॥ Guru Geetaa Gujarati Lyrics ॥
॥ શ્રીગુરુગીતા ॥ (Dharma Mandala DLI version)
॥ અથ શ્રીગુરુગીતા ॥
ઋષય ઊચુઃ ।
ગુહ્યાદ્ગુહ્યતરા વિદ્યા ગુરુગીતા વિશેષતઃ ।
બ્રૂહિ નઃ સૂત કૃપયા શૃણુમસ્ત્વત્પ્રસાદતઃ ॥ ૧ ॥
સૂત ઉવાચ ।
ગિરીન્દ્રશિખરે રમ્યે નાનારત્નોપશોભિતે ।
નાનાવૃક્ષલતાકીર્ણે નાનાપક્ષિરવૈર્યુતે ॥ ૨ ॥
સર્વર્તુકુસુમામોદમોદિતે સુમનોહરે ।
શૈત્યસૌગન્ધ્યમાન્દ્યાઢ્યમરુદ્ભિરુપવીજિતે ॥ ૩ ॥
અપ્સરોગણસઙ્ગીતકલધ્વનિનિનાદિતે ।
સ્થિરચ્છાયાદ્રુમચ્છાયાચ્છાદિતે સ્નિગ્ધમઞ્જુલે ॥ ૪ ॥
મત્તકોકિલસન્દોહસઙ્ઘુષ્ટવિપિનાન્તરે ।
સર્વદા સ્વગણૈઃ સાર્દ્ધમૃતુરાજનિપેવિતે ॥ ૫ ॥
સિદ્ધચારણગન્ધર્વગાણપત્યગણૈર્વૃતે ।
તત્ર મૌનધરં દેવં ચરાચરજગદ્ગુરુમ્ ॥ ૬ ॥
સદાશિવં સદાનન્દં કરુણામૃતસાગરમ્ ।
કર્પૂરકુન્દધવલં શુદ્ધતત્ત્વમયં વિભુમ્ ॥ ૭ ॥
દિગમ્બરં દીનનાથં યોગીન્દ્રં યોગિવલ્લભમ્ ।
ગઙ્ગાશીકરસંસિક્તજટામણ્ડલમણ્ડિતમ્ ॥ ૮ ॥
વિભૂતિભૂષિતં શાન્તં વ્યાલમાલં કપાલિનમ્ ।
અન્ધકારિં ત્રિલોકેશં ત્રિશૂલવરધારકમ્ ॥ ૯ ॥
આશુતોષં જ્ઞાનમયં કૈવલ્યફલદાયકમ્ ।
નિર્વિકલ્પં નિરાતઙ્કં નિર્વિશેષં નિરઞ્જનમ્ ॥ ૧૦ ॥
સર્વેષાં હિતકર્તારં દેવદેવં નિરામયમ્ ।
કૈલાસશિખરાસીનં પઞ્ચવક્ત્રં સુભૂષિતમ્ ॥ ૧૧ ॥
સર્વાત્મનાવિષ્ટચિત્તં ગિરિજામુખપઙ્કજે ।
પ્રણમ્ય પરયા ભક્ત્યા કૃતાઞ્જલિપુટા સતી ॥ ૧૨ ॥
પ્રસન્નવદનં વીક્ષ્ય લોકાનાં હિતકામ્યયા ।
વિનયાઽવનતા દેવી પાર્વતી શિવમબ્રવીત્ ॥ ૧૩ ॥
શ્રીમહાદેવ્યુવાચ ।
નમસ્તે દેવદેવેશ સદાશિવ જગદ્ગુરો ।
પ્રાણેશ્વર મહાદેવ ગુરુગીતાં વદ પ્રભો ॥ ૧૪ ॥
કેન માર્ગેણ ભોઃ સ્વામિન્ દેહી બ્રહ્મમયો ભવેત્ ।
ત્વં કૃપાં કુરુ મે દેવ નમામિ ચરણં તવ ॥ ૧૫ ॥
શ્રી મહાદેવ ઉવાચ ।
ગુશબ્દસ્ત્વન્ધકારઃ સ્યાદ્રુશબ્દસ્તન્નિરોધકઃ ।
અન્ધકારનિરોધિત્વાદ્ગુરુરિત્યભિધીયતે ॥ ૧૬ ॥
ગુકારઃ પ્રથમો વર્ણો માયાદિગુણભાસકઃ ।
રુકારો દ્વિતીયો બ્રહ્મ માયાભ્રાન્તિવિમોચકઃ ॥ ૧૭ ॥
ગકારઃ સિદ્ધિદઃ પ્રોક્તો રેફઃ પાપસ્ય દાહકઃ ।
ઉકારઃ શમ્ભુરિત્યુક્તસ્ત્રિતયાઽઽત્મા ગુરુઃ સ્મૃતઃ ॥ ૧૮ ॥
શ્રીમહાદેવ્યુવાચ ।
માયામોહિતજીવાનાં જન્મમૃત્યુજરાદિતઃ ।
રક્ષાયૈ કઃ પ્રભવતિ સ્વામિન્ સંસારસાગરે ॥ ૧૯ ॥
ત્વત્તો નાઽન્યો દયાસિન્ધો કશ્ચિચ્છક્નોતિ વૈ પ્રભો ।
દાતું પ્રતિવચશ્ચાઽસ્ય લોકશોકવિમોચનમ્ ॥ ૨૦ ॥
ત્રિતાપતપ્તજીવાનાં કલ્યાણાર્થં મયા પ્રભો ।
વિહિતઃ સાદરં પ્રશ્ન ઉત્તરેણાઽનુગૃહ્યતામ્ ॥ ૨૧ ॥
શ્રીમહાદેવ ઉવાચ ।
સંસારાઽપારપાથોધેઃ પારં ગન્તું મહેશ્વરિ ।
શ્રીગુરોશ્ચરણાઽમ્ભોજનૌકેવૈકાઽવલમ્બનમ્ ॥ ૨૨ ॥
સદ્ગુરો રૂપમાદાય જગત્યામહમેવ હિ ।
ઉદ્ધરામ્યખિલાઞ્જીવાન્મૃત્યુસંસારસાગરાત્ ॥ ૨૩ ॥
યો ગુરુઃ સ શિવઃ સાક્ષાદ્યઃ શિવઃ સ ગુરુર્મતઃ ।
ગુરૌ મયિ ન ભેદોઽસ્તિ ભેદસ્તત્ર નિરર્થકઃ ॥ ૨૪ ॥
ગુરુર્જ્ઞાનપ્રદો નિત્યં પરમાઽઽનન્દસાગરે ।
ઉન્મજ્જયતિ જીવાન્સ તાૅંસ્તથૈવ નિમજ્જયન્ ॥ ૨૫ ॥
ગુરુસ્ત્રિતાપતપ્તાનાં જીવાનાં રક્ષિતા ક્ષિતૌ ।
સચ્ચિદાનન્દરૂપં હિ ગુરુર્બ્રહ્મ ન સંશયઃ ॥ ૨૬ ॥
યાદૃગસ્તીહ સમ્બન્ધો બ્રહ્માણ્ડસ્યેશ્વરેણ વૈ ।
તથા ક્રિયાઽઽખ્યયોગસ્ય સમ્બન્ધો ગુરુણા સહ ॥ ૨૭ ॥
દીક્ષાવિધાવીશ્વરો વૈ કારણસ્થલમુચ્યતે ।
ગુરુઃ કાર્યસ્થલઞ્ચાઽતો ગુરુર્બ્રહ્મ પ્રગીયતે ॥ ૨૮ ॥
ગુરૌ માનુપબુદ્ધિં તુ મન્ત્રે ચાઽક્ષરભાવનામ્ ।
પ્રતિમાસુ શિલાબુદ્ધિં કુર્વાણો નરકં વ્રજેત્ ॥ ૨૯ ॥
જન્મહેતૂ હિ પિતરૌ પૂજનીયૌ પ્રયત્નતઃ ।
ગુરુર્વિશેષતઃ પૂજ્યો ધર્માઽધર્મપ્રદર્શકઃ ॥ ૩૦ ॥
ગુરુઃ પિતા ગુરુર્માતા ગુરુર્દેવો ગુરુર્ગતિઃ ।
શિવે રુષ્ટે ગુરુસ્ત્રાતા ગુરૌ રુષ્ટે ન કશ્ચન ॥ ૩૧ ॥
શ્રીમહાદેવ્યુવાચ ।
જગન્મઙ્ગલકૃન્નાથ વિશેષેણોપદિશ્યતામ્ ।
લક્ષણં સદ્ગુરોર્યેન સમ્યગ્જ્ઞાતં ભવેદ્ધ્રુવમ્ ॥ ૩૨ ॥
આચાર્યગુરુભેદોઽપિ યેન સ્યાદ્વિદિતો મમ ।
શ્રેષ્ઠત્વં વા તયોઃ કેન લક્ષણેનાઽનુમીયતે ॥ ૩૩ ॥
શ્રીમહાદેવ ઉવાચ ।
સર્વશાસ્ત્રપરો દક્ષઃ સર્વશાત્રાર્થવિત્સદા ।
સુવચાઃ સુન્દરઃ સ્વઙ્ગઃ કુલીનઃ શુભદર્શનઃ ॥ ૩૪ ॥
જિતેન્દ્રિયઃ સત્યવાદી બ્રાહ્મણઃ શાન્તમાનસઃ ।
માતૃપિતૃહિતે યુક્તઃ સર્વકર્મપરાયણઃ ॥ ૩૫ ॥
આશ્રમી દેશવાસી ચ ગુરુરેવં વિધીયતે ।
આચાર્યગુરુશબ્દૌ દ્વૌ ક્વચિત્પર્યાયવાચકૌ ॥ ૩૬ ॥
એવમર્થગતો ભેદો ભવત્યપિ તયોઃ ક્વચિત્ ।
ઉપનીય દદદ્વેદમાચાર્યઃ સ ઉદાહૃતઃ ॥ ૩૭ ॥
યઃ સાધનપ્રકર્ષાર્થં દીક્ષયેત્સ ગુરુઃ સ્મૃતઃ ।
ઔપપત્તિકમંશન્તુ ધર્મશાસ્ત્રસ્ય પણ્ડિતઃ ॥ ૩૮ ॥
વ્યાચષ્ટે ધર્મમિચ્છૂનાં સ આચાર્યઃ પ્રકીર્તિતઃ ।
સર્વદર્શી તુ યઃ સાધુર્મુમુક્ષૂણાં હિતાય વૈ ॥ ૩૯ ॥
વ્યાખ્યાય ધર્મશાસ્ત્રાણાં ક્રિયાસિદ્ધિપ્રબોધકમ્ ।
ઉઅપાસનાવિધેઃ સમ્યગીશ્વરસ્ય પરાત્મનઃ ॥ ૪૦ ॥
ભેદાન્પ્રશાસ્તિ ધર્મજ્ઞઃ સ ગુરુઃ સમુદાહૃતઃ ।
સપ્તાનાં જ્ઞાનભૂમીનાં શાસ્ત્રોક્તાનાં વિશેષતઃ ॥ ૪૧ ॥
પ્રભેદાન્ યો વિજાનાતિ નિગમસ્યાઽઽગમસ્ય ચ્ અ ।
જ્ઞાનસ્ય ચાઽધિકારાૅંસ્ત્રીન્ભવતાત્પર્યલક્ષ્યતઃ ॥ ૪૨ ॥
તન્ત્રેષુ ચ પુરાણેષુ ભાષાયાસ્ત્રિવિધાં સૃતિમ્ ।
સમ્યગ્ભેદૈર્વિજાનાતિ ભાષાતત્ત્વવિશારદઃ ॥ ૪૩ ॥
નિપુણો લોકશિક્ષાયાં શ્રેષ્ઠાઽઽચાર્યઃ સ ઉચ્યતે ।
પઞ્ચતત્ત્વવિભેદજ્ઞઃ પઞ્ચભેદાં વિશેષતઃ ॥ ૪૪ ॥
સગુણોપાસનાં યસ્તુ સમ્યગ્જાનાતિ કોવિદઃ ।
ચાતુર્વિધ્યેન વિતતાં બ્રહ્મણઃ સમુપાસનામ્ ॥ ૪૫ ॥
ગમ્ભીરાર્થાં વિજાનીતે બુધો નિર્મલમાનસઃ ।
સર્વકાર્યેષુ નિપુણો જીવન્મુક્તસ્ત્રિતાપહૃત્ ॥ ૪૬ ॥
કરોતિ જીવકલ્યાણં ગુરુઃ શ્રેષ્ઠઃ સ કથ્યતે ॥ ૪૭ ॥
શ્રીમહાદેવ્યુવાચ ।
સચ્છિષ્યલક્ષણં નાથ ઉક્ષૂણાં ત્રિતાપહૃત્ ।
ગુરુભક્તસ્ય શિષ્યસ્ય કર્તવ્યઞ્ચાઽપિ મે વદ ॥ ૪૮ ॥
મુમુક્ષુભિશ્ચ શિષ્યૈઃ કૈઃ શુભાઽઽચારૈરવાપ્યતે ।
આત્મજ્ઞાનં દયાસિન્ધો કૃપયા બ્રૂહિ તાનપિ ॥ ૪૯ ॥
યેન જ્ઞાનેન લબ્ધેન શુભાઽઽચારાન્વિતૈર્દ્રુતમ્ ।
મુચ્યતે બન્ધનાન્નાથ શિષ્યૈઃ સદ્ગુરુસેવકૈઃ ॥ ૫૦ ॥
શ્રીમહાદેવ ઉવાચ ।
શિષ્યઃ કુલીનઃ શુદ્ધાઽઽત્મા પુરુષાર્થપરાયણઃ ।
અધીતવેદઃ કુશલો દૂરમુક્તમનોભવઃ ॥ ૫૧ ॥
હિતૈષી પ્રાણિનાં નિત્યમાસ્તિકસ્ત્યક્તવઞ્ચનઃ ।
સ્વધર્મનિરતો ભક્ત્યા પિતૃમાતૃહિતે સ્થિતઃ ॥ ૫૨ ॥
ગુરુશુશ્રૂષણરતો વાઙ્મનઃકાયકર્મભિઃ ।
શિષ્યસ્તુ સ ગુણૈર્યુક્તો ગુરુભક્તિરતઃ સદા ॥ ૫૩ ॥
ધર્મકામાદિસંયુક્તો ગુરુમન્ત્રપરાયણઃ ।
સત્યબુદ્ધિર્ગુરોમન્ત્રે દેવપૂજનતત્પરઃ ॥ ૫૪ ॥
ગુરૂપદિષ્ટમાર્ગે ચ સત્યબુદ્ધિરુદારધીઃ ।
અલુબ્ધઃ સ્થિરગાત્રશ્ચ આજ્ઞાકારી જિતેન્દ્રિયઃ ॥ ૫૫ ॥
એવંવિધો ભવેચ્છિષ્ય ઇતરો દુઃખકૃદ્ગુરોઃ ।
શરીરમર્થં પ્રાણાૅંશ્ચ ગુરુભ્યો યઃ સમર્પયન્ ॥ ૫૬ ॥
ગુરુભિઃ શિષ્યતે યોગં સ શિષ્ય ઇતિ કથ્યતે ।
દીર્ઘદણ્ડવદાનમ્ય સુમના ગુરુસન્નિધૌ ॥ ૫૭ ॥
આત્મદારાઽઽદિકં સર્વં ગુરવે ચ નિવેદયેત્ ।
આસનં શયનં વસ્ત્રં વાહનં ભૂષણાઽઽદિકમ્ ॥ ૫૮ ॥
સાધકેન પ્રદાતવ્યં ગુરોઃ સન્તોષકારણાત્ ।
ગુરુપાદોદકં પેયં ગુરોરુચ્છિષ્ટભોજનમ્ ॥ ૫૯ ॥
ગુરુમૂર્તેઃ સદા ધ્યાનં ગુરુસ્તોત્રં સદા જપેત્ ।
ઊર્ધ્વં તિષ્ઠેદ્ગુરોરગ્રે લબ્ધાઽનુજ્ઞો વસેત્ પૃથક્ ॥ ૬૦ ॥
નિવીતવાસા વિનયી પ્રહ્વસ્તિષ્ઠેદ્ગુરૌ પરમ્ ।
ગુરૌ તિષ્ઠતિ તિષ્ઠેચ્ચોપવિષ્ટેઽનુજ્ઞયા વસેત્ ॥ ૬૧ ॥
સેવતાઽઙ્ઘ્રી શયાનસ્ય ગચ્છન્તઞ્ચાઽપ્યનુવ્રજેત્ ।
શરીરં ચૈવ વાચં ચ બુદ્ધીન્દ્રિયમનાંસિ ચ ॥ ૬૨ ॥
નિયમ્ય પ્રાઞ્જલિસ્તિષ્ઠેદ્વીક્ષમાણો ગુરોર્મુખમ્ ।
નિત્યમુદ્રિતપાણિઃ સ્યાત્ સાધ્વાચારઃ સુસંયતઃ ॥ ૬૩ ॥
આસ્યતામિતિ ચોક્તઃ સન્નાસીતાઽભિમુખં ગુરોઃ ।
હીનાન્નવસ્ત્રવેશઃ સ્યાત્ સર્વદા ગુરુસન્નિધૌ ॥ ૬૪ ॥
ઉત્તિષ્ઠેત્ પ્રથમં ચાઽસ્ય ચરમં ચૈવ સંવિશેત્ ।
દુષ્કૃતં ન ગુરોર્બ્રૂયાત્ ક્રુદ્ધં ચૈનં પ્રસાદયેત્ ॥ ૬૫ ॥
પરિવાદં ન શ્રુણુયાદન્યેષામપિ કુર્વતામ્ ।
નીચં શય્યાસનં ચાઽસ્ય સર્વદા ગુરુસન્નિધૌ ॥ ૬૬ ॥
ગુરોસ્તુ ચક્ષુર્વિષયે ન યથેષ્ટાઽઽસનો ભવેત્ ।
ચાપલ્યં પ્રમદાગાથામહઙ્કારં ચ વર્જયેત્ ॥ ૬૭ ॥
નાઽપૃષ્ટો વચનં કિંચિદ્બ્રૂયાન્નાઽપિ નિષેધયેત્ ।
ગુરુમૂર્તિં સ્મરેન્નિત્યં ગુરુનામ સદા જપેત્ ॥ ૬૮ ॥
ગુરોરાજ્ઞાં પ્રકુર્વીત ગુરોરન્યં ન ભાવયેત્ ।
ગુરુરૂપે સ્થિતં બ્રહ્મ પ્રાપ્યતે તત્પ્રસાદતઃ ॥ ૬૯ ॥
જાત્યાશ્રમયશોવિદ્યાવિત્તગર્વં પરિત્યજન્ ।
ગુરોરાજ્ઞાં પ્રકુર્વીત ગુરોરન્યં ન ભાવયેત્ ॥ ૭૦ ॥
ગુરુવક્ત્રે સ્થિતા વિદ્યા ગુરુભક્ત્યાઽનુલભ્યતે ।
તસ્માત્ સર્વપ્રયત્નેન ગુરોરારાધનં કુરુ ॥ ૭૧ ॥
નોદાહરેદસ્ય નામ પરોક્ષમપિ કેવલમ્ ।
ન ચ વાઽસ્યાઽનુકુર્વીત ગતિભાષિતચેષ્ટિતમ્ ॥ ૭૨ ॥
ગુરોર્યત્ર પરીવાદો નિન્દા વાઽપિ પ્રવર્તતે ।
કર્ણૌ તત્ર પિધાતવ્યૌ ગન્તવ્યં વા તતોઽન્યતઃ ॥ ૭૩ ॥
પરીવાદાત્ ખરો ભવેત્ શ્વા વૈ ભવતિ નિન્દકઃ ।
પરિભોક્તા ભવેત્કૃમિઃ કીટો ભવતિ મત્સરી ॥ ૭૪ ॥
ગુરોઃ શય્યાઽસનં યાનં પાદુકોપાનૌત્પીઠકમ્ ।
સ્નાનોદકં તથા છાયાં કદાપિ ન વિલઙ્ઘયેત્ ॥ ૭૫ ॥
ગુરોરગ્રે પૃથક્ પૂજામૌદ્ધત્યં ચ વિવર્જયેત્ ।
દીક્ષાં વ્યાખ્યાં પ્રભુત્વં ચ ગુરોરગ્રે પરિત્યજેત્ ॥ ૭૬ ॥
ઋણદાનં તથાઽઽદાનં વસ્તૂનાં ક્રયવિક્રયમ્ ।
ન કુર્યાદ્ગુરુણા સાર્દ્ધે શિષ્યો ભૃત્વા કદાચન ॥ ૭૮ ॥
ન પ્રેરયેદ્ગુરું તાતં શિષ્યઃ પુત્રશ્ચ કર્મસુ ।
ગુરવે દેવિ પિત્રે ચ નિત્યં સર્વસ્વમર્પયેત્ ॥ ૭૯ ॥
સ ચ શિષ્યઃ સ ચ જ્ઞાની ય આજ્ઞાં પાલયેદ્ગુરોઃ ।
ન ક્ષેમં તસ્ય મૂઢસ્ય યો ગુરોરવચસ્કરઃ ॥ ૮૦ ॥
ગુરોર્હિતં પ્રકર્તવ્યં વાઙ્મનઃકાયકર્મભિઃ ।
અહિતાઽઽચરણાદ્દેવિ વિષ્ઠાયાં જાયતે કૃમિઃ ॥ ૮૧ ॥
યથા ખનન્ ખનિત્રેણ નરો વાર્ય્યધિગચ્છતિ ।
તથા ગુરુગતાં વિદ્યાં શુશ્રૂષુરધિગચ્છતિ ॥ ૮૨ ॥
આસમાપ્તેઃ શરીરસ્ય યસ્તુ શુશ્રૂષતે ગુરુમ્ ।
સ ગચ્છત્યઞ્જસા વિપ્રો બ્રહ્મણઃ સદ્મ શાશ્વતમ્ ॥ ૮૩ ॥
શ્રીમહાદેવ્યુવાચ ।
હે વિશ્વાત્મન્ મહાયોગિન્ દીનબન્ધો જગદ્ગુરો ।
ત્રિતાપાદ્રક્ષિતું જીવાન્નેતું મુક્તેઃ પદં તથા ॥ ૮૪ ॥
યોગમાર્ગપ્રચારોઽત્ર ગુરુભિર્યઃ પ્રકાશિતઃ ।
તલ્લક્ષણાનિ ભેદાૅંશ્ચ કૃપયા વદ મે પ્રભો ॥ ૮૫ ॥
શ્રીમહાદેવ ઉવાચ ।
મન્ત્રયોગો લયશ્ચૈવ રાજયોગો હઠસ્તથા ।
યોગશ્ચતુર્વિધઃ પ્રોક્તો યોગિભિસ્તત્ત્વદર્શિભિઃ ॥ ૮૬ ॥
નામરૂપાત્મિકા સૃષ્ટિર્યસ્માત્તદવલમ્બનાત્ ।
બન્ધનાન્મુચ્યમાનોઽયં મુક્તિમાપ્નોતિ સાધકઃ ॥ ૮૭ ॥
તામેવ ભૂમિમાલમ્બ્ય સ્ખલનં યત્ર જાયતે ।
ઉત્તિષ્ઠતિ જનસ્સર્વોઽધ્યક્ષેણૈતત્સમીક્ષ્યતે ॥ ૮૮ ॥
નામરૂપાત્મકૈર્ભાવૈર્બધ્યન્તે નિખિલા જનાઃ ।
અવિદ્યાકલિતાશ્ચૈવ તાદૃક્પ્રકૃતિવૈભવાત્ ॥ ૮૯ ॥
આત્મનસ્સૂક્ષ્મપ્રકૃતિં પ્રવૃત્તિઞ્ચાઽનુસૃત્ય વૈ ।
નામરૂપાત્મનોશ્શબ્દભાવયોરવલમ્બનાત્ ॥ ૯૦ ॥
યો યોગઃ સાધ્યતે સોઽયં મન્ત્રયોગઃ પ્રકીર્તિતઃ ।
પ્રાણાઽપાનનાદબિન્દુજીવાત્મપરમાત્મનામ્ ॥ ૯૧ ॥
મેલનાદ્ઘટતે યસ્માત્તસ્માદ્વૈ ઘટ ઉચ્યતે ।
આમકુમ્ભમિવાઽમ્ભસ્થં જીર્યમાણં સદા ઘટમ્ ॥ ૯૨ ॥
યોગાનલેન સન્દહ્ય ઘટશુદ્ધિં સમાચરેત્ ।
ઘટયોગસમાયોગાદ્ધઠયોગઃ પ્રકીર્તિતઃ ॥ ૯૩ ॥
મન્ત્રાદ્ધઠેન સમ્પાદ્યો યોગોઽયમિતિ વા પ્રિયે ।
હઠયોગ ઇતિ પ્રોક્તો હઠાજ્જીવશુભપ્રદઃ ॥ ૯૪ ॥
હઠયોગેન પ્રથમં જીર્યમાણામિમાં તનુમ્ ।
દ્રઢ્યન્સૂક્ષ્મદેહં વૈ કુર્યાદ્યોગયુજં પુનઃ ॥ ૯૫ ॥
સ્થૂલઃ સૂક્ષ્મસ્ય દેહો વૈ પરિણામાન્તરં યતઃ ।
કાદિવર્ણાન્સમભ્યસ્ય શાસ્ત્રજ્ઞાનં યથાક્રમમ્ ॥ ૯૬ ॥
યથોપલભ્યતે તદ્વત્સ્થૂલદેહસ્ય સાધનૈઃ ।
યોગેન મનસો યોગો હઠયોગઃ પ્રકીર્તિતઃ ॥ ૯૭ ॥
બ્રહ્માણ્ડપિણ્ડે સદૃશે બ્રહ્મપ્રકૃતિસમ્ભવાત્ ।
સમષ્ટિવ્યષ્ટિસમ્બન્ધાદેકસમ્બન્ધગુમ્ફિતે ॥ ૯૮ ॥
ઋષિદેવાશ્ચ પિતરો નિત્યં પ્રકૃતિપૂરુષૌ ।
તિષ્ઠન્તિ પિણ્ડે બ્રહ્માણ્ડે ગ્રહનક્ષત્રરાશયઃ ॥ ૯૯ ॥
પિણ્ડજ્ઞાનેન બ્રહ્માણ્ડજ્ઞાનં ભવતિ નિશ્ચિતમ્ ।
ગુરૂપદેશતઃ પિણ્ડજ્ઞાનમાપ્ત્વા યથાયથમ્ ॥ ૧૦૦ ॥
તતો નિપુણયા યુક્ત્યા પુરુષે પ્રકૃતેર્લયઃ ।
લયયોગાઽભિધેયઃ સ્યાત્ કૃતઃ શુદ્ધૈર્મહર્ષિભિઃ ॥ ૧૦૧ ॥
ભવન્તિ મન્ત્રયોગસ્ય ષોડશાઙ્ગાનિ નિશ્ચિતમ્ ।
યથા સુધાંશોર્જાયન્તે કલાઃ ષોડશ શોભનાઃ ॥ ૧૦૨ ॥
ભક્તિઃ શુદ્ધિશ્ચાઽઽસનઞ્ચ પઞ્ચાઙ્ગસ્યાઽપિ સેવનમ્ ।
આચારધારણે દિવ્યદેશસેવનમિત્યપિ ॥ ૧૦૩ ॥
પ્રાણક્રિયા તથા મુદ્રા તર્પણં હવનં બલિઃ ।
યાગો જપસ્તથા ધ્યાનં સમાધિશ્ચેતિ ષોડશ ॥ ૧૦૪ ॥
ષટ્કર્માઽઽસનમુદ્રાઃ પ્રત્યાહારઃ પ્રાણસંયમશ્ચૈવ ।
ધ્યાનસમાધી સપ્તૈવાઙ્ગાનિ સ્યુર્હઠસ્ય યોગસ્ય ॥ ૧૦૫ ॥
અઙ્ગાનિ લયયોગસ્ય નવૈવેતિ બુધા વિદુઃ ।
યમશ્ચ નિયમશ્ચૈવ સ્થૂલસૂક્ષ્મક્રિયે તથા ॥ ૧૦૬ ॥
પ્રત્યાહારો ધારણા ચ ધ્યાનઞ્ચાપિ લયક્રિયા ।
સમાધિશ્ચ નવાઙ્ગાનિ લયયોગસ્ય નિશ્ચિતમ્ ॥ ૧૦૭ ॥
ધ્યાનં વૈ મન્ત્રયોગસ્યાઽધ્યાત્મભાવાદ્વિનિર્ગતમ્ ।
પરાનન્દમયે ભાવેઽતીન્દ્રિયે ચ વિલક્ષણે ॥ ૧૦૮ ॥
ભ્રમદ્ભિઃ સાધકશ્રેયોવાઞ્છદ્ભિર્યોગવિત્તમૈઃ ।
ઉપાસનાં પઞ્ચવિધાં જ્ઞાત્વા સાધકયોગ્યતામ્ ॥ ૧૦૯ ॥
મન્ત્રધ્યાનં હિ કથિતમધ્યાત્મસ્યાઽનુસારતઃ ।
વેદતન્ત્રપુરાણેષુ મન્ત્રશાસ્ત્રપ્રવર્તકૈઃ ॥ ૧૧૦ ॥
વર્ણિતં શ્રેયૈચ્છદ્ભિર્મન્ત્રયોગપરસ્ય વૈ ।
ધ્યાનાનાં વૈ બહુત્વેઽપિ તત્પ્રોક્તં પઞ્ચધૈવ હિ ॥ ૧૧૧ ॥
તેષાં ભાવમયત્વેન સમાધિરધિગમ્યતે ।
મન્ત્રયોગો હઠશ્ચૈવ લયયોગઃ પૃથક્ પૃથક્ ॥ ૧૧૨ ॥
સ્થૂલં જ્યોતિસ્તથા બિન્દુ ધ્યાનં તુ ત્રિવિધં વિદુઃ ।
સ્થૂલં મૂર્તિમયં પ્રોક્તં જ્યોતિસ્તેજોમયં ભવેત્ ॥ ૧૧૩ ॥
બિન્દું બિન્દુમયં બ્રહ્મ કુણ્ડલી પરદેવતા ।
સૃષ્ટિસ્થિતિવિનાશાનાં હેતુતા મનસિ સ્થિતા ॥ ૧૧૪ ॥
તત્સાહાય્યાત્સાધ્યતે યો રાજયોગ ઇતિ સ્મૃતઃ ।
મન્ત્રે હઠે લયે ચૈવ સિદ્ધિમાસાદ્ય યત્નતઃ ॥ ૧૧૫ ॥
પૂર્ણાઽધિકારમાપ્નોતિ રાજયોગપરો નરઃ ।
સમાધિર્મન્ત્રયોગસ્ય મહાભાવ ઇતીરિતઃ ॥ ૧૧૬ ॥
હઠસ્ય ચ મહાબોધઃ સમાધિસ્તેન સિધ્યતિ ।
પ્રશસ્તો લયયોગસ્ય સમાધિર્હિ મહાલયઃ ॥ ૧૧૭ ॥
વિચારબુદ્ધેઃ પ્રાધાન્યં રાજયોગસ્ય સાધને ।
બ્રહ્મધ્યાનં હિ તદ્ધ્યાનં સમાધિર્નિર્વિકલ્પકઃ ॥ ૧૧૮ ॥
તેનોપલબ્ધસિદ્ધિર્હિ જીવન્મુક્તઃ પ્રકથ્યતે ।
ઉપલબ્ધ મહાભાવા મહાબોધાઽન્વિતાશ્ચ વા ॥ ૧૧૯ ॥
મહાલયં પ્રપન્નાશ્ચ તત્ત્વજ્ઞાનાઽવલમ્બતઃ ।
યોગિનો રાજયોગસ્ય ભૂમિમાસાદયન્તિ તે ॥ ૧૨૦ ॥
યોગસાધનમૂર્દ્ધર્ન્યો રાજયોગોઽભિધીયતે ॥ ૧૨૧ ॥
શ્રીમહાદેવ્યુવાચ ।
યોગેશ જગદાધાર કતિધોપાસના ચ કે ।
તદ્વિધેર્ભગવન્ ભેદા મુક્તિમાર્ગપ્રદર્શિનઃ ॥ ૧૨૨ ॥
તસ્યા કે દિવ્યદેશાશ્ચ દિવ્યભાવેન ભાસ્વરાઃ ।
તત્સર્વં કૃપયા નાથ વદસ્વ વદતાં વર ॥ ૧૨૩ ॥
શ્રીમહાદેવ ઉવાચ ।
સગુણો નિર્ગુણશ્ચાઽપિ દ્વિવિધો ભેદ ઈર્યતે ।
ઉપાસનાવિધેર્દેવિ સગુણોઽપિ દ્વિધા મતઃ ॥ ૧૨૪ ॥
સકામોપાસનાયાશ્ચ ભેદા યદ્યપિ નૈકશઃ ।
પરન્ત્વનન્યભક્તાનાં જનાનાં મુક્તિમિચ્છતામ્ ॥ ૧૨૫ ॥
ભેદત્રિતયમેવૈતદ્રહસ્યં દેવિ ગોપિતમ્ ।
વક્ષ્યે ગુપ્તરહસ્યં તદ્ભવતીં ભાગ્યશાલિનીમ્ ॥ ૧૨૬ ॥
સમાહિતેન શાન્તેન સ્વાન્તેનૈવાઽવધાર્યતામ્ ।
પઞ્ચાનામપિ દેવાનાં બ્રહ્મણો નિર્ગુણસ્ય ચ ॥ ૧૨૭ ॥
લીલાવિગ્રહરૂપાણાઞ્ચેત્યુપાસ્તિસ્ત્રિધા મતા ।
વિષ્ણુઃ સૂર્યશ્ચ શક્તિશ્ચ ગણાધીશશ્ચ શઙ્કરઃ ॥ ૧૨૮ ॥
પઞ્ચોપાસ્યાઃ સદા દેવિ સગુણોપાસનાવિધૌ ।
એતે પઞ્ચ મહેશાનિ સગુણો ભેદ ઈરિતઃ ॥ ૧૨૯ ॥
સચ્ચિદાનન્દરૂપસ્ય બ્રહ્મણો નાઽત્ર સંશયઃ ।
નિર્ગુણોઽપિ નિરાકારો વ્યાપકઃ સ પરાત્પરઃ ॥ ૧૩૦ ॥
સાધકાનાં હિ કલ્યાણં વિધાતું વસુધાતલે ।
બિભર્તિ સગુણં રૂપં ત્વત્સાહાય્યાત્પતિવ્રતે ॥ ૧૩૧ ॥
યથા ગવાં શરીરેષુ વ્યાપ્તં દુગ્ધં રસાત્મકમ્ ।
પરં પયોધરાદેવ કેવલં ક્ષરતે ધ્રુવમ્ ॥ ૧૩૨ ॥
તથૈવ સર્વવ્યાપ્તોઽપિ દેવો વ્યાપકભાવતઃ ।
દિવ્યષોડશદેશેષુ પૂજ્યતે પરમેશ્વરઃ ॥ ૧૩૩ ॥
વહ્ન્યમ્બુલિઙ્ગકુડ્યાનિ સ્થણ્ડિલં પટમણ્ડલે ।
વિશિખં નિત્યયન્ત્રઞ્ચ ભાવયન્ત્રઞ્ચ વિગ્રહઃ ॥ ૧૩૪ ॥
પીઠશ્ચાપિ વિભૂતિશ્ચ હૃન્મૂર્દ્ધાપિ મહેશ્વરિ ।
એતે ષોડશ દિવ્યાશ્ચ દેશાઃ પ્રોક્તા મયાઽનઘે ॥ ૧૩૫ ॥
યદ્યચ્છરીરમાશ્રિત્ય ભગવાન્સર્વશક્તિમાન્ ।
વતીર્ણો વિવિધા લીલા વિધાય વસુધાતલે ॥ ૧૩૬ ॥
જગત્પાલયતે દેવિ લીલાવિગ્રહ એવ સઃ ।
ઉપાસનાઽનુસારેણ વેદશાસ્ત્રેષુ ભૂરિશઃ ॥ ૧૩૭ ॥
લીલાવિગ્રહરૂપાણામિતિહાસોઽપિ લભ્યતે ।
તદુપાસનકઞ્ચાઽપિ સગુણં પરિકીર્તિતમ્ ॥ ૧૩૮ ॥
વિષ્ણોઃ સૂર્યશ્ચ શક્તેશ્ચ ગણેશસ્ય શિવસ્ય ચ ।
ગીતાસુ ગીતા યે શબ્દા વિષ્ણુસૂર્યાદયઃ પ્રિયે ॥ ૧૩૯ ॥
બ્રહ્મણશ્ચાદ્વિતીયસ્ય સાક્ષાત્તે ચાપિ વાચકઃ ।
ભક્તિસ્તુ ત્રિવિધા જ્ઞેયા વૈધી રાગાત્મિકા પરા ॥ ૧૪૦ ॥
દેવે પરોઽનુરાગસ્તુ ભક્તિઃ સમ્પ્રોચ્યતે બુધૈઃ ।
વિધિના યા વિનિર્ણીતા નિષેધેન તથા પુનઃ ॥ ૧૪૧ ॥
સાધ્યમાના ચ યા ધીરૈઃ સા વૈધી ભક્તિરુચ્યતે ।
યયાઽઽસ્વાદ્ય રસાન્ભક્તેર્ભાવે મજ્જતિ સાધકઃ ॥ ૧૪૨ ॥
રાગાત્મિકા સા કથિતા ભક્તિયોગવિશારદૈઃ ।
પરાઽઽનન્દપ્રદા ભક્તિઃ પરાભક્તિર્મતા બુધૈઃ ॥ ૧૪૩ ॥
યા પ્રાપ્યતે સમાધિસ્થૈર્યોગિભિર્યોગપારગૈઃ ।
ત્રૈગુણ્યભેદાસ્ત્રિવિધા ભક્તા વૈ પરિકીર્તિતાઃ ॥ ૧૪૪ ॥
આર્તો જિજ્ઞાસુરર્થાર્થી તથા ત્રિગુણતઃ પરઃ ।
પરાભક્ત્યધિકારી યો જ્ઞાનિભક્તઃ સ તુર્યકઃ ॥ ૧૪૫ ॥
ઉપાસકાઃ સ્યુસ્ત્રિવિધાસ્ત્રિગુણસ્યાઽનુસારતઃ ।
બ્રહ્મોપાસક એવાઽત્ર શ્રેષ્ઠઃ પ્રોક્તો મનીષિભિઃ ॥ ૧૪૬ ॥
પ્રથમા સગુણોપાસ્તિરવતારાઽર્ચનાશ્ચ યાઃ ।
વિહિતા બ્રહ્મબુદ્ધ્યા ચેદત્રૈવાઽન્તર્ભવન્તિ તાઃ ॥ ૧૪૭ ॥
સકામબુદ્ધ્યા વિહિતં દેવર્ષિપિતૃપૂજનમ્ ।
મધ્યમં મધ્યમા જ્ઞેયાસ્તત્કર્તારસ્તથા પુનઃ ॥ ૧૪૮ ॥
અધમા વૈ સમાખ્યાતાઃ ક્ષુદ્રશક્તિસમર્ચકાઃ ।
પ્રેત્યાદ્યુપાસઙ્કાશ્ચૈવ વિજ્ઞેયા હ્યધમાઽધમાઃ ॥ ૧૪૯ ॥
સર્વોપાસનહીનાસ્તુ પશવઃ પરિકીર્તિતાઃ ।
બ્રહ્મોપાસનમેવાઽત્ર મુખ્યં પરમમઙ્ગલમ્ ॥ ૧૫૦ ॥
નિઃશ્રેયસકરં જ્ઞેયં સર્વશ્રેષ્ઠં શુભાવહમ્ ॥ ૧૫૧ ॥
શ્રીમહાદેવ્યુવાચ ।
યથા મે ગુરુમાહાત્મ્યં સમ્યગ્જ્ઞાતં ભવેત્પ્રભો ।
તથા વિસ્તરતો નાથ તન્માહાત્મ્યમુદાહર ॥ ૧૫૨ ॥
સદ્ગુરોમહિમા દેવ સમ્યગ્જ્ઞાતઃ શ્રુતો ભુવિ ।
અજ્ઞાનતમસાઽઽચ્છન્નં મનોમલમપોહતિ ॥ ૧૫૩ ॥
શ્રીમહાદેવ ઉવાચ ।
ગુરુર્બ્રહ્મા ગુરુર્વિષ્ણુર્ગુરુર્દેવો મહેશ્વરઃ ।
ગુરુરેવ પરં બ્રહ્મ તસ્મૈ શ્રીગુરવે નમઃ ॥ ૧૫૪ ॥
અખણ્ડમણ્ડલાકારં વ્યાપ્તં યેન ચરાચરમ્ ।
તત્પદં દર્શિતં યેન તસ્મૈ શ્રીગુરવે નમઃ ॥ ૧૫૫ ॥
અજ્ઞાનતિમિરાઽન્ધસ્ય જ્ઞાનાઞ્જનશલાકયા ।
ચક્ષુરુન્મીલિતં યેન તસ્મૈ શ્રીગુરવે નમઃ ॥ ૧૫૬ ॥
સ્થાવરં જઙ્ગમં વ્યાપ્તં યત્કિઞ્ચિત્સચરાઽચરમ્ ।
તત્પદં દર્શિતં યેન તસ્મૈ શ્રીગુરવે નમઃ ॥ ૧૫૭ ॥
ચિન્મયં વ્યાપ્નુવન્સર્વં ત્રૈલોક્યં સચરાચરમ્ ।
તત્પદં દર્શિતં યેન તસ્મૈ શ્રીગુરવે નમઃ ॥ ૧૫૮ ॥
સર્વશ્રુતિશિરોરત્નવિરાજિતપદાઽમ્બુજઃ ।
વેદાન્તાઽમ્બુજસૂર્યો યસ્તસ્મૈ શ્રીગુરવે નમઃ ॥ ૧૫૯ ॥
ચેતનઃ શાશ્વતઃ શાન્તો વ્યોમાઽતીતો નિરઞ્જનઃ ।
બિન્દુનાદકલાતીતસ્તસ્મૈ શ્રીગુરવે નમઃ ॥ ૧૬૦ ॥
જ્ઞાનશક્તિસમારૂઢસ્તત્ત્વમાલાવિભૂષિતઃ ।
ભુક્તિમુક્તિપ્રદાતા ચ તસ્મૈ શ્રીગુરવે નમઃ ॥ ૧૬૧ ॥
અનેકજન્મસમ્પ્રાપ્તકર્મબન્ધવિદાહિને ।
આત્મજ્ઞાનપ્રદાનેન તસ્મૈ શ્રીગુરવે નમઃ ॥ ૧૬૨ ॥
શોષણં ભવસિન્ધોશ્ચ જ્ઞાપનં સારસમ્પદઃ ।
ગુરોઃ પાદોદકં સમ્યક્ તસ્મૈ શ્રીગુરવે નમઃ ॥ ૧૬૩ ॥
ન ગુરોરધિકં તત્ત્વં ન ગુરોરધિકં તપઃ ।
તત્ત્વજ્ઞાનાત્પરં નાઽસ્તિ તસ્મૈ શ્રીગુરવે નમઃ ॥ ૧૬૪ ॥
મન્નાથઃ શ્રીજગન્નાથો મદ્ગુરુઃ શ્રીજગદ્ગુરુઃ ।
મદાત્મા સર્વભૂતાત્મા તસ્મૈ શ્રીગુરવે નમઃ ॥ ૧૬૫ ॥
ગુરુરાદિરનાદિશ્ચ ગુરુઃ પરમદૈવતમ્ ।
ગુરોઃ પરતરં નાઽસ્તિ તસ્મૈ શ્રીગુરવે નમઃ ॥ ૧૬૬ ॥
ધ્યાનમૂલં ગુરોર્મૂર્તિઃ પૂજામૂલં ગુરોઃ પદમ્ ।
મન્ત્રમૂલં ગુરોર્વાક્યં મોક્ષમૂલં ગુરોઃ કૃપા ॥ ૧૬૭ ॥
સપ્તસાગરપર્યન્તતીર્થસ્નાનાદિકૈઃ ફલમ્ ।
ગુરોરઙ્ઘ્રિપયોબિન્દુસહસ્રાંશેન દુર્લભમ્ ॥ ૧૬૮ ॥
ગુરુરેવ જગત્સર્વં બ્રહ્મવિષ્ણુશિવાત્મકમ્ ।
ગુરોઃ પરતરં નાઽસ્તિ તસ્માત્ સમ્પૂજયેદ્ગુરુમ્ ॥ ૧૬૯ ॥
જ્ઞાનં વિના મુક્તિપદં લભતે ગુરુભક્તિતઃ ।
ગુરોઃ પરતરં નાઽસ્તિ ધ્યેયોઽસૌ ગુરુમાર્ગિણા ॥ ૧૭૦ ॥
ગુરોઃ કૃપાપ્રસાદેન બ્રહ્મવિષ્ણુસદાશિવાઃ ।
સૃષ્ટ્યાદિકસમર્થાસ્તે કેવલં ગુરુસેવયા ॥ ૧૭૧ ॥
દેવકિન્નરગન્ધર્વાઃ પિતરો યક્ષચારણાઃ ।
મુનયોઽપિ ન જાનન્તિ ગુરુશુશ્રૂષણાવિધિમ્ ॥ ૧૭૨ ॥
ન મુક્તા દેવગન્ધર્વાઃ પિતરો યક્ષકિન્નરાઃ ।
ઋષયઃ સર્વસિદ્ધાશ્ચ ગુરુસેવાપરાઙ્મુખાઃ ॥ ૧૭૩ ॥
શ્રુતિસ્મૃતિમવિજ્ઞાય કેવલં ગુરુસેવયા ।
તે વૈ સંન્યાસિનઃ પ્રોક્તા ઇતરે વેષધારિણઃ ॥ ૧૭૪ ॥
ગુરોઃ કૃપાપ્રસાદેન આત્મારામો હિ લભ્યતે ।
અનેન ગુરુમાર્ગેણ આત્મજ્ઞાનં પ્રવર્તતે ॥ ૧૭૫ ॥
સર્વપાપવિશુદ્ધાત્મા શ્રીગુરોઃ પાદસેવનાત્ ।
સર્વતીર્થાવગાહસ્ય ફલં પ્રાપ્નોતિ નિશ્ચિતમ્ ॥ ૧૭૬ ॥
યજ્ઞવ્રતતપોદાનજપતીર્થાઽનુસેવનમ્ ।
ગુરુતત્ત્વમવિજ્ઞાય નિષ્ફલં નાઽત્ર સંશયઃ ॥ ૧૭૭ ॥
મન્ત્રરાજમિદં દેવિ ગુરુરિત્યક્ષરદ્વયમ્ ।
શ્રુતિવેદાન્તવાક્યેન ગુરુઃ સાક્ષાત્પરં પદમ્ ॥ ૧૭૮ ॥
ગુરુર્દેવો ગુરુર્ધર્મો ગુરુનિષ્ઠા પરં તપઃ ।
ગુરોઃ પરતરં નાસ્તિ નાસ્તિ તત્ત્વં ગુરોઃ પરમ્ ॥ ૧૭૯ ॥
ધન્યા માતા પિતા ધન્યો ધન્યો વંશઃ કુલં તથા ।
ધન્યા ચ વસુધા દેવિ ગુરુભક્તિઃ સુદુર્લભા ॥ ૧૮૦ ॥
શરીરમિન્દ્રિયપ્રાણા અર્થસ્વજનબાન્ધવાઃ ।
માતા પિતા કુલં દેવિ ગુરુરેવ ન સંશયઃ ॥ ૧૮૧ ॥
આજન્મકોટ્યાં દેવેશિ જપવ્રતતપઃક્રિયાઃ ।
એતત્સર્વં સમં દેવિ ગુરુસન્તોષમાત્રતઃ ॥ ૧૮૨ ॥
વિદ્યાધનમદેનૈવ મન્દભાગ્યાશ્ચ યે નરાઃ ।
ગુરોઃ સેવાં ન કુર્વન્તિ સત્યં સત્યં વદામ્યહમ્ ॥ ૧૮૩ ॥
ગુરુસેવાપરં તીર્થમન્યત્તીર્થમનર્થકમ્ ।
સર્વતીર્થાશ્રયં દેવિ સદ્ગુરોશ્ચરણામ્બુજમ્ ॥ ૧૮૪ ॥
ગુરુધ્યાનં મહાપુણ્યં ભુક્તિમુક્તિપ્રદાયકમ્ ।
વક્ષ્યામિ તવ દેવેશિ શૃણુષ્વ કમલાનને ॥ ૧૮૫ ॥
પ્રાતઃ શિરસિ શુક્લાબ્જે દ્વિનેત્રં દ્વિભુજં ગુરુમ્ ।
વરાઽભયકરં શાન્તં સ્મરેત્તન્નામપૂર્વકમ્ ॥ ૧૮૬ ॥
વામોરુશક્તિસહિતં કારુણ્યેનાઽવલોકિતમ્ ।
પ્રિયયા સવ્યહસ્તેન ધૃતચારુકલેવરમ્ ॥ ૧૮૭ ॥
વામેનોત્પલધારિણ્યા રક્તાઽઽભરણભૂષયા ।
જ્ઞાનાઽઽનન્દસમાયુક્તં સ્મરેત્તન્નામપૂર્વકમ્ ॥ ૧૮૮ ॥
અખણ્ડમણ્ડલાઽઽકારં વ્યાપ્તં યેન ચરાચરમ્ ।
તત્પદં દર્શિતં યેન તસ્મૈ શ્રીગુરવે નમઃ ॥ ૧૮૯ ॥
નમોઽસ્તુ ગુરવે તસ્મૈ ઇષ્ટદેવસ્વરૂપિણે ।
યસ્ય વાક્યાઽમૃતં હન્તિ વિષં સંસારસંજ્ઞિતમ્ ॥ ૧૯૦ ॥
શ્રીમહાદેવ્યુવાચ ।
મદેકહૃદયાઽઽનન્દ જગદાત્મન્ મહેશ્વર ।
ઉપાસ્યસ્ય રહસ્યં મે માહાત્મ્યઞ્ચાપિ સદ્ગુરોઃ ॥ ૧૯૧ ॥
વર્ણિતં યત્ત્વયા નાથ કૃતકૃત્યાઽસ્મિ સામ્પ્રતમ્ ।
ભૂયોઽપિ શ્રોતુમિચ્છામિ ત્વન્મુખાજ્જગદીશ્વર ॥ ૧૯૨ ॥
પરતત્ત્વૈકરૂપસ્ય તત્ત્વાઽતીતપરાઽઽત્મનઃ ।
સમાસેન સ્વરૂપં મે વર્ણયિત્વા કૃપાં કુરુ ॥ ૧૯૩ ॥
શ્રીમહદેવ ઉવાચ ।
સ એક એવ સદ્રૂપઃ સત્યોઽદ્વૈતઃ પરાત્પરઃ ।
સ્વપ્રકાશઃ સદા પૂર્ણઃ સચ્ચિદાનન્દલક્ષણઃ ॥ ૧૯૪ ॥
નિર્વિકારો નિરાધારો નિર્વિશેષો નિરાકુલઃ ।
ગુણાતીતઃ સર્વસાક્ષી સર્વાત્મા સર્વદૃગ્વિભુઃ ॥ ૧૯૫ ॥
ગૂઢઃ સર્વેષુ ભૂતેષુ સર્વવ્યાપી સનાતનઃ ।
સર્વેન્દ્રિય ગુણાભાસઃ સર્વેન્દ્રિયવિવર્જિતઃ ॥ ૧૯૬ ॥
લોકાઽતીતો લોકહેતુરવાઙ્મનસગોચરઃ ।
સ વેત્તિ વિશ્વં સર્વજ્ઞસ્તં ન જાનાતિ કશ્ચન ॥ ૧૯૭ ॥
તદધીનં જગત્સર્વં ત્રૈલોક્યં સચરાઽચરમ્ ।
તદાલમ્બનતસ્તિષ્ઠેદવિતર્ક્યમિદં જગત્ ॥ ૧૯૮ ॥
તત્સત્યતામુપાઽઽશ્રિત્ય સદ્વદ્ભાતિ પૃથક્ પૃથક્ ।
તેનૈવ હેતુભૂતેન વયં જાતા મહેશ્વરિ ॥ ૧૯૯ ॥
કારણં સર્વભૂતાનાં સ એકઃ પરમેશ્વરઃ ।
લોકેષુ સૃષ્ટિકરણાત્સ્રષ્ટા બ્રહ્મેતિ ગીયતે ॥ ૨૦૦ ॥
વિષ્ણુઃ પાલયિતા દેવિ સંહર્તાઽહં તદિચ્છયા ।
ઇન્દ્રાઽઽદયો લોકપાલાઃ સર્વે તદ્વશવર્તિનઃ ॥ ૨૦૧ ॥
સ્વે સ્વેઽધિકારે નિરતાસ્તે શાસતિ તદાજ્ઞયા ।
ત્વં પુરા પ્રકૃતિસ્તસ્ય પૂજ્યાઽસિ ભુવનત્રયે ॥ ૨૦૨ ॥
તેનાઽન્તર્યામિરૂપેણ તત્તદ્વિપયયોજિતાઃ ।
સ્વસ્વકર્મ પ્રકુર્વન્તિ ન સ્વતન્ત્રાઃ કદાચન ॥ ૨૦૩ ॥
યદ્ભયાદ્વાતિ વાતોઽપિ સૂર્યસ્તપતિ યદ્ભયાત્ ।
વર્ષન્તિ તોયદાઃ કાલે પુષ્ષ્યન્તિ તરવો વને ॥ ૨૦૪ ॥
કાલં કલયતે કાલે મૃત્યોર્મૃત્યુર્ભિયો ભયમ્ ।
વેદાન્તવેદ્યો ભગવાન્યત્તચ્છબ્દોપલક્ષિતઃ ॥ ૨૦૫ ॥
સર્વે દેવાશ્ચ દેવ્યશ્ચ તન્મયાઃ સુરવન્દિતે ।
આબ્રહ્મસ્તમ્બપર્યન્તં તન્મયં સકલં જગત્ ॥ ૨૦૬ ॥
તસ્મિંસ્તુષ્ટે જગત્તુષ્ટં પ્રીણિતે પ્રીણિતં જગત્ ।
તદારાધનતો દેવિ સર્વેષાં પ્રીણનં ભવેત્ ॥ ૨૦૭ ॥
તરોર્મૂલાઽભિષીકેણ યથા તદ્ભુજપલ્લવાઃ ।
તૃપ્યન્તિ તદનુષ્ઠાનાત્તથા સર્વેઽમરાદયઃ ॥ ૨૦૮ ॥
શ્રીમહાદેવ્યુવાચ ।
સંસારરોગહૃન્નાથ કરુણાવરુણાઽઽલય ।
ગુરોત્માહાત્મ્યપૂર્ણા યા ગુરોર્ગીતા સુવર્ણિતા ॥ ૨૦૯ ॥
તત્સ્વાધ્યાયસ્ય માહાત્મ્યં ફલઞ્ચાઽપિ વિનિર્દિશ ।
જીવમઙ્ગલમેતેન કૃપાતોઽતઃ કૃપાઽર્ણવ ॥ ૨૧૦ ॥
સમ્યગ્વિવિચ્ય સંવર્ણ્ય વિનોદય દયાર્ણવ ।
ત્વદૃતે કો હિ દેવેશ શિક્ષાં મેઽન્યો વિધાસ્યતિ ॥ ૨૧૧ ॥
શ્રીમહાદેવ ઉવાચ ।
ઇદં તુ ભક્તિભાવેન પઠ્યતે શ્રૂયતેઽથવા ।
લિખિત્વા વા પ્રદીયેત સર્વકામફલપ્રદમ્ ॥ ૨૧૨ ॥
ગુરુગીતાઽભિધં દેવિ શુદ્ધં તત્ત્વં મયોદિતમ્ ।
ભવવ્યાધિવિનાશાર્થં સ્વયમેવ સદા જપેત્ ॥ ૨૧૩ ॥
ગુરુગીતાઽક્ષરૈકૈકં મન્ત્રરાજમિદં પ્રિયે ।
અનેન વિવિધા મન્ત્રાઃ કલાં નાર્હન્તિ ષોડશીમ્ ॥ ૨૧૪ ॥
સર્વપાપહરં સ્તોત્રં સર્વદારિદ્ર્યનાશનમ્ ।
અકાલમૃત્યુહરણં સર્વસઙ્કટનાશનમ્ ॥ ૨૧૫ ॥
યક્ષરાક્ષસભૂતાનાં ચૌરવ્યાઘ્રભયાઽપહમ્ ।
મહાવ્યાધિ હરઞ્ચૈવ વિભૂતિસિદ્ધિદં ધ્રુવમ્ ॥ ૨૧૬ ॥
મોહનં સર્વભૂતાનાં પરં બન્ધનમોચનમ્ ।
દેવભૂતપ્રિયકરં લોકાન્સ્વવશમાનયેત્ ॥ ૨૧૭ ॥
મુખસ્તમ્ભકરં નૄણાં સદ્ગુણાનાં વિવર્ધનમ્ ।
દુષ્કર્મનાશનઞ્ચૈવ સત્કર્મસિદ્ધિદં ભવેત્ ॥ ૨૧૮ ॥
ભક્તિદં સિદ્ધયેત્ કાર્યં નવગ્રહભયાઽપહમ્ ।
દુઃસ્વપ્નનાશનઞ્ચૈવ સત્કર્મસિદ્ધિદં ભવેત્ ॥ ૨૧૯ ॥
સર્વશાન્તિકરં નિત્યં વન્ધ્યાપુત્રફલપ્રદમ્ ।
અવૈધવ્યકરં સ્ત્રીણાં સૌભાગ્યદાયકં પરમ્ ॥ ૨૨૦ ॥
આયુરારોગ્યમૈશ્વર્યપુત્રપૌત્રાદિવર્ધકમ્ ।
નિષ્કામતસ્ત્રિવારં વા જપન્મોક્ષમવાપ્નુયાત્ ॥ ૨૨૧ ॥
સર્વદુઃખભયં વિઘ્નં નાશયેત્તાપહારકમ્ ।
સર્વબાધાપ્રશમનં ધર્માઽર્થકામમોક્ષદમ્ ॥ ૨૨૨ ॥
યો યં ચિન્તયતે કામં સ તમાપ્નોતિ નિશ્ચિતમ્ ।
કામિનાં કામધેનુશ્ચ કલ્પિતં ચ સુરદ્રુમઃ ॥ ૨૨૩ ॥
ચિન્તામણિં ચિન્તિતસ્ય સર્વમઙ્ગલકારકમ્ ।
જપેચ્છાક્તસ્ય શૈવશ્ચ ગાણપત્યશ્ચ વૈષ્ણવઃ ॥ ૨૨૪ ॥
સૌરશ્ચ સિદ્ધિદં દેવિ ધર્માર્થકામમોક્ષદમ્ ।
સંસારમલનાશાઽર્થં ભવતાપનિવૃત્તયે ॥ ૨૨૫ ॥
ગુરુગીતાઽમ્ભસિ સ્નાનં તત્ત્વજ્ઞઃ કુરુતે સદા ।
યોગયુઞ્જાનચિત્તાનાં ગીતેયં જ્ઞાનવર્ધિકા ॥ ૨૨૬ ॥
ત્રિતાપતાપિતાનાઞ્ચ જીવાનાં પરમૌષધમ્ ।
સંસારાઽપારપાથોધૌ મજ્જતાં તરણિઃ શુભા ॥ ૨૨૭ ॥
દેશઃ શુદ્ધઃ સ યત્રાઽસૌ ગીતા તિષ્ઠતિ દુર્લભા ।
તત્ર દેવગણાઃ સર્વે ક્ષેત્રપીઠે વસન્તિ હિ ॥ ૨૨૮ ॥
શુચિરેવ સદા જ્ઞાની ગુરુગીતાજપેન તુ ।
તસ્ય દર્શનમાત્રેણ પુનર્જન્મ ન વિદ્યતે ॥ ૨૨૯ ॥
સત્યં સત્યં પુનઃ સત્યં નિજધર્મો મયોદિતઃ ।
ગુરુગીતાસમો નાઽસ્તિ સત્યં સત્યં વરાનને ॥ ૨૩૦ ॥
ઇતિ શ્રીગુરુગીતા સમાપ્તા ।
– Chant Stotra in Other Languages –
Sri Guru Gita in Sanskrit – English – Bengali – Gujarati – Kannada – Malayalam – Odia – Telugu – Tamil