॥ Suryashatakam Gujarati Lyrics ॥
॥ સૂર્યશતકમ્ ॥
મહાકવિશ્રીમયૂરપ્રણીતમ્
॥ શ્રી ગણેશાય નમઃ ॥
જમ્ભારાતીભકુમ્ભોદ્ભવમિવ દધતઃ સાન્દ્રસિન્દૂરરેણું
રક્તાઃ સિક્તા ઇવૌઘૈરુદયગિરિતટીધાતુધારાદ્રવસ્ય । var સક્તૈઃ
આયાન્ત્યા તુલ્યકાલં કમલવનરુચેવારુણા વો વિભૂત્યૈ
ભૂયાસુર્ભાસયન્તો ભુવનમભિનવા ભાનવો ભાનવીયાઃ ॥ ૧ ॥
ભક્તિપ્રહ્વાય દાતું મુકુલપુટકુટીકોટરક્રોડલીનાં
લક્ષ્મીમાક્રષ્ટુકામા ઇવ કમલવનોદ્ધાટનં કુર્વતે યે ।
કાલાકારાન્ધકારાનનપતિતજગત્સાધ્વસધ્વંસકલ્યાઃ
કલ્યાણં વઃ ક્રિયાસુઃ કિસલયરુચયસ્તે કરા ભાસ્કરસ્ય ॥ ૨ ॥
ગર્ભેષ્વમ્ભોરુહાણાં શિખરિષુ ચ શિતાગ્રેષુ તુલ્યં પતન્તઃ
પ્રારમ્ભે વાસરસ્ય વ્યુપરતિસમયે ચૈકરૂપાસ્તથૈવ ।
નિષ્પર્યાયં પ્રવૃત્તાસ્ત્રિભુવનભવનપ્રાઙ્ગણે પાન્તુ યુષ્મા-
નૂષ્માણં સંતતાધ્વશ્રમજમિવ ભૃશં બિભ્રતો બ્રધ્નપાદાઃ ॥ ૩ ॥
પ્રભ્રશ્યત્યુત્તરીયત્વિષિ તમસિ સમુદ્દીક્ષ્ય વીતાવૃતીન્પ્રા-
ગ્જન્તૂંસ્તન્તૂન્યથા યાનતનુ વિતનુતે તિગ્મરોચિર્મરીચીન્ ।
તે સાન્દ્રીભૂય સદ્યઃ ક્રમવિશદદશાશાદશાલીવિશાલં
શશ્વત્સમ્પાદયન્તોઽમ્બરમમલમલં મઙ્ગલં વો દિશન્તુ ॥ ૪ ॥
ન્યક્કુર્વન્નોષધીશે મુષિતરુચિ શુચેવૌષધીઃ પ્રોષિતાભા
ભાસ્વદ્ગ્રાવોદ્ગતેન પ્રથમમિવ કૃતાભ્યુદ્ગતિઃ પાવકેન ।
પક્ષચ્છેદવ્રણાસૃક્સ્રુત ઇવ દૃષદો દર્શયન્પ્રાતરદ્રે-
રાતામ્રસ્તીવ્રભાનોરનભિમતનુદે સ્તાદ્ગભસ્ત્યુદ્ગમો વઃ ॥ ૫ ॥
શીર્ણઘ્રાણાઙ્ઘ્રિપાણીન્વ્રણિભિરપઘનૈર્ઘર્ઘરાવ્યક્તઘોષાન્
દીર્ઘાઘ્રાતાનઘૌઘૈ પુનરપિ ઘટયત્યેક ઉલ્લાઘયન્ યઃ ।
ઘર્માંશોસ્તસ્ય વોઽન્તર્દ્વિગુણઘનઘૃણાનિઘ્નનિર્વિઘ્નવૃત્તે-
ર્દત્તાર્ઘાઃ સિદ્ધસંઘૈર્વિદધતુ ઘૃણયઃ શીઘ્રમંહોવિધાતમ્ ॥ ૬ ॥
બિભ્રાણા વામનત્વં પ્રથમમથ તથૈવાંશવઃ પ્રાંશવો વઃ
ક્રાન્તાકાશાન્તરાલાસ્તદનુ દશદિશઃ પૂરયન્તસ્તતોઽપિ ।
ધ્વાન્તાદાચ્છિદ્ય દેવદ્વિષ ઇવ બલિતો વિશ્વમાશ્વશ્નુવાનાઃ var દેવદ્રુહ
કૃચ્છ્રાણ્યુચ્છ્રાયહેલોપહસિતહરયો હારિદશ્વા હરન્તુ ॥ ૭ ॥
ઉદ્ગાઢેનારુણિમ્ના વિદધતિ બહુલં યેઽરુણસ્યારુણત્વં
મૂર્ધોદ્ધૂતૌ ખલીનક્ષતરુધિરરુચો યે રથાશ્વાનનેષુ ।
શૈલાનાં શેખરત્વં શ્રિતશિખરિશિખાસ્તન્વતે યે દિશન્તુ var શિખરશિખાઃ
પ્રેઙ્ખન્તઃ ખે ખરાંશોઃ ખચિતદિનમુખાસ્તે મયૂખાઃ સુખં વઃ ॥ ૮ ॥
દત્તાનન્દાઃ પ્રજાનાં સમુચિતસમયાકૃષ્ટસૃષ્ટૈઃ પયોભિઃ var અક્લિષ્ટસૃષ્ટૈઃ
પૂર્વાહ્ણે વિપ્રકીર્ણા દિશિ દિશિ વિરમત્યહ્નિ સંહારભાજઃ ।
દીપ્તાંશોર્દીર્ઘદુઃખપ્રભવભવભયોદન્વદુત્તારનાવો
ગાવો વઃ પાવનાનાં પરમપરિમિતાં પ્રીતિમુત્પાદયન્તુ ॥ ૯ ॥
બન્ધધ્વંસૈકહેતું શિરસિ નતિરસાબદ્ધસંધ્યાઞ્જલીનાં
લોકાનાં યે પ્રબોધં વિદધતિ વિપુલામ્ભોજખણ્ડાશયેવ ।
યુષ્માકં તે સ્વચિત્તપ્રથિતપૃથુતરપ્રાર્થનાકલ્પવૃક્ષાઃ var પ્રથિમ
કલ્પન્તાં નિર્વિકલ્પં દિનકરકિરણાઃ કેતવઃ કલ્મષસ્ય ॥ ૧૦ ॥
ધારા રાયો ધનાયાપદિ સપદિ કરાલમ્બભૂતાઃ પ્રપાતે
તત્ત્વાલોકૈકદીપાસ્ત્રિદશપતિપુરપ્રસ્થિતૌ વીથ્ય એવ ।
નિર્વાણોદ્યોગિયોગિપ્રગમનિજતનુદ્વારિ વેત્રાયમાણા-
સ્ત્રાયન્તાં તીવ્રભાનોર્દિવસમુખસુખા રશ્મયઃ કલ્મષાદ્વઃ ॥ ૧૧ ॥
var તીવ્રભાસઃ var કશ્મલાદ્વઃ
પ્રાચિ પ્રાગાચરન્ત્યોઽનતિચિરમચલે ચારુચૂડામણિત્વં
મુઞ્ચન્ત્યો રોચનામ્ભઃ પ્રચુરમિવ દિશામુચ્ચકૈશ્ચર્ચનાય ।
ચાટૂત્કૈશ્ચક્રનામ્નાં ચતુરમવિચલૈર્લોચનૈરર્ચ્યમાના- var સુચિરં
શ્ચેષ્ટન્તાં ચિન્તિતાનામુચિતમચરમાશ્ચણ્ડરોચીરુચો વઃ ॥ ૧૨ ॥
એકં જ્યોતિર્દૃશૌ દ્વે ત્રિજગતિ ગદિતાન્યબ્જજાસ્યૈશ્ચતુર્ભિ-
ર્ભૂતાનાં પઞ્ચમં યાન્યલમૃતુષુ તથા ષટ્સુ નાનાવિધાનિ ।
યુષ્માકં તાનિ સપ્તત્રિદશમુનિનુતાન્યષ્ટદિગ્ભાઞ્જિ ભાનો-
ર્યાન્તિ પ્રાહ્ણે નવત્વં દશ દધતુ શિવં દીધિતીનાં શતાનિ ॥ ૧૩ ॥ var દદતુ
આવૃત્તિભ્રાન્તવિશ્વાઃ શ્રમમિવ દધતઃ શોષિણઃ સ્વોષ્મણેવ
ગ્રીષ્મે દાવાગ્નિતપ્તા ઇવ રસમસકૃદ્યે ધરિત્ર્યા ધયન્તિ ।
તે પ્રાવૃષ્યાત્તપાનાતિશયરુજ ઇવોદ્વાન્તતોયા હિમર્તૌ
માર્તણ્ડસ્યાપ્રચણ્ડાશ્ચિરમશુભભિદેઽભીષવો વો ભવન્તુ ॥ ૧૪ ॥
તન્વાના દિગ્વધૂનાં સમધિકમધુરાલોકરમ્યામવસ્થા-
મારુઢપ્રૌઢિલેશોત્કલિતકપિલિમાલંકૃતિઃ કેવલૈવ ।
ઉજ્જૃમ્ભામ્ભોજનેત્રદ્યુતિનિ દિનમુખે કિંચિદુદ્ભિદ્યમાના
શ્મશ્રુશ્રેણીવ ભાસાં દિશતુ દશશતી શર્મ ઘર્મત્વિષો વઃ ॥ ૧૫ ॥
મૌલીન્દોર્મૈષ મોષીદ્દ્યુતિમિતિ વૃષભાઙ્કેન યઃ શઙ્કિનેવ
પ્રત્યગ્રોદ્ઘાટિતામ્ભોરુહકુહરગુહાસુસ્થિતેનેવ ધાત્રા ।
કૃષ્ણેન ધ્વાન્તકૃષ્ણસ્વતનુપરિભવત્રસ્નુનેવ સ્તુતોઽલં
ત્રાણાય સ્તાત્તનીયાનપિ તિમિરરિપોઃ સ ત્વિષામુદ્ગમો વઃ ॥ ૧૬ ॥
વિસ્તીર્ણં વ્યોમ દીર્ઘાઃ સપદિ દશ દિશો વ્યસ્તવેલામ્ભસોઽબ્ધીન્
કુર્વદ્ભિર્દૃશ્યનાનાનગનગરનગાભોગપૃથ્વીં ચ પૃથ્વીમ્ ।
પદ્મિન્યુચ્છ્વાસ્યતે યૈરુષસિ જગદપિ ધ્વંસયિત્વા તમિસ્રા-
મુસ્રા વિસ્રંસયન્તુ દ્રુતમનભિમતં તે સહસ્રત્વિષો વઃ ॥ ૧૭ ॥ var વિસ્રાવયન્તુ
અસ્તવ્યસ્તત્વશૂન્યો નિજરુચિરનિશાનશ્વરઃ કર્તુમીશો
વિશ્વં વેશ્મેવ દીપઃ પ્રતિહતતિમિરં યઃ પ્રદેશસ્થિતોઽપિ ।
દિક્કાલાપેક્ષયાસૌ ત્રિભુવનમટતસ્તિગ્મભાનોર્નવાખ્યાં
યાતઃ શાતક્રતવ્યાં દિશિ દિશતુ શિવં સોઽર્ચિષામુદ્ગમો વઃ ॥ ૧૮ ॥
માગાન્મ્લાનિં મૃણાલી મૃદુરિતિ દયયેવાપ્રવિષ્ટોઽહિલોકં
લોકાલોકસ્ય પાર્શ્વં પ્રતપતિ ન પરં યસ્તદાખ્યાર્થમેવ ।
ઊર્ધ્વં બ્રહ્માણ્ડખણ્ડસ્ફુટનભયપરિત્યક્તદૈર્ઘ્યો દ્યુસીમ્નિ
સ્વેછાવશ્યાવકાશાવધિરવતુ સ વસ્તાપનો રોચિરોઘઃ ॥ ૧૯ ॥
અશ્યામઃ કાલ એકો ન ભવતિ ભુવનાન્તોઽપિ વીતેઽન્ધકારે var વીતાન્ધકારઃ
સદ્યઃ પ્રાલેયપાદો ન વિલયમચલશ્ચન્દ્રમા અપ્યુપૈતિ ।
બન્ધઃ સિદ્ધાઞ્જલીનાં ન હિ કુમુદવનસ્યાપિ યત્રોજ્જિહાને
તત્પ્રાતઃ પ્રેક્ષણીયં દિશતુ દિનપતેર્ધામ કામાધિકં વઃ ॥ ૨૦ ॥
યત્કાન્તિં પઙ્કજાનાં ન હરતિ કુરુતે પ્રત્યુતાધિક્યરમ્યાં var પ્રત્યુતાતીવ રમ્યાં
નો ધત્તે તારકાભાં તિરયતિ નિતરામાશુ યન્નિત્યમેવ । var નાધત્તે
કર્તું નાલં નિમેષં દિવસમપિ પરં યત્તદેકં ત્રિલોક્યા-
શ્ચક્ષુઃ સામાન્યચક્ષુર્વિસદૃશમઘભિદ્ભાસ્વતસ્તાન્મહો વઃ ॥ ૨૧ ॥
ક્ષ્માં ક્ષેપીયઃ ક્ષપામ્ભઃશિશિરતરજલસ્પર્શતર્ષાદૃતેવ
દ્રાગાશા નેતુમાશાદ્વિરદકરસરઃપુષ્કરાણીવ બોધમ્ ।
પ્રાતઃ પ્રોલ્લઙ્ઘ્ય વિષ્ણોઃ પદમપિ ઘૃણયેવાતિવેગાદ્દવીય-
સ્યુદ્દામ દ્યોતમાના દહતુ દિનપતેર્દુર્નિમિત્તં દ્યુતિર્વઃ ॥ ૨૨ ॥
નો કલ્પાપાયવાયોરદયરયદલત્ક્ષ્માધરસ્યાપિ ગમ્યા var શમ્યા
ગાઢોદ્ગીર્ણોજ્જ્વલશ્રીરહનિ ન રહિતા નો તમઃકજ્જલેન ।
પ્રાપ્તોત્પત્તિઃ પતઙ્ગાન્ન પુનરુપગતા મોષમુષ્ણત્વિષો વો
વર્તિઃ સૈવાન્યરૂપા સુખયતુ નિખિલદ્વીપદીપસ્ય દીપ્તિઃ ॥ ૨૩ ॥
નિઃશેષાશાવપૂરપ્રવણગુરુગુણશ્લાઘનીયસ્વરૂપા
પર્યાપ્તં નોદયાદૌ દિનગમસમયોપપ્લવેઽપ્યુન્નતૈવ ।
અત્યન્તં યાનભિજ્ઞા ક્ષણમપિ તમસા સાકમેકત્ર વસ્તું
બ્રધ્નસ્યેદ્ધા રુચિર્વો રુચિરિવ રુચિતસ્યાપ્તયે વસ્તુનોસ્તુ ॥ ૨૪ ॥ var ચિરુરસ્ય, રુચિરસ્ય
વિભ્રાણઃ શક્તિમાશુ પ્રશમિતબલવત્તારકૌર્જિત્યગુર્વીં
કુર્વાણો લીલયાધઃ શિખિનમપિ લસચ્ચન્દ્રકાન્તાવભાસમ્ ।
આદધ્યાદન્ધકારે રતિમતિશયિનીમાવહન્વીક્ષણાનાં var આદેયાદીક્ષણાનાં
બાલો લક્ષ્મીમપારામપર ઇવ ગુહોઽહર્પતેરાતપો વઃ ॥ ૨૫ ॥
જ્યોત્સ્નાંશાકર્ષપાણ્ડુદ્યુતિ તિમિરમષીશેષકલ્માષમીષ-
જ્જૃમ્ભોદ્ભૂતેન પિઙ્ગં સરસિજરજસા સંધ્યયા શોણશોચિઃ ।
પ્રાતઃપ્રારમ્ભકાલે સકલમપિ જગચ્ચિત્રમુન્મીલયન્તી
કાન્તિસ્તીક્ષ્ણત્વિષોઽક્ષ્ણાં મુદમુપનયતાત્તૂલિકેવાતુલાં વઃ ॥ ૨૬ ॥
આયાન્તી કિં સુમેરોઃ સરણિરરુણિતા પાદ્મરાગૈઃ પરાગૈ-
રાહોસ્વિત્સ્વસ્ય માહારજનવિરચિતા વૈજયન્તી રથસ્ય ।
માઞ્જિષ્ઠી પ્રષ્ઠવાહાવલિવિધુતશિરશ્ચામરાલી નુ લોકૈ- var ચામરાલીવ
રાશઙ્ક્યાલોકિતૈવં સવિતુરઘનુદે સ્તાત્પ્રભાતપ્રભા વઃ ॥ ૨૭ ॥
ધ્વાન્તધ્વંસં વિધત્તે ન તપતિ રુચિમન્નાતિરૂપં વ્યનક્તિ
ન્યક્ત્વં નીત્વાપિ નક્તં ન વિતરતિતરાં તાવદહ્નસ્ત્વિષં યઃ । var ન્યક્તામહ્નિ
સ પ્રાતર્મા વિરંસીદસકલપટિમા પૂરયન્યુષ્મદાશા-
માશાકાશાવકાશાવતરણતરુણપ્રક્રમોઽર્કપ્રકાશઃ ॥ ૨૮ ॥
તીવ્રં નિર્વાણહેતુર્યદપિ ચ વિપુલં યત્પ્રકર્ષેણ ચાણુ
પ્રત્યક્ષં યત્પરોક્ષં યદિહ યદપરં નશ્વરં શાશ્વતં ચ ।
યત્સર્વસ્ય પ્રસિદ્ધં જગતિ કતિપયે યોગિનો યદ્વિદન્તિ
જ્યોતિસ્તદ્દ્વિપ્રકારં સવિતુરવતુ વો બાહ્યમાભ્યન્તરં ચ ॥ ૨૯ ॥
રત્નાનાં મણ્ડનાય પ્રભવતિ નિયતોદ્દેશલબ્ધાવકાશં
વહ્નેર્દાર્વાદિ દગ્ધું નિજજડિમતયા કર્તુમાનન્દમિન્દોઃ ।
યચ્ચ ત્રૈલોક્યભૂષાવિધિરઘદહનં હ્લાદિ વૃષ્ટ્યાશુ તદ્વો var યત્તુ
બાહુલ્યોત્પાદ્યકાર્યાધિકતરમવતાદેકમેવાર્કતેજઃ ॥ ૩૦ ॥
મીલચ્ચક્ષુર્વિજિહ્મશ્રુતિ જડરસનં નિઘ્નિતઘ્રાણવૃત્તિ
સ્વવ્યાપારાક્ષમત્વક્પરિમુષિતમનઃ શ્વાસમાત્રાવશેષમ્ ।
વિસ્રસ્તાઙ્ગં પતિત્વા સ્વપદપહરતાદશ્રિયં વોઽર્કજન્મા var અપ્રિયં
કાલવ્યાલાવલીઢં જગદગદ ઇવોત્થાપયન્પ્રાક્પ્રતાપઃ ॥ ૩૧ ॥
નિઃશેષં નૈશમમ્ભઃ પ્રસભમપનુદન્નશ્રુલેશાનુકારિ
સ્તોકસ્તોકાપનીતારુણરુચિરચિરાદસ્તદોષાનુષઙ્ગઃ ।
દાતા દૃષ્ટિં પ્રસન્નાં ત્રિભુવનનયનસ્યાશુ યુષ્મદ્વિરુદ્ધં
વધ્યાદ્બ્રધ્નસ્ય સિદ્ધાઞ્જનવિધિરપરઃ પ્રાક્તનોઽર્ચિઃપ્રચારઃ ॥ ૩૨ ॥
ભૂત્વા જમ્ભસ્ય ભેત્તુઃ કકુભિ પરિભવારમ્ભભૂઃ શુભ્રભાનો- var સ્થિત્વા
ર્બિભ્રાણા બભ્રુભાવં પ્રસભમભિનવામ્ભોજજૃમ્ભાપ્રગલ્ભા ।
ભૂષા ભૂયિષ્ઠશોભા ત્રિભુવનભવનસ્યાસ્ય વૈભાકરી પ્રાગ્-
વિભ્રાન્તા ભ્રાજમાના વિભવતુ વિભવોદ્ભૂતયે સા વિભા વઃ ॥ ૩૩ ॥ var નિર્ભાન્તિ, વિભ્રાન્તિ
સંસક્તં સિક્તમૂલાદભિનવભુવનોદ્યાનકૌતૂહલિન્યા
યામિન્યા કન્યયેવામૃતકરકલશાવર્જિતેનામૃતેન ।
અર્કાલોકઃ ક્રિયાદ્વો મુદમુદયશિરશ્ચક્રવાલાલવાલા-
દુદ્યન્બાલપ્રવાલપ્રતિમરુચિરહઃપાદપપ્રાક્પ્રરોહઃ ॥ ૩૪ ॥
ભિન્નં ભાસારુણસ્ય ક્વચિદભિનવયા વિદ્રુમાણાં ત્વિષેવ
ત્વઙ્ન્નક્ષત્રરત્નદ્યુતિનિકરકરાલાન્તરાલં ક્વચિચ્ચ ।
નાન્તર્નિઃશેષકૃષ્ણશ્રિયમુદધિમિવ ધ્વાન્તરાશિં પિબન્સ્તા-
દૌર્વઃ પૂર્વોઽપ્યપૂર્વોઽગ્નિરિવ ભવદઘપ્લુષ્ટયેઽર્કાવભાસઃ ॥ ૩૫ ॥
ગન્ધર્વૈર્ગદ્યપદ્યવ્યતિકરિતવચોહૃદ્યમાતોદ્યવાદ્યૈ-
રાદ્યૈર્યો નારદાદ્યૈર્મુનિભિરભિનુતો વેદવેદ્યૈર્વિભિદ્ય ।
var વીતવેદ્યૈર્વિવિદ્ય, વેદવિદ્ભિર્વિભિદ્ય
આસાદ્યાપદ્યતે યં પુનરપિ ચ જગદ્યૌવનં સદ્ય ઉદ્ય-
ન્નુદ્દ્યોતો દ્યોતિતદ્યૌર્દ્યતુ દિવસકૃતોઽસાવવદ્યાનિ વોઽદ્ય ॥ ૩૬ ॥
આવાનૈશ્ચન્દ્રકાન્તૈશ્ચ્યુતતિમિરતયા તાનવાત્તારકાણા- var આવાન્તૈઃ
મેણાઙ્કાલોકલોપાદુપહતમહસામોષધીનાં લયેન ।
આરાદુત્પ્રેક્ષ્યમાણા ક્ષણમુદયતટાન્તર્હિતસ્યાહિમાંશો-
રાભા પ્રાભાતિકી વોઽવતુ ન તુ નિતરાં તાવદાવિર્ભવન્તી ॥ ૩૭ ॥
સાનૌ સા નૌદયે નારુણિતદલપુનર્યૌવનાનાં વનાના- var લસદ્યૌવનાનાં
માલીમાલીઢપૂર્વા પરિહૃતકુહરોપાન્તનિમ્ના તનિમ્ના ।
ભા વોઽભાવોપશાન્તિં દિશતુ દિનપતેર્ભાસમાના સમાના-
રાજી રાજીવરેણોઃ સમસમયમુદેતીવ યસ્યા વયસ્યા ॥ ૩૮ ॥
ઉજ્જૃમ્ભામ્ભોરુહાણાં પ્રભવતિ પયસાં યા શ્રિયે નોષ્ણતાયૈ
પુષ્ણાત્યાલોકમાત્રં ન તુ દિશતિ દૃશાં દૃશ્યમાના વિધાતમ્ ।
પૂર્વાદ્રેરેવ પૂર્વં દિવમનુ ચ પુનઃ પાવની દિઙ્મુખાના- var તતઃ
મેનાંસ્યૈની વિભાસૌ નુદતુ નુતિપદૈકાસ્પદં પ્રાક્તની વઃ ॥ ૩૯ ॥
વાચાં વાચસ્પતેરપ્યચલભિદુચિતાચાર્યકાણાં પ્રપઞ્ચૈ-
ર્વૈરઞ્ચાનાં તથોચ્ચારિતચતુરઋચાં ચાનનાનાં ચતુર્ણામ્ । var રુચિર
ઉચ્યેતાર્ચાસુ વાચ્યચ્યુતિશુચિચરિતં યસ્ય નોચ્ચૈર્વિવિચ્ય var અર્ચાસ્વવાચ્ય
પ્રાચ્યં વર્ચશ્ચકાસચ્ચિરમુપચિનુતાત્તસ્ય ચણ્ડાર્ચિષો વઃ ॥ ૪૦ ॥ var શ્રિયં
મૂર્ધ્ન્યદ્રેર્ધાતુરાગસ્તરુષુ કિસલયો વિદ્રુમૌઘઃ સમુદ્રે
var – કિસલયાદ્વિદ્રુમૌઘાત્સમુદ્રે
દિઙ્માતઙ્ગોત્તમાઙ્ગેષ્વભિનવનિહિતઃ સાન્દ્રસિન્દૂરરેણુઃ ।
var વિહિતઃ, નિહિતાત્સન્દ્રસિન્દૂરર્Eણોઃ
સીમ્નિ વ્યોમ્નશ્ચ હેમ્નઃ સુરશિખરિભુવો જાયતે યઃ પ્રકાશઃ
શોણિમ્નાસૌ ખરાંશોરુષસિ દિશતુ વઃ શર્મ શોભૈકદેશઃ ॥ ૪૧ ॥
અસ્તાદ્રીશોત્તમાઙ્ગે શ્રિતશશિનિ તમઃકાલકૂટે નિપીતે
યાતિ વ્યક્તિં પુરસ્તાદરુણકિસલયે પ્રત્યુષઃપારિજાતે ।
ઉદ્યન્ત્યારક્તપીતામ્બરવિશદતરોદ્વીક્ષિતા તીક્ષ્ણભાનો-
var રુચિરતરોદ્વીક્ષિતા var તીવ્રભાસઃ
ર્લક્ષ્મીર્લક્ષ્મીરિવાસ્તુ સ્ફુટકમલપુટાપાશ્રયા શ્રેયસે વઃ ॥ ૪૨ ॥ var પુટોપાશ્રય
નોદન્વાઞ્જન્મભૂમિર્ન તદુદરભુવો બાન્ધવાઃ કૌસ્તુભાદ્યા
યસ્યાઃ પદ્મં ન પાણૌ ન ચ નરકરિપૂરઃસ્થલી વાસવેશ્મ ।
તેજોરૂપાપરૈવ ત્રિષુ ભુવનતલેષ્વાદધાના વ્યવસ્થાં var ત્રિભુવનભવને
સા શ્રીઃ શ્રેયાંસિ દિશ્યાદશિશિરમહસો મણ્ડલાગ્રોદ્ગતા વઃ ॥ ૪૩ ॥
॥ ઇતિ દ્યુતિવર્ણનમ્ ॥ var તેજોવર્ણનમ્
॥ અથ અશ્વવર્ણનમ્ ॥
રક્ષન્ત્વક્ષુણ્ણહેમોપલપટલમલં લાઘવાદુત્પતન્તઃ
પાતઙ્ગાઃ પઙ્ગ્વવજ્ઞાજિતપવનજવા વાજિનસ્તે જગન્તિ ।
યેષાં વીતાન્યચિહ્નોન્નયમપિ વહતાં માર્ગમાખ્યાતિ મેરા-
વુદ્યન્નુદ્દામદીપ્તિર્દ્યુમણિમણિશિલાવેદિકાજાતવેદાઃ ॥ ૪૪ ॥
પ્લુષ્ટાઃ પૃષ્ઠેંઽશુપાતૈરતિનિકટતયા દત્તદાહાતિરેકૈ-
રેકાહાક્રાન્તકૃત્સ્નત્રિદિવપથપૃથુશ્વાસશોષાઃ શ્રમેણ ।
તીવ્રોદન્યાસ્ત્વરન્તામહિતવિહતયે સપ્તયઃ સપ્તસપ્તે-
રભ્યાશાકાશગઙ્ગાજલસરલગલાવાઙ્નતાગ્રાનના વઃ ॥ ૪૫ ॥ var ગલવર્જિતાગ્રાનનાઃ
મત્વાન્યાન્પાર્શ્વતોઽશ્વાન્ સ્ફટિકતટદૃષદ્દૃષ્ટદેહા દ્રવન્તી
વ્યસ્તેઽહન્યસ્તસંધ્યેયમિતિ મૃદુપદા પદ્મરાગોપલેષુ ।
સાદૃશ્યાદૃશ્યમૂર્તિર્મરકતકટકે ક્લિષ્ટસૂતા સુમેરો-
ર્મૂર્ધન્યાવૃત્તિલબ્ધધ્રુવગતિરવતુ બ્રધ્નવાહાવલિર્વઃ ॥ ૪૬ ॥ var દ્રુત
હેલાલોલં વહન્તી વિષધરદમનસ્યાગ્રજેનાવકૃષ્ટા
સ્વર્વાહિન્યાઃ સુદૂરં જનિતજવજયા સ્યન્દનસ્ય સ્યદેન ।
નિર્વ્યાજં તાયમાને હરિતિમનિ નિજે સ્ફીતફેનાહિતશ્રી- var સ્ફીતફેનાસ્મિતશ્રીઃ
રશ્રેયાંસ્યશ્વપઙ્ક્તિઃ શમયતુ યમુનેવાપરા તાપની વઃ ॥ ૪૭ ॥
માર્ગોપાન્તે સુમેરોર્નુવતિ કૃતનતૌ નાકધામ્નાં નિકાયે
વીક્ષ્ય વ્રીડાનતાનાં પ્રતિકુહરમુખં કિંનરીણાં મુખાનિ ।
સૂતેઽસૂયત્યપીષજ્જડગતિ વહતાં કંધરાર્ધૈર્વલદ્ભિ- var કંધરાગ્રૈઃ
ર્વાહાનાં વ્યસ્યતાદ્વઃ સમમસમહરેર્હેષિતં કલ્મષાણિ ॥ ૪૮ ॥
ધુન્વન્તો નીરદાલીર્નિજરુચિહરિતાઃ પાર્શ્વયોઃ પક્ષતુલ્યા-
સ્તાલૂત્તાનૈઃ ખલીનૈઃ ખચિતમુખરુચશ્ચ્યોતતા લોહિતેન ।
ઉડ્ડીયેવ વ્રજન્તો વિયતિ ગતિવશાદર્કવાહાઃ ક્રિયાસુઃ
ક્ષેમં હેમાદ્રિહૃદ્યદ્રુમશિખરશિરઃશ્રેણિશાખાશુકા વઃ ॥ ૪૯ ॥
॥ ઇત્યશ્વવર્ણનમ્ ॥
॥ અથ અરુણવર્ણનમ્ ॥
પ્રાતઃ શૈલાગ્રરઙ્ગે રજનિજવનિકાપાયસંલક્ષ્યલક્ષ્મી-
ર્વિક્ષિપ્તાપૂર્વપુષ્પાઞ્જલિમુડુનિકરં સૂત્રધારાયમાણઃ ।
યામેષ્વઙ્કેષ્વિવાહ્નઃ કૃતરુચિષુ ચતુર્ષ્વેવ જાતપ્રતિષ્ઠા- var યાતઃ પ્રતિષ્ઠાં
મવ્યાત્પ્રસ્તાવયન્વો જગદટનમહાનાટિકાં સૂર્યસૂતઃ ॥ ૫૦ ॥
આક્રાન્ત્યા વાહ્યમાનં પશુમિવ હરિણા વાહકોઽગ્ર્યો હરીણાં
ભ્રામ્યન્તં પક્ષપાતાજ્જગતિ સમરુચિઃ સર્વકર્મૈકસાક્ષી ।
શત્રું નેત્રશ્રુતીનામવજયતિ વયોજ્યેષ્ઠભાવે સમેઽપિ
સ્થામ્નાં ધામ્નાં નિધિર્યઃ સ ભવદઘનુદે નૂતનઃ સ્તાદનૂરુઃ ॥ ૫૧ ॥
દત્તાર્ઘૈર્દૂરનમ્રૈર્વિયતિ વિનયતો વીક્ષિતઃ સિદ્ધસાર્થૈઃ var સિદ્ધસાધ્યૈઃ
સાનાથ્યં સારથિર્વઃ સ દશશતરુચેઃ સાતિરેકં કરોતુ ।
આપીય પ્રાતરેવ પ્રતતહિમપયઃસ્યન્દિનીરિન્દુભાસો
યઃ કાષ્ઠાદીપનોઽગ્રે જડિત ઇવ ભૃશં સેવતે પૃષ્ઠતોઽર્કમ્ ॥ ૫૨ ॥
મુઞ્ચન્રશ્મીન્દિનાદૌ દિનગમસમયે સંહરંશ્ચ સ્વતન્ત્ર-
સ્તોત્રપ્રખ્યાતવીર્યોઽવિરતહરિપદાક્રાન્તિબદ્ધાભિયોગઃ । var વિતત
કાલોત્કર્ષાલ્લઘુત્વં પ્રસભમધિપતૌ યોજયન્યો દ્વિજાનાં
સેવાપ્રીતેન પૂષ્ણાત્મસમ ઇવ કૃતસ્ત્રાયતાં સોઽરુણો વઃ ॥ ૫૩ ॥ var સ્વસમ
શાતઃ શ્યામાલતાયાઃ પરશુરિવ તમોઽરણ્યવહ્નેરિવાર્ચિઃ var દાહે દવાભઃ
પ્રાચ્યેવાગ્રે ગ્રહીતું ગ્રહકુમુદવનં પ્રાગુદસ્તોઽગ્રહસ્તઃ ।
var પ્રાચીવાગ્રે, ગ્રહકુમુદરુચિં
ઐક્યં ભિન્દન્દ્યુભૂમ્યોરવધિરિવ વિધાતેવ વિશ્વપ્રબોધે
વાહાનાં વો વિનેતા વ્યપનયતુ વિપન્નામ ધામાધિપસ્ય ॥ ૫૪ ॥
પૌરસ્ત્યસ્તોયદર્તોઃ પવન ઇવ પતત્પાવકસ્યેવ ધૂમો var પતન્
વિશ્વસ્યેવાદિસર્ગઃ પ્રણવ ઇવ પરં પાવનો વેદરાશેઃ
સંધ્યાનૃત્યોત્સવેચ્છોરિવ મદનરિપોર્નન્દિનાન્દીનિનાદઃ
સૌરસ્યાગ્રે સુખં વો વિતરતુ વિનતાનન્દનઃ સ્યન્દનસ્ય ॥ ૫૫ ॥ var સ્યન્દનો વઃ
પર્યાપ્તં તપ્તચામીકરકટકતટે શ્લિષ્ટશીતેતરાંશા-
વાસીદત્સ્યન્દનાશ્વાનુકૃતિમરકતે પદ્મરાગાયમાણઃ । var અશ્વાનુકૃતમરકતે
યઃ સોત્કર્ષાં વિભૂષાં કુરુત ઇવ કુલક્ષ્માભૃદીશસ્ય મેરો-
રેનાંસ્યહ્નાય દૂરં ગમયતુ સ ગુરુઃ કાદ્રવેયદ્વિષો વઃ ॥ ૫૬ ॥
નીત્વાશ્વાન્સપ્ત કક્ષા ઇવ નિયમવશં વેત્રકલ્પપ્રતોદ- var કક્ષ્યા
સ્તૂર્ણં ધ્વાન્તસ્ય રાશાવિતરજન ઇવોત્સારિતે દૂરભાજિ ।
પૂર્વં પ્રષ્ઠો રથસ્ય ક્ષિતિભૃદધિપતીન્દર્શયંસ્ત્રાયતાં વ-
સ્ત્રૈલોક્યાસ્થાનદાનોદ્યતદિવસપતેઃ પ્રાક્પ્રતીહારપાલઃ ॥ ૫૭ ॥
વજ્રિઞ્જાતં વિકાસીક્ષણકમલવનં ભાસિ નાભાસિ વહ્ને! var નો ભાસિ
તાતં નત્વાશ્વપાર્શ્વાન્નય યમ! મહિષં રાક્ષસા વીક્ષિતાઃ સ્થ ।
સપ્તીન્સિઞ્ચ પ્રચેતઃ! પવન! ભજ જવં વિત્તપાવેદિતસ્ત્વં
વન્દે શર્વેતિ જલ્પન્પ્રતિદિશમધિપાન્પાતુ પૂષ્ણોઽગ્રણીર્વઃ ॥ ૫૮ ॥
પાશાનાશાન્તપાલાદરુણ વરુણતો મા ગ્રહીઃ પ્રગ્રહાર્થં
તૃષ્ણાં કૃષ્ણસ્ય ચક્રે જહિહિ નહિ રથો યાતિ મે નૈકચક્રઃ ।
યોક્તું યુગ્યં કિમુચ્ચૈઃશ્રવસમભિલષસ્યષ્ટમં વૃત્રશત્રો- var ત્વાષ્ટ્રશત્રોઃ
સ્ત્યક્તાન્યાપેક્ષવિશ્વોપકૃતિરિવ રવિઃ શાસ્તિ યં સોઽવતાદ્વઃ ॥ ૫૯ ॥
નો મૂર્ચ્છાચ્છિન્નવાઞ્છઃ શ્રમવિવશવપુર્નૈવ નાપ્યાસ્યશોષી
પાન્થઃ પથ્યેતરાણિ ક્ષપયતુ ભવતાં ભાસ્વતોઽગ્રેસરઃ સઃ ।
યઃ સંશ્રિત્ય ત્રિલોકીમટતિ પટુતરૈસ્તાપ્યમાનો મયૂખૈ-
રારાદારામલેખામિવ હરિતમણિશ્યામલામશ્વપઙ્ક્તિમ્ ॥ ૬૦ ॥ var હરિતતૃણ
સીદન્તોઽન્તર્નિમજ્જજ્જડખુરમુસલાઃ સૈકતે નાકનદ્યાઃ
સ્કન્દન્તઃ કન્દરાલીઃ કનકશિખરિણો મેખલાસુ સ્ખલન્તઃ ।
દૂરં દૂર્વાસ્થલોત્કા મરકતદૃષદિ સ્થાસ્નવો યન્ન યાતાઃ
પૂષ્ણોઽશ્વાઃ પૂરયંસ્તૈસ્તદવતુ જવનૈર્હુંકૃતેનાગ્રગો વઃ ॥ ૬૧ ॥ var પ્રેરયન્ હુંકૃતૈરગ્રણીઃ
॥ ઇત્યરુણવર્ણનમ્ ॥ var સૂતવર્ણનમ્
॥ અથ રથવર્ણનમ્ ॥
પીનોરઃપ્રેરિતાભ્રૈશ્ચરમખુરપુટાગ્રસ્થિતૈઃ પ્રાતરદ્રા-
વાદીર્ઘાઙ્ગૈરુદસ્તો હરિભિરપગતાસઙ્ગનિઃશબ્દચક્રઃ ।
ઉત્તાનાનૂરુમૂર્ધાવનતિહઠભવદ્વિપ્રતીપપ્રણામઃ
પ્રાહ્ણે શ્રેયો વિધત્તાં સવિતુરવતરન્વ્યોમવીથીં રથો વઃ ॥ ૬૨ ॥ var પ્રેયો
ધ્વાન્તૌઘધ્વંસદીક્ષાવિધિપટુ વહતા પ્રાક્સહસ્રં કરાણા- var વિધિગુરુ દ્રાક્સહસ્રં
મર્યમ્ણા યો ગરિમ્ણઃ પદમતુલમુપાનીયતાધ્યાસનેન ।
સ શ્રાન્તાનાં નિતાન્તં ભરમિવ મરુતામક્ષમાણાં વિસોઢું
સ્કન્ધાત્સ્કન્ધં વ્રજન્વો વૃજિનવિજિતયે ભાસ્વતઃ સ્યન્દનોઽસ્તુ ॥ ૬૩ ॥
યોક્ત્રીભૂતાન્યુગસ્ય ગ્રસિતુમિવ પુરો દન્દશૂકાન્દધાનો
દ્વેધાવ્યસ્તામ્બુવાહાવલિવિહિતબૃહત્પક્ષવિક્ષેપશોભઃ ।
સાવિત્રઃ સ્યન્દનોઽસૌ નિરતિશયરયપ્રીણિતાનૂરુરેનઃ-
ક્ષેપીયો વો ગરુત્માનિવ હરતુ હરીચ્છાવિધેયપ્રચારઃ ॥ ૬૪ ॥
એકાહેનૈવ દીર્ઘાં ત્રિભુવનપદવીં લઙ્ઘયન્ યો લઘિષ્ઠઃ var કૃસ્ત્નાં
પૃષ્ઠે મેરોર્ગરીયાન્ દલિતમણિદૃષત્ત્વિંષિ પિંષઞ્શિરાંસિ ।
સર્વસ્યૈવોપરિષ્ટાદથ ચ પુનરધસ્તાદિવાસ્તાદ્રિમૂર્ન્ધિ
બ્રધ્નસ્યાવ્યાત્સ એવં દુરધિગમપરિસ્પન્દનઃ સ્યન્દનો વઃ ॥ ૬૫ ॥
ધૂર્ધ્વસ્તાગ્ર્યગ્રહાણિ ધ્વજપટપવનાન્દોલિતેન્દૂનિ દૂરં var દૂરાત્
રાહૌ ગ્રાસાભિલાષાદનુસરતિ પુનર્દત્તચક્રવ્યથાનિ ।
શ્રાન્તાશ્વશ્વાસહેલાધુતવિબુધધુનીનિર્ઝરામ્ભાંસિ ભદ્રં
દેયાસુર્વો દવીયો દિવિ દિવસપતેઃ સ્યન્દનપ્રસ્થિતાનિ ॥ ૬૬ ॥
અક્ષે રક્ષાં નિબધ્ય પ્રતિસરવલયૈર્યોજયન્ત્યો યુગાગ્રં
ધૂઃસ્તમ્ભે દગ્ધધૂપાઃ પ્રહિતસુમનસો ગોચરે કૂબરસ્ય ।
ચર્ચાશ્ચક્રે ચરન્ત્યો મલયજપયસા સિદ્ધવધ્વસ્ત્રિસંધ્યં var ચર્ચાં
વન્દન્તે યં દ્યુમાર્ગે સ નુદતુ દુરિતાન્યંશુમત્સ્યન્દનો વઃ ॥ ૬૭ ॥
ઉત્કીર્ણસ્વર્ણરેણુદ્રુતખુરદલિતા પાર્શ્વયોઃ શશ્વદશ્વૈ- var રેણુર્દ્રુત
રશ્રાન્તભ્રાન્તચક્રક્રમનિખિલમિલન્નેમિનિમ્ના ભરેણ ।
મેરોર્મૂર્ધન્યઘં વો વિઘટયતુ રવેરેકવીથી રથસ્ય
સ્વોષ્મોદક્તામ્બુરિક્તપ્રકટિતપુલિનોદ્ધૂસરા સ્વર્ધુનીવ ॥ ૬૮ ॥ var સ્વોષ્મોદસ્તામ્બુ
નન્તું નાકાલયાનામનિશમનુયતાં પદ્ધતિઃ પઙ્ક્તિરેવ var ઉપયતાં
ક્ષોદો નક્ષત્રરાશેરદયરયમિલચ્ચક્રપિષ્ટસ્ય ધૂલિઃ ।
હેષહ્લાદો હરીણાં સુરશિખરિદરીઃ પૂરયન્નેમિનાદો var નાદો
યસ્યાવ્યાત્તીવ્રભાનોઃ સ દિવિ ભુવિ યથા વ્યક્તચિહ્નો રથો વઃ ॥ ૬૯ ॥
નિઃસ્પન્દાનાં વિમાનાવલિવિતતદિવાં દેવવૃન્દારકાણાં var વલિતદિશા
વૃન્દૈરાનન્દસાન્દ્રોદ્યમમપિ વહતાં વિન્દતાં વન્દિતું નો ।
મન્દાકિન્યામમન્દઃ પુલિનભૃતિ મૃદુર્મન્દરે મન્દિરાભે var મન્દરાભે
મન્દારૈર્મણ્ડિતારં દધદરિ દિનકૃત્સ્યન્દનઃ સ્તાન્મુદે વઃ ॥ ૭૦ ॥
ચક્રી ચક્રારપઙ્ક્તિં હરિરપિ ચ હરીન્ ધૂર્જટિર્ધૂર્ધ્વજાન્તા-
નક્ષં નક્ષત્રનાથોઽરુણમપિ વરુણઃ કૂબરાગ્રં કુબેરઃ ।
રંહઃ સંઘઃ સુરાણાં જગદુપકૃતયે નિત્યયુક્તસ્ય યસ્ય
સ્તૌતિ પ્રીતિપ્રસન્નોઽન્વહમહિમરુચેઃ સોઽવતાત્સ્યન્દનો વઃ ॥ ૭૧ ॥ var રુચ
નેત્રાહીનેન મૂલે વિહિતપરિકરઃ સિદ્ધસાધ્યૈર્મરુદ્ભિઃ
પાદોપાન્તે સ્તુતોઽલં બલિહરિરભસાકર્ષણાબદ્ધવેગઃ ।
ભ્રામ્યન્વ્યોમામ્બુરાશાવશિશિરકિરણસ્યન્દનઃ સંતતં વો
દિશ્યાલ્લક્ષ્મીમપારામતુલિતમહિમેવાપરો મન્દરાદ્રિઃ ॥ ૭૨ ॥ var અતુલ્યાં
॥ ઇતિ રથવર્ણનમ્ ॥
॥ અથ મણ્ડલવર્ણનમ્ ॥
યજ્જ્યાયો બીજમહ્નામપહતતિમિરં ચક્ષુષામઞ્જનં ય- var જ્યાયો યદ્બીજમહ્નામપહૃત
દ્દ્વારં યન્મુક્તિભાજાં યદખિલભુવનજ્યોતિષામેકમોકઃ ।
યદ્વૃષ્ટ્યમ્ભોનિધાનં ધરણિરસસુધાપાનપાત્રં મહદ્ય-
દ્દિશ્યાદીશસ્ય ભાસાં તદધીકલમલં મઙ્ગલં મણ્ડલં વઃ ॥ ૭૩ ॥ var દેવસ્ય
ભાનોઃ તદધિકમમલં મણ્ડલં મઙ્ગલં
વેલાવર્ધિષ્ણુ સિન્ધોઃ પય ઇવ ખમિવાર્ધોદ્ગતાગ્ય્રગ્રહોડુ
સ્તોકોદ્ભિન્નસ્વચિહ્નપ્રસવમિવ મધોરાસ્યમસ્યન્મનાંસિ । var મહાંસિ
પ્રાતઃ પૂષ્ણોઽશુભાનિ પ્રશમયતુ શિરઃશેખરીભૂતમદ્રેઃ
પૌરસ્ત્યસ્યોદ્ગભસ્તિસ્તિમિતતમતમઃખણ્ડનં મણ્ડલં વઃ ॥ ૭૪ ॥
પ્રત્યુપ્તસ્તપ્તહેમોજ્જ્વલરુચિરચલઃ પદ્મરાગેણ યેન
જ્યાયઃ કિંજલ્કપુઞ્જો યદલિકુલશિતેરમ્બરેન્દીવરસ્ય ।
કાલવ્યાલસ્ય ચિહ્નં મહિતતમમહોમૂર્ન્ધિ રત્નં મહદ્ય-
દ્દીપ્તાંશોઃ પ્રાતરવ્યાત્તદવિકલજગન્મણ્ડનં મણ્ડલં વઃ ॥ ૭૫ ॥
કસ્ત્રાતા તારકાણાં પતતિ તનુરવશ્યાયબિન્દુર્યથેન્દુ-
ર્વિદ્રાણા દૃક્સ્મરારેરુરસિ મુરરિપોઃ કૌસ્તુભો નોદ્ગભસ્તિઃ ।
વહ્નેઃ સાપહ્નવેવ દ્યુતિરુદયગતે યત્ર તન્મણ્ડલં વો
માર્તણ્ડીયં પુનીતાદ્દિવિ ભુવિ ચ તમાંસીવ મૃષ્ણન્મહાંસિ ॥ ૭૬ ॥
યત્પ્રાચ્યાં પ્રાક્ચકાસ્તિ પ્રભવતિ ચ યતઃ પ્રાચ્યસાવુજ્જિહાના-
દિદ્ધં મધ્યે યદહ્નો ભવતિ તતરુચા યેન ચોત્પાદ્યતેઽહઃ ।
યત્પર્યાયેણ લોકાનવતિ ચ જગતાં જીવિતં યચ્ચ તદ્વો
વિશ્વાનુગ્રાહિ વિશ્વં સૃજદપિ ચ રવેર્મણ્ડલં મુક્તયેઽસ્તુ ॥ ૭૭ ॥
શુષ્યન્ત્યૂઢાનુકારા મકરવસતયો મારવીણાં સ્થલીનાં
યેનોત્તપ્તાઃ સ્ફુટન્તસ્તડિતિ તિલતુલાં યાન્ત્યગેન્દ્રા યુગાન્તે । var ચટિતિ
તચ્ચણ્ડાંશોરકાણ્ડત્રિભુવનદહનાશઙ્કયા ધામ કૃચ્છાત્ var કૃત્સ્નં
સંહૃત્યાલોકમાત્રં પ્રલઘુ વિદધતઃ સ્તાન્મુદે મણ્ડલં વઃ ॥ ૭૮ ॥ var આહૃત્યાલોકમાત્રં પ્રતનુ
ઉદ્યદ્દ્યૂદ્યાનવાપ્યાં બહુલતમતમઃપઙ્કપૂરં વિદાર્ય var બહલ
પ્રોદ્ભિન્નં પત્રપાર્શ્વેષ્વવિરલમરુણચ્છાયયા વિસ્ફુરન્ત્યા ।
કલ્યાણાનિ ક્રિયાદ્વઃ કમલમિવ મહન્મણ્ડલં ચણ્ડભાનો- var ચણ્ડરશ્મેઃ
રન્વીતં તૃપ્તિહેતોરસકૃદલિકુલાકારિણા રાહુણા યત્ ॥ ૭૯ ॥
ચક્ષુર્દક્ષદ્વિષો યન્ન તુ દહતિ પુરઃ પૂરયત્યેવ કામં var ન દહતિ નિતરાં પુનઃ
નાસ્તં જુષ્ટં મરુદ્ભિર્યદિહ નિયમિનાં યાનપાત્રં ભવાબ્ધૌ ।
યદ્વીતશ્રાન્તિ શશ્વદ્ભ્રમદપિ જગતાં ભ્રાન્તિમભ્રાન્તિ હન્તિ
બ્રધ્નસ્યાખ્યાદ્વિરુદ્ધક્રિયમથ ચ હિતાધાયિ તન્મણ્ડલં વઃ ॥ ૮૦ ॥
॥ ઇતિ મણ્ડલવર્ણનમ્ ॥
॥ અથ સૂર્યવર્ણનમ્ ।
સિદ્ધૈઃ સિદ્ધાન્તમિશ્રં શ્રિતવિધિ વિબુધૈશ્ચારણૈશ્ચાટુગર્ભં
ગીત્યા ગન્ધર્વમુખ્યૈર્મુહુરહિપતિભિર્યાતુધાનૈર્યતાત્મ ।
સાર્ધં સાધ્યૈર્મુનીન્દ્રૈર્મુદિતમતમનો મોક્ષિભિઃ પક્ષપાતા- var મોક્ષુભિઃ
ત્પ્રાતઃ પ્રારભ્યમાણસ્તુતિરવતુ રવિર્વિશ્વવન્દ્યોદયો વઃ ॥ ૮૧ ॥
ભાસામાસન્નભાવાદધિકતરપટોશ્ચક્રવાલસ્ય તાપા-
ચ્છેદાદચ્છિન્નગચ્છત્તુરગખુરપુટન્યાસનિઃશઙ્કટઙ્કૈઃ । var ન્યસ્ત
નિઃસઙ્ગસ્યન્દનાઙ્ગભ્રમણનિકષણાત્પાતુ વસ્ત્રિપ્રકારં var ત્રિપ્રકારૈઃ
તપ્તાંશુસ્તત્પરીક્ષાપર ઇવ પરિતઃ પર્યટન્હાટકાદ્રિમ્ ॥ ૮૨ ॥
નો શુષ્કં નાકનદ્યા વિકસિતકનકામ્ભોજયા ભ્રાજિતં તુ var કનકામ્ભોરુહા
પ્લુષ્ટા નૈવોપભોગ્યા ભવતિ ભૃશતરં નન્દનોદ્યાનલક્ષ્મીઃ ।
નો શૃઙ્ગાણિ દ્રુતાનિ દ્રુતમમરગિરેઃ કાલધૌતાનિ ધૌતા-
નીદ્ધં ધામ દ્યુમાર્ગે મ્રદયતિ દયયા યત્ર સોઽર્કોઽવતાદ્વઃ ॥ ૮૩ ॥
ધ્વાન્તસ્યૈવાન્તહેતુર્ન ભવતિ મલિનૈકાત્મનઃ પાપ્મનોઽપિ
પ્રાક્પાદોપાન્તભાજાં જનયતિ ન પરં પઙ્કજાનાં પ્રબોધમ્ ।
કર્તા નિઃશ્રેયસાનામપિ ન તુ ખલુ યઃ કેવલં વાસરાણાં
સોઽવ્યાદેકોદ્યમેચ્છાવિહિતબહુબૃહદ્વિશ્વકાર્યોઽર્યમા વઃ ॥ ૮૪ ॥
લોટઁલ્લોષ્ટાવિચેષ્ટઃ શ્રિતશયનતલો નિઃસહીભૂતદેહઃ
સંદેહી પ્રાણિતવ્યે સપદિ દશ દિશઃ પ્રેક્ષમાણોઽન્ધકારાઃ ।
નિઃશ્વાસાયાસનિષ્ઠઃ પરમપરવશો જાયતે જીવલોકઃ var ચિરતરવશો
શોકેનેવાન્યલોકાનુદયકૃતિ ગતે યત્ર સોઽર્કોઽવતાદ્વઃ ॥ ૮૫ ॥ var લોકાભ્યુદય
ક્રામઁલ્લોલોઽપિ લોકાઁસ્તદુપકૃતિકૃતાવાશ્રિતઃ સ્થૈર્યકોટિં
નૄણાં દૃષ્ટિં વિજિહ્માં વિદધદપિ કરોત્યન્તરત્યન્તભદ્રામ્ ।
યસ્તાપસ્યાપિ હેતુર્ભવતિ નિયમિનામેકનિર્વાણદાયી
ભૂયાત્સ પ્રાગવસ્થાધિકતરપરિણામોદયોઽર્કઃ શ્રિયે વઃ ॥ ૮૬ ॥
વ્યાપન્નર્તુર્ન કાલો વ્યભિચરતિ ફલં નૌષધીર્વૃષ્ટિરિષ્ટા
નૈષ્ટૈસ્તૃપ્યન્તિ દેવા ન હિ વહતિ મરુન્નિર્મલાભાનિ ભાનિ ।
આશાઃ શાન્તા ન ભિન્દન્ત્યવધિમુદધયો બિભ્રતિ ક્ષ્માભૃતઃ ક્ષ્માં
યસ્મિંસ્ત્રૈલોક્યમેવં ન ચલતિ તપતિ સ્તાત્સ સૂર્યઃ શ્રિયે વઃ ॥ ૮૭ ॥
કૈલાસે કૃત્તિવાસા વિહરતિ વિરહત્રાસદેહોઢકાન્તઃ
શ્રાન્તઃ શેતે મહાહાવધિજલધિ વિના છદ્મના પદ્મનાભઃ ।
યોગોદ્યોગૈકતાનો ગમયતિ સકલં વાસરં સ્વં સ્વયમ્ભૂ-
ર્ભૂરિત્રૈલોક્યાચિન્તાભૃતિ ભુવનવિભૌ યત્ર ભાસ્વાન્સ વોઽવ્યાત્ ॥ ૮૮ ॥
એતદ્યન્મણ્ડલં ખે તપતિ દિનકૃતસ્તા ઋચોઽર્ચીંષિ યાનિ
દ્યોતન્તે તાનિ સામાન્યયમપિ પુરુષો મણ્ડલેઽણુર્યજૂંષિ ।
એવં યં વેદ વેદત્રિતયમયમયં વેદવેદી સમગ્રો
વર્ગઃ સ્વર્ગાપવર્ગપ્રકૃતિરવિકૃતિઃ સોઽસ્તુ સૂર્યઃ શ્રિયે વઃ ॥ ૮૯ ॥
નાકૌકઃપ્રત્યનીકક્ષતિપટુમહસાં વાસવાગ્રેસરાણાં
સર્વેષાં સાધુ પાતાં જગદિદમદિતેરાત્મજત્વે સમેઽપિ ।
યેનાદિત્યાભિધાનં નિરતિશયગુણૈરાત્મનિ ન્યસ્તમસ્તુ var ગુણેનાત્મનિ
સ્તુત્યસ્ત્રૈલોક્યવન્દ્યૈસ્ત્રિદશમુનિગણૈઃ સોંઽશુમાન્ શ્રેયસે વઃ ॥ ૯૦ ॥
ભૂમિં ધામ્નોઽભિવૃષ્ટ્યા જગતિ જલમયીં પાવનીં સંસ્મૃતાવ- var ધામ્નોઽથ
પ્યાગ્નેયીં દાહશક્ત્યા મુહુરપિ યજમાનાં યથાપ્રાર્થિતાર્થૈઃ । var યજમાનાત્મિકાં
લીનામાકાશ એવામૃતકરઘટિતાં ધ્વાન્તપક્ષસ્ય પર્વ-
ણ્વેવં સૂર્યોઽષ્ટભેદાં ભવ ઇવ ભવતઃ પાતુ બિભ્રત્સ્વમૂર્તિમ્ ॥ ૯૧ ॥
પ્રાક્કાલોન્નિદ્રપદ્માકરપરિમલનાવિર્ભવત્પાદશોભો
ભક્ત્યા ત્યક્તોરુખેદોદ્ગતિ દિવિ વિનતાસૂનુના નીયમાનઃ ।
સપ્તાશ્વાપ્તાપરાન્તાન્યધિકમધરયન્યો જગન્તિ સ્તુતોઽલં
દેવૈર્દેવઃ સ પાયાદપર ઇવ મુરારાતિરહ્નાં પતિર્વઃ ॥ ૯૨ ॥
યઃ સ્રષ્ટાઽપાં પુરસ્તાદચલવરસમભ્યુન્નતેર્હેતુરેકો
લોકાનાં યસ્ત્રયાણાં સ્થિત ઉપરિ પરં દુર્વિલઙ્ઘ્યેન ધામ્ના । var ચ ત્રયાણાં
સદ્યઃ સિદ્ધ્યૈ પ્રસન્નદ્યુતિશુભચતુરાશામુખઃ સ્તાદ્વિભક્તો var શુચિ
દ્વેધા વેધા ઇવાવિષ્કૃતકમલરુચિઃ સોઽર્ચિષામાકરો વઃ ॥ ૯૩ ॥
સાદ્રિદ્યૂર્વીનદીશા દિશતિ દશ દિશો દર્શયન્પ્રાગ્દૃશો યઃ var દ્રાક્ દૃશો
સાદૃશ્યં દૃશ્યતે નો સદશશતદૃશિ ત્રૈદશે યસ્ય દેશે ।
દીપ્તાંશુર્વઃ સ દિશ્યાદશિવયુગદશાદર્શિતદ્વાદશાત્મા
શં શાસ્ત્યશ્વાંશ્ચ યસ્યાશયવિદતિશયાદ્દન્દશૂકાશનાદ્યઃ ॥ ૯૪ ॥
તીર્થાનિ વ્યર્થકાનિ હૃદનદસરસીનિર્ઝરામ્ભોજિનીનાં
નોદન્વન્તો નુદન્તિ પ્રતિભયમશુભશ્વભ્રપાતાનુબન્ધિ ।
આપો નાકાપગાયા અપિ કલુષમુષો મજ્જતાં નૈવ યત્ર var સ્વર્ગાપગાયાઃ
ત્રાતું યાતેઽન્યલોકાન્ સ દિશતુ દિવસસ્યૈકહેતુર્હિતં વઃ ॥ ૯૫ ॥ var લોકં
એતત્પાતાલપઙ્કપ્લુતમિવ તમસૈવૈકમુદ્ગાઢમાસી-
દપ્રજ્ઞાતાપ્રતર્ક્યં નિરવગતિ તથાલક્ષણં સુપ્તમન્તઃ ।
યાદૃક્સૃષ્ટેઃ પુરસ્તાન્નિશિ નિશિ સકલં જાયતે તાદૃગેવ
ત્રૈલોક્યં યદ્વિયોગાદવતુ રવિરસૌ સર્ગતુલ્યોદયો વઃ ॥ ૯૬ ॥
દ્વીપે યોઽસ્તાચલોઽસ્મિન્ભવતિ ખલુ સ એવાપરત્રોદયાદ્રિ-
ર્યા યામિન્યુજ્જ્વલેન્દુદ્યુતિરિહ દિવસોઽન્યત્ર તીવ્રાતપઃ સા ।
યદ્વશ્યૌ દેશકાલાવિતિ નિયમયતો નો તુ યં દેશકાલા- var નુ
વવ્યાત્સ સ્વપ્રભુત્વાહિતભુવનહિતો હેતુરહ્નામિનો વઃ ॥ ૯૭ ॥
વ્યગ્રૈરગ્ર્યગ્રહેન્દુગ્રસનગુરુ ભરૈર્નો સમગ્રૈરુદગ્રૈઃ var ગુરુતરૈઃ
પ્રત્યગ્રૈરીષદુગ્રૈરુદયગિરિગતો ગોગણૈર્ગૌરયન્ ગામ્ ।
ઉદ્ગાઢાર્ચિર્વિલીનામરનગરનગગ્રાવગર્ભામિવાહ્ના-
મગ્રે શ્રેયો વિધત્તે ગ્લપયતુ ગહનં સ ગ્રહગ્રામણીર્વઃ ॥ ૯૮ ॥
યોનિઃ સામ્નાં વિધાતા મધુરિપુરજિતો ધૂર્જટિઃ શંકરોઽસૌ
મૃત્યુઃ કાલોઽલકાયાઃ પતિરપિ ધનદઃ પાવકો જાતવેદાઃ ।
ઇત્થં સંજ્ઞા ડવિત્થાદિવદમૃતભુજાં યા યદૃચ્છાપ્રવૃત્તા-
સ્તાસામેકોઽભિધેયસ્તદનુગુણગુણૈર્યઃ સ સૂર્યોઽવતાદ્વઃ ॥ ૯૯ ॥ var ગણૈઃ
દેવઃ કિં બાન્ધવઃ સ્યાત્પ્રિયસુહૃદથવાઽઽચાર્ય આહોસ્વિદર્યો var આર્યઃ
રક્ષા ચક્ષુર્નુ દીપો ગુરુરુત જનકો જીવિતં બીજમોજઃ ।
એવં નિર્ણીયતે યઃ ક ઇવ ન જગતાં સર્વથા સર્વદાઽસૌ var સર્વદાઃ
સર્વાકારોપકારી દિશતુ દશશતાભીષુરભ્યર્થિતં વઃ ॥ ૧૦૦ ॥
શ્લોકા લોકસ્ય ભૂત્યૈ શતમિતિ રચિતાઃ શ્રીમયૂરેણ ભક્ત્યા
યુક્તશ્ચૈતાન્પઠેદ્યઃ સકૃદપિ પુરુષઃ સર્વપાપૈર્વિમુક્તઃ ।
આરોગ્યં સત્કવિત્વં મતિમતુલબલં કાન્તિમાયુઃપ્રકર્ષં
વિદ્યામૈશ્વર્યમર્થં સુતમપિ લભતે સોઽત્ર સૂર્યપ્રસાદાત્ ॥ ૧૦૧ ॥
ઇતિ શ્રીમયૂરકવિપ્રણીતં સૂર્યશતકં સમાપ્તમ્ ।