॥ Goraksha Ashatakam 1 Gujarati Lyrics ॥
॥ ગોરક્ષશતકમ્ ૧ ॥
ૐ પરમગુરવે ગોરક્ષનાથાય નમઃ ।
ૐ ગોરક્ષશતકં વક્ષ્યે ભવપાશવિમુક્તયે ।
આત્મબોધકરં પુંસાં વિવેકદ્વારકુઞ્ચિકામ્ ॥ ૧ ॥
એતદ્વિમુક્તિસોપાનમેતત્કાલસ્ય વઞ્ચનમ્ ।
યદ્વ્યાવૃત્તં મનો મોહાદાસક્તં પરમાત્મનિ ॥ ૨ ॥
દ્વિજસેવિતશાખસ્ય શ્રુતિકલ્પતરોઃ ફલમ્ ।
શમનં ભવતાપસ્ય યોગં ભજતિ સજ્જનઃ ॥ ૩ ॥
આસનં પ્રાણસંયામઃ પ્રત્યાહારોઽથ ધારણા ।
ધ્યાનં સમાધિરેતાનિ યોગાઙ્ગાનિ ભવન્તિ ષટ્ ॥ ૪ ॥
આસનાનિ તુ તાવન્તિ યાવત્યો જીવજાતયઃ ।
એતેષામખિલાન્ભેદાન્વિજાનાતિ મહેશ્વરઃ ॥ ૫ ॥
ચતુરાશીતિલક્ષાણાં એકમેકમુદાહૃતમ્ ।
તતઃ શિવેન પીઠાનાં ષોડેશાનં શતં કૃતમ્ ॥ ૬ ॥
આસનેભ્યઃ સમસ્તેભ્યો દ્વયમેવ વિશિષ્યતે ।
એકં સિદ્ધાસનં પ્રોક્તં દ્વિતીયં કમલાસનમ્ ॥ ૭ ॥
યોનિસ્થાનકમંઘ્રિમૂલઘટિતં કૃત્વા દૃઢં વિન્યસે-
ન્મેઢ્રે પાદમથૈકમેવ નિયતં કૃત્વા સમં વિગ્રહમ્ ।
સ્થાણુઃ સંયમિતેન્દ્રિયોઽચલદૃશા પશ્યન્ભ્રુવોરન્તરં
એતન્મોક્ષકવાટભેદજનકં સિદ્ધાસનં પ્રોચ્યતે ॥ ૮ ॥
વામોરૂપરિ દક્ષિણં હિ ચરણં સંસ્થાપ્ય વામં તથા
દક્ષોરૂપરિ પશ્ચિમેન વિધિના ધૃત્વા કરાભ્યાં દૃઢમ્ ।
અઙ્ગુષ્ઠૌ હૃદયે નિધાય ચિબુકં નાસાગ્રમાલોકયે-
દેતદ્વ્યાધિવિકારહારિ યમિનાં પદ્માસનં પ્રોચ્યતે ॥ ૯ ॥
આધારં પ્રથમં ચક્રં સ્વાધિષ્ઠાનં દ્વિતીયકમ્ ।
યોનિસ્થાનં દ્વયોર્મધ્યે કામરૂપં નિગદ્યતે ॥ ૧૦ ॥
આધારાખ્યે ગુદસ્થાને પઙ્કજં યચ્ચતુર્દલમ્ ।
તન્મધ્યે પ્રોચ્યતે યોનિઃ કામાખ્યા સિદ્ધવન્દિતા ॥ ૧૧ ॥
યોનિમધ્યે મહાલિઙ્ગં પશ્ચિમાભિમુખં સ્થિતમ્ ।
મસ્તકે મણિવદ્ભિન્નં યો જાનાતિ સ યોગવિત્ ॥ ૧૨ ॥
તપ્તચામીકરાભાસં તડિલ્લેખેવ વિસ્ફુરત્ ।
ચતુરસ્રં પુરં વહ્નેરધોમેઢ્રાત્પ્રિતિષ્ઠિતમ્ ॥ ૧૩ ॥
સ્વશબ્દેન ભવેત્પ્રાણઃ સ્વાધિષ્ઠાનં તદાશ્રયઃ ।
સ્વાધિષ્ઠાનાખ્યયા તસ્માન્મેઢ્રવાભિધીયતે ॥ ૧૪ ॥
તન્તુના મણિવત્પ્રોતો યત્ર કન્દઃ સુષુમ્ણયા ।
તન્નાભિમણ્ડલં ચક્રં પ્રોચ્યતે મણિપૂરકમ્ ॥ ૧૫ ॥
ઊર્ધ્વં મેઢ્રાદધો નાભેઃ કન્દયોનિઃ સ્વગાણ્ડવત્ ।
તત્ર નાડ્યઃ સમુત્પન્નાઃ સહસ્રાણિ દ્વિસપ્તતિઃ ॥ ૧૬ ॥
તેષુ નાડિસહસ્રેષુ દ્વિસપ્તતિરુદાહૃતાઃ ।
પ્રાધાન્યાત્પ્રાણવાહિન્યો ભૂયસ્તત્ર દશ સ્મૃતાઃ ॥ ૧૭ ॥
ઇડા ચ પિઙ્ગલા ચૈવ સુષુમ્ણા ચ તૃતીયકા ।
ગાન્ધારી હસ્તિજિહ્વા ચ પૂષા ચૈવ યશસ્વિની ॥ ૧૮ ॥
અલમ્બુષા કુહૂશ્ચૈવ શઙ્ખિની દશમી સ્મૃતા ।
એતન્નાડિમયં ચક્રં જ્ઞાતવ્યં યોગિભિઃ સદા ॥ ૧૯ ॥
ઇડા વામે સ્થિતા ભાગે પિઙ્ગલા દક્ષિણે તથા ।
સુષુમ્ણા મધ્યદેશે તુ ગાન્ધારી વામચક્ષુષિ ॥ ૨૦ ॥
દક્ષિણે હસ્તિજિહ્વા ચ પૂષા કર્ણે ચ દક્ષિણે ।
યશસ્વિની વામકર્ણે ચાસને વાપ્યલમ્બુષા ॥ ૨૧ ॥
કૂહુશ્ચ લિઙ્ગદેશે તુ મૂલસ્થાને ચ શઙ્ખિની ।
એવં દ્વારમુપાશ્રિત્ય તિષ્ઠન્તિ દશ નાડિકાઃ ॥ ૨૨ ॥
સતતં પ્રાણવાહિન્યઃ સોમસૂર્યાગ્નિદેવતાઃ ।
ઇડાપિઙ્ગલાસુષુમ્ણા ચ તિસ્રો નાડ્ય ઉદાહૃતાઃ ॥ ૨૩ ॥
પ્રાણાપાનૌ સમાનશ્ચ હ્યુદાનો વ્યાન એવ ચ ।
નાગઃ કૂર્મશ્ચ કૃકરો દેવદત્તો ધનઞ્જયઃ ॥ ૨૪ ॥
નાગાદ્યાઃ પઞ્ચ વિખ્યાતાઃ પ્રાણાદ્યાઃ પઞ્ચ વાયવઃ ।
એતે નાડિસહસ્રેષુ વર્તન્તે જીવરૂપિણઃ ॥ ૨૫ ॥
પ્રાણાપાનવશો જીવો હ્યધશ્ચોર્ધ્વં ચ ધાવતિ ।
વામદક્ષિણમાર્ગેણ ચઞ્ચલત્વાન્ન દૃશ્યતે ॥ ૨૬ ॥
આક્ષિપ્તો ભુવિ દણ્ડેન યથોચ્ચલતિ કન્દુકઃ ।
પ્રાણાપાનસમાક્ષિપ્તસ્તથા જીવોઽનુકૃષ્યતે ॥ ૨૭ ॥
રજ્જુબદ્ધો યથા શ્યેનો ગતોઽપ્યાકૃષ્યતે ।
ગુણબદ્ધસ્તથા જીવઃ પ્રાણાપાનેન કૃષ્યતે ॥ ૨૮ ॥
અપાનઃ કર્ષતિ પ્રાણઃ પ્રાણોઽપાનં ચ કર્ષતિ ।
ઊર્ધ્વાધઃ સંસ્થિતાવેતૌ યો જાનાતિ સ યોગવિત્ ॥ ૨૯ ॥
કન્દોર્ધ્વે કુણ્ડલીશક્તિરષ્ટધા કુણ્ડલીકૃતા ।
બ્રહ્મદ્વારમુખં નિત્યં મુખેનાવૃત્ય તિષ્ઠતિ ॥ ૩૦ ॥
પ્રબુદ્ધા વહ્નિયોગેન મનસા મારુતા હતા ।
પ્રજીવગુણમાદાય વ્રજત્યૂર્ધ્વં સુષુમ્ણયા ॥ ૩૧ ॥
મહામુદ્રાં નમોમુદ્રામુડ્ડિયાનં જલન્ધરમ્ ।
મૂલબન્ધં ચ યો વેત્તિ સ યોગી સિદ્ધિભાજનમ્ ॥ ૩૨ ॥
વક્ષોન્યસ્તહનુર્નિપીડ્ય સુચિરં યોનિં ચ વામાંઘ્રિણા
હસ્તાભ્યામવધારિતં પ્રસરિતં પાદં તથા દક્ષિણમ્ ।
આપૂર્ય શ્વસનેન કુક્ષિયુગલં બદ્ધ્વા શનૈ રેચયેદ્
એષા પાતકનાશિની સુમહતી મુદ્રા નૄણાં પ્રોચ્યતે ॥ ૩૩ ॥
કપાલકુહરે જિહ્વા પ્રવિષ્ટા વિપરીતગા ।
ભ્રુવોરન્તર્ગતા દૃષ્ટિર્મુદ્રા ભવતિ ખેચરી ॥ ૩૪ ॥
ઊર્ધ્વં મેઢ્રાદધો નાભેરુડ્ડિયાનં પ્રચક્ષતે ।
ઉડ્ડિયાનજયો બન્ધો મૃત્યુમાતઙ્ગકેસરી ॥ ૩૫ ॥
જાલન્ધરે કૃતે બન્ધે કણ્ઠસઙ્કોચલક્ષણે ।
ન પીયૂષં પતત્યગ્નૌ ન ચ વાયુઃ પ્રકુપ્યતિ ॥ ૩૬ ॥
પાર્ષ્ણિભાગેન સમ્પીડ્ય યોનિમાકુઞ્ચયેદ્ગુદમ્ ।
અપાનમૂર્ધ્વમાકૃષ્ય મૂલબન્ધો નિગદ્યતે ॥ ૩૭ ॥
યતઃ કાલભયાત્ બ્રહ્મા પ્રાણાયામપરાયણઃ ।
યોગિનો મુનયશ્ચૈવ તતઃ પ્રાણં નિબન્ધયેત્ ॥ ૩૮ ॥
ચલે વાતે ચલં સર્વં નિશ્ચલે નિશ્ચલં ભવેત્ ।
યોગી સ્થાણુત્વમાપ્નોતિ તતો વાયું નિબન્ધયેત્ ॥ ૩૯ ॥
ષટ્ત્રિંશદઙ્ગુલં હંસઃ પ્રયાણં કુરુતે બહિઃ ।
વામદક્ષિણમાર્ગેણ તતઃ પ્રાણોઽભિધીયતે ॥ ૪૦ ॥
બદ્ધપદ્માસનો યોગી નમસ્કૃત્ય ગુરું શિવમ્ ।
નાસાગ્રદૃષ્ટિરેકાકી પ્રાણાયામં સમભ્યસેત્ ॥ ૪૧ ॥
પ્રાણો દેહસ્થિતો વાયુરાયામસ્તન્નિબન્ધનમ્ ।
એકશ્વાસમયી માત્રા તદ્યોગો ગગનાયતે ॥ ૪૨ ॥
બદ્ધપદ્માસનો યોગી પ્રાણં ચન્દ્રેણ પૂરયેત્ ।
ધારયિત્વા યથાશક્તિ ભૂયઃ સૂર્યેણ રેચયેત્ ॥ ૪૩ ॥
અમૃતોદધિસઙ્કાશં ક્ષીરોદધવલપ્રભમ્ ।
ધ્યાત્વા ચન્દ્રમયં બિમ્બં પ્રાણાયામે સુખી ભવેત્ ॥ ૪૪ ॥
પ્રાણં સૂર્યેણ ચાકૃષ્ય પૂરયેદુદરં શનૈઃ ।
કુમ્ભયિત્વા વિધાનેન ભૂયશ્ચન્દ્રેણ રેચયેત્ ॥ ૪૫ ॥
પ્રજ્વલજ્જ્વલન જ્વાલા પુઞ્જમાદિત્યમણ્ડલમ્ ।
ધ્યાત્વા નાભિસ્થિતં યોગી પ્રાણાયામે સુખી ભવેત્ ॥ ૪૬ ॥
રેચકઃ પૂરકશ્ચૈવ કુમ્ભકઃ પ્રણવાત્મકઃ ।
પ્રાણાયામો ભવેત્ત્રેધા માત્રા દ્વાદશસંયુતઃ ॥ ૪૭ ॥
દ્વાદશાધમકે માત્રા મધ્યમે દ્વિગુણાસ્તતઃ ।
ઉત્તમે ત્રિગુણા માત્રાઃ પ્રાણાયામસ્ય નિર્ણયઃ ॥ ૪૮ ॥
અધમે ચ ઘનો ઘર્મઃ કમ્પો ભવતિ મધ્યમે ।
ઉત્તિષ્ઠત્યુત્તમે યોગી બદ્ધપદ્માસનો મુહુઃ ॥ ૪૯ ॥
અઙ્ગાનાં મર્દનં શસ્તં શ્રમસંજાતવારિણા ।
કટ્વમ્લલવણત્યાગી ક્ષીરભોજનમાચરેત્ ॥ ૫૦ ॥
મન્દં મન્દં પિબેદ્વાયું મન્દં મન્દં વિયોજયેત્ ।
નાધિકં સ્તમ્ભયેદ્વાયું ન ચ શીઘ્રં વિમોચયેત્ ॥ ૫૧ ॥
ઊર્ધ્વમાકૃષ્ય ચાપાનં વાતં પ્રાણે નિયોજયેત્ ।
મૂર્ધાનં નીયતે શક્ત્યા સર્વપાપૈઃ પ્રમુચ્યતે ॥ ૫૨ ॥
પ્રાણાયામો ભવત્યેવં પાતકેન્ધનપાતકઃ ।
એનોમ્બુધિમહાસેતુઃ પ્રોચ્યતે યોગિભિઃ સદા ॥ ૫૩ ॥
આસનેન રુજો હન્તિ પ્રાણાયામેન પાતકમ્ ।
વિકારં માનસં યોગી પ્રત્યાહારેણ સર્વદા ॥ ૫૪ ॥
ચન્દ્રામૃતમયીં ધારાં પ્રત્યાહારતિ ભાસ્કરઃ ।
તત્પ્રત્યાહરણં તસ્ય પ્રત્યાહારઃ સ ઉચ્યતે ॥ ૫૫ ॥
એકા સ્ત્રી ભુજ્યતે દ્વાભ્યામાગતા સોમમણ્ડલાત્ ।
તૃતીયો યો ભવેત્તાભ્યાં સ ભવત્યજરામરઃ ॥ ૫૬ ॥
નાભિદેશે ભવત્યેકો ભાસ્કરો દહનાત્મકઃ ।
અમૃતાત્મા સ્થિતો નિત્યં તાલુમૂલે ચ ચન્દ્રમાઃ ॥ ૫૭ ॥
વર્ષત્યધોમુખશ્ચન્દ્રો ગ્રસત્યૂર્ધ્વમુખો રવિઃ ।
જ્ઞાતવ્યં કરણં તત્ર યેન પીયૂષમાપ્યતે ॥ ૫૮ ॥
ઊર્ધ્વનાભિરધસ્તાલુ ઊર્ધ્વભાનુરધઃ શશી ।
કરણં વિપરીતાખ્યં ગુરુવક્ત્રેણ લભ્યતે ॥ ૫૯ ॥
ત્રિધા બદ્ધો વૃષો યત્ર રૌરવીતિ મહાસ્વનમ્ ।
અનાહતં ચ તચ્ ચક્રં હૃદયે યોગિનો વિદુઃ ॥ ૬૦ ॥
અનાહતમતિક્રમ્ય ચાક્રમ્ય મણિપૂરકમ્ ।
પ્રાપ્તે પ્રાણં મહાપદ્મં યોગિત્વમમૃતાયતે ॥ ૬૧ ॥
વિશબ્દઃ સંસ્મૃતો હંસો નિર્મલઃ શુદ્ધ ઉચ્યતે ।
અતઃ કણ્ઠે વિશુદ્ધાખ્યે ચક્રં ચક્રવિદો વિદુઃ ॥ ૬૨ ॥
વિશુદ્ધે પરમે ચક્રે ધૃત્વા સોમકલાજલમ્ ।
માસેન ન ક્ષયં યાતિ વઞ્ચયિત્વા મુખં રવેઃ ॥ ૬૩ ॥
સમ્પીડ્ય રસનાગ્રેણ રાજદન્તબિલં મહત્ ।
ધ્યાત્વામૃતમયીં દેવીં ષણ્માસેન કવિર્ભવેત્ ॥ ૬૪ ॥
અમૃતાપૂર્ણદેહસ્ય યોગિનો દ્વિત્રિવત્સરાત્ ।
ઊર્ધ્વં પ્રવર્તતે રેતોઽપ્યણિમાદિગુણોદયઃ ॥ ૬૫ ॥
ઇન્ધનાનિ યથા વહ્નિસ્તૈલવર્તિ ચ દીપકઃ ।
તથા સોમકલાપૂર્ણં દેહી દેહં ન મુઞ્ચતિ ॥ ૬૬ ॥
આસનેન સમાયુક્તઃ પ્રાણાયામેન સંયુતઃ ।
પ્રત્યાહારેણ સંયુક્તો ધારણાં ચ સમભ્યસેત્ ॥ ૬૭ ॥
હૃદયે પઞ્ચભૂતાનાં ધારણાશ્ચ પૃથક્ પૃથક્ ।
મનસો નિશ્ચલત્વેન ધારણા ચ વિધીયતે ॥ ૬૮ ॥
યા પૃથ્વી હરિતાલદેશરુચિરા પીતા લકારાન્વિતા
સંયુક્તા કમલાસનેન હિ ચતુષ્કોણા હૃદિ સ્થાયિની ।
પ્રાણં તત્ર વિનીય પઞ્ચઘટિકાશ્ચિત્તાન્વિતં ધારયેદ્
એષા સ્તમ્ભકરી સદા ક્ષિતિજયં કુર્યાદ્ભુવો ધારણા ॥ ૬૯ ॥
અર્ધેન્દુપ્રતિમં ચ કુન્દધવલં કણ્ઠેઽમ્બુતત્તવં સ્થિતં
યત્પીયૂષવકારબીજસહિતં યુક્તં સદા વિષ્ણુના ।
પ્રાણં તત્ર વિનીય પઞ્ચઘટિકાશ્ચિત્તાન્વિતં ધારયેદ્
એષા દુર્વહકાલકૂટજરણા સ્યાદ્વારિણી ધારણા ॥ ૭૦ ॥
યત્તાલસ્થિતમિન્દ્રગોપસદૃશં તત્ત્વં ત્રિકોણોજ્જ્વલં
તેજોરેફમયં પ્રવાલરુચિરં રુદ્રેણ યત્સઙ્ગતમ્ ।
પ્રાણં તત્ર વિનીય પઞ્ચઘટિકાશ્ચિત્તાન્વિતં ધારયે
એષા વહ્નિજયં સદા વિદધતે વૈશ્વાનરી ધારણા ॥ ૭૧ ॥
યદ્ભિન્નાઞ્જનપુઞ્જસાન્નિભમિદં તત્ત્વં ભ્રુવોરન્તરે
વૃત્તં વાયુમયં યકારસહિતં યત્રેશ્વરો દેવતા ।
પ્રાણં તત્ર વિનીય પઞ્ચઘટિકાશ્ચિત્તાન્વિતં ધારયેદ્
એષા ખે ગમનં કરોતિ યમિનાં સ્યાદ્વાયવી ધારણા ॥ ૭૨ ॥
આકાશં સુવિશુદ્ધવારિસદૃશં યદ્બ્રહ્મરન્ધ્રે સ્થિતં
તત્રાદ્યેન સદાશિવેન સહિતં શાન્તં હકારાક્ષરમ્ ।
પ્રાણં તત્ર વિનીય પઞ્ચઘટિકાશ્ચિત્તાન્વિતં ધારયેદ્
એષા મોક્ષકવાટપાટનપટુઃ પ્રોક્તા નભોધારણા ॥ ૭૩ ॥
સ્તમ્ભની દ્રાવણી ચૈવ દહની ભ્રામણી તથા ।
શોષણી ચ ભવન્ત્યેવં ભૂતાનાં પઞ્ચધારણાઃ ॥ ૭૪ ॥
કર્મણા મનસા વાચા ધારણાઃ પઞ્ચ દુર્લભાઃ ।
વિધાય સતતં યોગી સર્વપાપૈઃ પ્રમુચ્યતે ॥ ૭૫ ॥
સર્વં ચિન્તાસમાવર્તિ યોગિનો હૃદિ વર્તતે ।
યત્તત્ત્વે નિશ્ચિતં ચેતસ્તત્તુ ધ્યાનં પ્રચક્ષતે ॥ ૭૬ ॥
દ્વિધા ભવતિ તદ્ધ્યાનં સગુણં નિર્ગુણં તથા ।
સગુણં વર્ણભેદેન નિર્ગુણં કેવલં વિદુઃ ॥ ૭૭ ॥
આધારં પ્રથમં ચક્રં તપ્તકાઞ્ચનસન્નિભમ્ ।
નાસાગ્રે દૃષ્ટિમાદાય ધ્યાત્વા મુઞ્ચતિ કિલ્બિષમ્ ॥ ૭૮ ॥
સ્વાધિષ્ઠાનં દ્વિતીયં તુ સન્માણિક્યસુશોભનમ્ ।
નાસાગ્રે દૃષ્ટિમાદાય ધ્યાત્વા મુઞ્ચતિ પાતકમ્ ॥ ૭૯ ॥
તરુણાદિત્યસંકાશં ચક્રં ચ મણિપૂરકમ્ ।
નાસાગ્રે દૃષ્ટિમાદાય ધ્યાત્વા સંક્ષોભયેજ્જગત્ ॥ ૮૦ ॥
[verse missing]
વિદ્યુત્પ્રભાવં હૃત્પદ્મે પ્રાણાયામવિભેદનૈઃ ।
નાસાગ્રે દૃષ્ટિમાદાય ધ્યાત્વા બ્રહ્મમયો ભવેત્ ॥ ૮૨ ॥
સન્તતં ઘણ્ટિકામધ્યે વિશુદ્ધં ચામૃતોદ્ભવમ્ ।
નાસાગ્રે દૃષ્ટિમાદાય ધ્યાત્વા બ્રહ્મમયો ભવેત્ ॥ ૮૩ ॥
ભ્રુવોર્મધ્યે સ્થિતં દેવં સ્નિગ્ધમૌક્તિકસન્નિભમ્ ।
નાસાગ્રે દૃષ્ટિમાદાય ધ્યાત્વાઽનન્દમયો ભવેત્ ॥ ૮૪ ॥
નિર્ગુણં ચ શિવં શાન્તં ગગને વિશ્વતોમુખમ્ ।
નાસાગ્રે દૃષ્ટિમાદાય ધ્યાત્વા દુઃખાદ્વિમુચ્યતે ॥ ૮૫ ॥
ગુદં મેઢ્રં ચ નાભિં ચ હૃત્પદ્મે ચ તદૂર્ધ્વતઃ ।
ઘણ્ટિકાં લમ્પિકાસ્થાનં ભ્રૂમધ્યે પરમેશ્વરમ્ ॥ ૮૬ ॥
નિર્મલં ગગનાકારં મરીચિજલસન્નિભમ્ ।
આત્માનં સર્વગં ધ્યાત્વા યોગી યોગમવાપ્નુયાત્ ॥ ૮૭ ॥
કથિતાનિ યથૈતાનિ ધ્યાનસ્થાનાનિ યોગિનામ્ ।
ઉપાધિતત્ત્વયુક્તાનિ કુર્વન્ત્યષ્ટગુણોદયમ્ ॥ ૮૮ ॥
ઉપાધિશ્ચ તથા તત્ત્વં દ્વયમેવમુદાહૃતમ્ ।
ઉપાધિઃ પ્રોચ્યતે વર્ણસ્તત્ત્વમાત્માભિધીયતે ॥ ૮૯ ॥
ઉપાધિરન્યથાજ્ઞાનં તત્ત્વં સંસ્થિતમન્યથા ।
સમસ્તોપાધિવિધ્વંસિ સદાભ્યાસેન યોગિનામ્ ॥ ૯૦ ॥
આત્મવર્ણેન ભેદેન દૃશ્યતે સ્ફાટિકો મણિઃ ।
મુક્તો યઃ શક્તિભેદેન સોઽયમાત્મા પ્રશસ્યતે ॥ ૯૧ ॥
નિરાતઙ્કં નિરાલમ્બં નિષ્પ્રપઞ્ચં નિરાશ્રયમ્ ।
નિરામયં નિરાકારં તત્ત્વં તત્ત્વવિદો વિદુઃ ॥ ૯૨ ॥
શબ્દાદ્યાઃ પઞ્ચ યા માત્રા યાવત્ કર્ણાદિષુ સ્મૃતાઃ ।
તાવદેવ સ્મૃતં ધ્યાનં તત્સમાધિરતઃ પરમ્ ॥ ૯૩ ॥
યદા સંક્ષીયતે પ્રાણો માનસં ચ વિલીયતે ।
તદા સમરસૈકત્વં સમાધિરભિધીયતે ॥ ૯૪ ॥
[verse missing]
ધારણાઃ પઞ્ચનાડ્યસ્તુ ધ્યાનં ચ ષષ્ઠિનાડિકાઃ ।
દિનદ્વાદશકેનૈવ સમાધિઃ પ્રાણસંયમઃ ॥ ૯૬ ॥
ન ગન્ધં ન રસં રૂપં ન સ્પર્શં ન ચ નિઃસ્વનમ્ ।
આત્માનં ન પરં વેત્તિ યોગી યુક્તઃ સમાધિના ॥ ૯૭ ॥
ખાદ્યતે ન ચ કાલેન બાધ્યતે ન ચ કર્મણા ।
સાધ્યતે ન ચ કેનાપિ યોગી યુક્તઃ સમાધિના ॥ ૯૮ ॥
નિર્મલં નિશ્ચલં નિત્યં નિષ્ક્રિયં નિર્ગુણં મહત્ ।
વ્યોમવિજ્ઞાનમાનન્દં બ્રહ્મ બ્રહ્મવિદો વિદુઃ ॥ ૯૯ ॥
દુગ્ધે ક્ષીરં ધૃતે સર્પિરગ્નૌ વહ્નિરિવાર્પિતઃ ।
અદ્વયત્વં વ્રજેન્નિત્યં યોગવિત્પરમે પદે ॥ ૧૦૦ ॥
ભવભયવને વહ્નિર્મુક્તિસોપાનમાર્ગતઃ ।
અદ્વયત્વં વ્રજેન્નિત્યં યોગવિત્પરમે પદે ॥ ૧૦૧ ॥
॥ ઇતિ શ્રી ગોરક્ષનાથપ્રણીતઃ ગોરક્ષશતકં સમાપ્તમ્ ॥