॥ Nitishatak Odia Lyrics ॥
॥ ନୀତିଶତକଂ ଭର୍ତୃହରିକୃତ ॥
ଦିକ୍କାଲାଦ୍ୟନଵଚ୍ଛିନ୍ନାନନ୍ତଚିନ୍ମାତ୍ରମୂର୍ତୟେ ।
ସ୍ଵାନୁଭୂତ୍ୟେକନାମାୟ ନମଃ ଶାନ୍ତାୟ ତେଜସେ ॥ ୧ ॥
ୟାଂ ଚିନ୍ତୟାମି ସତତଂ ମୟି ସା ଵିରକ୍ତା
ସାପ୍ୟନ୍ୟମିଚ୍ଛତି ଜନଂ ସ ଜନୋଽନ୍ୟସକ୍ତଃ ।
ଅସ୍ମତ୍କୃତେ ଚ ପରିଶୁଷ୍ୟତି କାଚିଦନ୍ୟା
ଧିକ୍ ତାଂ ଚ ତଂ ଚ ମଦନଂ ଚ ଇମାଂ ଚ ମାଂ ଚ ॥ ୨ ॥
ଅଜ୍ଞଃ ସୁଖମାରାଧ୍ୟଃ ସୁଖତରମାରାଧ୍ୟତେ ଵିଶେଷଜ୍ଞଃ ।
ଜ୍ଞାନଲଵଦୁର୍ଵିଗ୍ଧଂ ବ୍ରହ୍ମାପି ନରଂ ନ ରଞ୍ଜୟତି ॥ ୩ ॥
ପ୍ରାୟଃ କନ୍ଦୁକପାତେନୋତ୍ପତତ୍ୟାର୍ୟଃ ପତନ୍ନପି ।
ତଥା ପତତ୍ୟନାର୍ୟସ୍ତୁ ମୃତ୍ପିଣ୍ଡପତନଂ ତଥା ॥ ୪ ॥
ଲଭେତ ସିକତାସୁ ତୈଲମପି ୟତ୍ନତଃ ପୀଡୟନ୍
ପିବେଚ୍ଚ ମୃଗତୃଷ୍ଣିକାସୁ ସଲିଲଂ ପିପାସାର୍ଦିତଃ ।
କଦାଚିଦପି ପର୍ୟଟନ୍ଶଶଵିଷାଣମାସାଦୟେନ୍
ନ ତୁ ପ୍ରତିନିଵିଷ୍ଟମୂର୍ଖଜନଚିତ୍ତମାରାଧୟେତ୍ ॥ ୫ ॥
ଵ୍ୟାଲଂ ବାଲମୃଣାଲତନ୍ତୁଭିରସୌ ରୋଦ୍ଧୁଂ ସମୁଜ୍ଜୃମ୍ଭତେ
ଛେତ୍ତୁଂ ଵଜ୍ରମଣୀଂ ଶିରୀଷକୁସୁମପ୍ରାନ୍ତେନ ସନ୍ନହ୍ୟତି ।
ମାଧୁର୍ୟଂ ମଧୁବିନ୍ଦୁନା ରଚୟିତୁଂ କ୍ଷାରାମ୍ବୁଧେରୀହତେ
ନେତୁଂ ଵାଞ୍ଛତି ୟଃ ଖଲାନ୍ପଥି ସତାଂ ସୂକ୍ତୈଃ ସୁଧାସ୍ୟନ୍ଦିଭିଃ ॥ ୬ ॥
ସ୍ଵାୟତ୍ତମେକାନ୍ତଗୁଣଂ ଵିଧାତ୍ରା
ଵିନିର୍ମିତଂ ଛାଦନମଜ୍ଞତାୟାଃ ।
ଵିଶେଷତଃ ସର୍ଵଵିଦାଂ ସମାଜେ
ଵିଭୂଷଣଂ ମୌନମପଣ୍ଡିତାନାମ୍ ॥ ୭ ॥
ୟଦା କିଞ୍ଚିଜ୍ଜ୍ଞୋଽହଂ ଗଜ ଇଵ ମଦାନ୍ଧଃ ସମଭଵମ୍
ତଦା ସର୍ଵଜ୍ଞୋଽସ୍ମୀତ୍ୟଭଵଦଵଲିପ୍ତଂ ମମ ମନଃ ।
ୟଦା କିଞ୍ଚିତ୍କିଞ୍ଚିଦ୍ବୁଧଜନସକାଶାଦଵଗତମ୍
ତଦା ମୂର୍ଖୋଽସ୍ମୀତି ଜ୍ଵର ଇଵ ମଦୋ ମେ ଵ୍ୟପଗତଃ ॥ ୮ ॥
କୃମିକୁଲଚିତଂ ଲାଲାକ୍ଲିନ୍ନଂ ଵିଗନ୍ଧି ଜୁଗୁପ୍ସିତଂ
ନିରୂପମରସଂ ପ୍ରୀତ୍ୟା ଖାଦନ୍ନରାସ୍ଥି ନିରାମିଷମ୍ ।
ସୁରପିତମପି ଶ୍ଵା ପାର୍ଶ୍ଵସ୍ଥଂ ଵିଲୋକ୍ୟ ନ ଶଙ୍କତେ
ନ ହି ଗଣୟତି କ୍ଷୁଦ୍ରୋ ଜନ୍ତୁଃ ପରିଗ୍ରହଫଲ୍ଗୁତାମ୍ ॥ ୯ ॥
ଶିରଃ ଶାର୍ଵଂ ସ୍ଵର୍ଗାତ୍ପଶୁପତିଶିରସ୍ତଃ କ୍ଷିତିଧରଂ
ମହୀଧ୍ରାଦୁତ୍ତୁଙ୍ଗାଦଵନିମଵନେଶ୍ଚାପି ଜଲଧିମ୍ ।
ଅଧୋଽଧୋ ଗଙ୍ଗେୟଂ ପଦମୁପଗତା ସ୍ତୋକମଥଵା
ଵିଵେକଭ୍ରଷ୍ଟାନାଂ ଭଵତି ଵିନିପାତଃ ଶତମୁଖଃ ॥ ୧୦ ॥
ଶକ୍ୟୋ ଵାରୟିତୁଂ ଜଲେନ ହୁତଭୁକ୍ଛତ୍ରେଣ ସୂର୍ୟାତପ୍ତୋ
ନାଗେନ୍ଦ୍ରୋ ନିଶିତାଙ୍କୁଶେନ ସମଦୋ ଦଣ୍ଡେନ ଗୋଗର୍ଦଭୌ ।
ଵ୍ୟାଧିର୍ଭେଷଜସଙ୍ଗ୍ରହୈଶ୍ଚ ଵିଵିଧୈର୍ମନ୍ତ୍ରପ୍ରୟୋଗୈର୍ଵିଷଂ
ସର୍ଵସ୍ୟୌଷଧମସ୍ତି ଶାସ୍ତ୍ରଵିହିତଂ ମୂର୍ଖସ୍ୟ ନାସ୍ତ୍ୟୌଷଧମ୍ ॥ ୧୧ ॥
ସାହିତ୍ୟସଙ୍ଗୀତକଲାଵିହୀନଃ ସାକ୍ଷାତ୍ପଶୁଃ ପୁଚ୍ଛଵିଷାଣହୀନଃ ।
ତୃଣଂ ନ ଖାଦନ୍ନପି ଜୀଵମାନଃ ତଦ୍ଭାଗଧେୟଂ ପରମଂ ପଶୂନାମ୍ ॥ ୧୨ ॥
ୟେଷାଂ ନ ଵିଦ୍ୟା ନ ତପୋ ନ ଦାନଂ
ଜ୍ଞାନଂ ନ ଶୀଲଂ ନ ଗୁଣୋ ନ ଧର୍ମଃ ।
ତେ ମର୍ତ୍ୟଲୋକେ ଭୁଵି ଭାରଭୂତାଃ
ମନୁଷ୍ୟରୂପେଣ ମୃଗାଶ୍ଚରନ୍ତି ॥ ୧୩ ॥
ଵରଂ ପର୍ଵତଦୁର୍ଗେଷୁ ଭ୍ରାନ୍ତଂ ଵନଚରୈଃ ସହ ।
ନ ମୂର୍ଖଜନସମ୍ପର୍କଃ ସୁରେନ୍ଦ୍ରଭଵନେଷ୍ଵପି ॥ ୧୪ ॥
ଶାସ୍ତ୍ରୋପସ୍କୃତଶବ୍ଦସୁନ୍ଦରଗିରଃ ଶିଷ୍ୟପ୍ରଦେୟାଗମା
ଵିଖ୍ୟାତାଃ କଵୟୋ ଵସନ୍ତି ଵିଷୟେ ୟସ୍ୟ ପ୍ରଭୋର୍ନିର୍ଧନାଃ ।
ତଜ୍ଜାଡ୍ୟଂ ଵସୁଧାଧିପସ୍ୟ କଵୟସ୍ତ୍ଵର୍ଥଂ ଵିନାପୀଶ୍ଵରାଃ
କୁତ୍ସ୍ୟାଃ ସ୍ୟୁଃ କୁପରୀକ୍ଷକା ନ ମଣୟୋ ୟୈରର୍ଘତଃ ପାତିତାଃ ॥ ୧୫ ॥
ହର୍ତୁର୍ୟାତି ନ ଗୋଚରଂ କିମପି ଶଂ ପୁଷ୍ଣାତି ୟତ୍ ସର୍ଵଦା-
ଽପ୍ୟର୍ଥିଭ୍ୟଃ ପ୍ରତିପାଦ୍ୟମାନମନିଷଂ ପ୍ରାପ୍ନୋତି ଵୃଦ୍ଧିଂ ପରାମ୍ ।
କଲ୍ପାନ୍ତେଷ୍ଵପି ନ ପ୍ରୟାତି ନିଧନଂ ଵିଦ୍ୟାଖ୍ୟମନ୍ତର୍ଧନଂ
ୟେଷାଂ ତାନ୍ ପ୍ରତି ମାନମୁଜ୍ଝତ ନୃପାଃ କସ୍ତୈଃ ସହ ସ୍ପର୍ଧତେ ॥ ୧୬ ॥
ଅଧିଗତପରମାର୍ଥାନ୍ ପଣ୍ଡିତାନ୍ ମାଵମଂସ୍ତା-
ସ୍ତୃଣମିଵ ଲଘୁ ଲକ୍ଷ୍ମୀର୍ନୈଵ ତାନ୍ ସଂରୁଣଦ୍ଧି ।
ଅଭିନଵମଦଲେଖାଶ୍ୟାମଗଣ୍ଡସ୍ଥଲାନାଂ
ନ ଭଵତି ଵିଷତନ୍ତୁର୍ଵାରଣଂ ଵାରଣାନାମ୍ ॥ ୧୭ ॥
ଅମ୍ଭୋଜିନୀଵନଵିହାରଵିଲାସମେଵ
ହଂସସ୍ୟ ହନ୍ତି ନିତରାଂ କୁପିତୋ ଵିଧାତା ।
ନ ତ୍ଵସ୍ୟ ଦୁଗ୍ଧଜଲଭେଦଵିଧୌ ପ୍ରସିଦ୍ଧାଂ
ଵୈଦଗ୍ଧ୍ୟକୀର୍ତିମପହର୍ତୁମସୌ ସମର୍ଥଃ ॥ ୧୮ ॥
କେୟୂରାଣି ନ ଭୂଷୟନ୍ତି ପୁରୁଷଂ ହାରା ନ ଚନ୍ଦ୍ରୋଜ୍ଜ୍ଵଲା
ନ ସ୍ନାନଂ ନ ଵିଲେପନଂ ନ କୁସୁମଂ ନାଲଙ୍କୃତା ମୂର୍ଧଜାଃ ।
ଵାଣ୍ୟେକା ସମଲଙ୍କରୋତି ପୁରୁଷଂ ୟା ସଂସ୍କୃତା ଧାର୍ୟତେ
କ୍ଷୀୟନ୍ତେ ଖଲୁ ଭୂଷଣାନି ସତତଂ ଵାଗ୍ଭୂଷଣଂ ଭୂଷଣମ୍ ॥ ୧୯ ॥
ଵିଦ୍ୟା ନାମ ନରସ୍ୟ ରୂପମଧିକଂ ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନଗୁପ୍ତଂ ଧନଂ
ଵିଦ୍ୟା ଭୋଗକରୀ ୟଶସ୍ସୁଖକରୀ ଵିଦ୍ୟା ଗୁରୂଣାଂ ଗୁରୁଃ ।
ଵିଦ୍ୟା ବନ୍ଧୁଜନୋ ଵିଦେଶଗମନେ ଵିଦ୍ୟା ପରା ଦେଵତା
ଵିଦ୍ୟା ରାଜସୁ ପୂଜିତା ନ ତୁ ଧନଂ ଵିଦ୍ୟାଵିହୀନଃ ପଶୁଃ ॥ ୨୦ ॥
କ୍ଷାନ୍ତିଶ୍ଚେତ୍ କଵଚେନ କିଂ କିମରିଭିଃ କ୍ରୋଧୋଽସ୍ତି ଚେଦ୍ଦେହିନାଂ
ଜ୍ଞାତିଶ୍ଚେଦନଲେନ କିଂ ୟଦି ସୁହୃଦ୍ ଦିଵ୍ୟୌଷଧୈଃ କିଂ ଫଲମ୍ ।
କିଂ ସର୍ପୈର୍ୟଦି ଦୁର୍ଜନାଃ କିମୁ ଧନୈର୍ଵିଦ୍ୟା ନ ଵନ୍ଦ୍ୟା ୟଦି
ଵ୍ରୀଡା ଚେତ୍କିମୁ ଭୂଷଣୈଃ ସୁକଵିତା ୟଦ୍ୟସ୍ତି ରାଜ୍ୟେନ କିମ୍ ॥ ୨୧ ॥
ଦାକ୍ଷିଣ୍ୟଂ ସ୍ଵଜନେ ଦୟା ପରଜନେ ଶାଠ୍ୟଂ ସଦା ଦୁର୍ଜନେ
ପ୍ରୀତିଃ ସାଧୁଜନେ ନୟୋ ନୃପଜନେ ଵିଦ୍ଵଜ୍ଜନେ ଚାର୍ଜଵମ୍ ।
ଶୌର୍ୟଂ ଶତ୍ରୁଜନେ କ୍ଷମା ଗୁରୁଜନେ କାନ୍ତାଜନେ ଧୃଷ୍ଟତା
ୟେ ଚୈଵଂ ପୁରୁଷାଃ କଲାସୁ କୁଶଲାସ୍ତେଷ୍ଵେଵ ଲୋକସ୍ଥିତିଃ ॥ ୨୨ ॥
ଜାଡ୍ୟଂ ଧିୟୋ ହରତି ସିଞ୍ଚତି ଵାଚି ସତ୍ୟଂ
ମାନୋନ୍ନତିଂ ଦିଶତି ପାପମପାକରୋତି ।
ଚେତଃ ପ୍ରସାଦୟତି ଦିକ୍ଷୁ ତନୋତି କୀର୍ତିଂ
ସତ୍ସଙ୍ଗତିଃ କଥୟ କିଂ ନ କରୋତି ପୁଂସାମ୍ ॥ ୨୩ ॥
ଜୟନ୍ତି ତେ ସୁକୃତିନଃ ରସସିଦ୍ଧାଃ କଵୀଶ୍ଵରାଃ ।
ନାସ୍ତି ୟେଷାଂ ୟଶଃକାୟେ ଜରାମରଣଜଂ ଭୟମ୍ ॥ ୨୪ ॥
ସୂନୁଃ ସଚ୍ଚରିତଃ ସତୀ ପ୍ରିୟତମା ସ୍ଵାମୀ ପ୍ରସାଦୋନ୍ମୁଖଃ
ସ୍ନିଗ୍ଧଂ ମିତ୍ରମଵଞ୍ଚକଃ ପରିଜନୋ ନିଷ୍କ୍ଲେଶଲେଶଂ ମନଃ ।
ଆକାରୋ ରୁଚିରଃ ସ୍ଥିରଶ୍ଚ ଵିଭଵୋ ଵିଦ୍ୟାଵଦାତଂ ମୁଖଂ
ତୁଷ୍ଟେ ଵିଷ୍ଟପକଷ୍ଟହାରିଣି ହରୌ ସମ୍ପ୍ରାପ୍ୟତେ ଦେହିନା ॥ ୨୫ ॥
ପ୍ରାଣାଘାତାନ୍ନିଵୃତ୍ତିଃ ପରଧନହରଣେ ସଂୟମଃ ସତ୍ୟଵାକ୍ୟଂ
କାଲେ ଶକ୍ତ୍ୟା ପ୍ରଦାନଂ ୟୁଵତିଜନକଥାମୂକଭାଵଃ ପରେଷାମ୍ ।
ତୃଷ୍ଣାସ୍ରୋତୋଵିଭଙ୍ଗୋ ଗୁରୁଷୁ ଚ ଵିନୟଃ ସର୍ଵଭୂତାନୁକମ୍ପା
ସାମାନ୍ୟଃ ସର୍ଵଶାସ୍ତ୍ରେଷ୍ଵନୁପହତଵିଧିଃ ଶ୍ରେୟସାମେଷ ପନ୍ଥାଃ ॥ ୨୬ ॥
ପ୍ରାରଭ୍ୟତେ ନ ଖଲୁ ଵିଘ୍ନଭୟେନ ନୀଚୈଃ
ପ୍ରାରଭ୍ୟ ଵିଘ୍ନଵିହତା ଵିରମନ୍ତି ମଧ୍ୟାଃ ॥
ଵିଘ୍ନୈଃ ପୁନଃ ପୁନରପି ପ୍ରତିହନ୍ୟମାନାଃ
ପ୍ରାରବ୍ଧମୁତ୍ତମଗୁଣା ନ ପରିତ୍ୟଜନ୍ତି ॥ ୨୭ ॥
ଅସନ୍ତୋ ନାଭ୍ୟର୍ଥ୍ୟାଃ ସୁହୃଦପି ନ ୟାଚ୍ୟଃ କୃଶଧନଃ
ପ୍ରିୟା ନ୍ୟାୟ୍ୟା ଵୃତ୍ତିର୍ମଲିନମସୁଭଙ୍ଗେଽପ୍ୟସୁକରମ୍ ।
ଵିପଦ୍ୟୁଚ୍ଚୈଃ ସ୍ଥେୟଂ ପଦମନୁଵିଧେୟଂ ଚ ମହତାଂ
ସତାଂ କେନୋଦ୍ଦିଷ୍ଟଂ ଵିଷମମସିଧାରାଵ୍ରତମିଦମ୍ ॥ ୨୮ ॥
କ୍ଷୁତ୍କ୍ଷାମୋଽପି ଜରାକୃଶୋଽପି ଶିଥିଲପ୍ରାୟୋଽପି କଷ୍ଟାଂ ଦଶାମ୍
ଆପନ୍ନୋପି ଵିପନ୍ନଦୀଧିତିରପି ପ୍ରାଣେଷୁ ଗଚ୍ଛତ୍ସ୍ଵପି ।
ମତ୍ତେଭେନ୍ଦ୍ରଵିଭିନ୍ନକୁମ୍ଭକଵଲଗ୍ରାସୈକବଦ୍ଧସ୍ପୃହଃ
କିଂ ଜୀର୍ଣଂ ତୃଣମତ୍ତି ମାନମହତାମଗ୍ରେସରଃ କେସରିଃ ॥ ୨୯ ॥
ସ୍ଵଲ୍ପସ୍ନାୟୁଵସାଵଶେଷମଲିନଂ ନିର୍ମାଂସମପ୍ୟସ୍ଥିକଂ
ଶ୍ଵା ଲବ୍ଧ୍ଵା ପରିତୋଷମେତି ନ ତୁ ତତ୍ତସ୍ୟ କ୍ଷୁଧାଶାନ୍ତୟେ ।
ସିଂହୋ ଜମ୍ବୁକମଙ୍କମାଗତମପି ତ୍ୟକ୍ତ୍ଵା ନିହନ୍ତି ଦ୍ଵିପଂ
ସର୍ଵଃ କୃଚ୍ଛ୍ରଗତୋଽପି ଵାଞ୍ଛତି ଜନଃ ସତ୍ଵାନୁରୁପଂ ଫଲମ୍ ॥ ୩୦ ॥
ଲାଙ୍ଗୁଲଚାଲନମଧଶ୍ଚରଣାଵପାତଂ
ଭୂମୌ ନିପତ୍ୟ ଵଦନୋଦରଦର୍ଶନଂ ଚ ।
ଶ୍ଵା ପିଣ୍ଡଦସ୍ୟ କୁରୁତେ ଗଜପୁଙ୍ଗଵସ୍ତୁ
ଧୀରଂ ଵିଲୋକୟତି ଚାଟୁଶତୈଶ୍ଚ ଭୁଙ୍କ୍ତେ ॥ ୩୧ ॥
ପରିଵର୍ତିନି ସଂସାରେ ମୃତଃ କୋ ଵା ନ ଜାୟତେ ॥
ସ ଜାତୋ ୟେନ ଜାତେନ ୟାତି ଵଂଶଃ ସମୁନ୍ନତିମ୍ ॥ ୩୨ ॥
କୁସୁମସ୍ତବକସ୍ୟେଵ ଦ୍ଵୟୀ ଵୃତ୍ତିର୍ମନସ୍ଵିନଃ ।
ମୂର୍ଧ୍ନି ଵା ସର୍ଵଲୋକସ୍ୟ ଵିଶୀର୍ୟେତ ଵନେଽଥଵା ॥ ୩୩ ॥
ସନ୍ତ୍ୟନ୍ୟେଽପି ବୃହସ୍ପତିପ୍ରଭୃତୟଃ ସମ୍ଭାଵିତାଃ ପଞ୍ଚଷାଃ
ତାନ୍ ପ୍ରତ୍ୟେଷ ଵିଶେଷଵିକ୍ରମରୁଚୀ ରାହୁର୍ନ ଵୈରାୟତେ ।
ଦ୍ଵାଵେଵ ଗ୍ରସତେ ଦିଵାକରନିଶାପ୍ରାଣେଶ୍ଵରୌ ଭାସ୍ଵରୌ
ଭ୍ରାତଃ ପର୍ଵଣି ପଶ୍ୟ ଦାନଵପତିଃ ଶୀର୍ଷାଵଶେଷାକୃତିଃ ॥ ୩୪ ॥
ଵହତି ଭୁଵନଶ୍ରେଣିଂ ଶେଷଃ ଫଣାଫଲସ୍ଥିତାଂ
କମଠପତିନା ମଧ୍ୟେ ପୃଷ୍ଠଂ ସଦା ଚ ଧାର୍ୟତେ ।
ତମପି କୁରୁତେ କ୍ରୋଧାଧୀନଂ ପୟୋଧିରନାଦରା-
ଦହହ ମହତାଂ ନିଃସୀମାନଶ୍ଚରିତ୍ରଵିଭୂତୟଃ ॥ ୩୫ ॥
ଵରଂ ପକ୍ଷଚ୍ଛେଦଃ ସମଦମଘଵନ୍ମୁକ୍ତକୁଲିଶ-
ପ୍ରହାରୈରୁଦ୍ଗଚ୍ଛଦ୍ବହୁଲଦହନୋଦ୍ଗାରଗୁରୁଭିଃ ।
ତୁଷାରାଦ୍ରେଃ ସୂନୋରହହ ପିତରି କ୍ଲେଶଵିଵଶେ
ନ ଚାସୌ ସମ୍ପାତଃ ପୟସି ପୟସାଂ ପତ୍ୟୁରୁଚିତଃ ॥ ୩୬ ॥
ୟଦଚେତନୋଽପି ପାଦୈଃ ସ୍ପୃଷ୍ଟଃ ପ୍ରଜ୍ଵଲତି ସଵିତୁରିନକାନ୍ତଃ ।
ତତ୍ତେଜସ୍ଵୀ ପୁରୁଷଃ ପରକୃତନିକୃତିଂ କଥଂ ସହତେ ॥ ୩୭ ॥
ସିଂହଃଶିଶୁରପି ନିପତତି ମଦମଲିନକପୋଲଭିତ୍ତିଷୁ ଗଜେଷୁ ।
ପ୍ରକୃତିରିୟଂ ସତ୍ଵଵତାଂ ନ ଖଲୁ ଵୟସସ୍ତେଜସୋ ହେତୁଃ ॥ ୩୮ ॥
ଜାତିର୍ୟାତୁ ରସାତଲଂ ଗୁଣଗଣୈସ୍ତତ୍ରାପ୍ୟଧୋ ଗମ୍ୟତାଂ
ଶୀଲଂ ଶୈଲତଟାତ୍ପତତ୍ଵଭିଜନଃ ସନ୍ଦହ୍ୟତାଂ ଵହ୍ନିନା ।
ଶୌର୍ୟେ ଵୈରିଣି ଵଜ୍ରମାଶୁ ନିପତତ୍ଵର୍ଥୋଽସ୍ତୁ ନଃ କେଵଲଂ
ୟେନୈକେନ ଵିନା ଗୁଣାସ୍ତୃଣଲଵପ୍ରାୟାଃ ସମସ୍ତା ଇମେ ॥ ୩୯ ॥
ତାନୀନ୍ଦ୍ରିୟାଣ୍ୟଵିକଲାନି ତଦେଵ ନାମ
ସା ବୁଦ୍ଧିରପ୍ରତିହତା ଵଚନଂ ତଦେଵ ।
ଅର୍ଥୋଷ୍ମଣା ଵିରହିତଃ ପୁରୁଷଃ କ୍ଷଣେନ
ସୋଽପ୍ୟନ୍ୟ ଏଵ ଭଵତୀତି ଵିଚିତ୍ରମେତତ୍ ॥ ୪୦ ॥
ୟସ୍ୟାସ୍ତି ଵିତ୍ତଂ ସ ନରଃ କୁଲୀନଃ
ସ ପଣ୍ଡିତଃ ସ ଶ୍ରୁତଵାନ୍ ଗୁଣଜ୍ଞଃ ।
ସ ଏଵ ଵକ୍ତା ସ ଚ ଦର୍ଶନୀୟଃ
ସର୍ଵେ ଗୁଣାଃ କାଞ୍ଚନମାଶ୍ରୟନ୍ତି ॥ ୪୧ ॥
ଦୌର୍ମନ୍ତ୍ର୍ୟାନ୍ନୃପତିର୍ଵିନଶ୍ୟତି ୟତିଃ ସଙ୍ଗାତ୍ ସୁତୋ ଲାଲନାଦ୍
ଵିପ୍ରୋଽନଧ୍ୟନାତ୍ କୁଲଂ କୁତନୟାଚ୍ଛୀଲଂ ଖଲୋପାସନାତ୍ ।
ହ୍ରୀର୍ମଦ୍ୟାଦନଵେକ୍ଷଣାଦପି କୃଷିଃ ସ୍ନେହଃ ପ୍ରଵାସାଶ୍ର-
ୟାନ୍ମୈତ୍ରୀ ଚାପ୍ରଣୟାତ୍ ସମୃଦ୍ଧିରନୟାତ୍ ତ୍ୟାଗଃ ପ୍ରମାଦାଦ୍ଧନମ୍ ॥ ୪୨ ॥
ଦାନଂ ଭୋଗୋ ନାଶସ୍ତିସ୍ରୋ ଗତୟୋ ଭଵନ୍ତି ଵିତ୍ତସ୍ୟ ।
ୟୋ ନ ଦଦାତି ନ ଭୁଙ୍କ୍ତେ ତସ୍ୟ ତୃତୀୟା ଗତିର୍ଭଵତି ॥ ୪୩ ॥
ମଣିଃ ଶୋଣାଲ୍ଲୀଢଃ ସମରଵିଜୟୀ ହେତିଦଲିତୋ
ମଦକ୍ଷୀବୋ ନାଗଃ ଶରଦି ସରିତଃ ଶ୍ୟାନପୁଲିନାଃ ।
କଲାଶେଷଶ୍ଚନ୍ଦ୍ରଃ ସୁରତମୃଦିତା ବାଲଵନିତା
ତନିମ୍ନା ଶୋଭନ୍ତେ ଗଲିତଵିଭଵାଶ୍ଚାର୍ଥିଷୁ ନରାଃ ॥ ୪୪ ॥
ପରିକ୍ଷୀଣଃ କଶ୍ଚିତ୍ସ୍ପୃହୟତି ୟଵାନାଂ ପ୍ରସୃତୟେ
ସ ପଶ୍ଚାତ୍ ସମ୍ପୂର୍ଣଃ କଲୟତି ଧରିତ୍ରୀଂ ତୃଣସମାମ୍ ।
ଅତଶ୍ଚାନୈକାନ୍ତ୍ୟାଦ୍ଗୁରୁଲଘୁତୟାଽର୍ଥେଷୁ ଧନିନା-
ମଵସ୍ଥା ଵସ୍ତୂନି ପ୍ରଥୟତି ଚ ସଙ୍କୋଚୟତି ଚ ॥ ୪୫ ॥
ରାଜନ୍ ଦୁଧୁକ୍ଷସି ୟଦି କ୍ଷିତିଧେନୁମେତାଂ
ତେନାଦ୍ୟ ଵତ୍ସମିଵ ଲୋକମମୁଂ ପୁଷାଣ ।
ତସ୍ମିଂଶ୍ଚ ସମ୍ୟଗନିଶଂ ପରିପୋଷ୍ୟମାଣେ
ନାନାଫଲୈଃ ଫଲତି କଲ୍ପଲତେଵ ଭୂମିଃ ॥ ୪୬ ॥
ସତ୍ୟାନୃତା ଚ ପରୁଷା ପ୍ରିୟଵାଦିନୀ ଚ
ହିଂସ୍ରା ଦୟାଲୁରପି ଚାର୍ଥପରା ଵଦାନ୍ୟା ।
ନିତ୍ୟଵ୍ୟୟା ପ୍ରଚୁରନିତ୍ୟଧନାଗମା ଚ
ଵାରାଙ୍ଗନେଵ ନୃପନୀତିରନେକରୁପା ॥ ୪୭ ॥
ଆଜ୍ଞା କୀର୍ତିଃ ପାଲନଂ ବ୍ରାହ୍ମଣାନାଂ
ଦାନଂ ଭୋଗଃ ମିତ୍ରସଂରକ୍ଷଣଂ ଚ ।
ୟେଷାମେତେ ଷଡ୍ଗୁଣା ନ ପ୍ରଵୃତାଃ
କୋଽର୍ଥସ୍ତେଷାଂ ପାର୍ଥିଵୋପାଶ୍ରୟେଣ ॥ ୪୮ ॥
ୟଦ୍ଧାତ୍ରା ନିଜଭାଲପଟ୍ଟଲିଖିତଂ ସ୍ତୋକଂ ମହଦ୍ଵା ଧନଂ
ତତ୍ ପ୍ରାପ୍ନୋତି ମରୁସ୍ଥଲେଽପି ନିତରାଂ ମେରୌ ତତୋ ନାଧିକମ୍ ।
ତଦ୍ଧୀରୋ ଭଵ ଵିତ୍ତଵତ୍ସୁ କୃପଣାଂ ଵୃତ୍ତିଂ ଵୃଥା ମା କୃଥାଃ
କୂପେ ପଶ୍ୟ ପୟୋନିଧାଵପି ଘଟୋ ଗୃହ୍ଣାତି ତୁଲ୍ୟଂ ଜଲମ୍ ॥ ୪୯ ॥
ତ୍ଵମେଵ ଚାତକାଧାର ଇତି କେଷାଂ ନ ଗୋଚରଃ ।
କିମମ୍ଭୋଦ ଵଦାସ୍ମାକଂ କାର୍ପଣ୍ୟୋକ୍ତିଂ ପ୍ରତୀକ୍ଷସେ ॥ ୫୦ ॥
ରେ ରେ ଚାତକ ସାଵଧାନମନସା ମିତ୍ର କ୍ଷଣଂ ଶ୍ରୂୟତାମ୍
ଅମ୍ଭୋଦା ବହଵୋ ଵସନ୍ତି ଗଗନେ ସର୍ଵେଽପି ନୈକାଦୃଶାଃ ।
କେଚିଦ୍ଵୃଷ୍ଟିଭିରାର୍ଦ୍ରୟନ୍ତି ଧରଣୀଂ ଗର୍ଜନ୍ତି କେଚିଦ୍ଵୃଥା
ୟଂ ୟଂ ପଶ୍ୟସି ତସ୍ୟ ତସ୍ୟ ପୁରତୋ ମା ବ୍ରୂହି ଦୀନଂ ଵଚଃ ॥ ୫୧ ॥
ଅକରୁଣତ୍ଵମକାରଣଵିଗ୍ରହଃ ପରଧନେ ପରୟୋଷିତି ଚ ସ୍ପୃହା ।
ସୁଜନବନ୍ଧୁଜନେଷ୍ଵସହିଷ୍ଣୁତା ପ୍ରକୃତିସିଦ୍ଧମିଦଂ ହି ଦୁରାତ୍ମନାମ୍ ॥ ୫୨ ॥
ଦୁର୍ଜନଃ ପରିହର୍ତଵ୍ୟୋ ଵିଦ୍ୟୟାଲଙ୍କୃତୋଽପି ସନ୍ ।
ମଣିନା ଭୂଷିତଃ ସର୍ପଃ କିମସୌ ନ ଭୟଙ୍କରଃ ॥ ୫୩ ॥
ଲୋଭଶ୍ଚେଦଗୁଣେନ କିଂ ପିଶୁନତା ୟଦ୍ୟସ୍ତି କିଂ ପାତକୈଃ
ସତ୍ୟଂ ଚେତ୍ତପସା ଚ କିଂ ଶୁଚି ମନୋ ୟଦ୍ୟସ୍ତି ତୀର୍ଥେନ କିମ୍ ।
ସୌଜନ୍ୟଂ ୟଦି କିଂ ଗୁଣୈଃ ସୁମହିମା ୟଦ୍ୟସ୍ତି କିଂ ମଣ୍ଡନୈଃ
ସଦ୍ଵିଦ୍ୟା ୟଦି କିଂ ଧନୈରପୟଶୋ ୟଦ୍ୟସ୍ତି କିଂ ମୃତ୍ୟୁନା ॥ ୫୫ ॥
ଶଶୀ ଦିଵସଧୂସରୋ ଗଲିତୟୌଵନା କାମିନୀ
ସରୋ ଵିଗତଵାରିଜଂ ମୁଖମନକ୍ଷରଂ ସ୍ଵାକୃତେଃ ।
ପ୍ରଭୁର୍ଧନପରାୟଣଃ ସତତଦୁର୍ଗତଃ ସଜ୍ଜନୋ
ନୃପାଙ୍ଗଣଗତଃ ଖଲୋ ମନସି ସପ୍ତ ଶଲ୍ୟାନି ମେ ॥ ୫୬ ॥
ନ କଶ୍ଚିଚ୍ଚଣ୍ଡକୋପାନାମାତ୍ମୀୟୋ ନାମ ଭୂଭୁଜାମ୍ ।
ହୋତାରମପି ଜୁହ୍ଵାନଂ ସ୍ପୃଷ୍ଟୋ ଦହତି ପାଵକଃ ॥ ୫୭ ॥
ମୌନାନ୍ମୂକଃ ପ୍ରଵଚନପଟୁର୍ଵାତୁଲୋ ଜଲ୍ପକୋ ଵା
ଧୃଷ୍ଟଃ ପାର୍ଶ୍ଵେ ଵସତି ଚ ସଦା ଦୂରତଶ୍ଚାପ୍ରଗଲ୍ଭଃ ।
କ୍ଷାନ୍ତ୍ୟା ଭୀରୁର୍ୟଦି ନ ସହତେ ପ୍ରାୟଶୋ ନାଭିଜାତଃ
ସେଵାଧର୍ମଃ ପରମଗହନୋ ୟୋଗିନାମପ୍ୟଗମ୍ୟଃ ॥ ୫୮ ॥
ଉଦ୍ଭାସିତାଖିଲଖଲସ୍ୟ ଵିଶ୍ରୁଙ୍ଖଲସ୍ୟ
ପ୍ରାଗ୍ଜାତଵିସ୍ତୃତନିଜାଧମକର୍ମଵୃତ୍ତେଃ ।
ଦୈଵାଦଵାପ୍ତଵିଭଵସ୍ୟ ଗୁଣଦ୍ଵିଷୋଽସ୍ୟ
ନୀଚସ୍ୟ ଗୋଚରଗତୈଃ ସୁଖମାପ୍ୟତେ କୈଃ ॥ ୫୯ ॥
ଆରମ୍ଭଗୁର୍ଵୀ କ୍ଷୟିଣୀ କ୍ରମେଣ
ଲଘ୍ଵୀ ପୁରା ଵୃଦ୍ଧିମତୀ ଚ ପଶ୍ଚାତ୍ ।
ଦିନସ୍ୟ ପୂର୍ଵାର୍ଧପରାର୍ଧଭିନ୍ନା
ଛାୟେଵ ମୈତ୍ରୀ ଖଲସଜ୍ଜନାନାମ୍ ॥ ୬୦ ॥
ମୃଗମୀନସଜ୍ଜନାନାଂ ତୃଣଜଲସନ୍ତୋଷଵିହିତଵୃତ୍ତିନାମ୍ ।
ଲୁବ୍ଧକଧୀଵରପିଶୁନା ନିଷ୍କାରଣଵୈରିଣୋ ଜଗତି ॥ ୬୧ ॥
ଵାଞ୍ଛା ସଜ୍ଜନସଙ୍ଗମେ ପରଗୁଣେ ପ୍ରୀତିର୍ଗୁରୌ ନମ୍ରତା
ଵିଦ୍ୟାୟାଂ ଵ୍ୟସନଂ ସ୍ଵୟୋଷିତି ରତିର୍ଲୋକାପଵାଦାଦ୍ଭୟମ୍ ।
ଭକ୍ତିଃ ଶୂଲିନି ଶକ୍ତିରାତ୍ମଦମନେ ସଂସର୍ଗମୁକ୍ତିଃ ଖଲେ
ୟେଷ୍ଵେତେ ନିଵସନ୍ତି ନିର୍ମଲଗୁଣାସ୍ତେଭ୍ୟୋ ନରେଭ୍ୟୋ ନମଃ ॥ ୬୨ ॥
ଵିପଦି ଧୈର୍ୟମଥାଭ୍ୟୁଦୟେ କ୍ଷମା ସଦସୀ ଵାକ୍ପଟୁତା ୟୁଧି ଵିକ୍ରମଃ ।
ୟଶସି ଚାଭିରୁଚିର୍ଵ୍ୟସନଂ ଶ୍ରୁତୌ ପ୍ରକୃତିସିଦ୍ଧମିଦଂ ହି ମହାତ୍ମନାମ୍ ॥ ୬୩ ॥
ପ୍ରଦାନଂ ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନଂ ଗୃହମୁପଗତେ ସମ୍ଭ୍ରମଵିଧିଃ
ପ୍ରିୟଂ କୃତ୍ଵା ମୌନଂ ସଦସି କଥନଂ ଚାପ୍ୟୁପକୃତେ ।
ଅନୁତ୍ସେକୋ ଲକ୍ଷ୍ମ୍ୟାମନଭିଭଵଗନ୍ଧାଃ ପରକଥାଃ
ସତାଂ କେନୋଦ୍ଦିଷ୍ଟଂ ଵିଷମମସିଧାରାଵ୍ରତମିଦମ୍ ॥ ୬୪ ॥
କରେ ଶ୍ଲାଘ୍ୟସ୍ତ୍ୟାଗଃ ଶିରସି ଗୁରୁପାଦପ୍ରଣୟିତା
ମୁଖେ ସତ୍ୟା ଵାଣୀ ଵିଜୟିଭୁଜୟୋର୍ଵୀର୍ୟମତୁଲମ୍ ।
ହୃଦି ସ୍ଵଚ୍ଛା ଵୃତ୍ତିଃ ଶ୍ରୁତମଧିଗତଂ ଚ ଶ୍ରଵଣୟୋ-
ର୍ଵିନାପ୍ୟୈଶ୍ଵର୍ୟେଣ ପ୍ରକୃତିମହତାଂ ମଣ୍ଡନମିଦମ୍ ॥ ୬୫ ॥
ସମ୍ପତ୍ସୁ ମହତାଂ ଚିତ୍ତଂ ଭଵତ୍ୟୁତ୍ପଲକୋମଲମ୍ ।
ଆପତ୍ସୁ ଚ ମହାଶୈଲଶିଲାସଙ୍ଘାତକର୍କଶମ୍ ॥ ୬୬ ॥
ସନ୍ତପ୍ତାୟସି ସଂସ୍ଥିତସ୍ୟ ପୟସୋ ନାମାପି ନ ଜ୍ଞାୟତେ
ମୁକ୍ତାକାରତୟା ତଦେଵ ନଲିନୀପତ୍ରସ୍ଥିତଂ ରାଜତେ ।
ସ୍ଵାତ୍ୟାଂ ସାଗରଶୁକ୍ତିମଧ୍ୟପତିତଂ ତନ୍ମୌକ୍ତିକଂ ଜାୟତେ
ପ୍ରାୟେଣାଧମମଧ୍ୟମୋତ୍ତମଗୁଣଃ ସଂସର୍ଗତୋ ଜାୟତେ ॥ ୬୭ ॥
ପ୍ରୀଣାତି ୟଃ ସୁଚରିତଃ ପିତରଂ ସ ପୁତ୍ରୋ
ୟଦ୍ଭର୍ତୁରେଵ ହିତମିଚ୍ଛତି ତତ୍ କଲତ୍ରମ୍ ।
ତନ୍ମିତ୍ରମାପଦି ସୁଖେ ଚ ସମକ୍ରିୟଂ ୟଦ୍
ଏତତ୍ ତ୍ରୟଂ ଜଗତି ପୁଣ୍ୟକୃତୋ ଲଭନ୍ତେ ॥ ୬୮ ॥
ଏକୋ ଦେଵଃ କେଶଵୋ ଵା ଶିଵୋ ଵା
ହ୍ୟେକଂ ମିତ୍ରଂ ଭୂପତିର୍ଵା ୟତିର୍ଵା ।
ଏକୋ ଵାସଃ ପତ୍ତନେ ଵା ଵନେ ଵା
ହ୍ୟେକା ଭାର୍ୟା ସୁନ୍ଦରୀ ଵା ଦରୀ ଵା ॥ ୬୯ ॥
ନମ୍ରତ୍ଵେନୋନ୍ନମନ୍ତଃ ପରଗୁଣକଥନୈଃ ସ୍ଵାନ୍ ଗୁଣାନ୍ ଖ୍ୟାପୟନ୍ତଃ
ସ୍ଵାର୍ଥାନ୍ ସମ୍ପାଦୟନ୍ତୋ ଵିତତପୃଥୁତରାରମ୍ଭୟତ୍ନାଃ ପରାର୍ଥେ ।
କ୍ଷାନ୍ତ୍ୟୈଵାକ୍ଷେପରୁକ୍ଷାକ୍ଷରମୁଖରମୁଖାନ୍ ଦୁର୍ଜନାନ୍ ଦୂଷୟନ୍ତଃ
ସନ୍ତଃ ସାଶ୍ଚର୍ୟଚର୍ୟା ଜଗତି ବହୁମତାଃ କସ୍ୟ ନାଭ୍ୟର୍ଚନୀୟାଃ ॥ ୭୦ ॥
ଭଵନ୍ତି ନମ୍ରାସ୍ତରଵଃ ଫଲୋଦ୍ଗମୈ-
ର୍ନଵାମ୍ବୁଭିର୍ଦୂରଵିଲମ୍ବିନୋ ଘନାଃ ।
ଅନୁଦ୍ଧତାଃ ସତ୍ପୁରୁଷାଃ ସମୃଦ୍ଧିଭିଃ
ସ୍ଵଭାଵ ଏଵୈଷ ପରୋପକାରିଣାମ୍ ॥ ୭୧ ॥
ଶ୍ରୋତ୍ରଂ ଶ୍ରୁତେନୈଵ ନ କୁଣ୍ଡଲେନ
ଦାନେନ ପାଣିର୍ନ ତୁ କଙ୍କଣେନ ।
ଵିଭାତି କାୟଃ କରୁଣାପରାଣାଂ (ଵିଭାତି କାୟଃ ଖଲୁ ସଜ୍ଜନାନାଂ)
ପରୋପକାରୈର୍ନ ତୁ ଚନ୍ଦନେନ ॥ ୭୨ ॥
ପାପାନ୍ନିଵାରୟତି ୟୋଜୟତେ ହିତାୟ
ଗୁହ୍ୟଂ ନିଗୂହତି ଗୁଣାନ୍ ପ୍ରକଟୀକରୋତି ।
ଆପଦ୍ଗତଂ ଚ ନ ଜହାତି ଦଦାତି କାଲେ
ସନ୍ମିତ୍ରଲକ୍ଷଣମିଦଂ ନିଗଦନ୍ତି ସନ୍ତଃ ॥ ୭୩ ॥
ପଦ୍ମାକରଂ ଦିନକରୋ ଵିକଚୀକରୋତି
ଚନ୍ଦ୍ରୋ ଵିକାସୟତି କୈରଵଚକ୍ରଵାଲମ୍ ।
ନାଭ୍ୟର୍ଥିତୋ ଜଲଧରୋଽପି ଜଲଂ ଦଦାତି
ସନ୍ତଃ ସ୍ଵୟଂ ପରହିତେ ଵିହିତାଭିୟୋଗାଃ ॥ ୭୪ ॥
ଏତେ ସତ୍ପୁରୁଷାଃ ପରାର୍ଥଘଟକାଃ ସ୍ଵାର୍ଥଂ ପରିତ୍ୟଜ୍ୟ ୟେ
ସାମାନ୍ୟାସ୍ତୁ ପରାର୍ଥମୁଦ୍ୟମଭୃତଃ ସ୍ଵାର୍ଥାଵିରୋଧେନ ୟେ ।
ତେଽମୀ ମାନଵରାକ୍ଷସାଃ ପରହିତଂ ସ୍ଵାର୍ଥାୟ ଵିଘ୍ନନ୍ତି ୟେ
ୟେ ଵିଘ୍ନନ୍ତି ନିରର୍ଥକଂ ପରହିତଂ ତେ କେ ନ ଜାନୀମହେ ॥ ୭୫ ॥
କ୍ଷୀରେଣାତ୍ମଗତୋଦକାୟ ହି ଗୁଣା ଦତ୍ତାଃ ପୁରା ତେଽଖିଲାଃ
କ୍ଷୀରୋତ୍ତାପମଵେକ୍ଷ୍ୟ ତେନ ପୟସା ସ୍ଵାତ୍ମା କୃଶାଣୌ ହୁତଃ ।
ଗନ୍ତୁଂ ପାଵକମୁନ୍ମନସ୍ତଦଭଵଦ୍ ଦୃଷ୍ଟ୍ଵା ତୁ ମିତ୍ରାପଦଂ
ୟୁକ୍ତଂ ତେନ ଜଲେନ ଶାମ୍ୟତି ସତାଂ ମୈତ୍ରୀ ପୁନସ୍ତ୍ଵୀଦୃଶୀ ॥ ୭୬ ॥
ଇତଃ ସ୍ଵପିତି କେଶଵଃ କୁଲମିତସ୍ତଦୀୟଦ୍ଵୀଷା-
ମିତଶ୍ଚ ଶରଣାର୍ଥିନାଂ ଶିଖରିଣାଂ ଗଣାଃ ଶେରତେ ।
ଇତୋଽପି ଵଡଵାନଲଃ ସହ ସମସ୍ତସଂଵର୍ତକୈ-
ରହୋ ଵିତତମୂର୍ଜିତଂ ଭାରସହଂ ଚ ସିନ୍ଧୋର୍ଵପୁଃ ॥ ୭୭ ॥
ତୃଷ୍ଣାଂ ଛିନ୍ଧି ଭଜ କ୍ଷମାଂ ଜହି ମଦଂ ପାପେ ରତିଂ ମା କୃଥାଃ
ସତ୍ୟଂ ବ୍ରୂହ୍ୟନୁୟାହି ସାଧୁପଦଵୀଂ ସେଵସ୍ଵ ଵିଦ୍ଵଜ୍ଜନମ୍ ।
ମାନ୍ୟାନ୍ ମାନୟ ଵିଦ୍ଵିଷୋଽପ୍ୟନୁନୟ ପ୍ରଖ୍ୟାପୟ ପ୍ରଶ୍ରୟଂ
କୀର୍ତିଂ ପାଲୟ ଦୁଃଖିତେ କୁରୁ ଦୟାମେତତ୍ ସତାଂ ଚେଷ୍ଟିତମ୍ ॥ ୭୮ ॥
ମନସି ଵଚସି କାୟେ ପୁଣ୍ୟପୀୟୂଷପୂର୍ଣାଃ
ତ୍ରିଭୁଵନମୁପକାରଶ୍ରେଣିଭିଃ ପ୍ରୀଣୟନ୍ତଃ ।
ପରଗୁଣପରମାଣୂନ୍ ପର୍ଵତୀକୃତ୍ୟ ନିତ୍ୟଂ
ନିଜହୃଦି ଵିକସନ୍ତଃ ସନ୍ତି ସନ୍ତଃ କିୟନ୍ତଃ ॥ ୭୯ ॥
କିଂ ତେନ ହେମଗିରିଣା ରଜତାଦ୍ରିଣା ଵା
ୟତ୍ରାଶ୍ରିତାଶ୍ଚ ତରଵସ୍ତରଵନ୍ତ ଏଵ ।
ମନ୍ୟାମହେ ମଲୟମେଵ ୟଦାଶ୍ରୟେଣ
କଙ୍କୋଲନିମ୍ବକୁଟଜା ଅପି ଚନ୍ଦନାଃ ସ୍ୟୁଃ ॥ ୮୦ ॥
ରତ୍ନୈର୍ମହାର୍ହୈସ୍ତୁତୁଷୁର୍ନ ଦେଵା
ନ ଭେଜିରେ ଭୀମଵିଷେଣ ଭୀତିମ୍ ।
ସୁଧାଂ ଵିନା ନ ପ୍ରୟୟୁର୍ଵିରାମଂ
ନ ନିଶ୍ଚିତାର୍ଥାଦ୍ଵିରମନ୍ତି ଧୀରାଃ ॥ ୮୧ ॥
କ୍ଵଚିତ୍ ପୃଥ୍ଵୀଶୟ୍ୟଃ କ୍ଵଚିଦପି ଚ ପର୍ୟଙ୍କଶୟନଃ
କ୍ଵଚିଚ୍ଛାକାହାରଃ କ୍ଵଚିଦପି ଚ ଶାଲ୍ୟୋଦନରୁଚିଃ ।
କ୍ଵଚିତ୍ କଣ୍ଠାଧାରୀ କ୍ଵଚିଦପି ଚ ଦିଵ୍ୟାମ୍ବରଧରୋ
ମନସ୍ଵୀ କାର୍ୟାର୍ଥୀ ନ ଗଣୟତି ଚ ଦୁଃଖଂ ନ ଚ ସୁଖମ୍ ॥ ୮୨ ॥
ଐଶ୍ଵର୍ୟସ୍ୟ ଵିଭୂଷଣଂ ସୁଜନତା ଶୌର୍ୟସ୍ୟ ଵାକ୍ସଂୟମୋ
ଜ୍ଞାନସ୍ୟୋପଶମଃ ଶ୍ରୁତସ୍ୟ ଵିନୟୋ ଵିତ୍ତସ୍ୟ ପାତ୍ରେ ଵ୍ୟୟଃ ।
ଅକ୍ରୋଧସ୍ତପସଃ କ୍ଷମା ପ୍ରଭଵିତୁର୍ଧର୍ମସ୍ୟ ନିର୍ଵ୍ୟାଜତା
ସର୍ଵେଷାମପି ସର୍ଵକାରଣମିଦଂ ଶୀଲଂ ପରଂ ଭୂଷଣମ୍ ॥ ୮୩ ॥
ନିନ୍ଦନ୍ତୁ ନୀତିନିପୁଣା ୟଦି ଵା ସ୍ତୁଵନ୍ତୁ
ଲକ୍ଷ୍ମୀଃ ସମାଵିଶତୁ ଗଚ୍ଛତୁ ଵ ୟଥେଷ୍ଟମ୍ ।
ଅଦ୍ୟୈଵ ଵା ମରଣମସ୍ତୁ ୟୁଗାନ୍ତରେ ଵା
ନ୍ୟାୟ୍ୟାତ୍ପଥଃ ପ୍ରଵିଚଲନ୍ତି ପଦଂ ନ ଧୀରାଃ ॥ ୮୪ ॥
ପାତିତୋଽପି କରାଘାତୈରୁତ୍ପତତ୍ୟେଵ କନ୍ଦୁକଃ ।
ପ୍ରାୟେଣ ସାଧୁଵୃତ୍ତନାମସ୍ଥାୟିନ୍ୟୋ ଵିପତ୍ତୟଃ ॥ ୮୫ ॥
ଆଲସ୍ୟଂ ହି ମନୁଷ୍ୟାଣାଂ ଶରୀରସ୍ଥୋ ମହାରିପୁଃ ।
ନାସ୍ତ୍ୟୁଦ୍ୟମସମୋ ବନ୍ଧୁଃ କୁର୍ଵାଣୋ ନାଵସୀଦତି ॥ ୮୬ ॥
ଛିନ୍ନୋଽପି ରୋହତି ତରୁଶ୍ଚନ୍ଦ୍ରଃ କ୍ଷୀଣୋଽପି ଵର୍ଧତେ ଲୋକେ ।
ଇତି ଵିମୃଶନ୍ତଃ ସନ୍ତଃ ସନ୍ତପ୍ୟନ୍ତେ ନ ଲୋକେଽସ୍ମିନ୍ ॥ ୮୭ ॥
ନେତା ୟସ୍ୟ ବୃହସ୍ପତିଃ ପ୍ରହରଣଂ ଵଜ୍ରଂ ସୁରାଃ ସୈନିକାଃ
ସ୍ଵର୍ଗୋ ଦୁର୍ଗମନୁଗ୍ରହଃ ଖଲୁ ହରେରୈରାଵତୋ ଵାରଣଃ ।
ଇତ୍ୟୈଶ୍ଵର୍ୟବଲାନ୍ଵିତୋଽପି ବଲଭିଦ୍ଭଗ୍ନଃ ପରୈଃ ସଙ୍ଗରେ
ତଦ୍ଵ୍ୟକ୍ତଂ ନନୁ ଦୈଵମେଵ ଶରଣଂ ଧିଗ୍ଧିଗ୍ଵୃଥା ପୌରୁଷମ୍ ॥ ୮୮ ॥
ଭଗ୍ନାଶସ୍ୟ କରଣ୍ଡପିଣ୍ଡିତତନୋର୍ମ୍ଲାନେନ୍ଦ୍ରିୟସ୍ୟ କ୍ଷୁଧା
କୃତ୍ଵାଖୁର୍ଵିଵରଂ ସ୍ଵୟଂ ନିପତିତୋ ନକ୍ତଂ ମୁଖେ ଭୋଗିନଃ ।
ତୃପ୍ତସ୍ତତ୍ପିଶିତେନ ସତ୍ଵରମସୌ ତେନୈଵ ୟାତଃ ପଥା
ଲୋକାଃ ପଶ୍ୟତ ଦୈଵମେଵ ହି ନୃଣାଂ ଵୃଦ୍ଧୌ କ୍ଷୟେ କାରଣମ୍ ॥ ୮୯ ॥
କର୍ମାୟତ୍ତଂ ଫଲଂ ପୁଂସାଂ ବୁଦ୍ଧିଃ କର୍ମାନୁସାରିଣୀ ।
ତଥାପି ସୁଧିୟା ଭାଵ୍ୟଂ ସୁଵିଚାର୍ୟୈଵ କୁର୍ଵତା ॥ ୯୦ ॥
ଖଲ୍ଵାଟୋ ଦିଵସେଶ୍ଵରସ୍ୟ କିରଣୈଃ ସନ୍ତାପିତୋ ମସ୍ତକେ
ଵାଞ୍ଛନ୍ଦେଶମନାତପଂ ଵିଧିଵଶାତ୍ତାଲସ୍ୟ ମୂଲଂ ଗତଃ ।
ତତ୍ରୋଚ୍ଚୈର୍ମହତା ଫଲେନ ପତତା ଭଗ୍ନଂ ସଶବ୍ଦଂ ଶିରଃ
ପ୍ରାୟୋ ଗଚ୍ଛତି ୟତ୍ର ଭାଗ୍ୟରହିତସ୍ତତ୍ରାପଦାଂ ଭାଜନମ୍ ॥ ୯୧ ॥
ରଵିନିଶାକରୟୋର୍ଗ୍ରହପୀଡନଂ ଗଜଭୁଜଙ୍ଗମୟୋରପି ବନ୍ଧନମ୍ ।
ମତିମତାଂ ଚ ଵିଲୋକ୍ୟ ଦରିଦ୍ରତାଂ ଵିଧିରହୋ ବଲଵାନିତି ମେ ମତିଃ ॥ ୯୨ ॥
ସୃଜତି ତାଵଦଶେଷଗୁଣାକରଂ ପୁରୁଷରତ୍ନମଲଙ୍କରଣଂ ଭୁଵଃ ।
ତଦପି ତତ୍କ୍ଷଣଭଙ୍ଗି କରୋତି ଚେଦହହ କଷ୍ଟମପଣ୍ଡିତତା ଵିଧେଃ ॥ ୯୩ ॥
ପତ୍ରଂ ନୈଵ ୟଦା କରୀରଵିଟପେ ଦୋଷୋ ଵସନ୍ତସ୍ୟ କିଂ
ନୋଲୂକୋଽପ୍ୟଵଲୋକତେ ୟଦି ଦିଵା ସୂର୍ୟସ୍ୟ କିଂ ଦୂଷଣମ୍ ।
ଧାରା ନୈଵ ପତନ୍ତି ଚାତକମୁଖେ ମେଘସ୍ୟ କିଂ ଦୂଷଣଂ
ୟତ୍ପୂର୍ଵଂ ଵିଧିନା ଲଲାଟଲିଖିତଂ ତନ୍ମାର୍ଜିତୁଂ କଃ କ୍ଷମଃ ॥ ୯୪ ॥
ନମସ୍ୟାମୋ ଦେଵାନ୍ନନୁ ହତଵିଧେସ୍ତେଽପି ଵଶଗା
ଵିଧିର୍ଵନ୍ଦ୍ୟଃ ସୋଽପି ପ୍ରତିନିୟତକର୍ମୈକଫଲଦଃ ।
ଫଲଂ କର୍ମାୟତ୍ତଂ ୟଦି କିମମରୈଃ କିଞ୍ଚ ଵିଧିନା
ନମସ୍ତତ୍କର୍ମଭ୍ୟୋ ଵିଧିରପି ନ ୟେଭ୍ୟଃ ପ୍ରଭଵତି ॥ ୯୫ ॥
ବ୍ରହ୍ମା ୟେନ କୁଲାଲଵନ୍ନିୟମିତୋ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡଭାଣ୍ଡୋଦରେ
ଵିଷ୍ଣୁର୍ୟେନ ଦଶାଵତାରଗହନେ କ୍ଷିପ୍ତୋ ମହାସଙ୍କଟେ ।
ରୁଦ୍ରୋ ୟେନ କପାଲପାଣିପୁଟକେ ଭିକ୍ଷାଟନଂ କାରିତଃ
ସୂର୍ୟୋ ଭ୍ରାମ୍ୟତି ନିତ୍ୟମେଵ ଗଗନେ ତସ୍ମୈ ନମଃ କର୍ମଣେ ॥ ୯୬ ॥
ନୈଵାକୃତିଃ ଫଲତି ନୈଵ କୁଲଂ ନ ଶୀଲଂ
ଵିଦ୍ୟାପି ନୈଵ ନ ଚ ୟତ୍ନକୃତାପି ସେଵା ।
ଭାଗ୍ୟାନି ପୂର୍ଵତପସା ଖଲୁ ସଞ୍ଚିତାନି
କାଲେ ଫଲନ୍ତି ପୁରୁଷସ୍ୟ ୟଥୈଵ ଵୃକ୍ଷାଃ ॥ ୯୭ ॥
ଵନେ ରଣେ ଶତ୍ରୁଜଲାଗ୍ନିମଧ୍ୟେ
ମହାର୍ଣଵେ ପର୍ଵତମସ୍ତକେ ଵା ।
ସୁପ୍ତଂ ପ୍ରମତ୍ତଂ ଵିଷମସ୍ଥିତଂ ଵା
ରକ୍ଷନ୍ତି ପୁଣ୍ୟାନି ପୁରା କୃତାନି ॥ ୯୮ ॥
ୟା ସାଧୂଂଶ୍ଚ ଖଲାନ୍ କରୋତି ଵିଦୁଷୋ ମୂର୍ଖାନ୍ ହିତାନ୍ ଦ୍ଵେଷିଣଃ
ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷଂ କୁରୁତେ ପରୋକ୍ଷମମୃତଂ ହାଲାହଲଂ ତତ୍କ୍ଷଣାତ୍ ।
ତାମାରାଧୟ ସତ୍କ୍ରିୟାଂ ଭଗଵତୀଂ ଭୋକ୍ତୁଂ ଫଲଂ ଵାଞ୍ଛିତଂ
ହେ ସାଧୋ ଵ୍ୟସନୈର୍ଗୁଣେଷୁ ଵିପୁଲେଷ୍ଵାସ୍ଥାଂ ଵୃଥା ମା କୃଥାଃ ॥ ୯୯ ॥
ଗୁଣଵଦଗୁଣଵଦ୍ଵା କୁର୍ଵତା କାର୍ୟଜାତଂ
ପରିଣତିରଵଧାର୍ୟା ୟତ୍ନତଃ ପଣ୍ଡିତେନ ।
ଅତିରଭସକୃତାନାଂ କର୍ମଣାମାଵିପତ୍ତେ-
ର୍ଭଵତି ହୃଦୟଦାହୀ ଶଲ୍ୟତୁଲ୍ୟୋ ଵିପାକଃ ॥ ୧୦୦ ॥
ସ୍ଥାଲ୍ୟାଂ ଵୈଦୂର୍ୟମୟ୍ୟାଂ ପଚତି ତିଲକଣାଂଶ୍ଚାନ୍ଦନୈରିନ୍ଧନୌଘୈଃ
ସୌଵର୍ଣୈର୍ଲାଙ୍ଗଲାଗ୍ରୈର୍ଵିଲିଖତି ଵସୁଧାମର୍କମୂଲସ୍ୟ ହେତୋଃ ।
କୃତ୍ଵା କର୍ପୂରଖଣ୍ଡାନ୍ ଵୃତିମିହ କୁରୁତେ କୋ ଦ୍ରଵାଣାଂ ସମନ୍ତାତ୍
ପ୍ରାପ୍ୟେମାଂ କର୍ମଭୂମିଂ ନ ଚରତି ମନୁଜୋ ୟସ୍ତପୋ ମନ୍ଦଭାଗ୍ୟଃ ॥ ୧୦୧ ॥
ମଜ୍ଜତ୍ଵମ୍ଭସି ୟାତୁ ମେରୁଶିଖରଂ ଶତ୍ରୂନ୍ ଜୟତ୍ଵାଵହେ
ଵାଣିଜ୍ୟଂ କୃଷିସେଵନେ ଚ ସକଲା ଵିଦ୍ୟାଃ କଲାଃ ଶିକ୍ଷତାମ୍ ।
ଆକାଶଂ ଵିପୁଲଂ ପ୍ରୟାତୁ ଖଗଵତ୍କୃତ୍ଵା ପ୍ରୟତ୍ନଂ ପରଂ
ନାଭାଵ୍ୟଂ ଭଵତୀହ କର୍ମଵଶତୋ ଭାଵ୍ୟସ୍ୟ ନାଶଃ କୁତଃ ॥ ୧୦୨ ॥
ଭୀମଂ ଵନଂ ଭଵତି ତସ୍ୟ ପୁରଂ ପ୍ରଧାନଂ
ସର୍ଵୋ ଜନଃ ସ୍ଵଜନତାମୁପୟାତି ତସ୍ୟ ।
କୃତ୍ସ୍ନା ଚ ଭୂର୍ଭଵତି ସନ୍ନିଧିରତ୍ନପୂର୍ଣା
ୟସ୍ୟାସ୍ତି ପୂର୍ଵସୁକୃତଂ ଵିପୁଲଂ ନରସ୍ୟ ॥ ୧୦୩ ॥
କୋ ଲାଭୋ ଗୁଣିସଙ୍ଗମଃ କିମସୁଖଂ ପ୍ରାଜ୍ଞେତରୈଃ ସଙ୍ଗତିଃ
କା ହାନିଃ ସମୟଚ୍ୟୁତିର୍ନିପୁଣତା କା ଧର୍ମତତ୍ତ୍ଵେ ରତିଃ ।
କଃ ଶୂରୋ ଵିଜିତେନ୍ଦ୍ରିୟଃ ପ୍ରିୟତମା କାନୁଵ୍ରତା କିଂ ଧନଂ
ଵିଦ୍ୟା କିଂ ସୁଖମପ୍ରଵାସଗମନଂ ରାଜ୍ୟଂ କିମାଜ୍ଞାଫଲମ୍ ॥ ୧୦୪ ॥
ଅପ୍ରିୟଵଚନଦରିଦ୍ରୈଃ ପ୍ରିୟଵଚନାଢ୍ୟୈଃ ସ୍ଵଦାରପରିତୁଷ୍ଟୈଃ ।
ପରପରିଵାଦନିଵୃତ୍ତୈଃ କ୍ଵଚିତ୍କ୍ଵଚିନ୍ମଣ୍ଡିତା ଵସୁଧା ॥ ୧୦୫ ॥
କଦର୍ଥିତସ୍ୟାପି ହି ଧୈର୍ୟଵୃତ୍ତେର୍ନ ଶକ୍ୟତେ ଧୈର୍ୟଗୁଣଃ ପ୍ରମାର୍ଷ୍ଟୁମ୍ ।
ଅଧୋମୁଖସ୍ୟାପି କୃତସ୍ୟ ଵନ୍ହେର୍ନାଧଃ ଶିଖା ୟାତି କଦାଚିଦେଵ ॥ ୧୦୬ ॥
କାନ୍ତାକଟାକ୍ଷଵିଶିଖା ନ ଲୁନନ୍ତି ୟସ୍ୟ
ଚିତ୍ତଂ ନ ନିର୍ଦହତି କୋପକୃଶାନିତାପଃ ।
କର୍ଷନ୍ତି ଭୂରିଵିଷୟାଶ୍ଚ ନ ଲୋଭପାଶୈ-
ର୍ଲୋକତ୍ରୟଂ ଜୟତି କୃତ୍ସ୍ନମିଦଂ ସ ଧୀରଃ ॥ ୧୦୭ ॥
ଏକେନାପି ହି ଶୂରେଣ ପାଦାକ୍ରାନ୍ତଂ ମହୀତଲମ୍ ।
କ୍ରିୟତେ ଭାସ୍କରେଣେଵ ସ୍ଫାରସ୍ଫୁରିତତେଜସା ॥ ୧୦୮ ॥
ଵହ୍ନିସ୍ତସ୍ୟ ଜଲାୟତେ ଜଲନିଧିଃ କୁଲ୍ୟାୟତେ ତତ୍କ୍ଷଣାତ୍
ମେରୁଃ ସ୍ଵଲ୍ପଶିଲାୟତେ ମୃଗପତିଃ ସଦ୍ୟଃ କୁରଙ୍ଗାୟତେ ।
ଵ୍ୟାଲୋ ମାଲ୍ୟଗୁଣାୟତେ ଵିଷରସଃ ପୀୟୂଷଵର୍ଷାୟତେ
ୟସ୍ୟାଙ୍ଗେଽଖିଲଲୋକଵଲ୍ଲଭତମଂ ଶୀଲଂ ସମୁନ୍ମୀଲତି ॥ ୧୦୯ ॥
ଲଜ୍ଜାଗୁଣୌଘଜନନୀଂ ଜନନୀମିଵ ସ୍ଵାଂ
ଅତ୍ୟନ୍ତଶୁଦ୍ଧହୃଦୟାମନୁଵର୍ତମାନାମ୍ ।
ତେଜସ୍ଵିନଃ ସୁଖମସୂନପି ସନ୍ତ୍ୟଜନ୍ତି
ସତ୍ୟଵ୍ରତଵ୍ୟସନିନୋ ନ ପୁନଃ ପ୍ରତିଜ୍ଞାମ୍ ॥ ୧୧୦ ॥