ⁴ஷஜநகம் வக்த்ரம் ஹரஸ்யோத்தரம் ॥
ௐ நமோ ப⁴க³வதே॑ ருத்³ரா॒ய । உத்தராங்க³ முகா²ய நம: ॥
The above verse is in salutation of Vamadeva facing North .
ஈஶாநஸ்ஸர்வ॑வித்³யா॒நா॒மீஶ்வர: ஸர்வ॑ பூ⁴தா॒நாம்
ப்³ரஹ்மாதி॑⁴பதி॒ர்ப்³ரஹ்ம॒ணோதி॑⁴பதி॒ர்ப்³ரஹ்மா॑ ஶி॒வோ
மே॑ அஸ்து ஸதா³ஶி॒வோம் ॥
வ்யக்தாவ்யக்தநிரூபிதம் ச பரமம் ஷட்த்ரிம்ஶதத்த்வாதி⁴கம்
தஸ்மாது³த்தர-தத்த்வமக்ஷரமிதி த்⁴யேயம் ஸதா³ யோகி³பி:⁴ ।
ஓங்காராதி³-ஸமஸ்தமந்த்ரஜநகம் ஸூக்ஷ்மாதிஸூக்ஷ்மம் பரம்
வந்தே³ பஞ்சமமீஶ்வரஸ்ய வத³நம் க²வ்யாபி தேஜோமயம் ॥
ௐ நமோ ப⁴க³வதே॑ ருத்³ரா॒ய । ஊர்த்⁴வாங்க³ முகா²ய நம: ॥
The above verse is in salutation of Ishana facing up – the sky.
॥ THE SIGNIFICANCE OF FIVE FACES ;-
॥
What is the significance of Shiva being said to have five faces? This is explained in detail by Shri
Nilakanta DikShita in his commentary called Shivatattva rahasyam to Shiva 108 Namavali. The nameபஞ்சவக்த்ர: is the 52nd name in the namavali. A chapter from the elaborate commentary is given below.
தாநி ச பஞ்ச முகா²நி
ஈஶாந-தத்புருஷாகோ⁴ர-வாமதே³வ-ஸத்³யோஜாதாக்²ய-பஞ்ச-
ப்³ரஹ்மாத்மகாநி, தாநி ச பஞ்சப்³ரஹ்மாணி பூ⁴த- பஞ்சக,
தந்மாத்ருʼ-பஞ்சக, கர்மேந்த்³ரிய-பஞ்சக, ஜ்ஞாநேந்த்³ரிய-பஞ்சக,
புருஷ-ப்ரக்ருʼதி-பு³த்³த்⁴யஹங்கார மநோரூப-தத்த்வ- பஞ்சக,
நிவ்ருʼத்திப்ரதிஷ்டா²வித்³யாஶாந்தி, ஶாந்த்யதீதாக்²ய கலா-பஞ்சக,
ப்³ரஹ்மா, விஷ்ணு, ருத்³ர, மஹேஶ்வர, ஸதா³ஶிவாக்²ய-மூர்தி-பஞ்சக,
ஶிவஸாதா³க்²ய, மூர்தஸாதா³க்²ய, மூர்தஸாதா³க்²ய-கர்த்ருʼஸாதா³க்²ய-கர்மஸாதா³க்²ய
ஸாதா³க்²ய பஞ்சகாத்மகாநீதி ஶிவபுராணாக³மேஷு ப்ரஸித்³த⁴ம் ।
A full discussion of this topic is beyond the scope of this writeup. One may have to approach a scholar for further details on this subject.
`Pashupati’ means the protector of the kine. Every thing in creation from Brahma the creator down to immovables are known as pashus. Shiva is known as Pashupati since He is their Lord. The name occurs in vedas (eg) in Rudram that says.நமோ வ்ருʼக்ஷேப்⁴யோ ஹரிகேஶேப்⁴ய: பஶூநாம் பதயே நம: ।
It also occurs in the Shiva 108 namavali (no.92) and Shiva 1000 namavali. In the Shiva sahasranamam(Padmapuranam) (No.44) we find the following.
பஶுபதி: – பஶூநாம் ப்³ரஹ்மாதீ³நாம் த்³விபதா³ம் சதுஷ்பதா³ம் ச பதிர்நாயக: ।
“ப்³ரஹ்மாத்³யா: ஸ்தா²வராந்தாஶ்ச பஶவ: பரிகீர்திதா: ।
தேஷாம் பதித்வாத்³விஶ்வேஶோ ப⁴வ: பஶுபதி: ஸ்ம்ருʼத: ॥” இதி புராணம் ।
“ஸர்வதா³ யத்பஶூந்பாதி தேஷு யத்³ரமதே புந: ।
தேஷாமதி⁴பதிர்யச்ச தஸ்மாத்பஶுபதி: ஸ்ம்ருʼத: ॥” இதி மஹாபா⁴ரதம் ।
Nepal is therefore known as Pashupatipuri after the Lord.
The river Vangmati flows close to the temple of Pashupati. The waters from the river are used for the daily ablutions in the temple. It is said that after Lord Narasimha appeared, killed the demon king and blessed Prahlada. Then He disappeared from the scene. Prahlada was greatly disappointed at this. He wanted to see the Lord again and did severe penance. Lord Shiva was impressed by this and laughed in happiness. Water flowed from His mouth at that time and turned into a river. The river that flowed from His mouth came to be known as Vangmati. (From Nepala Mahatmyam).
ப⁴க³வந்தம் தமந்வேஷ்டும் யதா³ பா⁴க³வதோ யயௌ ।
தமத்³ருʼஷ்ட்வா தபஸ்தேபே ஹிமவச்சி²க²ரே ஶுபே⁴ ॥
த்³ருʼஷ்ட்வா தம் ஶம்பு⁴ராக³த்ய ஹாஸ்யமுச்சைஶ்சகார ஹ ।
ததோ நதீ³ ஸமுத்பந்நா ஹ்யுந்நதாத் கி³ரிக³ஹ்வராத் ॥
வசநாந்மம தை³த்யேந்த்³ர ப³ஹிர்யாதா யதோ நதீ³ ।
அதோঽஸ்யா வாங்மதீ நாம ப⁴விஷ்யதி ந ஸம்ஶய: ।
ப்ரஹ்லாத³ க³ச்ச² தை³த்யேந்த்³ர விஷ்ணுப⁴க்திர்த்³ருʼடா⁴ঽஸ்து தே ॥
Lord Shiva blessed Prahlada that his devotion to Hari will remain firm.
Nepal also has the river Gandaki. Shaligrama stones are found in the river bed. They are symbolic of Lord Vishnu. Shrimad Bhagavatam makes a reference to the river in Book 5 – chapter 7 when it narrates the story of King Bharata. This country came to be known as Bharata Varsha after this king only. The king, after ruling over the country for a long time renounced everything and repaired to the forests to the hermitage of Sage Pulaha situated on the banks of river Gandaki. It is said that Lord Hari reveals His form to His devotees there in the ashram even today. The holy river Chakranadi (Gandaki) hallows on both sides the places of this ashrama through contact with circular (wheel like) pebbles on both sides.This place is known as the ShaligramakShetra.
ஏவம் வர்ஷாயுதஸஹஸ்ரபர்யந்தாவஸிதகர்மநிர்வாணாவஸரோঽதி⁴பு⁴ஜ்யமாநம்
ஸ்வதநயேப்⁴யோ ரிக்த²ம் பித்ருʼபைதாமஹம் யதா²தா³யம் விப⁴ஜ்ய
ஸ்வயம் ஸகலஸம்பந்நிகேதாத் ஸ்வநிகேதாத் புலஹாஶ்ரமம் ப்ரவவ்ராஜ ॥ 8॥
யத்ர ஹ வாவ ப⁴க³வாந் ஹரிரத்³யாபி தத்ரத்யாநாம்
நிஜஜநாநாம் வாத்ஸல்யேந ஸம்நிதா⁴ப்யத இச்சா²ரூபேண ॥ 9॥
யத்ராஶ்ரமபதா³ந்யுப⁴யதோநாபீ⁴பி⁴ர்த்³ருʼஷச்சக்ரைஶ்சக்ரநதீ³ நாம
ஸரித்ப்ரவரா ஸர்வத: பவித்ரீகரோதி ॥ 10॥
॥ HISTORICAL NOTES:-
॥
The documents in the National Archives of Nepal reveal that Shankaracharya visited Nepal during his travels around the country. He had discussions with the then king of Nepal who was a Buddhist and weaned
him away from Buddhism to Hinduism. He made changes to the way pujas were being done in Pashupatinath temple and arranged to have regular pujas done by priests got from South India. Four priests, properly trained in the temple procedures and recitng the vedas perform the pujas to the four faces on the four sides. These facts are also to be seen in the text Punyashloka manjari that deals with the history of the Kanchi Shankara math. It also says that Vipulananda Sadashiva – the 53rd acharya in the lineage of acharyas of the math visited Nepal. He was warmly received by the king and honoured by him. The following verse in the text says that.
நிஜநீவ்ருʼத³க்³ரஹேதிகே²த³த்யஜநேபாலந்ருʼபாலபூஜ்யபாத:³ ।
ஸ புரோ மம ஸாது⁴ ஸந்நித⁴த்தாம் விப²லாநநத³ஸதா³ஶிவோঽப்ரமத்த: ॥
This fact is also mentioned as
நேபாலாதி³ந்ருʼபாலமௌலிவித்⁴ருʼதஶ்ரீஶாஸந …
in the Vyasachaliya Shankaravijayam ..
Vyasachala was the disciple of Vipulananda Sadashiva and succeded him as the 54th head of the math. He is the author of Vyasachaliya Shankaravijayam. The details show that the Vipulananda
Sadashiva visited Nepal when it was in the grip of severe famine. He blesed the state and brought relief from the severe famine.
Now, before concluding, let us ponder as to what we should seek from Lord Pashupati. Shankaracharya, in his Shivanandalahari (verse No.68) shows us the way. Let us join him in this moving appeal to Lord Pashupati.
அமிதமுத³ம்ருʼதம் முஹுர்து³ஹந்தீம்
விமல-ப⁴வத்பத³-கோ³ஷ்ட²மாவஸ்ந்தீம் ।
ஸத³ய பஶுபதே ஸு-புண்ய-பாகம்
மம பரிபாலய ப⁴க்தி-தே⁴நுமேகாம் ॥ 68॥
Pashu(பஶு) means cattle in general. Here the acharya takes it to mean a cow. The `cow’ in this instance is devotion or bhakti. Lord Pashupati is the owner of the cow. The acharya requests the Lord to take care of the bhakti `cow’ and nourish it or, in other words, make his devotion to Him firm and unwavering. The cow shed will generally be unclean. But the bhakti cow will not stay in unclean places. It stays in a very clean place (viz.) the Lord’s feet.விமல-ப⁴வத்பத³-கோ³ஷ்ட²மாவஸந்தீம்।
விமல = clean, pure. ப⁴வத்பத³-கோ³ஷ்ட²மாவஸந்தீம் = staying in the cow-pen of your feet.கோ³ஷ்ட²ம் = cowpen. This implies that the place where bhakti resides is a very exalted one. The ordinary cow can give only milk, in limited quantities and that too at specific times only. This bhakti cow is capable of giving us many good things – and that too all the time and in abundance and most importantly the nectar called `bliss’ . So, அமிதமுத³ம்ருʼதம் முஹுர்து³ஹந்தீம்। அமித = unlimited.
முத³ம் = joy, happiness. அம்ருʼதம் = nectar. து³ஹந்தீம் = yielding.முஹு: = often, frequently. The cow will be tied to a peg fixed to the ground. Bhakti is the result of good deeds or punyam done in
many births. So, the bhakti cow is tied to the peg that is the frution of good deeds or punyam done in numerous births.ஸுபுண்ய-பாகாம் । The Lord is requested to take care of such a cow. Lord Pashupati is addressed asஸத³ய பஶுபதே = O! the compassionate Pashupati!. This indicatesthat the Lord has a kind heart and will certainly listen to our pleading.