॥ Ananda Mandakini Telugu Lyrics ॥
॥ ఆనన్దమన్దాకినీ ॥
శ్రీమధుసూదనసరస్వతీవిరచితా
ఆనన్దమన్దాకినీ ।
వాగ్దేవీచతురాస్యపఞ్చవదనా నిత్యం సహస్రాననో-
ఽప్యుచ్చైర్యత్ర జడాత్మతాముపగతాః కేఽన్యే వరాకాః సురాః ।
మర్త్యాః స్వల్పధియః కథం ను కుశలాస్తత్రాప్యహం ప్రజ్ఞయా
హీనః కిం కరవాణి తాం వ్రజకులోత్తంస ప్రశంసాం తవ ॥ ౧ ॥
నిత్యం బ్రహ్మసురేన్ద్రశఙ్కరముఖైర్దత్తోపహారాయ తే
విస్వాదాంస్తుషమిశ్రతణ్డులకణాన్విప్రః సుదామా దదౌ ।
తద్వద్దేవ నిరర్థకైః కతిపయై రూక్షాక్షరైర్నిర్మితాం
వాగీశప్రముఖస్తుతస్య భవతః కుర్యాం స్తుతిం నిస్త్రపః ॥ ౨ ॥
శశ్వద్బ్రహ్మశివేన్ద్రదేవగురువాగ్దేవీఫణీన్ద్రాదిభిః
స్తుత్యస్యాపి హరే మమాస్తు రచితా వాణీ వినోదాయ తే ।
చిత్రాలఙ్కృతిశాలిభిః సులలితైర్నిత్యం కవీనాం స్తవైః
సమ్రాజః సముపాసితస్య శుకగీర్ధత్తే ప్రమోదం యథా ॥ ౩ ॥
చిత్రాకారకిరీటకోటివిలసద్రత్నౌఘకాన్తిచ్ఛటా-
సఙ్ఘట్టేన విచిత్రమమ్బరతలం కుర్వత్స్థితం మూర్ధని ।
జీయాత్కేకిశిఖణ్డమణ్డనమిదం నీలాచలస్థాయినీ
స్వర్ణాద్రేః శిఖరే పురన్దరధనుర్వ్యూహస్య నిన్దావహమ్ ॥ ౪ ॥
యత్పాదాన్తనఖాంశుచిన్తనవశాదజ్ఞానమన్ధం తమో-
ఽప్యన్తం యాతి ముకున్ద తస్య భవతో ధ్వాన్తాని కిం మూర్ధని ।
జ్ఞాతం త్వాం దయితం సమేత్యజలదా యే కేశతామాశ్రితా-
స్తే బద్ధాశ్చపలాగణైః ప్రణయజక్రోధాత్కిరీటచ్ఛలాత్ ॥ ౫ ॥
త్వచ్చక్షుః సవితుః సరోరుహరుచేః సాక్షాత్కథం గణ్డయో-
ర్భాలే చ వ్రజనాథ నర్తనపరా ధ్వాన్తార్భకాః సన్తతమ్ ।
నిర్ణీతం ముఖనేత్రపఙ్కజవనీమాధ్వీకపానాన్ముహు-
ర్మాద్యన్తో మధుపా భ్రమన్తి పరితో వక్త్రాలకవ్యాజతః ॥ ౬ ॥
త్వద్భాలే నికషోపలే విజయతే కాశ్మీరగోరోచనా-
సమ్భూతస్తిలకః పరీక్షణవిధౌ కిం హేమరేఖోద్గమః ।
చాఞ్చల్యం చపలా విహాయ జలదం కిం వా సమాలమ్బతే
కిం వా మారకతస్థలే సముదితః కన్దర్పవృక్షాఙ్కురః ॥ ౭ ॥
త్వద్భూవల్లిమిషేణ కార్ముకలతామాకృష్య పుష్పాశుగః
కృత్వా చమ్పకకోరకం చ తిలకవ్యాజేన బాణం హరే ।
లక్ష్యం కున్తలనీలకణ్ఠమతులశ్రీచన్ద్రకం విధ్యతి
ప్రాయః శత్రుసమాననామ్న్యపిజనే క్రోధో యదూర్జస్వినామ్ ॥ ౮ ॥
నిఃశేషప్రమదామనోమనసిజక్రీడామహామన్దిర-
వ్రీడావజ్రకపాటికావిఘటనప్రౌఢాకృతిః కుఞ్చికా ।
దుర్మానగ్రహిలత్రిలోకమహిలామానచ్ఛిదాకర్తరీ
శృఙ్గారద్రుమమఞ్జరీ స్ఫురతి కిం గోవిన్ద తే భ్రూలతా ॥ ౯ ॥
నో కార్యం శ్రుతివర్త్మలఙ్ఘనమిదం నాలీకముగ్ధాకృతిః
పర్యన్తాకలనం విధాయ సహజస్వచ్ఛేన భావ్యం సదా ।
అన్తః కృష్ణముపాస్య తద్రుచిమతా సమ్భావనా సర్వతః
కార్యేత్యమ్బుజలోచనాక్షియుగలం మానం దధౌ తే సతామ్ ॥ ౧౦ ॥
సౌన్దర్యామృతదీర్ఘ్హికే తవ దృశౌ పక్ష్మావలిశ్చైతయోః
కూలే కామకృషీవలేన రచితా శృఙ్గారసస్యోన్నతిః ।
దృగ్భఙ్గీర్నిగదన్తి యాస్తు విబుధా రత్యమ్భసాం వీచయ-
స్తాః స్యుర్గోపవధూహృదమ్బుజవనీదోలాయితా యత్నతః ॥ ౧౧ ॥
దూరే బ్రహ్మశివేన్ద్రపూర్వదివిషద్వృన్దే నమస్కుర్వతి
వ్యావల్గద్వ్రజబాలకౌఘలగుడత్రుట్యత్కిరీటే హఠాత్ ।
సావజ్ఞా మధుమత్తసున్దరదృశాం శోభాద్విషః సాలసాః
దృక్పాతాస్తవ నన్దవంశతిలక స్వాన్తే సదా సన్తు మే ॥ ౧౨ ॥
ముక్తేరప్యతిదుర్లభా హిమగిరిప్రస్యన్దిమన్దాకినీ-
ధారాతోఽప్యతిశీతలాతిమసృణా చాన్ద్రాన్మయూఖాదపి ।
వాఞ్ఛాతోఽప్యతివిస్తృతా విషయిణాం త్వత్పాదచిన్తాపర-
స్వాన్తాదప్యతినిర్మలా మయి కృపాదృష్టిస్తవాస్తాం హరే ॥ ౧౩ ॥
కల్పాన్తాగ్నిశిఖోన్నతిర్దితిసుతవ్రాతే ప్రపన్నే జనే
పీయూషద్రవసిన్ధువృద్ధిరమరస్తోమే విభూత్యాయతిః ।
సీమా ప్రేమభరస్య గోపనికరే కన్దర్పకాణ్డాహతి-
ర్బ్రహ్మాణ్డోదరసున్దరీహృది హరే జీయాద్దృశోస్తే ద్యుతిః ॥ ౧౪ ॥
నిర్బన్ధేన యదీన్ద్రనీలమహసా సమ్పాదితౌ దర్పణౌ
తాభ్యాం కిం తులనా కపోలతలయోః సమ్భావ్యతే వా న వా ।
ఏవం జ్ఞాతుముపాగతే శ్రుతిపథం నేత్రే త్రపాకుఞ్చితే
శఙ్కే ద్వైధవతీ త్వదీయవదనప్రాన్తశ్రియం పశ్యతః ॥ ౧౫ ॥
త్వాం పాదాఙ్గదకఙ్కణాఙ్గదశిరోలఙ్కారహారామ్బరైః
సమ్పూజ్య ప్రదదౌ సుతామథ మణిం రత్నాకరః కౌస్తుభమ్ ।
ఆస్యే తస్య సుతః సుధాంశురఖిలాం కాన్తిం యదా దత్తవా-
న్స్వాకారం వ్యతరంస్తదైవ మకరాః కిం కుణ్డలాన్తస్తవ ॥ ౧౬ ॥
లావణ్యామృతవాహినీ తవ ముఖస్యేయం మనోజ్ఞాకృతి-
స్తస్యామద్భుతబుద్బుదః సమభవత్తత్రాపి ఫేనోద్గమః ।
నాసావంశగతం తమేవ విశదం ముక్తాఫలం యే విదు-
స్తే మాన్యా మధుసూదన త్వయి మనోవృత్త్యైవ ధన్యా యతః ॥ ౧౭ ॥
నేత్రామ్భోజముఖేన్దుభాలతిలకైర్నిత్యం వివాదో యతః
సౌన్దర్యార్థమితి ప్రతీత్య విధినా సీతా కృతా నాసికా ।
తూణీ వా కుసుమాయుధస్య నృపతేర్యన్మల్లికాకోరకః
కాణ్డస్తత్ర చకాస్తి మౌక్తికఫలవ్యాజేన నన్దాత్మజ ॥ ౧౮ ॥
యోఽహం తే పదపఙ్కజద్యుతిలవం ప్రాప్యాభవం పల్లవః
కల్పక్ష్మారుహమస్తకాభరణతాం యాతశ్చ రాధాపతే ।
తం మాం నిన్దతి బిమ్బవిద్రుమలతాశ్రీతస్కరోఽయంశ్రుతా-
వేవం జల్పితుమాగతే కిసలయే స్థానేఽధరో రాగవాన్ ॥ ౧౯ ॥
దృగ్భఙ్గీః స్ఫురదిన్ద్రనీలనిచయః పక్ష్మాణి కస్తూరికా
జిహ్వేయం తవ పద్మరాగనికరః శోణాధరో విద్రుమః ।
దన్తాలీ గజమౌక్తికాని మధుజిన్మన్దస్మితం చన్దనం
పణ్యస్థానమిదం మనోజవణిజో జానే తవాస్తే ముఖమ్ ॥ ౨౦ ॥
యా రక్తా వదనేన్దుమణ్డలగతం మాధుర్యముచ్చైస్తరా-
మాస్వాద్యేహ సరస్వతీ స్థితవతీ సత్యం రసజ్ఞేవ సా ।
యత్సప్తస్వరమణ్డలాని బహుధా త్వత్కణ్ఠదేశాద్బహిః
ప్రాదుర్భూయ ముదం శ్రుతౌ సుకృతినాం యచ్ఛన్తి నన్దాత్మజ ॥ ౨౧ ॥
సామ్యం త్వద్వదనస్య వాఞ్ఛతి విధుర్దోషాకరో యద్యపి
క్షిప్తోఽప్యమ్బుని పద్మరాగశకలో దన్తచ్ఛదం స్పర్ధతే ।
దృష్ట్వైవం కుశలః కుశేశయభవః క్లేశాద్యశోదాత్మజ
వ్యక్తం త్వచ్చిబుకం తథైవ విదధే యత్తుల్యతా న క్వచిత్ ॥ ౨౨ ॥
మాధుర్యం న లవం మధూని దధతి ద్రాక్షా తు సాక్షాద్విషం
పీయూషాన్యపి యాన్తి నిమ్బసమతాం కే దుగ్ధఖణ్డాదయః ।
ప్రాలేయాని న శీతలాని సరసం నో కోకిలాకూజితం
గోధుగ్వంశవతంస జాతు జయతి త్వద్వాగ్విలాసోదయే ॥ ౨౩ ॥
వేదాశ్చన్ద్రమసం వదన్తి భవతః స్వాన్తం కథం తద్వృథా-
కుర్వన్త్యత్ర వివాదమాత్రకుశలా గోవిన్ద నన్దాదయః ।
తస్యైవామృతపఙ్కిలాస్తవ ముఖాదావిర్భవన్తో బహి-
ర్ధ్వాన్తం యత్తిరయన్తి హన్త కిరణా మన్దస్మితవ్యాజతః ॥ ౨౪ ॥
యన్నామస్మరణాదపి శ్రవణతః ప్రక్షీణరాగాశయా
యాన్తి త్వత్పరమం సదాశివపదం యద్యోగినాం దుర్లభమ్ ।
తస్యాప్యాననపఙ్కజే తవ జయత్యుచ్చైస్తరాం రాగితా
యేనాభీరకులప్రదీప తదలం తామ్బూలమాస్తాం ముదే ॥ ౨౫ ॥
పీయూషద్రవసారసారఘమధుద్రోణీ త్వదీయాధరా-
స్వాదాయార్కసుతాతటే శ్రితవతీ సద్వంశజాతా తపః ।
తత్పుణ్యైర్మురలీమిషేణ రసికా మాధుర్యముచ్చైస్తరా-
మాస్యేన్దోరనుభూయ గోకులపతే గీతామృతం ముఞ్చతి ॥ ౨౬ ॥
సాఫల్యం శ్రుతిసమ్పదాం త్రిజగతాం ప్రాలేయధారాప్రపా
పీయూషద్రవమాధురీ పరిభవక్లేశామ్బుధేః శోషణమ్ ।
బ్రహ్మానన్దతిరస్కృతిః కులవధూధైర్యాద్రివజ్రాహతిః
కంసధ్వంసన శంస కిం న భవతో వంశీనినాదోదయః ॥ ౨౭ ॥
ధైర్యం ధిక్కురుతే త్రపాం విచినుతే కౌలం యశః ప్రోఞ్ఛతి
ప్రత్యేకం గురువర్గగఞ్జనశతం విస్మారయత్యఞ్జసా ।
సాధ్వీనామ నిరాకరోతి భవనం భర్తుర్విధత్తే విషం
కిం కిం నో విదధాతి హన్త సుదృశాం వంశీనినాదస్తవ ॥ ౨౮ ॥
లావణ్యైరఖిలైస్త్వదాస్యముకురం నిర్మాయ ఘాతా చిరా-
న్ముష్టిం మారకతం విధాయ తదధః కణ్ఠస్థలవ్యాజతః ।
ధ్యాయం ధ్యాయమశేషవస్తుసుషమాధారాయ రేఖాత్రయం
బ్రూతే నాస్తి బభూవ నో న భవితా సౌన్దర్యమేతాదృశమ్ ॥ ౨౯ ॥
ఆశానాగకరప్రసారిమహసా నిఃశేషవామభ్రువా-
మాశాభిస్త్రిదశేశనిర్భరశుభైః కంసాదినాశశ్రియా ।
ప్రేమ్ణా నన్దయశోదయోస్తనుజుషాం నిఃసీమభాగ్యైర్దృశాం
సౌభాగ్యైర్వ్రజసుభ్రువాం వ్రజపతే కిం తే భుజౌ నిర్మితౌ ॥ ౩౦ ॥
కం యస్మాదలమభ్యుదేతి భవతః సర్వాఙ్గమేతాదృశం
సామ్యం వా భజతాం కథం జలరుహే సర్వజ్ఞమధ్యస్యతోః ।
మత్తర్కః పునరత్ర గోకులపతే త్రైలోక్యలక్ష్మీ యత-
స్త్వత్పాణ్యోరితి తౌ వదన్తి కమలే సా యత్తదేకాలయా ॥ ౩౧ ॥
అఙ్గుల్యస్తవ హస్తయోర్మురహర ప్రాయో రసాలాఙ్కుర-
శ్రేణీ యత్పరితోఽఙ్గులీయకమిషస్నిగ్ధాలవాలావలిః
కిం వా పఞ్చశరప్రచణ్డతపసా పఞ్చాశుగాః పఞ్చతో-
త్తీర్ణాః సత్ఫలినః పునర్భవరుచా పుష్ణన్తి నేత్రోత్సవాన్ ॥ ౩౨ ॥
భక్తానుగ్రహకాతరేణ భవతా కృత్వా నృసింహాకృతిం
రాగాన్ధస్య పురా హిరణ్యకశిపోర్వక్షస్థలీ పాటితా ।
తేనాభూత్తవ పాణిపఙ్కజయుగే రాగః స రాధాపతే
గోపీనాం కుచకుఙ్కుమైర్ద్విగుణితో నాద్యాపి విశ్రామ్యతి ॥ ౩౩ ॥
ఏతౌ పఞ్చశిరస్త్విషా దశదిశః సమ్భావయన్తౌ భృశం
దైత్యప్రాణసమీరసంహతియమౌ శ్యామౌ భుజఙ్గోత్తమౌ ।
తన్మౌలిద్యుతిశాలినీ పునరియం రత్నావలీ జృమ్భతే
యాం ప్రాహుస్తవ గోకులేశ నఖరశ్రేణీం కరస్థాం జనాః ॥ ౩౪ ॥
దోర్దణ్డద్వయబన్ధనాని విదధుర్నన్దోపనన్దాదయ-
స్తద్గ్రన్థిత్రుటిశఙ్కయాతిచకితా గోవర్ధనోద్ధారణే ।
తాన్యేవాప్రతిమప్రభాణి హరితో విద్యోతయన్త్యద్భుతం
విద్వాంసస్తవ కఙ్కణాఙ్గదతయా గోవిన్ద యజ్జానతే ॥ ౩౫ ॥
శృఙ్గారద్రుమసారకణ్డనవశాత్త్రైలోక్యసీమన్తినీ-
క్రీడామన్దిరమణ్డనాయ విధినా స్తమ్భౌ ప్రలమ్బౌ కృతౌ ।
తన్మధ్యే పునరిన్ద్రనీలమణిభిః సమ్పాదితా వేదికా
తౌ బాహూ మధుజిద్వదన్తి భవతో వక్షఃస్థలీం తామపి ॥ ౩౬ ॥
యద్రక్తః కమలాకరం కరతలేనాలమ్బతే భాస్కర-
స్త్వచ్చక్షుర్ముఖపాణిపాదకమలే జాతస్తతః శోణిమా ।
తన్మిత్రం పునరాకలయ్య స ధృతః కణ్ఠే త్వయా కౌస్తుభ-
వ్యాజేనేతి ముకున్ద మాదృశి జనే తర్కః సముజ్జృమ్భతే ॥ ౩౭ ॥
ఆలోక్యాఖిలవేదశాస్త్రజలధేస్తత్త్వం యదేకాన్తతః
కృత్వా సఙ్కలితం స్వకీయనిలయే క్షీరాబ్ధిమధ్యే ధృతమ్ ।
సర్వార్థప్రతిభాసకం వ్రజకులాలఙ్కార తత్కౌస్తుభ-
వ్యాజాద్విస్మృతిశఙ్కయేవ భవతా కణ్ఠే కృతం సామ్ప్రతమ్ ॥ ౩౮ ॥
యాత్వా విష్ణుపదం సమాశ్రితవతీ నక్షత్రమాలా స్ఫుర-
ద్దీప్తిర్యోగ్యమిదం కథం మురరిపో నక్తన్దినం ద్యోతతే ।
ఆం జ్ఞాతం దయితం తవాననవిధుం యాన్తీమిమాం యామినీ
రోమశ్రేణిమిషాత్తతో ధృతవతీ జ్ఞాత్వా సప్త్నీమియమ్ ॥ ౩౯ ॥
యః పాశేన యశోదయా నియమితో యేనాపరాధం వినా
తస్మిన్నస్తి వలిస్త్రిధా మయి పురః సోఽయం బలిధ్వంసినః ।
ఏవం చిన్తనతత్పరః కృశతరస్త్వన్మధ్యదేశో భృశం
యాశోదేయ స శోకముద్గిరతి తే రోమావలివ్యాజతః ॥ ౪౦ ॥
సృష్ట్యాదౌ ప్రకృతిర్గుణత్రయమయీ యా స్వీకృతాఽఽసీత్త్వయా
సేయం సత్త్వమయీ సుఖాయ జగతాం హారాకృతిస్తే భువి ।
గుఞ్జాదామమిషాన్ముకున్ద దధతీ రాగాద్రజోవిగ్రహం
నాభీసీమ్ని తమోమయీ పునరియం రోమావలీ రాజతే ॥ ౪౧ ॥
సౌన్దర్యామృతవారిధౌ స్మరమహాయాదఃసమారమ్భతః
సమ్భూతా భ్రమిరమ్భసాం సులలితా జాతాస్తతో వీచయః ।
తాం జానే స్ఫురదిన్ద్రనీలఘటితశ్రీసమ్పుటార్ధద్యుతిం
త్వన్నాభీమపి తాం వలిత్రయమితి శ్యామాభిరామాకృతే ॥ ౪౨ ॥
నీలామ్భోరుహవల్లిరుల్లసతి తే నాభీసరస్యాం ధ్రువం
యచ్ఛ్రీవత్సమిషాద్బిభర్తి కుసుమం నాలం చ రోమావలీ ।
యం వా వక్షసి కౌస్తుభం బుధజనా జానన్తి నన్దాత్మజ
ప్రాయః సోఽప్యనురాగ ఏవ భవితా త్రైలోక్యవామభ్రువామ్ ॥ ౪౩ ॥
నీరూపోఽపి ఘనద్యుతిర్మునిమనోమాత్రైకపాత్రీకృతో-
ఽప్యాభీరీగణసఙ్గతః సుఖఘనోఽప్యానన్దితో బన్ధవైః ।
జ్ఞానాత్మాప్యతిముగ్ధతాముపగతో వామభ్రువాం విభ్రమై-
రిత్థం తే త్రివలీమిషాన్మురహర త్రయ్యస్తి చిత్రార్పితా ॥ ౪౪ ॥
దేవ్యః పల్లవసమ్పదా విదధతే సౌభాగ్యలక్ష్మీం శ్రుతౌ
స్వచ్ఛన్దం సుమనఃఫలాని విబుధా విన్దన్తి తే సేవయా ।
వేదేనాపి నిగద్యతే మురహర త్వం భక్తకల్పద్రుమః
ప్రాయః కల్పలతా తతః శ్రితవతీ త్వాం వైజయన్తీఛలాత్ ॥ ౪౫ ॥
విశ్వానన్దకదమ్బసమ్పదమతిస్నిగ్ధం తమాలద్యుతిం
దృష్ట్వా నిర్భరవిభ్రమం ఘన ఇతి త్వాం సఙ్గతా విద్యుతః ।
త్వద్రూపామృతసిన్ధుసఙ్గమవశాత్ప్రాప్యామ్బరప్రచ్యవం
చాఞ్చల్యాత్కిము నన్దనన్దన భవత్పీతామ్బరత్వం దధుః ॥ ౪౬ ॥
కాఞ్చీ తే ధృతయోగసమ్పదభితో జాతా విశాలాకృతి-
ర్యావన్తీ మధురా ధ్వనిం విదధతీ పశ్చాదయోధ్యాభవత్ ।
మాయాద్వారవతీ శివాధివసతిః సా కాశికా దృశ్యతే
తచ్చిత్రం న వదామి మాధవ యతస్త్వాం సా సదా సంశ్రితా ॥ ౪౭ ॥
జానీమః సహజాం త్వదఙ్గమిలితామాలోక్య పద్మాలయాం
తత్సఙ్గస్థితిభఙ్గకాతరతమౌ కల్పద్రుమైరావతౌ ।
ఆద్యః పల్లవసమ్పదం కరపదే బిమ్బాధరే చాపరః
శుణ్డాదణ్డగుణం తవోరుయుగలే యేనాదధే మాధవ ॥ ౪౮ ॥
రమ్భాస్తమ్భయుగం న తద్యదుపరి స్థూలం తథోరుద్వయం
తూణీరౌ మకరధ్వజస్య సుమనోమోదేన విద్మో వయమ్ ।
హా కష్టం మధుకైటభౌ స్ఫుటమదౌ కిం కైటభారే హఠా-
న్నిష్పిష్టౌ శతకోటికోటికఠినౌ తస్మిన్స్థలే కోమలే ॥ ౪౯ ॥
స్తమ్భద్వైతమిదం పయోనిధిసుతాగేహస్య మన్దాకినీ-
స్యన్దామన్దమరన్దితాఙ్ఘ్రికమలద్వన్ద్వస్య నాలాయుగమ్ ।
త్వజ్జఙ్ఘాయుగలం విముక్తికలశీనిర్మాణదణ్డద్వయం
సమ్పత్తిద్విపసఙ్ఘయన్త్రణవిధావాలానయుగ్మం భజే ॥ ౫౦ ॥
విద్వాన్ సోఽపి కథం కఠోరకమఠీపృష్ఠేన తుల్యం వద-
న్నీదృక్పాదయుగం కథం ను కమలావక్షోజశైలే దధత్ ।
ధిఙ్మన్దాం వసుధామిదం మధురిపో గోచారణే సఞ్చరత్-
పాషాణాఙ్కురకణ్టకాదిషు హఠాద్దృష్ట్వా విదీర్ణా న యత్ ॥ ౫౧ ॥
యద్రత్నౌఘమరీచయోఽపి సమతావ్యావర్తనం విశ్వతః
కృత్వా దిగ్వలయం భ్రమన్తి మహితా నాదైర్మధుస్యన్దిభిః ।
యచ్చ బ్రహ్మశివేన్ద్రవన్దితపదద్వన్ద్వోపరి ద్యోతతే
తత్కృష్ణస్య పదాఙ్గదద్వయమతః కిం వర్ణ్యతాం మాదృశైః ॥ ౫౨ ॥
శేతే యత్కమలాలయా తవ పదామ్భోజద్వయే సంగతా
ధాతా తత్ర తనూపధాన్యుగలం గుల్ఫచ్ఛలాన్నిర్మమే ।
కిం వా మన్మథకారుణా విరచితే తస్యా ముదే కన్దుకే
సా యత్క్రీడతి పాణిపఙ్కజతలే కృత్వా సఖీభిః సహ ॥ ౫౩ ॥
యా రక్తా దశలోకపాలముకుటప్రాన్తత్విషః సన్తతం
కల్పక్ష్మారుహపుష్పసమ్భృతరుచస్త్వత్పాదమూలే బభుః ।
తా దీవ్యన్నఖరాఞ్చితాఙ్గులితయా జానన్తి సత్యం జనాః
స్వస్మిన్నేవ సదాధరేణ దధతే లేఖా యదూర్ధ్వశ్రియమ్ ॥ ౫౪ ॥
పీయుషద్యుతిబిమ్బమమ్బరతలే విద్యోతమానం పురః
ప్రేక్ష్యోత్ఫుల్లదృశా త్వయా ముహురిదం దేహీతి యద్భాషితమ్ ।
తన్మన్యే తవ పఙ్కజేక్షణ మహచ్చిత్రం యశోదార్థనం
యత్త్వత్పాదసరోజయోర్నఖమణివ్యాజేన శీతాంశవః ॥ ౫౫ ॥
సత్యం యద్విబుధా వదన్తి పదయోర్ద్వన్ద్వం తవామ్భోరుహే
గోధూలిచ్ఛలతః స్థితాని పరితో హంసాలిచేతాంస్యలమ్ ।
పీత్వైతన్మకరన్దబిన్దుమసకృద్వృన్దావనీభూపతే
మఞ్జీరద్వయమఞ్జుశిఞ్జితమిషాదఞ్చన్తి యత్పఞ్చమమ్ ॥ ౫౬ ॥
ఆకృప్యాఖిలవస్తుతః ప్రథమతో రాగం మునీన్ద్రైస్తతః
కృత్వా మానసపఙ్కజే తవ పదద్వన్ద్వం స తస్మిన్ధృతైః ।
యేనాస్మిన్నరవిన్దలోచన పునస్తత్కేసరాణాం ద్యుతి-
స్తోమేనాపి సమఞ్చితః సముదయత్యుచ్చైస్తరాం శోణిమా ॥ ౫౭ ॥
హంసాస్త్వాముపనీయ మానససరోజన్మప్రదేశేఽనిశం
క్రీడన్తః కమలాలయేన భవతా సార్ధం ప్రమోదం దధుః ।
స త్వం లోచనలోహితాధరపదద్యోతః శ్రితో హంసతాం var లోహితలోచనా
తత్సమ్పర్కవశాదితి వ్రజకులాలఙ్కార శఙ్కామహే ॥ ౫౮ ॥
క్షుద్రాత్మా నితరాం కిమున్నతతరః కాఠిన్యవాన్నిర్భయం
కిం యా కేవలకోమలః శ్రయతి చేత్కిఞ్చిన్మదీయం పదమ్ ।
ధన్యః సోఽయమితీవ లోకమఖిలం సమ్బోధయన్మాధవ
త్వం ధత్సే పదయోర్యవం ధ్వజవరం దమ్భోలిమమ్భోరుహమ్ ॥ ౫౯ ॥
త్వాం నిత్యం సముపాస్య దాస్యవిధయా స్థాస్యామ ఇత్యాశయా
బ్రహ్మేన్ద్రాద్యమరైస్త్వదీయపదయోః స్వీయా ధృతాః సమ్పదః ।
తాసామఙ్కుశనీరజాశనిలసచ్ఛత్రధ్వజాద్యాకృతిం
బిభ్రాణా విజయశ్రియం త్రిజగతాం వన్ద్యారవిన్దాలయా ॥ ౬౦ ॥
త్వత్పాదామ్బుజసఙ్గమాత్త్రిజగతాం వన్ద్యారవిన్దాలయా
స్థానే స్థానగుణాద్భవన్తి హి జనాః ప్రాయః పదం సమ్పదామ్ ।
కిం త్వేకం శతపత్రలోచన మహచ్చిత్రం యదస్మాదధః
పాతా పుణ్యతమా విముక్తినగరీనిఃశ్రేణికా స్వర్ధునీ ॥ ౬౧ ॥
యత్పాదామ్బు విధాయ మూర్ధని చితావాసః శివత్వం హఠా-
త్ప్రాప్తో భక్షితకాలకూటనికరో మృత్యుజయత్వం యయౌ ।
దిగ్వాసా నృకపాలమాత్రవిభవశ్చావిన్దదీశానతాం
స త్వం నన్దసి యస్య మన్దిరగతో నన్దాయ తస్మై నమః ॥ ౬౨ ॥
ధూలీధూసరితం ముఖం తవ శరత్పూర్ణేన్దునిన్దావహం
వ్యాలోలాలకకుణ్డలద్యుతి చలన్నేత్రశ్రియా ప్రోల్లసత్ ।
యాలోక్యార్ద్రవిలోచనా స్మితముఖీ ప్రస్యన్దమానస్తనీ
పాణిభ్యామవలమ్బ్య చుమ్బితవతీ తాం నన్దజాయాం భజే ॥ ౬౩ ॥
పీత్వా స్తన్యవిషం సహాసుపవనైః సమ్పాతితే పూతనా-
దేహే వై భవతా జనార్దన తృణావర్తే చ నీతే క్షయమ్ ।
రాహూన్ముక్తసుధామయూఖసుషమా యాదృక్చకోరాలిభి-
ర్యాభిస్త్వద్వదనద్యుతిశ్చులుకితా తా గోపకన్యాః స్తుమః ॥ ౬౪ ॥
యద్బన్ధస్య విధిత్సయాపి వివశః కీనాశపాశైర్దృఢం
బద్ధః సానుగపుత్రబాన్ధవజనో దుర్యోధనోఽన్తం గతః ।
తం త్వాం యేన నిబధ్య నన్దదయితా వృన్దారకైర్వన్దితా
జాతాఽఽనన్దమయీ ముకున్ద మహతే భావాయ తస్మై నమః ॥ ౬౫ ॥
నిర్భిన్నే యమలార్జునేఽతిచకితాస్తూర్ణం గృహాన్నిర్గతాః
పీత్వా దృక్చషకైస్త్వదక్షతతనూరూపామృతం నిర్వృతాః ।
త్వామాదాయ విధాయ నేత్రసలిలైః సిక్తం త్వరామాశ్రితా
యే వృన్దావనమాగతాః కృతధియస్తాన్గోపవృద్ధాన్స్తుమః ॥ ౬౬ ॥
కృత్వా కాలియదన్దశూకదమనం త్వయ్యాస్థితే తాణ్డవం
తస్యోత్తబ్ధసమస్తమస్తకమణిస్తోమే సముత్తస్థుషి ।
యేనాలమ్భి విభాతభాస్కరసురప్రాగ్భారశోభాస్ఫుర-
ద్రత్నామ్భోజయుగద్యుతిః ప్రతిపదం తత్తేఽఙ్ఘ్రియుగ్మం భజే ॥ ౬౭ ॥
ఉత్ఫుల్లైః పరిపీయ కర్ణపుటకైర్వంశీనినాదామృతం
తచ్చ ఘ్రాణముదస్య దత్తకవలం ప్రోద్భిన్నరోమాఙ్కురమ్ ।
నిఃస్పన్దైర్నయనైరమన్దమధురైః శ్యామం మహస్తావకం
యేనోద్వీక్షితమమ్బుజేక్షణ భజే తద్గోకదమ్బం తవ ॥ ౬౮ ॥
జమ్మారేః స్ఫురదాయుధస్య భవతా దమ్భాద్రివిద్రావణం
కృత్వా వామభుజేన సప్తదివసాన్యోఽసౌ ధృతః పర్వతః ।
సోఽస్తు స్నిగ్ధతమాలసారఘటితస్తమ్భైకసమ్భావిత-
ప్రాసాదద్యుతినిన్దకః ప్రతిపదం భవ్యాయ గోవర్ధనః ॥ ౬౯ ॥
త్వద్బాహూద్ధృతపర్వతార్పితదృశః ప్రేక్ష్య ప్రియాయాః స్ఖల-
ద్వాసఃపీనపయోధరక్షితిధరౌ దోఃస్తమ్భకమ్పే తవ ।
శైలే చఞ్చలతాం గతే వ్రజపతే త్రాసాకులే గోకులే
నన్దే మన్దముఖద్యుతౌ జయతి తే మన్దాక్షమన్దేక్షణమ్ ॥ ౭౦ ॥
పౌగణ్డం మదఖణ్డనం బలభిదః కిం తే హరే స్తూయతే
కౌమారం చరితం యతో విజయతే వ్యామోహనం బ్రహ్మణః ।
కిం స్తవ్యం తవ యౌవనం త్రిపురజిద్యద్బాణయుద్ధే జితః
సమ్మోహం గమితాస్త్వయా యదబలా భావేఽపి నేత్రశ్రియా ॥ ౭౧ ॥
పీతే దావహుతాశనే నిజజనత్రాణైకహేతోస్త్వయా
నిఃస్పన్దం పశుపౌఘపక్షిపశుభిః పేపీయమానే త్వయి ।
ప్రేమార్ద్రాణ్యతినిర్మలాని దివిషచ్చిత్తాని సత్యం ముహు-
స్త్వద్గాత్రే ను వితీర్యమాణకుసుమవ్యాజేన భాన్తి ప్రభో ॥ ౭౨ ॥
కఙ్కేల్లిస్తబకం ముహుః కమలినీకాన్తం ప్రతీచీగతం
పర్యాలోచ్య విలోక్య ధూమపటలం గోధూలిబుద్ధ్యాకులాః ।
ఉచ్చైః కోకిలకూజితం చ మురలీనాదం విదిత్వా గృహా-
త్త్వాం యా వీక్షితుమాగతాః పథి గవాం గోపాఙ్గనాస్తాః స్తుమః ॥ ౭౩ ॥
సాయాహ్నే సముదఞ్చతి శ్రుతిపథం వంశీనినాదే హఠా-
న్నేపథ్యస్య సమాపనేన శపథైరాలీజనైః ప్రార్థితే ।
పాణిభ్యామవలమ్బ్య నీవిరశనా నిర్గమ్య తూర్ణం బహి-
ర్దృగ్భ్యాం తే ముఖసౌరభం చులుకితం యాభిర్భజే తా జనీః ॥ ౭౪ ॥
యత్రాఘాసురకేశిధేనుకబకారిష్టప్రలమ్బాదయః
క్రోధాగ్నౌ భవతా హుతా దితిసుతాః సన్తర్పితా దేవతాః ।
యస్మింస్తే పదపఙ్కజద్వయరజః పద్మోద్భవప్రార్థితం
భేజుర్గోమృగపక్షిభూరుహలతా వృన్దావనం తద్భజే ॥ ౭౫ ॥
దేవేన్ద్రస్య పరాభవం కిమపరం వ్యామోహనం బ్రహ్మణః
సమ్పశ్యన్నపి వైభవం వ్రజకులోత్తంస ప్రచేతాస్తవ ।
నన్దం యత్పితరం జహార భవతః స్థానే జలాత్మన్యదః
స్థానే తాదృశి తే బభూవ న మనాక్క్రోధస్య లేశోఽపి తత్ ॥ ౭౬ ॥
మఞ్జీరద్వయకఙ్కణావలిలసత్కాఞ్చీఘటాశిఞ్జితే
వీణావేణుమృదఙ్గఝర్ఝరకరోత్తాలే దిశశ్చుమ్బతి ।
కామం పూర్ణకలానిధౌ విలసతి భ్రశ్యత్పటే స్వర్వధూ-
వృన్దే వర్షతి దైవతే సుమనసో రాసస్తవాస్తాం ముదే ॥ ౭౭ ॥
నృత్యద్భ్రూనయనోత్పలస్మితముఖస్విద్యత్కపోలస్థలం
లీలాచఞ్చలకుణ్డలం భుజలతాన్దోలక్వణత్కఙ్కణమ్ ।
త్రుట్యత్కఞ్చుకబన్ధమున్నతకుచం తిర్యక్త్రికం ప్రస్ఖల-
న్నీవి వ్యఞ్జితశిఞ్జితం జయతి తే రాసః ప్రియాభిః సహ ॥ ౭౮ ॥
ఆకుఞ్చద్వదనం క్వచిద్విలసితామ్భోజాస్యశోమం క్వచి-
న్మన్దస్యన్దివిలోచలం క్వచిదలం దృక్చాపలం కుత్రచిత్ ।
క్వాప్యుద్దామమదాన్ధసిన్ధురగతం కుత్రాపి విదుల్లతా-
చాఞ్చల్యం స్మరవర్ధనం విజయతే లాస్యం ప్రియాణాం తవ ॥ ౭౯ ॥
అధ్యాస్యోరుతలం వపుః పులకితం స్విద్యత్కపోలస్థలీం
దోర్వల్లీమపి తావకాంసమిలితాం కమ్పాకులాం బిభ్రతి ।
ప్రోద్యత్పూర్ణకలానిధావరుచిరే స్మేరే ముహుఃసీత్కృతే
రాధా ధన్యతమా దధార వదనే తామ్బూలకల్కం తవ ॥ ౮౦ ॥
యస్యాం తుఙ్గతరఙ్గసఙ్గమవశాద్భీతా భుజఙ్గభ్రమా-
దాలిఙ్గతి వరాఙ్గనాస్తవ జలక్రీడాజుశోఽఙ్గం హఠాత్ ।
సా నిత్యం దలితేన్ద్రనీలనికరశ్రీతస్కరా భాస్కర-
స్యాపత్యం తటినీ శివం దిశతు మే గోపాలభూపాలజ ॥ ౮౧ ॥
ఉత్ఫుల్లామ్బుజమాకలయ్య దయితాస్మేరాననం విభ్రమ-
ద్భృఙ్గశ్రేణిమనఙ్గభఙ్గురదృశస్తస్యాః కటాక్షచ్ఛటామ్ ।
శైవాలం పరిగృహ్య కున్తలధియా ద్రాక్చుమ్బనాయోద్యత-
స్త్వం యస్యాం హసితః ప్రియాభిరభితస్తాం భానుకన్యాం భజే ॥ ౮౨ ॥
పుష్పం త్వయ్యవచిన్వతి ప్రియతమావృన్దేన సార్ధం ముదా
వృన్దారణ్యమహీరుహస్య నికరే కమ్పాకులే నిర్భరమ్ ।
తస్మిన్వర్షతి కౌతుకేన కుసుమాన్యుచ్చైః పునర్దైవత-
స్తోమేఽపి వ్రజభూపతే విజయతే తైస్తైశ్చితం తే వపుః ॥ ౮౩ ॥
కాన్తాకోటికలాకులస్య భవతః సన్తోష్య రాసే స్మర-
క్షీణాం వీక్ష్య నిశాం నిశాకరకరస్తోమే పరం ముఞ్చతి ।
సాతఙ్కం సముపాగతస్య సదనాద్యాన్తం శయానే జనే
కీరస్యాపి గిరా జయన్తి పరితః పర్యాకులా దృష్టయః ॥ ౮౪ ॥
ఉద్యన్నేవ భవానివ వ్రజభువాం సర్వాపదాం సంహతి-
ధ్వాన్తస్తోమమనుత్తమం తమనయత్కాన్తః సరోజన్మనామ్ ।
సోల్లాసాని సరోరుహాణి నయనానీవ త్వదాలోకనే
లోకానాం కిల నన్దవంశతిలక స్వాపస్య నాయం క్షణః ॥ ౮౫ ॥
మిత్రేణేహ తమస్వినీం వినిహతాం నాథ త్వయా పూతనాం
వ్యాధూతామివ కైరవేష్వపి భవద్విద్వేషివక్త్రద్యుతిమ్ ।
ఆశాం పశ్య పురన్దరస్య దయితాం రక్తామ్బరాలఙ్కృతాం
సిన్దూరాన్వితకుమ్భమమ్బరమణేర్బిమ్బం వహన్తీం పురః ॥ ౮౬ ॥
గీతజ్ఞాః కవయో నటా బహుకలాశిక్షాసు దక్షాః పరే
విప్రేన్ద్రాః కుశపాణయోఽపి భవనద్వారేషు సన్త్యుత్సుకాః ।
తల్పం ముఞ్చ దదస్వ లోచనఫలం త్వం దేహభాజామితి
ప్రాతర్వన్దిగిరో జయన్తి భవతః సమ్బోధనే నిత్యశః ॥ ౮౭ ॥ (విశేషకమ్)
భానోర్మణ్డలమావిరస్తి పురతో నాద్యాపి నిద్రాహతిః
కిం తే తాత బలానుజేతి జననీవాగ్వీచిమాచామతః ।
అర్ధోన్మీలితపాటలాక్షియుగలం పర్యస్తనీలాలకం
జృమ్భారమ్భవిశేషశోభి వదనామ్భోజం భజామస్తవ ॥ ౮౮ ॥
ముఞ్చన్తం శయనం భవన్తమభితః సఙ్గమ్యగోపాఙ్గనా-
స్తైలాభ్యఞ్జనమఞ్జనాది దధతీః సంవీక్ష్య దేవ్యశ్చిరమ్ ।
ఉజ్ఝన్త్యః సుమనోఽమ్బరాణి సుమనోభావా వరం సఙ్గతాః
ప్రాయో గోపవధూత్వలబ్ధిమనసైవాకాశసామ్యం దధుః ॥ ౮౯ ॥ var భూయో
ప్రాతర్భోజనమారచయ్య విపినం ప్రస్థాతుకామే త్వయి
ప్రాయో గోపవధూలతాసు మిలితః కన్దర్పదావానలః ।
యద్గోధూలిమిషాదుదేతి పరితో ధూమాలిరభ్రంలిహా
తాసామశ్రురసాః స్రవన్తి చ ముహుర్దన్దహ్యమానేఽన్తరే ॥ ౯౦ ॥
పఞ్చాస్యే చతురాననే దశశతీనేత్రాదిపూర్వే గవా-
మధ్వన్యధ్వని లోకపాలనివహే భూమీలుఠన్మూర్ధని ।
తద్వ్యాఘ్రాజినభూషణాదిభిరలం త్రస్తే సమస్తే పశౌ
గోపాః కోపవశాద్గృహీతలగుడా హీహీరవాః స్యుర్ముదే ॥ ౯౧ ॥
తిగ్మాంశౌ తపతి క్వచిజ్జలముచాం స్తోమే జలం ముఞ్చతి
ప్రేమార్ద్రః ప్రతనోతి యః స్వవపుషా చిత్రాతపత్రం తవ ।
సోఽయం భాస్కరకోటిభాస్వరమహఃసమ్భారపాటచ్చరః
పారీన్ద్రోఽసురదన్తినాం దిశతు మేం భవ్యం భుజఙ్గాన్తకః ॥ ౯౨ ॥
మధ్యాహ్నే యమునాతటే విటపినాం మూలే వయస్యైః సమం
దధ్యన్నాన్యుపభుజ్య రజ్యతి పునస్తత్క్రీడనే చ త్వయి ।
దేవేన్ద్రస్త్రిపురాన్తకః కమలభూరన్యే చ నాకాలయాః
కాకాకారజుషో ముహుః కవలయన్త్యుచ్ఛిష్టమిష్టం తవ ॥ ౯౩ ॥
నిద్రాణే త్వయి శీతలే తరుతలే తల్పై దలైః కల్పితే
సంవీక్ష్యామ్బుజపత్రమన్దమరుతా సంవాహితే పాదయోః ।
రుద్రబ్రహ్మమహేన్ద్రతర్జనవిధౌ గోపార్భకాణాం కర-
వ్యాధూతాని జయన్తి భఙ్గురదృశాం కాన్తిశ్చ శోణాయితా ॥ ౯౪ ॥
స్ఫూర్జన్తస్తపసా పులస్త్యపులహాగస్త్యాః సదుర్వాససః
సన్త్యుచ్చైర్యశసః పరేఽపి స పరం ధన్యో మునిర్నారదః ।
యస్య త్వద్గుణగానమగ్నమనసో వ్యాపాదితే కేశిని
ప్రాలేయాద్రివినిఃసృతామరధునీధారాయతేఽస్రావలిః ॥ ౯౫ ॥
లక్ష్మాణి ధ్వజవజ్రపఙ్కజయవచ్ఛత్రోర్ధ్వలేఖాయుతా-
న్యాలక్ష్మ్యామ్బురుహాక్ష తే చరణయోః క్షోణీతలేఽహ్నాయ యః ।
ధ్యాయత్త్యుత్పులకత్యుదఞ్చతి లుఠత్యాక్రన్దతి ప్రీయతే
కోఽన్యో ధన్యతమస్తతస్త్రిభువనే స్యాద్గాన్దినీనన్దనాత్ ॥ ౯౬ ॥
ధన్యం తస్య జనుస్తథైవ పితరౌ ధన్యం తదీయం కులం
ధన్యా తేన వసున్ధరా కిమధికం తేనైవ ధన్యం జగత్ ।
యః కంసైకనిదేశవర్త్యపి భవత్పాదామ్బుజాలోకనా-
దక్రూరోఽశ్రునిరుద్ధకణ్ఠకుహరః ప్రేమాబ్ధిమగ్నోఽజని ॥ ౯౭ ॥
పర్యావృత్త్య పశూనశేషసఖిభిః సాకం త్వయా స్వీకృతే
గోపీలోచనపఙ్కజాలినిచితే సాయం గవామధ్వని ।
జీయాసుర్దయితాననేషు నితరాం సాకూతనృత్యాకులాః
కాలిన్దీసదృశాః స్మితేన సురసాస్త్వచ్చక్షుషోః కాన్తయః ॥ ౯౮ ॥
యో వాచో మనసోఽపి నైవ విషయస్త్వం త్వాం విధాయాత్మజం
యాభ్యఙ్గస్నపనాశనప్రభృతిభిః సంలాలయత్యన్వహమ్ ।
నో దానేన న చేజ్యయా న తపసా నో సాఙ్ఖ్యయోగాదిభి-
ర్యల్లభ్యం తదవాప గోపదయితా సాఽఽస్తాం యశోదా ముదే ॥ ౯౯ ॥
పూర్ణే దానపతేర్మనోరథశతైః సార్ధం ప్రలమ్బారిణా
తల్పే నిన్దితదుగ్ధసిన్ధుసుషమాసారే త్వయా స్వీకృతే ।
సన్దష్టోష్ఠముదశ్రు మర్దితకరం తచ్చేష్టితం శృణ్వతః
కంసధ్వంసమభీప్సతో జయతి తే భ్రాతా సమం మన్త్రణా ॥ ౧౦౦ ॥
యా సంవ్యాప్య సువర్ణభూధరపదం జాతా గిరీశార్చితా
స్వచ్ఛా హంసకవిప్రియా కమలముద్గామ్భీర్యమభ్యఞ్చతి ।
యేయం కృష్ణపదాబ్జభక్తివసుధాపాతాలమాలమ్బితా
సా తాపం మమ సర్వతః ప్రశమయత్వానన్దమన్దాకినీ ॥ ౧౦౧ ॥
యే పాణ్డిత్యకవిత్వసూనుధరణీధర్మార్థకామాణిమా-
దీశిత్వేన్ద్రపదాప్తిమోక్షమథవా వాఞ్ఛన్తి భక్తిం హరౌ ।
సమ్భూతాం మధుసూదనప్రపదతః సన్తో భజన్త్వాదరా-
త్తే సంసారదవాగ్నితాపశమనీమానన్దమన్దాకినీమ్ ॥ ౧౦౨ ॥
ఇతి శ్రీమన్నన్దనన్దనపదద్వన్ద్వసముదఞ్చన్నఖచన్ద్రచన్ద్రికాచయ-
దత్తచిత్తచకోరశ్రీమధుసూదనసరస్వతీవిరచితానన్దమన్దాకినీ సమ్పూర్ణా ॥