॥ Upadesasahasri Sahasranama Stotram Malayalam Lyrics ॥
॥ ഉപദേശസാഹസ്രീ ॥
(Metrical Section)
US-P01.001ab ചൈതന്യം സര്‍വഗം സര്‍വം സര്‍വഭൂതഗുഹാശയം ।
US-P01.001cd യത് സര്‍വവിഷയാതീതം തസ്മൈ സര്‍വവിദേ നമഃ ॥
US-P01.002ab സമാപയ്യ ക്രിയാഃ സര്‍വാ ദാരാഗ്ന്യാധാനപൂര്‍വികാഃ ।
US-P01.002cd ബ്രഹ്മവിദ്യാമഥേദാനീം വക്തും വേദഃ പ്രചക്രമേ ॥
US-P01.003ab കര്‍മാണി ദേഹയോഗാര്‍ഥം ദേഹയോഗേ പ്രിയാപ്രിയേ ।
US-P01.003cd ധ്രുവേ സ്യാതാം തതോ രാഗോ ദ്വേഷശ്ചൈവ തതഃ ക്രിയാഃ ॥
US-P01.004ab ധര്‍മാധാര്‍മൌ തതോഽജ്ഞാസ്യ ദേഹയോഗസ്തഥാ പുനഃ ।
US-P01.004cd ഏവം നിത്യപ്രവൃത്തോഽയം സംസാരശ്ചക്രവദ് ഭൃശം ॥
US-P01.005ab അജ്ഞാനം തസ്യ മൂലം സ്യാദിതി തദ്ധാനമിഷ്യതേ ।
US-P01.005cd ബ്രഹ്മവിദ്യാത ആരബ്ധാ തതോ നിഃശ്രേയസം ഭവേത് ॥
US-P01.006ab വിദ്യൈവാജ്ഞാനഹാനായ ന കര്‍മാപ്രതികൂലതഃ ।
US-P01.006cd നാജ്ഞാനസ്യാപ്രഹാണേ ഹി രാഗദ്വേഷക്ഷയോ ഭവേത് ॥
US-P01.007ab രാഗദ്വേഷക്ഷയാഭാവേ കര്‍മ ദോഷദ്ഭവം ധ്രുവം ।
US-P01.007cd തസ്മാന്‍ നിഃശ്രേയസാര്‍ഥായ വിദ്യൈവാത്ര വിധീയതേ ॥
US-P01.008ab നനു കര്‍മ തഥാ നിത്യം കര്‍തവ്യം ജീവനേ സതി ।
US-P01.008cd വിദ്യായാഃ സഹകാരിത്വം മോക്ഷം പ്രതി ഹി തദ് വ്രജേത് ॥
US-P01.009ab യഥാ വിദ്യാ തഥാ കര്‍മ ചോദിതത്വാവിശേഷതഃ ।
US-P01.009cd പ്രത്യവായസ്മൃതേശ്ചൈവ കാര്യം കര്‍മ മുമുക്ഷുഭിഃ ॥
US-P01.010ab നനു ധ്രുവഫലാ വിദ്യാ നാന്യത് കിംചിദപേക്ഷതേ ।
US-P01.010cd നാഗ്നിഷ്ടോമോ യഥൈവാന്യദ് ധ്രുവകാര്യോഽപ്യപേക്ഷതേ ॥
US-P01.011ab തഥാ ധ്രുവഫലാ വിദ്യാ കര്‍മ നിത്യമപേക്ഷതേ ।
US-P01.011cd ഇത്യേവം കേചിദിച്ഛന്തി ന കര്‍മ പ്രതികൂലതഃ ॥
US-P01.012ab വിദ്യായാഃ പ്രതികൂലം ഹി കര്‍മ സ്യാത് സാഭിമാനതഃ ।
US-P01.012cd നിര്‍വികാരാത്മബുദ്ധിശ്ച വിദ്യേതീഹ പ്രകീതിതാ ॥
US-P01.013ab അഹം കര്‍താ മമേദം സ്യാദിതി കര്‍മ പ്രവര്‍തതേ ।
US-P01.013cd വസ്ത്വധീനാ ഭവേദ് വിദ്യാ കര്‍തധീനോ ഭവേദ് വിധിഃ ॥
US-P01.014ab കാരകാണ്യുപമൃദ്നാതി വിദ്യാഽബ്ബുദ്ധിമിവോഷരേ ।
US-P01.014cd തത്സത്യമതിമാദായ കര്‍മ കര്‍തും വ്യവസ്യതി ॥
US-P01.015ab വിരുദ്ധത്വാദതഃ ശക്യം കര്‍മ കര്‍തും ന വിദ്യയാ ।
US-P01.015cd സഹൈവം വിദുഷാ തസ്മാത് കര്‍മ ഹേയം മുമുക്ഷുനാ ॥
US-P01.016ab ദേഹാദ്യൈരവിശേഷേണ ദേഹിനോ ഗ്രഹണം നിജം ।
US-P01.016cd പ്രാണിനാം തദവിദ്യോത്ഥം താവത് കര്‍മവിധിര്‍ഭവേത് ॥
US-P01.017ab നേതി നേതീതി ദേഹാദീനപോഹ്യാത്മാവശേഷിതഃ ।
US-P01.017cd അവിശേഷാത്മബോധാര്‍ഥം തേനാവിദ്യാ നിവര്‍തിതാ ॥
US-P01.018ab നിവൃത്താ സാ കഥം ഭൂയഃ പ്രസൂയേത പ്രമാണതഃ ।
US-P01.018cd അസത്യേവാവിശേഷേ ഹി പ്രത്യഗാത്മനി കേവലേ ॥
US-P01.019ab ന ചേദ് ഭൂയഃ പ്രസൂയേത കര്‍താ ഭോക്തേതി ധീഃ കഥം ।
US-P01.019cd സദസ്മീതി ച വിജ്ഞാനേ തസ്മാദ് വിദ്യാസഹായികാ ॥
US-P01.020ab അത്യരേചയദിത്യുക്തോ ന്യാസഃ ശ്രുത്യാത ഏവ ഹി ।
US-P01.020cd കര്‍മഭ്യോ മാനസാന്തേഭ്യ ഏതാവദിതി വാജിനാം ॥
US-P01.021ab അമൃതത്വം ശ്രുതം തസ്മാത് ത്യാജ്യം കര്‍മ മുമുക്ഷുഭിഃ ।
US-P01.021cd അഗ്നിഷ്ടോമവദിത്യുക്തം തത്രേദമഭിധീയതേ ॥
US-P01.022ab നൈകകാരകസാധ്യത്വാത് ഫലാന്യത്വാച് ച കര്‍മണഃ ।
US-P01.022cd വിദ്യാ തദ്വിപഈതാതോ ദൃഷ്ടാന്തോ വിഷമോ ഭവേത് ॥
US-P01.023ab കൃഷ്യാദിവത് ഫലാര്‍ഥത്വാദന്യകര്‍മോപബൃംഹണം ।
US-P01.023cd അഗ്നിഷ്ടോമസ്ത്വപേക്ഷേത വിദ്യാന്യത് കിമപേക്ഷതേ ॥
US-P01.024ab പ്രത്യവായസ്തു തസ്യൈവ യസ്യാഹംകാര ഇഷ്യതേ ।
US-P01.024cd അഹംകാരഫലാര്‍ഥിത്വേ വിദ്യേതേ നാത്മവേദിനഃ ॥
US-P01.025ab തസ്മാദജ്ഞാനഹാനായ സംസാരവിനിവൃത്തയേ ।
US-P01.025cd ബ്രഹ്മവിദ്യാവിധാനായ പ്രാരബ്ധോപനിഷത് ത്വിയം ॥
US-P01.026ab സദേരുപനിപൂര്‍വസ്യ ക്വിപി ചോപനിഷദ് ഭവേത് ।
US-P01.026cd മന്ദീകരണഭാവാച് ച ഗര്‍ഭാദേഃ ശാതനാത് തഥാ ॥
US-P02.001ab പ്രൈഷേദ്ധുമശക്യത്വാന്‍ നേതി നേതീതി ശേഷിതം ।
US-P02.001cd ഇദം നാഹമിദം നാഹമിത്യദ്ധാ പ്രതിപദ്യതേ ॥
US-P02.002ab ഇദംധീരിദമാത്മോത്ഥാ വാചാരംഭഞഗോചരാ ।
US-P02.002cd നിഷിദ്ധാത്മോദ്ഭവത്വാത് സാ ന പുനര്‍മാനതാം വ്രജേത് ॥
US-P02.003ab പൂര്‍വബുദ്ധിമബാധിത്വാ നോത്തരാ ജായതേ മതിഃ ।
US-P02.003cd ദൃഷിരേകഃ സ്വയംസിദ്ധഃ ഫലത്വാത് സ ന ബാധ്യതേ ॥
US-P02.004ab ഇദംവനമതിക്രംയ ശോകമോഹാദിദൂഷിതം ।
US-P02.004cd വനാദ് ഗന്ധാരകോ യദ്വത് സ്വമാത്മാനം പ്രപദ്യതേ ॥
US-P03.001ab ഈശ്വരശ്ചേദനാത്മാ സ്യാന്‍ നാസാവസ്മീതി ധാരയേത് ।
US-P03.001cd ആത്മാ ചേദീശ്വരോഽസ്മീതി വിദ്യാ സാന്യനിവര്‍തികാ ॥
US-P03.002ab ആത്മനോഽന്യസ്യ ചേദ് ധര്‍മാ അസ്ഥൂലത്വാദയോ മതാഃ ।
US-P03.002cd അജ്ഞേയത്വേഽസ്യ കിം തൈഃ സ്യാദാത്മത്വേ ത്വന്യധീഹ്നുതിഃ ॥
US-P03.003ab മിഥ്യാധ്യാസനിഷേധാര്‍ഥം തതോഽസ്ഥൂലാദി ഗൃഹ്യതാം ।
US-P03.003cd പരത്ര ചേന്‍ നിഷേധാര്‍ഥം ശൂന്യതാവരണം ഹി തത് ॥
US-P03.004ab ബുഭുത്സോര്യദി ചാന്യത്ര പ്രത്യഗാത്മന ഇഷ്യതേ ।
US-P03.004cd അപ്രാണോ ഹ്യമനാഃ ശുഭ്ര ഇതി ചാനര്‍ഥകം വചഃ ॥
US-P04.001ab അഹമ്പ്രത്യയബീജം യദഹമ്പ്രത്യയവത്സ്ഥിതം ।
US-P04.001cd നാഹമ്പ്രത്യയവഹ്ന്യുഷ്ടം കഥം കര്‍മ പ്രരോഹതി ॥
US-P04.002ab ദൃഷ്ടവച് ചേത് പ്രരോഹഃ സ്യാന്‍ നാന്യകര്‍മാ സ ഇഷ്യതേ ।
US-P04.002cd തന്നിരോധേ കഥം തത് സ്യാത് പൃച്ഛാമോ വസ്തദുച്യതാം ॥
US-P04.003ab ദേഹാദ്യാരംഭസാമര്‍ഥ്യാജ് ജ്ഞാനം സദ്വിഷയം ത്വയി ।
US-P04.003cd അഭിഭൂയ ഫലം കുര്യാത് കര്‍മാന്തേ ജ്ഞാനമുദ്ഭവേത് ॥
US-P04.004ab ആരബ്ധസ്യ ഫലേ ഹ്യേതേ ഭോഗോ ജ്ഞാനം ച കര്‍മണഃ ।
US-P04.004cd അവിരോധസ്തയോര്യുക്തോ വൈധര്‍ംയം ചേതരസ്യ തു ॥
US-P04.005ab ദേഹാത്മജ്ഞാനവജ് ജ്ഞാനം ദേഹാത്മജ്ഞാനബാധകം ।
US-P04.005cd ആത്മന്യേവ ഭവേദ് യസ്യ സ നേച്ഛന്നപി മുച്യതേ ॥
US-P05.001ab മൂത്രാശങ്കോ യഥോദങ്കോ നാഗ്രഹീദമൃതം മുനിഃ ।
US-P05.001cd കര്‍മനാശഭയാജ് ജന്തോരാത്മജ്ഞാനാഗ്രഹസ്തഥാ ॥
US-P05.002ab ബുദ്ധിസ്ഥശ്ചലതീവാത്മാ ധ്യായതീവ ച ദൃശ്യതേ ।
US-P05.002cd നൌഗതസ്യ യഥാ വൃക്ഷാസ്തദ്വത് സംസാരവിഭ്രമഃ ॥
US-P05.003ab നൌസ്ഥസ്യ പ്രാതിലോംയേന നഗാനാം ഗമനം യഥാ ।
US-P05.003cd ആത്മനഃ സംസൃതിസ്തദ്വദ് ധ്യായതീവേതി ഹി ശ്രുതിഃ ॥
US-P05.004ab ചൈതന്യപ്രതിബിംബേന വ്യാപ്തോ ബോധോ ഹി ജായതേ ।
US-P05.004cd ബുദ്ധേഃ ശബ്ദാദിനിര്‍ഭാസസ്തേന മോമുഹ്യതേ ജഗത് ॥
US-P05.005ab ചൈതന്യാഭാസതാഹമസ്താദര്‍ഥ്യം ച തദസ്യ യത് ।
US-P05.005cd ഇദമംശപ്രഹാണേ ന പരഃ സോഽനുഭവോ ഭവേത് ॥
US-P06.001ab ഛിത്ത്വാ ത്യക്തേന ഹസ്തേന സ്വയം നാത്മാ വിശേഷ്യതേ ।
US-P06.001cd തഥാ ശിഷ്ടേന സര്‍വേണ യേന യേന വിശേഷ്യതേ ॥
US-P06.002ab തസ്മാത് ത്യക്തേന ഹസ്തേന തുല്യം സര്‍വം വിശേഷണം ।
US-P06.002cd അനാത്മത്വേന തസ്മാജ് ജ്ഞോ മുക്തഃ സര്‍വവിശേഷണൈഃ ॥
US-P06.003ab വിശേഷണമിദം സര്‍വം ജ്ഞാത ആത്മന്യസദ് ഭവേത് ।
US-P06.003cd അവിദ്യാസ്തമതഃ സര്‍വം ജ്ഞാത ആത്മന്യസദ് ഭവേത് ॥
US-P06.004ab ജ്ഞാതൈവാത്മാ സദാ ഗ്രാഹ്യോ ജ്ഞേയമുത്സൃജ്യ കേവലഃ ।
US-P06.004cd അഹമിത്യപി യദ് ഗ്രാഹ്യം വ്യപേതാങ്ഗസമം ഹി തത് ॥
US-P06.005ab യാവാന്‍ സ്യാദിദമംശോ യഃ സ സ്വതോഽന്യോ വിശേഷണം ।
US-P06.005cd വിശേഷപ്രക്ഷയോ യത്ര സിദ്ധോ ജ്ഞശ്ചിത്രഗുര്യഥാ ॥
US-P06.006ab ഇദമംശോഽഹമിത്യത്ര ത്യാജ്യോ നാത്മേതി പണ്ഡിതൈഃ ।
US-P06.006cd അഹം ബ്രഹ്മേതി ശിഷ്ടോഽംശോ ഭൂതപൂര്‍വഗതേര്‍ഭവേത് ॥
US-P07.001ab ബുദ്ധ്യാരൂഢം സദാ സര്‍വം ദൃശ്യതേ യത്ര തത്ര വാ ।
US-P07.001cd മയാ തസ്മാത് പരം ബ്രഹ്മ സര്‍വജ്ഞശ്ചാസ്മി സര്‍വഗഃ ॥
US-P07.002ab യഥാമബുദ്ധിചാരാണാം സാക്ഷീ തദ്വത് പരേഷ്വപി ।
US-P07.002cd നൈവാപോഢും ന വാദാതും ശക്യസ്തസ്മാത് പരോ ഹ്യഹം ॥
US-P07.003ab വികാരിത്വമശുദ്ധത്വം ഭൌതികത്വം ന ചാത്മനഃ ।
US-P07.003cd അശേഷബുദ്ധിസാക്ഷിത്വാദ് ബുദ്ധിവച് ചാല്‍പവേദനാ ॥
US-P07.004ab മണൌ പ്രകാശ്യതേ യദ്വദ് രക്താദ്യാകാരതാതപേ ।
US-P07.004cd മയി സംദൃശ്യതേ സര്‍വമാതപേനേവ തന്‍ മയാ ॥
US-P07.005ab ബുദ്ധൌ ദൃശ്യം ഭവേദ് ബുദ്ധൌ സത്യാം നാസ്തി വിപര്യയേ ।
US-P07.005cd ദ്രഷ്ടാ യസ്മാത് സദാ ദ്രഷ്ടാ തസ്മാദ് ദ്വൈതം ന വിദ്യതേ ॥
US-P07.006ab അവിവേകാത് പരാഭാവം യഥാ ബുദ്ധിരവേത് തഥാ ।
US-P07.006cd വിവേകാത് തു പരാദന്യഃ സ്വയം ചാപി ന വിദ്യതേ ॥
US-P08.001ab ചിതിസ്വരൂപം സ്വത ഏവ മേ മതേ രസാദിയോഗസ്തവ മോഹകാരിതഃ ।
US-P08.001cd അതോ ന കിംചിത് തവ ചേഷ്ടിതേന മേ ഫലം ഭവേത് സര്‍വവിശേഷഹാനതഃ ॥
US-P08.002ab വിമുച്യ മായാമയകാര്യതാമിഹ പ്രശാന്തിമായാഹ്യസദീഹിതാത് സദാ ।
US-P08.002cd അഹം പരം ബ്രഹ്മ സദാ വിമുക്തവത് തഥാജമേകം ദ്വയവര്‍ജിതം യതഃ ॥
US-P08.003ab സദാ ച ഭൂതേഷു സമോഽസ്മി കേവലോ യഥാ ച ഖം സര്‍വഗമക്ഷരം ശിവം ।
US-P08.003cd നിരന്തരം നിഷ്കലമക്രിയം പരം തതോ ന മേഽസ്തീഹ ഫലം തവേഹിതൈഃ ॥
US-P08.004ab അഹം മമൈകോ ന തദന്യദിഷ്യതേ തഥാ ന കസ്യാപ്യഹമസ്ംയസങ്ഗതഃ ।
US-P08.004cd അസങ്ഗരൂപോഽഹമതോ ന മേ ത്വയാ കൃതേന കാര്യം തവ ചാദ്വയത്വതഃ ॥
US-P08.005ab ഫലേ ച ഹേതൌ ച ജനോ വിഷക്തവാനിതി പ്രചിന്യാഹമതോ വിമോക്ഷണേ ।
US-P08.005cd ജനസ്യ സംവാദമിമം പ്രക്ള്‍പ്തവാന്‍ സ്വരൂപതത്ത്വാര്‍ഥവിബോധകാരണം ॥
US-P08.006ab സംവാദമേതം യദി ചിന്തയേന്‍ നരോ വിമുച്യതേഽജ്ഞാനമഹാഭയാഗമാത് ।
US-P08.006cd വിമുക്തകാമശ്ച തഥാ ജനഃ സദാ ചരത്യശോകഃ സമ ആത്മവിത് സുഖീ ॥
US-P09.001ab സൂക്ഷ്മതാവ്യാപിതേ ജ്ഞേയേ ഗന്ധാദേരുത്തരോത്തരം ।
US-P09.001cd പ്രത്യഗാത്മാവസാനേഷു പൂര്‍വപൂര്‍വപ്രഹാണതഃ ॥
US-P09.002ab ശാരീരാ പൃഥിവീ താവദ് യാവദ് ബാഹ്യാ പ്രമാണതഃ ।
US-P09.002cd അബാദീനി ച തത്ത്വാനി താവജ് ജ്ഞേയാനി കൃത്സ്നശഃ ॥
US-P09.003ab വായ്വാദീനാം യഥോത്പത്തേഃ പൂര്‍വം ഖം സര്‍വഗം തഥാ ।
US-P09.003cd അഹമേകഃ സദാ സര്‍വശ്ചിന്‍മാത്രഃ സര്‍വഗോഽദ്വയഃ ॥
US-P09.004ab ബ്രഹ്മാദ്യാഃ സ്ഥാവരാന്താ യേ പ്രാണിനോ മമ പൂഃ സ്മൃതാഃ ।
US-P09.004cd കാമക്രോധാദയോ ദോഷാ ജായേരന്‍ മേ കുതോഽന്യതഃ ॥
US-P09.005ab ഭൂതദോഷൈഃ സദാസ്പൃഷ്ടം സര്‍വഭൂതസ്ഥമീശ്വരം ।
US-P09.005cd നീലം വ്യോമ യഥാ ബാലോ ദൂഷ്ടം മാം വീക്ഷതേ ജനഃ ॥
US-P09.006ab മച്ചൈതന്യാവഭാസ്യത്വാത് സര്‍വപ്രാണിധിയാം സദാ ।
US-P09.006cd പൂര്‍മമ പ്രാണിനഃ സര്‍വേ സര്‍വജ്ഞസ്യ വിപാപ്മനഃ ॥
US-P09.007ab ജനിമജ് ജ്ഞാനവിജ്ഞേയം സ്വപ്നജ്ഞാനവദിഷ്യതേ ।
US-P09.007cd നിത്യം നിര്‍വിഷയം ജ്ഞാനം തസ്മാദ് ദ്വൈതം ന വിദ്യതേ ॥
US-P09.008ab ജ്ഞാതുര്‍ജ്ഞാതിര്‍ഹി നിത്യോക്താ സുഷുപ്തേ ത്വന്യശൂന്യതഃ ।
US-P09.008cd ജാഗ്രജ്ജ്ഞാതിസ്ത്വവിദ്യാതസ്തദ് ഗ്രാഹ്യം ചാസദിഷ്യതാം ॥
US-P09.009ab രൂപവത്ത്വാദ്യസത്ത്വാന്‍ ന ദൃഷ്ട്യാദേഃ കര്‍മതാ യഥാ ।
US-P09.009cd ഏവം വിജ്ഞാനകര്‍മത്വം ഭൂംനോ നാസ്തീതി ഗംയതേ ॥
US-P10.001ab ദൃശിസ്വരൂപം ഗഗനോപമം പരം സകൃദ്വിഭാതം ത്വജമേകമക്ഷരം ।
US-P10.001cd അലേപകം സര്‍വഗതം യദദ്വയം തദേവ ചാഹം സതതം വിമുക്ത ഓം ॥
US-P10.002ab ദൃഷിസ്തു ശുദ്ധോഽഹമവിക്രിയാത്മകോ ന മേഽസ്തി കശ്ചിദ് വിശയഃ സ്വഭാവതഃ ।
US-P10.002cd പുരസ്തിരശ്ചോര്‍ധ്വമധശ്ച സര്‍വതഃ സുപൂര്‍ണഭൂമാ ത്വജ ആത്മനി സ്ഥിതഃ ॥
US-P10.003ab അജോഽമരശ്ചൈവ തഥാജരോഽമൃതഃ സ്വയമ്പ്രഭഃ സര്‍വഗതോഽഹമദ്വയഃ ।
US-P10.003cd ന കാരണം കാര്യമതീവ നിര്‍മലഃ സദൈവ തൃപ്തശ്ച തതോ വിമുക്ത ഓം ॥
US-P10.004ab സുഷുപ്തജാരത്സ്വപതശ്ച ദര്‍ശനം ന മേഽസ്തി കിംചിത് സ്വമിവേഹ മോഹനം ।
US-P10.004cd സ്വതശ്ച തേഷാം പരതോഽപ്യസത്ത്വതസ്തുരീയ ഏവാസ്മി സദാ ദൃഗദ്വയഃ ॥
US-P10.005ab ശരീരബുദ്ധീന്ദ്രിയദുഃഖസംതതിര്‍ന മേ ന ചാഹം മമ നിര്‍വികാരതഃ ।
US-P10.005cd അസത്ത്വഹേതോശ്ച തഥൈവ സംതതേരസത്ത്വമസ്യാഃ സ്വപതോ ഹി ദൃശ്യവത് ॥
US-P10.006ab ഇദം തു സത്യം മമ നാസ്തി വിക്രിയാ വികാരഹേതുര്‍ന ഹി മേഽദ്വയത്വതഃ ।
US-P10.006cd ന പുണ്യപാപേ ന ച മോക്ഷബന്ധനേ ന ചാസ്തി വര്‍ണശ്രമതാശഈരതഃ ॥
US-P10.007ab അനാദിതോ നിര്‍ഗുണതോ ന കര്‍മ മേ ഫലം ച തസ്മാത് പരമോഽഹമദ്വയഃ ।
US-P10.007cd യഥാ നഭഃ സര്‍വഗതം ന ലിപ്യതേ തഥാ ഹ്യഹം ദേഹഗതോഽപി സൂക്ഷ്മതഃ ॥
US-P10.008ab സദാ ച ഭൂതേഷു സമോഽഹമീശ്വരഃ ക്ഷരാക്ഷരാഭ്യാം പരമോ ഹ്യഥോത്തമഃ ।
US-P10.008cd പരാത്മതത്ത്വശ്ച തഥാദ്വയോഽപി സന്‍ വിപര്യയേണാഭിവൃതസ്ത്വവിദ്യയാ ॥
US-P10.009ab അവിദ്യയാ ഭാവനയാ ച കര്‍മഭിര്‍വിവിക്ത ആത്മാവ്യവധിഃ സുനിര്‍മലഃ ।
US-P10.009cd ദൃഗാദിശക്തിപ്രചിതോഽഹമദ്വയഃ സ്ഥിതഃ സ്വരൂപേ ഗഗനം യഥാചലം ॥
US-P10.010ab അഹം പരം ബ്രഹ്മ വിനിശ്ചയാത്മദൃഞ് ന ജായതേ ഭൂയ ഇതി ശ്രുതേര്‍വചഃ ।
US-P10.010cd ന ചൈവ ബീജേ ത്വസതി പ്രജായതേ ഫലം ന ജന്‍മാസ്തി തതോ ഹ്യമോഹതാ ।
US-P10.011ab മമേദമിത്ഥം ച തവാദ ഈദൃശം തഥാഹമേവം ന പരോഽപി ചാന്യഥാ ।
US-P10.011cd വിമൂഢതൈവസ്യ ജനസ്യ കല്‍പനാ സദാ സമേ ബ്രഹ്മണി ചാദ്വയേ ശിവേ ॥
US-P10.012ab യദദ്വയം ജ്ഞാനമതീവ നിര്‍മലം മഹാത്മനാം തത്ര ന ശോകമോഹതാ ।
US-P10.012cd തയോരഭാവേ ന ഹി കര്‍മ ജന്‍മ വാ ഭവേദയം വേദവിദാം വിനിശ്ചയഃ ॥
US-P10.013ab സുഷുപ്തവജ് ജാഗ്രതി യോ ന പശ്യതി ദ്വയം തു പശ്യന്നപി ചാദ്വയതഃ ।
US-P10.013cd തഥാ ച കുര്‍വന്നപി നിഷ്ക്രിയശ്ച യഃ സ ആത്മവിന്‍ നാന്യ ഇതീഹ നിശ്ചയഃ ॥
US-P10.014ab ഇതീദമുക്തം പരമാര്‍ഥദര്‍ശനം മയാ ഹി വേദാന്തവിനിശ്ചിതം പരം ।
US-P10.014cd വിമുച്യതേഽസ്മിന്‍ യദി നിശ്ചിതോ ഭവേന്‍ ന ലിപ്യതേ വ്യോമവദേവ കര്‍മഭിഃ ॥
US-P11.001ab ഈക്ഷിതൃത്വം സ്വതഃസിദ്ധം ജന്തൂനാം ച തതോഽന്യതാ ।
US-P11.001cd അജ്ഞാനാദിത്യതോഽന്യത്വം സദസീതി നിവര്‍ത്യതേ ॥
US-P11.002ab ഏതാവദ് ധ്യമൃതത്വം ന കിംചിദന്യത് സഹായകം ।
US-P11.002cd ജ്ഞാനസ്യേതി ബ്രുവച്ഛാസ്ത്രം സലിങ്ഗം കര്‍മ ബാധതേ ॥
US-P11.003ab സര്‍വേഷാം മനസോ വൃത്തമവിശേഷേണ പശ്യതഃ ।
US-P11.003cd തസ്യ മേ നിര്‍വികാരസ്യ വിശേഷഃ സ്യാത് കഥംചന ॥
US-P11.004ab മനോവൃത്തം മനശ്ചൈവ സ്വപ്നവജ് ജാഗ്രതീക്ഷിതുഃ ।
US-P11.004cd സമ്പ്രസാദേ ദ്വയാസത്ത്വാച് ചിന്‍മാത്രഃ സര്‍വഗോഽദ്വയഃ ॥
US-P11.005ab സ്വപ്നഃ സത്യോ യഥാ ഽഽബോധാദ് ദേഹാത്മത്വം തഥൈവ ച ।
US-P11.005cd പ്രത്യക്ഷാദേഃ പ്രമാണത്വം ജാഗ്രത് സ്യാദാ ഽഽത്മവേദനാത് ॥
US-P11.006ab വ്യോമവത് സര്‍വഭൂതസ്ഥോ ഭൂതദോഷൈര്‍വിവര്‍ജിതഃ ।
US-P11.006cd സാക്ഷീ ചേതാഽഗുണഃ ശുദ്ധോ ബ്രഹ്മൈവാസ്മീതി കേവലഃ ॥
US-P11.007ab നാമരൂപക്രിയാഭ്യോഽന്യോ നിത്യമുക്തസ്വരൂപവാന്‍ ।
US-P11.007cd അഹമാത്മാ പരം ബ്രഹ്മ ചിന്‍മാത്രോഽഹം സദാദ്വയഃ ॥
US-P11.008ab അഹം ബ്രഹ്മാസ്മി കര്‍താ ച ഭോക്താ ചാസ്മീതി യേ വിദുഃ ।
US-P11.008cd തേ നഷ്ടാ ജ്ഞാനകര്‍മഭ്യാം നാസ്തികാഃ സ്യുര്‍ന സംശയഃ ॥
US-P11.009ab ധര്‍മാധര്‍മഫലൈര്യോഗ ഇഷ്ടോഽദൃഷ്ടോ യഥാത്മനഃ ।
US-P11.009cd ശാസ്ത്രാദ് ബ്രഹ്മത്വമപ്യസ്യ മോക്ഷോ ജ്ഞാനാത് തഥേഷ്യതാം ॥
US-P11.010ab യാ മാഹാരാജനാദ്യാസ്താ വാസനാഃ സ്വപ്നദര്‍ശിഭിഃ ।
US-P11.010cd അനുഭൂയന്ത ഏവേഹ തതോഽന്യഃ കേവലോ ദൃഷിഃ ॥
US-P11.011ab കോശാദിവ വിനിഷ്കൃഷ്ടഃ കാര്യകാരണവര്‍ജിതഃ ।
US-P11.011cd യഥാസിര്‍ദൃശ്യതേ സ്വപ്നേ തദ്വദ് ബോദ്ധാ സ്വയമ്പ്രഭഃ ॥
US-P11.012ab ആപേഷാത് പ്രതിബുദ്ധസ്യ ജ്ഞസ്യ സ്വാഭാവികം പദം ।
US-P11.012cd ഉക്തം നേത്യാദിവാക്യേന കല്‍പിതസ്യാപനേതൃണാ ॥
US-P11.013ab മഹാരാജാദയോ ലോകാ മയി യദ്വത് പ്രകല്‍പിതാഃ ।
US-P11.013cd സ്വപ്നേ തദ്വദ് ദ്വയം വിദ്യാദ് രൂപം വാസനയാ സഹ ॥
US-P11.014ab ദേഹലിങ്ഗാത്മനാ കാര്യാ വാസനാരൂപിണാ ക്രിയാ ।
US-P11.014cd നേതിനേത്യാത്മരൂപത്വാന്‍ ന മേ കാര്യാ ക്രിയാ ക്വചിത് ॥
US-P11.015ab ന തതോഽമൃതതാശാസ്തി കര്‍മണോഽജ്ഞാനഹേതുതഃ ।
US-P11.015cd മോക്ഷസ്യ ജ്ഞാനഹേതുത്വാന്‍ ന തദന്യദപേക്ഷതേ ॥
US-P11.016ab അമൃതം ചാഭയം നാര്‍തം നേതീത്യാത്മാ പ്രിയോ മമ ।
US-P11.016cd വിപരീതമതോഽന്യദ് യത് ത്യജേത് തത് സക്രിയം തതഃ ॥
US-P12.001ab പ്രകാശസ്ഥം യഥാ ദേഹം സാലോകമഭിമന്യതേ ।
US-P12.001cd ദ്രഷ്ട്രാഭാസം തഥാ ചിത്തം ദ്രഷ്ടാഹമിതി മന്യതേ ॥
US-P12.002ab യദേവ ദൃഷ്യതേ ലോകേ തേനാഭിന്നത്വമാത്മനഃ ।
US-P12.002cd പ്രപദ്യതേ തതോ മൂഢസ്തേനാത്മാനം ന വിന്ദതി ॥
US-P12.003ab ദശമസ്യ നവാത്മത്വപ്രതിപത്തിവദാത്മനഃ ।
US-P12.003cd ദൃശ്യേഷു തദ്വദേവായം മൂഢോ ലോകോ ന ചാന്യഥാ ॥
US-P12.004ab ത്വം കുരു ത്വം തദേവേതി പ്രത്യയാവേകകാലികൌ ।
US-P12.004cd ഏകനീഡൌ കഥം സ്യാതാം വിരുദ്ധൌ ന്യായതോ വദ ॥
US-P12.005ab ദേഹാഭിമാനിന്‍ ദുഃഖം നാദേഹസ്യസ്വഭാവതഃ ।
US-P12.005cd സ്വാപവത് തത്പ്രഹാണായ തത് ത്വമിത്യുച്യതേ ദൃശേഃ ॥
US-P12.006ab ദൃശേശ്ഛായാ യദാരൂഢാ മുഖച്ഛായേവ ദര്‍ശനേ ।
US-P12.006cd പശ്യംസ്തം പ്രത്യയം യോഗീ ദൃഷ്ട ആത്മേതി മന്യതേ ॥
US-P12.007ab തം ച മൂഢം ച യദ്യന്യം പ്രത്യയം വേത്തി നോ ദൃശേഃ ।
US-P12.007cd സ ഏവ യോഗിനാം ശ്രേഷ്ഠോ നേതരഃ സ്യാന്‍ ന സംശയഃ ॥
US-P12.008ab വിജ്ഞാതേര്യസ്തു വിജ്ഞാതാ സ ത്വമിത്യുച്യതേ യതഃ ।
US-P12.008cd സ സ്യാദനുഭവസ്തസ്യ തതോഽന്യോഽനുഭവോ മൃഷാ ॥
US-P12.009ab ദൃശിരൂപേ സദാ നിത്യേ ദര്‍ശനാദര്‍ശനേ മയി ।
US-P12.009cd കഥം സ്യാതാം തതോ നാന്യ ഇഷ്യതേഽനുഭവസ്തതഃ ॥
US-P12.010ab യത്സ്ഥസ്താപോ രവേര്‍ദേഹേ ദൃശേഃ സ വിഷയോ യഥാ ।
US-P12.010cd സത്ത്വസ്ഥസ്തദ്വദേവേഹ ദൃശേഃ സ വിഷയസ്തഥാ ॥
US-P12.011ab പ്രതിഷിദ്ധേദമംശോ ജ്ഞഃ ഖമിവൈകരസോഽദ്വയഃ ।
US-P12.011cd നിത്യമുക്തസ്തഥാ ശുദ്ധഃ സോഽഹം ബ്രഹ്മാസ്മി കേവലഃ ॥
US-P12.012ab വിജ്ഞാതുര്‍നൈവ വിജ്ഞാതാ പരോഽന്യഃ സംഭവത്യതഃ ।
US-P12.012cd വിജ്ഞാതാഹം പരോ മുക്തഃ സര്‍വഭൂതേഷു സര്‍വദാ ॥
US-P12.013ab യോ വേദാലുപ്തദൃഷ്ടിത്വമാത്മനോഽകര്‍തൃതാം തഥാ ।
US-P12.013cd ബ്രഹ്മവിത്ത്വം തഥാ മുക്ത്വാ സ ആത്മജ്ഞോ ന ചേതരഃ ॥
US-P12.014ab ജ്ഞാതൈവാഹമവിജ്ഞേയഃ ശുദ്ധോ മുക്തഃ സദേത്യപി ।
US-P12.014cd വിവേകീ പ്രത്യയോ ബുദ്ധേര്‍ദൃശ്യത്വാന്‍ നാശവത്ത്വതഃ ॥
US-P12.015ab അലുപ്താ ത്വാത്മനോ ദൃഷ്ടിര്‍നോത്പാദ്യാ കാരകൈര്യതഃ ।
US-P12.015cd ദൃശ്യയാ ചാന്യയാ ദൃഷ്ട്യാ ജന്യതാസ്യാഃ പ്രകല്‍പിതാ ॥
US-P12.016ab ദേഹാത്മബുദ്ധ്യപേക്ഷത്വാദാത്മനഃ കര്‍തൃതാ മൃഷാ ।
US-P12.016cd നൈവ കിംചിത് കരോമീതി സത്യാ ബുദ്ധിഃ പ്രമാണജാ ॥
US-P12.017ab കര്‍തൃത്വം കാരകാപേക്ഷമകര്‍തൃത്വം സ്വഭാവതഃ ।
US-P12.017cd കര്‍താ ഭോക്തേതി വിജ്ഞാനം മൃഷൈവേതി സുനിശ്ചിതം ॥
US-P12.018ab ഏവം ശാസ്ത്രാനുമാനാഭ്യാം സ്വരൂപേഽവഗതേ സതി ।
US-P12.018cd നിയോജ്യോഽഹമിതി ഹ്യേഷാ സത്യാ ബുദ്ധിഃ കഥം ഭവേത് ॥
US-P12.019ab യഥാ സര്‍വാന്തരം വ്യോമ വ്യോംനോഽപ്യഭ്യന്തരോ ഹ്യഹം ।
US-P12.019cd നിര്‍വികാരോഽചലഃ ശുദ്ധോഽജരോ മുക്തഃ സദാദ്വയഃ ॥
US-P13.001ab അചക്ഷുഷ്ട്വാന്‍ ന ദൃഷ്ടിര്‍മേ തഥാശ്രോതസ്യ കാ ശ്രുതിഃ ।
US-P13.001cd അവാക്ത്വാന്‍ ന തു വക്തിഃ സ്യാദമനസ്ത്വാന്‍ മതിഃ കുതഃ ॥
US-P13.002ab അപ്രാണസ്യ ന കര്‍മാസ്തി ബുദ്ധ്യഭാവേ ന വേദിതാ ।
US-P13.002cd വിദ്യാവിദ്യേ തതോ ന സ്തശ്ചിന്‍മാത്രജ്യോതിഷോ മമ ॥
US-P13.003ab നിത്യമുക്തസ്യ ശുദ്ധസ്യ കൂടസ്ഥസ്യാവിചാലിനഃ ।
US-P13.003cd അമൃതസ്യാക്ഷരസ്യൈവമശരീരസ്യ സര്‍വദാ ॥
US-P13.004ab ജിഘത്സാ വാ പിപാസാ വാ ശോകമോഹൌ ജരാമൃതീ ।
US-P13.004cd ന വിദ്യന്തേഽശരീരത്വാദ് വ്യോമവദ് വ്യാപിനോ മമ ॥
US-P13.005ab അസ്പര്‍ശത്വാന്‍ ന മേ സ്പൃഷ്ടിര്‍നാജിഹ്വത്വാദ് രസജ്ഞതാ ।
US-P13.005cd നിത്യവിജ്ഞാനരൂപസ്യ ജ്ഞാനാജ്ഞാനേ ന മേ സദാ ॥
US-P13.006ab യാ തു സ്യാന്‍ മാനസീ വൃത്തിശ്ചാക്ഷുഷ്കാ രൂപരഞ്ജനാ ।
US-P13.006cd നിത്യമേവാത്മനോ ദൃഷ്ട്യാ നിത്യയാ ദൃശ്യതേ ഹി സാ ॥
US-P13.007ab തഥാന്യേന്ദ്രിയയുക്താ യാ വൃത്തയോ വിഷയാഞ്ജനാഃ ।
US-P13.007cd സ്മൃതീ രാഗാദിരൂപാ ച കേവലാന്തര്‍മനസ്യപി ॥
US-P13.008ab മാനസ്യസ്തദ്വദന്യസ്യ ദൃശ്യന്തേ സ്വപ്നവൃത്തയഃ ।
US-P13.008cd ദ്രഷ്ടുര്‍ദൃഷ്ടിസ്തതോ നിത്യാ ശുദ്ധാനന്താ ച കേവലാ ॥
US-P13.009ab അനിത്യാ സാവിശുദ്ധേതി ഗൃഹ്യതേഽത്രാവിവേകതഃ ।
US-P13.009cd സുഖീ ദുഃഖീ തഥാ ചാഹം ദൃശ്യയോപാധിഭൂതയാ ॥
US-P13.010ab മൂഢയാ മൂഢ ഇത്യേവം ശുദ്ധയാ ശുദ്ധ ഇത്യപി ।
US-P13.010cd മന്യതേ സര്‍വലോകോഽയം യേന സംസാരം ഋച്ഛതി ॥
US-P13.011ab അചക്ഷുഷ്ട്വാദിശാസ്ത്രോക്തം സബാഹ്യാഭ്യന്തരം ഹ്യജം ।
US-P13.011cd നിത്യമുക്തമിഹാത്മാനം മുമുക്ഷുശ്ചേത് സദാ സ്മരേത് ॥
US-P13.012ab അചക്ഷുഷ്ട്വാദിശാസ്ത്രാച് ച നേന്ദ്രിയാണി സദാ മമ ।
US-P13.012cd അപ്രാണോ ഹ്യമനാഃ ശുഭ്ര ഇതി ചാഥര്‍വണേ വചഃ ॥
US-P13.013ab ശബ്ദാദീനാമഭാവശ്ച ശ്രൂയതേ മമ കാഠകേ ।
US-P13.013cd അപ്രാണോ ഹ്യമനാ യസ്മാദവികാരീ സദാ ഹ്യഹം ॥
US-P13.014ab വിക്ഷേപോ നാസ്തി തസ്മാന്‍ മേ ന സമാധിസ്തതോ മമ ।
US-P13.014cd വിക്ഷേപോ വാ സമാധിര്‍വാ മനസഃ സ്യാദ് വികാരിണഃ ॥
US-P13.015ab അമനസ്കസ്യ ശുദ്ധസ്യ കഥം തത് സ്യാദ് ദ്വയം മമ ।
US-P13.015cd അമനസ്ത്വാവികാരിത്വേ വിദേഹവ്യാപിനോ മമ ॥
US-P13.016ab ഇത്യേതദ് യാവദജ്ഞാനം താവത് കാര്യം മമാഭവത് ।
US-P13.016cd നിത്യമുക്തസ്യ ശുദ്ധസ്യ ബുദ്ധസ്യ ച സദാ മമ ॥
US-P13.017ab സമാധിര്‍വാസമാധിര്‍വാ കാര്യം വാന്യത് കുതോ ഭവേത് ।
US-P13.017cd മാം ഹി ധ്യാത്വാ ച ബുദ്ധ്വാ ച മന്യന്തേ കൃതകൃത്യതാം ॥
US-P13.018ab അഹം ബ്രഹ്മാസ്മി സര്‍വോഽസ്മി ശുദ്ധോ ബുദ്ധോഽസിതഃ സദാ ।
US-P13.018cd അജഃ സര്‍വഗ ഏവാഹമജരശ്ചാമൃതോഽക്ഷയഃ ॥
US-P13.019ab മദന്യഃ സര്‍വഭൂതേഷു ബോദ്ധാ കശ്ചിന്‍ ന വിദ്യതേ ।
US-P13.019cd കര്‍മാധ്യക്ഷശ്ച സാക്ഷീ ച ചേതാ നിത്യോഽഗുണോഽദ്വയഃ ॥
US-P13.020ab ന സച് ചാഹം ന ചാസച് ച നോഭയം കേവലഃ ശിവഃ ।
US-P13.020cd ന മേ സംധ്യാ ന രാത്രിര്‍വാ നാഹര്‍വാ സര്‍വദാ ദൃശേഃ ॥
US-P13.021ab സര്‍വമൂര്‍തിവിയുക്തം യദ് യഥാ ഖം സൂക്ഷ്മമദ്വയം ।
US-P13.021cd തേനാപ്യസ്മി വിനാഭൂതം ബ്രഹ്മൈവാഹം തഥാദ്വയം ॥
US-P13.022ab മമാത്മാസ്യ ത ആത്മേതി ഭേദോ വ്യോംനോ യഥാ ഭവേത് ।
US-P13.022cd ഏകസ്യ സുഷിഭേദേന തഥാ മമ വികല്‍പിതഃ ॥
US-P13.023ab ഭേദോഽഭേദസ്തഥാ ചൈകോ നാനാ ചേതി വികല്‍പിതം ।
US-P13.023cd ജ്ഞേയം ജ്ഞാതാ ഗതിര്‍ഗന്താ മയ്യേകസ്മിന്‍ കുതോ ഭവേത് ॥
US-P13.024ab ന മേ ഹേയം ന ചാദേയമവികാരീ യതോ ഹ്യഹം ।
US-P13.024cd സദാ മുക്തസ്തഥാ ശുദ്ധഃ സദാ ബുദ്ധോഽഗുണോഽദ്വയഃ ॥
US-P13.025ab ഇത്യേവം സര്‍വദാത്മാനാം വിദ്യാത് സര്‍വം സമാഹിതഃ ।
US-P13.025cd വിദിത്വാ മാം സ്വദേഹസ്ഥം ഋഷിര്‍മുക്തോ ധ്രുവോ ഭവേത് ॥
US-P13.026ab കൃതകൃത്യശ്ച സിദ്ധശ്ച യോഗീ ബ്രാഹ്മണ ഏവ ച ।
US-P13.026cd യദൈവം വേദ തത്ത്വാര്‍ഥമന്യഥാ ഹ്യാത്മഹാ ഭവേത് ॥
US-P13.027ab വേദാര്‍ഥോ നിശ്ചിതോ ഹ്യേഷ സമാസേന മയോദിതഃ ।
US-P13.027cd സംന്യാസിഭ്യഃ പ്രവക്തവ്യഃ ശാന്തേഭ്യഃ ശിഷ്ടബുദ്ധിനാ ॥
US-P14.001ab സ്വപ്നസ്മൃത്യോര്‍ഘടാദേര്‍ഹി രൂപാഭാസഃ പ്രദൃശ്യതേ ।
US-P14.001cd പുരാ നൂനം തദാകാരാ ധീര്‍ദൃഷ്ടേത്യനുമീയതേ ॥
US-P14.002ab ഭിക്ഷാമ3അന്‍ യഥാ സ്വപ്നേ ദൃഷ്ടോ ദേഹോ ന സ സ്വയം ।
US-P14.002cd ജാഗ്രദ്ദൃശ്യാത് തഥാ ദേഹാദ് ദ്രഷ്ടൃത്വാദന്യ ഏവ സഃ ॥
US-P14.003ab മൂഷാസിക്തം യഥാ താംരം തന്നിഭം ജായതേ തഥാ ।
US-P14.003cd രൂപാദീന്‍ വ്യാപ്നുവച് ചിത്തം തന്നിഭം ദൃശ്യതേ ധ്രുവം ॥
US-P14.004ab വ്യഞ്ജകോ വാ യഥാലോകോ വ്യങ്ഗ്യസ്യാകാരതാമിയാത് ।
US-P14.004cd സര്‍വാര്‍ഥവ്യഞ്ജകത്വാദ് ധിരര്‍ഥാകാരാ പ്രദൃശ്യതേ ॥
US-P14.005ab ധീരേവാര്‍ഥസ്വരൂപാ ഹി പുംസാ ദൃഷ്ടാ പുരാപി ച ।
US-P14.005cd ന ചേത് സ്വപ്നേ കഥം പശ്യേത് സ്മരതോ വാകൃതിഃ കുതഃ ॥
US-P14.006ab വ്യഞ്ജകത്വം തദേവാസ്യാ രൂപാദ്യാകാരദൃശ്യതാ ।
US-P14.006cd ദ്രഷ്ടൃത്വം ച ദൃശേസ്തദ്വദ് വ്യാപ്തിഃ സ്യാദ് ധിയ ഉദ്ഭവേ ॥
US-P14.007ab ചിന്‍മാത്രജ്യോതിഷാ സര്‍വാഃ സര്‍വദേഹേഷു ബുദ്ധയഃ ।
US-P14.007cd മയാ യസ്മാത് പ്രകാശ്യന്തേ സര്‍വസ്യാത്മാ തതോ ഹ്യഹം ॥
US-P14.008ab കരണം കര്‍മ കര്‍താ ച ക്രിയാ സ്വപ്നേ ഫലം ച ധീഃ ।
US-P14.008cd ജാഗ്രത്യേവം യതോ ദൃഷ്ടാ ദ്രഷ്ടാ തസ്മാത് തതോഽന്യഥാ ॥
US-P14.009ab ബുദ്ധ്യാദീനാമനാത്മത്വം ഹേയോപാദേയരൂപതഃ ।
US-P14.009cd ഹാനോപാദാനകര്‍താത്മാ ന ത്യാജ്യോ ന ച ഗൃഹ്യതേ ॥
US-P14.010ab സബാഹ്യാഭ്യന്തരേ ശുദ്ധേ പ്രജ്ഞാനൈകരസേ ഘനേ ।
US-P14.010cd ബാഹ്യമാഭ്യന്തരം ചാന്യത് കഥം ഹേയം പ്രകല്‍പ്യതേ ॥
US-P14.011ab യ ആത്മാ നേതി നേതീതി പരാപോഹേന ശേഷിതഃ ।
US-P14.011cd സ ചേദ് ബ്രഹ്മവിദാത്മേഷ്ടോ യതേതാതഃ പരം കഥം ॥
US-P14.012ab അശനായാദ്യതിക്രാന്തം ബ്രഹ്മൈവാസ്മി നിരന്തരം ।
US-P14.012cd കാര്യവാന്‍ സ്യാം കഥം ചാഹം വിമൃശേദേവമഞ്ജസാ ॥
US-P14.013ab പാരഗസ്തു യഥാ നദ്യാസ്തത്സ്ഥഃ പാരം യിയാസതി ।
US-P14.013cd ആത്മജ്ഞശ്ചേത് തഥാ കാര്യം കര്‍തുമന്യദിഹേച്ഛതി ॥
US-P14.014ab ആത്മജ്ഞസ്യാപി യസ്യ സ്യാദ് ധാനോപാദാനതാ യദി ।
US-P14.014cd അ മോക്ഷാര്‍ഹഃ സ വിജ്ഞേയോ വാന്തോഽസൌ ബ്രഹ്മണാ ധ്രുവം ॥
US-P14.015ab സാദിത്യം ഹി ജഗത് പ്രാണസ്തസ്മാന്‍ നാഹര്‍നിശൈവ വാ ।
US-P14.015cd പ്രാണജ്ഞസ്യാപി ന സ്യാതാം കുതോ ബ്രഹ്മവിദോഽദ്വയേ ॥
US-P14.016ab ന സ്മരത്യാത്മനോ ഹ്യാത്മാ വിസ്മരേദ് വാപ്യലുപ്തചിത് ।
US-P14.016cd മനോഽപി സ്മരതീത്യേതജ് ജ്ഞാനമജ്ഞാനഹേതുജം ॥
US-P14.017ab ജ്ഞാതുര്‍ജ്ഞേയഃ പരോ ഹ്യാത്മാ സോഽവിദ്യാകല്‍പിതഃ സ്മൃതഃ ।
US-P14.017cd അപോഢേ വിദ്യയാ തസ്മിന്‍ രജ്ജ്വാം സര്‍പ ഇവാദ്വയഃ ॥
US-P14.018ab കര്‍തൃകര്‍മഫലാഭാവാത് സബാഹ്യാഭ്യന്തരം ഹ്യജം ।
US-P14.018cd മമാഹം ചേതി യോ ഭാവസ്തസ്മിന്‍ കസ്യ കുതോ ഭവേത് ॥
US-P14.019ab ആത്മാ ഹ്യാത്മീയ ഇത്യേഷ ഭാവോഽവിദ്യാപ്രകല്‍പിതഃ ।
US-P14.019cd ആത്മൈകത്വേ ഹ്യസൌ നാസ്തി ബീജാഭാവേ കുതഃ ഫലം ॥
US-P14.020ab ദ്രഷ്ടൃ ശ്രോതൃ തഥാ മന്തൃ വിജ്ഞാത്രേവ തദക്ഷരം ।
US-P14.020cd ദ്രഷ്ട്രാദ്യന്യന്‍ ന തദ് യസ്മാത് തസ്മാദ് ദ്രഷ്ടാഹമക്ഷരം ॥
US-P14.021ab സ്ഥാവരം ജങ്ഗമം ചൈവ ദ്രഷ്ടൃത്വാദിക്രിയായുതം ।
US-P14.021cd സര്‍വമക്ഷരമേവാതഃ സര്‍വസ്യാത്മാക്ഷരം ത്വഹം ॥
US-P14.022ab അകാര്യശേഷമാത്മാനമക്രിയാത്മക്രിയാഫലം ।
US-P14.022cd നിര്‍മമം നിരഹംകാരം യഃ പശ്യതി സ പശ്യതി ॥
US-P14.023ab മമാഹംകാരയത്നേച്ഛാഃ ശൂന്യാ ഏവ സ്വഭാവതഃ ।
US-P14.023cd ആത്മനീതി യദി ജ്ഞാതമാധ്വം സ്വസ്ഥാഃ കിമീഹിതൈഃ ॥
US-P14.024ab യോഽഹംകര്‍താരമാത്മാനം തഥാ വേത്താരമേവ യഃ ।
US-P14.024cd വേത്ത്യനാത്മജ്ഞ ഏവാസൌ യോഽന്യഥാജ്ഞഃ സ ആത്മവിത് ॥
US-P14.025ab യഥാന്യത്വേഽപി താദാത്മ്യം ദേഹാദിഷ്വാത്മനോ മതം ।
US-P14.025cd തഥാകര്‍തുരവിജ്ഞാനാത് ഫലകര്‍മാത്മതാത്മനഃ ॥
US-P14.026ab ദൃഷ്ടിഃ ശ്രുതിര്‍മതിര്‍ജ്ഞാതിഃ സ്വപ്നേ ദൃഷ്ടാ ജനൈഃ സദാ ।
US-P14.026cd താസാമാത്മസ്വരൂപത്വാദതഃ പ്രത്യക്ഷതാത്മനഃ ॥
US-P14.027ab പരലോകഭയം യസ്യ നാസ്തി മൃത്യുഭയം തഥാ ।
US-P14.027cd തസ്യാത്മജ്ഞസ്യ ശോച്യാഃ സ്യുഃ സബ്രഹ്മേന്ദ്രാ അപീശ്വരാഃ ॥
US-P14.028ab ഈശ്വരത്വേന കിം തസ്യ ബ്രഹ്മേന്ദ്രത്വേന വാ പുനഃ ।
US-P14.028cd തൃഷ്ണാ ചേത് സര്‍വതശ്ഛിന്നാ സര്‍വദൈന്യോദ്ഭവാശുഭാ ॥
US-P14.029ab അഹമിത്യാത്മധീര്യാ ച മമ്മേത്യാത്മീയധീരപി ।
US-P14.029cd അര്‍ഥശൂന്യേ യദാ യസ്യ സ ആത്മജ്ഞോ ഭവേത് തദാ ॥
US-P14.030ab ബുദ്ധ്യാദൌ സത്യുപാധൌ ച തഥാസത്യവിശേഷതാ ।
US-P14.030cd യസ്യ ചേദാത്മനോ ജ്ഞാതാ തസ്യ കാര്യം കഥം ഭവേത് ॥
US-P14.031ab പ്രസന്നേ വിമലേ വ്യോംനി പ്രജ്ഞാനൈകരസേഽദ്വയേ ।
US-P14.031cd ഉത്പന്നാത്മധിയോ ബ്രൂത കിമന്യത് കാര്യമിഷ്യതേ ॥
US-P14.032ab ആത്മാനം സര്‍വഭൂതസ്ഥമമിത്രം ചാത്മനോഽപി യഃ ।
US-P14.032cd പശ്യന്നിച്ഛത്യസൌ നൂനം ശീതീകര്‍തും വിഭാവസും ॥
US-P14.033ab പ്രജ്ഞാപ്രാണാനുകാര്യാത്മാ ഛായേവാക്ഷാദിഗോചരഃ ।
US-P14.033cd ധ്യായതീവേതി ചോക്തോ ഹി ശുദ്ധോ മുക്തഃ സ്വതോ ഹി സഃ ॥
US-P14.034ab അപ്രാണസ്യാമനസ്കസ്യ തഥാസംസര്‍ഗിണോ ദൃശേഃ ।
US-P14.034cd വ്യോമവദ് വ്യാപിനോ ഹ്യസ്യ കഥം കാര്യം ഭവേന്‍ മമ ॥
US-P14.035ab അസമാധീം ന പശ്യാമി നിര്‍വികാരസ്യ സര്‍വദാ ।
US-P14.035cd ബ്രഹ്മണോ മേ വിശുദ്ധസ്യ ശോധ്യം ചാന്യദ് വിപാപ്മനഃ ॥
US-P14.036ab ഗന്തവ്യം ച തഥൈവാഹം സര്‍വഗസ്യാചലസ്യ ച ।
US-P14.036cd നോര്‍ധ്വം നാധസ്തിരോ വാപി നിഷ്കലസ്യാഗുണത്വതഃ ॥
US-P14.037ab ചിന്‍മാത്രജ്യോതിഷോ നിത്യം തമസ്തസ്മിന്‍ ന വിദ്യതേ ।
US-P14.037cd കഥം കാര്യം മമൈവാദ്യ നിത്യമുക്തസ്യ ശിഷ്യതേ ॥
US-P14.038ab അമനസ്കസ്യ കാ ചിന്താ ക്രിയാ വാനിന്ദ്രിയസ്യ കാ ।
US-P14.038cd അപ്രാണോ ഹ്യമനാഃ ശുഭ്ര ഇതി സത്യം ശ്രുതേര്‍വചഃ ॥
US-P14.039ab അകാലത്വാദദേശത്വാദദികത്വാദനിമിത്തഃ ।
US-P14.039cd ആത്മനോ നൈവ കാലാദേരപേക്ഷാ ധ്യായതഃ സദാ ॥
US-P14.040ab യസ്മിന്‍ ദേവാശ്ച വേദശ്ച പവിത്രം കൃത്സ്നമേകതാം ।
US-P14.040cd വ്രജേത് തന്‍ മാനസം തീര്‍ഥം യസ്മിന്‍ സ്നാത്വാമൃതോ ഭവേത് ॥
US-P14.041ab ന ചാസ്തി ശബ്ദാദിരനന്യവേദനഃ പരസ്പരേണാപി ന ചൈവ ദൃശ്യതേ ।
US-P14.041cd പരേണ ദൃശ്യാസ്തു യഥാ രസാദയസ്തഥൈവ ദൃശ്യത്വത ഏവ ദൈഹികാഃ ॥
US-P14.042ab അഹം മമേത്യേഷണയത്നവിക്രിയാഃ സുഖാദയസ്തദ്വദിഹ പ്രദൃശ്യതഃ ।
US-P14.042cd ദൃശ്യത്വയോഗാച് ച പരസ്പരേണ തേ ന ദൃശ്യതാം യാന്തി തതഃ പരോ ഭവേത് ॥
US-P14.043ab അഹംക്രിയാദ്യാ ഹി സമസ്തവിക്രിയാ സകര്‍തൃകാ കര്‍മഫലേന സംഹിതാ ।
US-P14.043cd ചിതിസ്വരൂപേണ സമന്തതോഽര്‍കവത് പ്രകാശ്യമാനാസിതതാത്മനോ ഹ്യതഃ ॥
US-P14.044ab ദൃശിസ്വരൂപേണ ഹി സര്‍വദേഹിനാം വിയദ് യഥാ വ്യാപ്യ മനാംസ്യവസ്ഥിതഃ ।
US-P14.044cd അതോ ന തസ്മാദപരോഽസ്തി വേദിതാ പരോഽപി തസ്മാദത ഏക ഈശ്വരഃ ॥
US-P14.045ab ശരീരബുദ്ധ്യോര്യദി ചാന്യദൃശ്യതാ നിരാത്മവാദാഃ സുനിരാകൃതാ മയാ ।
US-P14.045cd പരശ്ച സിദ്ധോ ഹ്യവിശുദ്ധികര്‍മതഃ സുനിര്‍മലഃ സര്‍വഗതോഽസിതോഽദ്വയഃ ॥
US-P14.046ab ഘടാദിരൂപം യദി തേ ന ഗൃഹ്യതേ മനഃ പ്രവൃത്തം ബഹുധാ സ്വവൃത്തിഭിഃ ।
US-P14.046cd അശുദ്ധ്യചിദ്രൂപവികാരദോഷതാ മതേര്യഥാ വാരയിതും ന പാര്യതേ ॥
US-P14.047ab യഥാ വിശുദ്ധം ഗഗനം നിരന്തരം ന സജ്ജതേ നാപി ച ലിപ്യതേ തഥാ ।
US-P14.047cd സമസ്തഭൂതേഷു സദൈവ തേഷ്വയം സമഃ സദാത്മാ ഹ്യജരോഽമരോഽഭയഃ ॥
US-P14.048ab അമൂര്‍തമൂര്‍താനി ച കര്‍മവാസനാ ദൃശിസ്വരൂപസ്യ ബഹിഃ പ്രകല്‍പിതാഃ ।
US-P14.048cd അവിദ്യയാ ഹ്യാത്മനി മൂഢദൃഷ്ടിഭിരപോഹ്യ നേതീതി അവശേഷിതോ ദൃശിഃ ॥
US-P14.049ab പ്രബോധരൂപം മനസോഽര്‍ഥയോഗജം സ്മൃതൌ ച സുപ്തസ്യ ച ദൃശ്യതേഽര്‍ഥവത് ।
US-P14.049cd തഥൈവ ദേഹപ്രതിമാനതഃ പൃഥഗ് ദൃശേഃ ശരീരം ച മനശ്ച ദൃശ്യതഃ ॥
US-P14.050ab സ്വഭാവശുദ്ധേ ഗഗനേ ഘനാദികേ മലേഽപായതേ സതി ചാവിശേഷതാ ।
US-P14.050cd യഥാ ച തദ്വച് ഛ്രുതിവാരിതദ്വയേ സദാവിശേഷോ ഗഗനോപമേ ദൃശൌ ॥
US-P15.001ab നാന്യദന്യദ് ഭവേദ് യസ്മാന്‍ നാന്യത് കിംചിദ് വിചിന്തയേത് ।
US-P15.001cd അന്യസ്യാന്യത്വഭാവേ ഹി നാശസ്തസ്യ ധ്രുവോ ഭവേത് ॥
US-P15.002ab സ്മരതോ ദൃശ്യതേ ദൃഷ്ടം പടേ ചിത്രമിവാര്‍പിതം ।
US-P15.002cd യത്ര യേന ച തൌ ജ്ഞേയൌ സത്ത്വക്ഷേത്രജ്ഞസംജ്ഞകൌ ॥
US-P15.003ab ഫലാന്തം ചാനുഭൂതം യദ് യുക്തം കര്‍ത്രാദികാരകൈഃ ।
US-P15.003cd സ്മര്യമാണം ഹി കര്‍മസ്ഥം പൂര്‍വം കര്‍മൈവ തത് തതഃ ॥
US-P15.004ab ദ്രഷ്ടുശ്ചാന്യദ് ഭവേദ് ദൃശ്യം ദൃശ്യത്വാദ് ഘടവത് സദാ ।
US-P15.004cd ദൃശ്യാദ് ദ്രഷ്ടാസജാതീയോ ന ധീവത് സാക്ഷിതാന്യഥാ ॥
US-P15.005ab സ്വാത്മബുദ്ധിമപേക്ഷ്യാസൌ വിധീനാം സ്യാത് പ്രയോജകഃ ।
US-P15.005cd ജാത്യാദിഃ ശവവത് തേന തദ്വന്‍ നാനാത്മതാന്യഥാ ॥
US-P15.006ab ന പ്രിയാപ്രിയ ഇത്യുക്തേര്‍നാദേഹത്വം ക്രിയാഫലം ।
US-P15.006cd ദേഹയോഗഃ ക്രിയാഹേതുസ്തസ്മാദ് വിദ്വാന്‍ ക്രിയാസ്ത്യജേത് ॥
US-P15.007ab കര്‍മസ്വാത്മാ സ്വതന്ത്രശ്ചേന്‍ നിവൃത്തൌ ച തഥേഷ്യതാം ।
US-P15.007cd അദേഹത്വേ ഫലേഽകാര്യേ ജ്ഞാതേ കുര്യാത് കഥം ക്രിയാഃ ॥
US-P15.008ab ജാത്യാദീന്‍ സമ്പരിത്യജ്യ നിമിത്തം കര്‍മണാം ബുധഃ ।
US-P15.008cd കര്‍മഹേതുവിരുദ്ധം യത് സ്വരൂപം ശാസ്ത്രതഃ സ്മരേത് ॥
US-P15.009ab ആത്മൈകഃ സര്‍വഭൂതേഷു താനി തസ്മിംശ്ച ഖേ യഥാ ।
US-P15.009cd പര്യഗാദ് വ്യോമവത് സര്‍വം ശുക്രം ദീപ്തിമദിഷ്യതേ ॥
US-P15.010ab വ്രണസ്നായ്വോരഭാവേന സ്ഥൂലം ദേഹം നിവാരയേത് ।
US-P15.010cd ശുദ്ധാപാപതയാ ലേപം ലിങ്ഗം ചാകായമിത്യുത ॥
US-P15.011ab വാസ്ദേവോ യഥാശ്വത്ഥേ സ്വദേഹേ ചാബ്രവീത് സമം ।
US-P15.011cd തദ്വദ് വേത്തി യ ആത്മാനം സമം സ ബ്രഹ്മവിത്തമഃ ॥
US-P15.012ab യഥാ ഹ്യന്യശരീരേഷു മമാഹന്താ ന ചേഷ്യതേ ।
US-P15.012cd അസ്മിംശ്ചാപി തഥാ ദേഹേ ധീസാക്ഷിത്വാവിശേഷതഃ ॥
US-P15.013ab രൂപസംസ്കാരതുല്യാധീ രാഗദ്വേഷൌ ഭയം ച യത് ।
US-P15.013cd ഗൃഹ്യതേ ധീശ്രയം തസ്മാജ് ജ്ഞാതാ ശുദ്ധോഽഭയഃ സദാ ॥
US-P15.014ab യന്‍മനാസ്തന്‍മയോഽന്യത്വേ നാത്മത്വാപ്തൌ ക്രിയാത്മനി ।
US-P15.014cd ആത്മത്വേ ചാനപേക്ഷത്വാത് സാപേക്ഷം ഹി ന തത് സ്വയം ॥
US-P15.015ab ഖമിവൈകരസാ ജ്ഞപ്തിരവിഭക്താജരാമലാ ।
US-P15.015cd ചക്ഷുരാദ്യുപധാനാത് സാ വിപരീതാ വിഭാവ്യതേ ॥
US-P15.016ab ദൃശ്യത്വാദഹമിത്യേഷ നാത്മധര്‍മോ ഘടാദിവത് ।
US-P15.016cd തഥാന്യേ പ്രത്യയാ ജ്ഞേയാ ദോഷശ്ചാത്മമലോ ഹ്യതഃ ॥
US-P15.017ab സര്‍വപ്രത്യയസാക്ഷിത്വാദവികാരീ ച സര്‍വഗഃ ।
US-P15.017cd വിക്രിയേത യദി ദ്രഷ്ടാ ബുദ്ധ്യാദീവാല്‍പവിദ് ഭവേത് ॥
US-P15.018ab ന ദൃഷ്ടിര്ലുപ്യതേ ദ്രഷ്ടുശ്ചക്ഷുരാദേര്യഥൈവ തു ।
US-P15.018cd നഹി ദ്രഷ്ടുരിതി ഹ്യുക്തം തസ്മാദ് ദ്രഷ്ടാ സദൈവ ഭുക് ॥
US-P15.019ab സംഘാതോ വാസ്മി ഭൂതാനാം കരണാനാം തഥൈവ ച ।
US-P15.019cd വ്യസ്തം വാന്യതമോ വാസ്മി കോ വാസ്മീതി വിചാരയേത് ॥
US-P15.020ab വ്യസ്തം നാഹം സമസ്തം വാ ഭൂതമിന്ദ്രിയമേവ വാ ।
US-P15.020cd ജ്ഞേയത്വാത് കരണത്വാച് ച ജ്ഞാതാന്യോഽസ്മാദ് ഘടാദിവത് ॥
US-P15.021ab ആത്മാഗ്നേരിന്ധനാ ബുദ്ധിരവിദ്യാകാമകര്‍മഭിഃ ।
US-P15.021cd ദീപിതാ പ്രജ്വലത്യേഷാ ദ്വാരൈഃ ശ്രോത്രാദിഭിഃ സദാ ॥
US-P15.022ab ദക്ഷിണാക്ഷിപ്രധാനേഷു യദാ ബുദ്ധിര്‍വിചേഷ്ടതേ ।
US-P15.022cd വിഷയൈര്‍ഹവിഷാ ദീപ്താ ആത്മാഗ്നിഃ സ്ഥൂലഭുക് തദാ ॥
US-P15.023ab ഹൂയന്തേ തു ഹവിംഷീതി രൂപാദിഗ്രഹണേ സ്മരന്‍ ।
US-P15.023cd അരാഗദ്വേഷ ആത്മാഗ്നൌ ജാഗ്രദ്ദോഷൈര്‍ന ലിപ്യതേ ॥
US-P15.024ab മാനസേ തു ഗൃഹേ വ്യക്താ അവിദ്യാകര്‍മവാസനാഃ ।
US-P15.024cd പശ്യംസ്തൈജസ ആത്മോക്തഃ സ്വയംജ്യോതിഃപ്രകാശിതാഃ ॥
US-P15.025ab വിഷയാ വാസനാ വാപി ചോദ്യന്തേ നൈവ കര്‍മഭിഃ ।
US-P15.025cd യദാ ബുദ്ധൌ തദാ ജ്ഞേയഃ പ്രാജ്ഞ ആത്മാ ഹ്യനന്യദൃക് ॥
US-P15.026ab മനോബുദ്ധീന്ദ്രിയാണാം യാ അവസ്ഥാഃ കര്‍മചോദിതാഃ ।
US-P15.026cd ചൈതന്യേനൈവ ഭാസ്യന്തേ രവിണേവ ഘടാദയഃ ॥
US-P15.027ab തത്രൈവം സതി ബുദ്ധീര്‍ജ്ഞ ആത്മഭാസാവഭാസയന്‍ ।
US-P15.027cd കര്‍താ താസാം യദര്‍ഥാസ്താ മൂഢൈരേവാഭിധീയതേ ॥
US-P15.028ab സര്‍വജ്ഞോഽപ്യത ഏവ സ്യാത് സ്വേന ഭാസാവഭാസയന്‍ ।
US-P15.028cd സര്‍വം സര്‍വക്രിയാഹേതോഃ സര്‍വകൃത്ത്വം തഥാത്മനഃ ॥
US-P15.029ab സോപാധിശ്ചൈവമാത്മോക്തോ നിരുപാഖ്യോഽനുപാധികഃ ।
US-P15.029cd നിഷ്കലോ നിര്‍ഗുണഃ ശുദ്ധസ്തം മനോ വാക് ച നാപ്നുതഃ ॥
US-P15.030ab ചേതനോഽചേതനോ വാപി കര്‍താകര്‍താ ഗതോഽഗതഃ ।
US-P15.030cd ബദ്ധോ മുക്തസ്തഥാ ചൈകോ നൈകഃ ശുദ്ധോഽന്യഥേതി വാ ॥
US-P15.031ab അപ്രാപ്യൈവ നിവര്‍തന്തേ വാചോ ധീഭിഃ സഹൈവ തു ।
US-P15.031cd നിര്‍ഗുണത്വാത് ക്രിയാഭാവാദ് വിശേഷാണാം ഹ്യഭാവതഃ ॥
US-P15.032ab വ്യാപകം സര്‍വതോ വ്യോമ മൂര്‍തൈഃ സര്‍വൈര്‍വിയോജിതം ।
US-P15.032cd യഥാ തദ്വദിഹാത്മാനം വിദ്യാച്ഛുദ്ധം പരം പദം ॥
US-P15.033ab ദൃഷ്ടം ഹിത്വാ സ്മൃതിം തസ്മിന്‍ സര്‍വഗ്രശ്ച തമസ്ത്യജേത് ।
US-P15.033cd സര്‍വദൃഗ് ജ്യോതിഷാ യുക്തോ ദിനകൃച്ഛാര്‍വരം യഥാ ॥
US-P15.034ab രൂപസ്മൃത്യന്ധകാരാര്‍ഥഃ പ്രത്യയാ യസ്യ ഗോചരാഃ ।
US-P15.034cd സ ഏവാത്മാ സമോ ദ്രഷ്ടാ സര്‍വഭൂതേഷു സര്‍വഗഃ ॥
US-P15.035ab ആത്മബുദ്ധിമനശ്ചക്ഷുര്‍വിഷയാലോകസംഗമാത് ।
US-P15.035cd വിചിത്രോ ജായതേ ബുദ്ധേഃ പ്രത്യയോഽജ്ഞാനലക്ഷണഃ ॥
US-P15.036ab വിവിച്യാസ്മാത് സ്വമാത്മാനം വിദ്യാച്ഛുദ്ധം പരം പദം ।
US-P15.036cd ദ്രഷ്ടാരം സര്‍വഭൂതസ്ഥം സമം സര്‍വഭയാതിഗം ॥
US-P15.037ab സമസ്തം സര്‍വഗം ശാന്തം വിമലം വ്യോമവത് സ്ഥിതം ।
US-P15.037cd നിഷ്കലം നിഷ്ക്രിയം സര്‍വം നിത്യം ദ്വന്ദ്വൈര്‍വിവര്‍ജിതം ॥
US-P15.038ab സര്‍വപ്രത്യയസാക്ഷീ ജ്ഞഃ കഥം ജ്ഞേയോ മയേത്യുത ।
US-P15.038cd വിമൃശ്യൈവം വിജാനീയാജ് ജ്ഞാതം ബ്രഹ്മ ന വേതി വാ ॥
US-P15.039ab അദൃഷ്ടം ദ്രഷ്ട്രവിജ്ഞാതം ദഭ്രമിത്യാദിശാസനാത് ।
US-P15.039cd നൈവ ജ്ഞേയം മയാന്യൈര്‍വാ പരം ബ്രഹ്മ കഥംചന ॥
US-P15.040ab സ്വരൂപാവ്യവധാനാഭ്യാം ജ്ഞാനാലോകസ്വഭാവതഃ ।
US-P15.040cd അന്യജ്ഞാനാനപേക്ഷത്വാജ് ജ്ഞാതം ചൈവ സദാ മയാ ॥
US-P15.041ab നാന്യേന ജ്യോതിഷാ കാര്യം രവേരാത്മപ്രകാശനേ ।
US-P15.041cd സ്വബോധാന്‍ നാന്യബോധേച്ഛാ ബോധസ്യാത്മപ്രകാശനേ ॥
US-P15.042ab ന തസ്യൈവാന്യതോഽപേക്ഷാ സ്വരൂപം യസ്യ യദ് ഭവേത് ।
US-P15.042cd പ്രകാശാന്തരദൃശ്യോ ന പ്രകാജ़ോ ഹ്യസ്തി കശ്ചന ॥
US-P15.043ab വ്യക്തിഃ സ്യാദപ്രകാശസ്യ പ്രകാശാത്മസമാഗമാത് ।
US-P15.043cd പ്രകാശസ്ത്വര്‍കകാര്യഃ സ്യാദിതി മിഥ്യാ വചോ ഹ്യതഃ ॥
US-P15.044ab യതോഽഭൂത്വാ ഭവേദ് യച്ച തസ്യ തത് കാര്യമിഷ്യതേ ।
US-P15.044cd സ്വരൂപത്വാദഭൂത്വാ ന പ്രകാശോ ജായതേ രവേഃ ॥
US-P15.045ab സത്താമാത്രേ പ്രകാശസ്യ കര്‍താദിത്യാദിരിഷ്യതേ ।
US-P15.045cd ഘടാദിവ്യക്തിതോ യദ്വത് തദ്വദ് ബോധാത്മനീഷ്യതാം ॥
US-P15.046ab ബിലാത് സര്‍പസ്യ നിര്യാണേ സൂര്യോ യദ്വത് പ്രകാശകഃ ।
US-P15.046cd പ്രയത്നേന വിനാ തദ്വജ് ജ്ഞാതാത്മാ ബോധരൂപതഃ ॥
US-P15.047ab ദഗ്ധൈവമുഷ്ണഃ സത്തായാം തദ്വദ് ബോധാത്മനീഷ്യതാം ।
US-P15.047cd സത്യേവ യദുപാധൌ തു ജ്ഞാതേ സര്‍പ ഇവോത്ഥിതേ ॥
US-P15.048ab ജ്ഞാതായത്നോഽപി തദ്വജ് ജ്ഞഃ കര്‍താ ഭ്രാമകവദ് ഭവേത് ।
US-P15.048cd സ്വരൂപേണ സ്വയം നാത്മാ ജ്ഞേയോഽജ്ഞേയോഽഥവാ തതഃ ॥
US-P15.049ab വിദിതാവിദിതാഭ്യാം തദന്യദേവേതി ശസനാത് ।
US-P15.049cd ബന്ധമോക്ഷാദയോ ഭാവാസ്തദ്വദാത്മനി കല്‍പിതാഃ ॥
US-P15.050ab നാഹോരാത്രേ യഥാ സൂര്യേ പ്രഭാരൂപാവിശേഷതഃ ।
US-P15.050cd ബോധരൂപാവിശേഷാന്‍ ന ബോധാബോധൌ തഥാത്മനി ॥
US-P15.051ab യഥോക്തം ബ്രഹ്മ യോ വേദ ഹാനോപാദാനവര്‍ജിതം ।
US-P15.051cd യഥോക്തേന വിധാനേന സ സത്യം നൈവ ശക്നുയാത് ॥
US-P15.052ab ജന്‍മമൃത്യുപ്രവാഹേഷു പതിതോ നൈവ ശക്നുയാത് ।
US-P15.052cd ഇത ഉദ്ധര്‍തുമാത്മാനം ജ്ഞാനാദന്യേന കേനചിത് ॥
US-P15.053ab oക़് ഭിദ്യതേ ഹൃദയഗ്രന്ഥിശ്ഛിദ്യന്തേ സര്‍വസംശയാഃ ।
US-P15.053cd ക്ഷീയന്തേ ചാസ്യ കര്‍മാണി തസ്മിന്‍ ദൃഷ്ടcക़് ഇതി ശ്രുതേഃ ॥
US-P15.054ab മമാഹമിത്യേതദപോഹ്യ സര്‍വതോ വിമുക്തദേഹം പദമംബരോപമം ।
US-P15.054cd സുദൃഷ്ടശാത്രാനുമിതിഭ്യ ഈരിതം വിമുച്യതേഽസ്മിന്‍ യദി നിശ്ചിതോ നരഃ ॥
US-P16.001ab പാര്‍ഥിവഃ കഠിനോ ധാതുര്‍ദ്രവോ ദേഹേ സ്മൃതോഽമ്മയഃ ।
US-P16.001cd പക്തിചേഷ്ടാവകാശാഃ സ്യുര്‍വഹ്നിവായ്വംബരോദ്ഭവാഃ ॥
US-P16.002ab ഘ്രാണാദീനി തദര്‍ഥാശ്ച പൃഥിവ്യാദിഗുണാഃ ക്രമാത് ।
US-P16.002cd രൂപാലോകവദിഷ്ടം ഹി സജാതീയാര്‍ഥമിന്ദ്രിയം ॥
US-P16.003ab ബുദ്ധ്യര്‍ഥാന്യാഹുരേതാനി വാക്പാണ്യാദീനി കര്‍മണേ ।
US-P16.003cd തദ്വികല്‍പാര്‍ഥമന്തസ്ഥം മന ഏകാദശം ഭവേത് ॥
US-P16.004ab നിശ്ചയാര്‍ഥാ ഭവേദ് ബുദ്ധിസ്താം സര്‍വാര്‍ഥാനുഭാവിനീം ।
US-P16.004cd ജ്ഞാതാമോക്തഃ സ്വരൂപേണ ജ്യോതിഷാ വ്യഞ്ജയന്‍ സദാ ॥
US-P16.005ab വ്യഞ്ജകസ്തു യഥാലോകോ വ്യങ്ഗ്യസ്യാകാരതാം ഗതഃ ।
US-P16.005cd വ്യതികീര്‍ണോഽപ്യസംകീര്‍നസ്തദ്വജ് ജ്ഞഃ പ്രത്യയൈഃ സദാ ॥
US-P16.006ab സ്ഥിതോ ദീപോ യഥായത്നഃ പ്രാപ്തം സര്‍വം പ്രകാശയേത് ।
US-P16.006cd ശബ്ദാദ്യാകാരബുദ്ധീര്‍ജ്ഞഃ പ്രാപ്താസ്തദ്വത് പ്രപശ്യതി ॥
US-P16.007ab ശരീരേന്ദ്രിയസംഘാത ആത്മത്വേന ഗതാം ധിയം ।
US-P16.007cd നിത്യാത്മജ്യോതിഷാ ദീപ്താം വിശിംശന്തി സുഖാദയഃ ॥
US-P16.008ab ശിരോദുഃഖാദിനാത്മാനം ദുഃഖ്യസ്മീതി ഹി പശ്യതി ।
US-P16.008cd ദ്രഷ്ടാന്യോ ദുഃഖിനോ ദൃശ്യാദ് ദ്രഷ്ടൃത്വാച് ച ന ദുഃഖ്യസൌ ॥
US-P16.009ab ദുഃഖീ സ്യാദ് ദുഃഖ്യഹമ്മാനാദ് ദുഃഖിനോ ദര്‍ശനാന്‍ ന വാ ।
US-P16.009cd സംഹതേഽങ്ഗാദിഭിര്‍ദ്രഷ്ടാ ദുഃഖീ ദുഃഖസ്യ നൈവ സഃ ॥
US-P16.010ab ചക്ഷുര്‍വത് കര്‍മകര്‍തൃത്വം സ്യാച് ചേന്‍ നാനേകമേവ തത് ।
US-P16.010cd സംഹതം ച തതോ നാത്മാ ദ്രഷ്ടൃത്വാത് കര്‍മതാം വ്രജേത് ॥
US-P16.011ab ജ്ഞാനയത്നാദ്യനേകത്വമാത്മനോഽപി മതം യദി ।
US-P16.011cd നൈകജ്ഞാനഗുണത്വാത് തു ജ്യോതിര്‍വത് തസ്യ കര്‍മതാ ॥
US-P16.012ab ജ്യോതിഷോ ദ്യോതകത്വേഽപി യദ്വന്‍ നാത്മപ്രകാശനം ।
US-P16.012cd ഭേദേഽപ്യേവം സമത്വാജ് ജ്ഞ ആത്മാനം നൈവ പശ്യതി ॥
US-P16.013ab യദ്ധര്‍മാ യഃ പദാര്‍ഥോ ന തസ്യൈവേയാത് സ കര്‍മതാം ।
US-P16.013cd ന ഹ്യാത്മാനം ദഹത്യഗ്നിസ്തഥാ നൈവ പ്രകാശയേത് ॥
US-P16.014ab ഏതേനൈവാത്മനാത്മനോ ഗ്രഹോ ബുദ്ധേര്‍നിരാകൃതഃ ।
US-P16.014cd അംശോഽപ്യേവം സമത്വാദ് ധി നിര്‍ഭേദത്വാന്‍ ന യുജ്യതേ ॥
US-P16.015ab ശൂന്യതാപി ന യുക്തൈവം ബുദ്ധേരന്യേന ദൃശ്യതാ ।
US-P16.015cd ഉക്താതോ ഘടവത് തസ്യാഃ പ്രാക് സിദ്ധേശ്ച വികല്‍പതഃ ॥
US-P16.016ab അവികല്‍പം തദസ്ത്യേവ യത് പൂര്‍വം സ്യാദ് വികല്‍പതഃ ।
US-P16.016cd വികല്‍പോത്പത്തിഹേതുത്വാദ് യദ്യസ്യൈവ ച കാരണം ॥
US-P16.017ab അജ്ഞാനം കല്‍പനാമൂലം സംസാരസ്യ നിയാമകം ।
US-P16.017cd ഹിത്വാത്മാനം പരം ബ്രഹ്മ വിയാന്‍ മുക്തം സദാഭയം ॥
US-P16.018ab ജാഗ്രത്സ്വപ്നൌ തയോര്‍ബീജം സുഷുപ്താഖ്യം തമോമയം ।
US-P16.018cd അന്യോന്യസ്മിന്നസത്ത്വാച് ച നാസ്തീത്യേതത് ത്രയം ത്യജേത് ॥
US-P16.019ab ആത്മബുദ്ധിമനശ്ചക്ഷുരാലോകാര്‍ഥാദിസംകരാത് ।
US-P16.019cd ഭ്രാന്തിഃ സ്യാദാത്മകര്‍മേതി ക്രിയാണാം സംനിപാതതഃ ॥
US-P16.020ab നിമീലോന്‍മീലനേ സ്ഥാനേ വായവ്യേ തേ ന ചക്ഷുഷഃ ।
US-P16.020cd പ്രകാശത്വാന്‍ മനസ്യേവം ബുദ്ധൌ ന സ്തഃ പ്രാകാശതഃ ॥
US-P16.021ab സംകല്‍പാധ്യവസായൌ തു മനോബുദ്ധ്യോര്യഥാക്രമാത് ।
US-P16.021cd നേതരേതരധര്‍മത്വം സര്‍വം ചാത്മനി കല്‍പിതം ॥
US-P16.022ab സ്ഥാനാവച്ഛേദദൃഷ്ടിഃ സ്യാദിന്ദ്രിയാണാം തദാത്മതാം ।
US-P16.022cd ഗതാ ധീസ്താം ഹി പശ്യഞ് ജ്ഞോ ദേഹമാത്ര ഇവേക്ഷ്യതേ ॥
US-P16.023ab ക്ഷണികം ഹി തദത്യര്‍ഥം ധര്‍മമാത്രം നിരന്തരം ।
US-P16.023cd സാദൃശ്യാദ് ദീപവത് തദ്ധീസ്തച്ഛാന്തിഃ പുരുഷാര്‍ഥതാ ॥
US-P16.024ab സ്വാകാരന്യാവഭാസം ച യേഷാം രൂപാദി വിദ്യതേ ।
US-P16.024cd യേഷാം നാസ്തി തതശ്ചാന്യത് പൂര്‍വാസംഗതിരുച്യതേ ॥
US-P16.025ab ബാഹ്യാകാരത്വതോ ജ്ഞപ്തേഃ സ്മൃത്യഭാവഃ സദാ ക്ഷണാത് ।
US-P16.025cd ക്ഷണികത്വാച് ച സംസ്കാരം നൈവാധത്തേ ക്വചിത് തു ധീഃ ॥
US-P16.026ab ആധാരസ്യാപി അസത്ത്വാച് ച തുല്യതാനിര്‍നിമിത്തതഃ ।
US-P16.026cd സ്ഥാനേ വാ ക്ഷണികത്വസ്യ ഹാനം സ്യാന്‍ ന തദിഷ്യതേ ॥
US-P16.027ab ശാന്തേശ്ചായത്നസിദ്ധത്വാത് സാധനോക്തിരനര്‍ഥികാ ।
US-P16.027cd ഏകൈകസ്മിന്‍ സമാപ്തത്വാച്ഛാന്തേരന്യാനപേക്ഷതാ ॥
US-P16.028ab അപേക്ഷാ യദി ഭിന്നേഽപി പരസംതാന ഇഷ്യതാം ।
US-P16.028cd സര്‍വാര്‍ഥേ ക്ഷണികേ കസ്മിംസ്തഥാപ്യന്യാനപേക്ഷതാ ॥
US-P16.029ab തുല്യകാലസമുദ്ഭൂതാവിതരേതരയോഗിനൌ ।
US-P16.029cd യോഗാച് ച സംസ്കൃതോ യസ്തു സോഽന്യം ഹീക്ഷിതുമര്‍ഹതി ॥
US-P16.030ab മൃഷാധ്യാസസ്തു യത്ര സ്യാത് തന്നാശസ്തത്ര നോ മതഃ ।
US-P16.030cd സര്‍വനാശോ ഭവേദ് യസ്യ മോക്ഷഃ കസ്യ ഫലം വദ ॥
US-P16.031ab അസ്തി താവത് സ്വയം നാമ ജ്ഞാനം വാത്മന്യദേവ വാ ।
US-P16.031cd ഭാവാഭാവജ്ഞതസ്തസ്യ നാഭാവസ്ത്വധിഗംയതേ ॥
US-P16.032ab യേനാധിഗംയതേഽഭാവസ്തത് സത് സ്യാത് തന്‍ ന ചേദ് ഭവേത് ।
US-P16.032cd ഭാവാഭാവാനഭിജ്ഞത്വം ലോകസ്യ സ്യാന്‍ ന ചേഷ്യതേ ॥
US-P16.033ab സദസത് സദസച് ചേതി വികല്‍പാത് പ്രാഗ് യദിഷ്യതേ ।
US-P16.033cd തദദ്വൈതം സമത്വാത് തു നിത്യം ചാന്യദ് വികല്‍പിതാത് ॥
US-P16.034ab വികല്‍പോദ്ഭവതോഽസത്ത്വം സ്വപ്നദൃശ്യവദിഷ്യതാം ।
US-P16.034cd ദ്വൈതസ്യ പ്രാഗസത്ത്വാച് ച സദസത്ത്വാദികല്‍പനാത് ॥
US-P16.035ab വാചാരംഭണശാസ്ത്രാച് ച വികാരാണാം ഹ്യഭാവതാ ।
US-P16.035cd മൃത്യോഃ സ മൃത്യുമിത്യാദേര്‍മമ മയേതി ച സ്മൃതേഃ ॥
US-P16.036ab വിശുദ്ധിശ്ചാത ഏവാസ്യ വികല്‍പാച് ച വിലക്ഷണാത് ।
US-P16.036cd ഉപാദേയോ ന ഹേയോഽത ആത്മാ നാന്യൈരകല്‍പിതഃ ॥
US-P16.037ab അപ്രകാശോ യഥാദിത്യേ നാസ്തി ജ്യോതിഃസ്വഭാവതഃ ।
US-P16.037cd നിത്യബോധസ്വരൂപത്വാന്‍ നാജ്ഞാനം തദ്വദാത്മനി ॥
US-P16.038ab തഥാവിക്രിയരൂപത്വാന്‍ നാവസ്ഥാന്തരമാത്മനഃ ।
US-P16.038cd അവസ്ഥാന്തരവത്ത്വേ ഹി നാശോഽസ്യ സ്യാന്‍ ന സംശയഃ ॥
US-P16.039ab മോക്ഷോഽവസ്ഥാന്തരം യസ്യ കൃതകഃ സ ചലോ ഹ്യതഃ ।
US-P16.039cd ന സംയോഗോ വിയോഗോ വാ മോക്ഷോ യുക്തഃ കഥംചന ॥
US-P16.040ab സംയോഗസ്യാപ്യനിത്യത്വാദ് വിയോഗസ്യ തഥൈവ ച ।
US-P16.040cd ഗമനാഗമനേ ചൈവ സ്വരൂപം തു ന ഹീയതേ ॥
US-P16.041ab സ്വരൂപസ്യാനിമിത്തത്വാത് സനിമിത്താ ഹി ചാപരേ ।
US-P16.041cd അനുപാത്തം സ്വരൂപം ഹി സ്വേനാത്യക്തം തഥൈവ ച ॥
US-P16.042ab സ്വരൂപത്വാന്‍ ന സര്‍വസ്യ ത്യക്തും ശക്യോ ഹ്യനന്യതഃ ।
US-P16.042cd ഗൃഹീതും വാ തതോ നിത്യോഽവിഷയത്വാപൃഥക്ത്വതഃ ॥
US-P16.043ab ആത്മാര്‍ഥത്വാച് ച സര്‍വസ്യ നിത്യ ആത്മൈവ കേവലഃ ।
US-P16.043cd ത്യജേത് തസ്മാത് ക്രിയാഃ സര്‍വാഃ സാധനൈഃ സഹ മോക്ഷവിത് ॥
US-P16.044ab ആത്മലാഭഃ പരോ ലാഭ ഇതി ശാസ്ത്രോപത്തയഃ ।
US-P16.044cd അലാഭോഽന്യാത്മലാഭസ്തു ത്യജേത് തസ്മാദനാത്മതാം ॥
US-P16.045ab ഗുണാനാം സമഭാവസ്യ ഭ്രംശോ ന ഹ്യുപപദ്യതേ ।
US-P16.045cd അവിദ്യാദേഃ പ്രസുപ്തത്വാന്‍ ന ചാന്യോ ഹേതുരിഷ്യതേ ॥
US-P16.046ab ഇതരേതരഹേതുത്വേ പ്രവൃത്തിഃ സ്യാത് സദാ ന വാ ।
US-P16.046cd നിയമോ ന പ്രവൃത്തീനാം ഗുണേഷ്വാത്മനി വാ ഭവേത് ॥
US-P16.047ab വിശേഷോ മുക്തബദ്ധാനാം താദര്‍ഥ്യേ ച ന യുജ്യതേ ।
US-P16.047cd അര്‍ഥാര്‍ഥിനോശ്ച സംബന്ധോ നാര്‍ഥീ ജ്ഞോ നേതരോഽപി വാ ॥
US-P16.048ab പ്രധാനസ്യ ച പാരാര്‍ഥ്യം പുരുഷസ്യാവികാരതഃ ।
US-P16.048cd ന യുക്തം സംഖ്യശാസ്ത്രേഽപി വികാരേഽപി ന യുജ്യതേ ॥
US-P16.049ab സംബന്ധാനുപപത്തേശ്ച പ്രകൃതേഃ പുരുഷസ്യ ച ।
US-P16.049cd മിഥോഽയുക്തം തദര്‍ഥത്വം പ്രധാനസ്യാചിതിത്വതഃ ॥
US-P16.050ab ക്രിയോത്പത്തൌ വിനാശിത്വം ജ്ഞാനമാത്രേ ച പൂര്‍വവത് ।
US-P16.050cd നിര്‍മിത്തേ ത്വനിര്‍മോക്ഷഃ പ്രധാനസ്യ പ്രസജ്യതേ ॥
US-P16.051ab ന പ്രകാശ്യം യഥോഷ്ണത്വം ജ്ഞാനേനൈവം സുഖാദയഃ ।
US-P16.051cd ഏകനീഡത്വതോഽഗ്രാഹ്യാഃ സ്യുഃ കണാദാദിവര്‍തമനാം ॥
US-P16.052ab യുഗപച് ചാസമേതത്വാത് സുഖവിജ്ഞാനയോരപി ।
US-P16.052cd മനോയോഗൈകഹേതുത്വാദഗ്രാഹ്യത്വം സുഖസ്യ ച ॥
US-P16.053ab തഥാന്യേഷാം ച ഭിന്നത്വാദ് യുഗപജ്ജന്‍മ നേഷ്യതേ ।
US-P16.053cd ഗുണാനാം സമവേതത്വം ജ്ഞാനം ചേന്‍ ന വിശേഷണാത് ॥
US-P16.054ab ജ്ഞാനേനൈവ വിശേഷ്യത്വാജ് ജ്ഞാനാപ്യത്വം സ്മൃതേശ്തഥാ ।
US-P16.054cd സുഖം ജ്ഞാതം മയേത്യേവം തവാജ്ഞാനാത്മകത്വതഃ ॥
US-P16.055ab സുഖാദേര്‍നാത്മധര്‍മത്വമാത്മനസ്തേഽവികാരതഃ ।
US-P16.055cd ഭേദാദന്യസ്യ കസ്മാന്‍ ന മനസോ വാഽവിശേഷതഃ ॥
US-P16.056ab സ്യാന്‍ മാലാപരിഹാര്യാ തു ജ്ഞാനം ചേജ് ജ്ഞേയതാം വ്രജേത് ।
US-P16.056cd യുഗപദ് വാപി ചോത്പത്തിരഭ്യുപേതേഽന്ത ഇഷ്യതേ ॥
US-P16.057ab അനവസ്ഥാന്തരത്വാച് ച ബന്ധോ നാത്മനി വിദ്യതേ ।
US-P16.057cd നാശുദ്ധിശ്ചാപ്യസങ്ഗത്വാദസങ്ഗോ ഹീതി ച ശ്രുതേഃ ॥
US-P16.058ab സൂക്ഷ്മൈകാഗോചാരേഭ്യശ് ച ന ലിപ്യത ഇതി ശ്രുതേഃ ।
US-P16.058cd ഏവം തര്‍ഹി ന മോക്ഷോഽസ്തി ബന്ധാഭാവാത് കഥംചന ॥
US-P16.059ab ശാസ്ത്രാനര്‍ഥക്യമേവം സ്യാന്‍ ന ബുദ്ധേര്‍ഭ്രാന്തിരിഷ്യതേ ।
US-P16.059cd ബന്ധോ മോക്ഷശ്ച തന്നാശഃ സ യഥോക്തോ ന ചാന്യഥാ ॥
US-P16.060ab ബോധാത്മജ്യോതിഷാ ദീപ്താ ബോധമാത്മനി മന്യതേ ।
US-P16.060cd ബുദ്ധിര്‍നാന്യോഽസ്തി ബോദ്ധേതി സേയം ഭ്രാന്തിര്‍ഹി ധീഗതാ ॥
US-P16.061ab ബോധസ്യാത്മസ്വരൂപത്വാന്‍ നിത്യം തത്രോപചര്യതേ ।
US-P16.061cd അവിവേകോഽപ്യനാദ്യോഽയം സംസാരോ നാന്യ ഇഷ്യതേ ॥
US-P16.062ab മോക്ഷസ്തന്നാശ ഏവ സ്യാന്‍ നാന്യഥാനുപപത്തിതഃ ।
US-P16.062cd യേഷാം വസ്ത്വന്തരാപത്തിര്‍മോക്ഷോ നാശസ്തു തൈര്‍മതഃ ॥
US-P16.063ab അവസ്ഥാന്തരമപ്യേവമവികാരാന്‍ ന യുജ്യതേ ।
US-P16.063cd വികാരേഽവയവിത്വം സ്യാത് തതോ നാശോ ഘടാദിവത് ॥
US-P16.064ab തസ്മാദ് ഭ്രാന്തിരതോഽന്യാ ഹി ബന്ധമോക്ഷാദികല്‍പനാഃ ।
US-P16.064cd സാംഖ്യകാണാദബൌദ്ധാനാം മീമാംസാഹതകല്‍പനാഃ ॥
US-P16.065ab ശാസ്ത്രയുക്തിവിരോധാത് താ നാദര്‍തവ്യാഃ കദാചന ।
US-P16.065cd ശക്യന്തേ ശതശോ വക്തും ദോഷാസ്താസാം സഹസ്രശഃ ॥
US-P16.066ab അപി നിന്ദോപപത്തേശ്ച യാന്യതോഽന്യാനി ചേത്യതഃ ।
US-P16.066cd ത്യക്ത്വാതോ ഹ്യന്യശാത്രോക്തീര്‍മതിം കുര്യാദ് ദൃഢാം ബുധഃ ॥
US-P16.067ab ശ്രദ്ധാഭക്തീ പുരസ്കൃത്യ ഹിത്വാ സര്‍വമനാര്‍ജവം ।
US-P16.067cd വേദാന്തസ്യൈവ തത്ത്വാര്‍ഥേ വ്യാസസ്യാപി മതൌ തഥാ ॥
US-P16.068ab ഇതി പ്രണുന്നാ ദ്വയവാദകല്‍പനാ നിരാത്മവാദാശ്ച തഥാ ഹി യുക്തിതഃ ।
US-P16.068cd വ്യപേതശങ്കാഃ പരവാദതഃ സ്ഥിരാ മുമുക്ഷവോ ജ്ഞാനപഥേ സ്യുരിത്യുത ॥
US-P16.069ab സ്വസാക്ഷികം ജ്ഞാനമതീവ നിര്‍മലം വികല്‍പനാഭ്യോ വിപരീതമദ്വയം ।
US-P16.069cd അവാപ്യ സംയഗ് യദി നിശ്ചിതോ ഭവേന്‍ നിരന്വയോ നിര്‍വൃതിമേതി ശാശ്വതീം ॥
US-P16.070ab ഇദം രഹസ്യം പരമം പരായണം വ്യപേതദോഷൈരഭിമാനവര്‍ജിതൈഃ ।
US-P16.070cd സമീക്ഷ്യ കാര്യാ മതിരാര്‍ജവേ സദാ ന തത്ത്വദൃക് സ്വാന്യമതിര്‍ഹി കശ്ചന ॥
US-P16.071ab അനേകജന്‍മാന്തരസംചിതൈര്‍നരോ വിമുച്യതേഽജ്ഞാനനിമിത്തപാതകൈഃ ।
US-P16.071cd ഇദം വിദിത്വാ പരമം ഹി പാവനം ന ലിപ്യതേ വ്യോമ ഇവേഹ കര്‍മഭിഃ ॥
US-P16.072ab പ്രശാന്തചിത്തായ ജിതേന്ദ്രിയായ ച പ്രഹീണദോഷായ യഥോക്തകാരിണേ ।
US-P16.072cd ഗുണാന്വിതായാനുഗതായ സര്‍വദാ പ്രദേയമേതത് സതതം മുമുക്ഷവേ ॥
US-P16.073ab പരസ്യ ദേഹേ ന യഥാഭിമാനിതാ പരസ്യ തദ്വത് പരമാര്‍ഥമീക്ഷ്യ ച ।
US-P16.073cd ഇദം ഹി വിജ്ഞാനമതീവ നിര്‍മലം സമ്പ്രാപ്യ മുക്തോഽഥ ഭവേച് ച സര്‍വതഃ ॥
US-P16.074ab ന ഹീഹ ലാഭോഽഭ്യധികോഽസ്തി കശ്ചന സ്വരൂപലാഭാത് സ ഇതോ ഹി നാന്യതഃ ।
US-P16.074cd ന ദേയമൈന്ദ്രാദപി രാജതോഽധികം സ്വരൂപലാഭം ത്വപരീക്ഷ്യ യത്നതഃ ॥
US-P17.001ab ആത്മാ ജ്ഞേയഃ പരോ ഹ്യാത്മാ യസ്മാദന്യന്‍ ന വിദ്യതേ ।
US-P17.001cd സര്‍വജ്ഞഃ സര്‍വദൃക് ശുദ്ധസ്തസ്മൈ ജ്ഞേയാത്മനേ മനഃ ॥
US-P17.002ab പദവാക്യപ്രമാണജ്ഞൈര്‍ദീപഭൂതൈഃ പ്രകാശിതം ।
US-P17.002cd ബ്രഹ്മ വേദരഹസ്യം യൈസ്താന്‍ നിത്യം പ്രണതോഽസ്ംയഹം ॥
US-P17.003ab യദ്നാക്സൂര്യാംശുസമ്പാതപ്രണഷ്ടധ്വാന്തകല്‍മഷഃ ।
US-P17.003cd പ്രണംയ താന്‍ ഗുരൂന്‍ വക്ഷ്യേ ബ്രഹ്മവിദ്യാവിനിശ്ചയം ॥
US-P17.004ab ആത്മലാഭാത് പരോ നായോ ലാഭഃ കശ്ചന വിദ്യതേ ।
US-P17.004cd യദര്‍ഥാ വേദവാദാശ്ച സ്മാര്‍താശ്ചാപി തു യാഃ കിര്യാഃ ॥
US-P17.005ab ആത്മാര്‍ഥോഽപി ഹി യോ ലാഭഃ സുഖായേഷ്ടോ വിപര്യയഃ ।
US-P17.005cd ആത്മലാഭഃ പരഃ പ്രോക്തോ നിത്യത്വാദ് ബ്രഹ്മവേദിഭിഃ ॥
US-P17.006ab സ്വയം ലബ്ധസ്വഭാവത്വാ ലാഭസ്തസ്യ ന ചായഥഃ ।
US-P17.006cd അന്യാപേക്ഷസ്തു യോ ലാഭഃ സോഽന്യദൃഷ്ടിസമുദ്ഭവഃ ॥
US-P17.007ab അന്യദൃഷ്ടിസ്ത്വവിദ്യാ സ്യാത് തന്നാശോ മോക്ഷ ഉച്യതേ ।
US-P17.007cd ജ്ഞാനേനൈവ തു സോഽപി സ്യാദ് വിരോധിത്വാന്‍ ന കര്‍മണാ ॥
US-P17.008ab കര്‍മകാര്യസ്ത്വനിത്യഃ സ്യാദവിദ്യാകാമകാര്‍ണഃ ।
US-P17.008cd പ്രമാണം വേദ ഏവാത്ര ജ്ഞാനസ്യാധിഗമേ സ്മൃതഃ ॥
US-P17.009ab ജ്ഞാനൈകാര്‍ഥപരത്വാത് തം വാക്യമേകം തതോ വിദുഃ ।
US-P17.009cd ഏകത്വം ഹ്യാത്മനോ ജ്ഞേയം വാക്യാര്‍ഥപ്രതിപത്തിതഃ ॥
US-P17.010ab വാച്യഭേദാത് തു തദ്ഭേദഃ കല്‍പ്യോ വാച്യോഽപി തച്ഛ്രുതേഃ ।
US-P17.010cd ത്രയം ത്വേതത് തതഃ പ്രോക്തം രൂപം നാമ ച കര്‍മ ച ॥
US-P17.011ab അസദേതത് ത്രയം തസ്മാദന്യോന്യേന ഹി കല്‍പിതം ।
US-P17.011cd കൃതോ വര്‍ണോ ഥതാ ശബ്ദാച്ഛ്രുതോഽന്യത്ര ധിയാ ബഹിഃ ॥
US-P17.012ab ദൃഷ്ടം ചാപി യഥാരൂപം ബുദ്ധേഃ ശബ്ദായ കല്‍പതേ ।
US-P17.012cd ഏവമേതജ് ജഗത് സര്‍വം ഭ്രാന്തിബുദ്ധിവികല്‍പിതം ॥
US-P17.013ab അസദേതത് തതോ യുക്തം സച്ചിന്‍മാത്രം ന കല്‍പിതം ।
US-P17.013cd വേദശ്ചാപി സ ഏവാദ്യോ വേദ്യശ്ചാന്യസ്തു കല്‍പിതഃ ॥
US-P17.014ab യേന വേത്തി സ വേദഃ സ്യാത് സ്വപ്നേ സര്‍വം തു മായയാ ।
US-P17.014cd യേന പശ്യതി തച് ചക്ഷുഃ ശൃണോതി ശ്രോത്രമുച്യതേ ॥
US-P17.015ab യേന സ്വപ്നഗതോ വക്തി സാ വാഗ് ഘ്രാണം തഥൈവ ച ।
US-P17.015cd രസനസ്പര്‍ശനേ ചൈവ മനശ്ചാന്യത് തഥേന്ദ്രിയം ॥
US-P17.016ab കല്‍പ്യോപാധിഭിരേവൈതദ് ഭിനം ജ്ഞാനമനേകധാ ।
US-P17.016cd ആധിഭേദാദ് യഥ ഭേദോ മണേരേകസ്യ ജായതേ ॥
US-P17.017ab ജാഗ്രതശ്ച തഥാ ഭേദോ ജ്ഞാനസ്യാസ്യ വികല്‍പിതഃ ।
US-P17.017cd ബുദ്ധിസ്ഥം വ്യാകരോത്യര്‍ഥം ഭ്രാന്ത്യാ തൃഷ്ണോദ്ഭവക്രിയഃ ॥
US-P17.018ab സ്വപ്നേ യദ്വത് പ്രബോധേ ച ബഹിശ്ചാന്തസ്തഥൈവ ച ।
US-P17.018cd ആലേഖ്യാധ്യയനേ യദ്വത് തദന്യോന്യധിയോദ്ഭവം ॥
US-P17.019ab യദായം കല്‍പയേദ് ഭേദം തത്കാമഃ സന്‍ യഥാക്രതുഃ ।
US-P17.019cd യത്കാമസ്തത്ക്രതുര്‍ഭൂത്വാ കൃതം യത് തത് പ്രപദ്യതേ ॥
US-P17.020ab അവിദ്യാപ്രഭവം സര്‍വമസത് തസ്മാദിദം ജഗത് ।
US-P17.020cd തദ്വതാ സൃശ്യതേ യസ്മാത് സുഷുപ്തേ ന ച ഗ്ര്‍ഹ്യതേ ॥
US-P17.021ab വിദ്യാവിദ്യേ ശ്രുതിപ്രോക്തേ ഏകത്വാന്യധിയൌ ഗി നഃ ।
US-P17.021cd തസ്മാത് സര്‍വപ്രയത്നേന ശാസ്ത്രേ വിദ്യാ വിധീയതേ ॥
US-P17.022ab ചിത്തേ ഹ്യാദര്‍ശവദ് യസ്മാച്ഛുദ്ധേ വിദ്യാ പ്രകാശതേ ।
US-P17.022cd യമൈര്‍നിത്യൈശ്ച യജ്ഞൈശ്ച തപോഭിസ്തസ്യ ശോധനം ॥
US-P17.023ab ശാരീരാദിതപഃ കുര്യാത് തദ്വിശുദ്ധ്യര്‍ഥമുത്തമം ।
US-P17.023cd മനആദിസമാധാനം തത്തദ്ദേഹവിശോഷണം ॥
US-P17.024ab ദൃഷ്ടം ജാഗരിതം വിദ്യാത് സ്മൃതം സ്വപ്നം തദേവ തു ।
US-P17.024cd സുഷുപ്തം തദഭാവം ച സ്വമാത്മാനം പരം പദം ॥
US-P17.025ab സുഷുപ്താഖ്യം തമോഽജ്ഞാനം ബീജം സ്വപ്നപ്രബോധയോഃ ।
US-P17.025cd സ്വാത്മബോധപ്രദഗ്ധം സ്യാദ് ബീജം ദഗ്ധം യഥാഭവം ॥
US-P17.026ab തദേവൈകം ത്രിധാ ജ്ഞേയം മായാബീജം പുനഃ ക്രമാത് ।
US-P17.026cd മായാവ്യാത്മാവികാരോഽപി ബഹുധൈലോ ജലാര്‍കവത് ॥
US-P17.027ab ബീജം ചൈകം യഥാ ഭിന്നം പ്രാണസ്വപ്നാദിഭിസ്ഥതാ ।
US-P17.027cd സ്വപ്നജാഗ്രച്ഛരീഏഷു തദ്വച് ചാത്മാ ജലേന്ദുവത് ॥
US-P17.028ab മായാഹസ്തിനമാരുഹ്യ മായാവ്യേകോ യഥാ വ്രജേത് ।
US-P17.028cd ആഗച്ഛംസ്തദ്വദേവാത്മാ പ്രാണസ്വപ്നാദിഗോഽചലഃ ॥
US-P17.029ab ന ഹസ്തീ ന തദാരൂഢോ മായാവ്യന്യോ യഥാ സ്ഥിതഃ ।
US-P17.029cd ന പ്രാണാദി ന തദ്ദ്രഷ്ടാ തഥാ ജ്ഞോഽന്യഃ സദാ ദൃശിഃ ।
US-P17.030ab അബദ്ധചക്ഷുഷോ നാസ്തി മായാ മായാവിനോഽപി വാ ।
US-P17.030cd ബദ്ധാക്ഷസ്യൈവ സാ മായാമായാവ്യേവ തതോ ഭവേത് ॥
US-P17.031ab സാക്ഷാദേവ സ വിജ്ഞേയഃ സാക്ഷാദാത്മേതി ച ശ്രുതേഃ ।
US-P17.031cd ഭിദ്യതേ ഹൃദയഗ്രന്ഥിര്‍ന ചേദിത്യാദിതഃ ശ്രുതേഃ ॥
US-P17.032ab അശബ്ദാദിത്വതോ നാസ്യ ഗ്രഹണം ചേന്ദ്രിയൈര്‍ഭവേത് ।
US-P17.032cd സുഖാദിഭ്യസ്തഥാന്യത്വദ് ബുദ്ധ്യാ വാപി കഥം ഭവേത് ॥
US-P17.033ab അദൃശ്യോഽപി യഥാ രാഹുശ്ചന്ദ്രേ ബിംബം യഥാംഭസി ।
US-P17.033cd സര്‍വഗോഽപി തഥൈവാത്മാ ബുദ്ധാവേവ സ ഗൃഹ്യതേ ॥
US-P17.034ab ഭാനോര്‍ബിംബം യഥാ ചൌഷ്ണ്യം ജലേ ദൃഷ്ടം ന ചാംഭസഃ ।
US-P17.034cd ബുദ്ധൌ ബോധോ ന തദ്ധര്‍മസ്തഥൈവ സ്യാദ് വിധര്‍മതഃ ॥
US-P17.035ab ചക്ഷുര്യുക്താ ധിയോ വൃത്തിര്യാ താം തശ്യന്നലുപ്തദൃക് ।
US-P17.035cd ദൃഷ്ടേര്‍ദ്രഷ്ടാ ഭവേദാത്മാ ശ്രുതേഃ ശ്രോതാ തഥാ ശ്രുതേഃ ॥
US-P17.036ab കേവലാം മനസോ വൃത്തിം പശ്യന്‍ മന്താ മതേരജഃ ।
US-P17.036cd വിജ്ഞാതാലുപ്തശക്തിത്വാത് തഥാ ശാസ്ത്രം ന ഹീത്യതഃ ॥
US-P17.037ab ധ്യായതീത്യവികാരിത്വം തഥാ ലേലായതീത്യപി ।
US-P17.037cd അത്ര സ്തേനേതി ശുദ്ധത്വം തഥാനന്വാഗതം ശ്രുതേഃ ॥
US-P17.038ab ശക്ത്യലോപാത് സുഷുപ്തേ ജ്ഞസ്ഥതാ ബോധേഽവികാരതഃ ।
US-P17.038cd ജ്ഞേയസ്യൈവ വിശേഷസ്തു യത്ര വേതി ശ്രുതേര്‍മതഃ ॥
US-P17.039ab വ്യവധാനാദ് ധി പാരോക്ഷ്യം ലോകദൃഷ്ടേരനാത്മനഃ ।
US-P17.039cd ദൃഷ്ടേരാത്മസ്വരൂപത്വാത് പ്രത്യക്ഷം ബ്രഹ്മ തത് സ്മൃതം ॥
US-P17.040ab ന ഹി ദീപാന്തരാപേക്ഷാ യദ്വദ് ദീപപ്രകാശനേ ।
US-P17.040cd ബോധസ്യാത്മസ്വരൂപത്വാന്‍ ന ബോധോഽന്യസ്തഥേഷ്യതേ ॥
US-P17.041ab വിഷയത്വം വികാരിത്വം നാനാത്വം വാ ന ഹീഷ്യതേ ।
US-P17.041cd ന ഹേയോ നാപ്യുപാദേയ ആത്മാ നാന്യേന വാ തതഃ ॥
US-P17.042ab സബാഹ്യാഭ്യന്തരോഽജീര്‍ണോ ജന്‍മമൃത്യുജരാതിഗഃ ।
US-P17.042cd അഹമാത്മേതി യോ വേത്തി കുതോ ന്വേവ ബിഭേതി സഃ ॥
US-P17.043ab പ്രഗേവൈതദ്വിധേഃ കര്‍മ വര്‍ണിത്വാദേരപോഹനാത് ।
US-P17.043cd തദസ്ഥൂലാദിശാസ്ത്രേഭ്യസ്തത് ത്വമേവേതി നിശ്ചയാത് ॥
US-P17.044ab പൂര്‍വദേഹപരിത്യാഗേ ജാത്യാദീനാം പ്രഹാണതഃ ।
US-P17.044cd ദേഹസ്യൈവ തു ജാത്യാദിസ്തസ്യാപ്യേവം ഹ്യനാത്മതാ ॥
US-P17.045ab മമാഹം ചേത്യതോഽവിദ്യാ ശരീരാദിഷ്വനാത്മസു ।
US-P17.045cd ആത്മജ്ഞാനേന ഹേയാ സ്യാദസുരാണാമിതി ശ്രുതേഃ ॥
US-P17.046ab ദശാഹാശൌചകാര്യാണാം പാരിവ്രാജ്യേ നിവര്‍തനം ।
US-P17.046cd യഥാ ജ്ഞാനസ്യ സമ്പ്രാപ്തൌ തദ്വജ് ജാത്യാദികര്‍മണാം ॥
US-P17.047ab യത്കാമസ്തത്ക്രതുര്‍ഭൂത്വാ കൃതം ത്വജ്ഞഃ പ്രപദ്യതേ ।
US-P17.047cd യദാ സ്വാത്മദൃശഃ കാമാഃ പ്രമുച്യന്തേഽമൃതസ്തദാ ॥
US-P17.048ab ആത്മരൂപവിധേഃ കാര്യം ക്രിയാദിഭ്യോ നിവര്‍തനം ।
US-P17.048cd ന സാധ്യം സാധനം വാത്മാ നിത്യതൃപ്തഃ ശ്രുതേര്‍മതഃ ॥
US-P17.049ab ഉത്പാദ്യാപ്യവികാര്യാണി സംസ്കാര്യം ച ക്രിയാഫലം ।
US-P17.049cd നാതോഽന്യത് കര്‍മണഃ കര്യം ത്യജേത് തസ്മാത് സസാധനം ॥
US-P17.050ab താപാന്തത്വാദനിത്യത്വാദാത്മാര്‍ഥത്വാച് ച യാ ബഹിഃ ।
US-P17.050cd സംഹൃത്യാത്മനി താം പ്രീതിം സത്യാര്‍ഥീ ഗുരുമാശ്രയേത് ॥
US-P17.051ab ശാന്തം പ്രാജ്ഞം തഥാ മുക്തം നിഷ്ക്ര്യം ബ്രഹ്മണി സ്ഥിതം ।
US-P17.051cd ശ്രുതേരാചാര്യവാന്‍ വേദ തദ് വിദ്ധീതി സ്മൃതേസ്തഥാ ॥
US-P17.052ab സ ഗുരുസ്താരയേദ് യുക്തം ശിഷ്യം ശിഷ്യഗുണാന്വിതം ।
US-P17.052cd ബ്രഹ്മവിദ്യാപ്ലവേനാശു സ്വാന്തധ്വാന്തമഹോദധിം ॥
US-P17.053ab ദൃഷ്ടിഃ സ്പൃഷ്ടിഃ ശ്രുതിര്‍ഘ്രാതിര്‍മതിര്‍വിജ്ഞാതിരേവ ച ।
US-P17.053cd ശക്തയോഽന്യാശ്ച ഭിദ്യന്തേ ചിദ്രൂപത്വേഽപ്യുപാധിഭിഃ ॥
US-P17.054ab അപായോദ്ഭൂതിഹീനാഭിര്‍നിത്യം ദീപ്യന്‍ രവിര്യഥാ ।
US-P17.054cd സര്‍വഗഃ സര്‍വദൃക് ശുദ്ധഃ സര്‍വം ജാനാതി സര്‍വദാ ॥
US-P17.055ab അന്യദൃഷ്ടിഃ ശരീരസ്ഥസ്താവന്‍മാത്രോ ഹ്യവിദ്യയാ ।
US-P17.055cd ജലേന്ദ്വാദ്യുപമഭിസ്തു തദ്ധര്‍മാ ച വിഭാവ്യതേ ॥
US-P17.056ab ദൃഷ്ട്വാ ബാഹ്യം നിമീല്യാഥ സ്മൃത്വാ തത് പ്രവിഹായ ച ।
US-P17.056cd അഥോന്‍മീല്യാത്മനോ ദൃഷ്ടിം ബ്രഹ്മ പ്രാപ്നോത്യന്ധ്വഗഃ ॥
US-P17.057ab പ്രാണാദ്യേവം ത്രികം ഹിത്വഃ തീര്‍ണോഽജ്ഞാനമഹോദധിം ।
US-P17.057cd സ്വാത്മസ്ഥോ നിര്‍ഗുണഃ ശുദ്ധോ ബുദ്ധോ മുക്തഃ സ്വതോ ഹി സഃ ॥
US-P17.058ab അജോഽഹം ചാമരോഽമൃത്യുരജരോഽഭയ ഏവ ച ।
US-P17.058cd സര്‍വജ്ഞഃ സര്‍വദൃക് ശുദ്ധ ഇതി ബുദ്ധോ ന ജായതേ ॥
US-P17.059ab പൂര്‍വോക്തം യത് തമോബീജം തന്‍ നാസ്തീതി വിനിശ്ചയഃ ।
US-P17.059cd തദ്ഭാവേ കുതോ ജന്‍മ ബ്രഹ്മൈകത്വം വിജാനതഃ ॥
US-P17.060ab ക്ഷീരാത് സര്‍പിര്യഥോദ്ധൃത്യ ക്ഷിപ്തം തസ്മിന്‍ ന പൂര്‍വവത് ।
US-P17.060cd ബുദ്ധ്യാദേര്‍ജ്ഞസ്തഥാസത്യാന്‍ ന ദേഹീ പൂര്‍വവദ് ഭവേത് ॥
US-P17.061ab സത്യം ജ്ഞാനമനന്തം ച രസാദേഃ പഞ്ചകാത് പരം ।
US-P17.061cd സ്യാമദൃശ്യാദിശാസ്ത്രോക്തമഹം ബ്രഹ്മേതി നിഭയഃ ॥
US-P17.062ab യസ്മാദ് ഭീതാഃ പ്രവര്‍തന്തേ വാഞ്മനഃപാവകാദയഃ ।
US-P17.062cd തദാത്മാനന്ദതത്ത്വജ്ഞോ ന ബിഭേതി കുതശ്ചന ॥
US-P17.063ab നാമാദിഭ്യഃ പരേ ഭൂംനി സ്വാരാജ്യേ ചേത് സ്ഥിതോഽദ്വയേ ।
US-P17.063cd പ്രണമേത് കം തദാത്മജ്ഞോ ന കാര്യം കര്‍മണാ തദാ ॥
US-P17.064ab വിരാഡ് വൈശ്വാനരോ ബാഹ്യഃ സ്മരന്നന്തഃ പ്രജാപതിഃ ।
US-P17.064cd പ്രവിലീനേ തു സര്‍വസ്മിന്‍ പ്രാജ്ഞോഽവ്യാകൃതമുച്യതേ ॥
US-P17.065ab വാചാരംഭണമാത്രത്വാത് സുഷുപ്താദിത്രികം ത്വസത് ।
US-P17.065cd സത്യോ ജ്ഞശ്ചാഹമിത്യേവം സത്യസന്ധോ വിമുച്യതേ ॥
US-P17.066ab ഭാരൂപത്വാദ് യഥാ ഭാനോര്‍നാഹോരാത്രേ തഥൈവ തു ।
US-P17.066cd ജ്ഞാനാജ്ഞാനേ ന മേ സ്യാതാം ചിദ്രൂപത്വാവിശേഷതഃ ॥
US-P17.067ab ശാസ്ത്രസ്യാനതിശങ്ക്യത്വാദ് ബ്രഹ്മൈവ സ്യാമഹം സദാ ।
US-P17.067cd ബ്രഹ്മണോ മേ ന ഹേയം സ്യാദ് ഗ്രാഹ്യം വേതി ച സംസ്മരേത് ॥
US-P17.068ab അഹമേവ ച ഭൂതേഷു സര്‍വേഷ്വേകോ നഭോ യഥാ ॥
US-P17.068cd മയി സര്‍വാണി ഭൂതാനി പശ്യന്നേവം ന ജായതേ ॥
US-P17.069ab ന ബാഹ്യം മധ്യതോ വാന്തര്‍വിദ്യതേഽന്യത് സ്വതഃ ക്വചിത് ।
US-P17.069cd അബാഹ്യാന്തഃശ്രുതേഃ കിംചിത് തസ്മാച്ഛുദ്ധഃ സ്വയമ്പ്രഭഃ ॥
US-P17.070ab നേതിനേത്യാദിശാസ്ത്രേഭ്യഃ പ്രപഞ്ചോപശമോഽദ്വയഃ ।
US-P17.070cd അവിജ്ഞാതാദിശാസ്ത്രാച്ച നൈവ ജ്ഞേയോ ഹ്യതോഽന്യഥാ ॥
US-P17.071ab സര്‍വസ്യാത്മാഹമേവേതി ബ്രഹ്മ ചേദ് വിദിതം പരം ।
US-P17.071cd സ ആത്മാ സര്‍വഭൂതാനാമാത്മാ ഹ്യേഷാമിതി ശ്രുതേഃ ॥
US-P17.072ab ജിവശ്ചേത് പരമാത്മാനം സ്വാത്മാനം ദേവമഞ്ജസാ ।
US-P17.072cd ദേവോപാസ്യഃ സ ദേവാനാം പശുത്വാച് ച നിവര്‍തതേ ॥
US-P17.073ab അഹമേവ സദാത്മജ്ഞഃ ശൂന്യസ്ത്വന്യൈര്യഥാംബരം ।
US-P17.073cd ഇത്യേവം സത്യസംധത്വാദസദ്ധാതാ ന ബധ്യതേ ॥
US-P17.074ab കൃപണാസ്തേഽന്യഥൈവാതോ വിദുര്‍ബ്രഹ്മ പരം ഹി യേ ।
US-P17.074cd സ്വരാഡ് യോഽനന്യദൃക് സ്വസ്ഥസ്തസ്യ ദേവാ അസന്‍ വശേ ॥
US-P17.075ab ഹിത്വാ ജാത്യാദിസംബന്ധം വാചോഽന്യാഃ സഹ കര്‍മഭിഃ ।
US-P17.075cd ഓമിത്യേവം സ്വമാത്മാനം സര്‍വം ശുദ്ധം പ്രപദ്യഥ ॥
US-P17.076ab സേതും സര്‍വവ്യവസ്ഥാനാമഹോരാത്രാദിവര്‍ജിതം ।
US-P17.076cd തിര്യഗൂര്‍ധ്വമധഃ സര്‍വം സകൃജ്ജ്യോതിരനാമയം ॥
US-P17.077ab ധര്‍മാധര്‍മവിനിര്‍മുക്തം ഭൂതഭവ്യാത് കൃതാകൃതാത് ।
US-P17.077cd സ്വമാത്മാനം പരം വിദ്യാദ് വിമുക്തം സര്‍വബന്ധനൈഃ ॥
US-P17.078ab അകുര്‍വന്‍ സര്‍വകൃച്ഛുദ്ദസ്തിഷ്ഠന്നത്യേതി ധാവതഃ ।
US-P17.078cd മായയാ സര്‍വശക്തിത്വാദജഃ സന്‍ ബനുധാ മതഃ ॥
US-P17.079ab രാജവത് സാക്ഷിമാത്രത്വാത് സാംനിധ്യാദ് ഭ്രാമകോ യഥാ ।
US-P17.079cd ഭ്രാമയഞ് ജഗദാത്മാഹം നിഷ്ക്രിയോ ഽകാരകോഽദ്വയഃ ॥
US-P17.080ab നിഗുണം സിഷ്കിയം നിത്യം നിര്‍ദ്വന്ദ്വം യന്‍ നിരാമയം ।
US-P17.080cd ശുദ്ധം ബുദ്ധം തഥാ മുക്തം തദ് ബ്രഹ്മാസ്മീതി ധാരയേത് ॥
US-P17.081ab ബന്ധം സോക്ഷം ച സര്‍വം യത ഇദമുഭയം ഹേയമേകം ദ്വയം ച ।
US-P17.081cd ജ്ഞേയാജ്ഞേയാഭ്യതീതം പരമമധിഗതം തത്ത്വമേകം വിശുദ്ധം ।
US-P17.081ef വിജ്ഞായൈതദ് യഥാവച്ഛ്രുതിമുനിഗദിതം ശോകമോഹാവതീതഃ ।
US-P17.081gh സര്‍വജ്ഞഃ സര്‍വകൃത് സ്യാദ് ഭവഭയരഹിതോ ബ്രാഹ്മണോഽവാപ്തകൃത്യഃ ॥
US-P17.082ab ന സ്വയം സ്വസ്യ നാന്യശ്ച നാന്യസ്യാത്മാ ച ഹേയഗഃ ।
US-P17.082cd ഉപാദേയോ ന ചാപ്യേവമിതി സംയഞ്മതിഃ സ്മൃതാ ॥
US-P17.083ab ആത്മപ്രത്യായികാ ഹ്യേഷാ സര്‍വവേദാന്തഗോചരാ ।
US-P17.083cd ജ്ഞാത്വൈതാം ഹി വിമുച്യന്തേ സര്‍വസംസാരബന്ധനൈഃ ॥
US-P17.084ab രഹസ്യം സര്‍വവേദാനാം ദേവാനാം ചാപി യത് പരം ।
US-P17.084cd പവിത്രം പരമം ഹ്യേതത് തദേതത് സമ്പ്രകാശിതം ॥
US-P17.085ab നൈതദ് ദേയമശാന്തായ രഹസ്യം ജ്ഞാനമുത്തമം ।
US-P17.085cd വിരക്തായ പ്രദാതവ്യം ശിഷ്യായാനുഗതായ ച ॥
US-P17.086ab ദദതശ്ചാത്മനോ ജ്ഞാനം നിഷ്ക്രിയോഽന്യോ ന വിദ്യതേ ।
US-P17.086cd ജ്ഞാനമിച്ഛന്‍ ഭവേത് തസ്മാദ് യുക്തഃ ശിഷ്യഗുണൈഃ സദാ ॥
US-P17.087ab ജ്ഞാനം ജ്ഞേയം തഥാ ജ്ഞാതാ യസ്മാദന്യന്‍ ന വിദ്യതേ ।
US-P17.087cd സര്‍വജ്ഞഃ സര്‍വശക്തിര്യസ്തസ്മൈ ജ്ഞാനാത്മനേ നമഃ ॥
US-P17.088ab വിദ്യയാ താരിതാഃ സ്മോ യൈര്‍ജന്‍മമൃത്യുമഹോദധിം ।
US-P17.088cd സര്‍വജ്ഞേഭ്യോ നമസ്തേഭ്യോ ഗുരുഭ്യോഽജ്ഞാനസംകുലം ॥
US-P18.001ab യേനാത്മനാ വിലീയന്ത ഉദ്ഭവന്തി ച വൃത്തയഃ ।
US-P18.001cd നിത്യാവഗതയേ തസ്മൈ നമോ ധീപ്രത്യയാത്മനേ ॥
US-P18.002ab പ്രമഥ്യ വജ്രോപമയുക്തിസംഭൃതൈഃ ശ്രുതേരരാതീഞ് ശതശോ വചോഽസിഭിഃ ।
US-P18.002cd രരക്ഷ വേദാര്‍ഥിനിധിം വിശാലധീര്‍നമോ യതീന്ദ്രിയായ ഗുരോര്‍ഗരീയസേ ॥
US-P18.003ab നിത്യമുക്തഃ സദേവാസ്മീത്യേവം ചേന്‍ ന ഭവേന്‍ മതിഃ ।
US-P18.003cd കിമര്‍ഥം ശ്രാവയത്യേവം മാതൃവച്ഛ്രുതിരാദൃതാ ॥
US-P18.004ab സിദ്ധാദേവാഹമിത്യസ്മാദ് യുഷ്മദ്ധര്‍മോ നിഷിധ്യതേ ।
US-P18.004cd രജ്ജ്വാമിവാഹിധീര്യുക്ത്യാ തത് ത്വമിത്യാദിശാസനൈഃ ॥
US-P18.005ab ശാസ്ത്രപ്രാമണ്യതോ ജ്ഞേയാ ധര്‍മാദേരസ്തിതാ യഥാ ।
US-P18.005cd വിഷാപോഹോ യഥാ ധ്യാനാദ് ഹ്നുതിഃ സ്യാത് പാപ്മനസ്തഥാ ॥
US-P18.006ab സദ് ബ്രഹ്മാഹം കരോമീതി പ്രത്യയാവാത്മസാക്ഷികൌ ।
US-P18.006cd തയോരജ്ഞാനജസ്യൈവ ത്യാഗോ യുക്തതരോ മതഃ ॥
US-P18.007ab സദസ്മീതി പ്രമാണോത്ഥാ ധീരന്യാ തന്നിബോദ്ഭവാ ।
US-P18.007cd പ്രത്യക്ഷാദിനിഭാ വാപി ബാധ്യതേ ദിഗ്ഭ്രമാദിവത് ॥
US-P18.008ab കര്‍താ ഭോക്തേതി യച്ഛാസ്ത്രം ലോകബുദ്ഡ്യനുവാദി തത് ।
US-P18.008cd സദസ്മീതി ശ്രുതേര്‍ജാതാ ബാധ്യതേഽനിത്യൈതയൈവ ധീഃ ॥
US-P18.009ab സദേവ ത്വമസീത്യുക്തേ നാത്മനോ മുക്തതാം സ്ഥിരാം ।
US-P18.009cd പ്രപദ്യതേ പ്രസംചക്ഷാമതോ യുക്ത്യാനുചിന്തയേത് ॥
US-P18.010ab സകൃദുക്തം ന ഗൃഹ്ണാതി വാക്യാര്‍ഥജ്ഞോഽപി യോ ഭവേത് ।
US-P18.010cd അപേക്ഷതേഽത ഏവാന്യദവോഛാമ ദ്വയം ഹി തത് ॥
US-P18.011ab നിയോഗോഽപ്രതിപന്നത്വാത് കര്‍മണാം സ യഥാ ഭവേത് ।
US-P18.011cd അവിരുദ്ധോ ഭവേത് താവദ് യാവത് സംവേദ്യതാദൃഢാ ॥
US-P18.012ab ചേഷ്ടിതം ച തഥാ മിഥ്യാ സ്വച്ഛന്ദഃ പ്രതിപദ്യതേ ।
US-P18.012cd പ്രസംഖ്യാനമതഃ കാര്യം യാവദാത്മാനുഭൂയതേ ॥
US-P18.013ab സദസ്മീതി ച വിജ്ഞാനമക്ഷജോ ബാധതേ ധ്രുവം ।
US-P18.013cd ശബ്ദോത്ഥം ദൃഢസംസ്കാരോ ദോഷൈശ്ചാകൃഷ്യതേ ബഹിഃ ॥
US-P18.014ab ശ്രുതാനുമാനജന്‍മാനൌ സാമാന്യവിഷയൌ യതഃ ।
US-P18.014cd പ്രത്യയാവക്ഷജോഽവശ്യം വീശേഷാര്‍ഥോ നിവാരയേത് ॥
US-P18.015ab വാക്യാര്‍ഥപ്രത്യയീ കശ്ചിന്‍ നിര്‍ദുഃഖോ നോപലഭ്യതേ ।
US-P18.015cd യദി വാ ദൃശ്യതേ കശ്ചിദ് വാക്യാര്‍ഥശ്രുതിമാത്രതഃ ॥
US-P18.016ab നിര്‍ദുഃഖോഽതീതദേഹേഷു കൃതഭാവോഽനുമീയതേ ।
US-P18.016cd ചര്യാ നോഽശാസ്ത്രസംവേദ്യാ സ്യാദനിഷ്ടം തഥാ സതി ॥
US-P18.017ab സദസീതി ഫലം ചോക്ത്വാ വിധേയം സാധനം യതഃ ।
US-P18.017cd ന തദന്യത് പ്രസംഖ്യാനാത് പ്രസിദ്ധാര്‍ഥമിഹേഷ്യതേ ॥
US-P18.018ab തസ്മാദനുഭവായൈവ പ്രസംചക്ഷീത യത്നതഃ ।
US-P18.018cd ത്യജന്‍ സാധനതത്സാധ്യവിരുദ്ധം ശമനാദിമാന്‍ ॥
US-P18.019ab നൈതദേവം രഹസ്യാനാം നേതിനേത്യവസാനതഃ ।
US-P18.019cd ക്രിയാസാധ്യം പുരാ ശ്രാവ്യം ന മോക്ഷോ നിത്യസിദ്ധതഃ ॥
US-P18.020ab പുത്രദുഃഖം യഥാധ്യസ്തം നിത്യാദുഃഖേ സ്വ ആത്മനി ।
US-P18.020cd അഹംകര്‍ത്രാ തഥാധ്യസ്തം പിത്രാദുഃഖേ സ്വ ആത്മനി ॥
US-P18.021ab സോഽധ്യാസോ നേതി നേതീതി പ്രാപ്തവത് പ്രതിഷിധ്യതേ ।
US-P18.021cd ഭൂയോഽധ്യാസവിധിഃ കശ്ചിത് കുതശ്ചിന്‍ നോപപദ്യതേ ॥
US-P18.022ab ആത്മനീഹ യഥാധ്യാസഃ പ്രതിഷേധസ്തഥൈവ ച ।
US-P18.022cd മലാധ്യാസനിഷേധൌ ഖേ ക്രിയേതേ ച യഥാബുധൈഃ ॥
US-P18.023ab പ്രാപ്തശ്ചേത് പ്രതിഷിധ്യേത മോക്ഷോഽനിത്യോ ഭവേദ് ധ്രുവം ।
US-P18.023cd അതോഽപ്രാപ്തനിഷേധോഽയം ദിവ്യഗ്നിചയനാദിവത് ॥
US-P18.024ab സംഭാവ്യോ ഗോചരേ ശബ്ദഃ പ്രത്യയോ വാ ന ചാന്യഥാ ।
US-P18.024cd ന സംഭാവ്യൌ തദാത്മത്വാദഹംകര്‍തുസ്തഥൈവ ച ॥
US-P18.025ab അഹംകര്‍ത്രാത്മനി ന്യസ്തം ചൈതന്യേ കര്‍തൃതാദി യത് ।
US-P18.025cd നേതി നേതീതി തത് സര്‍വം സാഹംകര്‍ത്രാ നിഷിധ്യതേ ॥
US-P18.026ab ഉപലഭിഃ സ്വയംജ്യോതിര്‍ദൃശിഃ പ്രത്യക്ഷദക്രിയഃ ।
US-P18.026cd സാക്ഷാത് സര്‍വാനതരഃ സാക്ഷീ ചേതാ നിത്യോഽഗുണോഽദ്വയഃ ॥
US-P18.027ab സംനിധൌ സര്‍വദാ തസ്യ സ്യാത് തദാഭോഽഭിമാനകൃത് ।
US-P18.027cd ആത്മാത്മീയം ദ്വയം ചാതഃ സ്യാദഹമ്മമഗോചരഃ ॥
US-P18.028ab ജാതികര്‍മാദിമത്ത്വാദ് ധി തസ്മിഞ് ശബ്ദസ്ത്വഹംകൃതി ।
US-P18.028cd ന കശ്ചിദ് വര്‍തതേ ശബ്ദസ്തദഭാവാത് സ്വ ആത്മനി ॥
US-P18.029ab ആഭാസോ യത്ര തത്രൈവ ശബ്ദാഃ പ്രത്യഗ്ദൃശിം സ്ഥിതാഃ ।
US-P18.029cd ലക്ഷയേയുര്‍ന സാക്ഷാത് തമഭിദധ്യുഃ കഥംചന ॥
US-P18.030ab നഹ്യജാത്യാദിമാന്‍ കശ്ചിദര്‍ഥഃ ശബ്ദൈര്‍നിരൂപ്യതേ ।
US-P18.030cd ആത്മാഭാസോ യതോഽഹംകൃദാത്മശബ്ദൈസ്തഥോച്യതേ ॥
US-P18.031ab ഉല്‍മുകാദൌ യഥാഗ്ന്യര്‍ഥാഃ പരാര്‍ഥത്വാന്‍ ന ചാഞ്ജസാ ।
US-P18.031cd മുഖാദന്യോ മുഖാഭാസോ യഥാദര്‍ശാനുകാരതഃ ॥
US-P18.032ab ആഭാസാന്‍ മുഖമപ്യേവമാദര്‍ശാനുവര്‍തനാത് ।
US-P18.032cd അഹംകൃത്യാത്മനിര്‍ഭാസോ മുഖാഭാസവദിഷ്യതേ ॥
US-P18.033ab മുഖവത് സ്ഥിത ആത്മാന്യോഽവിവിക്തൌ തൌ തഥൈവ ച ।
US-P18.033cd സംസാരീ ച സ ഇത്യേക ആഭാസോ യസ്ത്വഹംകൃതി ॥
US-P18.034ab വസ്തു ച്ഛായാ സ്മൃതേരന്യന്‍ മാധുര്യാദി ച കാരണം ।
US-P18.034cd ജ്ഞൈകദേശോ വികാരോ വാ തദാഭാസാശ്രയഃ പരേ ॥
US-P18.035ab അഹംകര്‍തൈവ സംസാരീ സ്വതന്ത്ര ഇതി കേചന ।
US-P18.035cd അഹംകാരാദിസംതാനഃ സംസാരീ നാന്വയീ പൃഥക് ॥
US-P18.036ab ഇത്യേവം സൌഗതാ ആഹുസ്തത്ര ന്യായോ വിചാര്യതാം ।
US-P18.036cd സംസാരിണാം കഥാ ത്വാസ്താം പ്രകൃതം ത്വധുനോച്യതേ ॥
US-P18.037ab മുഖാഭാസോ യ ആദര്‍ശേ ധര്‍മോ നാന്യതരസ്യ സഃ ।
US-P18.037cd ദ്വയോരേകസ്യ ചേദ് ധര്‍മോ വിയുക്തേഽന്യതരേ ഭവേത് ॥
US-P18.038ab മുഖേന വ്യപദേശാത് സ മുഖസ്യൈവേതി ചേന്‍ മതം ।
US-P18.038cd നാദര്‍ശാനുവിധാനാച് ച മുഖേ സത്യവിഭാവതഃ ॥
US-P18.039ab ദ്വയോരേവേതി ചേത് തന്‍ ന ദ്വയോരേവാപ്യദര്‍ശനാത് ।
US-P18.039cd അദൃഷ്ടസ്യ സതോ ദൃഷ്ടിഃ സ്യാദ് രാഹോശ്ചന്ദ്രസൂര്യയോഃ ॥
US-P18.040ab രാഹോഃ പ്രാഗേവ വസ്തുത്വം സിദ്ധം ശാസ്ത്രപ്രമാണതഃ ।
US-P18.040cd ഛായാപക്ഷേ ത്വവസ്തുത്വം തസ്യ സ്യാത് പൂര്‍വയുക്തിതഃ ॥
US-P18.041ab ഛായാക്രാന്തേര്‍നിഷേധോഽയം ന തു വസ്തുത്വസാധകഃ ।
US-P18.041cd ന ഹ്യര്‍ഥാന്തരനിഷ്ടം സദ് വാക്യമര്‍ഥാന്തരം വദേത് ॥
US-P18.042ab മാധുര്യാദി ച യത് കാര്യമുഷ്ണദ്രവ്യാദ്യസേവനാത് ।
US-P18.042cd ഛായായാ ന ത്വദൃഷ്ടത്വാദപാമേവ ച ദര്‍ശനാത് ॥
US-P18.043ab ആത്മാഭാസാശ്രയാശ്ചൈവം മുഖാഭാസാശ്രയാ യഥാ ।
US-P18.043cd ഗംയതേ ശാസ്ത്രയുക്തിഭ്യാമാഭാസാസത്ത്വമേവ ച ॥
US-P18.044ab ന ദൃശേരവികാരിത്വാദാഭാസസ്യാപ്യവസ്തുതഃ ।
US-P18.044cd നാചിതിത്വാദഹംകര്‍തുഃ കസ്യ സംസാരിതാ ഭവേത് ॥
US-P18.045ab അവിദ്യാമാത്ര ഏവാതഃ സംസാരോഽസ്ത്വവിവേകതഃ ।
US-P18.045cd കൂടസ്ഥേനാത്മനാ നിത്യമാത്മവാനാത്മനീവ സഃ ॥
US-P18.046ab രജ്ജുസര്‍പോ യഥാ രജ്ജ്വാ സാത്മകഃ പ്രാഗ് വിവേകതഃ ।
US-P18.046cd അവസ്തുസന്നപി ഹ്യേഷ കൂടസ്ഥേനാത്മനാ തഥാ ॥
US-P18.047ab ആത്മാഭാസാശ്രയശ്ചാത്മാ പ്രത്യയൈഃ സ്വൈര്‍വികാരവാന്‍ ।
US-P18.047cd സുഖീ ദുഃഖീ ച സംസാരീ നിത്യ ഏവേതി കേചന ॥
US-P18.048ab ആത്മാഭാസാപരിജ്ഞാനാദ് യഥാത്മ്യേന വിമോഹിതാഃ ।
US-P18.048cd അഹംകര്‍താരമാത്മേതി മന്യന്തേ തേ നിരാഗമാഃ ॥
US-P18.049ab സംസാരോ വസ്തുസംസ്തേഷാം കര്‍തൃഭോക്തൃത്വലക്ഷണഃ ।
US-P18.049cd ആത്മാഭാസാശ്രയാജ്ഞാനാത് സംസരന്ത്യവിവേകതഃ ॥
US-P18.050ab ചൈതന്യാഭാസതാ ബുദ്ധേരാത്മനസ്തത്സ്വരൂപതാ ।
US-P18.050cd സ്യാച് ചേത് തം ജ്ഞാനശബ്ദൈശ്ച വേദഃ ശാസ്തീതി യുജ്യതേ ॥
US-P18.051ab പ്രകൃതിപ്രത്യയാര്‍ഥൌ യൌ ഭിന്നാവേകാശ്രയൌ യഥാ ।
US-P18.051cd കരോതി ഗച്ഛതീത്യാദൌ ദൃഷ്ടൌ ലോകപ്രസിദ്ധിതഃ ॥
US-P18.052ab നാനയോര്‍ദ്വ്യാശ്രയത്വം തു ലോകേ ദൃഷ്ടം സ്മൃതൌ തഥാ ।
US-P18.052cd ജാനാത്യര്‍ഥേഷു കോ ഹേതുര്‍ദ്വ്യാശ്രയത്വേ നിഗദ്യതാം ॥
US-P18.053ab ആത്മാഭാസസ്തു തിണ്വാച്യോ ധാത്വര്‍ഥശ്ച ധിയഃ ക്രിയാ ।
US-P18.053cd ഉഭയം ചാവിവേകേന ജാനാതീത്യുച്യതേ മൃഷാ ॥
US-P18.054ab ന ബുദ്ധേരവബോധോഽസ്തി നാത്മനോ വിദ്യതേ ക്രിയാ ।
US-P18.054cd അതോ നാന്യതരസ്യാപി ജാനാതീതി ച യുജ്യതേ ॥
US-P18.055ab നാപ്യതോ ഭാവശബ്ദേന ജ്ഞപ്തിരിത്യപി യുജ്യതേ ।
US-P18.055cd ന ഹ്യാത്മാ വിക്രിയാമാത്രോ നിത്യ ആത്മേതിശാസനാത് ॥
US-P18.056ab ന ബുദ്ധേര്‍ബുദ്ധിവാച്യത്വം കരണം ന ഹ്യ്കര്‍തൃകം ।
US-P18.056cd നാപി ജ്ഞായത ഇത്യേവം കര്‍മശബ്ദൈര്‍നിരുച്യതേ ॥
US-P18.057ab ന യേഷാമേക ഏവാത്മാ നിര്‍ദുഃഖോഽവിക്രിയഃ സദാ ।
US-P18.057cd തേഷാം സ്യാച്ഛബ്ദവാച്യത്വം ജ്ഞേയത്വം ചാത്മനഃ സദാ ॥
US-P18.058ab യദാഹംകര്‍തുരാത്മത്വം തദാ ശബ്ദാര്‍ഥമുഖ്യതാ ।
US-P18.058cd നാശനായാദിമത്ത്വാത് തു ശ്രുതൌ തസ്യാത്മതേഷ്യതേ ॥
US-P18.059ab ഹന്ത തര്‍ഹി ന മുഖ്യാര്‍ഥോ നാപി ഗൌണഃ കഥംചന ।
US-P18.059cd ജാനാതീത്യാദിശബ്ദസ്യ ഗതിര്‍വാച്യാ തഥാപി തു ॥
US-P18.060ab ശബ്ദാനാമയഥാര്‍ഥത്വേ വേദസ്യാപ്യപ്രമാണതാ ।
US-P18.060cd സാ ച നേഷ്ടാ തതോ ഗ്രാഹ്യാ ഗതിരസ്യ പ്രസിദ്ധിതഃ ॥
US-P18.061ab പ്രസിദ്ധിര്‍മൂഢലോകസ്യ യദി ഗ്രാഹ്യാ നിരാത്മതാ ।
US-P18.061cd ലോകായതികസിദ്ധാന്തഃ സ ചാനിഷ്ടഃ പ്രസജ്യതേ ॥
US-P18.062ab അഭിയുക്തപ്രസിദ്ധിശ്ചേത് പൂര്‍വവദ് ദുര്‍വിവേകതാ ।
US-P18.062cd ഗതിശൂന്യം ന വേദോഽയം പ്രമാണം സംവദത്യുത ॥
US-P18.063ab ആദര്‍ശമുഖസാമാന്യം മുഖസ്യേഷ്ടം ഹി മാനവൈഃ ।
US-P18.063cd മുഖസ്യ പ്രതിബിംബോ ഹി മുഖാകാരേണ ദൃശ്യതേ ॥
US-P18.064ab യത്ര യസ്യാവഭാസസ്തു തയോരേവാവിവേകതഃ ।
US-P18.064cd ജാനാതീതി ക്രിയാം സര്‍വോ ലോകോ വക്തി സ്വഭാവതഃ ॥
US-P18.065ab ബുദ്ധേഃ കര്‍തൃത്വമധ്യസ്യ ജാനാതീതി ജ്ഞ ഉച്യതേ ।
US-P18.065cd തഥാ ചൈതന്യമധ്യസ്യ ജ്ഞത്വം ബുദ്ധേരിഹോച്യതേ ॥
US-P18.066ab സ്വരൂപം ചാത്മനോ ജ്ഞാനം നിത്യം ജ്യോതിഃ ശ്രുതേര്യതഃ ।
US-P18.066cd ന ബുദ്ധ്യാ ക്രിയതേ തസ്മാന്‍ നാത്മനാന്യേന വാ സദാ ॥
US-P18.067ab ദേഹേഽഹമ്പ്രത്യയോ യദ്വജ് ജാനാതീതി ച ലൌകികാഃ ।
US-P18.067cd വദന്തി ജ്ഞാനകര്‍തൃത്വം തദ്വദ് ബുദ്ധേസ്തഥാത്മനഃ ॥
US-P18.068ab ബൌദ്ധൈസ്തു പ്രത്യയൈരേവം ക്രിയമാണൈശ്ച ചിന്നിഭൈഃ ।
US-P18.068cd മോഹിതാഃ ക്രിഅയേ ജ്ഞാനമിത്യാഹുസ്താര്‍കികാ ജനാഃ ॥
US-P18.069ab തസ്മാജ് ജ്ഞാഭാസബുദ്ധീനാമവിവേകാത് പ്രവര്‍തിതാഃ ।
US-P18.069cd ജാനാതീത്യാദിശബ്ദശ്ച പ്രത്യയോ യാ ച തത്സ്മൃതിഃ ॥
US-P18.070ab ആദര്‍ശാനുവിധായിത്വം ഛായായാ അസ്യതേ മുഖേ ।
US-P18.070cd ബുദ്ധിധര്‍മാനുകാരിത്വം ജ്ഞാഭാസസ്യ തഥേഷ്യതേ ॥
US-P18.071ab ബുദ്ധേസ്തു പ്രത്യയാസ്തസ്മാദാത്മാഭാസേന ദീപിതാഃ ।
US-P18.071cd ഗ്രാഹകാ ഇവ ഭാസന്തേ ദഹന്തീവോല്‍മുകാദയഃ ॥
US-P18.072ab സ്വയമേവാവഭാസ്യന്തേ ഗ്രാഹകാഃ സ്വയമേവ ച ।
US-P18.072cd ഇത്യേവം ഗ്രാഹകാസ്തീത്വം പ്രതിഷേധന്തി സൌഗതാഃ ॥
US-P18.073ab യദ്യേവം നാന്യദൃശ്യാസ്തേ കിം തദ്വാരണമുച്യതാം ।
US-P18.073cd ഭാവാഭാവൌ ഹി തേഷാം യൌ നാന്യഗ്രാഹ്യൌ സദാ യദി ॥
US-P18.074ab അന്വയി ഗ്രാഹകസ്തേഷാമിത്യേതദപി തത്സമം ।
US-P18.074cd അചിതിത്വസ്യ തുല്യത്വാദന്യസ്മിന്‍ ഗ്രാഹകേ സതി ॥
US-P18.075ab അധ്യക്ഷസ്യ സമീപേ തു സിദ്ധിഃ സ്യാദിതി ചേന്‍ മതം ।
US-P18.075cd നാധ്യക്ഷേഽനുപകാരിത്വാദന്യത്രാപി പ്രസങ്ഗതഃ ॥
US-P18.076ab അര്‍ഥീ ദുഃഖീ ച യഃ ശ്രോതാ സ ത്വധ്യക്ഷോഽഥവേതരഃ ।
US-P18.076cd അധ്യക്ഷസ്യ ച ദുഃഖിത്വമര്‍ഥിത്വം ച ന തേ മതം ॥
US-P18.077ab കര്‍താധ്യക്ഷഃ സദസ്മീതി നൈവ സദ്ഗ്രഹമര്‍ഹതി ।
US-P18.077cd സദേവാസീതി മിഥ്യോക്തിഃ ശ്രുതേരപി ന യുജ്യതേ ॥
US-P18.078ab അവിവിച്യോഭയം വക്തി ശ്രുതിശ്ചേത് സ്യാദ് ഗ്രഹസ്തഥാ ।
US-P18.078cd അസ്മദസ്തു വിവിച്യൈവ ത്വമേവേതി വദേദ് യദി ॥
US-P18.079ab പ്രത്യയാന്വയിനിഷ്ഠത്വമുക്തോ ദോഷഃ പ്രസജ്യതേ ।
US-P18.079cd ത്വമിത്യധ്യക്ഷനിഷ്ഠശ്ചേദഹമധ്യക്ഷയോഃ കഥം ॥
US-P18.080ab സംബന്ധോ വാച്യ ഏവാത്ര യേന ത്വമിതി ലക്ഷയേത് ।
US-P18.080cd ദ്രഷ്ടൃദൃശ്യത്വസംബന്ധോ യദ്യധ്യക്ഷേഽക്രിയേ കഥം ॥
US-P18.081ab അക്രിയത്വേഽപി താദാത്മ്യമധ്യക്ഷസ്യ ഭവേദ് യദി ।
US-P18.081cd ആത്മാധ്യക്ഷോ മമാസ്തീതി സംബന്ധാഗ്രഹണേ ന ധീഃ ॥
US-P18.082ab സംബന്ധഗ്രഹണം ശാസ്ത്രാദിതി ചേന്‍ മന്യസേ ന ഹി ।
US-P18.082cd പൂര്‍വോക്താഃ സ്യുസ്ത്രിധാ ദോഷാ ഗ്രഹോ വാ സ്യാന്‍ മമേതി ച ॥
US-P18.083ab അദൃശിര്‍ദൃശിരൂപേണ ഭാതി ബുദ്ധിര്യദാ സദാ ।
US-P18.083cd പ്രത്യയാ അപി തസ്യാഃ സ്യുസ്തപ്തായോവിസ്ഫുലിങ്ഗവത് ॥
US-P18.084ab ആഭാസസ്തദഭാവശ്ച ദൃശേഃ സീംനോ ന ചാന്യഥാ ।
US-P18.084cd ലോകസ്യ യുക്തിതഃ സ്യാതാം തദ്ഗ്രഹശ്ച തഥാ സതി ॥
US-P18.085ab നന്വേവം ദൃശിസംക്രാന്തിരയഃപിണ്ഡേഽഗ്നിവദ് ഭവേത് ।
US-P18.085cd മുഖാഭാസവദിത്യേതദാദര്‍ശേ തന്‍ നിരാകൃതം ॥
US-P18.086ab കൃഷ്ണായോ രോഹിതാഭാസമിത്യേതദ് ദൃഷ്ടമുച്യതേ ।
US-P18.086cd ദൃഷ്ടദാര്‍ഷ്ടാന്തുല്യത്വം ന തു സര്‍വാത്മനാ ക്വചിത് ॥
US-P18.087ab തഥൈവ ചേതനാഭാസം ചിത്തം ചൈതന്യവദ് ഭവേത് ।
US-P18.087cd മുഖാഭാസോ യഥാദര്‍ശ ആഭാസശ്ചോദിതോ മൃഷാ ॥
US-P18.088ab ചിത്തം ചേതനമിത്യേതച്ഛാസ്ത്രയുക്തിവിവര്‍ജിതം ।
US-P18.088cd ദേഹസ്യാപി പ്രസങ്ഗഃ സ്യാച് ചക്ഷുരാദേസ്തഥൈവ ച ॥
US-P18.089ab തദപ്യസ്ത്വിതി ചേത് തന്‍ ന ലോകായതികസംഗതേഃ ।
US-P18.089cd ന ച ധീര്‍ദൃശിരസ്മീതി യദ്യാഭാസോ ന ചേതസി ॥
US-P18.090ab സദസ്മീതി ധിയോഽഭാവേ വ്യര്‍ഥം സ്യാത് തത് ത്വമസ്യപി ।
US-P18.090cd യുഷ്മദസ്മദ്വിവേകജ്ഞേ സ്യാദര്‍ഥവദിദം വചഃ ॥
US-P18.091ab മമേദമ്പ്രത്യയൌ ജ്ഞേയൌ യുഷ്മദ്യേവ ന സംശയഃ ।
US-P18.091cd അഹമിത്യസ്മദീഷ്ടഃ സ്യാദയമസ്മീതി ചോഭയോഃ ॥
US-P18.092ab അന്യോന്യാപേക്ഷയാ തേഷാം പ്രധാനഗുണതേഷ്യതേ ।
US-P18.092cd വിശേഷനവിശേഷ്യത്വം തഥാ ഗ്രാഹ്യം ഹി യുക്തിതഃ ॥
US-P18.093ab മമേദം ദ്വയമപ്യേതന്‍ മധ്യമസ്യ വിശേഷണം ।
US-P18.093cd ധനീ ഗോമാന്‍ യഥാ തദ്വദ് ദേഹോഽഹംകര്‍തുരേവ ച ॥
US-P18.094ab ബുദ്ധ്യാരൂഢം സദാ സര്‍വം സാഹംകര്‍ത്രാ ച സാക്ഷിണഃ ।
US-P18.094cd തസ്മാത് സര്‍വാവഭാസോ ജ്ഞഃ കിംചിദപ്യസ്പൃശന്‍ സദാ ॥
US-P18.095ab പ്രതിലോമമിദം സര്‍വം യഥോക്തം ലോകബുദ്ധിതഃ ।
US-P18.095cd അവിവേകധിയാമസ്തി നാസ്തി സര്‍വം വിവേകിനാം ॥
US-P18.096ab അന്വയവ്യതിരേകൌ ഹി പദാര്‍ഥസ്യ പദസ്യ ച ।
US-P18.096cd സ്യാദേതദഹമിത്യത്ര യുക്തിരേവാവധാരണേ ॥
US-P18.097ab നാദ്രാക്ഷമഹമിതി അസ്മിന്‍ സുഷുപ്തേഽന്യന്‍ മനാഗപി ।
US-P18.097cd ന വാരയതി ദൃഷ്ടിം സ്വാം പ്രത്യയം തു നിഷേധതി ॥
US-P18.098ab സ്വയംജ്യോതിര്‍ന ഹി ദ്രഷ്ടുരിത്യേവം സംവിദോഽസ്ഥിതാം ।
US-P18.098cd കൌടസ്ഥ്യം ച തഥാ തസ്യാഃ പ്രത്യയസ്യ ച ലുപ്തതാം ।
US-P18.098ef സ്വയമേവാബ്രവീച് ഛാസ്ത്രം പ്രത്യയാവഗതീ പൃഥക് ॥
US-P18.099ab ഏവം വിജ്ഞാതവാക്യാര്‍ഥേ ശ്രുതിലോകപ്രസിദ്ധിതഃ ।
US-P18.099cd ശ്രുതിസ്തത് ത്വമസീത്യാഹ ശ്രോതുര്‍മോഹാപനുത്തയേ ॥
US-P18.100ab ബ്രഹ്മാ ദാശരഥേര്യദ്വദുക്തൈവാപാനുദത് തമഃ ।
US-P18.100cd തസ്യ വിഷ്ണുത്വസംബോധേ ന യത്നാന്തരമൂചിവാന്‍ ॥
US-P18.101ab അഹംശബ്ദസ്യ യാ നിഷ്ഠാ ജ്യോതിഷി പ്രത്യഗാത്മനി ।
US-P18.101cd സൈവോക്താ സദസീത്യേവം ഫലം തത്ര വിമുക്തതാ ॥
US-P18.102ab ശ്രുതമാത്രേ ന ചേത് സ്യാത് കാര്യം തത്ര ഭവേദ് ധ്രുവം ।
US-P18.102cd വ്യവഹാരാത് പുരാപീഷ്ടഃ സദ്ഭാവഃ സ്വയമാത്മനഃ ॥
US-P18.103ab അശനായാദിനിര്‍മുക്ത്യൈ തത്കാലാ ജായതേ പ്രമാ ।
US-P18.103cd തത്ത്വമസ്യാദിവാക്യാര്‍ഥേ ത്രിഷു കാലേഷ്വസംശയഃ ॥
US-P18.104ab പ്രതിബന്ധവിഹീനത്വാത് സ്വയം ചാനുഭവാത്മനഃ ।
US-P18.104cd ജായേതൈവ പ്രമാ തത്ര സ്വാത്മന്യേവ ന സംശയഃ ॥
US-P18.105ab കിം സദേവാഹമസ്മീതി കിം വാന്യത് പ്രതിപദ്യതേ ।
US-P18.105cd സദേവ ചേദഹംശബ്ദഃ സതാ മുഖ്യാര്‍ഥ ഇഷ്യതാം ॥
US-P18.106ab അന്യച് ചേത് സദഹംഗ്രാഹപ്രതിപത്തിര്‍മൃഷൈവ സാ ।
US-P18.106cd തസ്മാന്‍ മുഖ്യഗ്രഹേ നാസ്തി വാരണാവഗതേരിഹ ॥
US-P18.107ab പ്രത്യയീ പ്രത്യയശ്ചൈവ യദാഭാസൌ തദര്‍ഥതാ ।
US-P18.107cd തയോരചിതിമത്ത്വാച് ച ചൈതന്യേ കല്‍പ്യതേ ഫലം ॥
US-P18.108ab കൂടസ്ഥേഽപി ഫലം യോഗ്യം രാജനീവ ജയാദികം ।
US-P18.108cd തദനാത്മത്വഹേതുഭ്യാം ക്രിയായാഃ പ്രത്യയസ്യ ച ॥
US-P18.109ab ആദര്‍ശസ്തു യദാഭാസോ മുഖാകാരഃ സ ഏവ സഃ ।
US-P18.109cd യഥൈവം പ്രത്യയാദര്‍ശോ യദാഭാസസ്തദാ ഹ്യഹം ॥
US-P18.110ab ഇത്യേവം പ്രതിപത്തിഃ സ്യാത് സദസ്മീതി ച നാന്യഥാ ।
US-P18.110cd തത് ത്വമിത്യുപദേശോഽപി ദ്വാരാഭാവാദനര്‍ഥകഃ ॥
US-P18.111ab ശ്രോതുഃ സ്യാദുപദേശശ്ചേദര്‍ഥവത്ത്വം തഥാ ഭവേത് ।
US-P18.111cd അധ്യക്ഷസ്യ ന ചേദിഷ്ടം ശ്രോതൃത്വം കസ്യ തദ് ഭവേത് ॥
US-P18.112ab അധ്യക്ഷസ്യ സമീപേ സ്യാദ് ബുദ്ധേരേവേതി ചേന്‍ മതം ।
US-P18.112cd ന തത്കൃതോപകാരോഽസ്തി കാഷ്ഠാദ് യദ്വന്‍ ന കല്‍പ്യതേ ॥
US-P18.113ab ബുദ്ധൌ ചേത് തത്കൃതഃ കശ്ചിന്‍ നന്വേവം പരിണാമിതാ ।
US-P18.113cd ആഭാസേഽപി ച കോ ദോഷഃ സതി ശ്രുത്യാദ്യനുഗ്രഹേ ॥
US-P18.114ab ആഭാസേ പരിണാമശ്ചേന്‍ ന രജ്ജ്വാദിനിഭത്വവത് ।
US-P18.114cd സര്‍പാദേശ്ച തഥാവോചമാദര്‍ശേ ച മുഖത്വവത് ॥
US-P18.115ab നാത്മാഭാസത്വസിദ്ധിശ്ചേദാത്മനോ ഗ്രഹണാത് പൃഥക് ।
US-P18.115cd മുഖാദേസ്തു പൃഥക്സിദ്ധിരിഹ ത്വന്യോന്യസംശ്രയഃ ॥
US-P18.116ab അധ്യക്ഷസ്യ പൃഥക്സിദ്ധാവാഭാസസ്യ തദീയതാ ।
US-P18.116cd ആഭാസസ്യ തദീയത്വേ ഹ്യധ്യക്ഷവ്യതിരിക്തതാ ॥
US-P18.117ab നൈവം സ്വപ്നേ പൃഥക്സിദ്ധേഃ പ്രത്യയസ്യ ദൃശേസ്തഥാ ।
US-P18.117cd രഥാദേസ്തത്ര ശൂന്യത്വാത് പ്രത്യയസ്യാത്മനാ ഗ്രഹഃ ॥
US-P18.118ab അവഗത്യാ ഹി സംവ്യാപ്തഃ പ്രത്യയോ വിഷയാകൃതിഃ ।
US-P18.118cd ജായതേ സ യദാകാരഃ സ ബാഹ്യോ വിഷയോ മതഃ ॥
US-P18.119ab കര്‍മേപ്സിതതമത്വാത് സ തദ്വാന്‍ കാര്യേ നിയുജ്യതേ ।
US-P18.119cd ആകാരോ യത്ര ചാര്‍പ്യേത കരണം തദിഹോച്യതേ ॥
US-P18.120ab യദാഭാസേന സംവ്യാപ്തഃ സ ജ്ഞാതേതി നിഗദ്യതേ ।
US-P18.120cd ത്രയമേതദ് വിവിച്യാത്ര യോ ജാനാതി സ ആത്മവിത് ॥
US-P18.121ab സംയക്സംശയമിഥ്യോക്താഃ പ്രത്യയാ വ്യഭിചാരിണഃ ।
US-P18.121cd ഏകൈവാവഗതിസ്തേഷു ഭേദസ്തു പ്രത്യയാര്‍പിതഃ ॥
US-P18.122ab ആധിഭേദാദ് യഥാ ഭേദോ മണേരവഗതേസ്തഥാ ।
US-P18.122cd അശുദ്ധിഃ പരിണാമശ്ച സര്‍വം പ്രത്യയസംശ്രയാത് ॥
US-P18.123ab പ്രഥനം ഗ്രഹണം സിദ്ധിഃ പ്രത്യയാനാമിഹാന്യതഃ ।
US-P18.123cd ആപരോക്ഷ്യാത് തദേവോക്തമനുമാനം പ്രദീപവത് ॥
US-P18.124ab കിമജ്ഞം ഗ്രാഹയേത് കശ്ചിത് പ്രമാണേന തു കേനചിത് ।
US-P18.124cd വിനൈവ തു പ്രമാണേന നിവൃത്ത്യാന്യസ്യ ശേഷതഃ ॥
US-P18.125ab ശബ്ദേനൈവ പ്രമാണേന നിവൃത്തിശ്ചേദിഹോച്യതേ ।
US-P18.125cd അധ്യക്ഷസ്യാപ്രസിദ്ധത്വാച്ഛൂന്യതൈവ പ്രസജ്യതേ ॥
US-P18.126ab ചേതനസ്ത്വം കഥം ദേഹ ഇതി ചേന്‍ നാപ്രസിദ്ധിതഃ ।
US-P18.126cd ചേതനസ്യാന്യതാസിദ്ധാവേവം സ്യാദന്യഹാനതഃ ॥
US-P18.127ab അധ്യക്ഷഃ സ്വയമസ്ത്യേവ ചേതനസ്യാപരോക്ഷതഃ ।
US-P18.127cd തുല്യ ഏവം പ്രബോധഃ സ്യാദജ്ഞസ്യാസത്ത്വവാദിനാ ॥
US-P18.128ab അഹമജ്ഞാസിഷം ചേദമിതി ലോകസ്മൃതേരിഹ ।
US-P18.128cd കരണം കര്‍മ കര്‍താ ച സിദ്ധാസ്ത്വേകക്ഷണേ കില ॥
US-P18.129ab പ്രാമാണ്യേഽപി സ്മൃതേഃ ശൈഘ്ര്യാദ് യൌഗപദ്യം വിഭാവ്യതേ ।
US-P18.129cd ക്രമേണ ഗ്രഹണം പൂര്‍വം സ്മൃതേഃ പശ്ചാത് തഥൈവ ച ॥
US-P18.130ab അജ്ഞാസിഷമിദം മാം ചേത്യപേക്ഷാ ജായതേ ധുര്‍വം ।
US-P18.130cd വിശേഷോഽപേക്ഷ്യതേ യത്ര തത്ര നൈവൈകകാലതാ ॥
US-P18.131ab ആത്മനോ ഗ്രഹണേ ചാപി ത്രയാണാമിഹ സംഭവാത് ।
US-P18.131cd ആത്മന്യാസക്തകര്‍തൃത്വം ന സ്യാത് കരണകര്‍മണഃ ॥
US-P18.132ab വ്യാപ്തുമിഷ്ടം ച യത് കരതുഃ ക്രിയയാ കര്‍മ തത് സ്മൃതം ।
US-P18.132cd അതോ ഹി കര്‍തൃതന്ത്രത്വം തസ്യേഷ്ടം നാന്യതന്ത്രതാ ।
US-P18.133ab ശബ്ദാദ് വാനുമിതേര്‍വാപി പ്രമാണാദ് വാ തതോഽന്യതഃ ।
US-P18.133cd സിദ്ദിഃ സര്‍വപദാര്‍ഥാനാം സ്യാദജ്ഞം പ്രതി നാന്യഥാ ॥
US-P18.134ab അധ്യക്ഷസ്യാപി സിദ്ധിഃ സ്യാത് പ്രമാണേന വിനൈവ വാ ।
US-P18.134cd വിനാ സ്വസ്യ പ്രസിദ്ധിസ്തു നാജ്ഞം പ്രത്യുപയുജ്യതേ ॥
US-P18.135ab തസ്യൈവാജ്ഞത്വമിഷ്ടം ചേജ് ജ്ഞാതത്വേഽന്യാ മിതിര്‍ഭവേത് ।
US-P18.135cd അന്യസ്യൈവാജ്ഞതായാം ച തദ്വിജ്ഞാനേ ധ്രുവാ ഭവേത് ॥
US-P18.136ab ജ്ഞാതതാ സ്വാമലാഭോ വാ സിദ്ധിഃ സ്യാദന്യദേവ വാ ।
US-P18.136cd ജ്ഞാതത്വേഽനന്തരക്തൌ ത്വം പക്ഷൌ സംസ്മര്‍തുമര്‍ഹസി ॥
US-P18.137ab സിദ്ധിഃ സ്യാത് സ്വാത്മലാഭശ്ചേദ് യത്നസ്തത്ര നിരര്‍ഥകഃ ।
US-P18.137cd സര്‍വലോകപ്രസിദ്ധത്വാത് സ്വഹേതുഭ്യസ്തു വസ്തുനഃ ॥
US-P18.138ab ജ്ഞാനജ്ഞേയാദിവാദേഽതഃ സിദ്ധിര്‍ജ്ഞാതത്വമുച്യതേ ।
US-P18.138cd അധ്യക്ഷാധ്യക്ഷ്യയോഃ സിദ്ഡിര്‍ജ്ഞേയത്വം നാത്മലാഭതാ ॥
US-P18.139ab സ്പഷ്ടത്വം കര്‍മകര്‍ത്രാദേഃ സിദ്ധതാ യദി കല്‍പ്യതേ ।
US-P18.139cd സ്പഷ്ടതാസ്പഷ്ടതേ സ്യാതാമന്യസ്യൈവ ന ചാത്മനഃ ॥
US-P18.140ab അദ്രഷ്ടുര്‍നൈവ ചാന്ധസ്യ സ്പഷ്ടീഭാവോ ഘടസ്യ തു ।
US-P18.140cd കര്‍ത്രാദേഃ സ്പഷ്ടതേഷ്ടാ ചേദ് ദ്രഷ്ടൃതാധ്യക്ഷകര്‍തൃകാ ॥
US-P18.141ab അനുഭൂതേഃ കിമന്യസ്മിന്‍ സ്യാത് തവാപേക്ഷയാ വദ ।
US-P18.141cd അനുഭവിതരീഷ്ടാ സ്യാത് സോഽപ്യനുഭൂതിരേവ നഃ ॥
US-P18.142ab oക़് അഭിന്നോഽപി ഹി ബുദ്ധ്യാത്മാ വിപര്യാസിതദര്‍ശനൈഃ ।
US-P18.142cd ഗ്രാഹ്യഗ്രാഹകസംവിത്തിഭേദവാനിവ ലക്ഷ്യതേcക़് ॥
US-P18.143ab ഭൂതിര്യേഷാം ക്രിയാ സൈവ കാരകം സൈവ ചോച്യതേ ।
US-P18.143cd സത്ത്വം നാശിത്വമസ്യാശ്ചേത് സകര്‍തൃത്വം ഥതേഷ്യതാം ।
US-P18.143ef ന കശ്ചിച് ചേഷ്യതേ ധര്‍മ ഇതി ചേത് പക്ഷഹാനതാ ॥
US-P18.144ab നന്വസ്തിത്വാദയോ ധര്‍മാ നാസ്തിത്വാദിനിവൃത്തയഃ ।
US-P18.144cd ന ഭൂതേസ്തര്‍ഹി നാശിത്വം സ്വാലക്ഷണ്യം ഹി തേ ॥
US-P18.145ab സ്വലക്ഷണാവധിര്‍നാശോ നാശോഽനാശനിവൃത്തിതാ ।
US-P18.145cd അഗോരസത്ത്വം ഗോത്വം തേ ന തു തദ് ഗോഃ സ്വലക്ഷണം ॥
US-P18.146ab ക്ഷണവാച്യോഽപി യോഽര്‍ഥഃ സ്യാത് സോഽപ്യന്യാഭാവ ഏവ തേ ।
US-P18.146cd ഭേദാഭാവേഽപ്യഭാവസ്യ ഭേദോ നാമഭിരിഷ്യതേ ॥
US-P18.147ab നാമഭേദൈരനേകത്വമേകസ്യ സ്യാത് കഥം തവ ।
US-P18.147cd അപോഹോ യദി ഭിന്നാനാം വൃത്തിസ്തസ്യ കഥം ഗവി ॥
US-P18.148ab നാഭാവാ ഭേദകാഃ സര്‍വേ വിശേഷാ വാ കദാചന ।
US-P18.148cd നാമജാത്യാദയോ യദ്വത് സംവിദസ്തേഽവിശേഷതഃ ॥
US-P18.149ab പ്രത്യക്ഷമനുമാനം വാ വ്യവഹാരേ യദീച്ഛസി ।
US-P18.149cd ദ്രിയാദാരകഭേദൈസ്തദഭ്യുപേയം ധ്രുവം ഭവേത് ॥
US-P18.150ab തസ്മാന്‍ നീലം തഥാ പീതം ഘടാദിര്‍വാ വിശേഷണം ।
US-P18.150cd സംവിദസ്തദുപേത്യം സ്യാദ് യേന ചാപ്യനുഭൂയതേ ॥
US-P18.151ab രൂപാദീനാം യഥാന്യഃ സ്യാദ് ഗ്രാഹ്യത്വാദ് ഗ്രാഹകസ്തഥാ ।
US-P18.151cd പ്രത്യയസയ ഥതാന്യഃ സ്യാദ് വ്യഞ്ജകത്വാച് ച ദീപവത് ॥
US-P18.152ab അധ്യക്ഷസ്യ ദൃശേഃ കീദൃക് സംബന്ധഃ സംഭവിഷ്യതി ।
US-P18.152cd അധ്യകൃയേണ തു ദൃശ്യേന മുക്ത്വാന്യോ ദ്രഷ്ടൃദൃശ്യതാം ॥
US-P18.153ab അധ്യക്ഷേണ കൃതാ ദൃഷ്ടിര്‍ദൃശ്യം വ്യാപ്നോത്യതാപി വാ ।
US-P18.153cd നിത്യാധ്യക്ഷകൃതഃ ദശ്ചിദുപകാരോ ഭവേദ് ധിയാം ॥
US-P18.154ab സ ചോക്തസ്തന്നിഭത്വം പ്രാക് സംവ്യാപ്തിശ്ച ഘടാദിഷു ।
US-P18.154cd യഥാലോകാദിസംവ്യാപ്തിര്‍വ്യഞ്ജകത്വാദ് ധ്യസ്ഥതാ ॥
US-P18.155ab ആലോകസ്ഥോ ഘടോ യദ്വദ് ബുദ്ധ്യാരൂഢോ ഭവേത് തഥാ ।
US-P18.155cd ധീവ്യാപ്തിഃ സ്യാദ് ഘടാരോഹോ ധിയോ വ്യാപ്തൌ കര്‍മോ ഭവേത് ॥
US-P18.156ab പൂര്‍വം സ്യാത് പ്രത്യയവ്യാപ്തിസ്തതോഽനുഗ്രഹ ആത്മനഃ ।
US-P18.156cd കൃത്സ്നാധ്യക്ഷസ്യ സോഽയുക്തഃ കാലാകാശാദിവത് ക്രമഃ ॥
US-P18.157ab വിഷയഗ്രഹണം യസ്യ കാരണാപേക്ഷയാ ഭവേത് ।
US-P18.157cd സത്യേവ ഗ്രാഹ്യശേഷേ ച പരിണാമീ സ ചിത്തവത് ॥
US-P18.158ab അധ്യക്ഷോഽഹമിതി ജ്ഞാനം ബുദ്ധേരേവ വിനിശ്ചയഃ ।
US-P18.158cd നാധ്യക്ഷസ്യാവിശേഷത്വാന്‍ ന തസ്യാസ്തി പരോ യതഃ ॥
US-P18.159ab കര്‍ത്രാ ചേദഹമിത്യേവമനുഭൂയേത മുക്തതാ ।
US-P18.159cd സുഖദുഃഖവിനിര്‍മോകോ നാഹംകര്‍തരി യുജ്യതേ ॥
US-P18.160ab ദേഹാദാവഭിമാനോത്ഥോ ദുഃഖീതി പ്രത്യയോ ധ്രുവം ।
US-P18.160cd കുണ്ഡലിപ്രത്യയോ യദ്വത് പ്രത്യഗാത്മാഭിമാനിനാ ॥
US-P18.161ab ബാധ്യതേ പ്രത്യയേനേഹ വിവേകേനാവിവേകവാന്‍ ।
US-P18.161cd വിപര്യയേഽസദന്തം സ്യാത് പ്രമാണസ്യാപ്രമാണതഃ ॥
US-P18.162ab ദാഹച്ഛേദവിനാശേഷു ദുഃഖിത്വം നാന്യഥാത്മനഃ ।
US-P18.162cd നൈവ ഹ്യന്യസ ദാഹാദാവന്യോ ദുഃഖീ ഭവേത് ക്വചിത് ॥
US-P18.163ab അസ്പര്‍ശത്വാദദേഹത്വാന്‍ നാഹം ദാഹ്യോ യതഃ സദാ ।
US-P18.163cd തസ്മാന്‍ മിഥ്യാഭിമാനോത്ഥം മൃതേ പുത്രേ മൃതിര്യഥാ ॥
US-P18.164ab കുണ്ഡല്യഹമിതി ഹ്യേതദ് ബാധ്യേതൈവ വിവേകിനാ ।
US-P18.164cd ദുഃഖീതി പ്രത്യയസ്തദ്വത് കേവലാഹംധിയാ സദാ ॥
US-P18.165ab സിദ്ധേ ദുഃഖിത്വ ഇഷ്ടം സ്യാത് തച്ഛകിത്വം സദാത്മനഃ ।
US-P18.165cd മിഥ്യാഭിമാനതോ ദുഃഖീ തേനാര്‍ഥാപാദനക്ഷയഃ ॥
US-P18.166ab അസ്പര്‍ശോഽപി യഥാ സ്പര്‍ശമചലശ്ചലനാദി ച ।
US-P18.166cd അവിവേകാത് തഥാ ദുഃഖം മാനസം ചാത്മനീക്ഷതേ ॥
US-P18.167ab വിവേകാത്മധിയാ ദുഃഖം നുദ്യതേ ചല്‍ചആദിവത് ।
US-P18.167cd അവിവേകസ്വഭാവേന നമോ ഗച്ഛത്യനിച്ഛതഃ ॥
US-P18.168ab തദാനുദൃശ്യതേ ദു;ഖം നൈശ്ചല്യേ നൈവ തസ്യ തത് ।
US-P18.168cd പ്രത്യഗാത്മനി തസ്മാത് തദ് ദു;ഖം നൈവോപപദ്യതേ ॥
US-P18.169ab ത്വംസതോര്‍തുല്യനീഡതആന്‍ നീലാശ്വവദിദം ഭവേത് ।
US-P18.169cd നിര്‍ദുഃഖവാചിനാ യോഗാത് ത്വംശബ്ദസ്യ തദര്‍ഥതാ ॥
US-P18.170ab പ്രത്യഗാത്മാഭിഹാനേന തച്ഛബ്ദസ്യ യുതേസ്തഥാ ।
US-P18.170cd ദശമസ്ത്വമസീത്യേവം വാക്യം സ്യാത് പ്രത്യഫ़ാത്മനി ॥
US-P18.171ab സ്വാര്‍ഥസ്യ ഹ്യപ്രഹാണേന വിശിഷ്ടാര്‍ഥസമര്‍പകൌ ।
US-P18.171cd പ്രത്യഗാത്മാവഗത്യന്തൌ നാന്യോഽര്‍ഥോഽര്‍ഥാദ് വിരോധ്യതഃ ॥
US-P18.172ab നവബുദ്ധ്യപഹാരാദ് ധി സ്വാത്മാനം ദശപൂര1അം ।
US-P18.172cd അസശ്യഞ് ജ്ഞാതുമേവേച്ഛേത് സ്വമാത്മാനം ജനസ്തഥാ ॥
US-P18.173ab അവിദ്യാബദ്ധചക്ഷുഷ്ട്വാത് കാമാപഹൃതധീഃ സദാ ।
US-P18.173cd വിവിക്തം ദൃശിമാത്മാനം നേക്ഷതേ ദശമം യഥാ ॥
US-P18.174ab ദശമസ്ത്വമസീത്യേവം തത്ത്വമസ്യാദിവാക്യതഃ ।
US-P18.174cd സ്വമാത്മാനം വിജാനാതി കൃത്സ്നാന്തഃകരണേക്ഷണം ॥
US-P18.175ab ഇദം പൂര്‍വമിദം പശ്ചാത് പദം വാദ്യേ ഭവേദിതി ।
US-P18.175cd നിയമോ നൈവ വേദേഽസ്തി പദസാംഗത്യമര്‍ഥതഃ ॥
US-P18.176ab വാക്യേ ഹി ശ്രൂയമാണാനാം പദാനാമര്‍ഥസംസ്മൃതിഃ ।
US-P18.176cd അന്വയവ്യതിരേകാഭ്യാം തതോ വാക്യാര്‍ഥബോധനം ॥
US-P18.177ab യദാ നിത്യേഷു വാക്യേഷു പദാര്‍ഥസ്തു വിവിച്യതേ ।
US-P18.177cd വാക്യാര്‍ഥജ്ഞാനസംക്രാന്ത്യൈ തദാ പ്രശ്നോ ന യുജ്യതേ ॥
US-P18.178ab അന്വയവ്യതിരേകോക്തിഃ പദാര്‍ഥസ്മരണായ തു ।
US-P18.178cd സ്മൃത്യഭാവേ ന വാക്യാര്‍ഥോ ജ്ഞാതും ശക്യോ ഹി കേനചിത് ॥
US-P18.179ab തത്ത്വമസ്യാദിവാക്യേഷു ത്വമ്പദാര്‍ഥാവിവേകതഃ ।
US-P18.179cd വ്യജ്യതേ നൈവ വാക്യാര്‍ഥോ നിത്യമുക്തോഽഹമിത്യതഃ ॥
US-P18.180ab അന്വയവ്യതിരേകോക്തിസ്തദ്വിവേകായ നാന്യഥാ ।
US-P18.180cd ത്വമ്പദാര്‍ഥവിവേകേ ഹി പാണാവര്‍പിതവില്വവത് ॥
US-P18.181ab വാക്യാര്‍ഥോ വ്യജ്യതേ ചൈവം കേവലോഽഹമ്പദാര്‍ഥതഃ ।
US-P18.181cd ദുഃഖീത്യേതദപോഹേന പ്രത്യഗാത്മവിനിശ്ചയാത് ॥
US-P18.182ab തത്രൈവം സംഭവത്യര്‍ഥേ ശ്രുതഹാനാശ്രുതാര്‍ഥധിഃ ।
US-P18.182cd നൈവം കല്‍പയിതും യുക്താ പദവാക്യാര്‍ഥകോവിദൈഃ ॥
US-P18.183ab പ്രത്യക്ഷാദീനി ബാധേരന്‍ കൃഷ്ണലാദിഷു പാകവത് ।
US-P18.183cd അക്ഷജാദിനിഭൈരേതൈഃ കഥം സ്യാദ് വാക്യബാധനം ॥
US-P18.184ab ദുഃഖ്യസ്മീതി സതി ജ്ഞാനേ നിര്‍ദുഃഖീതി ന ജായതേ ।
US-P18.184cd പ്രത്യക്ഷാദിനിഭത്വേഽപി വാക്യാന്‍ ന വ്യഭിചാരതഃ ॥
US-P18.185ab സ്വപ്നേ ദുഃഖ്യഹമദ്യാസം ദാഹച്ഛേദാദിഹേതുതഃ ।
US-P18.185cd തത്കാലഭാവിഭിര്‍വാക്യൈര്‍ന ബാധഃ ക്രിയതേ യദി ॥
US-P18.186ab സമാപ്തേസ്തര്‍ഹി ദുഃഖസ്യ പ്രാക് ച തദ്ബാധ ഇഷ്യതാം ।
US-P18.186cd ന ഹി ദുഃഖസ്യ സംതാനോ ഭ്രാന്തേര്‍വാ ദൃശ്യതേ ക്വചിത് ॥
US-P18.187ab പ്രത്യഗാത്മന ആത്മത്വം ദുഃഖ്യസ്മീത്യസ്യ ബാധയാ ।
US-P18.187cd ദശമം നവമസ്യേവ വേദ ചേദവിരുദ്ധതാ ॥
US-P18.188ab നിത്യമുക്തത്വവിജ്ഞാനം വാക്യാദ് ഭവതി നാന്യതഃ ।
US-P18.188cd വാക്യാര്‍ഥസ്യാപി വിജ്ഞാനം പദാര്‍ഥസ്മൃതിപൂര്‍വകം ॥
US-P18.189ab അന്വയവ്യതിരേകാഭ്യാം പദാര്‍ഥഃ സ്മര്യതേ ധ്രുവം ।
US-P18.189cd ഏവം നിര്‍ദുഃഖമാത്മാനമക്രിയം പ്രതിപദ്യതേ ॥
US-P18.190ab സദേവേത്യാദിവാക്യേഭ്യഃ പ്രമാ സ്ഫുടതരാ ഭവേത് ।
US-P18.190cd ദശമസ്ത്വമസീത്യസ്മാദ് യഥൈവം പ്രത്യഗാത്മനി ॥
US-P18.191ab പ്രബോധേന യഥാ സ്വാപ്നം സര്‍വം ദുഃഖം നിവര്‍തതേ ।
US-P18.191cd പ്രത്യഗാത്മധിയാ തദ്വദ് ദുഃഖിത്വം സര്‍വദാത്മനഃ ॥
US-P18.192ab കൃഷ്ണലാദൌ പ്രമാജന്‍മ തദന്യാര്‍ഥാമൃദുത്വതഃ ।
US-P18.192cd തത്ത്വമസ്യാദിവാക്യേഷു ന ത്വേവമവിരോധതഃ ॥
US-P18.193ab വാക്യേ തത് ത്വമസീത്യസ്മിഞ് ജ്ഞാതാര്‍ഥം തദസിദ്വയം ।
US-P18.193cd ത്വമര്‍ഥസ്മൃത്യസാഹായ്യാദ് വാക്യം നോത്പാദയേത് പ്രമാം ॥
US-P18.194ab തത്ത്വമോസ്തുല്യനീഡാര്‍ഥമസീത്യേതത് പദം ഭവേത് ।
US-P18.194cd തച്ഛബ്ദഃ പ്രത്യഗാത്മാര്‍ഥസ്തച്ഛബ്ദാര്‍ഥസ്ത്വമസ്തഥാ ॥
US-P18.195ab ദുഃഖിത്വാപ്രത്യഗാത്മത്വം വാരയേതാമുഭാവപി ।
US-P18.195cd ഏവം ച നേതിനേത്യര്‍ഥം ഗമയേതാം പരസ്പരം ॥
US-P18.196ab ഏവം തത് ത്വമസീത്യസ്യ ഗംയമാനേ ഫലേ കഥം ।
US-P18.196cd അപ്രമാണത്വമസ്യോദ്ത്വാ ക്രിയാപേക്ഷ്ത്വമുച്യതേ ॥
US-P18.197ab തസ്മാദാദ്യന്തമധ്യേഷു കുര്‍വിത്യേതദ് വിരോധ്യതഃ ।
US-P18.197cd ന കല്‍പ്യമശ്രുതത്വാച് ച ശ്രുതത്യാഗോഽപ്യനര്‍ഥകഃ ॥
US-P18.198ab യഥാനുഭൂയതേ തൃപ്തിര്‍ഭുജേര്‍വാക്യാന്‍ ന ഗംയതേ ।
US-P18.198cd വാദ്യസ്യ വിധൃതിസ്തദ്വദ് ഗോശകൃത്പായസിക്രിയ ॥
US-P18.199ab സത്യമേവമനാത്മാര്‍ഥേ വാക്യാത് പാരോക്ഷബോധനം ।
US-P18.199cd പ്രത്യഗാത്മനി ന ത്വേവം സംഹ്യാപ്രാപ്തിവദധ്രുവം ॥
US-P18.200ab സ്വസംവേദ്യത്വപര്യായഃ സ്വപ്രമാണക ഇഷ്യതാം ।
US-P18.200cd നിവൃത്താവഹ്മഃ സിദ്ധഃ സ്വാത്മനോഽനുഭവശ്ച നഃ ॥
US-P18.201ab ബുദ്ധീനാം വിഷയോ ദുഃഖം താ യസ്യ വിഷയാ മതാഃ ।
US-P18.201cd കുതോഽസ്യ ദുഃഖസംബന്ധോ ദൃശേഃ സ്യാത് പ്രത്യഗാത്മനഃ ॥
US-P18.202ab ദൃശിരേവാനുഭൂയേത സ്വേനൈവാനുഭവാത്മനാ ।
US-P18.202cd തദാഭാസതയാ ജന്‍മ ധിയോഽസ്യാന്‍ഭവഃ സ്മൃതഃ ॥
US-P18.203ab അശനായാദിനിര്‍മുക്തഃ സിദ്ധോ മോക്ഷസ്ത്വമേവ സഃ ।
US-P18.203cd ശ്രോതവ്യാദി തവേത്യേതദ് വിരുദ്ധം കഥമുച്യതേ ॥
US-P18.204ab സേത്സ്യതീത്യേവ ചേത് തത് സ്യാച്ഛ്രവണാദി തദാ ഭവേത് ।
US-P18.204cd മോക്ഷസ്യാനിത്യതൈവം സ്യാദ് വിരോധ്യേവാന്യഥാ വചഃ ॥
US-P18.205ab ശ്രോതൃശ്രോതവ്യയോര്‍ഭേദോ യദീഷ്തഃ സ്യാദ് ഭവേദിദം ।
US-P18.205cd ഇഷ്ടാര്‍ഥകോപ ഏവം സ്യാന്‍ ന യുക്തം സര്‍വഥാ വചഃ ॥
US-P18.206ab സിദ്ധോ മോക്ഷോഽഹമിത്യേവം ജ്ഞാത്വാത്മാനം ഭവേദ് യദി ।
US-P18.206cd ചികീഷുര്യഃ സ മൂഢാത്മാ ശാസ്ത്രം ചോദ്ഘാടയത്യപി ॥
US-P18.207ab ന ഹി സിദ്ധസ്യ കര്‍തവ്യം സകാര്യസ്യ ന സിദ്ധതാ ।
US-P18.207cd ഉഭയാലംബനം കുര്‍വന്നാത്മാനം വഞ്ചയത്യസൌ ॥
US-P18.208ab സിദ്ധോ മോക്ഷസ്ത്വമിത്യേതദ് വസ്തുമാത്രം പ്രദര്‍ശ്യതേ ।
US-P18.208cd ശ്രോതുസ്തഥാത്വവിജ്ഞാനേ പ്രവൃത്തിഃ സ്യാത് കഥം ത്വിതി ॥
US-P18.209ab കര്‍താ ദുഃഖ്യഹമസ്മീതി പ്രത്യക്ഷേനാനുഭൂയതേ ।
US-P18.209cd കര്‍താ ദുഃഖീ ച മാ ഭൂവമിതി യത്നോ ഭവേത് തതഃ ॥
US-P18.210ab തദ്വിജ്ഞാനായ യുക്ത്യാദി കര്‍തവ്യം ശ്രുതിരബ്രവീത് ।
US-P18.210cd കര്‍തൃത്വാദ്യനുവാദേന സിദ്ധത്വാനുഭയായ തു ॥
US-P18.211ab നിര്‍ദുഃഖോ നിഷ്ക്രിയോഽകാമഃ സിദ്ധോ മോക്ഷോഽഹമിത്യപി ।
US-P18.211cd ഗൃഹീത്വൈവവിരുദ്ധാര്‍ഥമാദധ്യാത് കഥമേവ സഃ ॥
US-P18.212ab സകാമഃ സക്രിയോഽസിദ്ധ ഇതി മേഽനുഭവഃ കഥം ।
US-P18.212cd അതോ മേ വിപരീതസ്യ തദ് ഭവാന്‍ വക്തുമര്‍ഹതി ॥
US-P18.213ab ഇഹൈവ ഘടതേ പ്രശ്നോ ന മുക്തത്വാനുഭൂതയേ ।
US-P18.213cd പ്രമാനേന വിരോധീ യഃ സോഽത്രാര്‍ഥഃ പ്രശ്നമര്‍ഹതി ॥
US-P18.214ab അഹം നിര്‍മുക്ത ഇത്യേഷ സദസീത്യന്യമാനജഃ ।
US-P18.214cd പ്രത്യക്ഷാഭാസജന്യത്വാദ് ദുഃഖിത്വം പ്രശ്നമര്‍ഹതി ॥
US-P18.215ab പൃഷ്ടമാകാണ്‍ക്ഷിതം വാച്യം ദുഃഖാഭാവമഭീപ്സിതം ।
US-P18.215cd കഥം ഹീദം നിവര്‍തേത ദുഃഖം സര്‍വാത്മനാ മമ ॥
US-P18.216ab ഇതി പ്രശ്നാനുരൂപം യദ് വാച്യം ദുഃഖനിവര്‍തകം ।
US-P18.216cd ശ്രുതേഃ സ്വാത്മനി നാശണ്‍കാ പ്രമാണ്യേ സതി വിദ്യതേ ॥
US-P18.217ab തസ്മാദാത്മവിമുക്തത്വം പ്രത്യായയതി തദ്വചഃ ।
US-P18.217cd വക്തവ്യം തു തഹ്താര്‍ഥം സ്യാദ് വിരോധേഽസതി കേനചിത് ॥
US-P18.218ab ഇതോഽന്യോഽനുഭവഃ കശ്ചിദാത്മനോ നോപപദ്യതേ ।
US-P18.218cd അവിജ്ഞാതം വിജാനതാം വിജ്ഞാതാരമിതി ശ്രുതേഃ ॥
US-P18.219ab ത്വമ്പദാര്‍ഥവിവേകായ സംന്യാസഃ സര്‍വകര്‍മണാം ।
US-P18.219cd സാധനത്വം വ്രജത്യേവ ശാന്തോ ദാന്താദിശാസനാത് ॥
US-P18.220ab ത്വമര്‍ഥം പ്രത്യഗാത്മാനം പശ്യേദാത്മാനമാത്മനി ।
US-P18.220cd വാക്യാര്‍ഥം തത ആത്മാനം സര്‍വം പശ്യതി കേവലം ॥
US-P18.221ab സര്‍വമാത്മേതി വാക്യാര്‍ഥേ വിജ്ഞാതേഽസ്യ പ്രമാണതഃ ।
US-P18.221cd അസത്ത്വേ ഹ്യന്യമാനസ്യ വിധിസ്തം യോജയേത് കഥം ॥
US-P18.222ab തസ്മാദ് വാദ്യാര്‍ഥവിജ്ഞാനാന്‍ നോര്‍ധ്വം കര്‍മവിധിര്‍ഭവേത് ।
US-P18.222cd ന ഹി ബ്രഹ്മാസ്മി കര്‍തേതി വിരുദ്ധേ ഭവതോ ധിയൌ ॥
US-P18.223ab ബ്രഹ്മാസ്മീതി ഹി വിദ്യേയം നൈവ കര്‍തേതീ ബാധ്യതേ ।
US-P18.223cd സകാമോ ബദ്ധ ഇത്യേവം പ്രമാണാഭാസജാതയാ ॥
US-P18.224ab ശാസ്ത്രാദ് ബ്രഹ്മാസ്മി നാന്യോഽഹമിതി ബുദ്ധിര്‍ഭവേദ് ദൃധാ ।
US-P18.224cd യദായുക്താ തദൈവം ധീര്യഥാ ദേഹാത്മധീരിതി ॥
US-P18.225ab സഭയാദഭയം പ്രാപ്തസ്തദര്‍ഥം യതതേ ച യഃ ।
US-P18.225cd സ പുനഃ സഭയം ഗന്തും സ്വതന്ത്രശ്ചേന്‍ ന ഹീച്ഛതി ॥
US-P18.226ab യഥേഷ്ടാചരണപ്രാപ്തിഃ സംന്യാസാദിവിധൌ കുതഃ ।
US-P18.226cd പദാര്‍ഥാജ്നാനബുദ്ധസ്യ വാദ്യാര്‍ഥാനുഭവാര്‍ഥിനഃ ॥
US-P18.227ab അതഃ സര്‍വമിദം സിദ്ധം യത് പ്രാഗസ്മാഭിരീര്‍തം ॥
US-P18.228ab യോ ഹി യസ്മാദ് വിരക്തഃ സ്യാന്‍ നാസൌ തസ്മൈ പ്രവര്‍തതേ ।
US-P18.228cd ലോകത്രയാദ് വിരക്ത്വാന്‍ മുംക്ഷുഃ കിമിതീഹതേ ॥
US-P18.229ab ക്ഷുധയാ പിഡ്യമാനോഽപി ന വിഷം ഹ്യത്തുമിച്ഛതി ।
US-P18.229cd മിഷ്ടാന്നധ്വസ്തതൃഡ് ജാനന്‍ നാമൂഢസ്തജ് ജിഘത്സതി ॥
US-P18.230ab വേദാന്തവാക്യപുഷ്പേഭ്യോ ജ്ഞാനാമൃതമധൂത്തമം ।
US-P18.230cd ഉജ്ജഹാരാലിവദ് യോ നസ്തസ്മൈ സദ്ഗുരവേ നമഃ ॥
US-P19.001ab പ്രയുജ്യ തൃഷ്ണാജ്വരനാശകാരണം ചികിത്സിതം ജ്ഞാനവിരാഗഭേഷജം ।
US-P19.001cd ന യാതി കാമജ്വരസന്നിപാതജാം ശരീരമാലാശതയോഗദുഃഖിതാം ॥
US-P19.002ab അഹം മമേതി ത്വമനര്‍ഥമീഹസേ പരാര്‍ഥമിച്ഛന്തി തവാന്യ ഈഹിതം ।
US-P19.002cd ന തേഽര്‍ഥബോധോ ന ഹി മേഽസ്തി ചാര്‍ഥിതാ തതശ്ച യുക്തഃ ശമ ഏവ തേ മനഃ ॥
US-P19.003ab യതോ ന ചാന്യഃ പരമാത് സനാതനാത് സദൈവ തൃപ്തോഽഹമതോ ന മേഽര്‍ഥിതാ ।
US-P19.003cd സദൈവ മുക്തശ്ച ന കാമയേ ഹിതം യതസ്വ ചേതഃ പ്രശമായ തേഽധികം ॥
US-P19.004ab ഷഡൂര്‍മിമാലാഭ്യതിവൃത്ത ഏവ യഃ സ ഏവ ചാത്മാ ജഗതശ്ച നഃ ശ്രുതേഃ ।
US-P19.004cd പ്രമാണതശ്ചാപി മയാ പ്രവേദ്യതേ മുധൈവ തസ്മാച് ച മനസ്തവേഹിതം ॥
US-P19.005ab ത്വയി പ്രശാന്തേ ന ഹി സാസ്തി ഭേദധീര്യതോ ജഗന്‍ മോഹമുപൈതി മായയാ ।
US-P19.005cd ഗ്രഹോ ഹി മായാപ്രഭവസ്യ കാരണം ഗ്രഹാദ് വിമോകേ ന ഹി സാസ്തി കസ്യചിത് ॥
US-P19.006ab ന മേഽസ്തി മോഹസ്തവ ചൈഷ്ടിതേന ഹി പ്രബുദ്ധതത്ത്വസ്ത്വസിതോ ഹ്യവിക്രിയഃ ।
US-P19.006cd ന പൂര്‍വതത്ത്വോത്തരഭേദതാ ഹി നോ വൃഥൈവ തസ്മാച് ച മനസ്തവേഹിതം ॥
US-P19.007ab യതശ്ച നിത്യോഽഹമതോ ന ചാന്യഥാ വികാരയോഗേ ഹി ഭവേദനിത്യതാ ।
US-P19.007cd സദാ പ്രഭാതോഽഹമതോ ഹി ചാദ്വയോ വികല്‍പിതം ചാപ്യസദിത്യവസ്ഥിതം ॥
US-P19.008ab അഭാവരൂപം ത്വമസീഹ ഹേ മനോ നിരീക്ഷ്യമാണേ ന ഹി യുക്തിതോഽസ്തിതാ ।
US-P19.008cd സതോ ഹ്യനാശാദസതോഽപ്യജന്‍മതോ ദ്വയം ച തേഽതസ്തവ നാസ്തിതേഷ്യതേ ॥
US-P19.009ab ദ്രഷ്ടാ ച ദൃശ്യം ച തഥാ ച ദര്‍ശനം ഭ്രമഃ സ സര്‍വസ്തവ കല്‍പിതോ ഹി സഃ ।
US-P19.009cd ദൃശേശ്ച ഭിന്നം ന ഹി ദൃശ്യമീക്ഷ്യതേ സ്വപന്‍ വിബോധേ ച തഥാ ന ഭിദ്യതേ ॥
US-P19.010ab വികല്‍പനാ ചാപി തഥാദ്വയാ ഭവേദവസ്തുയോഗാത് തദലാതചക്രവത് ।
US-P19.010cd ന ശക്തിഭേദോഽസ്തി യതോ ന ചാത്മനാം തതോഽദ്വയത്വം ശ്രുതിതോഽവസീയതേ ॥
US-P19.011ab മിഥശ്ച ഭിന്നാ യദി തേ ഹി ചേതനാഃ ക്ഷയസ്തു തേഷാം പരിമാണയോഗതഃ ।
US-P19.011cd ധ്രുവോ ഭവേദ് ഭേദവതാം ഹി ദൃഷ്ടതോ ജഗത്ക്ഷയശ്ചാപി സമസ്തമോക്ഷതഃ ॥
US-P19.012ab ന മേഽസ്തി കശ്ചിന്‍ ന ച സോഽസ്മി കസ്യചിദ് യതോഽദ്വയോഽഹം ന ഹി ചാസ്തി കല്‍പിതം ।
US-P19.012cd അകല്‍പിതശ്ചാസ്മി പുരാ പ്രസിദ്ധിതോ വികല്‍പനായാ ദ്വയമേവ കല്‍പിതം ॥
US-P19.013ab വികല്‍പനാ ചാപ്യഭവേ ന വിദ്യതേ സദന്യദിത്യേവമതോ ന നാസ്തിതാ ।
US-P19.013cd യതഃ പ്രവൃത്താ തവ ചാപി കല്‍പനാ പുരാ പ്രസിദ്ധേര്‍ന ച തദ് വികല്‍പിതം ॥
US-P19.014ab അസദ് ദ്വയം തേഽപി ഹി യദ് യദീക്ഷതേ ന ദൃഷ്ടമിത്യേവ ന ചൈവ നാസ്തിതാ ।
US-P19.014cd യതഃ പ്രവൃത്താ സദസദ്വികല്‍പനാ വിചാരവച് ചാപി തഥാദ്വയം ച സത് ॥
US-P19.015ab സദഭ്യുപേതം ഭവതോപകല്‍പിതം വിചാരഹേതോര്യദി തസ്യ നാസ്തിതാ ।
US-P19.015cd വിചാരഹാനാച് ച തഹൈവ സംസ്ഥിതം ന ചേത് തദിഷ്ടം നിതരാം സദിഷ്യതേ ॥
US-P19.016ab അസത്സമം ചൈവ സദിത്യപീതി ചേദനര്‍ഥവത്ത്വാത് ഖരശൃങ്ഗതുല്യതഃ ।
US-P19.016cd അനര്‍ഥവത്ത്വം ത്വസതി ഹ്യകാരണം ന ചൈവ തസ്മാന്‍ ന വിപര്യയേഽന്യഥാ ॥
US-P19.017ab അസിദ്ധതശ്ചാപി വിചാരകാരണാദ് ദ്വയം ച തസ്മാത് പ്രസൃതം ഹി മായയാ ।
US-P19.017cd ശ്രുതേഃ സ്മൃതേശ്ചാപി തഥാ ഹി യുക്തിതഃ പ്രസിദ്ധ്യതീത്ഥം ന തു യുജ്യതേഽന്യഥാ ॥
US-P19.018ab വികല്‍പനാച് ചാപി വിധര്‍മകം ശ്രുതേഃ പുരാ പ്രസിദ്ധേശ്ച വികല്‍പിതംഽദ്വയം ।
US-P19.018cd ന ചേതി നേതീതി തഥാ വികല്‍പിതം നിഷിധ്യതേഽത്രാപ്യവശേഷസിദ്ധയേ ॥
US-P19.019ab അകല്‍പിതേഽപ്യേവമജാദ്വയാക്ഷരേ വികല്‍പയന്തഃ സദസച് ച ജന്‍മഭിഃ ।
US-P19.019cd സ്വചിത്തമായാപ്രഭവം ച തേ ഭവം ജരാം ച മൃത്യും ച നിയാന്തി സംതതം ॥
US-P19.020ab ഭവാഭവത്വം തു ന ചേദവസ്ഥിതിര്‍ന തസ്യ ചാന്യസ്ത്വിതി ജന്‍മ നാന്യഥാ ।
US-P19.020cd സതോ ഹ്യസത്ത്വാദസതശ്ച സത്ത്വതോ ന ച ക്രിയാ കാരകമിത്യതോഽപ്യജം ॥
US-P19.021ab അകുര്‍വദിഷ്ടം യദി വാസ്യ കാരകം ന കിംചിദന്യന്‍ നനു നാസ്ത്യകാരകം ।
US-P19.021cd സതോ വിശേഷാദസതശ്ച സച്ച്യുതൌ തുലാന്തയോര്യദ്വദനിശ്ചയാന്‍ ന ഹി ॥
US-P19.022ab ന ചേത് സ ഇഷ്ടഃ സദസദ്വിപര്യയഃ കഥം ഭവഃ സ്യാത് സദസദ്വ്യവസ്ഥിതൌ ।
US-P19.022cd വിഭക്തമേതദ് ദ്വയമപ്യവസ്ഥിതം ന ജന്‍മ തസ്മാച് ച മനോ ഹി കസ്യചിത് ॥
US-P19.023ab അഥാഭ്യുപേത്യാപി ഭവം തവേച്ഛതോ ബ്രവീമി നാര്‍ഥസ്തവ ചേഷ്ടിതേന മേ ।
US-P19.023cd ന ഹാനവൃദ്ധീ ന യതഃ സ്വതോഽസതോ ഭവോഽന്യതോ വാ യദി വാസ്തിതാ തയോഃ ॥
US-P19.024ab ധ്രുവാ ഹ്യനിത്യാശ്ച ന ചാന്യയോഗിനോ മിഥശ്ച കാര്യം ന ച തേഷു യുജ്യതേ ।
US-P19.024cd അതോ ന കസ്യാപി ഹി കിംചിദിഷ്യതേ സ്വയം ഹി തത്ത്വം ന നിരുക്തിഗോചരം ॥
US-P19.025ab സമം തു തസ്മാത് സതതം വിഭാതവദ് ദ്വയാദ് വിമുക്തം സദസദ്വികല്‍പിതാത് ।
US-P19.025cd നിരീക്ഷ്യ യുക്ത്യാ ശ്രുതിതശ്ച ബുദ്ധിമാനശേഷനിര്‍വാണമുപൈതി ദീപവത് ॥
US-P19.026ab അവേദ്യമേകം യദനന്യവേദിനാം കുതാര്‍കികാണാം ച സുവേദ്യമന്യഥാ ।
US-P19.026cd നിരീക്ഷ്യ ചേത്ഥം ത്വഗുണഗ്രഹോഽഗുണം ന യാതി മോഹം ഗ്രഹദോഷമുക്തിതഃ ॥
US-P19.027ab അതോഽന്യഥാ ന ഗ്രഹനാശ ഇഷ്യതേ വിമോഹബുദ്ധേര്‍ഗ്രഹ ഏവ കാരണം ।
US-P19.027cd ഗ്രഹോഽപ്യഹേതുര്‍ഹ്യനലസ്ത്വനിന്ധനോ യഥാ പ്രശാന്തിം പരമാം തഥാ വ്രജേത് ॥
US-P19.028ab വിമഥ്യ വേദോദധിതഃ സമുദ്ധൃതം സുരൈര്‍മഹാബ്ധേസ്തു യഥാ മഹാത്മഭിഃ ।
US-P19.028cd തഥാഽമൃതം ജ്ഞാനമിദം ഹി യൈഃ പുരാ നമോ ഗുരുഭ്യഃ പരമിക്ഷിതം ച യൈഃ ॥
(Prose SectionsI-III)
അഥ മോക്ഷസാധനോപദേശവിധിം വ്യാഖ്യാസ്യാമോ മുമുക്ഷൂണാം
ശ്രദ്ദധാനാനാമര്‍ഥിനാമര്‍ഥായ ॥ 1 ॥
തദിദം മോക്ഷസാധനം ജ്ഞാനം സാധനസാധ്യാദനിത്യാത് സര്‍വസ്മാദ് വിരക്തായ
ത്യക്തപുത്രവിത്തലോകൈഷണായ പ്രതിപന്നപരമഹംസപാരിവ്രാജ്യായ
ശമദമദയാദിയുക്തായ ശാസ്ത്രപ്രസിദ്ധശിഷ്യഗുണസമ്പന്നായ ശുചയേ ബ്രാഹ്മണായ
വിധിവദുപസന്നായ ശിഷ്യായ ജാതികര്‍മവൃത്തവിദ്യാധിജനൈഃ പരീക്ഷിതായ ബ്രൂയാത്
പുനഃ പുനര്യാവദ് ഗ്രഹണം ദൃഢീഭവതി ॥ 2 ॥
ശ്രുതിശ്ച — oക़് പരീക്ഷ്യ … തത്ത്വതോ ബ്രഹ്മവിദ്യാംcക़് ഇതി ।
ദൃഢഗൃഹീതാ ഹി വിദ്യാത്മനഃ ശ്രേയസേ സന്തത്യൈ ച ഭവതി । വിദ്യാസന്തതൈശ്ച
പ്രാണ്യനുഗ്രഹായ ഭവതി നൌരിവ നദീം തിതീര്‍ഷോഃ । ശാസ്ത്രം ച — oക़് യദ്യപി
അസ്മാ ഇമാമദ്ഭിഃ പരിഗൃഹീതാം ധനസ്യ പൂര്‍ണാം ദദ്യാദേതദേവ തതോ ഭൂയഃcക़് ഇതി
। അന്യഥാ ച ജ്ഞാനപ്രാപ്ത്യഭാവാത് — oക़് ആചാര്യവാന്‍ പുരുഷോ വേദcക़് oക़്
ആചാര്യാദ് ധൈവ വിദ്യാ വിദിതാ (സാധിഷ്ഠം പ്രാപത്) cക़് oക़് ആചാര്യഃ പ്ലാവയിതാ
തസ്യ (സംയഗ്) ജ്ഞാനം പ്ലവ ഇഹോച്യതേcക़് ഇത്യാദിശ്രുതിഭ്യഃ സ്മൃതിഭ്യശ്ച ॥
3 ॥
ശിഷ്യസ്യ ജ്ഞാനഗ്രഹണം ച ലിന്‍ഗൈര്‍ബുദ്ധ്വാ
തദഗ്രഹണഹേതൂനധര്‍മലൌകികപ്രമാദനിത്യാനിത്യ(വസ്തു)
വിവേകവിഷയാസംജാതദൃഢപൂര്‍വശ്രുതത്വലോകചിന്താവേക്ഷണജാത്യാദ്യഭിമാനാദീംസ്തത്
പ്രതിപക്ഷൈഃ ശ്രുതിസ്മൃതിവിഹിതൈരപനയേദക്രോധാദിഭിരഹിംസാദിഭിശ്ച
യമൈര്‍ജ്ഞാനാവിരുദ്ധൈശ്ച നിയമൈഃ ॥ 4 ॥
അമാനിത്വാദിഗുണം ച ജ്ഞാനോപായം സംയഗ് ഗ്രാഹയേത് ॥ 5 ॥
ആചാര്യാശ്ചോഹാപോഹഗ്രഹണധാരണശമദമദയാനുഗ്രഹാദിസമ്പന്നോ ലബ്ധാഗമോ
ദൃഷ്ടാദൃഷ്ടഭോഗേഷ്വനാസക്തസ്ത്യക്തസര്‍വകര്‍മസാധനോ ബ്രഹ്മവിദ് ബ്രഹ്മണി
സ്ഥിതോഽഭിന്നവൃത്തോ
ദംഭദര്‍പകുഹകശാഠ്യമായാമാത്സര്യാനൃതാഹംകാരമമത്വാദിദോഷവര്‍ജിതഃ
കേവലപരാനുഗ്രഹപ്രയോജനോ വിദ്യോപയോഗാര്‍ഥീ പൂര്‍വമുപദിശേത് — oക़് സദേവ
സോംയേദമഗ്ര ആസീദേകമേവാദ്വിതീയംcക़് oക़് യത്ര നാന്യത് പശ്യതിcക़് oക़് ആത്മാ വാ
ഇദമേക ഏവാഗ്ര ആസീത്cക़് oക़് സര്‍വം ഖല്വിദം ബ്രഹ്മcക़് ഇത്യ്(ആദ്യഃ)
ആത്മൈകത്വപ്രതിപാദനപരാഃ ശ്രുതീഃ ॥ 6 ॥
ഉപദിശ്യ ച ഗ്രാഹയേദ് ബ്രഹ്മണോ ലക്ഷണം — oക़് യ ആത്മാപഹതപാപ്മാcക़് oക़്
യത് സാക്ഷാദപരോക്ഷാദ് ബ്രഹ്മcക़് oക़് യോഽനാത്മ്യേcക़് oക़് സ വാ ഏഷഃcക़് oക़്
അപ്രാണോ ഹ്യമനാഃcക़് oക़് സബാഹ്യാഭ്യന്തരോ ഹ്യജഃcക़് oക़് വിജ്ഞാനഘന ഏവcക़്
oക़് അനന്തരമബാഹ്യംcക़് oക़് അന്യദേവ തദ് വിദിതാദഥോ അവിദിതാത്cക़് oക़് ആകാശോ
വൈ നാമcക़് ഇത്യാദിശ്രുതിഭിഃ ॥ 7 ॥
സ്മൃതിഭിശ്ച — oക़് ന ജായതേ ംരിയതേ വാcക़് oക़് നാദത്തേ കസ്യചിത് പാപംcക़്
oക़് യഥാകാശസ്ഥിതോ നിത്യംcക़് oക़് ക്ഷേത്രജ്ഞാം ചാപി മാം വിദ്ധിcക़് oക़് ന
സത് തന്‍ നാസദുച്യതേcക़് oക़് അനാദിത്വാന്‍ നിര്‍ഗുണത്വാത്cക़് oക़് സമം സര്‍വേഷു
ഭൂതേഷുcക़് oക़് ഉത്തമഃ പുരുഷഃcക़് ഇത്യാദിഭിഃ
ശ്രുത്യുക്തലക്ഷണാവിരുദ്ധാഭിഃ പരമാത്മാസംസാരിത്വപ്രതിപാദനപരാഭിഃ തസ്യ
സര്‍വേണാനന്യത്വപ്രതിപാദനപരാഭിശ്ച ॥ 8 ॥
ഏവം ശ്രുതിസ്മൃതിഭിര്‍ഗൃഹിതപരമാത്മലക്ഷണം ശിഷ്യം
സംസാരസാഗരാദുത്തിതീഷും പൃച്ഛേത് — കസ്ത്വമസി സോംയേതി ॥ 9 ॥
സ യദി ബ്രൂയാത് — ബ്രാഹ്മണപുത്രോഽദോന്വയോ ബ്രഹ്മചാര്യാസം ഗൃഹസ്ഥോ വേദാനീമസ്മി
പരമഹംസപരിവ്രാട് സംസാരസാഗരാജ് ജന്‍മമൃത്യുമഹാഗ്രഹാദുത്തിതീഷുരിതി ॥ 10 ॥
ആചാര്യോ ബ്രൂയാദ് — ഇഹൈവ തേ സോംയ മൃതസ്യ ശരീരം വയോഭിരദ്യതേ മൃദ്ഭാവം
വാപദ്യതേ തത്ര കഥം സംസാരസാഗരാദത്തര്‍തുമിച്ഛസീതി ॥ 11 ॥
സ യദി ബ്രൂയാത് — അന്യോഽഹം ശരീരാത് । ശരീരം തു ജായതേ ംരിയതേ
വയോഭിരദ്യതേ മൃദ്ഭാവമാപദ്യതേ ശസ്ത്രാഗ്ന്യാദിഭിശ് ച വിനാശ്യതേ
വ്യാധ്യാധിഭിശ്ച യുജ്യതേ । തസ്മിന്നഹം സ്വസ്വകൃതധര്‍മാധര്‍മവശാത് പക്ഷീ
നീദമിവ പ്രവിഷ്ടഃ പുനഃ പുനഃ ശരീരവിനാശേ ധര്‍മാധര്‍മവശാച്ഛരീരാന്തരം
യാസ്യാമി പൂര്‍വനീഡവിനാശേ പക്ഷീവ നീഡാന്തരം । ഏവമേവാഹമനാദൌ സംസാരേ
ദേവതിര്യഞ്മനുഷ്യനിരയസ്ഥാനേഷു സ്വകര്‍മവശാദുപാത്തം ശരീരം ത്യജന്‍ നവം
നവം ചാന്യദുപാദദാനോ ജന്‍മമരണപ്രബന്ധചക്രേ ഘടീയന്ത്രവത് സ്വകര്‍മണാ
ഭ്രാംയമാണഃ ക്രമേണേദം ശരീരമാസാദ്യ സംസാരചക്രഭ്രമണാദസ്മാന്‍ നിര്‍വിണ്ണോ
ഭഗവന്തമുപസന്നോഽസ്മി സംസാരചക്രഭ്രമണപ്രശമായേതി । തസ്മാന്‍ നിത്യ ഏവാഹം
ശരീരാദന്യഃ । ശരീരാണ്യാഗച്ഛന്ത്യപഗച്ഛന്തി ച വാസാംഷീവ പുരുഷസ്യേതി ॥
12 ॥
ആചാര്യോ ബ്രൂയാത് — സാധ്വവാധീഃ സംയക് പശ്യസി । കഥം മൃഷാവാധീഃ
ബ്രാഹ്മണപുത്രോഽദോന്വയോ ബ്രഹ്മചര്യാസം ഗൃഹസ്ഥോ വാ ഇദാനീമസ്മി
പരമഹംസപരിവ്രാഡിതി ॥ 13 ॥
സ യദി ബ്രൂയാത് — ഭഗവന്‍, കഥമഹം മൃഷാവാദിഷമിതി ॥ 14 ॥
തം പ്രതി ബ്രൂയാദാചാര്യഃ — യതസ്ത്വം ഭിന്നജാത്യന്വയസംസ്കാരം ശരീരം
ജാത്യന്വയസംസ്കാരവര്‍ജിതസ്യാത്മനഃ പ്രത്യജ്ഞാസീര്‍ബ്രാഹ്മണപുത്രോഽദോന്വയ ഇത്യാദിനാ
വാക്യേനേതി ॥ 15 ॥
സ യദി പൃച്ഛേത് — ശൃണു സോംയ യഥേദം ശരീരം ത്വത്തോ ഭിന്നം
ഭിന്നജാത്യന്വയസംസ്കാരം ത്വം ച ജാത്യന്വയസംസ്കാരവര്‍ജിത ഇത്യുക്ത്വാ തം
സ്മാരയേത് — സ്മര്‍തുമര്‍ഹസി സോംയ പരമാത്മാനം സര്‍വാത്മാനം യഥോക്തലക്ഷണം
ശ്രാവിതോഽസി oക़് സദേവ സോംയേദംcക़് ഇത്യാദി(ഭിഃ) ശ്രുതിഭിഃ സ്മൃതിഭിശ്ച ।
ലക്ഷണം ച തസ്യ ശ്രുതിഭിഃ സ്മൃതിഭിശ്ച ॥ 17 ॥
ലബ്ധപരമാത്മലക്ഷണസ്മൃതയേ ബ്രൂയാത് — യോഽസാവാകാശനാമാ
നാമരൂപാഭ്യാമര്‍ഥാന്തരഭൂതോഽശരീരോഽസ്ഥൂലാദിലക്ഷണോഽപഹതപാപ്മത്വാദിലക്ഷണ്‍
അശ്ച സര്‍വൈഃ സംസാരധര്‍മൈരനാഗന്ധിതഃ oക़് യത് സാക്ഷാദപരോക്ഷാദ് ബ്രഹ്മ
… ഏഷ ത ആത്മാ സര്‍വാന്തരഃcക़് oക़് അദൃഷ്ടോ ദ്രഷ്ടാ അശ്രുതഃ ശ്രോതാ അമതോ
മന്താ അവിജ്ഞാതോ വിജ്ഞാതാcക़് നിത്യവിജ്ഞാനസ്വരൂപോഽനന്തരോഽബാഹ്യഃ oക़്
വിജ്ഞാനഘന ഏവcക़് പരിപൂര്‍ണ ആകാശവതനന്തശക്തിഃ ആത്മാ സര്‍വസ്യ,
അശനായാദിവര്‍ജിതഃ, ആവിര്‍ഭാവതിരോഭാവവര്‍ജിതശ്ച
സ്വാത്മവിലക്ഷണയോര്‍നാമരൂപയോര്‍ജഗദ്ബീജഭൂതയോഃ സ്വാത്മസ്ഥയോഃ
തത്ത്വാന്യത്വാഭ്യാമനിര്‍വചനീയയോഃ സ്വസംവേദ്യയോഃ സദ്ഭാവമാത്രേണാചിന്ത്യശക്തിത്വാദ്
വ്യാകര്‍താവ്യാകൃതയോഃ ॥ 18 ॥
തേ നാമരൂപേഽവ്യാകൃതേ സതി വ്യാക്രിയമാണേ തസ്മാദേതസ്മാദാത്മന ആകാശനാമാകൃതീ
സംവൃത്തേ । തച് ചാകാശാഖ്യം ഭൂതമനേന പ്രകാരേണ പരമാത്മനഃ സംഭൂതം
പ്രസന്നാത് സലിലാന്‍ മലമിവ ഫേനം । ന സലിലം ന ച സലിലാദത്യന്തഭിന്നം
ഫേനം । സലിലവ്യതിരേകേണദര്‍ശനാത് । സലിലം തു സ്വച്ഛമന്യത് ഫേനാന്‍ മലരൂപാത്
। ഏവം പരമാത്മാ നാമരൂപാഭ്യാമന്യഃ ഫേനാസ്ഥാനീയാഭ്യാം ശുദ്ധഃ
പ്രസന്നസ്തദ്വിലക്ഷണഃ । തേ നാമരൂപേഽവ്യാകൃതേ സതീ വ്യാക്രിയമാണേ ഫേനസ്ഥാനീയേ
ആകാശനാമാകൃതീ സംവൃത്തേ ॥ 19 ॥
തതോഽപി സ്ഥൂലഭാവമാപദ്യമാനേ നാമരൂപേ വ്യാക്രിയമാണേ വായുഭാവമാപദ്യേതേ
തതോഽപ്യഗ്നിഭാവമഗ്നേരഭാവം തതഃ പൃഥ്വീഭാവമിത്യേവംക്രമേണ
പൂര്‍വപൂര്‍വോ(ത്തരോ) ത്തരാനുപ്രവേശേന പഞ്ചമഹാഭൂതാനി പൃഥിവ്യന്താന്യുത്പന്നാനി ।
തതഃ പഞ്ചമഹാഭൂതഗുണവിശിഷ്ടാ പൃഥ്(ഇ) വീ । പൃഥ്(ഇ) വ്യാശ്ച പഞ്ചാത്മക്യോ
വ്രീഹിയവാദ്യാ ഓഷധയോ ജായന്തേ । താഭ്യോ ഭക്ഷിതാഭ്യോ ലോഹിതം ശുക്രം ച
സ്ത്രീപുംസശരീരസംബന്ധി ജായതേ । തദുഭയം
ഋതുകാലേഽവിദ്യാപ്രയുക്തകാമഖജനിര്‍മഥനോദ്ഭൂതം മന്ത്രസംസ്കൃതം ഗര്‍ഭാശയേ
നിഷിച്യതേ । തത് സ്വയോനിരസാനുപ്രവേശേന വിവര്‍ധമാനം ഗര്‍ഭീഭൂതം ദശമേ
നവമേ വാ മാസി സഞ്ജായതേ ॥ 20 ॥
തജ്ജാതം ലബ്ധനാമാകൃതികം ജാതകര്‍മാദിഭിര്‍മന്ത്രസംസ്കൃതം
പുനരുപനയനസംസ്കാരയോഗേന ഗൃഹസ്ഥസംജ്ഞം ഭവതി । തദേവ ശരീരം
പത്നീസംയോഗസംസ്കാരയോഗേന ഗൃഹസ്ഥസംജ്ഞം ഭവതി । തദേവ
വനസ്ഥസംസ്കാരേണ താപസസംജ്ഞം ഭവതി । തദേവ
ക്രിയാവിനിവൃത്തിനിമിത്തസംസ്കാരേണ പരിവ്രാട്സംജ്ഞം ഭവതി । ഇത്യേവം ത്വത്തോ
ഭിന്നം ഭിന്നജാത്യന്വയസംസ്കാരം ശരീരം ॥ 21 ॥
മനശ്ചേന്ദ്രിയാണി ച നാമരൂപാത്മകാന്യേവ oക़് അന്നമയം ഹി സോംയ മനഃcക़്
ഇത്യാദിശ്രുതിഭ്യഃ ॥ 22 ॥
കഥം ചാഹം ഭിന്നജാത്യന്വയസംസ്കാരവര്‍ജിത ഇത്യേതച്ഛൃണു । യോഽസൌ
നാമരൂപയോര്‍വ്യാകര്‍താ നാമരൂപധര്‍മവിലക്ഷണഃ സ ഏവ നാമരൂപേ വ്യാകുര്‍വന്‍
സൃഷ്ട്വേദം ശരീരം സ്വയം സംസ്കാരധര്‍മവര്‍ജിതോ നാമരൂപ ഇഹ
പ്രവിഷ്ടോഽന്യൈരദൃഷ്ടഃ സ്വയം പശ്യംസ്തഥാഽശ്രുതഃ ശൃണ്വന്നമതോ
മന്വാനോഽവിജ്ഞാതോ വിജാനം — oക़് സര്‍വാണി രൂപാണി വിചിത്യ ധീരോ നാമാനി
കൃത്വാഭിവദന്‍ യദാസ്തേcക़് ഇതി । അസ്മിന്നര്‍ഥേ ശ്രുതയഃ സഹസ്രശഃ oക़് തത്
സൃഷ്ട്വാ തദേവാനുപ്രാവിശത്cക़് oക़് അന്തഃ പ്രവിഷ്ടഃ ശാസ്താ ജനാനാംcക़് oക़് സ
ഏഷ ഇഹ പ്രവിഷ്ടഃcക़് oക़് ഏഷ ത ആത്മാcക़് oക़് സ ഏതമേവ സീമാനം
വിദാര്യൈതയാ ദ്വാരാ പ്രാപദ്യതcക़് oക़് ഏഷ സര്‍വേഷു ഭൂതേഷു ഗൂഢോഽത്മാcക़്
oക़് സേയം ദേവതൈക്ഷത ഹന്താഹമിമാസ്തിസ്രോ ദേവതാഃcക़് oക़് അശരീരം
ശരീരേഷുcക़് ഇത്യാദ്യാഃ ॥ 23 ॥
സ്മൃതയോഽപി oക़് ആത്മൈവ ദേവതാഃ സര്‍വാഃcക़് oക़് നവദ്വാരേ പുരേ ദേഹീcക़് oക़്
ക്ഷേത്രജ്ഞം ചാപി മാം വിദ്ധിcക़് oക़് സമം സര്‍വേഷു ഭൂതേഷുcക़് oക़്
ഉപദ്രഷ്ടാനുമന്താ ചcക़് oക़് ഉത്തമഃ പുരുഷസ്ത്വന്യഃcക़് ഇത്യാദ്യാഃ । തസ്മാജ്
ജാത്യന്വയസംസ്കാരവര്‍ജിതസ്ത്വമിതി സിദ്ധം ॥ 24 ॥
സ യദി ബ്രൂയാത് — അന്യ ഏവാഹമജ്ഞഃ സുഖീ ദുഃഖീ ബദ്ധഃ സംസാരീ, അന്യോഽസൌ
മദ്വിലക്ഷണോഽസംസാരീ ദേവഃ, തമഹം
ബല്യുപഹാരനമസ്കാരാദിഭിര്‍വര്‍ണശ്രമകര്‍മഭിശ്ചാരാധ്യ
സംസാരസാഗരാദുത്തിതീര്‍ഷുരസ്മി കഥമഹം സ ഏവേതി ॥ 25 ॥
ആചാര്യോ ബ്രൂയാത് — നൈവം സോംയ പ്രതിപത്തുമര്‍ഹസി പ്രതിഷിദ്ധത്വാദ്
ഭേദപ്രതിപത്തേഃ । കഥം പ്രതിഷിദ്ധാ ഭേദപ്രതിപത്തിരിത്യത ആഹ — oക़്
അന്യോഽസാവന്യോഽഹമസ്മീതി ന സ വേദcക़് oക़് മൃത്യോഃ സ മൃത്യുമാപ്നോതി യ ഇഹ
നാനേവ പശ്യതിcക़് ഇത്യേവമാദ്യാഃ ॥ 26 ॥
ഏതാ ഏവ ശ്രുതയോ ഭേദപ്രതിപത്തേഃ സംസാരഗമനം ദര്‍ശയന്തി ॥ 27 ॥
അഭേദപ്രതിപത്തേശ്ച മോക്ഷം ദര്‍ശയന്തി സഹസ്രശഃ — oക़് സ ആത്മാ തത്
ത്വമസിcക़് ഇതി പരമാത്മഭാവം വിധായ oക़് ആചാര്യവാന്‍ പുരുഷോ വേദcക़്
ഇത്യുക്ത്വാ oക़് തസ്യ താവദേവ ചിരംcക़് ഇതി മോക്ഷം ദര്‍ശയന്ത്യഭേദവിജ്ഞാനാദേവ
സത്യസന്ധസ്യാതസ്കരസ്യേവ ദാഹാദ്യഭാവദൃഷ്ടാന്തേന സംസാരാഭാവം ദര്‍ശയന്തി
ഭേദദര്‍ശനാദസത്യാഭിസന്ധസ്യ സംസാരഗമനം ദര്‍ശയന്തി തസ്കരസ്യേവ
ദാഹാദിദൃഷ്ടാന്തേന ॥ 28 ॥
oക़് ത ഇഹ വ്യാഘ്രോ വാcക़് ഇത്യാദിനാ ചാഭേദദര്‍ശനാത് oക़് (സ) സ്വരാഡ് ഭവതിcക़്
ഇത്യുക്ത്വാ തദ്വിപഈതേന ഭേദദര്‍ശനേന സംസാരഗമനം ദര്‍ശയന്തി — oക़് അഥ
യേഽന്യഥാതോ വിദുരന്യരാജാനസ്തേ ക്ഷയ്യലോകാ ഭവന്തിcക़് ഇതി പ്രതിശാഖം ।
തസ്മാന്‍ മൃഷൈവാവാദീഃ — ബ്രാഹ്മണപുത്രോഽദോന്വയഃ സംസാരീ പരമാത്മവിലക്ഷണ
ഇതി ॥ 29 ॥
തസ്മാത് പ്രതിസിദ്ധത്വാത് ഭേദദര്‍ശനസ്യ ഭേദവിഷയത്വാച് ച കര്‍മോപാദാനസ്യ,
കര്‍മസാധനത്വാച് ച യജ്ഞോപവീതാദേഃ കര്‍മസാധനോപാദാനസ്യ
പരമാത്മാഭേദപ്രതിപത്ത്യാ പ്രതിഷേധഃ കൃതോ വേദിതവ്യഃ । കര്‍മണാം
തത്സാധനാനാം ച യജ്ഞോപവീതാദീനാം പരമാത്മാഭേദപ്രതിപത്തിവിരുദ്ധത്വാത് ।
സംസാരിണോ ഹി കര്‍മാണി വിധീയന്തേ തത്സാധനാനി ച യജ്ഞോപവീതാദീനി ന
പരമാത്മനോഽഭേദദര്‍ശിനഃ । ഭേദദര്‍ശനമാത്രേണ ച തതോഽന്യത്വം ॥ 30 ॥
യദി ച കര്‍മാണി കര്‍തവ്യാനി ന നിവര്‍തയിഷിതാനി കര്‍മസാധനാസംബന്ധിനഃ
കര്‍മനിമിത്തജാത്യാശ്രമാദ്യസംബന്ധിനശ്ച പരമാത്മന ആത്മനൈവാഭേദപ്രതിപത്തിം
നാവക്ഷ്യത് oക़് സ ആത്മാ തത് ത്വമസിcക़്
ഇത്യേവമാദിഭിര്‍നിശ്ചിതരൂപൈര്‍വാക്യൈര്‍ഭേദപ്രതിപത്തിനിന്ദാം ച നാഭ്യധാസ്യത് oക़്
ഏഷ നിത്യോ മഹിമാ ബ്രാഹ്മണസ്യcക़് oക़് അനന്വാഗതം പുണ്യേനാനന്വാഗതം പാപേനcക़്
oക़് അത്ര സ്തേനോഽസ്തേനcക़് ഇത്യാദിനാ ॥ 31 ॥
കര്‍മാസംബന്ധരൂപത്വം കര്‍മനിമിത്തവര്‍ണാദ്യസംബന്ധരൂപതാം (ച) നാഭ്യധാസ്യത്
കര്‍മാണി (ച) കര്‍മസാധനാനി (ച) യജ്ഞോപവീതാദീനി യദ്യപരിതിത്യാജയിഷിതാനി ।
തസ്മാത് സസാധനം കര്‍മ പരിത്യക്തവ്യം മുമുക്ഷുണാ പരമാത്മാഭേദദര്‍ശനവിരോധാത്
। ആത്മാ ച പര ഏവേതി പ്രതിപത്തവ്യോ യഥാശ്രുത്യുക്തലക്ഷണഃ ॥ 32 ॥
സ യദി ബ്രൂയാത് — ഭഗവ്ന്‍ ദഹ്യമാനേ ഛിദ്യമാനേ വാ ദേഹേ പ്രത്യക്ഷാ വേദനാ,
അശനായാദിനിമിത്തം ച പ്രത്യക്ഷം ദുഃഖം മമ । പരശ്ചാത്മാ oക़് അപഹതപാപ്മാ
വിജരോ വിമൃത്യുര്‍വിശോകോ വിജിഘത്സോഽപിപാസഃcക़് സര്‍വസംസാരധര്‍മവിവര്‍ജിതഃ
ശ്രൂയതേ സര്‍വശ്രുതിഷു സ്മൃതിഷു ച । കഥം
തദ്വിലക്ഷണോഽനേകസംസാരധര്‍മസംയുക്തഃ പരമാത്മാനമാത്മത്വേന മാം ച
സംസാരിണം പരമാത്മത്വേനാഗ്നിമിവ ശീതത്വേന പ്രതിപദ്യേയം । സംസാരി ച സന്‍
സര്‍വാഭ്യുദയനിഃശ്രേയസസാധനേഽധികൃതോഽഭ്യുദയനിഃശ്രേയസസാധനാനി കര്‍മാണി
തത്സാധനനാനി ച യജ്ഞോപവീതാദീനി കഥം പരിയജേയമിതി ॥ 33 ॥
തം പ്രതി ബ്രൂയാത് — യദവോചോ ദഹ്യമാനേ വാ ദേഹേ പ്രത്യക്ഷാ വേദനോപലഭ്യതേ
മമേതി തദസത് । കസ്മാത് । ദഹ്യമാനേ ഛിദ്യമാന ഇവ വൃക്ഷ
ഉപലബ്ധുരുപലഭ്യമാനേ കര്‍മണി ശരീരേ ദാഹച്ഛേദവേദനായാ ഉപലഭ്യമാനത്വാദ്
ദാഹാദിസമാനാശ്രയൈവ വേദനാ । യത്ര ഹി ദാഹഃ ഛേദോ വാ ക്രിയതേ തത്രൈവ
വ്യപദിശതി ദാഹാദിവേദനാം ലോകോ ന ദാഹാദ്യുപലബ്ധരീതി । കഥം । ക്വ തേ
വേദനേതി പൃഷ്ടഃ ശിരസി മേ വേദനോരസ്യുദര ഇതി യത്ര ദാഹാദിസ്തത്ര
വ്യപദിശതി നോപലബ്ധരീതി । യദ്യുപലബ്ധരി വേദനാ സ്യാദ് വേദനാനിമിത്തം വാ
ദാഹച്ഛേദാദി വേദനാശ്രയത്വേനോപദിശേദ് ദാഹാദ്യാശ്രയവത് ॥ 34 ॥
സ്വയം ച നോപലഭ്യേത ചക്ഷുര്‍ഗതരൂപവത് । തസ്മാദ്
ദാഹച്ഛേദാദിസമാനാശ്രയത്വേനോപലഭ്യമാനത്വാദ് ദാഹാദിവത് കര്‍മഭൂതൈവ വേദനാ ।
ഭാവരൂപത്വാച് ച സാശ്രയാ തണ്ഡുലപാകവത് । വേദനാസമാനാശ്രയ ഏവ തത്സംസ്കാരഃ ।
സ്മൃതിസമാനകാല ഏവോപലഭ്യമാനത്വാത് । വേദനാവിഷയസ്തന്നിമിത്തവിഷയശ്ച
ദ്വേഷോഽപി സംസ്കാരസമാനാശ്രയ ഏവ । തഥാ ചോക്തം — oക़് രൂപസംസ്കാരതുല്യാധി
രാഗദ്വേഷൌ ഭയം ച യത് । ഗൃഹ്യതേ ധീശ്രയം തസ്മാജ് ജ്ഞാതാ ശുദ്ധോഽഭയഃ
സദാcക़് ॥ 35 ॥
കിമാശ്രയഃ പുനാ രൂപാദിസംസ്കാരാദയ ഇതി । ഉച്യതേ । യത്ര കാമാദയഃ । ക്വ പുനസ്തേ
കാമാദയഃ । oക़് കാമഃ സങ്കല്‍പോ വിചികിത്സാcക़് ഇത്യാദിശ്രുതേര്‍ബുദ്ധാവേവ ।
തത്രൈവ രൂപാദിസംസ്കാരാദയോഽപി oക़് കസ്മിന്‍ നു രൂപാണി പ്രതിഷ്ഠിതാനീതി
ഹൃദയേcക़് ഇതി ശ്രുതേഃ । oക़് കാമാ യേഽസ്യ ഹൃദി ശ്രിതാഃcക़് oക़് തീര്‍ണോ ഹിcക़്
oക़് അസങ്ഗോ ഹ്യയംcക़് oക़് തദ് വാ അസ്യൈതദതിച്ഛന്ദാഃcക़്
ഇത്യാദിശ്രുതിശതേഭ്യഃ oക़് അവികാര്യോഽയമുച്യതേcക़് oക़് അനാദിത്വാന്‍ നിര്‍ഗുണത്വാത്cക़്
ഇത്യാദി — ഇച്ഛാദ്വേഷാദി ച ക്ഷേത്രസ്യൈവ വിഷയസ്യ ധര്‍മോ നാത്മന ഇതി —
സ്മൃതിഭ്യശ്ച കര്‍മസ്ഥൈവാശുദ്ധിര്‍നാത്മസ്ഥാ ഇതി ॥ 36 ॥
അതോ രൂപാദിസംസ്കാരാദ്യശുദ്ധിസംബന്ധാഭാവാന്‍ ന പരസ്മാദാത്മനോ വിലക്ഷണസ്ത്വമിതി
പ്രത്യക്ഷാദിവിരോധാഭാവാദ് യുക്തം പര ഏവാത്മാഹമിതി പ്രതിപത്തും — oക़്
തദാത്മാനമേവാവേദ് (അഹം ബ്രഹ്മാസ്മി) cക़് oക़് ഏകധൈവാനുംദ്രഷ്ടവ്യംcക़് oക़്
അഹമേവാധസ്താത്cക़് oക़് ആത്മൈവാധസ്താത്cക़് oക़് സര്‍വമാത്മാനം പശ്യേത്cക़് oക़്
യത്ര ത്വസ്യ സര്‍വമാത്മൈവcക़് oക़് ഇദം സര്‍വം യദയമാത്മാcക़് oക़് സ ഏഷോ
(‘കലഃ) cക़് oക़് അനന്തരമബാഹ്യംcക़് oക़് സബാഹ്യാഭ്യന്തരോ ഹ്യജഃcക़് oക़്
ബ്രഹ്മൈവേദംcക़് oക़് ഏതയാ ദ്വാരാ പ്രാപദ്യതcക़് oക़് പ്രജ്ഞാനസ്യ
നാമധേയാനിcക़് oക़് സത്യം ജ്ഞാനമനന്തം ബ്രഹ്മcക़് oക़് തസ്മാദ് വാcക़് oക़്
തത് സൃഷ്ട്വാ തദേവാനുപ്രവിശത്cക़് oക़് ഏകോ ദേവഃ സര്‍വഭൂതേഷു ഗുഢഃcക़് oക़്
അശരീരം ശരീരേഷുcക़് oക़് ന ജായതേ ംരിയതേcക़് oക़് സ്വപ്നാന്തം
ജാഗരിതാന്തംcക़് oക़് സ മ ആത്മേതി വിദ്യാത്cക़് oക़് യസ്തു സര്‍വാണി ഭൂതാനിcക़്
oക़് തദേജതി തന്‍ നൈജതിcക़് oക़് വേനസ്തത് പശ്യന്‍cക़് oക़് തദേവാഗ്നിഃcക़് oക़്
അഹം മനുരഭവം സൂര്യശ്ചcക़് oക़് അന്തഃ പ്രവിഷ്ടഃ ശാസ്താ ജനാനാംcക़് oക़്
സദേവ സോംയcക़് oക़് തത് സത്യം സ ആത്മാ തത് ത്വമസിcക़് ഇത്യാദിശ്രുതിഭ്യഃ ॥
37 ॥
സ്മൃതിഭ്യശ്ച — oക़് പൂഃ പ്രാണിനഃ … ഗുഹാശയസ്യcക़് oക़് ആത്മൈവ
ദേവതാഃcക़് oക़് നവദ്വാരേ പുരേcക़് oക़് സമം സര്‍വേഷു ഭൂതേഷുcക़് oക़്
വിദ്യാവിനയസമ്പന്നേcക़് oക़് അവിഭക്തം വിഭക്തേഷുcക़് oക़് വാസുദേവഃ സര്‍വംcക़്
ഇത്യാദിഭ്യഃ, ഏക ഏവാത്മാ പരം ബ്രഹ്മ (സര്‍വ) സംസാരധര്‍മവിനിര്‍മുക്തസ്ത്വമിതി
സിദ്ധം ॥ 38 ॥
സ യദി ബ്രൂയാത് — യദി ഭഗവന്‍ oക़് അനന്തരോഽബാഹ്യഃcക़് oക़് സബാഹ്യാഭ്യന്തരോ
ഹ്യജഃcക़് oക़് കൃത്സ്നഃ പ്രജ്ഞാനഘന ഏവcക़് സൈന്ധവഘനവദാത്മാ
സര്‍വമൂര്‍തിഭേദവര്‍ജിത ആകാശവദേകരസഃ കിമിദം ദൃശ്യതേ ശ്രൂയതേ വാ സാധ്യം
സാധനം (വാ) സാധകശ്ചേതി ശ്രുതിസ്മൃതിലോകപ്രസിദ്ധം
വാദിശതവിപ്രതിപത്തിവിഷയ ഇതി ॥ 39 ॥
ആചാര്യോ ബ്രൂയാത് — അവിദ്യാകൃതമേതദ് യദിദം ദൃശ്യതേ ശ്രൂയതേ വാ
പരമാര്‍ഥതസ്ത്വേക അവാത്മാ അവിദ്യാദൃഷ്ടേരനേകവദവഭാസതേ
തിമിരദൃഷ്ട്യാനേകചന്ദ്രവത് । oക़് യത്ര വാന്യദിവ സ്യാത്cക़് oക़് യത്ര ഹി
ദ്വൈതമിവ ഭവതി ഇതര ഇതരം പശ്യതിcക़് oക़് മൃത്യോഃ സ മൃത്യുമാപ്നോതിcക़്
oക़് അഥ യത്രാനുഅത് പശ്യത്യന്യച്ഛൃണോത്യന്യദ് വിജാനാതി തദല്‍പം … അഥ
യദല്‍പം തന്‍ മര്‍ത്യംcക़് ഇതി oക़് വാചാരംഭണം വികാരോ നാമധേയംcക़് (oക़്
അനൃതംcക़് ) oക़് അന്യോഽസാവന്യോഽഹംcക़് ഇതി
ഭേദദര്‍ശനനിന്ദോപപത്തേരവിദ്യാകൃതം ദ്വൈതം oക़് ഏകമേവാദ്വിതീയംcക़് oക़്
യത്ര ത്വസ്യcക़് oക़് കോ മോഹഃ കഃ ശോകഃcക़് ഇത്യാദ്യേകത്വവിധിശ്രുതിഭ്യശ്ചേതി
॥ 40 ॥
യദ്യേവം ഭഗവന്‍, കിമര്‍ഥം ശ്രുത്യാ സാധ്യസാധനാദിഭേദ ഉച്യതേ ഉത്പത്തിഃ
പ്രലയശ്ചേതി ॥ 41 ॥
അത്രോച്യതേ — അവിദ്യാവത ഉപാത്തശരീരാദിഭേദസ്യേഷ്ടാനിഷ്ടയോഗിനമാത്മാനം
മന്യമാനസ്യ സാധനൈരേവേഷ്ടാനിഷ്ടപ്രാപ്തിപരിഹാരോപായവിവേകമജാനത ഇഷ്ടപ്രാപ്തിം
ചാനിഷ്ടപരിഹാരം ചേച്ഛതഃ ശനൈസ്തദ്വിഷയമജ്ഞാനം നിവര്‍തയതി ശാസ്ത്രം ന
സാധ്യസാധനാദിഭേദം വിധത്തേ । അനിഷ്ടരൂപഃ സംസാരോ ഹി സ ഇതി തദ്
ഭേദദൃഷ്ടിമേവാവിദ്യാം സംസാരമൂലമുന്‍മൂലയതി
ഉത്പത്തിപ്രലയാദ്യേകത്വോപപത്തിപ്രദര്‍ശനേന ॥ 42 ॥
അവിദ്യായാമുന്‍മൂല്‍തിതായാം ശ്രുതിസ്മൃതിന്യായേഭ്യഃ oക़് അനന്തരമബാഹ്യംcക़് oക़്
സബാഹ്യാഭ്യന്തരോ ഹ്യജഃcക़് സൈധവഘനവത് oക़് പ്രജ്ഞാനഘന ഏവcക़്
ഏകരസ ആത്മാ ആകാശവത് പരിപൂര്‍ണ ഇത്യത്രൈവൈകാ പ്രജ്ഞാ പ്രതിഷ്ഠിതാ
പരമാര്‍ഥദര്‍ശിനോ ഭവതി ന
സാധ്യസാധനോത്പത്തിപ്രലയാദിഭേദേനാശുദ്ധിഗന്ധോഽപ്യുപപദ്യതേ ॥ 43 ॥
തച് ചൈതത് പരമാര്‍ഥദര്‍ശനം പ്രതിപത്തുമിച്ഛതാ
വര്‍ണാശ്രമാദ്യഭിമാനകൃതപാങ്ക്തരൂപപുത്രവിത്തലോകൈഷണാദിഭ്യോ വ്യുത്ഥാനം
കര്‍തവ്യം । സംയക്പ്രത്യയവിരോധാത് തദഭിമാനസ്യ
ഭേദദര്‍ശനപ്രതിഷേധാര്‍ഥോപപത്തിശ്ചോപപദ്യതേ । ന
ഹ്യേകസ്മിന്നാത്മന്യസംസാരിത്വബുദ്ധൌ ശാസ്ത്രന്യായോത്പാദിതായാം തദ്വിപരീതാ
ബുദ്ധിര്‍ഭവതി । ന ഹ്യ് അഗ്നൌ ശിതത്വബുദ്ധിഃ, ശരീരേ വാജരാമരണബുദ്ധിഃ ।
തസ്മാദവിദ്യാകാര്യത്വാത് സര്‍വകര്‍മണാം തത്സാധനാനാം ച യജ്ഞോപവീതാദീനാം
പരമാര്‍ഥദര്‍ശനിഷ്ടേന ത്യാഗഃ കര്‍തവ്യഃ ॥ 44 ॥
ഇതി ശിഷ്യപ്രതിബോധന(വിധി) പ്രകരണം ॥ 1 ॥
സുഖമാസീനം ബ്രാഹ്മണം ബ്രഹ്മനിഷ്ടം കശ്ചിദ് ബ്രഹ്മചാരീ ജന്‍മമരണലക്ഷണാത്
സംസാരാന്‍ നിര്‍വിണ്ണോ മുമുക്ഷുര്‍വിധിവദുപസന്നഃ പപ്രച്ഛ — ഭഗവന്‍, കഥമഹം
സംസാരാന്‍ മോക്ഷിഷ്യേ । ശരീരേന്ദ്രിയവിഷയവേദനാവാന്‍ ജാഗരിതേ ദുഃഖമനുഭവാമി
തഥാ സ്വപ്നേഽനുഭവാമി പുനഃ പുനഃ സുഷുപ്തിപ്രതിപത്ത്യാ വിശ്രംയ । കിമയമേവ
മമ സ്വഭാവഃ, കിം വാന്യസ്വഭാവസ്യ സതോ നൈമിത്തിക ഇതി । യദി സ്വഭാവോ ന മേ
മോക്ഷാശാ സ്വഭാവസ്യാവര്‍ജനീയത്വാത് । അഥ നൈമിത്തികോ നിമിത്തപരിഹാരേ സ്യാന്‍
മോക്ഷോപപത്തിഃ ॥ 45 ॥
തം ഗുരുരുവാച — ശൃണു വത്സ ന തവായം സ്വഭാവഃ । നൈമിത്തികഃ ॥ 46 ॥
ഇത്യുക്തഃ ശിഷ്യ ഉവാച — കിം നിമിത്തം, കിം വാ തസ്യ നിവര്‍തികം, കോ വാ മമ
സ്വഭാവഃ, യസ്മിന്‍ നിമിത്തേ നിവര്‍തിതേ നൈമിത്തികാഭാവഃ, രോഗനിമിത്തനിവൃത്താവിവ
രോഗീ സ്വഭാവം പ്രതിപദ്യേയേതി ॥ 47 ॥
ഗുരുരുവാച — അവിദ്യാ നിമിത്തം വിദ്യാ തസ്യാ നിവര്‍തികാ, അവിദ്യായാം നിവര്‍തായാം
തന്നിമിത്താഭാവാന്‍ മോക്ഷ്യസേ ജന്‍മമരണലക്ഷണാത് സംസാരാത് സ്വപ്നജാഗ്രദ്ദുഃഖം ച
നാനുഭവിഷ്യസീതി ॥ 48 ॥
ശിഷ്യ ഉവാച — കാ സാവിദ്യാ കിംവിഷയാ വാ വിദ്യാ ച കാവിദ്യാനിവര്‍തികാ യയാ
സ്വഭാവം പ്രതിപദ്യേയേതി ॥ 49 ॥
ഗുരുരുവാച — ത്വം പരമാത്മാനം സന്തമസംസാരിണം സംസാര്യഹമസ്മീതി വിപരീതം
പ്രതിപദ്യസേ, അകര്‍താരം സന്തം കര്‍തേതി, അഭോക്താരം സന്തം ഭോക്തേതി വിദ്യമാനം
ചാവിദ്യമാനമിതി, ഇയമവിദ്യാ ॥ 50 ॥
ശിഷ്യ ഉവാച –യദ്യപ്യഹം വിദ്യമാനസ്തഥാപി ന പരമാത്മാ ।
കര്‍തൃത്വഭോക്തൃത്വലക്ഷണഃ സംസാരോ മമ സ്വഭാവഃ പ്രത്യക്ഷാദിഭിഃ
പ്രമാണൈരനുഭൂയമാനത്വാത് । നാവിദ്യാനിമിത്തഃ, അവിദ്യായാഃ
സ്വാത്മവിഷയത്വാനുപപത്തേഃ । അവിദ്യാ നാമാന്യസ്മിന്നന്യധര്‍മാധ്യാരോപണാ । യഥാ
പ്രസിദ്ധം രജതം പ്രസിദ്ധായാം ശുക്തികായാം യഥാ പ്രസിദ്ധം പുരുഷം
സ്ഥാണാവധ്യാരോപയതി പ്രസിദ്ധം വാ സ്ഥാണും പുരുഷേ । നാപ്രസിദ്ധം പ്രസിദ്ധേ
പ്രസിദ്ധം വാപ്രസിദ്ധേ । ന ചാത്മന്യനാത്മാനമധ്യാരോപയതി, ആത്മനോഽപ്രസിദ്ധത്വാത്
। തഥാത്മനമനാത്മനി, ആത്മനോഽപ്രസിദ്ധത്വാദേവ ॥ 51 ॥
തം ഗുരുരുവാച — ന വ്യഭിചാരാത് । ന ഹി വത്സ പ്രസിദ്ധം പ്രസിദ്ധ
ഏവാധ്യാരോപയതീതി നിയന്തും ശക്യം । ആത്മന്യധ്യാരോപണദര്‍ശനാത് । ഗൌരോഽഹം
കൃഷ്ണോഽഹമിതി ദേഹധര്‍മസ്യാഹമ്പ്രത്യയവിഷയസ്യ ച ദേഹേഽയമഹമസ്മീതി ॥
52 ॥
ശിഷ്യ ആഹ — പ്രസിദ്ധ ഏവ തര്‍ഹ്യാത്മാഹമ്പ്രത്യയവിഷയതയാ ദേഹശ്ചായമിതി ।
തത്രൈവം സതി പ്രസിദ്ധയോരേവ ദേഹാത്മനോരിതരേതരാധ്യാരോപണാ(ത്)
സ്ഥാണുപുരുഷയോഃ ശുക്തികാരജതയോരിവ । തത്ര കം വിശേഷമാശ്രിത്യ
ഭഗവതോക്തം പ്രസിദ്ധയോരിതരേതരാധ്യാരോപണേതി നിയന്തും ന ശക്യത ഇതി ॥ 53 ॥
ഗുരുരുവാച — ശൃണു । സത്യം പ്രസിദ്ധൌ ദേഹാത്മാനൌ ന തു സ്ഥാണുപുരുഷാവിവ
വിവിക്തപ്രത്യയവിഷയതയാ സര്‍വലോകപ്രസിദ്ധൌ । കഥം തര്‍ഹി । നിത്യമേവ
നിരന്തരാവിവിക്തപ്രത്യയവിഷയതയാ । ന ഹ്യയം ദേഹോഽയമാത്മേതി വിവിക്താഭ്യാം
പ്രത്യയാഭ്യാം ദേഹാത്മാനൌ ഗൃഹ്ണാതി യതഃ കശ്ചിത് । അത ഏവ ഹി മോമുഹ്യതേ ലോക
ആത്മാനാത്മവിഷയേ, ഏവമാത്മാ നൈവമാത്മേതി । ഇമം വിശേഷമാശ്രിത്യാവോചം നൈവം
ശക്യമിതി ॥ 54 ॥
നന്വവിദ്യാധ്യാരോപിതം (യത്ര) യത് തദസത് (തത്ര) ദൃഷ്ടം യഥാ രജതം
ശുക്തികായാം, സ്ഥാനൌ പുരുഷഃ രജ്ജ്വം സര്‍പഃ, ആകാശേ തലമലിനത്വമിത്യാദി ।
തഥാ ദേഹാത്മനോരപി നിത്യമേവ നിരന്തരാവിവിക്തപ്രത്യയതയേതരേതരാധ്യാരോപണാ
കൃതാ സ്യാത് തദിതരേതരയോര്‍നിത്യമേവാസത്ത്വം സ്യാത് । യഥാ
ശുക്തികാദിഷ്വവിദ്യാധ്യാരോപിതാനാം രജതാദീനാം നിത്യമേവാത്യന്താസത്ത്വം,
തദ്വിപരീതാനാം ച വിപരീതേഷു തദ്വദ് ദേഹാത്മനോരസത്ത്വം പ്രസജ്യേത ।
തച്ചാനിഷ്ടം പ്രത്യക്ഷാദിവിരോധാത് । തസ്മാദ് ദേഹാത്മാനൌ
നാവിദ്യയേതരേതരസ്മിന്നധ്യാരോപിതൌ । കഥം തര്‍ഹി । വംശസ്തംഭവന്‍
നിത്യസംയുക്തൌ ॥ 55 ॥
ന । അനിത്യത്വപരാര്‍ഥത്വപ്രസങ്ഗാത് । സംഹതത്വാത് (പരാര്‍ഥത്വമനിത്യത്വം ച)
വംശസ്തംഭാദിവദേവ । കിം ച യസ്തു പരൈര്‍ദേഹേന സംഹതഃ ആത്മാ സ സംഹതത്വാത്
പരാര്‍ഥഃ । തേനാസംഹതഃ പരോഽന്യോ നിത്യഃ സിദ്ധസ്താവത് ॥ 56 ॥
തസ്യാസംഹതസ്യ ദേഹേ ദേഹമാത്രതയാധ്യാരോപിതത്വേനാസത്ത്വാനിത്യത്വാദിദോഷപ്രസങ്ഗോ
ഭവതി । തത്ര നിരാത്മകോ ദേഹ ഇതി വൈനാശികപക്ഷപ്രാപ്തിദോഷഃ സ്യാത് ॥ 57 ॥
ന । സ്വത ഏവാത്മന ആകാശസ്യ്യേവാസംഹതത്വാഭ്യുപഗമാത് । സര്‍വേണാസംഹതഃ
സന്നാത്മേതി ന നിരാത്മകോ ദേഹാദിഃ സര്‍വഃ സ്യാത് । യഥാ ചാകാശം സര്‍വേണാസംഹതമിതി
ന നിരാകാശം ഭവതി, ഏവം । തസ്മാന്‍ ന വൈനാശികപക്ഷപ്രാപ്തിദോഷഃ സ്യാത് ॥
58 ॥
യത് പുനരുക്തം ദേഹസ്യാത്മന്യസത്ത്വേ പ്രത്യക്ഷാദിവിരോധഃ സ്യാദിതി । തന്ന ।
പ്രത്യക്ഷാദിഭിരാത്മനി ദേഹസ്യ സത്ത്വാനുപലബ്ധേഃ । ന ഹ്യാത്മനി കുണ്ഡേ ബദരം
ക്ഷിരേ സര്‍പിഃ തിലേ തൈലം ഭിത്തൌ ചിത്രമിവ ച പ്രത്യക്ഷാദിഭിര്‍ദേഹ ഉപലഭ്യതേ
। തസ്മാന്‍ ന പ്രത്യക്ഷാദിവിരോധഃ ॥ 59 ॥
കഥം തര്‍ഹി പ്രത്യക്ഷാദ്യപ്രസിദ്ധാത്മനി ദേഹാധ്യാരോപണാ ദേഹേ ചാത്മാരോപണാ ॥ 60 ॥
നായം ദോഷഃ । സ്വഭാവ(പ്ര) സിദ്ധത്വാദാത്മനഃ । ന ഹി
കാദാചിത്കസിദ്ധാവേവാധ്യാരോപണാ ന നിത്യസിദ്ധാവിതി നിയന്തും ശക്യമാകാശേ
തലമലാദ്യധ്യാരോപണദര്‍ശനാത് ॥ 61 ॥
കിം ഭഗവ്ന്‍ ദേഹാത്മനോരിതരേതരാധ്യാരോപണാ ദേഹാദിസംധാതകൃതാഥവാത്മകൃതേതി
॥ 62 ॥
ഗുരുരുവാച — യദി ദേഹാദിസംഘാതകൃതാ യദി വാത്മകൃതാ കിം തവ സ്യാത് ॥ 63 ॥
ഇത്യുക്തഃ ശിഷ്യ ആഹ — യദ്യഹം ദേഹാദിസംഘാതമാത്രഃ തതോ മമാചേതനത്വാത്
പരാര്‍ഥത്വമിതി ന മത്കൃതാ ദേഹാത്മനോരിതരേതരാധ്യാരോപണാ । അഥാഹമാത്മാ
പരോഽന്യഃ സംഘാതാത് ചിതിമത്ത്വാത് സ്വര്‍ഥ ഇതി മയൈവ ചിതിമതാത്മന്യധ്യാരോപണാ
ക്രിയതേ സര്‍വാനര്‍ഥബീജഭൂതാ ॥ 64 ॥
ഇത്യുക്തോ ഗുരുരുവാച — അനര്‍ഥബീജഭൂതാം ചേത് മിഥ്യാധ്യാരോപണാം ജാനീഷേ മാ
കാര്‍ഷീസ്തര്‍ഹി ॥ 65 ॥
നൈവ ഭഗവന്‍ ശക്നോമി ന കര്‍തും । അന്യേന കേനചിത് പ്രയുക്തോഽഹം ന സ്വതന്ത്ര
ഇതി ॥ 66 ॥
ന തര്‍ഹ്യചിതിമത്ത്വാത് സ്വാര്‍ഥസ്ത്വം । യേന പ്രയുക്തോഽസ്വതന്ത്രഃ പ്രവര്‍തസേ സ
ചിതിമാന്‍ സ്വാര്‍ഥഃ സംഘാത ഏവ ത്വം ॥ 67 ॥
യദ്യചേതനോഽഹം കഥം സുഖദുഃഖവേദനാം ഭവദുക്തം ച ജാനാമി ॥ 68 ॥
ഗുരുരുവാച — കിം സുഖദുഃഖവേദനായാ മദുക്താച്ചാന്യസ്ത്വം കിം വാനന്യ ഏവേതി ॥
69 ॥
ശിഷ്യ ഉവാച — നാഹം താവദനന്യഃ । കസ്മാത് । യസ്മാത് തദുഭയം കര്‍മഭൂതം
ഘടാദിമിവ ജാനാമി । യദ്യനന്യോഽഹം തേന തദുഭയം ന ജാനീയാം കിം തു ജാനാമി
തസ്മാദന്യഃ । സുഖദുഃഖവേദനാവിക്രിയാ ച സ്വാര്‍ഥൈവ പ്രാപ്നോതി ത്വദുക്തം ച
സ്യാത് അനന്യത്വേ ന ച തയോഃ സ്വാര്‍ഥതാ യുക്താ । ന ഹി
ചന്ദനകണ്ടകകൃതേ സുഖദുഃഖേ ചന്ന്ദനകണ്ടകാര്‍ഥേ ഘടോപയോഗോ വാ ഘടാര്‍ഥഃ ।
തസ്മാത് തദ്വിജ്ഞാതുര്‍മമ ചന്ദനാദികൃതോഽര്‍ഥഃ । അഹം ഹി തതോഽന്യഃ
സമസ്തമര്‍ഥം ജാനാമി ബുദ്ധ്യാരൂഢം ॥ 70 ॥
തം ഗുരുരുവാച — ഏവം തര്‍ഹി സ്വാര്‍തസ്ത്വം ചിതിമത്ത്വാന്‍ ന പരേണ പ്രയുജ്യതേ
ചിതിമതശ്ചിതിമദര്‍ഥത്വാനുപപത്തേഃ സമത്വാത് പ്രകാശയോരിവ ।
നാപ്യചിതിമദര്‍ഥത്വാനുപപത്തേഃ സമത്വാത് പ്രകാശയോരിവ । നാപ്യചിതിമദര്‍ഥത്വം
ചിതിമതോ ഭവതി അചിതിമതോഽചിതിമത്ത്വാദേവ സ്വാര്‍ഥസംബന്ധാനുപപത്തേഃ ।
നാപ്യചിതിമതോരന്യോന്യാര്‍ഥത്വം ദൃഷ്ടം । ന ഹി കാഷ്ഠകുഡ്യേഽന്യോന്യാര്‍ഥം
കുര്‍വാതേ ॥ 71 ॥
നനു ചിതിമത്ത്വേ സമേഽപി ഭൃത്യസ്വാമിനോരന്യോന്യാര്‍ഥത്വം ദൃഷ്ടം ॥ 72 ॥
നൈവമഗ്നേരുഷ്ണപ്രകാശവത് തവ ചിതിമത്ത്വസ്യ വിവക്ഷിതത്വാത് । ദര്‍ശിതശ്ച
ദൃഷ്ടാന്തഃ പ്രകാശയോരിവേതി । തത്രൈവം സതി സ്വബുദ്ധ്യാരൂഢമേവ
സര്‍വമുപലഭസേഽഗ്ന്യുഷ്ണപ്രകാശതുല്യേന കൂടസ്ഥനിത്യചിതന്യസ്വരൂപേണ । യദി
ചൈവമാത്മനഃ സര്‍വദാ നിര്‍വിഷേശത്വമഭ്യുപഗച്ഛസി । കിമിത്യൂചിവാന്‍ സുഷുപ്തേ
വിശ്രംയ വിശ്രംയ ജാഗ്രത്സ്വപ്നയോര്‍ദുഃഖമനുഭവാമി । കിമയമേവ മമ സ്വഭാവഃ
കിം വാ നൈമിത്തിക ഇതി ച । കിമസൌ വ്യാമോഹഽപഗതഃ കിം വാ ന ॥ 73 ॥
ഇത്യുക്തഃ ശിഷ്യ ഉവാച — ഭഗവനപഗതസ്ത്വത്പ്രസാദാദ് വ്യാമോഹഃ കിം തു മമ
കൂടസ്ഥതായാം സംശയഃ । കഥം । ശബ്ദാദിനാം സ്വതഃസിദ്ധിര്‍നാസ്തി അചേതനത്വാത് ।
ശബ്ദാദ്യാകാരപ്രത്യയോത്പത്തേസ്തു തേഷം ।
പ്രത്യയാനാമിതരേതരവ്യാവൃത്തവിശേഷണാനാം നീലപീതാദ്യാകാരവതാം
സ്വതഃസിദ്ധ്യസംഭവാത് । തസ്മാദ് ബാഹ്യാകാരനിമിത്തത്വം ഗംയത ഇതി
ബാഹ്യാകാരവച്ഛബ്ദാദ്യാകാരത്വസിദ്ധിഃ । തഥാ പ്രത്യയാനാമപ്യഹം
പ്രത്യയാലംബനവസ്തുഭേദാനാം സംഹതത്വാദചൈതന്യോപപത്തേഃ സ്വാര്‍ഥത്വാസംഭവാത്
സ്വരൂപവ്യതിരിക്തഗ്രാഹകഗ്രാഹ്യത്വേന സിദ്ധിഃ ശബ്ദാദിവദേവ । അസംഹതത്വേ സതി
ചൈതന്യാത്മകത്വാത് സ്വാര്‍ഥോഽപ്യഹം പ്രത്യയാനാം നീലപീതാദ്യാകാരാണാമുപലബ്ധേതി
വിക്രിയാവാനേവ കൂടസ്ഥ ഇതി സംശയഃ ॥ 74 ॥
തം ഗുരുരുവാച — ന യുക്തസ്തവ സംശയഃ । യതസ്തേഷാം പ്രത്യയാനാം
നിയമേനാശേഷത ഉപല്‍ബ്ധേരേവാപരിണാമിത്വാത് കൂടസ്ഥത്വസിദ്ധൌ
നിശ്ചയഹേതുമേവാശേഷചിത്തപ്രചാരോപലബ്ധിം സംശയഹേതുമാത്ഥ । യദി ഹി തവ
പരിണാമിത്വം സ്യാതശേഷസ്വവിഷയചിത്തപ്രചാരോപലബ്ധിര്‍ന സ്യാത് ചിത്തസ്യേവ
സ്വവിഷയേ യഥാ ചേന്ദ്രിയാണാം സ്വവിഷയേഷു । ന ച തഥാത്മനസ്തവ
സ്വവിഷയൈകദേശോപലബ്ധിഃ । അതഃ കൂടസ്ഥതൈവ തവേതി ॥ 75 ॥
തത്രാഹ — ഉപലബ്ധിര്‍നാമ ധാത്വ്വര്‍ഥോ വിക്രിയൈവ ഉപലബ്ധുഃ കൂ3അസ്ഥ്(ആത്മ്) അതാ
ചേതി വിരുദ്ധം ॥ 76 ॥
ന । ധാത്വര്‍ഥവികൄയായാമുപലബ്ധ്യുപചാരാത് । യോ ഹി ബൌദ്ധഃ പ്രത്യയഃ സ
ധാത്വര്‍ഥോ വിക്രിയാത്മക ആത്മന ഉപലബ്ധിശബ്ദേനോപചര്യതേ । യഥാ ഛിദിക്രിയാ
ദ്വൈധീഭാവഫലാവസാനേതി ധാത്വര്‍ഥത്വേനോപചര്യതേ തദ്വത് ॥ 77 ॥
ഇത്യുക്തഃ ശിഷ്യ ആഹ — നനു ഭഗവന്‍ മമ കൂടസ്ഥത്വപ്രതിപാദനം
പ്രത്യസമര്‍ഥോ ദൃഷ്ടാന്തഃ । കഥം । ഛിദിഃ ഛേദ്യവികൄയാവസാനോപചര്യതേ
യഥാ ധാത്വര്‍ഥത്വേന തഥോപലബ്ധിശബ്ദോപചരിതോഽപി ധാത്വര്‍ഥോ ബൌദ്ധപ്രത്യയ
ആത്മന ഉപലബ്ദ്ഝിവിക്രിയാവസാനശ്ചേന്‍ നാത്മനഃ കൂടസ്ഥതാം പ്രതിപാദയിതും
സമര്‍ഥഃ ॥ 78 ॥
ഗുരുരുവാച — സത്യം ഏവം സ്യാത് യദ്യുപലബ്ധ്യുപലബ്ധ്രോര്‍വിശേഷഃ ।
നിത്യോപലബ്ധിമാത്ര ഏവ ഹി ഉപലബ്ധാ । ന തു താര്‍കികസമയ ഇവാന്യോപലബ്ധിരന്യ
ഉപലബ്ധാ ച ॥ 79 ॥
നനൂപലബ്ധിഫലാവസാനോ ധാത്വര്‍ഥഃ കഥമിതി ॥ 80 ॥
ഉച്യതേ — ശ്ര്‍നു, ഉപലബ്ധ്യാഭാസഫലാവസാന ഇത്യുക്തം കിം ന ശ്രുതം ത്വയാ । ന
ത്വാത്മനോ വിക്രിയോത്പാദനാവസാന ഇതി മയോക്തം ॥ 81 ॥
ശിഷ്യ ആഹ — കഥം തര്‍ഹി കൂടസ്ഥേ
മയ്യശേഷസ്വവിഷയചിത്തപ്രചാരോപലബ്ധൃത്വമിത്യാത്ഥ ॥ 82 ॥
തം ഗുരുരുവാച — സത്യമേവാവോചം തേനൈവ കൂടസ്ഥതാമബ്രുവം തവ ॥ 83 ॥
യദ്യേവം ഭഗവന്‍ കൂടസ്ഥനിത്യോപലബ്ധിസ്വരൂപേ മയി
ശബ്ദാദ്യാകാരബൌദ്ധപ്രത്യയേഷു
മത്സ്വരൂപോപലബ്ധ്യാഭാസഫലാവസാനവത്സൂത്പദ്യമാനേഷു കസ്ത്വപരാധോ മമ ॥ 84 ॥
സത്യം നാസ്ത്യപരാധഃ കിം ത്വവിദ്യാമാത്രസ്തു അപരാധ ഇതി പ്രാഗേവാവോചം ॥ 85 ॥
യദി ഭഗവന്‍ സുഷുപ്ത ഇവ മമ വിക്രിയാ നാസ്തി കഥം സ്വപ്നജാഗരിതേ ॥ 86 ॥
തം ഗുരുരുവാച — കിം ത്വനുഭൂയേതേ ത്വയാ സ(ന്‍) തതം ॥ 87 ॥
ബാഢമനുഭവാമി കിം ത്വ്വിച്ഛിദ്യ വിച്ഛിദ്യ ന തു സന്തതം ॥ 88 ॥
(തം) ഗുരുരുവാച — ആഗന്തുകേ ത്വേതേ ന തവാത്മഭൂതേ । യദി തവാത്മഭൂതേ
ചൈതന്യസ്വരൂപവത് സ്വതഃസിദ്ധേ സന്തതേ ഏവ സ്യാതാം । കിം ച സ്വപ്നജാഗരിതേ ന
തവാത്മഭൂതേ വ്യഭിചാരിത്വാത് വസ്ത്രാദിവത് । ന ഹി യസ്യ യത് സ്വരൂപം തത്
തദ്വ്യഭിചാരി ദൃഷ്ടം । സ്വപ്നജാഗരിതേ തു ചൈതന്യമാത്രത്വാദ് വ്യഭിചരതഃ ।
സുഷുപ്തേ ചേത് സ്വരൂപം വ്യഭിചരേത് തന്‍ നഷ്ടം നാസ്തീതി വാ ബാധ്യമേവ
സ്യാതാഗന്തുകാനാം അതദ്ധര്‍മാണാമുഭയാത്മകത്വദര്‍ശനാത് യഥാ ധനവസ്ത്രാദീനാം
നാശോ ദൃഷ്ടഃ സ്വപ്നഭ്രാന്തിലബ്ധാനാം ത്വഭാവോ ദൃഷ്ടഃ ॥ 89 ॥
നന്വേവം ഭഗവന്‍ ചൈതന്യസ്വരൂപമപ്യാഗന്തുകം പ്രാപ്തം സ്വപ്നജാഗരിതയോരിവ
സുഷുപ്തേഽനുപലബ്ധേഃ । അചൈതന്യസ്വരൂപോ വാ സ്യാമഹം ॥ 90 ॥
ന പശ്യ തദനുപപത്തേഃ । ചൈതന്യസ്വരൂപം ചേദാഗന്തുകം പശ്യസി പശ്യ ।
നൈതദ് വര്‍ശശതേനാപ്യുപപത്ത്യാ ഉപപത്ത്യാ കല്‍പയിതും ശക്നുമോ വയമന്യോ
വാചൈതന്യോഽപി । (തസ്യ) സംഹതത്വാത് പാരാര്‍ഥ്യമനേകത്വം നാശിതത്വം ച ന
കേനചിദുപപത്ത്യാ വാരയിതും ശക്യം । അസ്വാര്‍ഥസ്യ സ്വതഃസിദ്ധ്യഭാവാദിത്യവോചാമ ।
ചൈതന്യസ്വരൂപസ്യ ത്വാത്മനഃ സ്വതഃസിദ്ധേരന്യാനപേക്ഷത്വം ന കേനചിദ് വാരയിതും
ശക്യമവ്യഭിചാരാത് ॥ 91 ॥
നനു വ്യഭിചാരോ ദര്‍ശിതോ മയാ സുഷുപ്തേ ന പശ്യാമീതി ॥ 92 ॥
ന । വ്യാഹതത്വാത് । കഥം വ്യാഘാതഃ । പശ്യതസ്തവ ന പശ്യാമീതി വ്യാഹതം
വചനം । ന ഹി കദാചിദ് ഭഗവന്‍ സുഷുപ്തേ മയാ ചൈതന്യമന്യദ് വാ കിംചിദ്
ദൃഷ്ടം । പശ്യംസ്തര്‍ഹി സുഷുപ്തേ ത്വം । യസ്മാദ് ദൃഷ്ടമേവ പ്രതിഷേധസി ന
ദൃഷ്ടിം । യാ തവ ദൃഷ്ടിസ്തച് ചൈതന്യമിതി മയോക്തം । യയാ ത്വം വിദ്യമാനയാ
ന കിംചിദ് ദൃഷ്ടമിതി പ്രതിഷേധസി സാ ദൃഷ്ടിസ്തച് ചൈതന്യം । തര്‍ഹി
സര്‍വത്രാവ്യഭിചാരാത് കൂടസ്ഥനിത്യത്വം സിദ്ധം സ്വത ഏവ ന പ്രമാണാപേക്ഷം ।
സ്വതഃസിദ്ധസ്യ ഹി പ്രമാതുരന്യസ്യ പ്രമേയസ്യ പരിച്ഛിത്തിം പ്രതി പ്രമാണാപേക്ഷാ ।
യാ ത്വന്യാ നിത്യാ പരിച്ഛേദായ സാ ഹി നിത്യൈവ കൂടസ്ഥാ സ്വയംജ്യോതിഃസ്വഭാവാ ।
ആത്മനി പ്രമാണത്വേ പ്രമാതൃത്വേ വാ ന താം പ്രതി പ്രമാണാപേക്ഷാ തത്സ്വഭാവത്വാത് ।
യഥാ പ്രകാശനമുഷ്ണത്വം വാ ലോഹോദകാദിഷു പരതോഽപേക്ഷ്യതേഽഗ്ന്യാദിത്യാദിഭ്യഃ
അതത്സ്വഭാവത്വാത് നാഗ്ന്യാദിത്യാദീനാം തദപേക്ഷാ സര്‍വദാ തത്സ്വഭാവത്വാത് ॥ 93 ॥
അനിത്യത്വ ഏവ പ്രമാ സ്യാന്‍ ന നിത്യത്വ ഇതി ചേത് ॥ 94 ॥
ന । അവഗതേര്‍നിത്യത്വാനിത്യത്വയോര്‍വിശേഷാനുപപത്തേഃ । ന ഹ്യവഗതേഃ
പ്രമാത്വേഽനിത്യാവഗതിഃ പ്രമാ ന നിത്യേതി വിശേഷോഽവഗംയതേ ॥ 95 ॥
നിയായാം പ്രമാതുരപേക്ഷാഭാവഃ । അനിത്യായാം തു യത്നാന്തരിതത്വാദവഗതിരപേക്ഷ്യത
ഇതി വിശേഷഃ സ്യാദിതി ചേത് ॥ 96 ॥
സിദ്ധാ തര്‍ഹ്യാത്മനഃ പ്രമാതുഃ സ്വതഃസിദ്ധിഃ പ്രമാണനിരപേക്ഷതയൈവേതി ॥ 97 ॥
അഭാവേഽപ്യപേക്ഷാഭാവഃ നിത്യത്വാദിതി ചേത് । ന । അവഗതേരേവാത്മനി ഏവാത്മനി
സദ്ഭാവാദിതി പരിഹൃതമേതത് ॥ 98 ॥
പ്രമാതുശ്ചേത് പ്രമാണാപേക്ഷാസിദ്ധിഃ കസ്യ പ്രമിത്സാ സ്യാത് । യസ്യ പ്രമിത്സാ സ ഏവ
പ്രമാതാഭ്യുപഗംയതേ । തദീയാ ച പ്രമിത്സാ പ്രമേയവിഷയൈവ ന പ്രമാതൃവിഷയാ
। പ്രമാതൃവിഷയത്വേഽനവസ്ഥാപ്രസങ്ഗാത് പ്രമാതുസ്തദിച്ഛായാശ്ച തസ്യാപ്യന്യഃ
പ്രമാതാ തസ്യാപ്യന്യ ഇതി । ഏവമേവേച്ഛായാഃ പ്രമാതൃവിഷയത്വേ ।
പ്രമാതുരാത്മനോഽവ്യവഹിതത്വാച് ച പ്രമേയത്വാനുപപത്തിഃ । ലോകേ ഹി പ്രമേയം നാമ
പ്രമാതുരിച്ഛാസ്മൃതിപ്രയത്നപ്രമാണജന്‍മവ്യവഹിതം സിദ്ധ്യതി നാന്യഥാവഗതിഃ
പ്രമേയവിഷയാ ദൃഷ്ടാ । ന ച പ്രമാതുഃ പ്രമാതാ സ്വസ്യ സ്വയമേവ കേനചിദ്
വ്യവഹിതഃ കല്‍പയിതും ശക്യ ഇച്ഛാദീനാമന്യതമേനാപി । സ്മൃതിശ്ച
സ്മര്‍തവ്യവിഷയാ ന സ്മര്‍തൃവിഷയാ । തഥേച്ഛായാ ഇഷ്ടവിഷയത്വമേവ
നേച്ഛാവദ്വിഷയത്വം । സ്മര്‍ത്രിച്ഛാവദ്വിഷയത്വേഽപി ഹ്യുഭയോരനവസ്ഥാ
പൂര്‍വവദപ്രിഹാര്യാ സ്യാത് ॥ 99 ॥
നനു പ്രമാതൃവിഷയാവഗത്യനുത്പത്താവനവഗത ഏവ പ്രമാതാ സ്യാദിതി ചേത് ॥ 100 ॥
ന അവഗന്തുരവഗതേരവഗന്തവ്യവിഷയത്വാത് । അവഗന്തൃവിഷയത്വേ ചാനവസ്ഥാ
പൂര്‍വവത് സ്യാത് । അവഗതിശ്ചാത്മനി കൂടസ്ഥനിത്യാത്മജ്യോതിരന്യതോഽനപേക്ഷൈവ
സിദ്ധാ അഗ്ന്യാദിത്യാദ്യുഷ്ണപ്രകാശവദിതി പൂര്‍വമേവ പ്രസാധിതം ।
അവഗതേശ്ചൈതന്യാത്മജ്യോതിഷഃ സ്വാത്മന്യനിത്യത്വ ആത്മനഃ സ്വാര്‍ഥതാനുപപത്തിഃ
കാര്യകരണ(സംഘാത) വത് സംഹതത്വാത് പാരാര്‍ഥ്യം ദോഷവത്ത്വം ചാവോചാമ । കഥം
। ചൈതന്യാത്മജ്യോതിഷഃ സ്വാത്മന്യനിത്യത്വേ സ്മൃത്യാദിവ്യവധാനാത് സംഹതത്വം ।
തതശ്ച തസ്യ ചൈതന്യജ്യോതിഷഃ പ്രാഗുത്പത്തേഃ പ്രധ്വംസാച്
ചോര്‍ധ്വമാത്മന്യേവാഭാവാത് ചക്ഷുരാദീനാമിവ സംഹതത്വാത് പാരാര്‍ഥ്യം സ്യാത് । യദാ ച
തദുത്പന്നമാത്മനി വിദ്യതേ ന തദാത്മനഃ സ്വാര്‍ഥത്വം । തദ്ഭാവാഭാവാപേക്ഷാ
ഹ്യാത്മാനാത്മനോഃ സ്വാര്‍ഥത്വപരാര്‍ഥത്വസിദ്ധിഃ । തസ്മാദാത്മനോഽന്യനിരപേക്ഷമേവ
നിത്യചൈതന്യജ്യോതിഷ്ട്വം സിദ്ധം ॥ 101 ॥
നന്വേവം സതി അസതി പ്രമാതൃത്വേ കഥം പ്രമാതുഃ പ്രമാതൃത്വം ॥ 102 ॥
ഉച്യതേ — പ്രമായാ നിത്യത്വേഽനിത്യത്വേ ച രൂപവിശേഷാഭാവാത് । അവഗതിര്‍ഹി പ്രമാ
। തസ്യാഃ സ്മൃതീച്ഛാദിപൂര്‍വികായാ അനിത്യായഃ കൂടസ്ഥനിത്യായാ വാ ന (സ്വ)
രൂപവിശേഷോ വിദ്യതേ । യഥാ ധാത്വര്‍ഥസ്യ തിഷ്ടത്യാദേഃ ഫലസ്യ
ഗത്യാദിപൂര്‍വകസ്യാനിത്യസ്യാപൂര്‍വസ്യ നിത്യസ്യ വാ രൂപവിശേഷോ നാസ്തീതി തുല്യോ
വ്യപദേശോ ദൃഷ്ടഃ — തിഷ്ടന്തി മനുഷ്യാഃ തിഷ്ടന്തി പര്‍വതാ ഇത്യാദി । തഥാ
നിത്യാവഗതിസ്വരൂപേഽപി പ്രമാതരി പ്രമാതൃത്വവ്യപദേശോ ന വിരുധ്യതേ
ഫലസാമാന്യാദിതി ॥ 103 ॥
അത്രാഹ ശിഷ്യഃ — നിത്യാവഗതിസ്വരൂഅസ്യാത്മനോഽവിക്രിയത്വാത്
കാര്യകരണൈരസംഹത്യ തക്ഷാദീനാമിവ വാസ്യാദിഭിഃ കര്‍തൃത്വം നോപപദ്യതേ,
അസംഹതസ്വഭാവസ്യ ച കാര്യകരണോപാദാനേഽനവസ്ഥാ പ്രസജ്യേത । തക്ഷാദീനാം തു
കാര്യകരണൈര്‍നിത്യമേവ സംഹതത്വമിതി വാസ്യാദ്യുപാദാനേ നാനവസ്ഥാ സ്യാദിതി ॥ 104 ॥
ഇഹ ത്വസംഹതസ്വഭാവസ്യ കരണാനുപാദാനേ കര്‍തൃത്വം നോപപദ്യത ഇതി
കരണമുപാദേയം, തദുപാദാനമപി വിക്രിയൈവേതി തത്കര്‍തൃത്വേ കരണാന്തരമുപാദേയം,
തദുപാദാനേഽപ്യന്യദിതി പ്രമാതുഃ സ്വാതന്ത്ര്യേഽനവസ്ഥാപരിഹാര്യാ സ്യാത് । ന ച
ക്രിയൈവാത്മാനം കാരയതി, അനിര്‍വര്‍തിതായാഃ സ്വരൂപാഭാവാത് । അഥാന്യദാത്മാനമുപേത്യ
ക്രിയാം കാരയതീതി ചേത് । ന । അന്യസ്യ സ്വതഃസിദ്ധത്വാവിഷയത്വാദ്യനുപപത്തേഃ । ന
ഹ്യാത്മനോഽന്യദചേതനം വസ്തു സ്വപ്രമാണകം ദൃഷ്ടം ।
ശബ്ദാദിസര്‍വമേവാവഗതിഫലാവസാനപ്രത്യയപ്രമിതം സിദ്ധം സ്യാത് ।
അവഗതിശ്ചേദാത്മനോഽന്യസ്യ സ്യാത് സോഽപ്യാത്മൈവാസംഹതഃ സ്വാര്‍ഥഃ സ്യാന്‍ ന പരാര്‍ഥഃ
ന ച ദേഹേന്ദ്രിയവിഷയാണാം സ്വാര്‍ഥഃ സ്യാന്‍ ന പരാര്‍ഥഃ । ന ച
ദേഹേന്ദ്രിയവിഷയാണാം സ്വാര്‍ഥതാമവഗന്തും
ശക്നുമോഽവഗത്യവസാനപ്രത്യയാപേക്ഷസിദ്ധിദര്‍ശനാത് ॥ 105 ॥
നനു ദേഹസ്യാവഗതൌ ന കശ്ചിത് പ്രത്യക്ഷാദിപ്രത്യയാന്തരമപേക്ഷതേ ॥ 106 ॥
ബാഢം ജാഗ്രത്യേവം സ്യാത് । മൃതിസുഷുപ്ത്യോസ്തു ദേഹസ്യാപി
പ്രത്യക്ഷാദിപ്രമാണാപേക്ഷയൈവ സിദ്ധിഃ । തഥൈവേന്ദ്രിയാണാം । ബാഹ്യാ ഏവ ഹി
ശബ്ദാദയോ ദേഹേന്ദ്രിയാകാരപരിണതാ ഇതി പ്രത്യക്ഷാദിപ്രമാണാപേക്ഷയൈവ (ഹി)
സിദ്ധിഃ । സിദ്ധിരിതി ച പ്രമാണഫലമവഗതിമവോചാമ സാ ചാവഗതിഃ കൂടസ്ഥാ
സ്വയംസിദ്ധാത്മജ്യോതിഃസ്വരൂപേതി ച ॥ 107 ॥
അത്രാഹ ചോദകഃ — അവഗതിഃ പ്രമാണാനാം ഫലം കൂടസ്ഥനിത്യാത്മജ്യോതിസ്വരൂപേതി ച
വിപ്രതിഷിദ്ധം । ഇത്യുക്തവന്തമാഹ — ന വിപ്രതിഷിദ്ധം । കഥം തര്‍ഹി ।
കൂടസ്ഥനിത്യാപി സതീ പ്രത്യക്ഷാദിപ്രത്യയാന്തേ ലക്ഷ്യതേ താദര്‍ഥ്യാത് ।
പ്രത്യക്ഷാദിപ്രത്യയസ്യാനിത്യത്വേഽനിത്യേവ ഭവ്തി । തേന പ്രമാണാനാം
ഫലമിത്യുപചര്യതേ ॥ 108 ॥
യദ്യ് ഏവം ഭഗവന്‍ കൂടസ്ഥനിത്യാവഗതിരാത്മജ്യോതിഃസ്വരൂപൈവ സ്വയംസിദ്ധാ, ആത്മനി
പ്രമാണനിരപേക്ഷത്വാത് തതോഽന്യദചേതനം സംഹത്യകാരിത്വാത് പരാര്‍ഥം । യേന ച
സുഖ്ഹദുഃഖമോഹപ്രത്യയാവഗതിരൂപേണ പാരാര്‍ഥ്യം തേനൈവ
സ്വരൂപേണാനാത്മനോഽസ്തിത്വം നാന്യേന രൂപാന്തരേണ അതോ നാസ്തിത്വമേവ പരമാര്‍ഥതഃ ।
യഥാ ഹി ലോകേ രജ്ജുസര്‍പമരീച്യുദകാദീനാം തദവഗതിവ്യതിരേകേണാഭാവോ യുക്തഃ ।
ഏവമേവ ഭഗവനവഗതേരാത്മജ്യോതിഷോ നൈരന്തര്യഭാവാത് കൂടസ്ഥനിത്യതാ
അദ്വൈതഭാവശ്ച സര്‍വപ്രത്യയഭേദേഷ്വവ്യഭിചാരാത് । പ്രത്യയഭേദാസ്ത്വവഗതിം
വ്യഭിചരന്തി । യഥാ സ്വപ്നേ നീലപീതാദ്യാകാരഭേദരൂപാഃ പ്രത്യയാസ്ത്വവഗതിം
വ്യഭിചരന്തി । യഥാ സ്വപ്നേ നീലപീതാദ്യാകാരഭേദരൂപാഃ പ്രത്യയാസ്തദവഗതിം
വ്യഭിചരന്തഃ പരമാര്‍ഥതോ ന സന്തീത്യുച്യന്തേ, ഏവം ജാഗ്രത്യപി
നീലപീതാദിപ്രത്യയഭേദാസ്താമേവാവഗതിം വ്യഭിചരന്തോഽസത്യരൂപാ ഭവിതൂമര്‍ഹന്തി ।
തസ്യാശ്ചാവഗതേരന്യോഽവഗന്താ നാസ്തീതി ന സ്വേന സ്വരൂപേണ സ്വയമുപാദാതും ഹാതും
വാ ശക്യതേ, അന്യസ്യ ചാഭാവാത് ॥ 109 ॥
തഥൈവേതി । ഏഷാവിദ്യാ യന്നിമിത്തഃ സംസാരോ ജാഗ്രത്സ്വപ്നലക്ഷണഃ । തസ്യാ
അവിദ്യായാ വിദ്യാ നിവര്‍തികാ । ഇത്യേവം ത്വമഭയം പ്രാപ്തോഽസി । നാന്തഃപരം
ജാഗ്രത്സ്വപ്നദുഃഖമനുഭവിഷ്യസി സംസാഋഅദുഃഖാന്‍ മുക്തോഽസീതി ॥ 110 ॥
ഓമിതി ॥ 111 ॥
ഇതി അവഗതിപ്രകരണം ॥ 2 ॥
മുമുക്ഷൂണാമുപാത്തപുണ്യാപുണ്യക്ഷപണപരാണാമപുര്‍വാനുപചയാര്‍തിനാം
പരിസംഖ്യാനമിദമുച്യതേ । അവിദ്യാഹേതവോ ദോഷാ വാഞ്മനഃകായപ്രവൃത്തിഹേതവ്യഃ
പ്രവൃത്തേശ്ചേഷ്ടാനിഷ്ടമിശ്രഫലാനി കര്‍മാണ്യുപചീയന്ത ഇതി തന്‍മോക്ഷാര്‍ഥം ॥
112 ॥
തത്ര ശബ്ദസ്പര്‍ശരൂപരസഗന്ധാനാം വിഷയാണാം ശ്രോതാദിഗ്രാഹ്യത്വാത് സ്വാട്മനി
പരേഷു വാ വിജ്ഞാനാഭാവഃ തേഷാമേവ പരിണതാനാം യഥാ ലോഷ്ടാദീനാം ।
ശ്രോത്രാദിദ്വാരൈശ്ച ജ്ഞായന്തേ । യേന ച ജ്ഞായന്തേ സ ജ്ഞാതൃത്വാദതജ്ജാതീയഃ ।
തേ ഹി ശബ്ദാദയോഽന്യോന്യസംസര്‍ഗിത്വാജ് ജന്‍മവൃദ്ധി(വി)
പരിണാമാപക്ഷയനാശസംയോഗവിയോഗാവിര്‍ഭാവതിരോഭാവവികാരവികാരിക്ഷേത്രബീജാദ്യനേക്
അധര്‍മാണഃ സാമാന്യേന ച സുഖദുഃഖാദ്യനേകധര്‍മാണഃ । തദ്വിജ്ഞാതൃത്വാദേവ
തദ്വിജ്ഞാതാ സര്‍വശബ്ദാദിധര്‍മവിലക്ഷണഃ ॥ 113 ॥
തത്ര ശബ്ദാദിഭിരുപലഭ്യമാനൈഃ പീദ്യമാനോ വിദ്വാനേവം പരിസംചക്ഷീത ॥ 114 ॥
ശബ്ദസ്തു ധ്വനിസാമാന്യമാത്രേണ വിശേഷധര്‍മൈര്‍വാ ഷഡ്ജാദിഭിഃ പ്രിയൈഃ,
സ്തുത്യാദിഭിരിഷ്ടൈഃ, അനിഷ്ടൈശ്ചാസത്യബീഭത്സപരിഭവാക്രോശാദിഭിര്‍വചനൈഃ മാം
ദൃക്സ്വഭാവമസംസര്‍ഗിണമവിക്രിയമചലമനിധനമഭയമത്യന്തസൂക്ഷ്മമവിഷയ
ം ഗോചരീകൃത്യ സ്പ്രഷ്ടും നൈവാര്‍ഹത്യസംസര്‍ഗിത്വാദേവ മമ । അത ഏവ ന
ശബ്ദനിമിത്താ ഹാനിര്‍വൃദ്ധിര്‍വാ । അതോ മാം കിം കരിഷ്യതി
സ്തുതിനിന്ദാദിപ്രിയാപ്രിയത്വാദിലക്ഷണഃ ശബ്ദഃ । അവിവേകിനം ഹി ശബ്ദമാത്മത്വേന
ഗതം പ്രിയഃ ശബ്ദോ വര്‍ധയേദപ്രിയശ്ച ക്ഷപയേതവിവേകിത്വാത് ന തു മമ വിവേകിനോ
വാലാഗ്രമാത്രമപി കര്‍തുമുത്സഹത ഇതി । ഏവമേവ സ്പര്‍ശസാമാന്യേന തദ്വിശേഷൈശ്ച
ശിതോഷ്ണമൃദുകര്‍കശാദിജ്വരോദരശൂലാദിലക്ഷണൈശ്ചാപ്രിയൈഃ പ്രിയൈശ്ച
കൈശ്ചിച്ഛരീരസമവായിഭിര്‍ബാഹ്യാഗന്തുകനിമിത്തൈശ്ച ന മമ കാചിദ് വിക്രിയാ
വൃദ്ധിഹാനിലക്ഷണാ അസ്പര്‍ശത്വാത് ക്രിയതേ വ്യോംന ഇവ മുഷ്ടിഘാതാദിഭിഃ । തഥാ
രൂപസാമാന്യേന തദ്വിശേഷൈശ്ച പ്രിയാപ്രിയൈഃ സ്ത്രീവ്യഞ്ജനാദിലക്ഷണൈഃ അരൂപത്വാന്‍
ന മമ കാചിദ് ധാനിര്‍വൃദ്ധിര്‍വാ ക്രിയതേ । തഥാ രസസാമാന്യേന തദ്വിശേഷൈശ്ച
(പ്രിയാപ്രിയൈഃ) മധുരാംലലവണകടുതിക്തകഷായൈര്‍മൂഢബുദ്ധിഭിഃ പരിഗൃഹീതൈഃ
അരസാത്മകസ്യ ന മമ കാചിദ് ധാനിര്‍വൃദ്ധിര്‍വാ ക്രിയതേ । തഥാ ഗന്ധസാമാന്യേന
തദ്വിശേഷൈഃ പ്രിയാപ്രിയൈഃ പുഷ്പാദ്യനുലേപനാദിലക്ഷണൈഃ അഗന്ധാത്മകസ്യ ന മമ
കാചിദ് ധാനിര്‍വൃദ്ധിര്‍വാ ക്രിയതേ । oക़് അശബ്ദമസ്പര്‍ശമരൂപമവ്യയം തഥാരസം
നിത്യമഗന്ധവച് ച യത്cക़് ഇതി ശ്രുതേഃ ॥ 115 ॥
കിം ച യ ഏവ ബാഹ്യഃ ശബ്ദാദയസ്തേ ശരീരാകാരേണ സംസ്ഥിതാഃ തദ്ഗ്രാഹകൈശ്ച
ശ്രോത്രാദ്യാകാരൈരന്തഃകരണദ്വയതദ്വിഷയാകാരേണ ച, അന്യോന്യസംസര്‍ഗിത്വാത്
സംഹതത്വാച് ച സര്‍വക്രിയാസു । തത്രൈവം സതി വിദുഷോ മമ ന കശ്ചിച്
ഛത്രുര്‍മിത്രമുദാസീനോ വാസ്തി । തത്ര യദി (കശ്ചിന്‍) മിഥ്യാജ്ഞാനാഭിമാനേന
പ്രിയമപ്രിയം വാ പ്രയുയുങ്ക്ഷേത ക്രിയാഫലലക്ഷണം, തന്‍ മൃഷൈവ
പ്രയുയുങ്ക്ഷതി സഃ । തസ്യാവിഷയത്വാന്‍ മമ — oക़് അവ്യക്തോഽയമചിന്ത്യോഽയംcക़്
ഇതി സ്മൃതേഃ । തഥാ (സര്‍വേഷാം) പഞ്ചാനാമപി ഭൂതാനാമവികാര്യഃ അവിഷയത്വാത് ।
oക़് അച്ഛേദ്യോഽയമദാഹ്യോഽയംcക़് ഇതി സ്മൃതേഃ । യാപി
ശരീരേന്ദ്രിയസംസ്ഥാനമാത്രമുപലക്ഷ്യ മദ്ഭക്താനാം വിപരീതാനാം ച
പ്രിയാപ്രിയാദിപ്രയുയുങ്ക്ഷാ തജ്ജാ ച ധര്‍മാധര്‍മാദിപ്രാപ്തിഃ സാ തേഷാമേവ ന തു
മയ്യജരേഽമൃതേഽഭയേ oക़് നൈനം കൃതാകൃതേ തപതഃcക़് oക़് ന കര്‍മണാ
വര്‍ധതേ നോ കനീയാന്‍cക़് oക़് സബാഹ്യാഭ്യന്തരോ ഹ്യജഃcക़് oക़് ന ലിപ്യതേ
ലോകദുഃഖേന ബാഹ്യഃcക़് ഇത്യാദിശ്രുതിസ്മൃതിഭ്യഃ । അനാത്മവസ്തുനശ്ചാസത്ത്വാദിതി
പരമോ ഹേതുഃ । ആത്മനശ്ചാദ്വയത്വവിഷയാണി ദ്വയസ്യാസത്ത്വാത് യാനി
സര്‍വാണ്യുപനിഷദ്വാക്യാനി വിസ്തരശഃ സമീക്ഷിതവ്യാനി സമീക്ഷിതവ്യാനീതി ॥ 116 ॥
ഇതി പരിസംഖ്യാനപ്രകരണം ॥ 3 ॥
ഇതി ശ്രീമത്പരമഹംസപരിവ്രാജകാചാര്യാശ്രീഗോവിന്ദഭഗവത്പാദപൂജ്യശിഷ്യസ്യ
ശ്രീശംകരഭഗവതഃ കൃതിഃ സകലവേദോപനിഷത്സാരോപദേശസാഹസ്രീ സമാപ്താ
॥ ഓം തത്സത് ॥