॥ Ajagara Geetaa Gujarati Lyrics ॥
॥ અજગરગીતા ॥
ભીષ્મેણ યુધિષ્ઠિરમ્પ્રતિ પ્રપઞ્ચસ્યાનિત્યત્વાદિજ્ઞાનપૂર્વકવિરક્તેઃ
સુખહેતુતાયાં પ્રમાણતયા પ્રહ્લાદાજગરમુનિસંવાદાનુવાદઃ ॥ ૧ ॥
યુધિષ્ઠિર ઉવાચ ।
કેન વૃત્તેન વૃત્તજ્ઞ વીતશોકશ્ચરેન્મહીમ્ ।
કિઞ્ચ કુર્વન્નરો લોકે પ્રાપ્નોતિ ગતિમુત્તમામ્ ॥ ૧ ॥
ભીષ્મ ઉવાચ ।
અત્રાપ્યુદાહરન્તીમમિતિહાસં પુરાતનમ્ ।
પ્રહ્લાદસ્ય ચ સંવાદં મુનેરાજગરસ્ય ચ ॥ ૨ ॥
ચરન્તં બ્રાહ્મણં કઞ્ચિત્કલ્યચિત્તમનામયમ્ ।
પપ્રચ્છ રાજા પ્રહ્લાદો બુદ્ધિમાન્પ્રાજ્ઞસત્તમઃ ॥ ૩ ॥
પ્રહ્લાદ ઉવાચ ।
સ્વસ્થઃ શક્તો મૃદુર્દાન્તો નિર્વિધિત્સોઽનસૂયકઃ ।
સુવાગ્બહુમતો લોકે પ્રાજ્ઞશ્ચરસિ બાલવત્ ॥ ૪ ॥
નૈવ પ્રાર્થયસે લાભં નાલાભેષ્વનુશોચસિ ।
નિત્યતૃપ્ત ઇવ બ્રહ્મન્ન કિઞ્ચિદિવ મન્યસે ॥ ૫ ॥
સ્રોતસા હ્રિયમાણાસુ પ્રજાસુ વિમના ઇવ ।
ધર્મકામાર્થકાર્યેષુ કૂટસ્થ ઇવ લક્ષ્યસે ॥ ૬ ॥
નાનુતિષ્ઠસિ ધર્માર્થૌ ન કામે ચાપિ વર્તસે ।
ઇન્દ્રિયાર્થાનનાદૃત્ય મુક્તશ્ચરસિ સાક્ષિવત્ ॥ ૭ ॥
કા નુ પ્રજ્ઞા શ્રુતં વા કિં વૃત્તિર્વા કા નુ તે મુને ।
ક્ષિપ્રમાચક્ષ્વ મે બ્રહ્મઞ્શ્રેયો યદિહ મન્યસે ॥ ૮ ॥
ભીષ્મ ઉવાચ ।
અનુયુક્તઃ સ મેધાવી લોકધર્મવિધાનવિત્ ।
ઉવાચ શ્લક્ષ્ણયા વાચા પ્રહ્લાદમનપાર્થયા ॥ ૯ ॥
પશ્ય પ્રહ્લાદ ભૂતાનામુત્પત્તિમનિમિત્તતઃ ।
હ્રાસં વૃદ્ધિં વિનાશં ચ ન પ્રહૃષ્યે ન ચ વ્યથે ॥ ૧૦
(૭૨૧૦૨)
સ્વભાવાદેવ સન્દૃશ્યા વર્તમાનાઃ પ્રવૃત્તયઃ ।
સ્વભાવનિરતાઃ સર્વાઃ પ્રતિપાદ્યા ન કેનચિત્ ॥ ૧૧
પશ્ય પ્રહ્લાદ સંયોગાન્વિપ્રયોગપરાયણાન્ ।
સઞ્ચયાંશ્ચ વિનાશાન્તાન્ન ક્વચિદ્વિદધે મનઃ ॥ ૧૨
અન્તવન્તિ ચ ભૂતાનિ ગુણયુક્તાનિ પશ્યતઃ ।
ઉત્પત્તિનિધનજ્ઞસ્ય કિં પર્યાયેણોપલક્ષયે। ૧૩
જલજાનામપિ હ્યન્તં પર્યાયેણોપલક્ષયે ।
મહતામપિ કાયાનાં સૂક્ષ્માણાં ચ મહોદધૌ ॥ ૧૪
જઙ્ગમસ્થાવરાણાં ચ ભૂતાનામસુરાધિપ ।
પાર્થિવાનામપિ વ્યક્તં મૃત્યું પશ્યામિ સર્વશઃ ॥ ૧૫
અન્તરિક્ષચરાણાં ચ દાનવોત્તમપક્ષિણામ્ ।
ઉત્તિષ્ઠતે યથાકાલં મૃત્યુર્બલવતામપિ ॥ ૧૬
દિવિ સઞ્ચરમાણાનિ હ્રસ્વાનિ ચ મહાન્તિ ચ ।
જ્યોતીંષ્યપિ યથાકાલં પતમાનાનિ લક્ષયે ॥ ૧૭ ॥
ઇતિ ભૂતાનિ સમ્પશ્યન્નનુષક્તાનિ મૃત્યુના ।
સર્વં સામાન્યતો વિદ્વાન્કૃતકૃત્યઃ સુખં સ્વપે ॥ ૧૮ ॥
સુમહાન્તમપિ ગ્રાસં ગ્રસે લબ્ધં યદૃચ્છયા ।
શયે પુનરભુઞ્જાનો દિવસાનિ બહૂન્યપિ ॥ ૧૯ ॥
આશયન્ત્યપિ મામન્નં પુનર્બહુગુણં બહુ ।
પુનરલ્પં પુનસ્તોકં પુનર્નૈવોપપદ્યતે ॥ ૨૦ ॥
કણં કદાચિત્ખાદામિ પિણ્યાકમપિ ચ ગ્રસે ।
ભક્ષયે શાલિમાંસાનિ ભક્ષાંશ્ચોચ્ચાવચાન્પુનઃ ॥ ૨૧ ॥
શયે કદાચિત્પર્યઙ્કે ભૂમાવપિ પુનઃ શયે ।
પ્રાસાદે ચાપિ મે શય્યા કદાચિદુપપદ્યતે ॥ ૨૨ ॥
ધારયામિ ચ ચીરાણિ શાણક્ષૌમાજિનાનિ ચ ।
મહાર્હાણિ ચ વાસાંસિ ધારયામ્યહમેકદા ॥ ૨૩ ॥
ન સન્નિપતિતં ધર્મ્યમુપભોગં યદૃચ્છયા ।
પ્રત્યાચક્ષે ન ચાપ્યેનમનુરુધ્યે સુદુર્લભમ્ ॥ ૨૪ ॥
અચલમનિધનં શિવં વિશોકં
શુચિમતુલં વિદુષાં મતે પ્રવિષ્ટમ્ ।
અનભિમતમસેવિતં વિમૂઢૈ
ર્વ્રતમિદમાજગરં શુચિશ્ચરામિ ॥ ૨૫ ॥
અચલિતમતિરચ્યુતઃ સ્વધર્મા
ત્પરિમિતસંસરણઃ પરાવરજ્ઞઃ ।
વિગતભયકષાયલોભમોહો
વ્રતમિદમાજગરં શુચિશ્ચરામિ ॥ ૨૬ ॥
અનિયતફલભક્ષ્યભોજ્યપેયં
વિધિપરિણામવિભક્તદેશકાલમ્ ।
હૃદયસુખમસેવિતં કદર્યૈ
ર્વ્રતમિદમાજગરં સુચિશ્ચરામિ ॥ ૨૭ ॥
ઇદમિદમિતિ તૃષ્ણયાઽભિભૂતં
જનમનવાપ્તધનં વિષીદમાનમ્ ।
નિપુણમનુનિશામ્ય તત્ત્વબુદ્ધ્યા
વ્રતમિદમાજગરં શુચિશ્ચરામિ ॥ ૨૮ ॥
બહુવિધમનુદૃશ્ય ચાર્થહેતોઃ
કૃપણમિહાર્યમનાર્યમાશ્રયં તમ્ ।
ઉપશમરુચિરાત્મવાન્પ્રશાન્તો
વ્રતમિદમાજગરં શુચિશ્ચરામિ ॥ ૨૯ ॥
સુખમસુખમલાભમર્થલાભં
રતિમરતિં મરણં ચ જીવિતં ચ ।
વિધિનિયતમવેક્ષ્ય તત્ત્વતોઽહં
વ્રતમિદમાજગરં શુચિશ્ચરામિ ॥ ૩૦ ॥
અપગતભયરાગમોહદર્પો
ધૃતિમતિબુદ્ધિસમન્વિતઃ પ્રશાન્તઃ ।
ઉપગતફલભોગિનો નિશામ્ય
વ્રતમિદમાજગરં શુચિશ્ચરામિ ॥ ૩૧ ॥
અનિયતશયનાસનઃ પ્રકૃત્યા
દમનિયમવ્રતસત્યશૌચયુક્તઃ ।
અપગતફલસઞ્ચયઃ પ્રહૃષ્ટો
વ્રતમિદમાજગરં શુચિશ્ચરામિ ॥ ૩૨
અપગતમસુખાર્થમીહનાર્થૈ
રુપગતબુદ્ધિરવેક્ષ્ય ચાત્મસંસ્થમ્ ।
તૃપિતમનિયતં મનો નિયન્તું
વ્રતમિદમાજગરં શુચિશ્ચરામિ ॥ ૩૩
ન હૃદયમનુરુધ્યતે મનો વા
પ્રિયસુખદુર્લભતામનિત્યતાં ચ ।
તદુભયમુપલક્ષયન્નિવાહં
વ્રતમિદમાજગરં શુચિશ્ચરામિ ॥ ૩૪ ॥
બહુ કથિતમિદં હિ બુદ્ધિમદ્ભિઃ
કવિભિરપિ પ્રથયદ્ભિરાત્મકીર્તિમ્ ।
ઇદમિદમિતિ તત્રતત્ર હન્ત
સ્વપરમતૈર્ગહનં પ્રતર્કયદ્ભિઃ ॥ ૩૫ ॥
તદિદમનુનિશામ્ય વિપ્રપાતં
પૃથગભિપન્નમિહાબુધૈર્મનુષ્યૈઃ ।
અનવસિતમનન્તદોષપારં
નૃપુ વિહરામિ વિનીતદોષતૃષ્ણઃ ॥ ૩૬ ॥
ભીષ્મ ઉવાચ ।
અજગરચરિતં વ્રતં મહાત્મા
ય ઇહ નરોઽનુચરેદ્વિનીતરાગઃ ।
અપગતભયલોભમોહમન્યુઃ
સ ખલુ સુખી વિચરેદિમં વિહારમ્ ॥ ૩૭ ॥
ઇતિ શ્રીમન્મહાભારતે શાન્તિપર્વણિ મોક્ષધર્મપર્વણિ
સપ્તસપ્તત્યધિકશતતમોઽધ્યાયઃ ॥
Mahabharata – Shanti Parva – Chapter Footnotes
૨ આજગરસ્યાઽજગરવૃત્ત્યા જીવતઃ ॥
૪ નિર્વિધિત્સો નિરારમ્ભઃ ॥
૬ સ્રોતસા કામાદિવેગેન । કૂટસ્થો નિર્વ્યાપારઃ ॥
૭ ઇન્દ્રિયાર્થાન્ ગન્ધરસાદીનનાદૃત્ય ચરસિ
તન્નિર્વાહમાત્રાર્થી અશ્નાસિ ॥
૮ પ્રજ્ઞા તત્ત્વદર્શનમ્ । શ્રુતં તન્મૂલભૂતં
શાસ્ત્રમ્। વૃત્તિસ્તદર્થાનુષ્ઠાનમ્। શ્રેયો મમેતિ શેષઃ ॥
૯ અનુયુક્તઃ પૃષ્ટઃ । લોકસ્ય ધર્મો જન્મજરાદિસ્તસ્ય વિધાનં
કારણં તદભિજ્ઞઃ લોકધર્મવિધાનવિત્ ॥
૧૦ અનિમિત્તતઃ કારણહીનાદ્બ્રહ્મણઃ । પશ્ય આલોચય ॥
૧૨ તસ્માદહં મનો ન ક્વચિદ્વિષયે વિદધે ધારયામિ તદ્વિનાશે
શોકોત્પત્તિં જાનન્ ॥
૧૫ પાર્થિવાનાં પૃથિવીસ્થાનામ્ ॥
૧૯ આજગરીં વૃત્તિં પ્રપઞ્ચયતિ સુમહાન્તમિત્યાદિના ॥
૨૦ આશયન્તિ ભોજયન્તિ ॥
૨૬ કષાયઃ રાગદ્વેષાદિઃ ॥
૨૮ ધનપ્રાપ્તૌ કર્મૈવ કારણં ન પૌરુષમિતિ ધિયા
નિશામ્યાલોચ્ય ॥
૨૯ અર્થહેતોરનાર્યં નીચમ્ । અર્યં સ્વામિનગાશ્રયતિ યઃ
કૃપણો દીનજનસ્તમનુદૃશ્યોપશમરુચિઃ। આત્મવાન્ જિતચિત્તઃ ॥
૩૦ વિધિનિયતં દૈવાધીનમ્ ॥
૩૧ મતિરાલોચનમ્ । બુદ્ધિર્નિશ્ચયઃ। ઉપગતં સમીપાગતં
ફલં પ્રિયં યેષાં તાન્ ભોગિનઃ સર્પાન્ અજગરાન્ નિશામ્ય
દૃષ્ટ્વા। ફલભોગિન ઇતિ મધ્યમપદલોપઃ ॥
૩૨ પ્રકૃત્યા દમાદિયુક્તઃ
અપગતફલસઞ્ચયસ્ત્યક્તયોગફલસમૂહઃ ॥
૩૩ એષણાવિષયૈઃ પુત્રવિત્તાદિર્ભિર્હેતુભિઃ । અસુખાર્થં
પરિણામે દુઃખાર્થમ્। અપગતમાત્મનઃ પરાઙ્ભુખં તૃષિતમનિયતં
ચ મનોઽવેક્ષ્ય। ઉપગતબુદ્ધિર્લવ્ધાલોકઃ। આત્મસંસ્થમાત્મનિ સંસ્થા
સમાપ્તિર્યસ્ય તત્તથા તું વ્રતં ચરામિ ॥
– Chant Stotra in Other Languages –
Ajagara Gita in Sanskrit – English – Bengali – Gujarati – Kannada – Malayalam – Odia – Telugu – Tamil