॥ Shrimad Bhagavad Geeta Malayalam Lyrics ॥
॥ ശ്രീമദ്ഭഗവദ്ഗീതാ
॥
॥ ഓം ശ്രീ പരമാത്മനേ നമഃ ॥
॥ അഥ ശ്രീമദ്ഭഗവദ്ഗീതാ ॥
॥ അഥ പ്രഥമോഽധ്യായഃ । അർജുനവിഷാദയോഗഃ
॥
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച ।
ധർമക്ഷേത്രേ കുരുക്ഷേത്രേ സമവേതാ യുയുത്സവഃ ।
മാമകാഃ പാണ്ഡവാശ്ചൈവ കിമകുർവത സഞ്ജയ ॥ 1-1 ॥
സഞ്ജയ ഉവാച ।
ദൃഷ്ട്വാ തു പാണ്ഡവാനീകം വ്യൂഢം ദുര്യോധനസ്തദാ ।
ആചാര്യമുപസംഗമ്യ രാജാ വചനമബ്രവീത് ॥ 1-2 ॥
പശ്യൈതാം പാണ്ഡുപുത്രാണാമാചാര്യ മഹതീം ചമൂം ।
വ്യൂഢാം ദ്രുപദപുത്രേണ തവ ശിഷ്യേണ ധീമതാ ॥ 1-3 ॥
അത്ര ശൂരാ മഹേഷ്വാസാ ഭീമാർജുനസമാ യുധി ।
യുയുധാനോ വിരാടശ്ച ദ്രുപദശ്ച മഹാരഥഃ ॥ 1-4 ॥
ധൃഷ്ടകേതുശ്ചേകിതാനഃ കാശിരാജശ്ച വീര്യവാൻ ।
പുരുജിത്കുന്തിഭോജശ്ച ശൈബ്യശ്ച നരപുംഗവഃ ॥ 1-5 ॥
യുധാമന്യുശ്ച വിക്രാന്ത ഉത്തമൗജാശ്ച വീര്യവാൻ ।
സൗഭദ്രോ ദ്രൗപദേയാശ്ച സർവ ഏവ മഹാരഥാഃ ॥ 1-6 ॥
അസ്മാകം തു വിശിഷ്ടാ യേ താന്നിബോധ ദ്വിജോത്തമ ।
നായകാ മമ സൈന്യസ്യ സഞ്ജ്ഞാർഥം താൻബ്രവീമി തേ ॥ 1-7 ॥
ഭവാൻഭീഷ്മശ്ച കർണശ്ച കൃപശ്ച സമിതിഞ്ജയഃ ।
അശ്വത്ഥാമാ വികർണശ്ച സൗമദത്തിസ്തഥൈവ ച ॥ 1-8 ॥
അന്യേ ച ബഹവഃ ശൂരാ മദർഥേ ത്യക്തജീവിതാഃ ।
നാനാശസ്ത്രപ്രഹരണാഃ സർവേ യുദ്ധവിശാരദാഃ ॥ 1-9 ॥
അപര്യാപ്തം തദസ്മാകം ബലം ഭീഷ്മാഭിരക്ഷിതം ।
പര്യാപ്തം ത്വിദമേതേഷാം ബലം ഭീമാഭിരക്ഷിതം ॥ 1-10 ॥
അയനേഷു ച സർവേഷു യഥാഭാഗമവസ്ഥിതാഃ ।
ഭീഷ്മമേവാഭിരക്ഷന്തു ഭവന്തഃ സർവ ഏവ ഹി ॥ 1-11 ॥
തസ്യ സഞ്ജനയൻഹർഷം കുരുവൃദ്ധഃ പിതാമഹഃ ।
സിംഹനാദം വിനദ്യോച്ചൈഃ ശംഖം ദധ്മൗ പ്രതാപവാൻ ॥ 1-12 ॥
തതഃ ശംഖാശ്ച ഭേര്യശ്ച പണവാനകഗോമുഖാഃ ।
സഹസൈവാഭ്യഹന്യന്ത സ ശബ്ദസ്തുമുലോഽഭവത് ॥ 1-13 ॥
തതഃ ശ്വേതൈർഹയൈര്യുക്തേ മഹതി സ്യന്ദനേ സ്ഥിതൗ ।
മാധവഃ പാണ്ഡവശ്ചൈവ ദിവ്യൗ ശംഖൗ പ്രദധ്മതുഃ ॥ 1-14 ॥
പാഞ്ചജന്യം ഹൃഷീകേശോ ദേവദത്തം ധനഞ്ജയഃ ।
പൗണ്ഡ്രം ദധ്മൗ മഹാശംഖം ഭീമകർമാ വൃകോദരഃ ॥ 1-15 ॥
അനന്തവിജയം രാജാ കുന്തീപുത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ ।
നകുലഃ സഹദേവശ്ച സുഘോഷമണിപുഷ്പകൗ ॥ 1-16 ॥
കാശ്യശ്ച പരമേഷ്വാസഃ ശിഖണ്ഡീ ച മഹാരഥഃ ।
ധൃഷ്ടദ്യുമ്നോ വിരാടശ്ച സാത്യകിശ്ചാപരാജിതഃ ॥ 1-17 ॥
ദ്രുപദോ ദ്രൗപദേയാശ്ച സർവശഃ പൃഥിവീപതേ ।
സൗഭദ്രശ്ച മഹാബാഹുഃ ശംഖാന്ദധ്മുഃ പൃഥക്പൃഥക് ॥ 1-18 ॥
സ ഘോഷോ ധാർതരാഷ്ട്രാണാം ഹൃദയാനി വ്യദാരയത് ।
നഭശ്ച പൃഥിവീം ചൈവ തുമുലോഽഭ്യനുനാദയൻ ॥ 1-19 ॥ orലോ വ്യനു
അഥ വ്യവസ്ഥിതാന്ദൃഷ്ട്വാ ധാർതരാഷ്ട്രാൻ കപിധ്വജഃ ।
പ്രവൃത്തേ ശസ്ത്രസമ്പാതേ ധനുരുദ്യമ്യ പാണ്ഡവഃ ॥ 1-20 ॥
ഹൃഷീകേശം തദാ വാക്യമിദമാഹ മഹീപതേ ।
അർജുന ഉവാച ।
സേനയോരുഭയോർമധ്യേ രഥം സ്ഥാപയ മേഽച്യുത ॥ 1-21 ॥
യാവദേതാന്നിരീക്ഷേഽഹം യോദ്ധുകാമാനവസ്ഥിതാൻ ।
കൈർമയാ സഹ യോദ്ധവ്യമസ്മിൻ രണസമുദ്യമേ ॥ 1-22 ॥
യോത്സ്യമാനാനവേക്ഷേഽഹം യ ഏതേഽത്ര സമാഗതാഃ ।
ധാർതരാഷ്ട്രസ്യ ദുർബുദ്ധേര്യുദ്ധേ പ്രിയചികീർഷവഃ ॥ 1-23 ॥
സഞ്ജയ ഉവാച ।
ഏവമുക്തോ ഹൃഷീകേശോ ഗുഡാകേശേന ഭാരത ।
സേനയോരുഭയോർമധ്യേ സ്ഥാപയിത്വാ രഥോത്തമം ॥ 1-24 ॥
ഭീഷ്മദ്രോണപ്രമുഖതഃ സർവേഷാം ച മഹീക്ഷിതാം ।
ഉവാച പാർഥ പശ്യൈതാൻസമവേതാൻകുരൂനിതി ॥ 1-25 ॥
തത്രാപശ്യത്സ്ഥിതാൻപാർഥഃ പിതൄനഥ പിതാമഹാൻ ।
ആചാര്യാന്മാതുലാൻഭ്രാതൄൻപുത്രാൻപൗത്രാൻസഖീംസ്തഥാ ॥ 1-26 ॥
ശ്വശുരാൻസുഹൃദശ്ചൈവ സേനയോരുഭയോരപി ।
താൻസമീക്ഷ്യ സ കൗന്തേയഃ സർവാൻബന്ധൂനവസ്ഥിതാൻ ॥ 1-27 ॥
കൃപയാ പരയാവിഷ്ടോ വിഷീദന്നിദമബ്രവീത് ।
അർജുന ഉവാച ।
ദൃഷ്ട്വേമം സ്വജനം കൃഷ്ണ യുയുത്സും സമുപസ്ഥിതം ॥ 1-28 ॥
സീദന്തി മമ ഗാത്രാണി മുഖം ച പരിശുഷ്യതി ।
വേപഥുശ്ച ശരീരേ മേ രോമഹർഷശ്ച ജായതേ ॥ 1-29 ॥
ഗാണ്ഡീവം സ്രംസതേ ഹസ്താത്ത്വക്ചൈവ പരിദഹ്യതേ ।
ന ച ശക്നോമ്യവസ്ഥാതും ഭ്രമതീവ ച മേ മനഃ ॥ 1-30 ॥
നിമിത്താനി ച പശ്യാമി വിപരീതാനി കേശവ ।
ന ച ശ്രേയോഽനുപശ്യാമി ഹത്വാ സ്വജനമാഹവേ ॥ 1-31 ॥
ന കാങ്ക്ഷേ വിജയം കൃഷ്ണ ന ച രാജ്യം സുഖാനി ച ।
കിം നോ രാജ്യേന ഗോവിന്ദ കിം ഭോഗൈർജീവിതേന വാ ॥ 1-32 ॥
യേഷാമർഥേ കാങ്ക്ഷിതം നോ രാജ്യം ഭോഗാഃ സുഖാനി ച ।
ത ഇമേഽവസ്ഥിതാ യുദ്ധേ പ്രാണാംസ്ത്യക്ത്വാ ധനാനി ച ॥ 1-33 ॥
ആചാര്യാഃ പിതരഃ പുത്രാസ്തഥൈവ ച പിതാമഹാഃ ।
മാതുലാഃ ശ്വശുരാഃ പൗത്രാഃ ശ്യാലാഃ സംബന്ധിനസ്തഥാ ॥ 1-34 ॥
ഏതാന്ന ഹന്തുമിച്ഛാമി ഘ്നതോഽപി മധുസൂദന ।
അപി ത്രൈലോക്യരാജ്യസ്യ ഹേതോഃ കിം നു മഹീകൃതേ ॥ 1-35 ॥
നിഹത്യ ധാർതരാഷ്ട്രാന്നഃ കാ പ്രീതിഃ സ്യാജ്ജനാർദന ।
പാപമേവാശ്രയേദസ്മാൻഹത്വൈതാനാതതായിനഃ ॥ 1-36 ॥
തസ്മാന്നാർഹാ വയം ഹന്തും ധാർതരാഷ്ട്രാൻസ്വബാന്ധവാൻ ।
സ്വജനം ഹി കഥം ഹത്വാ സുഖിനഃ സ്യാമ മാധവ ॥ 1-37 ॥
യദ്യപ്യേതേ ന പശ്യന്തി ലോഭോപഹതചേതസഃ ।
കുലക്ഷയകൃതം ദോഷം മിത്രദ്രോഹേ ച പാതകം ॥ 1-38 ॥
കഥം ന ജ്ഞേയമസ്മാഭിഃ പാപാദസ്മാന്നിവർതിതും ।
കുലക്ഷയകൃതം ദോഷം പ്രപശ്യദ്ഭിർജനാർദന ॥ 1-39 ॥
കുലക്ഷയേ പ്രണശ്യന്തി കുലധർമാഃ സനാതനാഃ ।
ധർമേ നഷ്ടേ കുലം കൃത്സ്നമധർമോഽഭിഭവത്യുത ॥ 1-40 ॥
അധർമാഭിഭവാത്കൃഷ്ണ പ്രദുഷ്യന്തി കുലസ്ത്രിയഃ ।
സ്ത്രീഷു ദുഷ്ടാസു വാർഷ്ണേയ ജായതേ വർണസങ്കരഃ ॥ 1-41 ॥
സങ്കരോ നരകായൈവ കുലഘ്നാനാം കുലസ്യ ച ।
പതന്തി പിതരോ ഹ്യേഷാം ലുപ്തപിണ്ഡോദകക്രിയാഃ ॥ 1-42 ॥
ദോഷൈരേതൈഃ കുലഘ്നാനാം വർണസങ്കരകാരകൈഃ ।
ഉത്സാദ്യന്തേ ജാതിധർമാഃ കുലധർമാശ്ച ശാശ്വതാഃ ॥ 1-43 ॥
ഉത്സന്നകുലധർമാണാം മനുഷ്യാണാം ജനാർദന ।
നരകേ നിയതം വാസോ ഭവതീത്യനുശുശ്രുമ ॥ 1-44 ॥orനരകേഽനിയതം
അഹോ ബത മഹത്പാപം കർതും വ്യവസിതാ വയം ।
യദ്രാജ്യസുഖലോഭേന ഹന്തും സ്വജനമുദ്യതാഃ ॥ 1-45 ॥
യദി മാമപ്രതീകാരമശസ്ത്രം ശസ്ത്രപാണയഃ ।
ധാർതരാഷ്ട്രാ രണേ ഹന്യുസ്തന്മേ ക്ഷേമതരം ഭവേത് ॥ 1-46 ॥
സഞ്ജയ ഉവാച ।
ഏവമുക്ത്വാർജുനഃ സംഖ്യേ രഥോപസ്ഥ ഉപാവിശത് ।
വിസൃജ്യ സശരം ചാപം ശോകസംവിഗ്നമാനസഃ ॥ 1-47 ॥
ഓം തത്സദിതി ശ്രീമദ്ഭഗവദ്ഗീതാസൂപനിഷത്സു
ബ്രഹ്മവിദ്യായാം യോഗശാസ്ത്രേ ശ്രീകൃഷ്ണാർജുനസംവാദേ
അർജുനവിഷാദയോഗോ നാമ പ്രഥമോഽധ്യായഃ ॥ 1 ॥
॥ അഥ ദ്വിതീയോഽധ്യായഃ । സാംഖ്യയോഗഃ
॥
സഞ്ജയ ഉവാച ।
തം തഥാ കൃപയാവിഷ്ടമശ്രുപൂർണാകുലേക്ഷണം ।
വിഷീദന്തമിദം വാക്യമുവാച മധുസൂദനഃ ॥ 2-1 ॥
ശ്രീഭഗവാനുവാച ।
കുതസ്ത്വാ കശ്മലമിദം വിഷമേ സമുപസ്ഥിതം ।
അനാര്യജുഷ്ടമസ്വർഗ്യമകീർതികരമർജുന ॥ 2-2 ॥
ക്ലൈബ്യം മാ സ്മ ഗമഃ പാർഥ നൈതത്ത്വയ്യുപപദ്യതേ ।
ക്ഷുദ്രം ഹൃദയദൗർബല്യം ത്യക്ത്വോത്തിഷ്ഠ പരന്തപ ॥ 2-3 ॥
അർജുന ഉവാച ।
കഥം ഭീഷ്മമഹം സംഖ്യേ ദ്രോണം ച മധുസൂദന ।
ഇഷുഭിഃ പ്രതിയോത്സ്യാമി പൂജാർഹാവരിസൂദന ॥ 2-4 ॥
ഗുരൂനഹത്വാ ഹി മഹാനുഭാവാൻ
ശ്രേയോ ഭോക്തും ഭൈക്ഷ്യമപീഹ ലോകേ ।
ഹത്വാർഥകാമാംസ്തു ഗുരൂനിഹൈവ
ഭുഞ്ജീയ ഭോഗാൻ രുധിരപ്രദിഗ്ധാൻ ॥ 2-5 ॥
ന ചൈതദ്വിദ്മഃ കതരന്നോ ഗരീയോ
യദ്വാ ജയേമ യദി വാ നോ ജയേയുഃ ।
യാനേവ ഹത്വാ ന ജിജീവിഷാമ-
സ്തേഽവസ്ഥിതാഃ പ്രമുഖേ ധാർതരാഷ്ട്രാഃ ॥ 2-6 ॥
കാർപണ്യദോഷോപഹതസ്വഭാവഃ
പൃച്ഛാമി ത്വാം ധർമസമ്മൂഢചേതാഃ ।
യച്ഛ്രേയഃ സ്യാന്നിശ്ചിതം ബ്രൂഹി തന്മേ
ശിഷ്യസ്തേഽഹം ശാധി മാം ത്വാം പ്രപന്നം ॥ 2-7 ॥
ന ഹി പ്രപശ്യാമി മമാപനുദ്യാദ്
യച്ഛോകമുച്ഛോഷണമിന്ദ്രിയാണാം ।
അവാപ്യ ഭൂമാവസപത്നമൃദ്ധം
രാജ്യം സുരാണാമപി ചാധിപത്യം ॥ 2-8 ॥
സഞ്ജയ ഉവാച ।
ഏവമുക്ത്വാ ഹൃഷീകേശം ഗുഡാകേശഃ പരന്തപ ।
ന യോത്സ്യ ഇതി ഗോവിന്ദമുക്ത്വാ തൂഷ്ണീം ബഭൂവ ഹ ॥ 2-9 ॥
തമുവാച ഹൃഷീകേശഃ പ്രഹസന്നിവ ഭാരത ।
സേനയോരുഭയോർമധ്യേ വിഷീദന്തമിദം വചഃ ॥ 2-10 ॥
ശ്രീഭഗവാനുവാച ।
അശോച്യാനന്വശോചസ്ത്വം പ്രജ്ഞാവാദാംശ്ച ഭാഷസേ ।
ഗതാസൂനഗതാസൂംശ്ച നാനുശോചന്തി പണ്ഡിതാഃ ॥ 2-11 ॥
ന ത്വേവാഹം ജാതു നാസം ന ത്വം നേമേ ജനാധിപാഃ ।
ന ചൈവ ന ഭവിഷ്യാമഃ സർവേ വയമതഃ പരം ॥ 2-12 ॥
ദേഹിനോഽസ്മിന്യഥാ ദേഹേ കൗമാരം യൗവനം ജരാ ।
തഥാ ദേഹാന്തരപ്രാപ്തിർധീരസ്തത്ര ന മുഹ്യതി ॥ 2-13 ॥
മാത്രാസ്പർശാസ്തു കൗന്തേയ ശീതോഷ്ണസുഖദുഃഖദാഃ ।
ആഗമാപായിനോഽനിത്യാസ്താംസ്തിതിക്ഷസ്വ ഭാരത ॥ 2-14 ॥
യം ഹി ന വ്യഥയന്ത്യേതേ പുരുഷം പുരുഷർഷഭ ।
സമദുഃഖസുഖം ധീരം സോഽമൃതത്വായ കൽപതേ ॥ 2-15 ॥
നാസതോ വിദ്യതേ ഭാവോ നാഭാവോ വിദ്യതേ സതഃ ।
ഉഭയോരപി ദൃഷ്ടോഽന്തസ്ത്വനയോസ്തത്ത്വദർശിഭിഃ ॥ 2-16 ॥
അവിനാശി തു തദ്വിദ്ധി യേന സർവമിദം തതം ।
വിനാശമവ്യയസ്യാസ്യ ന കശ്ചിത്കർതുമർഹതി ॥ 2-17 ॥
അന്തവന്ത ഇമേ ദേഹാ നിത്യസ്യോക്താഃ ശരീരിണഃ ।
അനാശിനോഽപ്രമേയസ്യ തസ്മാദ്യുധ്യസ്വ ഭാരത ॥ 2-18 ॥
യ ഏനം വേത്തി ഹന്താരം യശ്ചൈനം മന്യതേ ഹതം ।
ഉഭൗ തൗ ന വിജാനീതോ നായം ഹന്തി ന ഹന്യതേ ॥ 2-19 ॥
ന ജായതേ മ്രിയതേ വാ കദാചിൻ
നായം ഭൂത്വാ ഭവിതാ വാ ന ഭൂയഃ ।
അജോ നിത്യഃ ശാശ്വതോഽയം പുരാണോ
ന ഹന്യതേ ഹന്യമാനേ ശരീരേ ॥ 2-20 ॥
വേദാവിനാശിനം നിത്യം യ ഏനമജമവ്യയം ।
കഥം സ പുരുഷഃ പാർഥ കം ഘാതയതി ഹന്തി കം ॥ 2-21 ॥
വാസാംസി ജീർണാനി യഥാ വിഹായ
നവാനി ഗൃഹ്ണാതി നരോഽപരാണി ।
തഥാ ശരീരാണി വിഹായ ജീർണാ-
ന്യന്യാനി സംയാതി നവാനി ദേഹീ ॥ 2-22 ॥
നൈനം ഛിന്ദന്തി ശസ്ത്രാണി നൈനം ദഹതി പാവകഃ ।
ന ചൈനം ക്ലേദയന്ത്യാപോ ന ശോഷയതി മാരുതഃ ॥ 2-23 ॥
അച്ഛേദ്യോഽയമദാഹ്യോഽയമക്ലേദ്യോഽശോഷ്യ ഏവ ച ।
നിത്യഃ സർവഗതഃ സ്ഥാണുരചലോഽയം സനാതനഃ ॥ 2-24 ॥
അവ്യക്തോഽയമചിന്ത്യോഽയമവികാര്യോഽയമുച്യതേ ।
തസ്മാദേവം വിദിത്വൈനം നാനുശോചിതുമർഹസി ॥ 2-25 ॥
അഥ ചൈനം നിത്യജാതം നിത്യം വാ മന്യസേ മൃതം ।
തഥാപി ത്വം മഹാബാഹോ നൈവം ശോചിതുമർഹസി ॥ 2-26 ॥
ജാതസ്യ ഹി ധ്രുവോ മൃത്യുർധ്രുവം ജന്മ മൃതസ്യ ച ।
തസ്മാദപരിഹാര്യേഽർഥേ ന ത്വം ശോചിതുമർഹസി ॥ 2-27 ॥
അവ്യക്താദീനി ഭൂതാനി വ്യക്തമധ്യാനി ഭാരത ।
അവ്യക്തനിധനാന്യേവ തത്ര കാ പരിദേവനാ ॥ 2-28 ॥
ആശ്ചര്യവത്പശ്യതി കശ്ചിദേന-
മാശ്ചര്യവദ്വദതി തഥൈവ ചാന്യഃ ।
ആശ്ചര്യവച്ചൈനമന്യഃ ശൃണോതി
ശ്രുത്വാപ്യേനം വേദ ന ചൈവ കശ്ചിത് ॥ 2-29 ॥
ദേഹീ നിത്യമവധ്യോഽയം ദേഹേ സർവസ്യ ഭാരത ।
തസ്മാത്സർവാണി ഭൂതാനി ന ത്വം ശോചിതുമർഹസി ॥ 2-30 ॥
സ്വധർമമപി ചാവേക്ഷ്യ ന വികമ്പിതുമർഹസി ।
ധർമ്യാദ്ധി യുദ്ധാച്ഛ്രേയോഽന്യത്ക്ഷത്രിയസ്യ ന വിദ്യതേ ॥ 2-31 ॥
യദൃച്ഛയാ ചോപപന്നം സ്വർഗദ്വാരമപാവൃതം ।
സുഖിനഃ ക്ഷത്രിയാഃ പാർഥ ലഭന്തേ യുദ്ധമീദൃശം ॥ 2-32 ॥
അഥ ചേത്ത്വമിമം ധർമ്യം സംഗ്രാമം ന കരിഷ്യസി ।
തതഃ സ്വധർമം കീർതിം ച ഹിത്വാ പാപമവാപ്സ്യസി ॥ 2-33 ॥
അകീർതിം ചാപി ഭൂതാനി കഥയിഷ്യന്തി തേഽവ്യയാം ।
സംഭാവിതസ്യ ചാകീർതിർമരണാദതിരിച്യതേ ॥ 2-34 ॥
ഭയാദ്രണാദുപരതം മംസ്യന്തേ ത്വാം മഹാരഥാഃ ।
യേഷാം ച ത്വം ബഹുമതോ ഭൂത്വാ യാസ്യസി ലാഘവം ॥ 2-35 ॥
അവാച്യവാദാംശ്ച ബഹൂന്വദിഷ്യന്തി തവാഹിതാഃ ।
നിന്ദന്തസ്തവ സാമർഥ്യം തതോ ദുഃഖതരം നു കിം ॥ 2-36 ॥
ഹതോ വാ പ്രാപ്സ്യസി സ്വർഗം ജിത്വാ വാ ഭോക്ഷ്യസേ മഹീം ।
തസ്മാദുത്തിഷ്ഠ കൗന്തേയ യുദ്ധായ കൃതനിശ്ചയഃ ॥ 2-37 ॥
സുഖദുഃഖേ സമേ കൃത്വാ ലാഭാലാഭൗ ജയാജയൗ ।
തതോ യുദ്ധായ യുജ്യസ്വ നൈവം പാപമവാപ്സ്യസി ॥ 2-38 ॥
ഏഷാ തേഽഭിഹിതാ സാംഖ്യേ ബുദ്ധിര്യോഗേ ത്വിമാം ശൃണു ।
ബുദ്ധ്യാ യുക്തോ യയാ പാർഥ കർമബന്ധം പ്രഹാസ്യസി ॥ 2-39 ॥
നേഹാഭിക്രമനാശോഽസ്തി പ്രത്യവായോ ന വിദ്യതേ ।
സ്വൽപമപ്യസ്യ ധർമസ്യ ത്രായതേ മഹതോ ഭയാത് ॥ 2-40 ॥
വ്യവസായാത്മികാ ബുദ്ധിരേകേഹ കുരുനന്ദന ।
ബഹുശാഖാ ഹ്യനന്താശ്ച ബുദ്ധയോഽവ്യവസായിനാം ॥ 2-41 ॥
യാമിമാം പുഷ്പിതാം വാചം പ്രവദന്ത്യവിപശ്ചിതഃ ।
വേദവാദരതാഃ പാർഥ നാന്യദസ്തീതി വാദിനഃ ॥ 2-42 ॥
കാമാത്മാനഃ സ്വർഗപരാ ജന്മകർമഫലപ്രദാം ।
ക്രിയാവിശേഷബഹുലാം ഭോഗൈശ്വര്യഗതിം പ്രതി ॥ 2-43 ॥
ഭോഗൈശ്വര്യപ്രസക്താനാം തയാപഹൃതചേതസാം ।
വ്യവസായാത്മികാ ബുദ്ധിഃ സമാധൗ ന വിധീയതേ ॥ 2-44 ॥
ത്രൈഗുണ്യവിഷയാ വേദാ നിസ്ത്രൈഗുണ്യോ ഭവാർജുന ।
നിർദ്വന്ദ്വോ നിത്യസത്ത്വസ്ഥോ നിര്യോഗക്ഷേമ ആത്മവാൻ ॥ 2-45 ॥
യാവാനർഥ ഉദപാനേ സർവതഃ സമ്പ്ലുതോദകേ ।
താവാൻസർവേഷു വേദേഷു ബ്രാഹ്മണസ്യ വിജാനതഃ ॥ 2-46 ॥
കർമണ്യേവാധികാരസ്തേ മാ ഫലേഷു കദാചന ।
മാ കർമഫലഹേതുർഭൂർമാ തേ സംഗോഽസ്ത്വകർമണി ॥ 2-47 ॥
യോഗസ്ഥഃ കുരു കർമാണി സംഗം ത്യക്ത്വാ ധനഞ്ജയ ।
സിദ്ധ്യസിദ്ധ്യോഃ സമോ ഭൂത്വാ സമത്വം യോഗ ഉച്യതേ ॥ 2-48 ॥
ദൂരേണ ഹ്യവരം കർമ ബുദ്ധിയോഗാദ്ധനഞ്ജയ ।
ബുദ്ധൗ ശരണമന്വിച്ഛ കൃപണാഃ ഫലഹേതവഃ ॥ 2-49 ॥
ബുദ്ധിയുക്തോ ജഹാതീഹ ഉഭേ സുകൃതദുഷ്കൃതേ ।
തസ്മാദ്യോഗായ യുജ്യസ്വ യോഗഃ കർമസു കൗശലം ॥ 2-50 ॥
കർമജം ബുദ്ധിയുക്താ ഹി ഫലം ത്യക്ത്വാ മനീഷിണഃ ।
ജന്മബന്ധവിനിർമുക്താഃ പദം ഗച്ഛന്ത്യനാമയം ॥ 2-51 ॥
യദാ തേ മോഹകലിലം ബുദ്ധിർവ്യതിതരിഷ്യതി ।
തദാ ഗന്താസി നിർവേദം ശ്രോതവ്യസ്യ ശ്രുതസ്യ ച ॥ 2-52 ॥
ശ്രുതിവിപ്രതിപന്നാ തേ യദാ സ്ഥാസ്യതി നിശ്ചലാ ।
സമാധാവചലാ ബുദ്ധിസ്തദാ യോഗമവാപ്സ്യസി ॥ 2-53 ॥
അർജുന ഉവാച ।
സ്ഥിതപ്രജ്ഞസ്യ കാ ഭാഷാ സമാധിസ്ഥസ്യ കേശവ ।
സ്ഥിതധീഃ കിം പ്രഭാഷേത കിമാസീത വ്രജേത കിം ॥ 2-54 ॥
ശ്രീഭഗവാനുവാച ।
പ്രജഹാതി യദാ കാമാൻസർവാൻപാർഥ മനോഗതാൻ ।
ആത്മന്യേവാത്മനാ തുഷ്ടഃ സ്ഥിതപ്രജ്ഞസ്തദോച്യതേ ॥ 2-55 ॥
ദുഃഖേഷ്വനുദ്വിഗ്നമനാഃ സുഖേഷു വിഗതസ്പൃഹഃ ।
വീതരാഗഭയക്രോധഃ സ്ഥിതധീർമുനിരുച്യതേ ॥ 2-56 ॥
യഃ സർവത്രാനഭിസ്നേഹസ്തത്തത്പ്രാപ്യ ശുഭാശുഭം ।
നാഭിനന്ദതി ന ദ്വേഷ്ടി തസ്യ പ്രജ്ഞാ പ്രതിഷ്ഠിതാ ॥ 2-57 ॥
യദാ സംഹരതേ ചായം കൂർമോഽംഗാനീവ സർവശഃ ।
ഇന്ദ്രിയാണീന്ദ്രിയാർഥേഭ്യസ്തസ്യ പ്രജ്ഞാ പ്രതിഷ്ഠിതാ ॥ 2-58 ॥
വിഷയാ വിനിവർതന്തേ നിരാഹാരസ്യ ദേഹിനഃ ।
രസവർജം രസോഽപ്യസ്യ പരം ദൃഷ്ട്വാ നിവർതതേ ॥ 2-59 ॥
യതതോ ഹ്യപി കൗന്തേയ പുരുഷസ്യ വിപശ്ചിതഃ ।
ഇന്ദ്രിയാണി പ്രമാഥീനി ഹരന്തി പ്രസഭം മനഃ ॥ 2-60 ॥
താനി സർവാണി സംയമ്യ യുക്ത ആസീത മത്പരഃ ।
വശേ ഹി യസ്യേന്ദ്രിയാണി തസ്യ പ്രജ്ഞാ പ്രതിഷ്ഠിതാ ॥ 2-61 ॥
ധ്യായതോ വിഷയാൻപുംസഃ സംഗസ്തേഷൂപജായതേ ।
സംഗാത്സഞ്ജായതേ കാമഃ കാമാത്ക്രോധോഽഭിജായതേ ॥ 2-62 ॥
ക്രോധാദ്ഭവതി സമ്മോഹഃ സമ്മോഹാത്സ്മൃതിവിഭ്രമഃ ।
സ്മൃതിഭ്രംശാദ് ബുദ്ധിനാശോ ബുദ്ധിനാശാത്പ്രണശ്യതി ॥ 2-63 ॥
രാഗദ്വേഷവിമുക്തൈസ്തു വിഷയാനിന്ദ്രിയൈശ്ചരൻ । orവിയുക്തൈസ്തു
ആത്മവശ്യൈർവിധേയാത്മാ പ്രസാദമധിഗച്ഛതി ॥ 2-64 ॥
പ്രസാദേ സർവദുഃഖാനാം ഹാനിരസ്യോപജായതേ ।
പ്രസന്നചേതസോ ഹ്യാശു ബുദ്ധിഃ പര്യവതിഷ്ഠതേ ॥ 2-65 ॥
നാസ്തി ബുദ്ധിരയുക്തസ്യ ന ചായുക്തസ്യ ഭാവനാ ।
ന ചാഭാവയതഃ ശാന്തിരശാന്തസ്യ കുതഃ സുഖം ॥ 2-66 ॥
ഇന്ദ്രിയാണാം ഹി ചരതാം യന്മനോഽനുവിധീയതേ ।
തദസ്യ ഹരതി പ്രജ്ഞാം വായുർനാവമിവാംഭസി ॥ 2-67 ॥
തസ്മാദ്യസ്യ മഹാബാഹോ നിഗൃഹീതാനി സർവശഃ ।
ഇന്ദ്രിയാണീന്ദ്രിയാർഥേഭ്യസ്തസ്യ പ്രജ്ഞാ പ്രതിഷ്ഠിതാ ॥ 2-68 ॥
യാ നിശാ സർവഭൂതാനാം തസ്യാം ജാഗർതി സംയമീ ।
യസ്യാം ജാഗ്രതി ഭൂതാനി സാ നിശാ പശ്യതോ മുനേഃ ॥ 2-69 ॥
ആപൂര്യമാണമചലപ്രതിഷ്ഠം
സമുദ്രമാപഃ പ്രവിശന്തി യദ്വത് ।
തദ്വത്കാമാ യം പ്രവിശന്തി സർവേ
സ ശാന്തിമാപ്നോതി ന കാമകാമീ ॥ 2-70 ॥
വിഹായ കാമാന്യഃ സർവാൻപുമാംശ്ചരതി നിഃസ്പൃഹഃ ।
നിർമമോ നിരഹങ്കാരഃ സ ശാന്തിമധിഗച്ഛതി ॥ 2-71 ॥
ഏഷാ ബ്രാഹ്മീ സ്ഥിതിഃ പാർഥ നൈനാം പ്രാപ്യ വിമുഹ്യതി ।
സ്ഥിത്വാസ്യാമന്തകാലേഽപി ബ്രഹ്മനിർവാണമൃച്ഛതി ॥ 2-72 ॥
ഓം തത്സദിതി ശ്രീമദ്ഭഗവദ്ഗീതാസൂപനിഷത്സു
ബ്രഹ്മവിദ്യായാം യോഗശാസ്ത്രേ ശ്രീകൃഷ്ണാർജുനസംവാദേ
സാംഖ്യയോഗോ നാമ ദ്വിതീയോഽധ്യായഃ ॥ 2 ॥
॥ അഥ തൃതീയോഽധ്യായഃ । കർമയോഗഃ
॥
അർജുന ഉവാച ।
ജ്യായസീ ചേത്കർമണസ്തേ മതാ ബുദ്ധിർജനാർദന ।
തത്കിം കർമണി ഘോരേ മാം നിയോജയസി കേശവ ॥ 3-1 ॥
വ്യാമിശ്രേണേവ വാക്യേന ബുദ്ധിം മോഹയസീവ മേ ।
തദേകം വദ നിശ്ചിത്യ യേന ശ്രേയോഽഹമാപ്നുയാം ॥ 3-2 ॥
ശ്രീഭഗവാനുവാച ।
ലോകേഽസ്മിൻ ദ്വിവിധാ നിഷ്ഠാ പുരാ പ്രോക്താ മയാനഘ ।
ജ്ഞാനയോഗേന സാംഖ്യാനാം കർമയോഗേന യോഗിനാം ॥ 3-3 ॥
ന കർമണാമനാരംഭാന്നൈഷ്കർമ്യം പുരുഷോഽശ്നുതേ ।
ന ച സംന്യസനാദേവ സിദ്ധിം സമധിഗച്ഛതി ॥ 3-4 ॥
ന ഹി കശ്ചിത്ക്ഷണമപി ജാതു തിഷ്ഠത്യകർമകൃത് ।
കാര്യതേ ഹ്യവശഃ കർമ സർവഃ പ്രകൃതിജൈർഗുണൈഃ ॥ 3-5 ॥
കർമേന്ദ്രിയാണി സംയമ്യ യ ആസ്തേ മനസാ സ്മരൻ ।
ഇന്ദ്രിയാർഥാന്വിമൂഢാത്മാ മിഥ്യാചാരഃ സ ഉച്യതേ ॥ 3-6 ॥
യസ്ത്വിന്ദ്രിയാണി മനസാ നിയമ്യാരഭതേഽർജുന ।
കർമേന്ദ്രിയൈഃ കർമയോഗമസക്തഃ സ വിശിഷ്യതേ ॥ 3-7 ॥
നിയതം കുരു കർമ ത്വം കർമ ജ്യായോ ഹ്യകർമണഃ ।
ശരീരയാത്രാപി ച തേ ന പ്രസിദ്ധ്യേദകർമണഃ ॥ 3-8 ॥
യജ്ഞാർഥാത്കർമണോഽന്യത്ര ലോകോഽയം കർമബന്ധനഃ ।
തദർഥം കർമ കൗന്തേയ മുക്തസംഗഃ സമാചര ॥ 3-9 ॥
സഹയജ്ഞാഃ പ്രജാഃ സൃഷ്ട്വാ പുരോവാച പ്രജാപതിഃ ।
അനേന പ്രസവിഷ്യധ്വമേഷ വോഽസ്ത്വിഷ്ടകാമധുക് ॥ 3-10 ॥
ദേവാൻഭാവയതാനേന തേ ദേവാ ഭാവയന്തു വഃ ।
പരസ്പരം ഭാവയന്തഃ ശ്രേയഃ പരമവാപ്സ്യഥ ॥ 3-11 ॥
ഇഷ്ടാൻഭോഗാൻഹി വോ ദേവാ ദാസ്യന്തേ യജ്ഞഭാവിതാഃ ।
തൈർദത്താനപ്രദായൈഭ്യോ യോ ഭുങ്ക്തേ സ്തേന ഏവ സഃ ॥ 3-12 ॥
യജ്ഞശിഷ്ടാശിനഃ സന്തോ മുച്യന്തേ സർവകിൽബിഷൈഃ ।
ഭുഞ്ജതേ തേ ത്വഘം പാപാ യേ പചന്ത്യാത്മകാരണാത് ॥ 3-13 ॥
അന്നാദ്ഭവന്തി ഭൂതാനി പർജന്യാദന്നസംഭവഃ ।
യജ്ഞാദ്ഭവതി പർജന്യോ യജ്ഞഃ കർമസമുദ്ഭവഃ ॥ 3-14 ॥
കർമ ബ്രഹ്മോദ്ഭവം വിദ്ധി ബ്രഹ്മാക്ഷരസമുദ്ഭവം ।
തസ്മാത്സർവഗതം ബ്രഹ്മ നിത്യം യജ്ഞേ പ്രതിഷ്ഠിതം ॥ 3-15 ॥
ഏവം പ്രവർതിതം ചക്രം നാനുവർതയതീഹ യഃ ।
അഘായുരിന്ദ്രിയാരാമോ മോഘം പാർഥ സ ജീവതി ॥ 3-16 ॥
യസ്ത്വാത്മരതിരേവ സ്യാദാത്മതൃപ്തശ്ച മാനവഃ ।
ആത്മന്യേവ ച സന്തുഷ്ടസ്തസ്യ കാര്യം ന വിദ്യതേ ॥ 3-17 ॥
നൈവ തസ്യ കൃതേനാർഥോ നാകൃതേനേഹ കശ്ചന ।
ന ചാസ്യ സർവഭൂതേഷു കശ്ചിദർഥവ്യപാശ്രയഃ ॥ 3-18 ॥
തസ്മാദസക്തഃ സതതം കാര്യം കർമ സമാചര ।
അസക്തോ ഹ്യാചരൻകർമ പരമാപ്നോതി പൂരുഷഃ ॥ 3-19 ॥
കർമണൈവ ഹി സംസിദ്ധിമാസ്ഥിതാ ജനകാദയഃ ।
ലോകസംഗ്രഹമേവാപി സമ്പശ്യൻകർതുമർഹസി ॥ 3-20 ॥
യദ്യദാചരതി ശ്രേഷ്ഠസ്തത്തദേവേതരോ ജനഃ ।
സ യത്പ്രമാണം കുരുതേ ലോകസ്തദനുവർതതേ ॥ 3-21 ॥
ന മേ പാർഥാസ്തി കർതവ്യം ത്രിഷു ലോകേഷു കിഞ്ചന ।
നാനവാപ്തമവാപ്തവ്യം വർത ഏവ ച കർമണി ॥ 3-22 ॥
യദി ഹ്യഹം ന വർതേയം ജാതു കർമണ്യതന്ദ്രിതഃ ।
മമ വർത്മാനുവർതന്തേ മനുഷ്യാഃ പാർഥ സർവശഃ ॥ 3-23 ॥
ഉത്സീദേയുരിമേ ലോകാ ന കുര്യാം കർമ ചേദഹം ।
സങ്കരസ്യ ച കർതാ സ്യാമുപഹന്യാമിമാഃ പ്രജാഃ ॥ 3-24 ॥
സക്താഃ കർമണ്യവിദ്വാംസോ യഥാ കുർവന്തി ഭാരത ।
കുര്യാദ്വിദ്വാംസ്തഥാസക്തശ്ചികീർഷുർലോകസംഗ്രഹം ॥ 3-25 ॥
ന ബുദ്ധിഭേദം ജനയേദജ്ഞാനാം കർമസംഗിനാം ।
ജോഷയേത്സർവകർമാണി വിദ്വാന്യുക്തഃ സമാചരൻ ॥ 3-26 ॥
പ്രകൃതേഃ ക്രിയമാണാനി ഗുണൈഃ കർമാണി സർവശഃ ।
അഹങ്കാരവിമൂഢാത്മാ കർതാഹമിതി മന്യതേ ॥ 3-27 ॥
തത്ത്വവിത്തു മഹാബാഹോ ഗുണകർമവിഭാഗയോഃ ।
ഗുണാ ഗുണേഷു വർതന്ത ഇതി മത്വാ ന സജ്ജതേ ॥ 3-28 ॥
പ്രകൃതേർഗുണസമ്മൂഢാഃ സജ്ജന്തേ ഗുണകർമസു ।
താനകൃത്സ്നവിദോ മന്ദാൻകൃത്സ്നവിന്ന വിചാലയേത് ॥ 3-29 ॥
മയി സർവാണി കർമാണി സംന്യസ്യാധ്യാത്മചേതസാ ।
നിരാശീർനിർമമോ ഭൂത്വാ യുധ്യസ്വ വിഗതജ്വരഃ ॥ 3-30 ॥
യേ മേ മതമിദം നിത്യമനുതിഷ്ഠന്തി മാനവാഃ ।
ശ്രദ്ധാവന്തോഽനസൂയന്തോ മുച്യന്തേ തേഽപി കർമഭിഃ ॥ 3-31 ॥
യേ ത്വേതദഭ്യസൂയന്തോ നാനുതിഷ്ഠന്തി മേ മതം ।
സർവജ്ഞാനവിമൂഢാംസ്താന്വിദ്ധി നഷ്ടാനചേതസഃ ॥ 3-32 ॥
സദൃശം ചേഷ്ടതേ സ്വസ്യാഃ പ്രകൃതേർജ്ഞാനവാനപി ।
പ്രകൃതിം യാന്തി ഭൂതാനി നിഗ്രഹഃ കിം കരിഷ്യതി ॥ 3-33 ॥
ഇന്ദ്രിയസ്യേന്ദ്രിയസ്യാർഥേ രാഗദ്വേഷൗ വ്യവസ്ഥിതൗ ।
തയോർന വശമാഗച്ഛേത്തൗ ഹ്യസ്യ പരിപന്ഥിനൗ ॥ 3-34 ॥
ശ്രേയാൻസ്വധർമോ വിഗുണഃ പരധർമാത്സ്വനുഷ്ഠിതാത് ।
സ്വധർമേ നിധനം ശ്രേയഃ പരധർമോ ഭയാവഹഃ ॥ 3-35 ॥
അർജുന ഉവാച ।
അഥ കേന പ്രയുക്തോഽയം പാപം ചരതി പൂരുഷഃ ।
അനിച്ഛന്നപി വാർഷ്ണേയ ബലാദിവ നിയോജിതഃ ॥ 3-36 ॥
ശ്രീഭഗവാനുവാച ।
കാമ ഏഷ ക്രോധ ഏഷ രജോഗുണസമുദ്ഭവഃ ।
മഹാശനോ മഹാപാപ്മാ വിദ്ധ്യേനമിഹ വൈരിണം ॥ 3-37 ॥
ധൂമേനാവ്രിയതേ വഹ്നിര്യഥാദർശോ മലേന ച ।
യഥോൽബേനാവൃതോ ഗർഭസ്തഥാ തേനേദമാവൃതം ॥ 3-38 ॥
ആവൃതം ജ്ഞാനമേതേന ജ്ഞാനിനോ നിത്യവൈരിണാ ।
കാമരൂപേണ കൗന്തേയ ദുഷ്പൂരേണാനലേന ച ॥ 3-39 ॥
ഇന്ദ്രിയാണി മനോ ബുദ്ധിരസ്യാധിഷ്ഠാനമുച്യതേ ।
ഏതൈർവിമോഹയത്യേഷ ജ്ഞാനമാവൃത്യ ദേഹിനം ॥ 3-40 ॥
തസ്മാത്ത്വമിന്ദ്രിയാണ്യാദൗ നിയമ്യ ഭരതർഷഭ ।
പാപ്മാനം പ്രജഹി ഹ്യേനം ജ്ഞാനവിജ്ഞാനനാശനം ॥ 3-41 ॥
ഇന്ദ്രിയാണി പരാണ്യാഹുരിന്ദ്രിയേഭ്യഃ പരം മനഃ ।
മനസസ്തു പരാ ബുദ്ധിര്യോ ബുദ്ധേഃ പരതസ്തു സഃ ॥ 3-42 ॥
ഏവം ബുദ്ധേഃ പരം ബുദ്ധ്വാ സംസ്തഭ്യാത്മാനമാത്മനാ ।
ജഹി ശത്രും മഹാബാഹോ കാമരൂപം ദുരാസദം ॥ 3-43 ॥
ഓം തത്സദിതി ശ്രീമദ്ഭഗവദ്ഗീതാസൂപനിഷത്സു
ബ്രഹ്മവിദ്യായാം യോഗശാസ്ത്രേ ശ്രീകൃഷ്ണാർജുനസംവാദേ
കർമയോഗോ നാമ തൃതീയോഽധ്യായഃ ॥ 3 ॥
॥ അഥ ചതുർഥോഽധ്യായഃ । ജ്ഞാനകർമസംന്യാസയോഗഃ
॥
ശ്രീഭഗവാനുവാച ।
ഇമം വിവസ്വതേ യോഗം പ്രോക്തവാനഹമവ്യയം ।
വിവസ്വാന്മനവേ പ്രാഹ മനുരിക്ഷ്വാകവേഽബ്രവീത് ॥ 4-1 ॥
ഏവം പരമ്പരാപ്രാപ്തമിമം രാജർഷയോ വിദുഃ ।
സ കാലേനേഹ മഹതാ യോഗോ നഷ്ടഃ പരന്തപ ॥ 4-2 ॥
സ ഏവായം മയാ തേഽദ്യ യോഗഃ പ്രോക്തഃ പുരാതനഃ ।
ഭക്തോഽസി മേ സഖാ ചേതി രഹസ്യം ഹ്യേതദുത്തമം ॥ 4-3 ॥
അർജുന ഉവാച ।
അപരം ഭവതോ ജന്മ പരം ജന്മ വിവസ്വതഃ ।
കഥമേതദ്വിജാനീയാം ത്വമാദൗ പ്രോക്തവാനിതി ॥ 4-4 ॥
ശ്രീഭഗവാനുവാച ।
ബഹൂനി മേ വ്യതീതാനി ജന്മാനി തവ ചാർജുന ।
താന്യഹം വേദ സർവാണി ന ത്വം വേത്ഥ പരന്തപ ॥ 4-5 ॥
അജോഽപി സന്നവ്യയാത്മാ ഭൂതാനാമീശ്വരോഽപി സൻ ।
പ്രകൃതിം സ്വാമധിഷ്ഠായ സംഭവാമ്യാത്മമായയാ ॥ 4-6 ॥
യദാ യദാ ഹി ധർമസ്യ ഗ്ലാനിർഭവതി ഭാരത ।
അഭ്യുത്ഥാനമധർമസ്യ തദാത്മാനം സൃജാമ്യഹം ॥ 4-7 ॥
പരിത്രാണായ സാധൂനാം വിനാശായ ച ദുഷ്കൃതാം ।
ധർമസംസ്ഥാപനാർഥായ സംഭവാമി യുഗേ യുഗേ ॥ 4-8 ॥
ജന്മ കർമ ച മേ ദിവ്യമേവം യോ വേത്തി തത്ത്വതഃ ।
ത്യക്ത്വാ ദേഹം പുനർജന്മ നൈതി മാമേതി സോഽർജുന ॥ 4-9 ॥
വീതരാഗഭയക്രോധാ മന്മയാ മാമുപാശ്രിതാഃ ।
ബഹവോ ജ്ഞാനതപസാ പൂതാ മദ്ഭാവമാഗതാഃ ॥ 4-10 ॥
യേ യഥാ മാം പ്രപദ്യന്തേ താംസ്തഥൈവ ഭജാമ്യഹം ।
മമ വർത്മാനുവർതന്തേ മനുഷ്യാഃ പാർഥ സർവശഃ ॥ 4-11 ॥
കാങ്ക്ഷന്തഃ കർമണാം സിദ്ധിം യജന്ത ഇഹ ദേവതാഃ ।
ക്ഷിപ്രം ഹി മാനുഷേ ലോകേ സിദ്ധിർഭവതി കർമജാ ॥ 4-12 ॥
ചാതുർവർണ്യം മയാ സൃഷ്ടം ഗുണകർമവിഭാഗശഃ ।
തസ്യ കർതാരമപി മാം വിദ്ധ്യകർതാരമവ്യയം ॥ 4-13 ॥
ന മാം കർമാണി ലിമ്പന്തി ന മേ കർമഫലേ സ്പൃഹാ ।
ഇതി മാം യോഽഭിജാനാതി കർമഭിർന സ ബധ്യതേ ॥ 4-14 ॥
ഏവം ജ്ഞാത്വാ കൃതം കർമ പൂർവൈരപി മുമുക്ഷുഭിഃ ।
കുരു കർമൈവ തസ്മാത്ത്വം പൂർവൈഃ പൂർവതരം കൃതം ॥ 4-15 ॥
കിം കർമ കിമകർമേതി കവയോഽപ്യത്ര മോഹിതാഃ ।
തത്തേ കർമ പ്രവക്ഷ്യാമി യജ്ജ്ഞാത്വാ മോക്ഷ്യസേഽശുഭാത് ॥ 4-16 ॥
കർമണോ ഹ്യപി ബോദ്ധവ്യം ബോദ്ധവ്യം ച വികർമണഃ ।
അകർമണശ്ച ബോദ്ധവ്യം ഗഹനാ കർമണോ ഗതിഃ ॥ 4-17 ॥
കർമണ്യകർമ യഃ പശ്യേദകർമണി ച കർമ യഃ ।
സ ബുദ്ധിമാന്മനുഷ്യേഷു സ യുക്തഃ കൃത്സ്നകർമകൃത് ॥ 4-18 ॥
യസ്യ സർവേ സമാരംഭാഃ കാമസങ്കൽപവർജിതാഃ ।
ജ്ഞാനാഗ്നിദഗ്ധകർമാണം തമാഹുഃ പണ്ഡിതം ബുധാഃ ॥ 4-19 ॥
ത്യക്ത്വാ കർമഫലാസംഗം നിത്യതൃപ്തോ നിരാശ്രയഃ ।
കർമണ്യഭിപ്രവൃത്തോഽപി നൈവ കിഞ്ചിത്കരോതി സഃ ॥ 4-20 ॥
നിരാശീര്യതചിത്താത്മാ ത്യക്തസർവപരിഗ്രഹഃ ।
ശാരീരം കേവലം കർമ കുർവന്നാപ്നോതി കിൽബിഷം ॥ 4-21 ॥
യദൃച്ഛാലാഭസന്തുഷ്ടോ ദ്വന്ദ്വാതീതോ വിമത്സരഃ ।
സമഃ സിദ്ധാവസിദ്ധൗ ച കൃത്വാപി ന നിബധ്യതേ ॥ 4-22 ॥
ഗതസംഗസ്യ മുക്തസ്യ ജ്ഞാനാവസ്ഥിതചേതസഃ ।
യജ്ഞായാചരതഃ കർമ സമഗ്രം പ്രവിലീയതേ ॥ 4-23 ॥
ബ്രഹ്മാർപണം ബ്രഹ്മ ഹവിർബ്രഹ്മാഗ്നൗ ബ്രഹ്മണാ ഹുതം ।
ബ്രഹ്മൈവ തേന ഗന്തവ്യം ബ്രഹ്മകർമസമാധിനാ ॥ 4-24 ॥
ദൈവമേവാപരേ യജ്ഞം യോഗിനഃ പര്യുപാസതേ ।
ബ്രഹ്മാഗ്നാവപരേ യജ്ഞം യജ്ഞേനൈവോപജുഹ്വതി ॥ 4-25 ॥
ശ്രോത്രാദീനീന്ദ്രിയാണ്യന്യേ സംയമാഗ്നിഷു ജുഹ്വതി ।
ശബ്ദാദീന്വിഷയാനന്യ ഇന്ദ്രിയാഗ്നിഷു ജുഹ്വതി ॥ 4-26 ॥
സർവാണീന്ദ്രിയകർമാണി പ്രാണകർമാണി ചാപരേ ।
ആത്മസംയമയോഗാഗ്നൗ ജുഹ്വതി ജ്ഞാനദീപിതേ ॥ 4-27 ॥
ദ്രവ്യയജ്ഞാസ്തപോയജ്ഞാ യോഗയജ്ഞാസ്തഥാപരേ ।
സ്വാധ്യായജ്ഞാനയജ്ഞാശ്ച യതയഃ സംശിതവ്രതാഃ ॥ 4-28 ॥
അപാനേ ജുഹ്വതി പ്രാണം പ്രാണേഽപാനം തഥാപരേ ।
പ്രാണാപാനഗതീ രുദ്ധ്വാ പ്രാണായാമപരായണാഃ ॥ 4-29 ॥
അപരേ നിയതാഹാരാഃ പ്രാണാൻപ്രാണേഷു ജുഹ്വതി ।
സർവേഽപ്യേതേ യജ്ഞവിദോ യജ്ഞക്ഷപിതകൽമഷാഃ ॥ 4-30 ॥
യജ്ഞശിഷ്ടാമൃതഭുജോ യാന്തി ബ്രഹ്മ സനാതനം ।
നായം ലോകോഽസ്ത്യയജ്ഞസ്യ കുതോഽന്യഃ കുരുസത്തമ ॥ 4-31 ॥
ഏവം ബഹുവിധാ യജ്ഞാ വിതതാ ബ്രഹ്മണോ മുഖേ ।
കർമജാന്വിദ്ധി താൻസർവാനേവം ജ്ഞാത്വാ വിമോക്ഷ്യസേ ॥ 4-32 ॥
ശ്രേയാന്ദ്രവ്യമയാദ്യജ്ഞാജ്ജ്ഞാനയജ്ഞഃ പരന്തപ ।
സർവം കർമാഖിലം പാർഥ ജ്ഞാനേ പരിസമാപ്യതേ ॥ 4-33 ॥
തദ്വിദ്ധി പ്രണിപാതേന പരിപ്രശ്നേന സേവയാ ।
ഉപദേക്ഷ്യന്തി തേ ജ്ഞാനം ജ്ഞാനിനസ്തത്ത്വദർശിനഃ ॥ 4-34 ॥
യജ്ജ്ഞാത്വാ ന പുനർമോഹമേവം യാസ്യസി പാണ്ഡവ ।
യേന ഭൂതാന്യശേഷേണ ദ്രക്ഷ്യസ്യാത്മന്യഥോ മയി ॥ 4-35 ॥ var അശേഷാണി
അപി ചേദസി പാപേഭ്യഃ സർവേഭ്യഃ പാപകൃത്തമഃ ।
സർവം ജ്ഞാനപ്ലവേനൈവ വൃജിനം സന്തരിഷ്യസി ॥ 4-36 ॥
യഥൈധാംസി സമിദ്ധോഽഗ്നിർഭസ്മസാത്കുരുതേഽർജുന ।
ജ്ഞാനാഗ്നിഃ സർവകർമാണി ഭസ്മസാത്കുരുതേ തഥാ ॥ 4-37 ॥
ന ഹി ജ്ഞാനേന സദൃശം പവിത്രമിഹ വിദ്യതേ ।
തത്സ്വയം യോഗസംസിദ്ധഃ കാലേനാത്മനി വിന്ദതി ॥ 4-38 ॥
ശ്രദ്ധാവാഁല്ലഭതേ ജ്ഞാനം തത്പരഃ സംയതേന്ദ്രിയഃ ।
ജ്ഞാനം ലബ്ധ്വാ പരാം ശാന്തിമചിരേണാധിഗച്ഛതി ॥ 4-39 ॥
അജ്ഞശ്ചാശ്രദ്ദധാനശ്ച സംശയാത്മാ വിനശ്യതി ।
നായം ലോകോഽസ്തി ന പരോ ന സുഖം സംശയാത്മനഃ ॥ 4-40 ॥
യോഗസംന്യസ്തകർമാണം ജ്ഞാനസഞ്ഛിന്നസംശയം ।
ആത്മവന്തം ന കർമാണി നിബധ്നന്തി ധനഞ്ജയ ॥ 4-41 ॥
തസ്മാദജ്ഞാനസംഭൂതം ഹൃത്സ്ഥം ജ്ഞാനാസിനാത്മനഃ ।
ഛിത്ത്വൈനം സംശയം യോഗമാതിഷ്ഠോത്തിഷ്ഠ ഭാരത ॥ 4-42 ॥
ഓം തത്സദിതി ശ്രീമദ്ഭഗവദ്ഗീതാസൂപനിഷത്സു
ബ്രഹ്മവിദ്യായാം യോഗശാസ്ത്രേ ശ്രീകൃഷ്ണാർജുനസംവാദേ
ജ്ഞാനകർമസംന്യാസയോഗോ നാമ ചതുർഥോഽധ്യായഃ ॥ 4 ॥
॥ അഥ പഞ്ചമോഽധ്യായഃ । സംന്യാസയോഗഃ
॥
അർജുന ഉവാച ।
സംന്യാസം കർമണാം കൃഷ്ണ പുനര്യോഗം ച ശംസസി ।
യച്ഛ്രേയ ഏതയോരേകം തന്മേ ബ്രൂഹി സുനിശ്ചിതം ॥ 5-1 ॥
ശ്രീഭഗവാനുവാച ।
സംന്യാസഃ കർമയോഗശ്ച നിഃശ്രേയസകരാവുഭൗ ।
തയോസ്തു കർമസംന്യാസാത്കർമയോഗോ വിശിഷ്യതേ ॥ 5-2 ॥
ജ്ഞേയഃ സ നിത്യസംന്യാസീ യോ ന ദ്വേഷ്ടി ന കാങ്ക്ഷതി ।
നിർദ്വന്ദ്വോ ഹി മഹാബാഹോ സുഖം ബന്ധാത്പ്രമുച്യതേ ॥ 5-3 ॥
സാംഖ്യയോഗൗ പൃഥഗ്ബാലാഃ പ്രവദന്തി ന പണ്ഡിതാഃ ।
ഏകമപ്യാസ്ഥിതഃ സമ്യഗുഭയോർവിന്ദതേ ഫലം ॥ 5-4 ॥
യത്സാംഖ്യൈഃ പ്രാപ്യതേ സ്ഥാനം തദ്യോഗൈരപി ഗമ്യതേ ।
ഏകം സാംഖ്യം ച യോഗം ച യഃ പശ്യതി സ പശ്യതി ॥ 5-5 ॥
സംന്യാസസ്തു മഹാബാഹോ ദുഃഖമാപ്തുമയോഗതഃ ।
യോഗയുക്തോ മുനിർബ്രഹ്മ നചിരേണാധിഗച്ഛതി ॥ 5-6 ॥
യോഗയുക്തോ വിശുദ്ധാത്മാ വിജിതാത്മാ ജിതേന്ദ്രിയഃ ।
സർവഭൂതാത്മഭൂതാത്മാ കുർവന്നപി ന ലിപ്യതേ ॥ 5-7 ॥
നൈവ കിഞ്ചിത്കരോമീതി യുക്തോ മന്യേത തത്ത്വവിത് ।
പശ്യഞ്ശൃണ്വൻസ്പൃശഞ്ജിഘ്രന്നശ്നൻഗച്ഛൻസ്വപഞ്ശ്വസൻ ॥ 5-8 ॥
പ്രലപന്വിസൃജൻഗൃഹ്ണന്നുന്മിഷന്നിമിഷന്നപി ।
ഇന്ദ്രിയാണീന്ദ്രിയാർഥേഷു വർതന്ത ഇതി ധാരയൻ ॥ 5-9 ॥
ബ്രഹ്മണ്യാധായ കർമാണി സംഗം ത്യക്ത്വാ കരോതി യഃ ।
ലിപ്യതേ ന സ പാപേന പദ്മപത്രമിവാംഭസാ ॥ 5-10 ॥
കായേന മനസാ ബുദ്ധ്യാ കേവലൈരിന്ദ്രിയൈരപി ।
യോഗിനഃ കർമ കുർവന്തി സംഗം ത്യക്ത്വാത്മശുദ്ധയേ ॥ 5-11 ॥
യുക്തഃ കർമഫലം ത്യക്ത്വാ ശാന്തിമാപ്നോതി നൈഷ്ഠികീം ।
അയുക്തഃ കാമകാരേണ ഫലേ സക്തോ നിബധ്യതേ ॥ 5-12 ॥
സർവകർമാണി മനസാ സംന്യസ്യാസ്തേ സുഖം വശീ ।
നവദ്വാരേ പുരേ ദേഹീ നൈവ കുർവന്ന കാരയൻ ॥ 5-13 ॥
ന കർതൃത്വം ന കർമാണി ലോകസ്യ സൃജതി പ്രഭുഃ ।
ന കർമഫലസംയോഗം സ്വഭാവസ്തു പ്രവർതതേ ॥ 5-14 ॥
നാദത്തേ കസ്യചിത്പാപം ന ചൈവ സുകൃതം വിഭുഃ ।
അജ്ഞാനേനാവൃതം ജ്ഞാനം തേന മുഹ്യന്തി ജന്തവഃ ॥ 5-15 ॥
ജ്ഞാനേന തു തദജ്ഞാനം യേഷാം നാശിതമാത്മനഃ ।
തേഷാമാദിത്യവജ്ജ്ഞാനം പ്രകാശയതി തത്പരം ॥ 5-16 ॥
തദ്ബുദ്ധയസ്തദാത്മാനസ്തന്നിഷ്ഠാസ്തത്പരായണാഃ ।
ഗച്ഛന്ത്യപുനരാവൃത്തിം ജ്ഞാനനിർധൂതകൽമഷാഃ ॥ 5-17 ॥
വിദ്യാവിനയസമ്പന്നേ ബ്രാഹ്മണേ ഗവി ഹസ്തിനി ।
ശുനി ചൈവ ശ്വപാകേ ച പണ്ഡിതാഃ സമദർശിനഃ ॥ 5-18 ॥
ഇഹൈവ തൈർജിതഃ സർഗോ യേഷാം സാമ്യേ സ്ഥിതം മനഃ ।
നിർദോഷം ഹി സമം ബ്രഹ്മ തസ്മാദ് ബ്രഹ്മണി തേ സ്ഥിതാഃ ॥ 5-19 ॥
ന പ്രഹൃഷ്യേത്പ്രിയം പ്രാപ്യ നോദ്വിജേത്പ്രാപ്യ ചാപ്രിയം ।
സ്ഥിരബുദ്ധിരസമ്മൂഢോ ബ്രഹ്മവിദ് ബ്രഹ്മണി സ്ഥിതഃ ॥ 5-20 ॥
ബാഹ്യസ്പർശേഷ്വസക്താത്മാ വിന്ദത്യാത്മനി യത്സുഖം ।
സ ബ്രഹ്മയോഗയുക്താത്മാ സുഖമക്ഷയമശ്നുതേ ॥ 5-21 ॥
യേ ഹി സംസ്പർശജാ ഭോഗാ ദുഃഖയോനയ ഏവ തേ ।
ആദ്യന്തവന്തഃ കൗന്തേയ ന തേഷു രമതേ ബുധഃ ॥ 5-22 ॥
ശക്നോതീഹൈവ യഃ സോഢും പ്രാക്ശരീരവിമോക്ഷണാത് ।
കാമക്രോധോദ്ഭവം വേഗം സ യുക്തഃ സ സുഖീ നരഃ ॥ 5-23 ॥
യോഽന്തഃസുഖോഽന്തരാരാമസ്തഥാന്തർജ്യോതിരേവ യഃ ।
സ യോഗീ ബ്രഹ്മനിർവാണം ബ്രഹ്മഭൂതോഽധിഗച്ഛതി ॥ 5-24 ॥
ലഭന്തേ ബ്രഹ്മനിർവാണമൃഷയഃ ക്ഷീണകൽമഷാഃ ।
ഛിന്നദ്വൈധാ യതാത്മാനഃ സർവഭൂതഹിതേ രതാഃ ॥ 5-25 ॥
കാമക്രോധവിയുക്താനാം യതീനാം യതചേതസാം ।
അഭിതോ ബ്രഹ്മനിർവാണം വർതതേ വിദിതാത്മനാം ॥ 5-26 ॥
സ്പർശാൻകൃത്വാ ബഹിർബാഹ്യാംശ്ചക്ഷുശ്ചൈവാന്തരേ ഭ്രുവോഃ ।
പ്രാണാപാനൗ സമൗ കൃത്വാ നാസാഭ്യന്തരചാരിണൗ ॥ 5-27 ॥
യതേന്ദ്രിയമനോബുദ്ധിർമുനിർമോക്ഷപരായണഃ ।
വിഗതേച്ഛാഭയക്രോധോ യഃ സദാ മുക്ത ഏവ സഃ ॥ 5-28 ॥
ഭോക്താരം യജ്ഞതപസാം സർവലോകമഹേശ്വരം ।
സുഹൃദം സർവഭൂതാനാം ജ്ഞാത്വാ മാം ശാന്തിമൃച്ഛതി ॥ 5-29 ॥
ഓം തത്സദിതി ശ്രീമദ്ഭഗവദ്ഗീതാസൂപനിഷത്സു
ബ്രഹ്മവിദ്യായാം യോഗശാസ്ത്രേ ശ്രീകൃഷ്ണാർജുനസംവാദേ
സംന്യാസയോഗോ നാമ പഞ്ചമോഽധ്യായഃ ॥ 5 ॥
॥ അഥ ഷഷ്ഠോഽധ്യായഃ । ആത്മസംയമയോഗഃ
॥
ശ്രീഭഗവാനുവാച ।
അനാശ്രിതഃ കർമഫലം കാര്യം കർമ കരോതി യഃ ।
സ സംന്യാസീ ച യോഗീ ച ന നിരഗ്നിർന ചാക്രിയഃ ॥ 6-1 ॥
യം സംന്യാസമിതി പ്രാഹുര്യോഗം തം വിദ്ധി പാണ്ഡവ ।
ന ഹ്യസംന്യസ്തസങ്കൽപോ യോഗീ ഭവതി കശ്ചന ॥ 6-2 ॥
ആരുരുക്ഷോർമുനേര്യോഗം കർമ കാരണമുച്യതേ ।
യോഗാരൂഢസ്യ തസ്യൈവ ശമഃ കാരണമുച്യതേ ॥ 6-3 ॥
യദാ ഹി നേന്ദ്രിയാർഥേഷു ന കർമസ്വനുഷജ്ജതേ ।
സർവസങ്കൽപസംന്യാസീ യോഗാരൂഢസ്തദോച്യതേ ॥ 6-4 ॥
ഉദ്ധരേദാത്മനാത്മാനം നാത്മാനമവസാദയേത് ।
ആത്മൈവ ഹ്യാത്മനോ ബന്ധുരാത്മൈവ രിപുരാത്മനഃ ॥ 6-5 ॥
ബന്ധുരാത്മാത്മനസ്തസ്യ യേനാത്മൈവാത്മനാ ജിതഃ ।
അനാത്മനസ്തു ശത്രുത്വേ വർതേതാത്മൈവ ശത്രുവത് ॥ 6-6 ॥
ജിതാത്മനഃ പ്രശാന്തസ്യ പരമാത്മാ സമാഹിതഃ ।
ശീതോഷ്ണസുഖദുഃഖേഷു തഥാ മാനാപമാനയോഃ ॥ 6-7 ॥
ജ്ഞാനവിജ്ഞാനതൃപ്താത്മാ കൂടസ്ഥോ വിജിതേന്ദ്രിയഃ ।
യുക്ത ഇത്യുച്യതേ യോഗീ സമലോഷ്ടാശ്മകാഞ്ചനഃ ॥ 6-8 ॥
സുഹൃന്മിത്രാര്യുദാസീനമധ്യസ്ഥദ്വേഷ്യബന്ധുഷു ।
സാധുഷ്വപി ച പാപേഷു സമബുദ്ധിർവിശിഷ്യതേ ॥ 6-9 ॥
യോഗീ യുഞ്ജീത സതതമാത്മാനം രഹസി സ്ഥിതഃ ।
ഏകാകീ യതചിത്താത്മാ നിരാശീരപരിഗ്രഹഃ ॥ 6-10 ॥
ശുചൗ ദേശേ പ്രതിഷ്ഠാപ്യ സ്ഥിരമാസനമാത്മനഃ ।
നാത്യുച്ഛ്രിതം നാതിനീചം ചൈലാജിനകുശോത്തരം ॥ 6-11 ॥
തത്രൈകാഗ്രം മനഃ കൃത്വാ യതചിത്തേന്ദ്രിയക്രിയഃ ।
ഉപവിശ്യാസനേ യുഞ്ജ്യാദ്യോഗമാത്മവിശുദ്ധയേ ॥ 6-12 ॥
സമം കായശിരോഗ്രീവം ധാരയന്നചലം സ്ഥിരഃ ।
സമ്പ്രേക്ഷ്യ നാസികാഗ്രം സ്വം ദിശശ്ചാനവലോകയൻ ॥ 6-13 ॥
പ്രശാന്താത്മാ വിഗതഭീർബ്രഹ്മചാരിവ്രതേ സ്ഥിതഃ ।
മനഃ സംയമ്യ മച്ചിത്തോ യുക്ത ആസീത മത്പരഃ ॥ 6-14 ॥
യുഞ്ജന്നേവം സദാത്മാനം യോഗീ നിയതമാനസഃ ।
ശാന്തിം നിർവാണപരമാം മത്സംസ്ഥാമധിഗച്ഛതി ॥ 6-15 ॥
നാത്യശ്നതസ്തു യോഗോഽസ്തി ന ചൈകാന്തമനശ്നതഃ ।
ന ചാതിസ്വപ്നശീലസ്യ ജാഗ്രതോ നൈവ ചാർജുന ॥ 6-16 ॥
യുക്താഹാരവിഹാരസ്യ യുക്തചേഷ്ടസ്യ കർമസു ।
യുക്തസ്വപ്നാവബോധസ്യ യോഗോ ഭവതി ദുഃഖഹാ ॥ 6-17 ॥
യദാ വിനിയതം ചിത്തമാത്മന്യേവാവതിഷ്ഠതേ ।
നിഃസ്പൃഹഃ സർവകാമേഭ്യോ യുക്ത ഇത്യുച്യതേ തദാ ॥ 6-18 ॥
യഥാ ദീപോ നിവാതസ്ഥോ നേംഗതേ സോപമാ സ്മൃതാ ।
യോഗിനോ യതചിത്തസ്യ യുഞ്ജതോ യോഗമാത്മനഃ ॥ 6-19 ॥
യത്രോപരമതേ ചിത്തം നിരുദ്ധം യോഗസേവയാ ।
യത്ര ചൈവാത്മനാത്മാനം പശ്യന്നാത്മനി തുഷ്യതി ॥ 6-20 ॥
സുഖമാത്യന്തികം യത്തദ് ബുദ്ധിഗ്രാഹ്യമതീന്ദ്രിയം ।
വേത്തി യത്ര ന ചൈവായം സ്ഥിതശ്ചലതി തത്ത്വതഃ ॥ 6-21 ॥
യം ലബ്ധ്വാ ചാപരം ലാഭം മന്യതേ നാധികം തതഃ ।
യസ്മിൻസ്ഥിതോ ന ദുഃഖേന ഗുരുണാപി വിചാല്യതേ ॥ 6-22 ॥
തം വിദ്യാദ് ദുഃഖസംയോഗവിയോഗം യോഗസഞ്ജ്ഞിതം ।
സ നിശ്ചയേന യോക്തവ്യോ യോഗോഽനിർവിണ്ണചേതസാ ॥ 6-23 ॥
സങ്കൽപപ്രഭവാൻകാമാംസ്ത്യക്ത്വാ സർവാനശേഷതഃ ।
മനസൈവേന്ദ്രിയഗ്രാമം വിനിയമ്യ സമന്തതഃ ॥ 6-24 ॥
ശനൈഃ ശനൈരുപരമേദ് ബുദ്ധ്യാ ധൃതിഗൃഹീതയാ ।
ആത്മസംസ്ഥം മനഃ കൃത്വാ ന കിഞ്ചിദപി ചിന്തയേത് ॥ 6-25 ॥
യതോ യതോ നിശ്ചരതി മനശ്ചഞ്ചലമസ്ഥിരം ।
തതസ്തതോ നിയമ്യൈതദാത്മന്യേവ വശം നയേത് ॥ 6-26 ॥
പ്രശാന്തമനസം ഹ്യേനം യോഗിനം സുഖമുത്തമം ।
ഉപൈതി ശാന്തരജസം ബ്രഹ്മഭൂതമകൽമഷം ॥ 6-27 ॥
യുഞ്ജന്നേവം സദാത്മാനം യോഗീ വിഗതകൽമഷഃ ।
സുഖേന ബ്രഹ്മസംസ്പർശമത്യന്തം സുഖമശ്നുതേ ॥ 6-28 ॥
സർവഭൂതസ്ഥമാത്മാനം സർവഭൂതാനി ചാത്മനി ।
ഈക്ഷതേ യോഗയുക്താത്മാ സർവത്ര സമദർശനഃ ॥ 6-29 ॥
യോ മാം പശ്യതി സർവത്ര സർവം ച മയി പശ്യതി ।
തസ്യാഹം ന പ്രണശ്യാമി സ ച മേ ന പ്രണശ്യതി ॥ 6-30 ॥
സർവഭൂതസ്ഥിതം യോ മാം ഭജത്യേകത്വമാസ്ഥിതഃ ।
സർവഥാ വർതമാനോഽപി സ യോഗീ മയി വർതതേ ॥ 6-31 ॥
ആത്മൗപമ്യേന സർവത്ര സമം പശ്യതി യോഽർജുന ।
സുഖം വാ യദി വാ ദുഃഖം സ യോഗീ പരമോ മതഃ ॥ 6-32 ॥
അർജുന ഉവാച ।
യോഽയം യോഗസ്ത്വയാ പ്രോക്തഃ സാമ്യേന മധുസൂദന ।
ഏതസ്യാഹം ന പശ്യാമി ചഞ്ചലത്വാത്സ്ഥിതിം സ്ഥിരാം ॥ 6-33 ॥
ചഞ്ചലം ഹി മനഃ കൃഷ്ണ പ്രമാഥി ബലവദ് ദൃഢം ।
തസ്യാഹം നിഗ്രഹം മന്യേ വായോരിവ സുദുഷ്കരം ॥ 6-34 ॥
ശ്രീഭഗവാനുവാച ।
അസംശയം മഹാബാഹോ മനോ ദുർനിഗ്രഹം ചലം ।
അഭ്യാസേന തു കൗന്തേയ വൈരാഗ്യേണ ച ഗൃഹ്യതേ ॥ 6-35 ॥
അസംയതാത്മനാ യോഗോ ദുഷ്പ്രാപ ഇതി മേ മതിഃ ।
വശ്യാത്മനാ തു യതതാ ശക്യോഽവാപ്തുമുപായതഃ ॥ 6-36 ॥
അർജുന ഉവാച ।
അയതിഃ ശ്രദ്ധയോപേതോ യോഗാച്ചലിതമാനസഃ ।
അപ്രാപ്യ യോഗസംസിദ്ധിം കാം ഗതിം കൃഷ്ണ ഗച്ഛതി ॥ 6-37 ॥
കച്ചിന്നോഭയവിഭ്രഷ്ടശ്ഛിന്നാഭ്രമിവ നശ്യതി ।
അപ്രതിഷ്ഠോ മഹാബാഹോ വിമൂഢോ ബ്രഹ്മണഃ പഥി ॥ 6-38 ॥
ഏതന്മേ സംശയം കൃഷ്ണ ഛേത്തുമർഹസ്യശേഷതഃ ।
ത്വദന്യഃ സംശയസ്യാസ്യ ഛേത്താ ന ഹ്യുപപദ്യതേ ॥ 6-39 ॥
ശ്രീഭഗവാനുവാച ।
പാർഥ നൈവേഹ നാമുത്ര വിനാശസ്തസ്യ വിദ്യതേ ।
ന ഹി കല്യാണകൃത്കശ്ചിദ് ദുർഗതിം താത ഗച്ഛതി ॥ 6-40 ॥
പ്രാപ്യ പുണ്യകൃതാം ലോകാനുഷിത്വാ ശാശ്വതീഃ സമാഃ ।
ശുചീനാം ശ്രീമതാം ഗേഹേ യോഗഭ്രഷ്ടോഽഭിജായതേ ॥ 6-41 ॥
അഥവാ യോഗിനാമേവ കുലേ ഭവതി ധീമതാം ।
ഏതദ്ധി ദുർലഭതരം ലോകേ ജന്മ യദീദൃശം ॥ 6-42 ॥
തത്ര തം ബുദ്ധിസംയോഗം ലഭതേ പൗർവദേഹികം ।
യതതേ ച തതോ ഭൂയഃ സംസിദ്ധൗ കുരുനന്ദന ॥ 6-43 ॥
പൂർവാഭ്യാസേന തേനൈവ ഹ്രിയതേ ഹ്യവശോഽപി സഃ ।
ജിജ്ഞാസുരപി യോഗസ്യ ശബ്ദബ്രഹ്മാതിവർതതേ ॥ 6-44 ॥
പ്രയത്നാദ്യതമാനസ്തു യോഗീ സംശുദ്ധകിൽബിഷഃ ।
അനേകജന്മസംസിദ്ധസ്തതോ യാതി പരാം ഗതിം ॥ 6-45 ॥
തപസ്വിഭ്യോഽധികോ യോഗീ ജ്ഞാനിഭ്യോഽപി മതോഽധികഃ ।
കർമിഭ്യശ്ചാധികോ യോഗീ തസ്മാദ്യോഗീ ഭവാർജുന ॥ 6-46 ॥
യോഗിനാമപി സർവേഷാം മദ്ഗതേനാന്തരാത്മനാ ।
ശ്രദ്ധാവാൻഭജതേ യോ മാം സ മേ യുക്തതമോ മതഃ ॥ 6-47 ॥
ഓം തത്സദിതി ശ്രീമദ്ഭഗവദ്ഗീതാസൂപനിഷത്സു
ബ്രഹ്മവിദ്യായാം യോഗശാസ്ത്രേ ശ്രീകൃഷ്ണാർജുനസംവാദേ
ആത്മസംയമയോഗോ നാമ ഷഷ്ഠോഽധ്യായഃ ॥ 6 ॥
॥ അഥ സപ്തമോഽധ്യായഃ । ജ്ഞാനവിജ്ഞാനയോഗഃ
॥
ശ്രീഭഗവാനുവാച ।
മയ്യാസക്തമനാഃ പാർഥ യോഗം യുഞ്ജന്മദാശ്രയഃ ।
അസംശയം സമഗ്രം മാം യഥാ ജ്ഞാസ്യസി തച്ഛൃണു ॥ 7-1 ॥
ജ്ഞാനം തേഽഹം സവിജ്ഞാനമിദം വക്ഷ്യാമ്യശേഷതഃ ।
യജ്ജ്ഞാത്വാ നേഹ ഭൂയോഽന്യജ്ജ്ഞാതവ്യമവശിഷ്യതേ ॥ 7-2 ॥
മനുഷ്യാണാം സഹസ്രേഷു കശ്ചിദ്യതതി സിദ്ധയേ ।
യതതാമപി സിദ്ധാനാം കശ്ചിന്മാം വേത്തി തത്ത്വതഃ ॥ 7-3 ॥
ഭൂമിരാപോഽനലോ വായുഃ ഖം മനോ ബുദ്ധിരേവ ച ।
അഹങ്കാര ഇതീയം മേ ഭിന്നാ പ്രകൃതിരഷ്ടധാ ॥ 7-4 ॥
അപരേയമിതസ്ത്വന്യാം പ്രകൃതിം വിദ്ധി മേ പരാം ।
ജീവഭൂതാം മഹാബാഹോ യയേദം ധാര്യതേ ജഗത് ॥ 7-5 ॥
ഏതദ്യോനീനി ഭൂതാനി സർവാണീത്യുപധാരയ ।
അഹം കൃത്സ്നസ്യ ജഗതഃ പ്രഭവഃ പ്രലയസ്തഥാ ॥ 7-6 ॥
മത്തഃ പരതരം നാന്യത്കിഞ്ചിദസ്തി ധനഞ്ജയ ।
മയി സർവമിദം പ്രോതം സൂത്രേ മണിഗണാ ഇവ ॥ 7-7 ॥
രസോഽഹമപ്സു കൗന്തേയ പ്രഭാസ്മി ശശിസൂര്യയോഃ ।
പ്രണവഃ സർവവേദേഷു ശബ്ദഃ ഖേ പൗരുഷം നൃഷു ॥ 7-8 ॥
പുണ്യോ ഗന്ധഃ പൃഥിവ്യാം ച തേജശ്ചാസ്മി വിഭാവസൗ ।
ജീവനം സർവഭൂതേഷു തപശ്ചാസ്മി തപസ്വിഷു ॥ 7-9 ॥
ബീജം മാം സർവഭൂതാനാം വിദ്ധി പാർഥ സനാതനം ।
ബുദ്ധിർബുദ്ധിമതാമസ്മി തേജസ്തേജസ്വിനാമഹം ॥ 7-10 ॥
ബലം ബലവതാം ചാഹം കാമരാഗവിവർജിതം ।
ധർമാവിരുദ്ധോ ഭൂതേഷു കാമോഽസ്മി ഭരതർഷഭ ॥ 7-11 ॥
യേ ചൈവ സാത്ത്വികാ ഭാവാ രാജസാസ്താമസാശ്ച യേ ।
മത്ത ഏവേതി താന്വിദ്ധി ന ത്വഹം തേഷു തേ മയി ॥ 7-12 ॥
ത്രിഭിർഗുണമയൈർഭാവൈരേഭിഃ സർവമിദം ജഗത് ।
മോഹിതം നാഭിജാനാതി മാമേഭ്യഃ പരമവ്യയം ॥ 7-13 ॥
ദൈവീ ഹ്യേഷാ ഗുണമയീ മമ മായാ ദുരത്യയാ ।
മാമേവ യേ പ്രപദ്യന്തേ മായാമേതാം തരന്തി തേ ॥ 7-14 ॥
ന മാം ദുഷ്കൃതിനോ മൂഢാഃ പ്രപദ്യന്തേ നരാധമാഃ ।
മായയാപഹൃതജ്ഞാനാ ആസുരം ഭാവമാശ്രിതാഃ ॥ 7-15 ॥
ചതുർവിധാ ഭജന്തേ മാം ജനാഃ സുകൃതിനോഽർജുന ।
ആർതോ ജിജ്ഞാസുരർഥാർഥീ ജ്ഞാനീ ച ഭരതർഷഭ ॥ 7-16 ॥
തേഷാം ജ്ഞാനീ നിത്യയുക്ത ഏകഭക്തിർവിശിഷ്യതേ ।
പ്രിയോ ഹി ജ്ഞാനിനോഽത്യർഥമഹം സ ച മമ പ്രിയഃ ॥ 7-17 ॥
ഉദാരാഃ സർവ ഏവൈതേ ജ്ഞാനീ ത്വാത്മൈവ മേ മതം ।
ആസ്ഥിതഃ സ ഹി യുക്താത്മാ മാമേവാനുത്തമാം ഗതിം ॥ 7-18 ॥
ബഹൂനാം ജന്മനാമന്തേ ജ്ഞാനവാന്മാം പ്രപദ്യതേ ।
വാസുദേവഃ സർവമിതി സ മഹാത്മാ സുദുർലഭഃ ॥ 7-19 ॥
കാമൈസ്തൈസ്തൈർഹൃതജ്ഞാനാഃ പ്രപദ്യന്തേഽന്യദേവതാഃ ।
തം തം നിയമമാസ്ഥായ പ്രകൃത്യാ നിയതാഃ സ്വയാ ॥ 7-20 ॥
യോ യോ യാം യാം തനും ഭക്തഃ ശ്രദ്ധയാർചിതുമിച്ഛതി ।
തസ്യ തസ്യാചലാം ശ്രദ്ധാം താമേവ വിദധാമ്യഹം ॥ 7-21 ॥
സ തയാ ശ്രദ്ധയാ യുക്തസ്തസ്യാരാധനമീഹതേ ।
ലഭതേ ച തതഃ കാമാന്മയൈവ വിഹിതാൻഹി താൻ ॥ 7-22 ॥
അന്തവത്തു ഫലം തേഷാം തദ്ഭവത്യൽപമേധസാം ।
ദേവാന്ദേവയജോ യാന്തി മദ്ഭക്താ യാന്തി മാമപി ॥ 7-23 ॥
അവ്യക്തം വ്യക്തിമാപന്നം മന്യന്തേ മാമബുദ്ധയഃ ।
പരം ഭാവമജാനന്തോ മമാവ്യയമനുത്തമം ॥ 7-24 ॥
നാഹം പ്രകാശഃ സർവസ്യ യോഗമായാസമാവൃതഃ ।
മൂഢോഽയം നാഭിജാനാതി ലോകോ മാമജമവ്യയം ॥ 7-25 ॥
വേദാഹം സമതീതാനി വർതമാനാനി ചാർജുന ।
ഭവിഷ്യാണി ച ഭൂതാനി മാം തു വേദ ന കശ്ചന ॥ 7-26 ॥
ഇച്ഛാദ്വേഷസമുത്ഥേന ദ്വന്ദ്വമോഹേന ഭാരത ।
സർവഭൂതാനി സമ്മോഹം സർഗേ യാന്തി പരന്തപ ॥ 7-27 ॥
യേഷാം ത്വന്തഗതം പാപം ജനാനാം പുണ്യകർമണാം ।
തേ ദ്വന്ദ്വമോഹനിർമുക്താ ഭജന്തേ മാം ദൃഢവ്രതാഃ ॥ 7-28 ॥
ജരാമരണമോക്ഷായ മാമാശ്രിത്യ യതന്തി യേ ।
തേ ബ്രഹ്മ തദ്വിദുഃ കൃത്സ്നമധ്യാത്മം കർമ ചാഖിലം ॥ 7-29 ॥
സാധിഭൂതാധിദൈവം മാം സാധിയജ്ഞം ച യേ വിദുഃ ।
പ്രയാണകാലേഽപി ച മാം തേ വിദുര്യുക്തചേതസഃ ॥ 7-30 ॥
ഓം തത്സദിതി ശ്രീമദ്ഭഗവദ്ഗീതാസൂപനിഷത്സു
ബ്രഹ്മവിദ്യായാം യോഗശാസ്ത്രേ ശ്രീകൃഷ്ണാർജുനസംവാദേ
ജ്ഞാനവിജ്ഞാനയോഗോ നാമ സപ്തമോഽധ്യായഃ ॥ 7 ॥
॥ അഥ അഷ്ടമോഽധ്യായഃ । അക്ഷരബ്രഹ്മയോഗഃ
॥
അർജുന ഉവാച ।
കിം തദ് ബ്രഹ്മ കിമധ്യാത്മം കിം കർമ പുരുഷോത്തമ ।
അധിഭൂതം ച കിം പ്രോക്തമധിദൈവം കിമുച്യതേ ॥ 8-1 ॥
അധിയജ്ഞഃ കഥം കോഽത്ര ദേഹേഽസ്മിന്മധുസൂദന ।
പ്രയാണകാലേ ച കഥം ജ്ഞേയോഽസി നിയതാത്മഭിഃ ॥ 8-2 ॥
ശ്രീഭഗവാനുവാച ।
അക്ഷരം ബ്രഹ്മ പരമം സ്വഭാവോഽധ്യാത്മമുച്യതേ ।
ഭൂതഭാവോദ്ഭവകരോ വിസർഗഃ കർമസഞ്ജ്ഞിതഃ ॥ 8-3 ॥
അധിഭൂതം ക്ഷരോ ഭാവഃ പുരുഷശ്ചാധിദൈവതം ।
അധിയജ്ഞോഽഹമേവാത്ര ദേഹേ ദേഹഭൃതാം വര ॥ 8-4 ॥
അന്തകാലേ ച മാമേവ സ്മരന്മുക്ത്വാ കലേവരം ।
യഃ പ്രയാതി സ മദ്ഭാവം യാതി നാസ്ത്യത്ര സംശയഃ ॥ 8-5 ॥
യം യം വാപി സ്മരൻഭാവം ത്യജത്യന്തേ കലേവരം ।
തം തമേവൈതി കൗന്തേയ സദാ തദ്ഭാവഭാവിതഃ ॥ 8-6 ॥
തസ്മാത്സർവേഷു കാലേഷു മാമനുസ്മര യുധ്യ ച ।
മയ്യർപിതമനോബുദ്ധിർമാമേവൈഷ്യസ്യസംശയഃ ॥ 8-7 ॥ orസംശയം
അഭ്യാസയോഗയുക്തേന ചേതസാ നാന്യഗാമിനാ ।
പരമം പുരുഷം ദിവ്യം യാതി പാർഥാനുചിന്തയൻ ॥ 8-8 ॥
കവിം പുരാണമനുശാസിതാര-
മണോരണീയംസമനുസ്മരേദ്യഃ ।
സർവസ്യ ധാതാരമചിന്ത്യരൂപ-
മാദിത്യവർണം തമസഃ പരസ്താത് ॥ 8-9 ॥
പ്രയാണകാലേ മനസാഽചലേന
ഭക്ത്യാ യുക്തോ യോഗബലേന ചൈവ ।
ഭ്രുവോർമധ്യേ പ്രാണമാവേശ്യ സമ്യക്
സ തം പരം പുരുഷമുപൈതി ദിവ്യം ॥ 8-10 ॥
യദക്ഷരം വേദവിദോ വദന്തി
വിശന്തി യദ്യതയോ വീതരാഗാഃ ।
യദിച്ഛന്തോ ബ്രഹ്മചര്യം ചരന്തി
തത്തേ പദം സംഗ്രഹേണ പ്രവക്ഷ്യേ ॥ 8-11 ॥
സർവദ്വാരാണി സംയമ്യ മനോ ഹൃദി നിരുധ്യ ച ।
മൂർധ്ന്യാധായാത്മനഃ പ്രാണമാസ്ഥിതോ യോഗധാരണാം ॥ 8-12 ॥
ഓമിത്യേകാക്ഷരം ബ്രഹ്മ വ്യാഹരന്മാമനുസ്മരൻ ।
യഃ പ്രയാതി ത്യജന്ദേഹം സ യാതി പരമാം ഗതിം ॥ 8-13 ॥
അനന്യചേതാഃ സതതം യോ മാം സ്മരതി നിത്യശഃ ।
തസ്യാഹം സുലഭഃ പാർഥ നിത്യയുക്തസ്യ യോഗിനഃ ॥ 8-14 ॥
മാമുപേത്യ പുനർജന്മ ദുഃഖാലയമശാശ്വതം ।
നാപ്നുവന്തി മഹാത്മാനഃ സംസിദ്ധിം പരമാം ഗതാഃ ॥ 8-15 ॥
ആബ്രഹ്മഭുവനാല്ലോകാഃ പുനരാവർതിനോഽർജുന ।
മാമുപേത്യ തു കൗന്തേയ പുനർജന്മ ന വിദ്യതേ ॥ 8-16 ॥
സഹസ്രയുഗപര്യന്തമഹര്യദ് ബ്രഹ്മണോ വിദുഃ ।
രാത്രിം യുഗസഹസ്രാന്താം തേഽഹോരാത്രവിദോ ജനാഃ ॥ 8-17 ॥
അവ്യക്താദ് വ്യക്തയഃ സർവാഃ പ്രഭവന്ത്യഹരാഗമേ ।
രാത്ര്യാഗമേ പ്രലീയന്തേ തത്രൈവാവ്യക്തസഞ്ജ്ഞകേ ॥ 8-18 ॥
ഭൂതഗ്രാമഃ സ ഏവായം ഭൂത്വാ ഭൂത്വാ പ്രലീയതേ ।
രാത്ര്യാഗമേഽവശഃ പാർഥ പ്രഭവത്യഹരാഗമേ ॥ 8-19 ॥
പരസ്തസ്മാത്തു ഭാവോഽന്യോഽവ്യക്തോഽവ്യക്താത്സനാതനഃ ।
യഃ സ സർവേഷു ഭൂതേഷു നശ്യത്സു ന വിനശ്യതി ॥ 8-20 ॥
അവ്യക്തോഽക്ഷര ഇത്യുക്തസ്തമാഹുഃ പരമാം ഗതിം ।
യം പ്രാപ്യ ന നിവർതന്തേ തദ്ധാമ പരമം മമ ॥ 8-21 ॥
പുരുഷഃ സ പരഃ പാർഥ ഭക്ത്യാ ലഭ്യസ്ത്വനന്യയാ ।
യസ്യാന്തഃസ്ഥാനി ഭൂതാനി യേന സർവമിദം തതം ॥ 8-22 ॥
യത്ര കാലേ ത്വനാവൃത്തിമാവൃത്തിം ചൈവ യോഗിനഃ ।
പ്രയാതാ യാന്തി തം കാലം വക്ഷ്യാമി ഭരതർഷഭ ॥ 8-23 ॥
അഗ്നിർജ്യോതിരഹഃ ശുക്ലഃ ഷൺമാസാ ഉത്തരായണം ।
തത്ര പ്രയാതാ ഗച്ഛന്തി ബ്രഹ്മ ബ്രഹ്മവിദോ ജനാഃ ॥ 8-24 ॥
ധൂമോ രാത്രിസ്തഥാ കൃഷ്ണഃ ഷൺമാസാ ദക്ഷിണായനം ।
തത്ര ചാന്ദ്രമസം ജ്യോതിര്യോഗീ പ്രാപ്യ നിവർതതേ ॥ 8-25 ॥
ശുക്ലകൃഷ്ണേ ഗതീ ഹ്യേതേ ജഗതഃ ശാശ്വതേ മതേ ।
ഏകയാ യാത്യനാവൃത്തിമന്യയാവർതതേ പുനഃ ॥ 8-26 ॥
നൈതേ സൃതീ പാർഥ ജാനന്യോഗീ മുഹ്യതി കശ്ചന ।
തസ്മാത്സർവേഷു കാലേഷു യോഗയുക്തോ ഭവാർജുന ॥ 8-27 ॥
വേദേഷു യജ്ഞേഷു തപഃസു ചൈവ
ദാനേഷു യത്പുണ്യഫലം പ്രദിഷ്ടം ।
അത്യേതി തത്സർവമിദം വിദിത്വാ
യോഗീ പരം സ്ഥാനമുപൈതി ചാദ്യം ॥ 8-28 ॥
ഓം തത്സദിതി ശ്രീമദ്ഭഗവദ്ഗീതാസൂപനിഷത്സു
ബ്രഹ്മവിദ്യായാം യോഗശാസ്ത്രേ ശ്രീകൃഷ്ണാർജുനസംവാദേ
അക്ഷരബ്രഹ്മയോഗോ നാമാഷ്ടമോഽധ്യായഃ ॥ 8 ॥
॥ അഥ നവമോഽധ്യായഃ । രാജവിദ്യാരാജഗുഹ്യയോഗഃ
॥
ശ്രീഭഗവാനുവാച ।
ഇദം തു തേ ഗുഹ്യതമം പ്രവക്ഷ്യാമ്യനസൂയവേ ।
ജ്ഞാനം വിജ്ഞാനസഹിതം യജ്ജ്ഞാത്വാ മോക്ഷ്യസേഽശുഭാത് ॥ 9-1 ॥
രാജവിദ്യാ രാജഗുഹ്യം പവിത്രമിദമുത്തമം ।
പ്രത്യക്ഷാവഗമം ധർമ്യം സുസുഖം കർതുമവ്യയം ॥ 9-2 ॥
അശ്രദ്ദധാനാഃ പുരുഷാ ധർമസ്യാസ്യ പരന്തപ ।
അപ്രാപ്യ മാം നിവർതന്തേ മൃത്യുസംസാരവർത്മനി ॥ 9-3 ॥
മയാ തതമിദം സർവം ജഗദവ്യക്തമൂർതിനാ ।
മത്സ്ഥാനി സർവഭൂതാനി ന ചാഹം തേഷ്വവസ്ഥിതഃ ॥ 9-4 ॥
ന ച മത്സ്ഥാനി ഭൂതാനി പശ്യ മേ യോഗമൈശ്വരം ।
ഭൂതഭൃന്ന ച ഭൂതസ്ഥോ മമാത്മാ ഭൂതഭാവനഃ ॥ 9-5 ॥
യഥാകാശസ്ഥിതോ നിത്യം വായുഃ സർവത്രഗോ മഹാൻ ।
തഥാ സർവാണി ഭൂതാനി മത്സ്ഥാനീത്യുപധാരയ ॥ 9-6 ॥
സർവഭൂതാനി കൗന്തേയ പ്രകൃതിം യാന്തി മാമികാം ।
കൽപക്ഷയേ പുനസ്താനി കൽപാദൗ വിസൃജാമ്യഹം ॥ 9-7 ॥
പ്രകൃതിം സ്വാമവഷ്ടഭ്യ വിസൃജാമി പുനഃ പുനഃ ।
ഭൂതഗ്രാമമിമം കൃത്സ്നമവശം പ്രകൃതേർവശാത് ॥ 9-8 ॥
ന ച മാം താനി കർമാണി നിബധ്നന്തി ധനഞ്ജയ ।
ഉദാസീനവദാസീനമസക്തം തേഷു കർമസു ॥ 9-9 ॥
മയാധ്യക്ഷേണ പ്രകൃതിഃ സൂയതേ സചരാചരം ।
ഹേതുനാനേന കൗന്തേയ ജഗദ്വിപരിവർതതേ ॥ 9-10 ॥
അവജാനന്തി മാം മൂഢാ മാനുഷീം തനുമാശ്രിതം ।
പരം ഭാവമജാനന്തോ മമ ഭൂതമഹേശ്വരം ॥ 9-11 ॥
മോഘാശാ മോഘകർമാണോ മോഘജ്ഞാനാ വിചേതസഃ ।
രാക്ഷസീമാസുരീം ചൈവ പ്രകൃതിം മോഹിനീം ശ്രിതാഃ ॥ 9-12 ॥
മഹാത്മാനസ്തു മാം പാർഥ ദൈവീം പ്രകൃതിമാശ്രിതാഃ ।
ഭജന്ത്യനന്യമനസോ ജ്ഞാത്വാ ഭൂതാദിമവ്യയം ॥ 9-13 ॥
സതതം കീർതയന്തോ മാം യതന്തശ്ച ദൃഢവ്രതാഃ ।
നമസ്യന്തശ്ച മാം ഭക്ത്യാ നിത്യയുക്താ ഉപാസതേ ॥ 9-14 ॥
ജ്ഞാനയജ്ഞേന ചാപ്യന്യേ യജന്തോ മാമുപാസതേ ।
ഏകത്വേന പൃഥക്ത്വേന ബഹുധാ വിശ്വതോമുഖം ॥ 9-15 ॥
അഹം ക്രതുരഹം യജ്ഞഃ സ്വധാഹമഹമൗഷധം ।
മന്ത്രോഽഹമഹമേവാജ്യമഹമഗ്നിരഹം ഹുതം ॥ 9-16 ॥
പിതാഹമസ്യ ജഗതോ മാതാ ധാതാ പിതാമഹഃ ।
വേദ്യം പവിത്രമോങ്കാര ഋക്സാമ യജുരേവ ച ॥ 9-17 ॥
ഗതിർഭർതാ പ്രഭുഃ സാക്ഷീ നിവാസഃ ശരണം സുഹൃത് ।
പ്രഭവഃ പ്രലയഃ സ്ഥാനം നിധാനം ബീജമവ്യയം ॥ 9-18 ॥
തപാമ്യഹമഹം വർഷം നിഗൃഹ്ണാമ്യുത്സൃജാമി ച ।
അമൃതം ചൈവ മൃത്യുശ്ച സദസച്ചാഹമർജുന ॥ 9-19 ॥
ത്രൈവിദ്യാ മാം സോമപാഃ പൂതപാപാ
യജ്ഞൈരിഷ്ട്വാ സ്വർഗതിം പ്രാർഥയന്തേ ।
തേ പുണ്യമാസാദ്യ സുരേന്ദ്രലോക-
മശ്നന്തി ദിവ്യാന്ദിവി ദേവഭോഗാൻ ॥ 9-20 ॥
തേ തം ഭുക്ത്വാ സ്വർഗലോകം വിശാലം
ക്ഷീണേ പുണ്യേ മർത്യലോകം വിശന്തി ।
ഏവം ത്രയീധർമമനുപ്രപന്നാ
ഗതാഗതം കാമകാമാ ലഭന്തേ ॥ 9-21 ॥
അനന്യാശ്ചിന്തയന്തോ മാം യേ ജനാഃ പര്യുപാസതേ ।
തേഷാം നിത്യാഭിയുക്താനാം യോഗക്ഷേമം വഹാമ്യഹം ॥ 9-22 ॥
യേഽപ്യന്യദേവതാ ഭക്താ യജന്തേ ശ്രദ്ധയാന്വിതാഃ ।
തേഽപി മാമേവ കൗന്തേയ യജന്ത്യവിധിപൂർവകം ॥ 9-23 ॥
അഹം ഹി സർവയജ്ഞാനാം ഭോക്താ ച പ്രഭുരേവ ച ।
ന തു മാമഭിജാനന്തി തത്ത്വേനാതശ്ച്യവന്തി തേ ॥ 9-24 ॥
യാന്തി ദേവവ്രതാ ദേവാൻപിതൄന്യാന്തി പിതൃവ്രതാഃ ।
ഭൂതാനി യാന്തി ഭൂതേജ്യാ യാന്തി മദ്യാജിനോഽപി മാം ॥ 9-25 ॥
പത്രം പുഷ്പം ഫലം തോയം യോ മേ ഭക്ത്യാ പ്രയച്ഛതി ।
തദഹം ഭക്ത്യുപഹൃതമശ്നാമി പ്രയതാത്മനഃ ॥ 9-26 ॥
യത്കരോഷി യദശ്നാസി യജ്ജുഹോഷി ദദാസി യത് ।
യത്തപസ്യസി കൗന്തേയ തത്കുരുഷ്വ മദർപണം ॥ 9-27 ॥
ശുഭാശുഭഫലൈരേവം മോക്ഷ്യസേ കർമബന്ധനൈഃ ।
സംന്യാസയോഗയുക്താത്മാ വിമുക്തോ മാമുപൈഷ്യസി ॥ 9-28 ॥
സമോഽഹം സർവഭൂതേഷു ന മേ ദ്വേഷ്യോഽസ്തി ന പ്രിയഃ ।
യേ ഭജന്തി തു മാം ഭക്ത്യാ മയി തേ തേഷു ചാപ്യഹം ॥ 9-29 ॥
അപി ചേത്സുദുരാചാരോ ഭജതേ മാമനന്യഭാക് ।
സാധുരേവ സ മന്തവ്യഃ സമ്യഗ്വ്യവസിതോ ഹി സഃ ॥ 9-30 ॥
ക്ഷിപ്രം ഭവതി ധർമാത്മാ ശശ്വച്ഛാന്തിം നിഗച്ഛതി ।
കൗന്തേയ പ്രതിജാനീഹി ന മേ ഭക്തഃ പ്രണശ്യതി ॥ 9-31 ॥
മാം ഹി പാർഥ വ്യപാശ്രിത്യ യേഽപി സ്യുഃ പാപയോനയഃ ।
സ്ത്രിയോ വൈശ്യാസ്തഥാ ശൂദ്രാസ്തേഽപി യാന്തി പരാം ഗതിം ॥ 9-32 ॥
കിം പുനർബ്രാഹ്മണാഃ പുണ്യാ ഭക്താ രാജർഷയസ്തഥാ ।
അനിത്യമസുഖം ലോകമിമം പ്രാപ്യ ഭജസ്വ മാം ॥ 9-33 ॥
മന്മനാ ഭവ മദ്ഭക്തോ മദ്യാജീ മാം നമസ്കുരു ।
മാമേവൈഷ്യസി യുക്ത്വൈവമാത്മാനം മത്പരായണഃ ॥ 9-34 ॥
ഓം തത്സദിതി ശ്രീമദ്ഭഗവദ്ഗീതാസൂപനിഷത്സു
ബ്രഹ്മവിദ്യായാം യോഗശാസ്ത്രേ ശ്രീകൃഷ്ണാർജുനസംവാദേ
രാജവിദ്യാരാജഗുഹ്യയോഗോ നാമ നവമോഽധ്യായഃ ॥ 9 ॥
॥ അഥ ദശമോഽധ്യായഃ । വിഭൂതിയോഗഃ
॥
ശ്രീഭഗവാനുവാച ।
ഭൂയ ഏവ മഹാബാഹോ ശൃണു മേ പരമം വചഃ ।
യത്തേഽഹം പ്രീയമാണായ വക്ഷ്യാമി ഹിതകാമ്യയാ ॥ 10-1 ॥
ന മേ വിദുഃ സുരഗണാഃ പ്രഭവം ന മഹർഷയഃ ।
അഹമാദിർഹി ദേവാനാം മഹർഷീണാം ച സർവശഃ ॥ 10-2 ॥
യോ മാമജമനാദിം ച വേത്തി ലോകമഹേശ്വരം ।
അസമ്മൂഢഃ സ മർത്യേഷു സർവപാപൈഃ പ്രമുച്യതേ ॥ 10-3 ॥
ബുദ്ധിർജ്ഞാനമസമ്മോഹഃ ക്ഷമാ സത്യം ദമഃ ശമഃ ।
സുഖം ദുഃഖം ഭവോഽഭാവോ ഭയം ചാഭയമേവ ച ॥ 10-4 ॥
അഹിംസാ സമതാ തുഷ്ടിസ്തപോ ദാനം യശോഽയശഃ ।
ഭവന്തി ഭാവാ ഭൂതാനാം മത്ത ഏവ പൃഥഗ്വിധാഃ ॥ 10-5 ॥
മഹർഷയഃ സപ്ത പൂർവേ ചത്വാരോ മനവസ്തഥാ ।
മദ്ഭാവാ മാനസാ ജാതാ യേഷാം ലോക ഇമാഃ പ്രജാഃ ॥ 10-6 ॥
ഏതാം വിഭൂതിം യോഗം ച മമ യോ വേത്തി തത്ത്വതഃ ।
സോഽവികമ്പേന യോഗേന യുജ്യതേ നാത്ര സംശയഃ ॥ 10-7 ॥
അഹം സർവസ്യ പ്രഭവോ മത്തഃ സർവം പ്രവർതതേ ।
ഇതി മത്വാ ഭജന്തേ മാം ബുധാ ഭാവസമന്വിതാഃ ॥ 10-8 ॥
മച്ചിത്താ മദ്ഗതപ്രാണാ ബോധയന്തഃ പരസ്പരം ।
കഥയന്തശ്ച മാം നിത്യം തുഷ്യന്തി ച രമന്തി ച ॥ 10-9 ॥
തേഷാം സതതയുക്താനാം ഭജതാം പ്രീതിപൂർവകം ।
ദദാമി ബുദ്ധിയോഗം തം യേന മാമുപയാന്തി തേ ॥ 10-10 ॥
തേഷാമേവാനുകമ്പാർഥമഹമജ്ഞാനജം തമഃ ।
നാശയാമ്യാത്മഭാവസ്ഥോ ജ്ഞാനദീപേന ഭാസ്വതാ ॥ 10-11 ॥
അർജുന ഉവാച ।
പരം ബ്രഹ്മ പരം ധാമ പവിത്രം പരമം ഭവാൻ ।
പുരുഷം ശാശ്വതം ദിവ്യമാദിദേവമജം വിഭും ॥ 10-12 ॥
ആഹുസ്ത്വാമൃഷയഃ സർവേ ദേവർഷിർനാരദസ്തഥാ ।
അസിതോ ദേവലോ വ്യാസഃ സ്വയം ചൈവ ബ്രവീഷി മേ ॥ 10-13 ॥
സർവമേതദൃതം മന്യേ യന്മാം വദസി കേശവ ।
ന ഹി തേ ഭഗവന്വ്യക്തിം വിദുർദേവാ ന ദാനവാഃ ॥ 10-14 ॥
സ്വയമേവാത്മനാത്മാനം വേത്ഥ ത്വം പുരുഷോത്തമ ।
ഭൂതഭാവന ഭൂതേശ ദേവദേവ ജഗത്പതേ ॥ 10-15 ॥
വക്തുമർഹസ്യശേഷേണ ദിവ്യാ ഹ്യാത്മവിഭൂതയഃ ।
യാഭിർവിഭൂതിഭിർലോകാനിമാംസ്ത്വം വ്യാപ്യ തിഷ്ഠസി ॥ 10-16 ॥
കഥം വിദ്യാമഹം യോഗിംസ്ത്വാം സദാ പരിചിന്തയൻ ।
കേഷു കേഷു ച ഭാവേഷു ചിന്ത്യോഽസി ഭഗവന്മയാ ॥ 10-17 ॥
വിസ്തരേണാത്മനോ യോഗം വിഭൂതിം ച ജനാർദന ।
ഭൂയഃ കഥയ തൃപ്തിർഹി ശൃണ്വതോ നാസ്തി മേഽമൃതം ॥ 10-18 ॥
ശ്രീഭഗവാനുവാച ।
ഹന്ത തേ കഥയിഷ്യാമി ദിവ്യാ ഹ്യാത്മവിഭൂതയഃ ।
പ്രാധാന്യതഃ കുരുശ്രേഷ്ഠ നാസ്ത്യന്തോ വിസ്തരസ്യ മേ ॥ 10-19 ॥
അഹമാത്മാ ഗുഡാകേശ സർവഭൂതാശയസ്ഥിതഃ ।
അഹമാദിശ്ച മധ്യം ച ഭൂതാനാമന്ത ഏവ ച ॥ 10-20 ॥
ആദിത്യാനാമഹം വിഷ്ണുർജ്യോതിഷാം രവിരംശുമാൻ ।
മരീചിർമരുതാമസ്മി നക്ഷത്രാണാമഹം ശശീ ॥ 10-21 ॥
വേദാനാം സാമവേദോഽസ്മി ദേവാനാമസ്മി വാസവഃ ।
ഇന്ദ്രിയാണാം മനശ്ചാസ്മി ഭൂതാനാമസ്മി ചേതനാ ॥ 10-22 ॥
രുദ്രാണാം ശങ്കരശ്ചാസ്മി വിത്തേശോ യക്ഷരക്ഷസാം ।
വസൂനാം പാവകശ്ചാസ്മി മേരുഃ ശിഖരിണാമഹം ॥ 10-23 ॥
പുരോധസാം ച മുഖ്യം മാം വിദ്ധി പാർഥ ബൃഹസ്പതിം ।
സേനാനീനാമഹം സ്കന്ദഃ സരസാമസ്മി സാഗരഃ ॥ 10-24 ॥
മഹർഷീണാം ഭൃഗുരഹം ഗിരാമസ്മ്യേകമക്ഷരം ।
യജ്ഞാനാം ജപയജ്ഞോഽസ്മി സ്ഥാവരാണാം ഹിമാലയഃ ॥ 10-25 ॥
അശ്വത്ഥഃ സർവവൃക്ഷാണാം ദേവർഷീണാം ച നാരദഃ ।
ഗന്ധർവാണാം ചിത്രരഥഃ സിദ്ധാനാം കപിലോ മുനിഃ ॥ 10-26 ॥
ഉച്ചൈഃശ്രവസമശ്വാനാം വിദ്ധി മാമമൃതോദ്ഭവം ।
ഐരാവതം ഗജേന്ദ്രാണാം നരാണാം ച നരാധിപം ॥ 10-27 ॥
ആയുധാനാമഹം വജ്രം ധേനൂനാമസ്മി കാമധുക് ।
പ്രജനശ്ചാസ്മി കന്ദർപഃ സർപാണാമസ്മി വാസുകിഃ ॥ 10-28 ॥
അനന്തശ്ചാസ്മി നാഗാനാം വരുണോ യാദസാമഹം ।
പിതൄണാമര്യമാ ചാസ്മി യമഃ സംയമതാമഹം ॥ 10-29 ॥
പ്രഹ്ലാദശ്ചാസ്മി ദൈത്യാനാം കാലഃ കലയതാമഹം ।
മൃഗാണാം ച മൃഗേന്ദ്രോഽഹം വൈനതേയശ്ച പക്ഷിണാം ॥ 10-30 ॥
പവനഃ പവതാമസ്മി രാമഃ ശസ്ത്രഭൃതാമഹം ।
ഝഷാണാം മകരശ്ചാസ്മി സ്രോതസാമസ്മി ജാഹ്നവീ ॥ 10-31 ॥
സർഗാണാമാദിരന്തശ്ച മധ്യം ചൈവാഹമർജുന ।
അധ്യാത്മവിദ്യാ വിദ്യാനാം വാദഃ പ്രവദതാമഹം ॥ 10-32 ॥
അക്ഷരാണാമകാരോഽസ്മി ദ്വന്ദ്വഃ സാമാസികസ്യ ച ।
അഹമേവാക്ഷയഃ കാലോ ധാതാഹം വിശ്വതോമുഖഃ ॥ 10-33 ॥
മൃത്യുഃ സർവഹരശ്ചാഹമുദ്ഭവശ്ച ഭവിഷ്യതാം ।
കീർതിഃ ശ്രീർവാക്ച നാരീണാം സ്മൃതിർമേധാ ധൃതിഃ ക്ഷമാ ॥ 10-34 ॥
ബൃഹത്സാമ തഥാ സാമ്നാം ഗായത്രീ ഛന്ദസാമഹം ।
മാസാനാം മാർഗശീർഷോഽഹമൃതൂനാം കുസുമാകരഃ ॥ 10-35 ॥
ദ്യൂതം ഛലയതാമസ്മി തേജസ്തേജസ്വിനാമഹം ।
ജയോഽസ്മി വ്യവസായോഽസ്മി സത്ത്വം സത്ത്വവതാമഹം ॥ 10-36 ॥
വൃഷ്ണീനാം വാസുദേവോഽസ്മി പാണ്ഡവാനാം ധനഞ്ജയഃ ।
മുനീനാമപ്യഹം വ്യാസഃ കവീനാമുശനാ കവിഃ ॥ 10-37 ॥
ദണ്ഡോ ദമയതാമസ്മി നീതിരസ്മി ജിഗീഷതാം ।
മൗനം ചൈവാസ്മി ഗുഹ്യാനാം ജ്ഞാനം ജ്ഞാനവതാമഹം ॥ 10-38 ॥
യച്ചാപി സർവഭൂതാനാം ബീജം തദഹമർജുന ।
ന തദസ്തി വിനാ യത്സ്യാന്മയാ ഭൂതം ചരാചരം ॥ 10-39 ॥
നാന്തോഽസ്തി മമ ദിവ്യാനാം വിഭൂതീനാം പരന്തപ ।
ഏഷ തൂദ്ദേശതഃ പ്രോക്തോ വിഭൂതേർവിസ്തരോ മയാ ॥ 10-40 ॥
യദ്യദ്വിഭൂതിമത്സത്ത്വം ശ്രീമദൂർജിതമേവ വാ ।
തത്തദേവാവഗച്ഛ ത്വം മമ തേജോംഽശസംഭവം ॥ 10-41 ॥
അഥവാ ബഹുനൈതേന കിം ജ്ഞാതേന തവാർജുന ।
വിഷ്ടഭ്യാഹമിദം കൃത്സ്നമേകാംശേന സ്ഥിതോ ജഗത് ॥ 10-42 ॥
ഓം തത്സദിതി ശ്രീമദ്ഭഗവദ്ഗീതാസൂപനിഷത്സു
ബ്രഹ്മവിദ്യായാം യോഗശാസ്ത്രേ ശ്രീകൃഷ്ണാർജുനസംവാദേ
വിഭൂതിയോഗോ നാമ ദശമോഽധ്യായഃ ॥ 10 ॥
॥ അഥൈകാദശോഽധ്യായഃ । വിശ്വരൂപദർശനയോഗഃ
॥
അർജുന ഉവാച ।
മദനുഗ്രഹായ പരമം ഗുഹ്യമധ്യാത്മസഞ്ജ്ഞിതം ।
യത്ത്വയോക്തം വചസ്തേന മോഹോഽയം വിഗതോ മമ ॥ 11-1 ॥
ഭവാപ്യയൗ ഹി ഭൂതാനാം ശ്രുതൗ വിസ്തരശോ മയാ ।
ത്വത്തഃ കമലപത്രാക്ഷ മാഹാത്മ്യമപി ചാവ്യയം ॥ 11-2 ॥
ഏവമേതദ്യഥാത്ഥ ത്വമാത്മാനം പരമേശ്വര ।
ദ്രഷ്ടുമിച്ഛാമി തേ രൂപമൈശ്വരം പുരുഷോത്തമ ॥ 11-3 ॥
മന്യസേ യദി തച്ഛക്യം മയാ ദ്രഷ്ടുമിതി പ്രഭോ ।
യോഗേശ്വര തതോ മേ ത്വം ദർശയാത്മാനമവ്യയം ॥ 11-4 ॥
ശ്രീഭഗവാനുവാച ।
പശ്യ മേ പാർഥ രൂപാണി ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ ।
നാനാവിധാനി ദിവ്യാനി നാനാവർണാകൃതീനി ച ॥ 11-5 ॥
പശ്യാദിത്യാന്വസൂന്രുദ്രാനശ്വിനൗ മരുതസ്തഥാ ।
ബഹൂന്യദൃഷ്ടപൂർവാണി പശ്യാശ്ചര്യാണി ഭാരത ॥ 11-6 ॥
ഇഹൈകസ്ഥം ജഗത്കൃത്സ്നം പശ്യാദ്യ സചരാചരം ।
മമ ദേഹേ ഗുഡാകേശ യച്ചാന്യദ് ദ്രഷ്ടുമിച്ഛസി ॥ 11-7 ॥
ന തു മാം ശക്യസേ ദ്രഷ്ടുമനേനൈവ സ്വചക്ഷുഷാ ।
ദിവ്യം ദദാമി തേ ചക്ഷുഃ പശ്യ മേ യോഗമൈശ്വരം ॥ 11-8 ॥
സഞ്ജയ ഉവാച ।
ഏവമുക്ത്വാ തതോ രാജന്മഹായോഗേശ്വരോ ഹരിഃ ।
ദർശയാമാസ പാർഥായ പരമം രൂപമൈശ്വരം ॥ 11-9 ॥
അനേകവക്ത്രനയനമനേകാദ്ഭുതദർശനം ।
അനേകദിവ്യാഭരണം ദിവ്യാനേകോദ്യതായുധം ॥ 11-10 ॥
ദിവ്യമാല്യാംബരധരം ദിവ്യഗന്ധാനുലേപനം ।
സർവാശ്ചര്യമയം ദേവമനന്തം വിശ്വതോമുഖം ॥ 11-11 ॥
ദിവി സൂര്യസഹസ്രസ്യ ഭവേദ്യുഗപദുത്ഥിതാ ।
യദി ഭാഃ സദൃശീ സാ സ്യാദ്ഭാസസ്തസ്യ മഹാത്മനഃ ॥ 11-12 ॥
തത്രൈകസ്ഥം ജഗത്കൃത്സ്നം പ്രവിഭക്തമനേകധാ ।
അപശ്യദ്ദേവദേവസ്യ ശരീരേ പാണ്ഡവസ്തദാ ॥ 11-13 ॥
തതഃ സ വിസ്മയാവിഷ്ടോ ഹൃഷ്ടരോമാ ധനഞ്ജയഃ ।
പ്രണമ്യ ശിരസാ ദേവം കൃതാഞ്ജലിരഭാഷത ॥ 11-14 ॥
അർജുന ഉവാച ।
പശ്യാമി ദേവാംസ്തവ ദേവ ദേഹേ
സർവാംസ്തഥാ ഭൂതവിശേഷസംഘാൻ ।
ബ്രഹ്മാണമീശം കമലാസനസ്ഥ-
മൃഷീംശ്ച സർവാനുരഗാംശ്ച ദിവ്യാൻ ॥ 11-15 ॥
അനേകബാഹൂദരവക്ത്രനേത്രം
പശ്യാമി ത്വാം സർവതോഽനന്തരൂപം ।
നാന്തം ന മധ്യം ന പുനസ്തവാദിം
പശ്യാമി വിശ്വേശ്വര വിശ്വരൂപ ॥ 11-16 ॥
കിരീടിനം ഗദിനം ചക്രിണം ച
തേജോരാശിം സർവതോ ദീപ്തിമന്തം ।
പശ്യാമി ത്വാം ദുർനിരീക്ഷ്യം സമന്താദ്
ദീപ്താനലാർകദ്യുതിമപ്രമേയം ॥ 11-17 ॥
ത്വമക്ഷരം പരമം വേദിതവ്യം
ത്വമസ്യ വിശ്വസ്യ പരം നിധാനം ।
ത്വമവ്യയഃ ശാശ്വതധർമഗോപ്താ
സനാതനസ്ത്വം പുരുഷോ മതോ മേ ॥ 11-18 ॥
അനാദിമധ്യാന്തമനന്തവീര്യ-
മനന്തബാഹും ശശിസൂര്യനേത്രം ।
പശ്യാമി ത്വാം ദീപ്തഹുതാശവക്ത്രം
സ്വതേജസാ വിശ്വമിദം തപന്തം ॥ 11-19 ॥
ദ്യാവാപൃഥിവ്യോരിദമന്തരം ഹി
വ്യാപ്തം ത്വയൈകേന ദിശശ്ച സർവാഃ ।
ദൃഷ്ട്വാദ്ഭുതം രൂപമുഗ്രം തവേദം
ലോകത്രയം പ്രവ്യഥിതം മഹാത്മൻ ॥ 11-20 ॥
അമീ ഹി ത്വാം സുരസംഘാ വിശന്തി
കേചിദ്ഭീതാഃ പ്രാഞ്ജലയോ ഗൃണന്തി ।
സ്വസ്തീത്യുക്ത്വാ മഹർഷിസിദ്ധസംഘാഃ
സ്തുവന്തി ത്വാം സ്തുതിഭിഃ പുഷ്കലാഭിഃ ॥ 11-21 ॥
രുദ്രാദിത്യാ വസവോ യേ ച സാധ്യാ
വിശ്വേഽശ്വിനൗ മരുതശ്ചോഷ്മപാശ്ച ।
ഗന്ധർവയക്ഷാസുരസിദ്ധസംഘാ
വീക്ഷന്തേ ത്വാം വിസ്മിതാശ്ചൈവ സർവേ ॥ 11-22 ॥
രൂപം മഹത്തേ ബഹുവക്ത്രനേത്രം
മഹാബാഹോ ബഹുബാഹൂരുപാദം ।
ബഹൂദരം ബഹുദംഷ്ട്രാകരാലം
ദൃഷ്ട്വാ ലോകാഃ പ്രവ്യഥിതാസ്തഥാഹം ॥ 11-23 ॥
നഭഃസ്പൃശം ദീപ്തമനേകവർണം
വ്യാത്താനനം ദീപ്തവിശാലനേത്രം ।
ദൃഷ്ട്വാ ഹി ത്വാം പ്രവ്യഥിതാന്തരാത്മാ
ധൃതിം ന വിന്ദാമി ശമം ച വിഷ്ണോ ॥ 11-24 ॥
ദംഷ്ട്രാകരാലാനി ച തേ മുഖാനി
ദൃഷ്ട്വൈവ കാലാനലസന്നിഭാനി ।
ദിശോ ന ജാനേ ന ലഭേ ച ശർമ
പ്രസീദ ദേവേശ ജഗന്നിവാസ ॥ 11-25 ॥
അമീ ച ത്വാം ധൃതരാഷ്ട്രസ്യ പുത്രാഃ
സർവേ സഹൈവാവനിപാലസംഘൈഃ ।
ഭീഷ്മോ ദ്രോണഃ സൂതപുത്രസ്തഥാസൗ
സഹാസ്മദീയൈരപി യോധമുഖ്യൈഃ ॥ 11-26 ॥
വക്ത്രാണി തേ ത്വരമാണാ വിശന്തി
ദംഷ്ട്രാകരാലാനി ഭയാനകാനി ।
കേചിദ്വിലഗ്നാ ദശനാന്തരേഷു
സന്ദൃശ്യന്തേ ചൂർണിതൈരുത്തമാംഗൈഃ ॥ 11-27 ॥
യഥാ നദീനാം ബഹവോഽംബുവേഗാഃ
സമുദ്രമേവാഭിമുഖാ ദ്രവന്തി ।
തഥാ തവാമീ നരലോകവീരാ
വിശന്തി വക്ത്രാണ്യഭിവിജ്വലന്തി ॥ 11-28 ॥
യഥാ പ്രദീപ്തം ജ്വലനം പതംഗാ
വിശന്തി നാശായ സമൃദ്ധവേഗാഃ ।
തഥൈവ നാശായ വിശന്തി ലോകാ-
സ്തവാപി വക്ത്രാണി സമൃദ്ധവേഗാഃ ॥ 11-29 ॥
ലേലിഹ്യസേ ഗ്രസമാനഃ സമന്താൽ-
ലോകാൻസമഗ്രാന്വദനൈർജ്വലദ്ഭിഃ ।
തേജോഭിരാപൂര്യ ജഗത്സമഗ്രം
ഭാസസ്തവോഗ്രാഃ പ്രതപന്തി വിഷ്ണോ ॥ 11-30 ॥
ആഖ്യാഹി മേ കോ ഭവാനുഗ്രരൂപോ
നമോഽസ്തു തേ ദേവവര പ്രസീദ ।
വിജ്ഞാതുമിച്ഛാമി ഭവന്തമാദ്യം
ന ഹി പ്രജാനാമി തവ പ്രവൃത്തിം ॥ 11-31 ॥
ശ്രീഭഗവാനുവാച ।
കാലോഽസ്മി ലോകക്ഷയകൃത്പ്രവൃദ്ധോ
ലോകാൻസമാഹർതുമിഹ പ്രവൃത്തഃ ।
ഋതേഽപി ത്വാം ന ഭവിഷ്യന്തി സർവേ
യേഽവസ്ഥിതാഃ പ്രത്യനീകേഷു യോധാഃ ॥ 11-32 ॥
തസ്മാത്ത്വമുത്തിഷ്ഠ യശോ ലഭസ്വ
ജിത്വാ ശത്രൂൻ ഭുങ്ക്ഷ്വ രാജ്യം സമൃദ്ധം ।
മയൈവൈതേ നിഹതാഃ പൂർവമേവ
നിമിത്തമാത്രം ഭവ സവ്യസാചിൻ ॥ 11-33 ॥
ദ്രോണം ച ഭീഷ്മം ച ജയദ്രഥം ച
കർണം തഥാന്യാനപി യോധവീരാൻ ।
മയാ ഹതാംസ്ത്വം ജഹി മാ വ്യഥിഷ്ഠാ
യുധ്യസ്വ ജേതാസി രണേ സപത്നാൻ ॥ 11-34 ॥
സഞ്ജയ ഉവാച ।
ഏതച്ഛ്രുത്വാ വചനം കേശവസ്യ
കൃതാഞ്ജലിർവേപമാനഃ കിരീടീ ।
നമസ്കൃത്വാ ഭൂയ ഏവാഹ കൃഷ്ണം
സഗദ്ഗദം ഭീതഭീതഃ പ്രണമ്യ ॥ 11-35 ॥
അർജുന ഉവാച ।
സ്ഥാനേ ഹൃഷീകേശ തവ പ്രകീർത്യാ
ജഗത്പ്രഹൃഷ്യത്യനുരജ്യതേ ച ।
രക്ഷാംസി ഭീതാനി ദിശോ ദ്രവന്തി
സർവേ നമസ്യന്തി ച സിദ്ധസംഘാഃ ॥ 11-36 ॥
കസ്മാച്ച തേ ന നമേരന്മഹാത്മൻ
ഗരീയസേ ബ്രഹ്മണോഽപ്യാദികർത്രേ ।
അനന്ത ദേവേശ ജഗന്നിവാസ
ത്വമക്ഷരം സദസത്തത്പരം യത് ॥ 11-37 ॥
ത്വമാദിദേവഃ പുരുഷഃ പുരാണ-
സ്ത്വമസ്യ വിശ്വസ്യ പരം നിധാനം ।
വേത്താസി വേദ്യം ച പരം ച ധാമ
ത്വയാ തതം വിശ്വമനന്തരൂപ ॥ 11-38 ॥
വായുര്യമോഽഗ്നിർവരുണഃ ശശാങ്കഃ
പ്രജാപതിസ്ത്വം പ്രപിതാമഹശ്ച ।
നമോ നമസ്തേഽസ്തു സഹസ്രകൃത്വഃ
പുനശ്ച ഭൂയോഽപി നമോ നമസ്തേ ॥ 11-39 ॥
നമഃ പുരസ്താദഥ പൃഷ്ഠതസ്തേ
നമോഽസ്തു തേ സർവത ഏവ സർവ ।
അനന്തവീര്യാമിതവിക്രമസ്ത്വം
സർവം സമാപ്നോഷി തതോഽസി സർവഃ ॥ 11-40 ॥
സഖേതി മത്വാ പ്രസഭം യദുക്തം
ഹേ കൃഷ്ണ ഹേ യാദവ ഹേ സഖേതി ।
അജാനതാ മഹിമാനം തവേദം
മയാ പ്രമാദാത്പ്രണയേന വാപി ॥ 11-41 ॥
യച്ചാവഹാസാർഥമസത്കൃതോഽസി
വിഹാരശയ്യാസനഭോജനേഷു ।
ഏകോഽഥവാപ്യച്യുത തത്സമക്ഷം
തത്ക്ഷാമയേ ത്വാമഹമപ്രമേയം ॥ 11-42 ॥
പിതാസി ലോകസ്യ ചരാചരസ്യ
ത്വമസ്യ പൂജ്യശ്ച ഗുരുർഗരീയാൻ ।
ന ത്വത്സമോഽസ്ത്യഭ്യധികഃ കുതോഽന്യോ
ലോകത്രയേഽപ്യപ്രതിമപ്രഭാവ ॥ 11-43 ॥
തസ്മാത്പ്രണമ്യ പ്രണിധായ കായം
പ്രസാദയേ ത്വാമഹമീശമീഡ്യം ।
പിതേവ പുത്രസ്യ സഖേവ സഖ്യുഃ
പ്രിയഃ പ്രിയായാർഹസി ദേവ സോഢും ॥ 11-44 ॥
അദൃഷ്ടപൂർവം ഹൃഷിതോഽസ്മി ദൃഷ്ട്വാ
ഭയേന ച പ്രവ്യഥിതം മനോ മേ ।
തദേവ മേ ദർശയ ദേവ രൂപം
പ്രസീദ ദേവേശ ജഗന്നിവാസ ॥ 11-45 ॥
കിരീടിനം ഗദിനം ചക്രഹസ്തം
ഇച്ഛാമി ത്വാം ദ്രഷ്ടുമഹം തഥൈവ ।
തേനൈവ രൂപേണ ചതുർഭുജേന
സഹസ്രബാഹോ ഭവ വിശ്വമൂർതേ ॥ 11-46 ॥
ശ്രീഭഗവാനുവാച ।
മയാ പ്രസന്നേന തവാർജുനേദം
രൂപം പരം ദർശിതമാത്മയോഗാത് ।
തേജോമയം വിശ്വമനന്തമാദ്യം
യന്മേ ത്വദന്യേന ന ദൃഷ്ടപൂർവം ॥ 11-47 ॥
ന വേദയജ്ഞാധ്യയനൈർന ദാനൈ-
ര്ന ച ക്രിയാഭിർന തപോഭിരുഗ്രൈഃ ।
ഏവംരൂപഃ ശക്യ അഹം നൃലോകേ
ദ്രഷ്ടും ത്വദന്യേന കുരുപ്രവീര ॥ 11-48 ॥
മാ തേ വ്യഥാ മാ ച വിമൂഢഭാവോ
ദൃഷ്ട്വാ രൂപം ഘോരമീദൃങ്മമേദം ।
വ്യപേതഭീഃ പ്രീതമനാഃ പുനസ്ത്വം
തദേവ മേ രൂപമിദം പ്രപശ്യ ॥ 11-49 ॥
സഞ്ജയ ഉവാച ।
ഇത്യർജുനം വാസുദേവസ്തഥോക്ത്വാ
സ്വകം രൂപം ദർശയാമാസ ഭൂയഃ ।
ആശ്വാസയാമാസ ച ഭീതമേനം
ഭൂത്വാ പുനഃ സൗമ്യവപുർമഹാത്മാ ॥ 11-50 ॥
അർജുന ഉവാച ।
ദൃഷ്ട്വേദം മാനുഷം രൂപം തവ സൗമ്യം ജനാർദന ।
ഇദാനീമസ്മി സംവൃത്തഃ സചേതാഃ പ്രകൃതിം ഗതഃ ॥ 11-51 ॥
ശ്രീഭഗവാനുവാച ।
സുദുർദർശമിദം രൂപം ദൃഷ്ടവാനസി യന്മമ ।
ദേവാ അപ്യസ്യ രൂപസ്യ നിത്യം ദർശനകാങ്ക്ഷിണഃ ॥ 11-52 ॥
നാഹം വേദൈർന തപസാ ന ദാനേന ന ചേജ്യയാ ।
ശക്യ ഏവംവിധോ ദ്രഷ്ടും ദൃഷ്ടവാനസി മാം യഥാ ॥ 11-53 ॥
ഭക്ത്യാ ത്വനന്യയാ ശക്യ അഹമേവംവിധോഽർജുന ।
ജ്ഞാതും ദ്രഷ്ടും ച തത്ത്വേന പ്രവേഷ്ടും ച പരന്തപ ॥ 11-54 ॥
മത്കർമകൃന്മത്പരമോ മദ്ഭക്തഃ സംഗവർജിതഃ ।
നിർവൈരഃ സർവഭൂതേഷു യഃ സ മാമേതി പാണ്ഡവ ॥ 11-55 ॥
ഓം തത്സദിതി ശ്രീമദ്ഭഗവദ്ഗീതാസൂപനിഷത്സു
ബ്രഹ്മവിദ്യായാം യോഗശാസ്ത്രേ ശ്രീകൃഷ്ണാർജുനസംവാദേ
വിശ്വരൂപദർശനയോഗോ നാമൈകാദശോഽധ്യായഃ ॥ 11 ॥
॥ അഥ ദ്വാദശോഽധ്യായഃ । ഭക്തിയോഗഃ
॥
അർജുന ഉവാച ।
ഏവം സതതയുക്താ യേ ഭക്താസ്ത്വാം പര്യുപാസതേ ।
യേ ചാപ്യക്ഷരമവ്യക്തം തേഷാം കേ യോഗവിത്തമാഃ ॥ 12-1 ॥
ശ്രീഭഗവാനുവാച ।
മയ്യാവേശ്യ മനോ യേ മാം നിത്യയുക്താ ഉപാസതേ ।
ശ്രദ്ധയാ പരയോപേതാഃ തേ മേ യുക്തതമാ മതാഃ ॥ 12-2 ॥
യേ ത്വക്ഷരമനിർദേശ്യമവ്യക്തം പര്യുപാസതേ ।
സർവത്രഗമചിന്ത്യഞ്ച കൂടസ്ഥമചലന്ധ്രുവം ॥ 12-3 ॥
സന്നിയമ്യേന്ദ്രിയഗ്രാമം സർവത്ര സമബുദ്ധയഃ ।
തേ പ്രാപ്നുവന്തി മാമേവ സർവഭൂതഹിതേ രതാഃ ॥ 12-4 ॥
ക്ലേശോഽധികതരസ്തേഷാമവ്യക്താസക്തചേതസാം ।
അവ്യക്താ ഹി ഗതിർദുഃഖം ദേഹവദ്ഭിരവാപ്യതേ ॥ 12-5 ॥
യേ തു സർവാണി കർമാണി മയി സംന്യസ്യ മത്പരാഃ ।
അനന്യേനൈവ യോഗേന മാം ധ്യായന്ത ഉപാസതേ ॥ 12-6 ॥
തേഷാമഹം സമുദ്ധർതാ മൃത്യുസംസാരസാഗരാത് ।
ഭവാമി നചിരാത്പാർഥ മയ്യാവേശിതചേതസാം ॥ 12-7 ॥
മയ്യേവ മന ആധത്സ്വ മയി ബുദ്ധിം നിവേശയ ।
നിവസിഷ്യസി മയ്യേവ അത ഊർധ്വം ന സംശയഃ ॥ 12-8 ॥
അഥ ചിത്തം സമാധാതും ന ശക്നോഷി മയി സ്ഥിരം ।
അഭ്യാസയോഗേന തതോ മാമിച്ഛാപ്തും ധനഞ്ജയ ॥ 12-9 ॥
അഭ്യാസേഽപ്യസമർഥോഽസി മത്കർമപരമോ ഭവ ।
മദർഥമപി കർമാണി കുർവൻസിദ്ധിമവാപ്സ്യസി ॥ 12-10 ॥
അഥൈതദപ്യശക്തോഽസി കർതും മദ്യോഗമാശ്രിതഃ ।
സർവകർമഫലത്യാഗം തതഃ കുരു യതാത്മവാൻ ॥ 12-11 ॥
ശ്രേയോ ഹി ജ്ഞാനമഭ്യാസാജ്ജ്ഞാനാദ്ധ്യാനം വിശിഷ്യതേ ।
ധ്യാനാത്കർമഫലത്യാഗസ്ത്യാഗാച്ഛാന്തിരനന്തരം ॥ 12-12 ॥
അദ്വേഷ്ടാ സർവഭൂതാനാം മൈത്രഃ കരുണ ഏവ ച ।
നിർമമോ നിരഹങ്കാരഃ സമദുഃഖസുഖഃ ക്ഷമീ ॥ 12-13 ॥
സന്തുഷ്ടഃ സതതം യോഗീ യതാത്മാ ദൃഢനിശ്ചയഃ ।
മയ്യർപിതമനോബുദ്ധിര്യോ മദ്ഭക്തഃ സ മേ പ്രിയഃ ॥ 12-14 ॥
യസ്മാന്നോദ്വിജതേ ലോകോ ലോകാന്നോദ്വിജതേ ച യഃ ।
ഹർഷാമർഷഭയോദ്വേഗൈർമുക്തോ യഃ സ ച മേ പ്രിയഃ ॥ 12-15 ॥
അനപേക്ഷഃ ശുചിർദക്ഷ ഉദാസീനോ ഗതവ്യഥഃ ।
സർവാരംഭപരിത്യാഗീ യോ മദ്ഭക്തഃ സ മേ പ്രിയഃ ॥ 12-16 ॥
യോ ന ഹൃഷ്യതി ന ദ്വേഷ്ടി ന ശോചതി ന കാങ്ക്ഷതി ।
ശുഭാശുഭപരിത്യാഗീ ഭക്തിമാന്യഃ സ മേ പ്രിയഃ ॥ 12-17 ॥
സമഃ ശത്രൗ ച മിത്രേ ച തഥാ മാനാപമാനയോഃ ।
ശീതോഷ്ണസുഖദുഃഖേഷു സമഃ സംഗവിവർജിതഃ ॥ 12-18 ॥
തുല്യനിന്ദാസ്തുതിർമൗനീ സന്തുഷ്ടോ യേന കേനചിത് ।
അനികേതഃ സ്ഥിരമതിർഭക്തിമാന്മേ പ്രിയോ നരഃ ॥ 12-19 ॥
യേ തു ധർമ്യാമൃതമിദം യഥോക്തം പര്യുപാസതേ ।
ശ്രദ്ദധാനാ മത്പരമാ ഭക്താസ്തേഽതീവ മേ പ്രിയാഃ ॥ 12-20 ॥
ഓം തത്സദിതി ശ്രീമദ്ഭഗവദ്ഗീതാസൂപനിഷത്സു
ബ്രഹ്മവിദ്യായാം യോഗശാസ്ത്രേ ശ്രീകൃഷ്ണാർജുനസംവാദേ
ഭക്തിയോഗോ നാമ ദ്വാദശോഽധ്യായഃ ॥ 12 ॥
॥ അഥ ത്രയോദശോഽധ്യായഃ । ക്ഷേത്രക്ഷേത്രജ്ഞവിഭാഗയോഗഃ
॥
അർജുന ഉവാച ।
പ്രകൃതിം പുരുഷം ചൈവ ക്ഷേത്രം ക്ഷേത്രജ്ഞമേവ ച ।
ഏതദ്വേദിതുമിച്ഛാമി ജ്ഞാനം ജ്ഞേയം ച കേശവ ॥ 13-1 ॥
ശ്രീഭഗവാനുവാച ।
ഇദം ശരീരം കൗന്തേയ ക്ഷേത്രമിത്യഭിധീയതേ ।
ഏതദ്യോ വേത്തി തം പ്രാഹുഃ ക്ഷേത്രജ്ഞ ഇതി തദ്വിദഃ ॥ 13-2 ॥
ക്ഷേത്രജ്ഞം ചാപി മാം വിദ്ധി സർവക്ഷേത്രേഷു ഭാരത ।
ക്ഷേത്രക്ഷേത്രജ്ഞയോർജ്ഞാനം യത്തജ്ജ്ഞാനം മതം മമ ॥ 13-3 ॥
തത്ക്ഷേത്രം യച്ച യാദൃക്ച യദ്വികാരി യതശ്ച യത് ।
സ ച യോ യത്പ്രഭാവശ്ച തത്സമാസേന മേ ശൃണു ॥ 13-4 ॥
ഋഷിഭിർബഹുധാ ഗീതം ഛന്ദോഭിർവിവിധൈഃ പൃഥക് ।
ബ്രഹ്മസൂത്രപദൈശ്ചൈവ ഹേതുമദ്ഭിർവിനിശ്ചിതൈഃ ॥ 13-5 ॥
മഹാഭൂതാന്യഹങ്കാരോ ബുദ്ധിരവ്യക്തമേവ ച ।
ഇന്ദ്രിയാണി ദശൈകം ച പഞ്ച ചേന്ദ്രിയഗോചരാഃ ॥ 13-6 ॥
ഇച്ഛാ ദ്വേഷഃ സുഖം ദുഃഖം സംഘാതശ്ചേതനാ ധൃതിഃ ।
ഏതത്ക്ഷേത്രം സമാസേന സവികാരമുദാഹൃതം ॥ 13-7 ॥
അമാനിത്വമദംഭിത്വമഹിംസാ ക്ഷാന്തിരാർജവം ।
ആചാര്യോപാസനം ശൗചം സ്ഥൈര്യമാത്മവിനിഗ്രഹഃ ॥ 13-8 ॥
ഇന്ദ്രിയാർഥേഷു വൈരാഗ്യമനഹങ്കാര ഏവ ച ।
ജന്മമൃത്യുജരാവ്യാധിദുഃഖദോഷാനുദർശനം ॥ 13-9 ॥
അസക്തിരനഭിഷ്വംഗഃ പുത്രദാരഗൃഹാദിഷു ।
നിത്യം ച സമചിത്തത്വമിഷ്ടാനിഷ്ടോപപത്തിഷു ॥ 13-10 ॥
മയി ചാനന്യയോഗേന ഭക്തിരവ്യഭിചാരിണീ ।
വിവിക്തദേശസേവിത്വമരതിർജനസംസദി ॥ 13-11 ॥
അധ്യാത്മജ്ഞാനനിത്യത്വം തത്ത്വജ്ഞാനാർഥദർശനം ।
ഏതജ്ജ്ഞാനമിതി പ്രോക്തമജ്ഞാനം യദതോഽന്യഥാ ॥ 13-12 ॥
ജ്ഞേയം യത്തത്പ്രവക്ഷ്യാമി യജ്ജ്ഞാത്വാമൃതമശ്നുതേ ।
അനാദിമത്പരം ബ്രഹ്മ ന സത്തന്നാസദുച്യതേ ॥ 13-13 ॥
സർവതഃ പാണിപാദം തത്സർവതോഽക്ഷിശിരോമുഖം ।
സർവതഃ ശ്രുതിമല്ലോകേ സർവമാവൃത്യ തിഷ്ഠതി ॥ 13-14 ॥
സർവേന്ദ്രിയഗുണാഭാസം സർവേന്ദ്രിയവിവർജിതം ।
അസക്തം സർവഭൃച്ചൈവ നിർഗുണം ഗുണഭോക്തൃ ച ॥ 13-15 ॥
ബഹിരന്തശ്ച ഭൂതാനാമചരം ചരമേവ ച ।
സൂക്ഷ്മത്വാത്തദവിജ്ഞേയം ദൂരസ്ഥം ചാന്തികേ ച തത് ॥ 13-16 ॥
അവിഭക്തം ച ഭൂതേഷു വിഭക്തമിവ ച സ്ഥിതം ।
ഭൂതഭർതൃ ച തജ്ജ്ഞേയം ഗ്രസിഷ്ണു പ്രഭവിഷ്ണു ച ॥ 13-17 ॥
ജ്യോതിഷാമപി തജ്ജ്യോതിസ്തമസഃ പരമുച്യതേ ।
ജ്ഞാനം ജ്ഞേയം ജ്ഞാനഗമ്യം ഹൃദി സർവസ്യ വിഷ്ഠിതം ॥ 13-18 ॥
ഇതി ക്ഷേത്രം തഥാ ജ്ഞാനം ജ്ഞേയം ചോക്തം സമാസതഃ ।
മദ്ഭക്ത ഏതദ്വിജ്ഞായ മദ്ഭാവായോപപദ്യതേ ॥ 13-19 ॥
പ്രകൃതിം പുരുഷം ചൈവ വിദ്ധ്യനാദീ ഉഭാവപി ।
വികാരാംശ്ച ഗുണാംശ്ചൈവ വിദ്ധി പ്രകൃതിസംഭവാൻ ॥ 13-20 ॥
കാര്യകാരണകർതൃത്വേ ഹേതുഃ പ്രകൃതിരുച്യതേ ।
പുരുഷഃ സുഖദുഃഖാനാം ഭോക്തൃത്വേ ഹേതുരുച്യതേ ॥ 13-21 ॥
പുരുഷഃ പ്രകൃതിസ്ഥോ ഹി ഭുങ്ക്തേ പ്രകൃതിജാൻഗുണാൻ ।
കാരണം ഗുണസംഗോഽസ്യ സദസദ്യോനിജന്മസു ॥ 13-22 ॥
ഉപദ്രഷ്ടാനുമന്താ ച ഭർതാ ഭോക്താ മഹേശ്വരഃ ।
പരമാത്മേതി ചാപ്യുക്തോ ദേഹേഽസ്മിൻപുരുഷഃ പരഃ ॥ 13-23 ॥
യ ഏവം വേത്തി പുരുഷം പ്രകൃതിം ച ഗുണൈഃ സഹ ।
സർവഥാ വർതമാനോഽപി ന സ ഭൂയോഽഭിജായതേ ॥ 13-24 ॥
ധ്യാനേനാത്മനി പശ്യന്തി കേചിദാത്മാനമാത്മനാ ।
അന്യേ സാംഖ്യേന യോഗേന കർമയോഗേന ചാപരേ ॥ 13-25 ॥
അന്യേ ത്വേവമജാനന്തഃ ശ്രുത്വാന്യേഭ്യ ഉപാസതേ ।
തേഽപി ചാതിതരന്ത്യേവ മൃത്യും ശ്രുതിപരായണാഃ ॥ 13-26 ॥
യാവത്സഞ്ജായതേ കിഞ്ചിത്സത്ത്വം സ്ഥാവരജംഗമം ।
ക്ഷേത്രക്ഷേത്രജ്ഞസംയോഗാത്തദ്വിദ്ധി ഭരതർഷഭ ॥ 13-27 ॥
സമം സർവേഷു ഭൂതേഷു തിഷ്ഠന്തം പരമേശ്വരം ।
വിനശ്യത്സ്വവിനശ്യന്തം യഃ പശ്യതി സ പശ്യതി ॥ 13-28 ॥
സമം പശ്യൻഹി സർവത്ര സമവസ്ഥിതമീശ്വരം ।
ന ഹിനസ്ത്യാത്മനാത്മാനം തതോ യാതി പരാം ഗതിം ॥ 13-29 ॥
പ്രകൃത്യൈവ ച കർമാണി ക്രിയമാണാനി സർവശഃ ।
യഃ പശ്യതി തഥാത്മാനമകർതാരം സ പശ്യതി ॥ 13-30 ॥
യദാ ഭൂതപൃഥഗ്ഭാവമേകസ്ഥമനുപശ്യതി ।
തത ഏവ ച വിസ്താരം ബ്രഹ്മ സമ്പദ്യതേ തദാ ॥ 13-31 ॥
അനാദിത്വാന്നിർഗുണത്വാത്പരമാത്മായമവ്യയഃ ।
ശരീരസ്ഥോഽപി കൗന്തേയ ന കരോതി ന ലിപ്യതേ ॥ 13-32 ॥
യഥാ സർവഗതം സൗക്ഷ്മ്യാദാകാശം നോപലിപ്യതേ ।
സർവത്രാവസ്ഥിതോ ദേഹേ തഥാത്മാ നോപലിപ്യതേ ॥ 13-33 ॥
യഥാ പ്രകാശയത്യേകഃ കൃത്സ്നം ലോകമിമം രവിഃ ।
ക്ഷേത്രം ക്ഷേത്രീ തഥാ കൃത്സ്നം പ്രകാശയതി ഭാരത ॥ 13-34 ॥
ക്ഷേത്രക്ഷേത്രജ്ഞയോരേവമന്തരം ജ്ഞാനചക്ഷുഷാ ।
ഭൂതപ്രകൃതിമോക്ഷം ച യേ വിദുര്യാന്തി തേ പരം ॥ 13-35 ॥
ഓം തത്സദിതി ശ്രീമദ്ഭഗവദ്ഗീതാസൂപനിഷത്സു
ബ്രഹ്മവിദ്യായാം യോഗശാസ്ത്രേ ശ്രീകൃഷ്ണാർജുനസംവാദേ
ക്ഷേത്രക്ഷേത്രജ്ഞവിഭാഗയോഗോ നാമ ത്രയോദശോഽധ്യായഃ ॥ 13 ॥
॥ അഥ ചതുർദശോഽധ്യായഃ । ഗുണത്രയവിഭാഗയോഗഃ
॥
ശ്രീഭഗവാനുവാച ।
പരം ഭൂയഃ പ്രവക്ഷ്യാമി ജ്ഞാനാനാം ജ്ഞാനമുത്തമം ।
യജ്ജ്ഞാത്വാ മുനയഃ സർവേ പരാം സിദ്ധിമിതോ ഗതാഃ ॥ 14-1 ॥
ഇദം ജ്ഞാനമുപാശ്രിത്യ മമ സാധർമ്യമാഗതാഃ ।
സർഗേഽപി നോപജായന്തേ പ്രലയേ ന വ്യഥന്തി ച ॥ 14-2 ॥
മമ യോനിർമഹദ് ബ്രഹ്മ തസ്മിൻഗർഭം ദധാമ്യഹം ।
സംഭവഃ സർവഭൂതാനാം തതോ ഭവതി ഭാരത ॥ 14-3 ॥
സർവയോനിഷു കൗന്തേയ മൂർതയഃ സംഭവന്തി യാഃ ।
താസാം ബ്രഹ്മ മഹദ്യോനിരഹം ബീജപ്രദഃ പിതാ ॥ 14-4 ॥
സത്ത്വം രജസ്തമ ഇതി ഗുണാഃ പ്രകൃതിസംഭവാഃ ।
നിബധ്നന്തി മഹാബാഹോ ദേഹേ ദേഹിനമവ്യയം ॥ 14-5 ॥
തത്ര സത്ത്വം നിർമലത്വാത്പ്രകാശകമനാമയം ।
സുഖസംഗേന ബധ്നാതി ജ്ഞാനസംഗേന ചാനഘ ॥ 14-6 ॥
രജോ രാഗാത്മകം വിദ്ധി തൃഷ്ണാസംഗസമുദ്ഭവം ।
തന്നിബധ്നാതി കൗന്തേയ കർമസംഗേന ദേഹിനം ॥ 14-7 ॥
തമസ്ത്വജ്ഞാനജം വിദ്ധി മോഹനം സർവദേഹിനാം ।
പ്രമാദാലസ്യനിദ്രാഭിസ്തന്നിബധ്നാതി ഭാരത ॥ 14-8 ॥
സത്ത്വം സുഖേ സഞ്ജയതി രജഃ കർമണി ഭാരത ।
ജ്ഞാനമാവൃത്യ തു തമഃ പ്രമാദേ സഞ്ജയത്യുത ॥ 14-9 ॥
രജസ്തമശ്ചാഭിഭൂയ സത്ത്വം ഭവതി ഭാരത ।
രജഃ സത്ത്വം തമശ്ചൈവ തമഃ സത്ത്വം രജസ്തഥാ ॥ 14-10 ॥
സർവദ്വാരേഷു ദേഹേഽസ്മിൻപ്രകാശ ഉപജായതേ ।
ജ്ഞാനം യദാ തദാ വിദ്യാദ്വിവൃദ്ധം സത്ത്വമിത്യുത ॥ 14-11 ॥
ലോഭഃ പ്രവൃത്തിരാരംഭഃ കർമണാമശമഃ സ്പൃഹാ ।
രജസ്യേതാനി ജായന്തേ വിവൃദ്ധേ ഭരതർഷഭ ॥ 14-12 ॥
അപ്രകാശോഽപ്രവൃത്തിശ്ച പ്രമാദോ മോഹ ഏവ ച ।
തമസ്യേതാനി ജായന്തേ വിവൃദ്ധേ കുരുനന്ദന ॥ 14-13 ॥
യദാ സത്ത്വേ പ്രവൃദ്ധേ തു പ്രലയം യാതി ദേഹഭൃത് ।
തദോത്തമവിദാം ലോകാനമലാൻപ്രതിപദ്യതേ ॥ 14-14 ॥
രജസി പ്രലയം ഗത്വാ കർമസംഗിഷു ജായതേ ।
തഥാ പ്രലീനസ്തമസി മൂഢയോനിഷു ജായതേ ॥ 14-15 ॥
കർമണഃ സുകൃതസ്യാഹുഃ സാത്ത്വികം നിർമലം ഫലം ।
രജസസ്തു ഫലം ദുഃഖമജ്ഞാനം തമസഃ ഫലം ॥ 14-16 ॥
സത്ത്വാത്സഞ്ജായതേ ജ്ഞാനം രജസോ ലോഭ ഏവ ച ।
പ്രമാദമോഹൗ തമസോ ഭവതോഽജ്ഞാനമേവ ച ॥ 14-17 ॥
ഊർധ്വം ഗച്ഛന്തി സത്ത്വസ്ഥാ മധ്യേ തിഷ്ഠന്തി രാജസാഃ ।
ജഘന്യഗുണവൃത്തിസ്ഥാ അധോ ഗച്ഛന്തി താമസാഃ ॥ 14-18 ॥
നാന്യം ഗുണേഭ്യഃ കർതാരം യദാ ദ്രഷ്ടാനുപശ്യതി ।
ഗുണേഭ്യശ്ച പരം വേത്തി മദ്ഭാവം സോഽധിഗച്ഛതി ॥ 14-19 ॥
ഗുണാനേതാനതീത്യ ത്രീന്ദേഹീ ദേഹസമുദ്ഭവാൻ ।
ജന്മമൃത്യുജരാദുഃഖൈർവിമുക്തോഽമൃതമശ്നുതേ ॥ 14-20 ॥
അർജുന ഉവാച ।
കൈർലിംഗൈസ്ത്രീൻഗുണാനേതാനതീതോ ഭവതി പ്രഭോ ।
കിമാചാരഃ കഥം ചൈതാംസ്ത്രീൻഗുണാനതിവർതതേ ॥ 14-21 ॥
ശ്രീഭഗവാനുവാച ।
പ്രകാശം ച പ്രവൃത്തിം ച മോഹമേവ ച പാണ്ഡവ ।
ന ദ്വേഷ്ടി സമ്പ്രവൃത്താനി ന നിവൃത്താനി കാങ്ക്ഷതി ॥ 14-22 ॥
ഉദാസീനവദാസീനോ ഗുണൈര്യോ ന വിചാല്യതേ ।
ഗുണാ വർതന്ത ഇത്യേവം യോഽവതിഷ്ഠതി നേംഗതേ ॥ 14-23 ॥
സമദുഃഖസുഖഃ സ്വസ്ഥഃ സമലോഷ്ടാശ്മകാഞ്ചനഃ ।
തുല്യപ്രിയാപ്രിയോ ധീരസ്തുല്യനിന്ദാത്മസംസ്തുതിഃ ॥ 14-24 ॥
മാനാപമാനയോസ്തുല്യസ്തുല്യോ മിത്രാരിപക്ഷയോഃ ।
സർവാരംഭപരിത്യാഗീ ഗുണാതീതഃ സ ഉച്യതേ ॥ 14-25 ॥
മാം ച യോഽവ്യഭിചാരേണ ഭക്തിയോഗേന സേവതേ ।
സ ഗുണാൻസമതീത്യൈതാൻബ്രഹ്മഭൂയായ കൽപതേ ॥ 14-26 ॥
ബ്രഹ്മണോ ഹി പ്രതിഷ്ഠാഹമമൃതസ്യാവ്യയസ്യ ച ।
ശാശ്വതസ്യ ച ധർമസ്യ സുഖസ്യൈകാന്തികസ്യ ച ॥ 14-27 ॥
ഓം തത്സദിതി ശ്രീമദ്ഭഗവദ്ഗീതാസൂപനിഷത്സു
ബ്രഹ്മവിദ്യായാം യോഗശാസ്ത്രേ ശ്രീകൃഷ്ണാർജുനസംവാദേ
ഗുണത്രയവിഭാഗയോഗോ നാമ ചതുർദശോഽധ്യായഃ ॥ 14 ॥
॥ അഥ പഞ്ചദശോഽധ്യായഃ । പുരുഷോത്തമയോഗഃ
॥
ശ്രീഭഗവാനുവാച ।
ഊർധ്വമൂലമധഃശാഖമശ്വത്ഥം പ്രാഹുരവ്യയം ।
ഛന്ദാംസി യസ്യ പർണാനി യസ്തം വേദ സ വേദവിത് ॥ 15-1 ॥
അധശ്ചോർധ്വം പ്രസൃതാസ്തസ്യ ശാഖാ
ഗുണപ്രവൃദ്ധാ വിഷയപ്രവാലാഃ ।
അധശ്ച മൂലാന്യനുസന്തതാനി
കർമാനുബന്ധീനി മനുഷ്യലോകേ ॥ 15-2 ॥
ന രൂപമസ്യേഹ തഥോപലഭ്യതേ
നാന്തോ ന ചാദിർന ച സമ്പ്രതിഷ്ഠാ ।
അശ്വത്ഥമേനം സുവിരൂഢമൂലം
അസംഗശസ്ത്രേണ ദൃഢേന ഛിത്ത്വാ ॥ 15-3 ॥
തതഃ പദം തത്പരിമാർഗിതവ്യം
യസ്മിൻഗതാ ന നിവർതന്തി ഭൂയഃ ।
തമേവ ചാദ്യം പുരുഷം പ്രപദ്യേ ।
യതഃ പ്രവൃത്തിഃ പ്രസൃതാ പുരാണീ ॥ 15-4 ॥
നിർമാനമോഹാ ജിതസംഗദോഷാ
അധ്യാത്മനിത്യാ വിനിവൃത്തകാമാഃ ।
ദ്വന്ദ്വൈർവിമുക്താഃ സുഖദുഃഖസഞ്ജ്ഞൈ-
ര്ഗച്ഛന്ത്യമൂഢാഃ പദമവ്യയം തത് ॥ 15-5 ॥
ന തദ്ഭാസയതേ സൂര്യോ ന ശശാങ്കോ ന പാവകഃ ।
യദ്ഗത്വാ ന നിവർതന്തേ തദ്ധാമ പരമം മമ ॥ 15-6 ॥
മമൈവാംശോ ജീവലോകേ ജീവഭൂതഃ സനാതനഃ ।
മനഃഷഷ്ഠാനീന്ദ്രിയാണി പ്രകൃതിസ്ഥാനി കർഷതി ॥ 15-7 ॥
ശരീരം യദവാപ്നോതി യച്ചാപ്യുത്ക്രാമതീശ്വരഃ ।
ഗൃഹീത്വൈതാനി സംയാതി വായുർഗന്ധാനിവാശയാത് ॥ 15-8 ॥
ശ്രോത്രം ചക്ഷുഃ സ്പർശനം ച രസനം ഘ്രാണമേവ ച ।
അധിഷ്ഠായ മനശ്ചായം വിഷയാനുപസേവതേ ॥ 15-9 ॥
ഉത്ക്രാമന്തം സ്ഥിതം വാപി ഭുഞ്ജാനം വാ ഗുണാന്വിതം ।
വിമൂഢാ നാനുപശ്യന്തി പശ്യന്തി ജ്ഞാനചക്ഷുഷഃ ॥ 15-10 ॥
യതന്തോ യോഗിനശ്ചൈനം പശ്യന്ത്യാത്മന്യവസ്ഥിതം ।
യതന്തോഽപ്യകൃതാത്മാനോ നൈനം പശ്യന്ത്യചേതസഃ ॥ 15-11 ॥
യദാദിത്യഗതം തേജോ ജഗദ്ഭാസയതേഽഖിലം ।
യച്ചന്ദ്രമസി യച്ചാഗ്നൗ തത്തേജോ വിദ്ധി മാമകം ॥ 15-12 ॥
ഗാമാവിശ്യ ച ഭൂതാനി ധാരയാമ്യഹമോജസാ ।
പുഷ്ണാമി ചൗഷധീഃ സർവാഃ സോമോ ഭൂത്വാ രസാത്മകഃ ॥ 15-13 ॥
അഹം വൈശ്വാനരോ ഭൂത്വാ പ്രാണിനാം ദേഹമാശ്രിതഃ ।
പ്രാണാപാനസമായുക്തഃ പചാമ്യന്നം ചതുർവിധം ॥ 15-14 ॥
സർവസ്യ ചാഹം ഹൃദി സന്നിവിഷ്ടോ
മത്തഃ സ്മൃതിർജ്ഞാനമപോഹനഞ്ച ।
വേദൈശ്ച സർവൈരഹമേവ വേദ്യോ
വേദാന്തകൃദ്വേദവിദേവ ചാഹം ॥ 15-15 ॥
ദ്വാവിമൗ പുരുഷൗ ലോകേ ക്ഷരശ്ചാക്ഷര ഏവ ച ।
ക്ഷരഃ സർവാണി ഭൂതാനി കൂടസ്ഥോഽക്ഷര ഉച്യതേ ॥ 15-16 ॥
ഉത്തമഃ പുരുഷസ്ത്വന്യഃ പരമാത്മേത്യുദാഹൃതഃ ।
യോ ലോകത്രയമാവിശ്യ ബിഭർത്യവ്യയ ഈശ്വരഃ ॥ 15-17 ॥
യസ്മാത്ക്ഷരമതീതോഽഹമക്ഷരാദപി ചോത്തമഃ ।
അതോഽസ്മി ലോകേ വേദേ ച പ്രഥിതഃ പുരുഷോത്തമഃ ॥ 15-18 ॥
യോ മാമേവമസമ്മൂഢോ ജാനാതി പുരുഷോത്തമം ।
സ സർവവിദ്ഭജതി മാം സർവഭാവേന ഭാരത ॥ 15-19 ॥
ഇതി ഗുഹ്യതമം ശാസ്ത്രമിദമുക്തം മയാനഘ ।
ഏതദ്ബുദ്ധ്വാ ബുദ്ധിമാൻസ്യാത്കൃതകൃത്യശ്ച ഭാരത ॥ 15-20 ॥
ഓം തത്സദിതി ശ്രീമദ്ഭഗവദ്ഗീതാസൂപനിഷത്സു
ബ്രഹ്മവിദ്യായാം യോഗശാസ്ത്രേ ശ്രീകൃഷ്ണാർജുന സംവാദേ
പുരുഷോത്തമയോഗോ നാമ പഞ്ചദശോഽധ്യായഃ ॥ 15 ॥
॥ അഥ ഷോഡശോഽധ്യായഃ । ദൈവാസുരസമ്പദ്വിഭാഗയോഗഃ
॥
ശ്രീഭഗവാനുവാച ।
അഭയം സത്ത്വസംശുദ്ധിർജ്ഞാനയോഗവ്യവസ്ഥിതിഃ ।
ദാനം ദമശ്ച യജ്ഞശ്ച സ്വാധ്യായസ്തപ ആർജവം ॥ 16-1 ॥
അഹിംസാ സത്യമക്രോധസ്ത്യാഗഃ ശാന്തിരപൈശുനം ।
ദയാ ഭൂതേഷ്വലോലുപ്ത്വം മാർദവം ഹ്രീരചാപലം ॥ 16-2 ॥
തേജഃ ക്ഷമാ ധൃതിഃ ശൗചമദ്രോഹോ നാതിമാനിതാ ।
ഭവന്തി സമ്പദം ദൈവീമഭിജാതസ്യ ഭാരത ॥ 16-3 ॥
ദംഭോ ദർപോഽഭിമാനശ്ച ക്രോധഃ പാരുഷ്യമേവ ച ।
അജ്ഞാനം ചാഭിജാതസ്യ പാർഥ സമ്പദമാസുരീം ॥ 16-4 ॥
ദൈവീ സമ്പദ്വിമോക്ഷായ നിബന്ധായാസുരീ മതാ ।
മാ ശുചഃ സമ്പദം ദൈവീമഭിജാതോഽസി പാണ്ഡവ ॥ 16-5 ॥
ദ്വൗ ഭൂതസർഗൗ ലോകേഽസ്മിന്ദൈവ ആസുര ഏവ ച ।
ദൈവോ വിസ്തരശഃ പ്രോക്ത ആസുരം പാർഥ മേ ശൃണു ॥ 16-6 ॥
പ്രവൃത്തിം ച നിവൃത്തിം ച ജനാ ന വിദുരാസുരാഃ ।
ന ശൗചം നാപി ചാചാരോ ന സത്യം തേഷു വിദ്യതേ ॥ 16-7 ॥
അസത്യമപ്രതിഷ്ഠം തേ ജഗദാഹുരനീശ്വരം ।
അപരസ്പരസംഭൂതം കിമന്യത്കാമഹൈതുകം ॥ 16-8 ॥
ഏതാം ദൃഷ്ടിമവഷ്ടഭ്യ നഷ്ടാത്മാനോഽൽപബുദ്ധയഃ ।
പ്രഭവന്ത്യുഗ്രകർമാണഃ ക്ഷയായ ജഗതോഽഹിതാഃ ॥ 16-9 ॥
കാമമാശ്രിത്യ ദുഷ്പൂരം ദംഭമാനമദാന്വിതാഃ ।
മോഹാദ്ഗൃഹീത്വാസദ്ഗ്രാഹാൻപ്രവർതന്തേഽശുചിവ്രതാഃ ॥ 16-10 ॥
ചിന്താമപരിമേയാം ച പ്രലയാന്താമുപാശ്രിതാഃ ।
കാമോപഭോഗപരമാ ഏതാവദിതി നിശ്ചിതാഃ ॥ 16-11 ॥
ആശാപാശശതൈർബദ്ധാഃ കാമക്രോധപരായണാഃ ।
ഈഹന്തേ കാമഭോഗാർഥമന്യായേനാർഥസഞ്ചയാൻ ॥ 16-12 ॥
ഇദമദ്യ മയാ ലബ്ധമിമം പ്രാപ്സ്യേ മനോരഥം ।
ഇദമസ്തീദമപി മേ ഭവിഷ്യതി പുനർധനം ॥ 16-13 ॥
അസൗ മയാ ഹതഃ ശത്രുർഹനിഷ്യേ ചാപരാനപി ।
ഈശ്വരോഽഹമഹം ഭോഗീ സിദ്ധോഽഹം ബലവാൻസുഖീ ॥ 16-14 ॥
ആഢ്യോഽഭിജനവാനസ്മി കോഽന്യോഽസ്തി സദൃശോ മയാ ।
യക്ഷ്യേ ദാസ്യാമി മോദിഷ്യ ഇത്യജ്ഞാനവിമോഹിതാഃ ॥ 16-15 ॥
അനേകചിത്തവിഭ്രാന്താ മോഹജാലസമാവൃതാഃ ।
പ്രസക്താഃ കാമഭോഗേഷു പതന്തി നരകേഽശുചൗ ॥ 16-16 ॥
ആത്മസംഭാവിതാഃ സ്തബ്ധാ ധനമാനമദാന്വിതാഃ ।
യജന്തേ നാമയജ്ഞൈസ്തേ ദംഭേനാവിധിപൂർവകം ॥ 16-17 ॥
അഹങ്കാരം ബലം ദർപം കാമം ക്രോധം ച സംശ്രിതാഃ ।
മാമാത്മപരദേഹേഷു പ്രദ്വിഷന്തോഽഭ്യസൂയകാഃ ॥ 16-18 ॥
താനഹം ദ്വിഷതഃ ക്രൂരാൻസംസാരേഷു നരാധമാൻ ।
ക്ഷിപാമ്യജസ്രമശുഭാനാസുരീഷ്വേവ യോനിഷു ॥ 16-19 ॥
ആസുരീം യോനിമാപന്നാ മൂഢാ ജന്മനി ജന്മനി ।
മാമപ്രാപ്യൈവ കൗന്തേയ തതോ യാന്ത്യധമാം ഗതിം ॥ 16-20 ॥
ത്രിവിധം നരകസ്യേദം ദ്വാരം നാശനമാത്മനഃ ।
കാമഃ ക്രോധസ്തഥാ ലോഭസ്തസ്മാദേതത്ത്രയം ത്യജേത് ॥ 16-21 ॥
ഏതൈർവിമുക്തഃ കൗന്തേയ തമോദ്വാരൈസ്ത്രിഭിർനരഃ ।
ആചരത്യാത്മനഃ ശ്രേയസ്തതോ യാതി പരാം ഗതിം ॥ 16-22 ॥
യഃ ശാസ്ത്രവിധിമുത്സൃജ്യ വർതതേ കാമകാരതഃ ।
ന സ സിദ്ധിമവാപ്നോതി ന സുഖം ന പരാം ഗതിം ॥ 16-23 ॥
തസ്മാച്ഛാസ്ത്രം പ്രമാണം തേ കാര്യാകാര്യവ്യവസ്ഥിതൗ ।
ജ്ഞാത്വാ ശാസ്ത്രവിധാനോക്തം കർമ കർതുമിഹാർഹസി ॥ 16-24 ॥
ഓം തത്സദിതി ശ്രീമദ്ഭഗവദ്ഗീതാസൂപനിഷത്സു
ബ്രഹ്മവിദ്യായാം യോഗശാസ്ത്രേ ശ്രീകൃഷ്ണാർജുനസംവാദേ
ദൈവാസുരസമ്പദ്വിഭാഗയോഗോ നാമ ഷോഡശോഽധ്യായഃ ॥ 16 ॥
॥ അഥ സപ്തദശോഽധ്യായഃ । ശ്രദ്ധാത്രയവിഭാഗയോഗഃ
॥
അർജുന ഉവാച ।
യേ ശാസ്ത്രവിധിമുത്സൃജ്യ യജന്തേ ശ്രദ്ധയാന്വിതാഃ ।
തേഷാം നിഷ്ഠാ തു കാ കൃഷ്ണ സത്ത്വമാഹോ രജസ്തമഃ ॥ 17-1 ॥
ശ്രീഭഗവാനുവാച ।
ത്രിവിധാ ഭവതി ശ്രദ്ധാ ദേഹിനാം സാ സ്വഭാവജാ ।
സാത്ത്വികീ രാജസീ ചൈവ താമസീ ചേതി താം ശൃണു ॥ 17-2 ॥
സത്ത്വാനുരൂപാ സർവസ്യ ശ്രദ്ധാ ഭവതി ഭാരത ।
ശ്രദ്ധാമയോഽയം പുരുഷോ യോ യച്ഛ്രദ്ധഃ സ ഏവ സഃ ॥ 17-3 ॥
യജന്തേ സാത്ത്വികാ ദേവാന്യക്ഷരക്ഷാംസി രാജസാഃ ।
പ്രേതാൻഭൂതഗണാംശ്ചാന്യേ യജന്തേ താമസാ ജനാഃ ॥ 17-4 ॥
അശാസ്ത്രവിഹിതം ഘോരം തപ്യന്തേ യേ തപോ ജനാഃ ।
ദംഭാഹങ്കാരസംയുക്താഃ കാമരാഗബലാന്വിതാഃ ॥ 17-5 ॥
കർഷയന്തഃ ശരീരസ്ഥം ഭൂതഗ്രാമമചേതസഃ ।
മാം ചൈവാന്തഃശരീരസ്ഥം താന്വിദ്ധ്യാസുരനിശ്ചയാൻ ॥ 17-6 ॥
ആഹാരസ്ത്വപി സർവസ്യ ത്രിവിധോ ഭവതി പ്രിയഃ ।
യജ്ഞസ്തപസ്തഥാ ദാനം തേഷാം ഭേദമിമം ശൃണു ॥ 17-7 ॥
ആയുഃസത്ത്വബലാരോഗ്യസുഖപ്രീതിവിവർധനാഃ ।
രസ്യാഃ സ്നിഗ്ധാഃ സ്ഥിരാ ഹൃദ്യാ ആഹാരാഃ സാത്ത്വികപ്രിയാഃ ॥ 17-8 ॥
കട്വമ്ലലവണാത്യുഷ്ണതീക്ഷ്ണരൂക്ഷവിദാഹിനഃ ।
ആഹാരാ രാജസസ്യേഷ്ടാ ദുഃഖശോകാമയപ്രദാഃ ॥ 17-9 ॥
യാതയാമം ഗതരസം പൂതി പര്യുഷിതം ച യത് ।
ഉച്ഛിഷ്ടമപി ചാമേധ്യം ഭോജനം താമസപ്രിയം ॥ 17-10 ॥
അഫലാകാങ്ക്ഷിഭിര്യജ്ഞോ വിധിദൃഷ്ടോ യ ഇജ്യതേ ।
യഷ്ടവ്യമേവേതി മനഃ സമാധായ സ സാത്ത്വികഃ ॥ 17-11 ॥
അഭിസന്ധായ തു ഫലം ദംഭാർഥമപി ചൈവ യത് ।
ഇജ്യതേ ഭരതശ്രേഷ്ഠ തം യജ്ഞം വിദ്ധി രാജസം ॥ 17-12 ॥
വിധിഹീനമസൃഷ്ടാന്നം മന്ത്രഹീനമദക്ഷിണം ।
ശ്രദ്ധാവിരഹിതം യജ്ഞം താമസം പരിചക്ഷതേ ॥ 17-13 ॥
ദേവദ്വിജഗുരുപ്രാജ്ഞപൂജനം ശൗചമാർജവം ।
ബ്രഹ്മചര്യമഹിംസാ ച ശാരീരം തപ ഉച്യതേ ॥ 17-14 ॥
അനുദ്വേഗകരം വാക്യം സത്യം പ്രിയഹിതം ച യത് ।
സ്വാധ്യായാഭ്യസനം ചൈവ വാങ്മയം തപ ഉച്യതേ ॥ 17-15 ॥
മനഃ പ്രസാദഃ സൗമ്യത്വം മൗനമാത്മവിനിഗ്രഹഃ ।
ഭാവസംശുദ്ധിരിത്യേതത്തപോ മാനസമുച്യതേ ॥ 17-16 ॥
ശ്രദ്ധയാ പരയാ തപ്തം തപസ്തത്ത്രിവിധം നരൈഃ ।
അഫലാകാങ്ക്ഷിഭിര്യുക്തൈഃ സാത്ത്വികം പരിചക്ഷതേ ॥ 17-17 ॥
സത്കാരമാനപൂജാർഥം തപോ ദംഭേന ചൈവ യത് ।
ക്രിയതേ തദിഹ പ്രോക്തം രാജസം ചലമധ്രുവം ॥ 17-18 ॥
മൂഢഗ്രാഹേണാത്മനോ യത്പീഡയാ ക്രിയതേ തപഃ ।
പരസ്യോത്സാദനാർഥം വാ തത്താമസമുദാഹൃതം ॥ 17-19 ॥
ദാതവ്യമിതി യദ്ദാനം ദീയതേഽനുപകാരിണേ ।
ദേശേ കാലേ ച പാത്രേ ച തദ്ദാനം സാത്ത്വികം സ്മൃതം ॥ 17-20 ॥
യത്തു പ്രത്യുപകാരാർഥം ഫലമുദ്ദിശ്യ വാ പുനഃ ।
ദീയതേ ച പരിക്ലിഷ്ടം തദ്ദാനം രാജസം സ്മൃതം ॥ 17-21 ॥
അദേശകാലേ യദ്ദാനമപാത്രേഭ്യശ്ച ദീയതേ ।
അസത്കൃതമവജ്ഞാതം തത്താമസമുദാഹൃതം ॥ 17-22 ॥
ഓന്തത്സദിതി നിർദേശോ ബ്രഹ്മണസ്ത്രിവിധഃ സ്മൃതഃ ।
ബ്രാഹ്മണാസ്തേന വേദാശ്ച യജ്ഞാശ്ച വിഹിതാഃ പുരാ ॥ 17-23 ॥
തസ്മാദോമിത്യുദാഹൃത്യ യജ്ഞദാനതപഃക്രിയാഃ ।
പ്രവർതന്തേ വിധാനോക്താഃ സതതം ബ്രഹ്മവാദിനാം ॥ 17-24 ॥
തദിത്യനഭിസന്ധായ ഫലം യജ്ഞതപഃക്രിയാഃ ।
ദാനക്രിയാശ്ച വിവിധാഃ ക്രിയന്തേ മോക്ഷകാങ്ക്ഷിഭിഃ ॥ 17-25 ॥
സദ്ഭാവേ സാധുഭാവേ ച സദിത്യേതത്പ്രയുജ്യതേ ।
പ്രശസ്തേ കർമണി തഥാ സച്ഛബ്ദഃ പാർഥ യുജ്യതേ ॥ 17-26 ॥
യജ്ഞേ തപസി ദാനേ ച സ്ഥിതിഃ സദിതി ചോച്യതേ ।
കർമ ചൈവ തദർഥീയം സദിത്യേവാഭിധീയതേ ॥ 17-27 ॥
അശ്രദ്ധയാ ഹുതം ദത്തം തപസ്തപ്തം കൃതം ച യത് ।
അസദിത്യുച്യതേ പാർഥ ന ച തത്പ്രേത്യ നോ ഇഹ ॥ 17-28 ॥
ഓം തത്സദിതി ശ്രീമദ്ഭഗവദ്ഗീതാസൂപനിഷത്സു
ബ്രഹ്മവിദ്യായാം യോഗശാസ്ത്രേ ശ്രീകൃഷ്ണാർജുനസംവാദേ
ശ്രദ്ധാത്രയവിഭാഗയോഗോ നാമ സപ്തദശോഽധ്യായഃ ॥ 17 ॥
॥ അഥാഷ്ടാദശോഽധ്യായഃ । മോക്ഷസംന്യാസയോഗഃ
॥
അർജുന ഉവാച ।
സംന്യാസസ്യ മഹാബാഹോ തത്ത്വമിച്ഛാമി വേദിതും ।
ത്യാഗസ്യ ച ഹൃഷീകേശ പൃഥക്കേശിനിഷൂദന ॥ 18-1 ॥
ശ്രീഭഗവാനുവാച ।
കാമ്യാനാം കർമണാം ന്യാസം സംന്യാസം കവയോ വിദുഃ ।
സർവകർമഫലത്യാഗം പ്രാഹുസ്ത്യാഗം വിചക്ഷണാഃ ॥ 18-2 ॥
ത്യാജ്യം ദോഷവദിത്യേകേ കർമ പ്രാഹുർമനീഷിണഃ ।
യജ്ഞദാനതപഃകർമ ന ത്യാജ്യമിതി ചാപരേ ॥ 18-3 ॥
നിശ്ചയം ശൃണു മേ തത്ര ത്യാഗേ ഭരതസത്തമ ।
ത്യാഗോ ഹി പുരുഷവ്യാഘ്ര ത്രിവിധഃ സമ്പ്രകീർതിതഃ ॥ 18-4 ॥
യജ്ഞദാനതപഃകർമ ന ത്യാജ്യം കാര്യമേവ തത് ।
യജ്ഞോ ദാനം തപശ്ചൈവ പാവനാനി മനീഷിണാം ॥ 18-5 ॥
ഏതാന്യപി തു കർമാണി സംഗം ത്യക്ത്വാ ഫലാനി ച ।
കർതവ്യാനീതി മേ പാർഥ നിശ്ചിതം മതമുത്തമം ॥ 18-6 ॥
നിയതസ്യ തു സംന്യാസഃ കർമണോ നോപപദ്യതേ ।
മോഹാത്തസ്യ പരിത്യാഗസ്താമസഃ പരികീർതിതഃ ॥ 18-7 ॥
ദുഃഖമിത്യേവ യത്കർമ കായക്ലേശഭയാത്ത്യജേത് ।
സ കൃത്വാ രാജസം ത്യാഗം നൈവ ത്യാഗഫലം ലഭേത് ॥ 18-8 ॥
കാര്യമിത്യേവ യത്കർമ നിയതം ക്രിയതേഽർജുന ।
സംഗം ത്യക്ത്വാ ഫലം ചൈവ സ ത്യാഗഃ സാത്ത്വികോ മതഃ ॥ 18-9 ॥
ന ദ്വേഷ്ട്യകുശലം കർമ കുശലേ നാനുഷജ്ജതേ ।
ത്യാഗീ സത്ത്വസമാവിഷ്ടോ മേധാവീ ഛിന്നസംശയഃ ॥ 18-10 ॥
ന ഹി ദേഹഭൃതാ ശക്യം ത്യക്തും കർമാണ്യശേഷതഃ ।
യസ്തു കർമഫലത്യാഗീ സ ത്യാഗീത്യഭിധീയതേ ॥ 18-11 ॥
അനിഷ്ടമിഷ്ടം മിശ്രം ച ത്രിവിധം കർമണഃ ഫലം ।
ഭവത്യത്യാഗിനാം പ്രേത്യ ന തു സംന്യാസിനാം ക്വചിത് ॥ 18-12 ॥
പഞ്ചൈതാനി മഹാബാഹോ കാരണാനി നിബോധ മേ ।
സാംഖ്യേ കൃതാന്തേ പ്രോക്താനി സിദ്ധയേ സർവകർമണാം ॥ 18-13 ॥
അധിഷ്ഠാനം തഥാ കർതാ കരണം ച പൃഥഗ്വിധം ।
വിവിധാശ്ച പൃഥക്ചേഷ്ടാ ദൈവം ചൈവാത്ര പഞ്ചമം ॥ 18-14 ॥
ശരീരവാങ്മനോഭിര്യത്കർമ പ്രാരഭതേ നരഃ ।
ന്യായ്യം വാ വിപരീതം വാ പഞ്ചൈതേ തസ്യ ഹേതവഃ ॥ 18-15 ॥
തത്രൈവം സതി കർതാരമാത്മാനം കേവലം തു യഃ ।
പശ്യത്യകൃതബുദ്ധിത്വാന്ന സ പശ്യതി ദുർമതിഃ ॥ 18-16 ॥
യസ്യ നാഹങ്കൃതോ ഭാവോ ബുദ്ധിര്യസ്യ ന ലിപ്യതേ ।
ഹത്വാഽപി സ ഇമാഁല്ലോകാന്ന ഹന്തി ന നിബധ്യതേ ॥ 18-17 ॥
ജ്ഞാനം ജ്ഞേയം പരിജ്ഞാതാ ത്രിവിധാ കർമചോദനാ ।
കരണം കർമ കർതേതി ത്രിവിധഃ കർമസംഗ്രഹഃ ॥ 18-18 ॥
ജ്ഞാനം കർമ ച കർതാ ച ത്രിധൈവ ഗുണഭേദതഃ ।
പ്രോച്യതേ ഗുണസംഖ്യാനേ യഥാവച്ഛൃണു താന്യപി ॥ 18-19 ॥
സർവഭൂതേഷു യേനൈകം ഭാവമവ്യയമീക്ഷതേ ।
അവിഭക്തം വിഭക്തേഷു തജ്ജ്ഞാനം വിദ്ധി സാത്ത്വികം ॥ 18-20 ॥
പൃഥക്ത്വേന തു യജ്ജ്ഞാനം നാനാഭാവാൻപൃഥഗ്വിധാൻ ।
വേത്തി സർവേഷു ഭൂതേഷു തജ്ജ്ഞാനം വിദ്ധി രാജസം ॥ 18-21 ॥
യത്തു കൃത്സ്നവദേകസ്മിൻകാര്യേ സക്തമഹൈതുകം ।
അതത്ത്വാർഥവദൽപം ച തത്താമസമുദാഹൃതം ॥ 18-22 ॥
നിയതം സംഗരഹിതമരാഗദ്വേഷതഃ കൃതം ।
അഫലപ്രേപ്സുനാ കർമ യത്തത്സാത്ത്വികമുച്യതേ ॥ 18-23 ॥
യത്തു കാമേപ്സുനാ കർമ സാഹങ്കാരേണ വാ പുനഃ ।
ക്രിയതേ ബഹുലായാസം തദ്രാജസമുദാഹൃതം ॥ 18-24 ॥
അനുബന്ധം ക്ഷയം ഹിംസാമനപേക്ഷ്യ ച പൗരുഷം ।
മോഹാദാരഭ്യതേ കർമ യത്തത്താമസമുച്യതേ ॥ 18-25 ॥
മുക്തസംഗോഽനഹംവാദീ ധൃത്യുത്സാഹസമന്വിതഃ ।
സിദ്ധ്യസിദ്ധ്യോർനിർവികാരഃ കർതാ സാത്ത്വിക ഉച്യതേ ॥ 18-26 ॥
രാഗീ കർമഫലപ്രേപ്സുർലുബ്ധോ ഹിംസാത്മകോഽശുചിഃ ।
ഹർഷശോകാന്വിതഃ കർതാ രാജസഃ പരികീർതിതഃ ॥ 18-27 ॥
അയുക്തഃ പ്രാകൃതഃ സ്തബ്ധഃ ശഠോ നൈഷ്കൃതികോഽലസഃ ।
വിഷാദീ ദീർഘസൂത്രീ ച കർതാ താമസ ഉച്യതേ ॥ 18-28 ॥
ബുദ്ധേർഭേദം ധൃതേശ്ചൈവ ഗുണതസ്ത്രിവിധം ശൃണു ।
പ്രോച്യമാനമശേഷേണ പൃഥക്ത്വേന ധനഞ്ജയ ॥ 18-29 ॥
പ്രവൃത്തിം ച നിവൃത്തിം ച കാര്യാകാര്യേ ഭയാഭയേ ।
ബന്ധം മോക്ഷം ച യാ വേത്തി ബുദ്ധിഃ സാ പാർഥ സാത്ത്വികീ ॥ 18-30 ॥
യയാ ധർമമധർമം ച കാര്യം ചാകാര്യമേവ ച ।
അയഥാവത്പ്രജാനാതി ബുദ്ധിഃ സാ പാർഥ രാജസീ ॥ 18-31 ॥
അധർമം ധർമമിതി യാ മന്യതേ തമസാവൃതാ ।
സർവാർഥാന്വിപരീതാംശ്ച ബുദ്ധിഃ സാ പാർഥ താമസീ ॥ 18-32 ॥
ധൃത്യാ യയാ ധാരയതേ മനഃപ്രാണേന്ദ്രിയക്രിയാഃ ।
യോഗേനാവ്യഭിചാരിണ്യാ ധൃതിഃ സാ പാർഥ സാത്ത്വികീ ॥ 18-33 ॥
യയാ തു ധർമകാമാർഥാന്ധൃത്യാ ധാരയതേഽർജുന ।
പ്രസംഗേന ഫലാകാങ്ക്ഷീ ധൃതിഃ സാ പാർഥ രാജസീ ॥ 18-34 ॥
യയാ സ്വപ്നം ഭയം ശോകം വിഷാദം മദമേവ ച ।
ന വിമുഞ്ചതി ദുർമേധാ ധൃതിഃ സാ പാർഥ താമസീ ॥ 18-35 ॥
സുഖം ത്വിദാനീം ത്രിവിധം ശൃണു മേ ഭരതർഷഭ ।
അഭ്യാസാദ്രമതേ യത്ര ദുഃഖാന്തം ച നിഗച്ഛതി ॥ 18-36 ॥
യത്തദഗ്രേ വിഷമിവ പരിണാമേഽമൃതോപമം ।
തത്സുഖം സാത്ത്വികം പ്രോക്തമാത്മബുദ്ധിപ്രസാദജം ॥ 18-37 ॥
വിഷയേന്ദ്രിയസംയോഗാദ്യത്തദഗ്രേഽമൃതോപമം ।
പരിണാമേ വിഷമിവ തത്സുഖം രാജസം സ്മൃതം ॥ 18-38 ॥
യദഗ്രേ ചാനുബന്ധേ ച സുഖം മോഹനമാത്മനഃ ।
നിദ്രാലസ്യപ്രമാദോത്ഥം തത്താമസമുദാഹൃതം ॥ 18-39 ॥
ന തദസ്തി പൃഥിവ്യാം വാ ദിവി ദേവേഷു വാ പുനഃ ।
സത്ത്വം പ്രകൃതിജൈർമുക്തം യദേഭിഃ സ്യാത്ത്രിഭിർഗുണൈഃ ॥ 18-40 ॥
ബ്രാഹ്മണക്ഷത്രിയവിശാം ശൂദ്രാണാം ച പരന്തപ ।
കർമാണി പ്രവിഭക്താനി സ്വഭാവപ്രഭവൈർഗുണൈഃ ॥ 18-41 ॥
ശമോ ദമസ്തപഃ ശൗചം ക്ഷാന്തിരാർജവമേവ ച ।
ജ്ഞാനം വിജ്ഞാനമാസ്തിക്യം ബ്രഹ്മകർമ സ്വഭാവജം ॥ 18-42 ॥
ശൗര്യം തേജോ ധൃതിർദാക്ഷ്യം യുദ്ധേ ചാപ്യപലായനം ।
ദാനമീശ്വരഭാവശ്ച ക്ഷാത്രം കർമ സ്വഭാവജം ॥ 18-43 ॥
കൃഷിഗൗരക്ഷ്യവാണിജ്യം വൈശ്യകർമ സ്വഭാവജം ।
പരിചര്യാത്മകം കർമ ശൂദ്രസ്യാപി സ്വഭാവജം ॥ 18-44 ॥
സ്വേ സ്വേ കർമണ്യഭിരതഃ സംസിദ്ധിം ലഭതേ നരഃ ।
സ്വകർമനിരതഃ സിദ്ധിം യഥാ വിന്ദതി തച്ഛൃണു ॥ 18-45 ॥
യതഃ പ്രവൃത്തിർഭൂതാനാം യേന സർവമിദം തതം ।
സ്വകർമണാ തമഭ്യർച്യ സിദ്ധിം വിന്ദതി മാനവഃ ॥ 18-46 ॥
ശ്രേയാൻസ്വധർമോ വിഗുണഃ പരധർമാത്സ്വനുഷ്ഠിതാത് ।
സ്വഭാവനിയതം കർമ കുർവന്നാപ്നോതി കിൽബിഷം ॥ 18-47 ॥
സഹജം കർമ കൗന്തേയ സദോഷമപി ന ത്യജേത് ।
സർവാരംഭാ ഹി ദോഷേണ ധൂമേനാഗ്നിരിവാവൃതാഃ ॥ 18-48 ॥
അസക്തബുദ്ധിഃ സർവത്ര ജിതാത്മാ വിഗതസ്പൃഹഃ ।
നൈഷ്കർമ്യസിദ്ധിം പരമാം സംന്യാസേനാധിഗച്ഛതി ॥ 18-49 ॥
സിദ്ധിം പ്രാപ്തോ യഥാ ബ്രഹ്മ തഥാപ്നോതി നിബോധ മേ ।
സമാസേനൈവ കൗന്തേയ നിഷ്ഠാ ജ്ഞാനസ്യ യാ പരാ ॥ 18-50 ॥
ബുദ്ധ്യാ വിശുദ്ധയാ യുക്തോ ധൃത്യാത്മാനം നിയമ്യ ച ।
ശബ്ദാദീന്വിഷയാംസ്ത്യക്ത്വാ രാഗദ്വേഷൗ വ്യുദസ്യ ച ॥ 18-51 ॥
വിവിക്തസേവീ ലഘ്വാശീ യതവാക്കായമാനസഃ ।
ധ്യാനയോഗപരോ നിത്യം വൈരാഗ്യം സമുപാശ്രിതഃ ॥ 18-52 ॥
അഹങ്കാരം ബലം ദർപം കാമം ക്രോധം പരിഗ്രഹം ।
വിമുച്യ നിർമമഃ ശാന്തോ ബ്രഹ്മഭൂയായ കൽപതേ ॥ 18-53 ॥
ബ്രഹ്മഭൂതഃ പ്രസന്നാത്മാ ന ശോചതി ന കാങ്ക്ഷതി ।
സമഃ സർവേഷു ഭൂതേഷു മദ്ഭക്തിം ലഭതേ പരാം ॥ 18-54 ॥
ഭക്ത്യാ മാമഭിജാനാതി യാവാന്യശ്ചാസ്മി തത്ത്വതഃ ।
തതോ മാം തത്ത്വതോ ജ്ഞാത്വാ വിശതേ തദനന്തരം ॥ 18-55 ॥
സർവകർമാണ്യപി സദാ കുർവാണോ മദ്വ്യപാശ്രയഃ ।
മത്പ്രസാദാദവാപ്നോതി ശാശ്വതം പദമവ്യയം ॥ 18-56 ॥
ചേതസാ സർവകർമാണി മയി സംന്യസ്യ മത്പരഃ ।
ബുദ്ധിയോഗമുപാശ്രിത്യ മച്ചിത്തഃ സതതം ഭവ ॥ 18-57 ॥
മച്ചിത്തഃ സർവദുർഗാണി മത്പ്രസാദാത്തരിഷ്യസി ।
അഥ ചേത്ത്വമഹങ്കാരാന്ന ശ്രോഷ്യസി വിനങ്ക്ഷ്യസി ॥ 18-58 ॥
യദഹങ്കാരമാശ്രിത്യ ന യോത്സ്യ ഇതി മന്യസേ ।
മിഥ്യൈഷ വ്യവസായസ്തേ പ്രകൃതിസ്ത്വാം നിയോക്ഷ്യതി ॥ 18-59 ॥
സ്വഭാവജേന കൗന്തേയ നിബദ്ധഃ സ്വേന കർമണാ ।
കർതും നേച്ഛസി യന്മോഹാത്കരിഷ്യസ്യവശോഽപി തത് ॥ 18-60 ॥
ഈശ്വരഃ സർവഭൂതാനാം ഹൃദ്ദേശേഽർജുന തിഷ്ഠതി ।
ഭ്രാമയൻസർവഭൂതാനി യന്ത്രാരൂഢാനി മായയാ ॥ 18-61 ॥
തമേവ ശരണം ഗച്ഛ സർവഭാവേന ഭാരത ।
തത്പ്രസാദാത്പരാം ശാന്തിം സ്ഥാനം പ്രാപ്സ്യസി ശാശ്വതം ॥ 18-62 ॥
ഇതി തേ ജ്ഞാനമാഖ്യാതം ഗുഹ്യാദ്ഗുഹ്യതരം മയാ ।
വിമൃശ്യൈതദശേഷേണ യഥേച്ഛസി തഥാ കുരു ॥ 18-63 ॥
സർവഗുഹ്യതമം ഭൂയഃ ശൃണു മേ പരമം വചഃ ।
ഇഷ്ടോഽസി മേ ദൃഢമിതി തതോ വക്ഷ്യാമി തേ ഹിതം ॥ 18-64 ॥
മന്മനാ ഭവ മദ്ഭക്തോ മദ്യാജീ മാം നമസ്കുരു ।
മാമേവൈഷ്യസി സത്യം തേ പ്രതിജാനേ പ്രിയോഽസി മേ ॥ 18-65 ॥
സർവധർമാൻപരിത്യജ്യ മാമേകം ശരണം വ്രജ ।
അഹം ത്വാ സർവപാപേഭ്യോ മോക്ഷയിഷ്യാമി മാ ശുചഃ ॥ 18-66 ॥
ഇദം തേ നാതപസ്കായ നാഭക്തായ കദാചന ।
ന ചാശുശ്രൂഷവേ വാച്യം ന ച മാം യോഽഭ്യസൂയതി ॥ 18-67 ॥
യ ഇദം പരമം ഗുഹ്യം മദ്ഭക്തേഷ്വഭിധാസ്യതി ।
ഭക്തിം മയി പരാം കൃത്വാ മാമേവൈഷ്യത്യസംശയഃ ॥ 18-68 ॥
ന ച തസ്മാന്മനുഷ്യേഷു കശ്ചിന്മേ പ്രിയകൃത്തമഃ ।
ഭവിതാ ന ച മേ തസ്മാദന്യഃ പ്രിയതരോ ഭുവി ॥ 18-69 ॥
അധ്യേഷ്യതേ ച യ ഇമം ധർമ്യം സംവാദമാവയോഃ ।
ജ്ഞാനയജ്ഞേന തേനാഹമിഷ്ടഃ സ്യാമിതി മേ മതിഃ ॥ 18-70 ॥
ശ്രദ്ധാവാനനസൂയശ്ച ശൃണുയാദപി യോ നരഃ ।
സോഽപി മുക്തഃ ശുഭാഁല്ലോകാൻപ്രാപ്നുയാത്പുണ്യകർമണാം ॥ 18-71 ॥
കച്ചിദേതച്ഛ്രുതം പാർഥ ത്വയൈകാഗ്രേണ ചേതസാ ।
കച്ചിദജ്ഞാനസമ്മോഹഃ പ്രനഷ്ടസ്തേ ധനഞ്ജയ ॥ 18-72 ॥
അർജുന ഉവാച ।
നഷ്ടോ മോഹഃ സ്മൃതിർലബ്ധാ ത്വത്പ്രസാദാന്മയാച്യുത ।
സ്ഥിതോഽസ്മി ഗതസന്ദേഹഃ കരിഷ്യേ വചനം തവ ॥ 18-73 ॥
സഞ്ജയ ഉവാച ।
ഇത്യഹം വാസുദേവസ്യ പാർഥസ്യ ച മഹാത്മനഃ ।
സംവാദമിമമശ്രൗഷമദ്ഭുതം രോമഹർഷണം ॥ 18-74 ॥
വ്യാസപ്രസാദാച്ഛ്രുതവാനേതദ്ഗുഹ്യമഹം പരം ।
യോഗം യോഗേശ്വരാത്കൃഷ്ണാത്സാക്ഷാത്കഥയതഃ സ്വയം ॥ 18-75 ॥
രാജൻസംസ്മൃത്യ സംസ്മൃത്യ സംവാദമിമമദ്ഭുതം ।
കേശവാർജുനയോഃ പുണ്യം ഹൃഷ്യാമി ച മുഹുർമുഹുഃ ॥ 18-76 ॥
തച്ച സംസ്മൃത്യ സംസ്മൃത്യ രൂപമത്യദ്ഭുതം ഹരേഃ ।
വിസ്മയോ മേ മഹാൻ രാജൻഹൃഷ്യാമി ച പുനഃ പുനഃ ॥ 18-77 ॥
യത്ര യോഗേശ്വരഃ കൃഷ്ണോ യത്ര പാർഥോ ധനുർധരഃ ।
തത്ര ശ്രീർവിജയോ ഭൂതിർധ്രുവാ നീതിർമതിർമമ ॥ 18-78 ॥
ഓം തത്സദിതി ശ്രീമദ്ഭഗവദ്ഗീതാസൂപനിഷത്സു
ബ്രഹ്മവിദ്യായാം യോഗശാസ്ത്രേ ശ്രീകൃഷ്ണാർജുനസംവാദേ
മോക്ഷസംന്യാസയോഗോ നാമ അഷ്ടാദശോഽധ്യായഃ ॥ 18 ॥
॥ ഓം
॥
ശാന്താകാരം ഭുജഗശയനം പദ്മനാഭം സുരേശം ।
വിശ്വാധാരം ഗഗനസദൃശം മേഘവർണം ശുഭാംഗം ।
ലക്ഷ്മീകാന്തം കമലനയനം യോഗിഭിർധ്യാനഗമ്യം ।
വന്ദേ വിഷ്ണും ഭവഭയഹരം സർവലോകൈകനാഥം ॥
– Chant Stotra in Other Languages –
Shrimad Bhagavad Gita in Sanskrit – English – Bengali – Gujarati – Kannada – Malayalam – Odia – Telugu – Tamil