॥ Vasishtha Geetaa Gujarati Lyrics ॥
॥ વસિષ્ઠ ગીતા ॥
નિર્વાણ પ્રકરણ ઉત્તરાર્ધ સર્ગઃ ૩૯
॥ અથ વસિષ્ઠ ગીતા ॥
શ્રીવસિષ્ઠ ઉવાચ ।
સઞ્જાતાકૃત્રિમક્ષીણસંસૃતિપ્રત્યયઃ પુમાન્ ।
સઙ્કલ્પો ન સઙ્કલ્પં વેત્તિ તેનાસદેવ સઃ ॥ ૧ ॥
શ્વાસાન્મ્લાનિરિવાદર્શે કુતોઽપ્યહમિતિ સ્થિતા ।
વિદિ સાઽકારણં દૃષ્ટા નશ્યન્ત્યાશુ ન લભ્યતે ॥ ૨ ॥
યસ્ય ક્ષીણાવરણતા શાન્તસર્વેહતોદિતા ।
પરમામૃતપૂર્ણાત્મા સત્તયૈવ સ રાજતે ॥ ૩ ॥
સર્વસન્દેહદુર્ધ્વાન્તમિહિકામાતરિશ્વના ।
ભાતિ ભાસ્વદ્ધિયા દેશસ્તેન પૂર્ણેન્દુનેવ ખમ્ ॥ ૪ ॥
વિસંસૃતિર્વિસન્દેહો લબ્ધજ્યોતિર્નિરાવૃતિઃ ।
શરદાકાશવિશદો જ્ઞેયો વિજ્ઞાયતે બુધઃ ॥ ૫ ॥
નિઃસઙ્કલ્પો નિરાધારઃ શાન્તઃ સ્પર્શાત્પવિત્રતામ્ ।
અન્તઃશીતલ આધત્તે બ્રહ્મલોકાદિવાનિલઃ ॥ ૬ ॥
અસદ્રૂપોપલમ્ભાનામિયં વસ્તુસ્વભાવતા ।
યત્સ્વર્ગવેદનં સ્વપ્નવન્ધ્યાપુત્રોપલમ્ભવત્ ॥ ૭ ॥
અવિદ્યમાનમેવેદં જગદ્યદનુભૂયતે ।
અસદ્રૂપોપલમ્ભસ્ય સૈષા વસ્તુસ્વભાવતા ॥ ૮ ॥
અસત્યેષ્વેવ સંસારેષ્વાસ્તામર્થઃ કુતો ભવેત્ ।
સર્ગાપવર્ગયોઃ શબ્દાવેવ વન્ધ્યાસુતોપમૌ ॥ ૯ ॥
જગદ્બ્રહ્મતયા સત્યમનિર્મિતમભાવિતમ્ ।
અનિષ્ઠિતં ચાન્યથા તુ નાહં નાવગતં ચ તત્ ॥ ૧૦ ॥
આત્મસ્વભાવવિશ્રાન્તેરિયં વસ્તુસ્વભાવતા ।
યદહન્તાદિસર્ગાદિદુઃખાદ્યનુપલમ્ભતા ॥ ૧૧ ॥
ક્ષણાદ્યોજનલક્ષાન્તં પ્રાપ્તે દેશાન્તરે ચિતઃ ।
ચેતનેઽયસ્ય તદ્રૂપં માર્ગમધ્યે નિરઞ્જનમ્ ॥ ૧૨ ॥
અસ્પન્દવાતસદૃશં ખકોશાભાસચિન્મયમ્ ।
અચેત્યં શાન્તમુદિતં લતાવિકસનોપમમ્ ॥ ૧૩ ॥
સર્વસ્ય જન્તુજાતસ્ય તત્સ્વભાવં વિદુર્બુધાઃ ।
સર્ગોપલમ્ભો ગલતિ તત્રસ્થસ્ય વિવેકિનઃ ॥ ૧૪ ॥
સુષુપ્તે સ્વપ્નધીર્નાસ્તિ સ્વપ્ને નાસ્તિ સુષુપ્તધીઃ ।
સર્ગનિર્વાણયોર્ભ્રાન્તી સુષુપ્તસ્વપ્નયોરિવ ॥ ૧૫ ॥
ભ્રાન્તિવસ્તુસ્વભાવોઽસૌ ન સ્વપ્નો ન સુષુપ્તતા ।
ન સર્ગો ન ચ નિર્વાણં સત્યં શાન્તમશેષતઃ ॥ ૧૬ ॥
ભ્રાન્તિસ્ત્વસન્માત્રમયી પ્રેક્ષિતા ચેન્ન લભ્યતે ।
શુક્તિરૂપ્યમિવાસત્યં કિલ સમ્પ્રાપ્યતે કથમ્ ॥ ૧૭ ॥
યન્ન લબ્ધં ચ તન્નાસ્તિ તેન ભ્રાન્તેરસંભવઃ ।
સ્વભાવાદુપલમ્ભોઽન્યો નાસ્તિ કસ્ય ન કસ્યચિત્ ॥ ૧૮ ॥
સ્વભાવ એવ સર્વસ્મૈ સ્વદતે કિલ સર્વદા ।
અનાનૈવ હિ નાનેવ કિં વાદૈઃ સંવિભાવ્યતામ્ ॥ ૧૯ ॥
અસ્વભાવે મહદ્દુઃખં સ્વભાવે કેવલં શમઃ ।
ઇતિ બુદ્ધ્યા વિચાર્યાન્તર્યદિષ્ટં તદ્વિધીયતામ્ ॥ ૨૦ ॥
સૂક્ષ્મે બીજેઽસ્ત્યગઃ સ્થૂલો દૃષ્ટમિત્યુપપદ્યતે ।
શિવે મૂર્તે જગન્મૂર્તમસ્તીત્યુત્તમસંકથા ॥ ૨૧ ॥
રૂપાલોકમનસ્કારબુદ્ધ્યહન્તાદયઃ પરે ।
સ્વરૂપભૂતાઃ સલિલે દ્રવત્વમિવ ખાત્મકાઃ ॥ ૨૨ ॥
મૂર્તો યથા સ્વસદૃશૈઃ કરોત્યવયવૈઃ ક્રિયાઃ ।
આત્મભૂતૈસ્તથા ભૂતૈશ્ચિદાકાશમકર્તૃ સત્ ॥ ૨૩ ॥
આત્મસ્થાદહમિત્યાદિરસ્મદાદેરસંસૃતેઃ ।
શબ્દોઽર્થભાવમુક્તો યઃ પટહાદિષુ જાયતે ॥ ૨૪ ॥
યદ્ભાતં પ્રેક્ષયા નાસ્તિ તન્નાસ્ત્યેવ નિરન્તરમ્ ।
જગદ્રૂપમરૂપાત્મ બ્રહ્મ બ્રહ્મણિ સંસ્થિતમ્ ॥ ૨૫ ॥
યેષામસ્તિ જગત્સ્વપ્નસ્તે સ્વપ્નપુરુષા મિથઃ ।
ન સન્તિ હ્યાત્મનિ મિથો નાસ્માસ્વમ્બરપુષ્પવત્ ॥ ૨૬ ॥
મયિ બ્રહ્મૈકરૂપં તે શાન્તમાકાશકોશવત્ ।
વાયોઃ સ્પન્દૈરિવાભિન્નૈર્વ્યવહારૈશ્ચ તન્મયિ ॥ ૨૭ ॥
અહં તુ સન્મયસ્તેષાં સ્વપ્નઃ સ્વપ્નવતામિવ ।
તે તુ નૂનમસન્તો મે સુષુપ્તસ્વપ્નકા ઇવ ॥ ૨૮ ॥
તૈસ્તુ યો વ્યવહારો મે તદ્બ્રહ્મ બ્રહ્મણિ સ્થિતમ્ ।
તે યત્પશ્યન્તિ પશ્યન્તુ તત્તૈરલમલં મમ ॥ ૨૯ ॥
અહમાત્મનિ નૈવાસ્મિ બ્રહ્મસત્તેયમાતતા ।
ત્વદર્થં સમુદેતીવ તથારૂપૈવ વાગિયમ્ ॥ ૩૦ ॥
અવિરુદ્ધવિરુદ્ધસ્ય શુદ્ધસંવિન્મયાત્મનઃ ।
ન ભોગેચ્છા ન મોક્ષેચ્છા હૃદિ સ્ફુરતિ તદ્વિદઃ ॥ ૩૧ ॥
સ્વભાવમાત્રાયત્તેઽસ્મિન્બન્ધમોક્ષક્રમે નૃણામ્ ।
કદર્થનેત્યહો મોહાદ્ગોષ્પદેઽપ્યુદધિભ્રમઃ ॥ ૩૨ ॥
સ્વભાવસાધને મોક્ષેઽભાવોપશમરૂપિણિ ।
ન ધનાન્યુપકુર્વન્તિ ન મિત્રાણિ ન ચ ક્રિયાઃ ॥ ૩૩ ॥
તૈલબિન્દુર્ભવત્યુચ્ચૈશ્ચક્રમપ્પતિતો યથા ।
તથાશુ ચેત્યસંકલ્પે સ્થિતા ભવતિ ચિજ્જગત્ ॥ ૩૪ ॥
જાગ્રતિ સ્વપ્નવૃત્તાન્તસ્થિતિર્યાદૃગ્રસા સ્મૃતૌ ।
તાદૃગ્રસાહંત્વજગજ્જાલસંસ્થા વિવેકિનઃ ॥ ૩૫ ॥
તેનૈવાભ્યાસયોગેન યાતિ તત્તનુતાં તથા ।
યથા નાહં ન સંસારઃ શાન્તમેવાવશિષ્યતે ॥ ૩૬ ॥
યદા યદા સ્વભાવાર્કઃ સ્થિતિમેતિ તદા તદા ।
ભોગાન્ધકારો ગલતિ ન સન્નપ્યનુભૂયતે ॥ ૩૭ ॥
મોહમહત્તારહિતઃ
સ્ફુરતિ મૃતૌ ભવતિ ભાસતે ચ તથા ।
બુદ્ધ્યાદિકરણનિકરો
યસ્માદ્દીપાદિવાલોકઃ ॥ ૩૮ ॥
ઇત્યાર્ષે શ્રીવાસિષ્ઠમહારામાયણે
વાલ્મિકીયે દેવદૂતોક્તે મોક્ષોપાયે નિર્વાણપ્રકરણે
ઉત્તરાર્ધે વસિષ્ઠગીતાસુ સ્વભાવવિશ્રાન્તિયોગોપદેશો
નામૈકોનચત્વારિંશઃ સર્ગઃ ॥ ૩૯ ॥
॥ સર્ગઃ ૪૦ ॥
શ્રીવસિષ્ઠ ઉવાચ –
રૂપાલોકમનસ્કારબુદ્ધ્યાદીન્દ્રિયવેદનમ્ ।
સ્વરૂપં વિદુરમ્લાનમસ્વભાવસ્ય વસ્તુનઃ ॥ ૧ ॥
અસ્વભાવતનુત્વેન સ્વભાવસ્થિતિરાતતા ।
યદોદેતિ તદા સર્ગો ભ્રમાભઃ પ્રતિભાસતે ॥ ૨ ॥
યદા સ્વભાવવિશ્રાન્તિઃ સ્થિતિમેતિ શમાત્મિકા ।
જગદ્દૃશ્યં તદા સ્વપ્નઃ સુષુપ્ત ઇવ શામ્યતિ ॥ ૩ ॥
ભોગા ભવમહારોગા બન્ધવો દૃઢબન્ધનમ્ ।
અનર્થાયાર્થસમ્પત્તિરાત્મનાત્મનિ શામ્યતામ્ ॥ ૪ ॥
અસ્વભાવાત્મતા સર્ગઃ સ્વભાવૈકાત્મતા શિવઃ ।
ભૂયતાં પરમવ્યોમ્ના શામ્યતાં મેહ તામ્યતામ્ ॥ ૫ ॥
નાત્માનમવગચ્છામિ ન દૃશ્યં ચ જગદ્ભ્રમમ્ ।
બ્રહ્મ શાન્તં પ્રવિષ્ટોઽસ્મિ બ્રહ્મૈવાસ્મિ નિરામયઃ ॥ ૬ ॥
ત્વમેવ પશ્યસિ ત્વન્ત્વં સત્ત્વં શબ્દાર્થજૃમ્ભિતમ્ ।
પશ્યામિ શાન્તમેવાહં કેવલં પરમં નભઃ ॥ ૭ ॥
બ્રહ્મણ્યેવ પરાકાશે રૂપાલોકમનોમયાઃ ।
વિભ્રમાસ્તવ સંજાતકલ્પાઃ સ્પન્દા ઇવાનિલે ॥ ૮ ॥
બ્રહ્માત્મા વેત્તિ નો સર્ગં સર્ગાત્મા બ્રહ્મ વેત્તિ નો ।
સુષુપ્તો વેત્તિ નો સ્વપ્નં સ્વપ્નસ્થો ન સુષુપ્તકમ્ ॥ ૯ ॥
પ્રબુદ્ધો બ્રહ્મજગતોર્જાગ્રત્સ્વપ્નદૃશોરિવ ।
રૂપં જાનાતિ ભારૂપં જીવન્મુક્તઃ પ્રશાન્તધીઃ ॥ ૧૦ ॥
યથાભૂતમિદં સર્વં પરિજાનાતિ બોધવાન્ ।
સંશામ્યતિ ચ શુદ્ધાત્મા શરદીવ પયોધરઃ ॥ ૧૧ ॥
સ્મૃતિસ્થઃ કલ્પનસ્થો વા યથાખ્યાતશ્ચ સંગરઃ ।
સદસદ્ભ્રાન્તતામાત્રસ્તથાહંત્વજગદ્ભ્રમઃ ॥ ૧૨ ॥
આત્મન્યપિ નાસ્તિ હિ યા
દ્રષ્ટા યસ્યા ન વિદ્યતે કશ્ચિત્ ।
ન ચ શૂન્યં નાશૂન્યં
ભ્રાન્તિરિયં ભાસતે સેતિ ॥ ૧૩ ॥
ઇત્યાર્ષે શ્રીવાસિષ્ઠમહારામાયણે
વાલ્મિકીયે દેવદૂતોક્તે મોક્ષોપાયે નિર્વાણપ્રકરણે
ઉત્તરાર્ધે વસિષ્ઠગીતાસુ આત્મવિશ્રાન્તિકથનં
નામ ચત્વારિંશઃ સર્ગઃ ॥ ૪૦ ॥
– Chant Stotra in Other Languages –
Sri Lakshmana Gita from Sri Ramacharitamanas in Sanskrit – English – Bengali – Gujarati – Kannada – Malayalam – Odia – Telugu – Tamil