॥ Anu Geetaa Kannada Lyrics ॥
॥ ಅನುಗೀತಾ ॥(Adhyaya 16-19 Ashvamedhika, Mahabharata)
ಅಧ್ಯಾಯಃ 16
ಜನಮೇಜಯ ಉವಾಚ
ಸಭಾಯಾಂ ವಸತೋಸ್ತಸ್ಯಾಂ ನಿಹತ್ಯಾರೀನ್ಮಹಾತ್ಮನೋಃ ।
ಕೇಶವಾರ್ಜುನಯೋಃ ಕಾ ನು ಕಥಾ ಸಮಭವದ್ದ್ವಿಜ॥ 1 ॥
ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ
ಕೃಷ್ಣೇನ ಸಹಿತಃ ಪಾರ್ಥಃ ಸ್ವರಾಜ್ಯಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಕೇವಲಂ ।
ತಸ್ಯಾಂ ಸಭಾಯಾಂ ರಮ್ಯಾಯಾಂ ವಿಜಹಾರ ಮುದಾ ಯುತಃ॥ 2 ॥
ತತಃ ಕಂ ಚಿತ್ಸಭೋದ್ದೇಶಂ ಸ್ವರ್ಗೋದ್ದೇಶ ಸಮಂ ನೃಪ ।
ಯದೃಚ್ಛಯಾ ತೌ ಮುದಿತೌ ಜಗ್ಮತುಃ ಸ್ವಜನಾವೃತೌ॥ 3 ॥
ತತಃ ಪ್ರತೀತಃ ಕೃಷ್ಣೇನ ಸಹಿತಃ ಪಾಂಡವೋಽರ್ಜುನಃ ।
ನಿರೀಕ್ಷ್ಯ ತಾಂ ಸಭಾಂ ರಮ್ಯಾಮಿದಂ ವಚನಮಬ್ರವೀತ್॥ 4 ॥
ವಿದಿತಂ ತೇ ಮಹಾಬಾಹೋ ಸಂಗ್ರಾಮೇ ಸಮುಪಸ್ಥಿತೇ ।
ಮಾಹಾತ್ಮ್ಯಂ ದೇವಕೀ ಮಾತಸ್ತಚ್ಚ ತೇ ರೂಪಮೈಶ್ವರಂ॥ 5 ॥
ಯತ್ತು ತದ್ಭವತಾ ಪ್ರೋಕ್ತಂ ತದಾ ಕೇಶವ ಸೌಹೃದಾತ್ ।
ತತ್ಸರ್ವಂ ಪುರುಷವ್ಯಾಘ್ರ ನಷ್ಟಂ ಮೇ ನಷ್ಟಚೇತಸಃ॥ 6 ॥
ಮಮ ಕೌತೂಹಲಂ ತ್ವಸ್ತಿ ತೇಷ್ವರ್ಥೇಷು ಪುನಃ ಪ್ರಭೋ ।
ಭವಾಂಶ್ಚ ದ್ವಾರಕಾಂ ಗಂತಾ ನಚಿರಾದಿವ ಮಾಧವ॥ 7 ॥
ವೈಶನ್ಪಾಯನ ಉವಾಚ
ಏವಮುಕ್ತಸ್ತತಃ ಕೃಷ್ಣಃ ಫಲ್ಗುನಂ ಪ್ರತ್ಯಭಾಷತ ।
ಪರಿಷ್ವಜ್ಯ ಮಹಾತೇಜಾ ವಚನಂ ವದತಾಂ ವರಃ॥ 8 ॥
ವಾಸುದೇವ ಉವಾಚ
ಶ್ರಾವಿತಸ್ತ್ವಂ ಮಯಾ ಗುಹ್ಯಂ ಜ್ಞಾಪಿತಶ್ಚ ಸನಾತನಂ ।
ಧರ್ಮಂ ಸ್ವರೂಪಿಣಂ ಪಾರ್ಥ ಸರ್ವಲೋಕಾಂಶ್ಚ ಶಾಶ್ವತಾನ್॥ 9 ॥
ಅಬುದ್ಧ್ವಾ ಯನ್ನ ಗೃಹ್ಣೀಥಾಸ್ತನ್ಮೇ ಸುಮಹದಪ್ರಿಯಂ ।
ನೂನಮಶ್ರದ್ದಧಾನೋಽಸಿ ದುರ್ಮೇಧಾಶ್ಚಾಸಿ ಪಾಂಡವ॥ 10 ॥
ಸ ಹಿ ಧರ್ಮಃ ಸುಪರ್ಯಾಪ್ತೋ ಬ್ರಹ್ಮಣಃ ಪದವೇದನೇ ।
ನ ಶಕ್ಯಂ ತನ್ಮಯಾ ಭೂಯಸ್ತಥಾ ವಕ್ತುಮಶೇಷತಃ॥ 11 ॥
ಪರಂ ಹಿ ಬ್ರಹ್ಮ ಕಥಿತಂ ಯೋಗಯುಕ್ತೇನ ತನ್ಮಯಾ ।
ಇತಿಹಾಸಂ ತು ವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ತಸ್ಮಿನ್ನರ್ಥೇ ಪುರಾತನಂ॥ 12 ॥
ಯಥಾ ತಾಂ ಬುದ್ಧಿಮಾಸ್ಥಾಯ ಗತಿಮಗ್ರ್ಯಾಂ ಗಮಿಷ್ಯಸಿ ।
ಶೃಣು ಧರ್ಮಭೃತಾಂ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಗದತಃ ಸರ್ವಮೇವ ಮೇ॥ 13 ॥
ಆಗಚ್ಛದ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣಃ ಕಶ್ಚಿತ್ಸ್ವರ್ಗಲೋಕಾದರಿಂದಮ ।
ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಾಚ್ಚ ದುರ್ಧರ್ಷಃ ಸೋಽಸ್ಮಾಭಿಃ ಪೂಜಿತೋಽಭವತ್॥ 14 ॥
ಅಸ್ಮಾಭಿಃ ಪರಿಪೃಷ್ಟಶ್ಚ ಯದಾಹ ಭರತರ್ಷಭ ।
ದಿವ್ಯೇನ ವಿಧಿನಾ ಪಾರ್ಥ ತಚ್ಛೃಣುಷ್ವಾವಿಚಾರಯನ್॥ 15 ॥
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ
ಮೋಕ್ಷಧರ್ಮಂ ಸಮಾಶ್ರಿತ್ಯ ಕೃಷ್ಣ ಯನ್ಮಾನುಪೃಚ್ಛಸಿ ।
ಭೂತಾನಾಮನುಕಂಪಾರ್ಥಂ ಯನ್ಮೋಹಚ್ಛೇದನಂ ಪ್ರಭೋ॥ 16 ॥
ತತ್ತೇಽಹಂ ಸಂಪ್ರವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಯಥಾವನ್ಮಧುಸೂದನ ।
ಶೃಣುಷ್ವಾವಹಿತೋ ಭೂತ್ವಾ ಗದತೋ ಮಮ ಮಾಧವ॥ 17 ॥
ಕಶ್ಚಿದ್ವಿಪ್ರಸ್ತಪೋ ಯುಕ್ತಃ ಕಾಶ್ಯಪೋ ಧರ್ಮವಿತ್ತಮಃ ।
ಆಸಸಾದ ದ್ವಿಜಂ ಕಂ ಚಿದ್ಧರ್ಮಾಣಾಮಾಗತಾಗಮಂ॥ 18 ॥
ಗತಾಗತೇ ಸುಬಹುಶೋ ಜ್ಞಾನವಿಜ್ಞಾನಪಾರಗಂ ।
ಲೋಕತತ್ತ್ವಾರ್ಥ ಕುಶಲಂ ಜ್ಞಾತಾರಂ ಸುಖದುಃಖಯೋಃ॥ 19 ॥
ಜಾತೀ ಮರಣತತ್ತ್ವಜ್ಞಂ ಕೋವಿದಂ ಪುಣ್ಯಪಾಪಯೋಃ ।
ದ್ರಷ್ಟಾರಮುಚ್ಚನೀಚಾನಾಂ ಕರ್ಮಭಿರ್ದೇಹಿನಾಂ ಗತಿಂ॥ 20 ॥
ಚರಂತಂ ಮುಕ್ತವತ್ಸಿದ್ಧಂ ಪ್ರಶಾಂತಂ ಸಂಯತೇಂದ್ರಿಯಂ ।
ದೀಪ್ಯಮಾನಂ ಶ್ರಿಯಾ ಬ್ರಾಹ್ಮ್ಯಾ ಕ್ರಮಮಾಣಂ ಚ ಸರ್ವಶಃ॥ 21 ॥
ಅಂತರ್ಧಾನಗತಿಜ್ಞಂ ಚ ಶ್ರುತ್ವಾ ತತ್ತ್ವೇನ ಕಾಶ್ಯಪಃ ।
ತಥೈವಾಂತರ್ಹಿತೈಃ ಸಿದ್ಧೈರ್ಯಾಂತಂ ಚಕ್ರಧರೈಃ ಸಹ॥ 22 ॥
ಸಂಭಾಷಮಾಣಮೇಕಾಂತೇ ಸಮಾಸೀನಂ ಚ ತೈಃ ಸಹ ।
ಯದೃಚ್ಛಯಾ ಚ ಗಚ್ಛಂತಮಸಕ್ತಂ ಪವನಂ ಯಥಾ॥ 23 ॥
ತಂ ಸಮಾಸಾದ್ಯ ಮೇಧಾವೀ ಸ ತದಾ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮಃ ।
ಚರಣೌ ಧರ್ಮಕಾಮೋ ವೈ ತಪಸ್ವೀ ಸುಸಮಾಹಿತಃ ।
ಪ್ರತಿಪೇದೇ ಯಥಾನ್ಯಾಯಂ ಭಕ್ತ್ಯಾ ಪರಮಯಾ ಯುತಃ॥ 24 ॥
ವಿಸ್ಮಿತಶ್ಚಾದ್ಭುತಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಕಾಶ್ಯಪಸ್ತಂ ದ್ವಿಜೋತ್ತಮಂ ।
ಪರಿಚಾರೇಣ ಮಹತಾ ಗುರುಂ ವೈದ್ಯಮತೋಷಯತ್॥ 25 ॥
ಪ್ರೀತಾತ್ಮಾ ಚೋಪಪನ್ನಶ್ಚ ಶ್ರುತಚಾರಿತ್ಯ ಸಂಯುತಃ ।
ಭಾವೇನ ತೋಷಯಚ್ಚೈನಂ ಗುರುವೃತ್ತ್ಯಾ ಪರಂತಪಃ॥ 26 ॥
ತಸ್ಮೈ ತುಷ್ಟಃ ಸ ಶಿಷ್ಯಾಯ ಪ್ರಸನ್ನೋಽಥಾಬ್ರವೀದ್ಗುರುಃ ।
ಸಿದ್ಧಿಂ ಪರಾಮಭಿಪ್ರೇಕ್ಷ್ಯ ಶೃಣು ತನ್ಮೇ ಜನಾರ್ದನ॥ 27 ॥
ಸಿದ್ಧ ಉವಾಚ
ವಿವಿಧೈಃ ಕರ್ಮಭಿಸ್ತಾತ ಪುಣ್ಯಯೋಗೈಶ್ಚ ಕೇವಲೈಃ ।
ಗಚ್ಛಂತೀಹ ಗತಿಂ ಮರ್ತ್ಯಾ ದೇವಲೋಕೇಽಪಿ ಚ ಸ್ಥಿತಿಂ॥ 28 ॥
ನ ಕ್ವ ಚಿತ್ಸುಖಮತ್ಯಂತಂ ನ ಕ್ವ ಚಿಚ್ಛಾಶ್ವತೀ ಸ್ಥಿತಿಃ ।
ಸ್ಥಾನಾಚ್ಚ ಮಹತೋ ಭ್ರಂಶೋ ದುಃಖಲಬ್ಧಾತ್ಪುನಃ ಪುನಃ॥ 29 ॥
ಅಶುಭಾ ಗತಯಃ ಪ್ರಾಪ್ತಾಃ ಕಷ್ಟಾ ಮೇ ಪಾಪಸೇವನಾತ್ ।
ಕಾಮಮನ್ಯುಪರೀತೇನ ತೃಷ್ಣಯಾ ಮೋಹಿತೇನ ಚ॥ 30 ॥
ಪುನಃ ಪುನಶ್ಚ ಮರಣಂ ಜನ್ಮ ಚೈವ ಪುನಃ ಪುನಃ ।
ಆಹಾರಾ ವಿವಿಧಾ ಭುಕ್ತಾಃ ಪೀತಾ ನಾನಾವಿಧಾಃ ಸ್ತನಾಃ॥ 31 ॥
ಮಾತರೋ ವಿವಿಧಾ ದೃಷ್ಟಾಃ ಪಿತರಶ್ಚ ಪೃಥಗ್ವಿಧಾಃ ।
ಸುಖಾನಿ ಚ ವಿಚಿತ್ರಾಣಿ ದುಃಖಾನಿ ಚ ಮಯಾನಘ॥ 32 ॥
ಪ್ರಿಯೈರ್ವಿವಾಸೋ ಬಹುಶಃ ಸಂವಾಸಶ್ಚಾಪ್ರಿಯೈಃ ಸಹ ।
ಧನನಾಶಶ್ಚ ಸಂಪ್ರಾಪ್ತೋ ಲಬ್ಧ್ವಾ ದುಃಖೇನ ತದ್ಧನಂ॥ 33 ॥
ಅವಮಾನಾಃ ಸುಕಷ್ಟಾಶ್ಚ ಪರತಃ ಸ್ವಜನಾತ್ತಥಾ ।
ಶಾರೀರಾ ಮಾನಸಾಶ್ಚಾಪಿ ವೇದನಾ ಭೃಶದಾರುಣಾಃ॥ 34 ॥
ಪ್ರಾಪ್ತಾ ವಿಮಾನನಾಶ್ಚೋಗ್ರಾ ವಧಬಂಧಾಶ್ಚ ದಾರುಣಾಃ ।
ಪತನಂ ನಿರಯೇ ಚೈವ ಯಾತನಾಶ್ಚ ಯಮಕ್ಷಯೇ॥ 35 ॥
ಜರಾ ರೋಗಾಶ್ಚ ಸತತಂ ವಾಸನಾನಿ ಚ ಭೂರಿಶಃ ।
ಲೋಕೇಽಸ್ಮಿನ್ನನುಭೂತಾನಿ ದ್ವಂದ್ವಜಾನಿ ಭೃಶಂ ಮಯಾ॥ 36 ॥
ತತಃ ಕದಾ ಚಿನ್ನಿರ್ವೇದಾನ್ನಿಕಾರಾನ್ನಿಕೃತೇನ ಚ ।
ಲೋಕತಂತ್ರಂ ಪರಿತ್ಯಕ್ತಂ ದುಃಖಾರ್ತೇನ ಭೃಶಂ ಮಯಾ ।
ತತಃ ಸಿದ್ಧಿರಿಯಂ ಪ್ರಾಪ್ತಾ ಪ್ರಸಾದಾದಾತ್ಮನೋ ಮಯಾ॥ 37 ॥
ನಾಹಂ ಪುನರಿಹಾಗಂತಾ ಲೋಕಾನಾಲೋಕಯಾಮ್ಯಹಂ ।
ಆ ಸಿದ್ಧೇರಾ ಪ್ರಜಾ ಸರ್ಗಾದಾತ್ಮನೋ ಮೇ ಗತಿಃ ಶುಭಾ॥ 38 ॥
ಉಪಲಬ್ಧಾ ದ್ವಿಜಶ್ರೇಷ್ಠ ತಥೇಯಂ ಸಿದ್ಧಿರುತ್ತಮಾ ।
ಇತಃ ಪರಂ ಗಮಿಷ್ಯಾಮಿ ತತಃ ಪರತರಂ ಪುನಃ ।
ಬ್ರಹ್ಮಣಃ ಪದಮವ್ಯಗ್ರಂ ಮಾ ತೇಽಭೂದತ್ರ ಸಂಶಯಃ॥ 39 ॥
ನಾಹಂ ಪುನರಿಹಾಗಂತಾ ಮರ್ತ್ಯಲೋಕೇ ಪರಂತಪ ।
ಪ್ರೀತೋಽಸ್ಮಿ ತೇ ಮಹಾಪ್ರಾಜ್ಞ ಬ್ರೂಹಿ ಕಿಂ ಕರವಾಣಿ ತೇ॥ 40 ॥
ಯದೀಪ್ಸುರುಪಪನ್ನಸ್ತ್ವಂ ತಸ್ಯ ಕಾಲೋಽಯಮಾಗತಃ ।
ಅಭಿಜಾನೇ ಚ ತದಹಂ ಯದರ್ಥಂ ಮಾ ತ್ವಮಾಗತಃ ।
ಅಚಿರಾತ್ತು ಗಮಿಷ್ಯಾಮಿ ಯೇನಾಹಂ ತ್ವಾಮಚೂಚುದಂ॥ 41 ॥
ಭೃಶಂ ಪ್ರೀತೋಽಸ್ಮಿ ಭವತಶ್ಚಾರಿತ್ರೇಣ ವಿಚಕ್ಷಣ ।
ಪರಿಪೃಚ್ಛ ಯಾವದ್ಭವತೇ ಭಾಷೇಯಂ ಯತ್ತವೇಪ್ಸಿತಂ॥ 42 ॥
ಬಹು ಮನ್ಯೇ ಚ ತೇ ಬುದ್ಧಿಂ ಭೃಶಂ ಸಂಪೂಜಯಾಮಿ ಚ ।
ಯೇನಾಹಂ ಭವತಾ ಬುದ್ಧೋ ಮೇಧಾವೀ ಹ್ಯಸಿ ಕಾಶ್ಯಪ॥ 43 ॥
ಇತಿ ಶ್ರೀಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕೇ ಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಸಪ್ತದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥
ಅಧ್ಯಾಯಃ 17
ವಾಸುದೇವ ಉವಾಚ
ತತಸ್ತಸ್ಯೋಪಸಂಗೃಹ್ಯ ಪಾದೌ ಪ್ರಶ್ನಾನ್ಸುದುರ್ವಚಾನ್ ।
ಪಪ್ರಚ್ಛ ತಾಂಶ್ಚ ಸರ್ವಾನ್ಸ ಪ್ರಾಹ ಧರ್ಮಭೃತಾಂ ವರಃ॥ 1 ॥
ಕಾಶ್ಯಪ ಉವಾಚ
ಕಥಂ ಶರೀರಂ ಚ್ಯವತೇ ಕಥಂ ಚೈವೋಪಪದ್ಯತೇ ।
ಕಥಂ ಕಷ್ಟಾಚ್ಚ ಸಂಸಾರಾತ್ಸಂಸರನ್ಪರಿಮುಚ್ಯತೇ॥ 2 ॥
ಆತ್ಮಾನಂ ವಾ ಕಥಂ ಯುಕ್ತ್ವಾ ತಚ್ಛರೀರಂ ವಿಮುಂಚತಿ ।
ಶರೀರತಶ್ಚ ನಿರ್ಮುಕ್ತಃ ಕಥಮನ್ಯತ್ಪ್ರಪದ್ಯತೇ॥ 3 ॥
ಕಥಂ ಶುಭಾಶುಭೇ ಚಾಯಂ ಕರ್ಮಣೀ ಸ್ವಕೃತೇ ನರಃ ।
ಉಪಭುಂಕ್ತೇ ಕ್ವ ವಾ ಕರ್ಮ ವಿದೇಹಸ್ಯೋಪತಿಷ್ಠತಿ॥ 4 ॥
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ
ಏವಂ ಸಂಚೋದಿತಃ ಸಿದ್ಧಃ ಪ್ರಶ್ನಾಂಸ್ತಾನ್ಪ್ರತ್ಯಭಾಷತ ।
ಆನುಪೂರ್ವ್ಯೇಣ ವಾರ್ಷ್ಣೇಯ ಯಥಾ ತನ್ಮೇ ವಚಃ ಶೃಣು॥ 5 ॥
ಸಿದ್ಧ ಉವಾಚ
ಆಯುಃ ಕೀರ್ತಿಕರಾಣೀಹ ಯಾನಿ ಕರ್ಮಾಣಿ ಸೇವತೇ ।
ಶರೀರಗ್ರಹಣೇಽನ್ಯಸ್ಮಿಂಸ್ತೇಷು ಕ್ಷೀಣೇಷು ಸರ್ವಶಃ॥ 6 ॥
ಆಯುಃ ಕ್ಷಯಪರೀತಾತ್ಮಾ ವಿಪರೀತಾನಿ ಸೇವತೇ ।
ಬುದ್ಧಿರ್ವ್ಯಾವರ್ತತೇ ಚಾಸ್ಯ ವಿನಾಶೇ ಪ್ರತ್ಯುಪಸ್ಥಿತೇ॥ 7 ॥
ಸತ್ತ್ವಂ ಬಲಂ ಚ ಕಾಲಂ ಚಾಪ್ಯವಿದಿತ್ವಾತ್ಮನಸ್ತಥಾ ।
ಅತಿವೇಲಮುಪಾಶ್ನಾತಿ ತೈರ್ವಿರುದ್ಧಾನ್ಯನಾತ್ಮವಾನ್॥ 8 ॥
ಯದಾಯಮತಿಕಷ್ಟಾನಿ ಸರ್ವಾಣ್ಯುಪನಿಷೇವತೇ ।
ಅತ್ಯರ್ಥಮಪಿ ವಾ ಭುಂಕ್ತೇ ನ ವಾ ಭುಂಕ್ತೇ ಕದಾ ಚನ॥ 9 ॥
ದುಷ್ಟಾನ್ನಂ ವಿಷಮಾನ್ನಂ ಚ ಸೋಽನ್ಯೋನ್ಯೇನ ವಿರೋಧಿ ಚ ।
ಗುರು ವಾಪಿ ಸಮಂ ಭುಂಕ್ತೇ ನಾತಿಜೀರ್ಣೇಽಪಿ ವಾ ಪುನಃ॥ 10 ॥
ವ್ಯಾಯಾಮಮತಿಮಾತ್ರಂ ವಾ ವ್ಯವಾಯಂ ಚೋಪಸೇವತೇ ।
ಸತತಂ ಕರ್ಮ ಲೋಭಾದ್ವಾ ಪ್ರಾಪ್ತಂ ವೇಗವಿಧಾರಣಂ॥ 11 ॥
ರಸಾತಿಯುಕ್ತಮನ್ನಂ ವಾ ದಿವಾ ಸ್ವಪ್ನಂ ನಿಷೇವತೇ ।
ಅಪಕ್ವಾನಾಗತೇ ಕಾಲೇ ಸ್ವಯಂ ದೋಷಾನ್ಪ್ರಕೋಪಯನ್॥ 12 ॥
ಸ್ವದೋಷಕೋಪನಾದ್ರೋಗಂ ಲಭತೇ ಮರಣಾಂತಿಕಂ ।
ಅಥ ಚೋದ್ಬಂಧನಾದೀನಿ ಪರೀತಾನಿ ವ್ಯವಸ್ಯತಿ॥ 13 ॥
ತಸ್ಯ ತೈಃ ಕಾರಣೈರ್ಜಂತೋಃ ಶರೀರಾಚ್ಚ್ಯವತೇ ಯಥಾ ।
ಜೀವಿತಂ ಪ್ರೋಚ್ಯಮಾನಂ ತದ್ಯಥಾವದುಪಧಾರಯ॥ 14 ॥
ಊಷ್ಮಾ ಪ್ರಕುಪಿತಃ ಕಾಯೇ ತೀವ್ರವಾಯುಸಮೀರಿತಃ ।
ಶರೀರಮನುಪರ್ಯೇತಿ ಸರ್ವಾನ್ಪ್ರಾಣಾನ್ರುಣದ್ಧಿ ವೈ॥ 15 ॥
ಅತ್ಯರ್ಥಂ ಬಲವಾನೂಷ್ಮಾ ಶರೀರೇ ಪರಿಕೋಪಿತಃ ।
ಭಿನತ್ತಿ ಜೀವ ಸ್ಥಾನಾನಿ ತಾನಿ ಮರ್ಮಾಣಿ ವಿದ್ಧಿ ಚ॥ 16 ॥
ತತಃ ಸ ವೇದನಃ ಸದ್ಯೋ ಜೀವಃ ಪ್ರಚ್ಯವತೇ ಕ್ಷರನ್ ।
ಶರೀರಂ ತ್ಯಜತೇ ಜಂತುಶ್ಛಿದ್ಯಮಾನೇಷು ಮರ್ಮಸು ।
ವೇದನಾಭಿಃ ಪರೀತಾತ್ಮಾ ತದ್ವಿದ್ಧಿ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮ॥ 17 ॥
ಜಾತೀಮರಣಸಂವಿಗ್ನಾಃ ಸತತಂ ಸರ್ವಜಂತವಃ ।
ದೃಶ್ಯಂತೇ ಸಂತ್ಯಜಂತಶ್ಚ ಶರೀರಾಣಿ ದ್ವಿಜರ್ಷಭ॥ 18 ॥
ಗರ್ಭಸಂಕ್ರಮಣೇ ಚಾಪಿ ಮರ್ಮಣಾಮತಿಸರ್ಪಣೇ ।
ತಾದೃಶೀಮೇವ ಲಭತೇ ವೇದನಾಂ ಮಾನವಃ ಪುನಃ॥ 19 ॥
ಭಿನ್ನಸಂಧಿರಥ ಕ್ಲೇದಮದ್ಭಿಃ ಸ ಲಭತೇ ನರಃ ।
ಯಥಾ ಪಂಚಸು ಭೂತೇಷು ಸಂಶ್ರಿತತ್ವಂ ನಿಗಚ್ಛತಿ ।
ಶೈತ್ಯಾತ್ಪ್ರಕುಪಿತಃ ಕಾಯೇ ತೀವ್ರವಾಯುಸಮೀರಿತಃ॥ 20 ॥
ಯಃ ಸ ಪಂಚಸು ಭೂತೇಷು ಪ್ರಾಣಾಪಾನೇ ವ್ಯವಸ್ಥಿತಃ ।
ಸ ಗಚ್ಛತ್ಯೂರ್ಧ್ವಗೋ ವಾಯುಃ ಕೃಚ್ಛ್ರಾನ್ಮುಕ್ತ್ವಾ ಶರೀರಿಣಂ॥ 21 ॥
ಶರೀರಂ ಚ ಜಹಾತ್ಯೇವ ನಿರುಚ್ಛ್ವಾಸಶ್ಚ ದೃಶ್ಯತೇ ।
ನಿರೂಷ್ಮಾ ಸ ನಿರುಚ್ಛ್ವಾಸೋ ನಿಃಶ್ರೀಕೋ ಗತಚೇತನಃ॥ 22 ॥
ಬ್ರಹ್ಮಣಾ ಸಂಪರಿತ್ಯಕ್ತೋ ಮೃತ ಇತ್ಯುಚ್ಯತೇ ನರಃ ।
ಸ್ರೋತೋಭಿರ್ಯೈರ್ವಿಜಾನಾತಿ ಇಂದ್ರಿಯಾರ್ಥಾಞ್ಶರೀರಭೃತ್ ।
ತೈರೇವ ನ ವಿಜಾನಾತಿ ಪ್ರಾಣಮಾಹಾರಸಂಭವಂ॥ 23 ॥
ತತ್ರೈವ ಕುರುತೇ ಕಾಯೇ ಯಃ ಸ ಜೀವಃ ಸನಾತನಃ ।
ತೇಷಾಂ ಯದ್ಯದ್ಭವೇದ್ಯುಕ್ತಂ ಸಂನಿಪಾತೇ ಕ್ವ ಚಿತ್ಕ್ವ ಚಿತ್ ।
ತತ್ತನ್ಮರ್ಮ ವಿಜಾನೀಹಿ ಶಾಸ್ತ್ರದೃಷ್ಟಂ ಹಿ ತತ್ತಥಾ॥ 24 ॥
ತೇಷು ಮರ್ಮಸು ಭಿನ್ನೇಷು ತತಃ ಸ ಸಮುದೀರಯನ್ ।
ಆವಿಶ್ಯ ಹೃದಯಂ ಜಂತೋಃ ಸತ್ತ್ವಂ ಚಾಶು ರುಣದ್ಧಿ ವೈ ।
ತತಃ ಸ ಚೇತನೋ ಜಂತುರ್ನಾಭಿಜಾನಾತಿ ಕಿಂ ಚನ॥ 25 ॥
ತಮಸಾ ಸಂವೃತಜ್ಞಾನಃ ಸಂವೃತೇಷ್ವಥ ಮರ್ಮಸು ।
ಸ ಜೀವೋ ನಿರಧಿಷ್ಠಾನಶ್ಚಾವ್ಯತೇ ಮಾತರಿಶ್ವನಾ॥ 26 ॥
ತತಃ ಸ ತಂ ಮಹೋಚ್ಛ್ವಾಸಂ ಭೃಶಮುಚ್ಛ್ವಸ್ಯ ದಾರುಣಂ ।
ನಿಷ್ಕ್ರಾಮನ್ಕಂಪಯತ್ಯಾಶು ತಚ್ಛರೀರಮಚೇತನಂ॥ 27 ॥
ಸ ಜೀವಃ ಪ್ರಚ್ಯುತಃ ಕಾಯಾತ್ಕರ್ಮಭಿಃ ಸ್ವೈಃ ಸಮಾವೃತಃ ।
ಅಂಕಿತಃ ಸ್ವೈಃ ಶುಭೈಃ ಪುಣ್ಯೈಃ ಪಾಪೈರ್ವಾಪ್ಯುಪಪದ್ಯತೇ॥ 28 ॥
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಜ್ಞಾನಸಂಪನ್ನಾ ಯಥಾವಚ್ಛ್ರುತ ನಿಶ್ಚಯಾಃ ।
ಇತರಂ ಕೃತಪುಣ್ಯಂ ವಾ ತಂ ವಿಜಾನಂತಿ ಲಕ್ಷಣೈಃ॥ 29 ॥
ಯಥಾಂಧ ಕಾರೇ ಖದ್ಯೋತಂ ಲೀಯಮಾನಂ ತತಸ್ತತಃ ।
ಚಕ್ಷುಷ್ಮಂತಃ ಪ್ರಪಶ್ಯಂತಿ ತಥಾ ತಂ ಜ್ಞಾನಚಕ್ಷುಷಃ॥ 30 ॥
ಪಶ್ಯಂತ್ಯೇವಂವಿಧಾಃ ಸಿದ್ಧಾ ಜೀವಂ ದಿವ್ಯೇನ ಚಕ್ಷುಷಾ ।
ಚ್ಯವಂತಂ ಜಾಯಮಾನಂ ಚ ಯೋನಿಂ ಚಾನುಪ್ರವೇಶಿತಂ॥ 31 ॥
ತಸ್ಯ ಸ್ಥಾನಾನಿ ದೃಷ್ಟಾನಿ ತ್ರಿವಿಧಾನೀಹ ಶಾಸ್ತ್ರತಃ ।
ಕರ್ಮಭೂಮಿರಿಯಂ ಭೂಮಿರ್ಯತ್ರ ತಿಷ್ಠಂತಿ ಜಂತವಃ॥ 32 ॥
ತತಃ ಶುಭಾಶುಭಂ ಕೃತ್ವಾ ಲಭಂತೇ ಸರ್ವದೇಹಿನಃ ।
ಇಹೈವೋಚ್ಚಾವಚಾನ್ಭೋಗಾನ್ಪ್ರಾಪ್ನುವಂತಿ ಸ್ವಕರ್ಮಭಿಃ॥ 33 ॥
ಇಹೈವಾಶುಭ ಕರ್ಮಾ ತು ಕರ್ಮಭಿರ್ನಿರಯಂ ಗತಃ ।
ಅವಾಕ್ಸ ನಿರಯೇ ಪಾಪೋ ಮಾನವಃ ಪಚ್ಯತೇ ಭೃಶಂ ।
ತಸ್ಮಾತ್ಸುದುರ್ಲಭೋ ಮೋಕ್ಷ ಆತ್ಮಾ ರಕ್ಷ್ಯೋ ಭೃಶಂ ತತಃ॥ 34 ॥
ಊರ್ಧ್ವಂ ತು ಜಂತವೋ ಗತ್ವಾ ಯೇಷು ಸ್ಥಾನೇಷ್ವವಸ್ಥಿತಾಃ ।
ಕೀರ್ತ್ಯಮಾನಾನಿ ತಾನೀಹ ತತ್ತ್ವತಃ ಸಂನಿಬೋಧ ಮೇ ।
ತಚ್ಛ್ರುತ್ವಾ ನೈಷ್ಠಿಕೀಂ ಬುದ್ಧಿಂ ಬುಧ್ಯೇಥಾಃ ಕರ್ಮ ನಿಶ್ಚಯಾತ್॥ 35 ॥
ತಾರಾ ರೂಪಾಣಿ ಸರ್ವಾಣಿ ಯಚ್ಚೈತಚ್ಚಂದ್ರಮಂಡಲಂ ।
ಯಚ್ಚ ವಿಭ್ರಾಜತೇ ಲೋಕೇ ಸ್ವಭಾಸಾ ಸೂರ್ಯಮಂಡಲಂ ।
ಸ್ಥಾನಾನ್ಯೇತಾನಿ ಜಾನೀಹಿ ನರಾಣಾಂ ಪುಣ್ಯಕರ್ಮಣಾಂ॥ 36 ॥
ಕರ್ಮ ಕ್ಷಯಾಚ್ಚ ತೇ ಸರ್ವೇ ಚ್ಯವಂತೇ ವೈ ಪುನಃ ಪುನಃ ।
ತತ್ರಾಪಿ ಚ ವಿಶೇಷೋಽಸ್ತಿ ದಿವಿ ನೀಚೋಚ್ಚಮಧ್ಯಮಃ॥ 37 ॥
ನ ತತ್ರಾಪ್ಯಸ್ತಿ ಸಂತೋಷೋ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ದೀಪ್ತತರಾಂ ಶ್ರಿಯಂ ।
ಇತ್ಯೇತಾ ಗತಯಃ ಸರ್ವಾಃ ಪೃಥಕ್ತ್ವೇ ಸಮುದೀರಿತಾಃ॥ 38 ॥
ಉಪಪತ್ತಿಂ ತು ಗರ್ಭಸ್ಯ ವಕ್ಷ್ಯಾಮ್ಯಹಮತಃ ಪರಂ ।
ಯಥಾವತ್ತಾಂ ನಿಗದತಃ ಶೃಣುಷ್ವಾವಹಿತೋ ದ್ವಿಜ॥ 39 ॥
ಇತಿ ಶ್ರೀಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕೇ ಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಅಷ್ಟಾದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥
ಅಧ್ಯಾಯಃ 18
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ
ಶುಭಾನಾಮಶುಭಾನಾಂ ಚ ನೇಹ ನಾಶೋಽಸ್ತಿ ಕರ್ಮಣಾಂ ।
ಪ್ರಾಪ್ಯ ಪ್ರಾಪ್ಯ ತು ಪಚ್ಯಂತೇ ಕ್ಷೇತ್ರಂ ಕ್ಷೇತ್ರಂ ತಥಾ ತಥಾ॥ 1 ॥
ಯಥಾ ಪ್ರಸೂಯಮಾನಸ್ತು ಫಲೀ ದದ್ಯಾತ್ಫಲಂ ಬಹು ।
ತಥಾ ಸ್ಯಾದ್ವಿಪುಲಂ ಪುಣ್ಯಂ ಶುದ್ಧೇನ ಮನಸಾ ಕೃತಂ॥ 2 ॥
ಪಾಪಂ ಚಾಪಿ ತಥೈವ ಸ್ಯಾತ್ಪಾಪೇನ ಮನಸಾ ಕೃತಂ ।
ಪುರೋಧಾಯ ಮನೋ ಹೀಹ ಕರ್ಮಣ್ಯಾತ್ಮಾ ಪ್ರವರ್ತತೇ॥ 3 ॥
ಯಥಾ ಕತ್ಮ ಸಮಾದಿಷ್ಟಂ ಕಾಮಮನ್ಯುಸಮಾವೃತಃ ।
ನರೋ ಗರ್ಭಂ ಪ್ರವಿಶತಿ ತಚ್ಚಾಪಿ ಶೃಣು ಚೋತ್ತರಂ॥ 4 ॥
ಶುಕ್ರಂ ಶೋಣಿತಸಂಸೃಷ್ಟಂ ಸ್ತ್ರಿಯಾ ಗರ್ಭಾಶಯಂ ಗತಂ ।
ಕ್ಷೇತ್ರಂ ಕರ್ಮಜಮಾಪ್ನೋತಿ ಶುಭಂ ವಾ ಯದಿ ವಾಶುಭಂ॥ 5 ॥
ಸೌಕ್ಷ್ಮ್ಯಾದವ್ಯಕ್ತಭಾವಾಚ್ಚ ನ ಸ ಕ್ವ ಚನ ಸಜ್ಜತೇ ।
ಸಂಪ್ರಾಪ್ಯ ಬ್ರಹ್ಮಣಃ ಕಾಯಂ ತಸ್ಮಾತ್ತದ್ಬ್ರಹ್ಮ ಶಾಶ್ವತಂ ।
ತದ್ಬೀಜಂ ಸರ್ವಭೂತಾನಾಂ ತೇನ ಜೀವಂತಿ ಜಂತವಃ॥ 6 ॥
ಸ ಜೀವಃ ಸರ್ವಗಾತ್ರಾಣಿ ಗರ್ಭಸ್ಯಾವಿಶ್ಯ ಭಾಗಶಃ ।
ದಧಾತಿ ಚೇತಸಾ ಸದ್ಯಃ ಪ್ರಾಣಸ್ಥಾನೇಷ್ವವಸ್ಥಿತಃ ।
ತತಃ ಸ್ಪಂದಯತೇಽಙ್ಗಾನಿ ಸ ಗರ್ಭಶ್ಚೇತನಾನ್ವಿತಃ॥ 7 ॥
ಯಥಾ ಹಿ ಲೋಹನಿಷ್ಯಂದೋ ನಿಷಿಕ್ತೋ ಬಿಂಬವಿಗ್ರಹಂ ।
ಉಪೈತಿ ತದ್ವಜ್ಜಾನೀಹಿ ಗರ್ಭೇ ಜೀವ ಪ್ರವೇಶನಂ॥ 8 ॥
ಲೋಹಪಿಂಡಂ ಯಥಾ ವಹ್ನಿಃ ಪ್ರವಿಶತ್ಯಭಿತಾಪಯನ್ ।
ತಥಾ ತ್ವಮಪಿ ಜಾನೀಹಿ ಗರ್ಭೇ ಜೀವೋಪಪಾದನಂ॥ 9 ॥
ಯಥಾ ಚ ದೀಪಃ ಶರಣಂ ದೀಪ್ಯಮಾನಃ ಪ್ರಕಾಶಯೇತ್ ।
ಏವಮೇವ ಶರೀರಾಣಿ ಪ್ರಕಾಶಯತಿ ಚೇತನಾ॥ 10 ॥
ಯದ್ಯಚ್ಚ ಕುರುತೇ ಕರ್ಮ ಶುಭಂ ವಾ ಯದಿ ವಾಶುಭಂ ।
ಪೂರ್ವದೇಹಕೃತಂ ಸರ್ವಮವಶ್ಯಮುಪಭುಜ್ಯತೇ॥ 11 ॥
ತತಸ್ತತ್ಕ್ಷೀಯತೇ ಚೈವ ಪುನಶ್ಚಾನ್ಯತ್ಪ್ರಚೀಯತೇ ।
ಯಾವತ್ತನ್ಮೋಕ್ಷಯೋಗಸ್ಥಂ ಧರ್ಮಂ ನೈವಾವಬುಧ್ಯತೇ॥ 12 ॥
ತತ್ರ ಧರ್ಮಂ ಪ್ರವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಸುಖೀ ಭವತಿ ಯೇನ ವೈ ।
ಆವರ್ತಮಾನೋ ಜಾತೀಷು ತಥಾನ್ಯೋನ್ಯಾಸು ಸತ್ತಮ॥ 13 ॥
ದಾನಂ ವ್ರತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯಂ ಯಥೋಕ್ತವ್ರತಧಾರಣಂ ।
ದಮಃ ಪ್ರಶಾಂತತಾ ಚೈವ ಭೂತಾನಾಂ ಚಾನುಕಂಪನಂ॥ 14 ॥
ಸಂಯಮಶ್ಚಾನೃಶಂಸ್ಯಂ ಚ ಪರಸ್ವಾದಾನ ವರ್ಜನಂ ।
ವ್ಯಲೀಕಾನಾಮಕರಣಂ ಭೂತಾನಾಂ ಯತ್ರ ಸಾ ಭುವಿ॥ 15 ॥
ಮಾತಾಪಿತ್ರೋಶ್ಚ ಶುಶ್ರೂಷಾ ದೇವತಾತಿಥಿಪೂಜನಂ ।
ಗುರು ಪೂಜಾ ಘೃಣಾ ಶೌಚಂ ನಿತ್ಯಮಿಂದ್ರಿಯಸಂಯಮಃ॥ 16 ॥
ಪ್ರವರ್ತನಂ ಶುಭಾನಾಂ ಚ ತತ್ಸತಾಂ ವೃತ್ತಮುಚ್ಯತೇ ।
ತತೋ ಧರ್ಮಃ ಪ್ರಭವತಿ ಯಃ ಪ್ರಜಾಃ ಪಾತಿ ಶಾಶ್ವತೀಃ॥ 17 ॥
ಏವಂ ಸತ್ಸು ಸದಾ ಪಶ್ಯೇತ್ತತ್ರ ಹ್ಯೇಷಾ ಧ್ರುವಾ ಸ್ಥಿತಿಃ ।
ಆಚಾರೋ ಧರ್ಮಮಾಚಷ್ಟೇ ಯಸ್ಮಿನ್ಸಂತೋ ವ್ಯವಸ್ಥಿತಾಃ॥ 18 ॥
ತೇಷು ತದ್ಧರ್ಮನಿಕ್ಷಿಪ್ತಂ ಯಃ ಸ ಧರ್ಮಃ ಸನಾತನಃ ।
ಯಸ್ತಂ ಸಮಭಿಪದ್ಯೇತ ನ ಸ ದುರ್ಗತಿಮಾಪ್ನುಯಾತ್॥ 19 ॥
ಅತೋ ನಿಯಮ್ಯತೇ ಲೋಕಃ ಪ್ರಮುಹ್ಯ ಧರ್ಮವರ್ತ್ಮಸು ।
ಯಸ್ತು ಯೋಗೀ ಚ ಮುಕ್ತಶ್ಚ ಸ ಏತೇಭ್ಯೋ ವಿಶಿಷ್ಯತೇ॥ 20 ॥
ವರ್ತಮಾನಸ್ಯ ಧರ್ಮೇಣ ಪುರುಷಸ್ಯ ಯಥಾತಥಾ ।
ಸಂಸಾರತಾರಣಂ ಹ್ಯಸ್ಯ ಕಾಲೇನ ಮಹತಾ ಭವೇತ್॥ 21 ॥
ಏವಂ ಪೂರ್ವಕೃತಂ ಕರ್ಮ ಸರ್ವೋ ಜಂತುರ್ನಿಷೇವತೇ ।
ಸರ್ವಂ ತತ್ಕಾರಣಂ ಯೇನ ನಿಕೃತೋಽಯಮಿಹಾಗತಃ॥ 22 ॥
ಶರೀರಗ್ರಹಣಂ ಚಾಸ್ಯ ಕೇನ ಪೂರ್ವಂ ಪ್ರಕಲ್ಪಿತಂ ।
ಇತ್ಯೇವಂ ಸಂಶಯೋ ಲೋಕೇ ತಚ್ಚ ವಕ್ಷ್ಯಾಮ್ಯತಃ ಪರಂ॥ 23 ॥
ಶರೀರಮಾತ್ಮನಃ ಕೃತ್ವಾ ಸರ್ವಭೂತಪಿತಾಮಹಃ ।
ತ್ರೈಲೋಕ್ಯಮಸೃಜದ್ಬ್ರಹ್ಮಾ ಕೃತ್ಸ್ನಂ ಸ್ಥಾವರಜಂಗಮಂ॥ 24 ॥
ತತಃ ಪ್ರಧಾನಮಸೃಜಚ್ಚೇತನಾ ಸಾ ಶರೀರಿಣಾಂ ।
ಯಯಾ ಸರ್ವಮಿದಂ ವ್ಯಾಪ್ತಂ ಯಾಂ ಲೋಕೇ ಪರಮಾಂ ವಿದುಃ॥ 25 ॥
ಇಹ ತತ್ಕ್ಷರಮಿತ್ಯುಕ್ತಂ ಪರಂ ತ್ವಮೃತಮಕ್ಷರಂ ।
ತ್ರಯಾಣಾಂ ಮಿಥುನಂ ಸರ್ವಮೇಕೈಕಸ್ಯ ಪೃಥಕ್ಪೃಥಕ್॥ 26 ॥
ಅಸೃಜತ್ಸರ್ವಭೂತಾನಿ ಪೂರ್ವಸೃಷ್ಟಃ ಪ್ರಜಾಪತಿಃ ।
ಸ್ಥಾವರಾಣಿ ಚ ಭೂತಾನಿ ಇತ್ಯೇಷಾ ಪೌರ್ವಿಕೀ ಶ್ರುತಿಃ॥ 27 ॥
ತಸ್ಯ ಕಾಲಪರೀಮಾಣಮಕರೋತ್ಸ ಪಿತಾಮಹಃ ।
ಭೂತೇಷು ಪರಿವೃತ್ತಿಂ ಚ ಪುನರಾವೃತ್ತಿಮೇವ ಚ॥ 28 ॥
ಯಥಾತ್ರ ಕಶ್ಚಿನ್ಮೇಧಾವೀ ದೃಷ್ಟಾತ್ಮಾ ಪೂರ್ವಜನ್ಮನಿ ।
ಯತ್ಪ್ರವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ತತ್ಸರ್ವಂ ಯಥಾವದುಪಪದ್ಯತೇ॥ 29 ॥
ಸುಖದುಃಖೇ ಸದಾ ಸಮ್ಯಗನಿತ್ಯೇ ಯಃ ಪ್ರಪಶ್ಯತಿ ।
ಕಾಯಂ ಚಾಮೇಧ್ಯ ಸಂಘಾತಂ ವಿನಾಶಂ ಕರ್ಮ ಸಂಹಿತಂ॥ 30 ॥
ಯಚ್ಚ ಕಿಂ ಚಿತ್ಸುಖಂ ತಚ್ಚ ಸರ್ವಂ ದುಃಖಮಿತಿ ಸ್ಮರನ್ ।
ಸಂಸಾರಸಾಗರಂ ಘೋರಂ ತರಿಷ್ಯತಿ ಸುದುಸ್ತರಂ॥ 31 ॥
ಜಾತೀ ಮರಣರೋಗೈಶ್ಚ ಸಮಾವಿಷ್ಟಃ ಪ್ರಧಾನವಿತ್ ।
ಚೇತನಾವತ್ಸು ಚೈತನ್ಯಂ ಸಮಂ ಭೂತೇಷು ಪಶ್ಯತಿ॥ 32 ॥
ನಿರ್ವಿದ್ಯತೇ ತತಃ ಕೃತ್ಸ್ನಂ ಮಾರ್ಗಮಾಣಃ ಪರಂ ಪದಂ ।
ತಸ್ಯೋಪದೇಶಂ ವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಯಾಥಾತಥ್ಯೇನ ಸತ್ತಮ॥ 33 ॥
ಶಾಶ್ವತಸ್ಯಾವ್ಯಯಸ್ಯಾಥ ಪದಸ್ಯ ಜ್ಞಾನಮುತ್ತಮಂ ।
ಪ್ರೋಚ್ಯಮಾನಂ ಮಯಾ ವಿಪ್ರ ನಿಬೋಧೇದಮಶೇಷತಃ॥ 34 ॥
ಇತಿ ಶ್ರೀಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕೇ ಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಷೋಡಷೋಽಶ್ದ್ಯಾಯಃ॥
ಅಧ್ಯಾಯಃ 19
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ
ಯಃ ಸ್ಯಾದೇಕಾಯನೇ ಲೀನಸ್ತೂಷ್ಣೀಂ ಕಿಂ ಚಿದಚಿಂತಯನ್ ।
ಪೂರ್ವಂ ಪೂರ್ವಂ ಪರಿತ್ಯಜ್ಯ ಸ ನಿರಾರಂಭಕೋ ಭವೇತ್॥ 1 ॥
ಸರ್ವಮಿತ್ರಃ ಸರ್ವಸಹಃ ಸಮರಕ್ತೋ ಜಿತೇಂದ್ರಿಯಃ ।
ವ್ಯಪೇತಭಯಮನ್ಯುಶ್ಚ ಕಾಮಹಾ ಮುಚ್ಯತೇ ನರಃ॥ 2 ॥
ಆತ್ಮವತ್ಸರ್ವಭೂತೇಷು ಯಶ್ಚರೇನ್ನಿಯತಃ ಶುಚಿಃ ।
ಅಮಾನೀ ನಿರಭೀಮಾನಃ ಸರ್ವತೋ ಮುಕ್ತ ಏವ ಸಃ॥ 3 ॥
ಜೀವಿತಂ ಮರಣಂ ಚೋಭೇ ಸುಖದುಃಖೇ ತಥೈವ ಚ ।
ಲಾಭಾಲಾಭೇ ಪ್ರಿಯ ದ್ವೇಷ್ಯೇ ಯಃ ಸಮಃ ಸ ಚ ಮುಚ್ಯತೇ॥ 4 ॥
ನ ಕಸ್ಯ ಚಿತ್ಸ್ಪೃಹಯತೇ ನಾವಜಾನಾತಿ ಕಿಂ ಚನ ।
ನಿರ್ದ್ವಂದ್ವೋ ವೀತರಾಗಾತ್ಮಾ ಸರ್ವತೋ ಮುಕ್ತ ಏವ ಸಃ॥ 5 ॥
ಅನಮಿತ್ರೋಽಥ ನಿರ್ಬಂಧುರನಪತ್ಯಶ್ಚ ಯಃ ಕ್ವ ಚಿತ್ ।
ತ್ಯಕ್ತಧರ್ಮಾರ್ಥಕಾಮಶ್ಚ ನಿರಾಕಾಂಕ್ಷೀ ಸ ಮುಚ್ಯತೇ॥ 6 ॥
ನೈವ ಧರ್ಮೀ ನ ಚಾಧರ್ಮೀ ಪೂರ್ವೋಪಚಿತಹಾ ಚ ಯಃ ।
ಧಾತುಕ್ಷಯಪ್ರಶಾಂತಾತ್ಮಾ ನಿರ್ದ್ವಂದ್ವಃ ಸ ವಿಮುಚ್ಯತೇ॥ 7 ॥
ಅಕರ್ಮಾ ಚಾವಿಕಾಂಕ್ಷಶ್ಚ ಪಶ್ಯಂಜಗದಶಾಶ್ವತಂ ।
ಅಸ್ವಸ್ಥಮವಶಂ ನಿತ್ಯಂ ಜನ್ಮ ಸಂಸಾರಮೋಹಿತಂ॥ 8 ॥
ವೈರಾಗ್ಯ ಬುದ್ಧಿಃ ಸತತಂ ತಾಪದೋಷವ್ಯಪೇಕ್ಷಕಃ ।
ಆತ್ಮಬಂಧವಿನಿರ್ಮೋಕ್ಷಂ ಸ ಕರೋತ್ಯಚಿರಾದಿವ॥ 9 ॥
ಅಗಂಧ ರಸಮಸ್ಪರ್ಶಮಶಬ್ದಮಪರಿಗ್ರಹಂ ।
ಅರೂಪಮನಭಿಜ್ಞೇಯಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾತ್ಮಾನಂ ವಿಮುಚ್ಯತೇ॥ 10 ॥
ಪಂಚ ಭೂತಗುಣೈರ್ಹೀನಮಮೂರ್ತಿ ಮದಲೇಪಕಂ ।
ಅಗುಣಂ ಗುಣಭೋಕ್ತಾರಂ ಯಃ ಪಶ್ಯತಿ ಸ ಮುಚ್ಯತೇ॥ 11 ॥
ವಿಹಾಯ ಸರ್ವಸಂಕಲ್ಪಾನ್ಬುದ್ಧ್ಯಾ ಶಾರೀರ ಮಾನಸಾನ್ ।
ಶನೈರ್ನಿರ್ವಾಣಮಾಪ್ನೋತಿ ನಿರಿಂಧನ ಇವಾನಲಃ॥ 12 ॥
ವಿಮುಕ್ತಃ ಸರ್ವಸಂಸ್ಕಾರೈಸ್ತತೋ ಬ್ರಹ್ಮ ಸನಾತನಂ ।
ಪರಮಾಪ್ನೋತಿ ಸಂಶಾಂತಮಚಲಂ ದಿವ್ಯಮಕ್ಷರಂ॥ 13 ॥
ಅತಃ ಪರಂ ಪ್ರವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಯೋಗಶಾಸ್ತ್ರಮನುತ್ತಮಂ ।
ಯಜ್ಜ್ಞಾತ್ವಾ ಸಿದ್ಧಮಾತ್ಮಾನಂ ಲೋಕೇ ಪಶ್ಯಂತಿ ಯೋಗಿನಃ॥ 14 ॥
ತಸ್ಯೋಪದೇಶಂ ಪಶ್ಯಾಮಿ ಯಥಾವತ್ತನ್ನಿಬೋಧ ಮೇ ।
ಯೈರ್ದ್ವಾರೈಶ್ಚಾರಯನ್ನಿತ್ಯಂ ಪಶ್ಯತ್ಯಾತ್ಮಾನಮಾತ್ಮನಿ॥ 15 ॥
ಇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ತು ಸಂಹೃತ್ಯ ಮನ ಆತ್ಮನಿ ಧಾರಯೇತ್ ।
ತೀವ್ರಂ ತಪ್ತ್ವಾ ತಪಃ ಪೂರ್ವಂ ತತೋ ಯೋಕ್ತುಮುಪಕ್ರಮೇತ್॥ 16 ॥
ತಪಸ್ವೀ ತ್ಯಕ್ತಸಂಕಲ್ಪೋ ದಂಭಾಹಂಕಾರವರ್ಜಿತಃ ।
ಮನೀಷೀ ಮನಸಾ ವಿಪ್ರಃ ಪಶ್ಯತ್ಯಾತ್ಮಾನಮಾತ್ಮನಿ॥ 17 ॥
ಸ ಚೇಚ್ಛಕ್ನೋತ್ಯಯಂ ಸಾಧುರ್ಯೋಕ್ತುಮಾತ್ಮಾನಮಾತ್ಮನಿ ।
ತತ ಏಕಾಂತಶೀಲಃ ಸ ಪಶ್ಯತ್ಯಾತ್ಮಾನಮಾತ್ಮನಿ॥ 18 ॥
ಸಂಯತಃ ಸತತಂ ಯುಕ್ತ ಆತ್ಮವಾನ್ವಿಜಿತೇಂದ್ರಿಯಃ ।
ತಥಾಯಮಾತ್ಮನಾತ್ಮಾನಂ ಸಾಧು ಯುಕ್ತಃ ಪ್ರಪಶ್ಯತಿ॥ 19 ॥
ಯಥಾ ಹಿ ಪುರುಷಃ ಸ್ವಪ್ನೇ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಪಶ್ಯತ್ಯಸಾವಿತಿ ।
ತಥಾರೂಪಮಿವಾತ್ಮಾನಂ ಸಾಧು ಯುಕ್ತಃ ಪ್ರಪಶ್ಯತಿ॥ 20 ॥
ಇಷೀಕಾಂ ವಾ ಯಥಾ ಮುಂಜಾತ್ಕಶ್ಚಿನ್ನಿರ್ಹೃತ್ಯ ದರ್ಶಯೇತ್ ।
ಯೋಗೀ ನಿಷ್ಕೃಷ್ಟಮಾತ್ಮಾನಂ ಯಥಾ ಸಂಪಶ್ಯತೇ ತನೌ॥ 21 ॥
ಮುಂಜಂ ಶರೀರಂ ತಸ್ಯಾಹುರಿಷೀಕಾಮಾತ್ಮನಿ ಶ್ರಿತಾಂ ।
ಏತನ್ನಿದರ್ಶನಂ ಪ್ರೋಕ್ತಂ ಯೋಗವಿದ್ಭಿರನುತ್ತಮಂ॥ 22 ॥
ಯದಾ ಹಿ ಯುಕ್ತಮಾತ್ಮಾನಂ ಸಮ್ಯಕ್ಪಶ್ಯತಿ ದೇಹಭೃತ್ ।
ತದಾಸ್ಯ ನೇಶತೇ ಕಶ್ಚಿತ್ತ್ರೈಲೋಕ್ಯಸ್ಯಾಪಿ ಯಃ ಪ್ರಭುಃ॥ 23 ॥
ಅನ್ಯೋನ್ಯಾಶ್ಚೈವ ತನವೋ ಯಥೇಷ್ಟಂ ಪ್ರತಿಪದ್ಯತೇ ।
ವಿನಿವೃತ್ಯ ಜರಾಮೃತ್ಯೂ ನ ಹೃಷ್ಯತಿ ನ ಶೋಚತಿ॥ 24 ॥
ದೇವಾನಾಮಪಿ ದೇವತ್ವಂ ಯುಕ್ತಃ ಕಾರಯತೇ ವಶೀ ।
ಬ್ರಹ್ಮ ಚಾವ್ಯಯಮಾಪ್ನೋತಿ ಹಿತ್ವಾ ದೇಹಮಶಾಶ್ವತಂ॥ 25 ॥
ವಿನಶ್ಯತ್ಷ್ವಪಿ ಲೋಕೇಷು ನ ಭಯಂ ತಸ್ಯ ಜಾಯತೇ ।
ಕ್ಲಿಶ್ಯಮಾನೇಷು ಭೂತೇಷು ನ ಸ ಕ್ಲಿಶ್ಯತಿ ಕೇನ ಚಿತ್॥ 26 ॥
ದುಃಖಶೋಕಮಯೈರ್ಘೋರೈಃ ಸಂಗಸ್ನೇಹ ಸಮುದ್ಭವೈಃ ।
ನ ವಿಚಾಲ್ಯೇತ ಯುಕ್ತಾತ್ಮಾ ನಿಸ್ಪೃಹಃ ಶಾಂತಮಾನಸಃ॥ 27 ॥
ನೈನಂ ಶಸ್ತ್ರಾಣಿ ವಿಧ್ಯಂತೇ ನ ಮೃತ್ಯುಶ್ಚಾಸ್ಯ ವಿದ್ಯತೇ ।
ನಾತಃ ಸುಖತರಂ ಕಿಂ ಚಿಲ್ಲೋಕೇ ಕ್ವ ಚನ ವಿದ್ಯತೇ॥ 28 ॥
ಸಮ್ಯಗ್ಯುಕ್ತ್ವಾ ಯದಾತ್ಮಾನಮಾತ್ಮಯೇವ ಪ್ರಪಶ್ಯತಿ ।
ತದೈವ ನ ಸ್ಪೃಹಯತೇ ಸಾಕ್ಷಾದಪಿ ಶತಕ್ರತೋಃ॥ 29 ॥
ನಿರ್ವೇದಸ್ತು ನ ಗಂತವ್ಯೋ ಯುಂಜಾನೇನ ಕಥಂ ಚನ ।
ಯೋಗಮೇಕಾಂತಶೀಲಸ್ತು ಯಥಾ ಯುಂಜೀತ ತಚ್ಛೃಣು॥ 30 ॥
ದೃಷ್ಟಪೂರ್ವಾ ದಿಶಂ ಚಿಂತ್ಯ ಯಸ್ಮಿನ್ಸಂನಿವಸೇತ್ಪುರೇ ।
ಪುರಸ್ಯಾಭ್ಯಂತರೇ ತಸ್ಯ ಮನಶ್ಚಾಯಂ ನ ಬಾಹ್ಯತಃ॥ 31 ॥
ಪುರಸ್ಯಾಭ್ಯಂತರೇ ತಿಷ್ಠನ್ಯಸ್ಮಿನ್ನಾವಸಥೇ ವಸೇತ್ ।
ತಸ್ಮಿನ್ನಾವಸಥೇ ಧಾರ್ಯಂ ಸ ಬಾಹ್ಯಾಭ್ಯಂತರಂ ಮನಃ॥ 32 ॥
ಪ್ರಚಿಂತ್ಯಾವಸಥಂ ಕೃತ್ಸ್ನಂ ಯಸ್ಮಿನ್ಕಾಯೇಽವತಿಷ್ಠತೇ ।
ತಸ್ಮಿನ್ಕಾಯೇ ಮನಶ್ಚಾರ್ಯಂ ನ ಕಥಂ ಚನ ಬಾಹ್ಯತಃ॥ 33 ॥
ಸಂನಿಯಮ್ಯೇಂದ್ರಿಯಗ್ರಾಮಂ ನಿರ್ಘೋಷೇ ನಿರ್ಜನೇ ವನೇ ।
ಕಾಯಮಭ್ಯಂತರಂ ಕೃತ್ಸ್ನಮೇಕಾಗ್ರಃ ಪರಿಚಿಂತಯೇತ್॥ 34 ॥
ದಂತಾಂಸ್ತಾಲು ಚ ಜಿಹ್ವಾಂ ಚ ಗಲಂ ಗ್ರೀವಾಂ ತಥೈವ ಚ ।
ಹೃದಯಂ ಚಿಂತಯೇಚ್ಚಾಪಿ ತಥಾ ಹೃದಯಬಂಧನಂ॥ 35 ॥
ಇತ್ಯುಕ್ತಃ ಸ ಮಯಾ ಶಿಷ್ಯೋ ಮೇಧಾವೀ ಮಧುಸೂದನ ।
ಪಪ್ರಚ್ಛ ಪುನರೇವೇಮಂ ಮೋಕ್ಷಧರ್ಮಂ ಸುದುರ್ವಚಂ॥ 36 ॥
ಭುಕ್ತಂ ಭುಕ್ತಂ ಕಥಮಿದಮನ್ನಂ ಕೋಷ್ಠೇ ವಿಪಚ್ಯತೇ ।
ಕಥಂ ರಸತ್ವಂ ವ್ರಜತಿ ಶೋಣಿತಂ ಜಾಯತೇ ಕಥಂ ।
ತಥಾ ಮಾಂಸಂ ಚ ಮೇದಶ್ಚ ಸ್ನಾಯ್ವಸ್ಥೀನಿ ಚ ಪೋಷತಿ॥ 37 ॥
ಕಥಮೇತಾನಿ ಸರ್ವಾಣಿ ಶರೀರಾಣಿ ಶರೀರಿಣಾಂ ।
ವರ್ಧಂತೇ ವರ್ಧಮಾನಸ್ಯ ವರ್ಧತೇ ಚ ಕಥಂ ಬಲಂ ।
ನಿರೋಜಸಾಂ ನಿಷ್ಕ್ರಮಣಂ ಮಲಾನಾಂ ಚ ಪೃಥಕ್ಪೃಥಕ್॥ 38 ॥
ಕುತೋ ವಾಯಂ ಪ್ರಶ್ವಸಿತಿ ಉಚ್ಛ್ವಸಿತ್ಯಪಿ ವಾ ಪುನಃ ।
ಕಂ ಚ ದೇಶಮಧಿಷ್ಠಾಯ ತಿಷ್ಠತ್ಯಾತ್ಮಾಯಮಾತ್ಮನಿ॥ 39 ॥
ಜೀವಃ ಕಾಯಂ ವಹತಿ ಚೇಚ್ಚೇಷ್ಟಯಾನಃ ಕಲೇವರಂ ।
ಕಿಂ ವರ್ಣಂ ಕೀದೃಶಂ ಚೈವ ನಿವೇಶಯತಿ ವೈ ಮನಃ ।
ಯಾಥಾತಥ್ಯೇನ ಭಗವನ್ವಕ್ತುಮರ್ಹಸಿ ಮೇಽನಘ॥ 40 ॥
ಇತಿ ಸಂಪರಿಪೃಷ್ಟೋಽಹಂ ತೇನ ವಿಪ್ರೇಣ ಮಾಧವ ।
ಪ್ರತ್ಯಬ್ರುವಂ ಮಹಾಬಾಹೋ ಯಥಾ ಶ್ರುತಮರಿಂದಮ॥ 41 ॥
ಯಥಾ ಸ್ವಕೋಷ್ಠೇ ಪ್ರಕ್ಷಿಪ್ಯ ಕೋಷ್ಠಂ ಭಾಂಡ ಮನಾ ಭವೇತ್ ।
ತಥಾ ಸ್ವಕಾಯೇ ಪ್ರಕ್ಷಿಪ್ಯ ಮನೋ ದ್ವಾರೈರನಿಶ್ಚಲೈಃ ।
ಆತ್ಮಾನಂ ತತ್ರ ಮಾರ್ಗೇತ ಪ್ರಮಾದಂ ಪರಿವರ್ಜಯೇತ್॥ 42 ॥
ಏವಂ ಸತತಮುದ್ಯುಕ್ತಃ ಪ್ರೀತಾತ್ಮಾ ನಚಿರಾದಿವ ।
ಆಸಾದಯತಿ ತದ್ಬ್ರಹ್ಮ ಯದ್ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಸ್ಯಾತ್ಪ್ರಧಾನವಿತ್॥ 43 ॥
ನ ತ್ವಸೌ ಚಕ್ಷುಷಾ ಗ್ರಾಹ್ಯೋ ನ ಚ ಸರ್ವೈರಪೀಂದ್ರಿಯೈಃ ।
ಮನಸೈವ ಪ್ರದೀಪೇನ ಮಹಾನಾತ್ಮನಿ ದೃಶ್ಯತೇ॥ 44 ॥
ಸರ್ವತಃ ಪಾಣಿಪಾದಂ ತಂ ಸರ್ವತೋಽಕ್ಷಿಶಿರೋಮುಖಂ ।
ಜೀವೋ ನಿಷ್ಕ್ರಾಂತಮಾತ್ಮಾನಂ ಶರೀರಾತ್ಸಂಪ್ರಪಶ್ಯತಿ॥ 45 ॥
ಸ ತದುತ್ಸೃಜ್ಯ ದೇಹಂ ಸ್ವಂ ಧಾರಯನ್ಬ್ರಹ್ಮ ಕೇವಲಂ ।
ಆತ್ಮಾನಮಾಲೋಕಯತಿ ಮನಸಾ ಪ್ರಹಸನ್ನಿವ॥ 46 ॥
ಇದಂ ಸರ್ವರಹಸ್ಯಂ ತೇ ಮಯೋಕ್ತಂ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮ ।
ಆಪೃಚ್ಛೇ ಸಾಧಯಿಷ್ಯಾಮಿ ಗಚ್ಛ ಶಿಷ್ಯಯಥಾಸುಖಂ॥ 47 ॥
ಇತ್ಯುಕ್ತಃ ಸ ತದಾ ಕೃಷ್ಣ ಮಯಾ ಶಿಷ್ಯೋ ಮಹಾತಪಾಃ ।
ಅಗಚ್ಛತ ಯಥಾಕಾಮಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಶ್ಛಿನ್ನಸಂಶಯಃ॥ 48 ॥
ವಾಸುದೇವ ಉವಾಚ
ಇತ್ಯುಕ್ತ್ವಾ ಸ ತದಾ ವಾಕ್ಯಂ ಮಾಂ ಪಾರ್ಥ ದ್ವಿಜಪುಂಗವಃ ।
ಮೋಕ್ಷಧರ್ಮಾಶ್ರಿತಃ ಸಮ್ಯಕ್ತತ್ರೈವಾಂತರಧೀಯತ॥ 49 ॥
ಕಚ್ಚಿದೇತತ್ತ್ವಯಾ ಪಾರ್ಥ ಶ್ರುತಮೇಕಾಗ್ರಚೇತಸಾ ।
ತದಾಪಿ ಹಿ ರಥಸ್ಥಸ್ತ್ವಂ ಶ್ರುತವಾನೇತದೇವ ಹಿ॥ 50 ॥
ನೈತತ್ಪಾರ್ಥ ಸುವಿಜ್ಞೇಯಂ ವ್ಯಾಮಿಶ್ರೇಣೇತಿ ಮೇ ಮತಿಃ ।
ನರೇಣಾಕೃತ ಸಂಜ್ಞೇನ ವಿದಗ್ಧೇನಾಕೃತಾತ್ಮನಾ॥ 51 ॥
ಸುರಹಸ್ಯಮಿದಂ ಪ್ರೋಕ್ತಂ ದೇವಾನಾಂ ಭರತರ್ಷಭ ।
ಕಚ್ಚಿನ್ನೇದಂ ಶ್ರುತಂ ಪಾರ್ಥ ಮರ್ತ್ಯೇನಾನ್ಯೇನ ಕೇನ ಚಿತ್॥ 52 ॥
ನ ಹ್ಯೇತಚ್ಛ್ರೋತುಮರ್ಹೋಽನ್ಯೋ ಮನುಷ್ಯಸ್ತ್ವಾಮೃತೇಽನಘ ।
ನೈತದದ್ಯ ಸುವಿಜ್ಞೇಯಂ ವ್ಯಾಮಿಶ್ರೇಣಾಂತರಾತ್ಮನಾ॥ 53 ॥
ಕ್ರಿಯಾವದ್ಭಿರ್ಹಿ ಕೌಂತೇಯ ದೇವಲೋಕಃ ಸಮಾವೃತಃ ।
ನ ಚೈತದಿಷ್ಟಂ ದೇವಾನಾಂ ಮರ್ತ್ಯೈ ರೂಪನಿವರ್ತನಂ॥ 54 ॥
ಪರಾ ಹಿ ಸಾ ಗತಿಃ ಪಾರ್ಥ ಯತ್ತದ್ಬ್ರಹ್ಮ ಸನಾತನಂ ।
ಯತ್ರಾಮೃತತ್ವಂ ಪ್ರಾಪ್ನೋತಿ ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ದುಃಖಂ ಸದಾ ಸುಖೀ॥ 55 ॥
ಏವಂ ಹಿ ಧರ್ಮಮಾಸ್ಥಾಯ ಯೋಽಪಿ ಸ್ಯುಃ ಪಾಪಯೋನಯಃ ।
ಸ್ತ್ರಿಯೋ ವೈಶ್ಯಾಸ್ತಥಾ ಶೂದ್ರಾಸ್ತೇಽಪಿ ಯಾಂತಿ ಪರಾಂ ಗತಿಂ॥ 56 ॥
ಕಿಂ ಪುನರ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಃ ಪಾರ್ಥ ಕ್ಷತ್ರಿಯಾ ವಾ ಬಹುಶ್ರುತಾಃ ।
ಸ್ವಧರ್ಮರತಯೋ ನಿತ್ಯಂ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಪರಾಯಣಾಃ॥ 57 ॥
ಹೇತುಮಚ್ಚೈತದುದ್ದಿಷ್ಟಮುಪಾಯಾಶ್ಚಾಸ್ಯ ಸಾಧನೇ ।
ಸಿದ್ಧೇಃ ಫಲಂ ಚ ಮೋಕ್ಷಶ್ಚ ದುಃಖಸ್ಯ ಚ ವಿನಿರ್ಣಯಃ ।
ಅತಃ ಪರಂ ಸುಖಂ ತ್ವನ್ಯತ್ಕಿಂ ನು ಸ್ಯಾದ್ಭರತರ್ಷಭ॥ 58 ॥
ಶ್ರುತವಾಞ್ಶ್ರದ್ದಧಾನಶ್ಚ ಪರಾಕ್ರಾಂತಶ್ಚ ಪಾಂಡವ ।
ಯಃ ಪರಿತ್ಯಜತೇ ಮರ್ತ್ಯೋ ಲೋಕತಂತ್ರಮಸಾರವತ್ ।
ಏತೈರುಪಾಯೈಃ ಸ ಕ್ಷಿಪ್ರಂ ಪರಾಂ ಗತಿಮವಾಪ್ನುಯಾತ್॥ 59 ॥
ಏತಾವದೇವ ವಕ್ತವ್ಯಂ ನಾತೋ ಭೂಯೋಽಸ್ತಿ ಕಿಂ ಚನ ।
ಷಣ್ಮಾಸಾನ್ನಿತ್ಯಯುಕ್ತಸ್ಯ ಯೋಗಃ ಪಾರ್ಥ ಪ್ರವರ್ತತೇ॥ 60 ॥
ಇತಿ ಶ್ರೀಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕೇ ಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಏಕೋನವಿಂಷೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥
॥ ಇತಿ ಅನುಗೀತಾ ಸಮಾಪ್ತಾ॥
– Chant Stotra in Other Languages –
Anu Gita in Sanskrit – English – Bengali – Gujarati – Kannada – Malayalam – Odia – Telugu – Tamil