This stotra is unique in several respects. In the history of religious literature, Vedanta Desika is the first poet-devotee to sing a whole hymn in praise of the Lord’s Daya (mercy, grace, sympathy and compassion are some of the meanings which that term connotes). In fact, Daya has been personified as Daya Devi and made a Consort of the Lord. The other Consorts, Lakshmi, Bhu Devi and Nila Devi are all dear to the Lord because they are reflections of Daya Devi. (36). Among all the auspicious attributes (kalyana-gunas) of the Lord, Daya is the Empress (30, 101). But for Daya’s presence, all the other gunas will virtually be dosha-s (faults) in the Lord so far as we are concerned (15), as they will all help Him only to punish us for our sins. The Lord Himself dons Daya as a protecting armour against our sins which assail Him. (28). The two chief aspects of the Lord’s supreme glory, jagat-vyaapaara and releasing souls from samsara, for which He is praised by the Vedas, are really Daya Devi’s achievements (68). Daya is defined as the Lord’s wish (iccha) to protect those in distress (71).
Slokas 1 to 100 are seen to consist of ten distinct topics from the way each set of 10 slokas is couched in a different metre (vrittam). On closer scrutiny, the ten decads (units of 10 slokas) are seen to deal with the ten topics of the ten hundreds of Nammalwar’s Tiruvaymoli as demonstrated by Desika in his Dramidopanishad Saram and Ratnavali (sevaa-yogya etc.). Those very words are used in several places in the stotra. Thus Daya Satakam is the essence of Bhagavad-vishayam, as Tiruvaymoli is called. The word Daya, or one of its synonyms such as Kripa, Anukampa or Karuna, occurs in every one of the 108 slokas except two (8 and 46).
Lord Srinivasa of the Seven Hills (Tirumalai-Tirupati) — the God of millions of men and women of Bharat who call Him Venkatesa, Govinda, Balaji and so on — is the Lord to whom this stotram is dedicated in the sense that it is His Daya that is eulogised here. For Himself, however, He has only one sloka in His praise (9) and that too in terms of His Daya as an Ocean of Mercy. Lord Srinivasa having Himself come down as Vedanta Desika, it is in the fitness of things that He does not sing about Himself. Daya is placed above the Lord in several slokas — 11, 13, 63 and 64. The Lord Himself is all admiration for the way Daya functions. It is at the command of Daya Devi that the Lord takes the several incarnations (35). The part that Daya Devi played in the several incarnations is dealt with in detail in the ninth decad of the stotra (81 to 90). Daya is but an alter ego of Sri or Lakshmi (6 and 72).
Daya Satakam is said to be the outcome of the Lord’s own Sankalpa or Will. In a happy mood the Lord gave it out through Desika, like an expert musician playing on the Veena for his own delectation (104).
॥ Dayasatakam Malayalam Lyrics ॥
॥ ദയാശതകം ॥
ശ്രീമാന്വേങ്കടനാഥാര്യഃ കവിതാര്‍കികകേസരീ ।
വേദാന്താചാര്യവര്യോ മേ സന്നിധത്താം സദാ ഹൃദി ॥
ശ്രീഃ ।
പ്രപദ്യേ തം ഗിരിം പ്രായഃ ശ്രീനിവാസാനുകമ്പയാ ।
ഇക്ഷുസാരസ്രവന്ത്യേവ യന്‍മൂര്‍ത്യാ ശര്‍കരായിതം ॥ 1 ॥
വിഗാഹേ തീര്‍ഥബഹുലാം ശീതലാം ഗുരുസന്തതിം ।
ശ്രീനിവാസദയാംഭോധിപരീവാഹപരമ്പരാം ॥ 2 ॥
കൃതിനഃ കമലാവാസകാരുണ്യൈകാന്തിനോ ഭജേ ।
ധത്തേ യത്സൂക്തിരൂപേണ ത്രിവേദീ സര്‍വയോഗ്യതാം ॥ 3 ॥
പരാശരമുഖാന്വന്ദേ ഭഗീരഥനയേ സ്ഥിതാന്‍ ।
കമലാകാന്തകാരുണ്യഗങ്ഗാപ്ലാവിതമദ്വിധാന്‍ ॥ 4 ॥
അശേഷവിഘ്നശമനമനീകേശ്വരമാശ്രയേ ।
ശ്രീമതഃ കരുണാംഭോധൌ ശിക്ഷാസ്രോത ഇവോത്ഥിതം ॥ 5 ॥
സമസ്തജനനീം വന്ദേ ചൈതന്യസ്തന്യദായിനീം ।
ശ്രേയസീം ശ്രീനിവാസസ്യ കരുണാമിവ രൂപിണീം ॥ 6 ॥
വന്ദേ വൃഷഗിരീശസ്യ മഹിഷീം വിശ്വധാരിണീം ।
തത്കൃപാപ്രതിഘാതാനാം ക്ഷമയാ വാരണം യയാ ॥ 7 ॥
നിശാമയതു മാം നീലാ യദ്ഭോഗപടലൈര്‍ധ്രുവം ।
ഭാവിതം ശ്രീനിവാസസ്യ ഭക്തദോഷേഷ്വദര്‍ശനം ॥ 8 ॥
കമപ്യനവധിം വന്ദേ കരുണാവരുണാലയം ।
വൃഷശൈലതടസ്ഥാനാം സ്വയം വ്യക്തിമുപാഗതം ॥ 9 ॥
അകിഞ്ചനനിധിം സൂതിമപവര്‍ഗത്രിവര്‍ഗയോഃ ।
അഞ്ജനാദ്രീശ്വരദയാമഭിഷ്ടൌമി നിരഞ്ജനാം ॥ 10 ॥
അനുചരശക്ത്യാദിഗുണാമഗ്രേസരബോധവിരചിതാലോകാം ।
സ്വാധീനവൃഷഗിരീശാം സ്വയം പ്രഭൂതാം പ്രമാണയാമി ദയാം ॥ 11 ॥
അപി നിഖിലലോകസുചരിതമുഷ്ടിന്ധയദുരിതമൂര്‍ച്ഛനാജുഷ്ടം ।
സഞ്ജീവയതു ദയേ മാമഞ്ജനഗിരിനാഥരഞ്ജനീ ഭവതീ ॥ 12 ॥
ഭഗവതി ദയേ ഭവത്യാ വൃഷഗിരിനാഥേ സമാപ്ലുതേ തുങ്ഗേ ।
അപ്രതിഘമജ്ജനാനാം ഹസ്താലംബോ മദാഗസാം മൃഗ്യഃ ॥ 13 ॥
കൃപണജനകല്‍പലതികാം കൃതാപരാധസ്യ നിഷ്ക്രിയാമാദ്യാം ।
വൃഷഗിരിനാഥദയേ ത്വാം വിദന്തി സംസാരതാരിണീം വിബുധാഃ ॥ 14 ॥
വൃഷഗിരിഗൃഹമേധിഗുണാ ബോധബലൈശ്വര്യവീര്യശക്തിമുഖാഃ ।
ദോഷാ ഭവേയുരേതേ യദി നാമ ദയേ ത്വയാ വിനാഭൂതാഃ ॥ 15 ॥
ആസൃഷ്ടി സന്തതാനാമപരാധാനാം നിരോധിനീം ജഗതഃ ।
പദ്മാസഹായകരുണേ പ്രതിസഞ്ചരകേലിമാചരസി ॥ 16 ॥
അചിദവിശിഷ്ടാന്‍പ്രലയേ ജന്തൂനവലോക്യ ജാതനിര്‍വേദാ ।
കരണകലേവരയോഗം വിതരസി വൃഷശൈലനാഥകരുണേ ത്വം ॥ 17 ॥
അനുഗുണദശാര്‍പിതേന ശ്രീധരകരുണേ സമാഹിതസ്നേഹാ ।
ശമയസി തമഃ പ്രജാനാം ശാസ്ത്രമയേന സ്ഥിരപ്രദീപേന ॥ 18 ॥
രുഢാ വൃഷാചലപതേഃ പാദേ മുഖകാന്തിപത്രലച്ഛായാ ।
കരുണേ സുഖയസി വിനതാന്‍കടാക്ഷവിടപൈഃ കരാപചേയഫലൈഃ ॥ 19 ॥
നയനേ വൃഷാചലേന്ദോസ്താരാമൈത്രീം ദധാനയാ കരുണേ ।
ദൃഷ്ടസ്ത്വയൈവ ജനിമാനപവര്‍ഗമകൃഷ്ടപച്യമനുഭവതി ॥ 20 ॥
സമയോപനതൈസ്തവ പ്രവാഹൈരനുകമ്പേ കൃതസമ്പ്ലവാ ധരിത്രീ ।
ശരണാഗതസസ്യമാലിനീയം വൃഷശൈലേശകൃഷീവലം ധിനോതി ॥ 21 ॥
കലശോദധിസമ്പദോ ഭവത്യാഃ കരുണേ സന്‍മതിമന്ഥസംസ്കൃതായാഃ ।
അമൃതാംശമവൈമി ദിവ്യദേഹം മൃതസഞ്ജീവനമഞ്ജനാചലേന്ദോഃ ॥ 22 ॥
ജലധേരിവ ശീതതാ ദയേ ത്വം വൃഷശൈലാധിപതേസ്സ്വഭാവഭൂതാ ।
പ്രലയാരഭടീനടീം തദീക്ഷാം പ്രസഭം ഗ്രാഹയസി പ്രസത്തിലാസ്യം ॥ 23 ॥
പ്രണതപ്രതികൂലമൂലഘാതീ പ്രതിഘഃ കോഽപി വൃഷാചലേശ്വരസ്യ ।
കലമേ യവസാപചായനീത്യാ കരുണേ കിങ്കരതാം തവോപയാതി ॥ 24 ॥
അബഹിഷ്കൃതനിഗ്രഹാന്വിദന്തഃ കമലാകാന്തഗുണാന്‍സ്വതന്ത്രതാദീന്‍ ।
അവികല്‍പമനുഗ്രഹം ദുഹാനാം ഭവതീമേവ ദയേ ഭജന്തി സന്തഃ ॥ 25 ॥
കമലാനിലയസ്ത്വയാ ദയാലുഃ കരുണേ നിഷ്കരുണാ നിരൂപണേ ത്വം ।
അത ഏവ ഹി താവകാശ്രിതാനാം ദുരിതാനാം ഭവതി ത്വദേവ ഭീതിഃ ॥ 26 ॥
അതിലങ്ഘിതശാസനേഷ്വഭീക്ഷ്ണം വൃഷശൈലാധിപതിര്‍വിജൃംഭിതോഷ്മാ ।
പുനരേവ ദയേ ക്ഷമാനിദാനൈര്‍ഭവതീമാദ്രിയതേ ഭവത്യധീനൈഃ ॥ 27 ॥
കരുണേ ദുരിതേഷു മാമകേഷു പ്രതികാരാന്തരദുര്‍ജയേഷു ഖിന്നഃ ।
കവചായിതയാ ത്വയൈവ ശാര്‍ങ്ഗീ വിജയസ്ഥാനമുപാശ്രിതോ വൃഷാദ്രിം ॥ 28 ॥
മയി തിഷ്ഠതി ദുഷ്കൃതാം പ്രധാനേ മിതദോഷാനിതരാന്വിചിന്വതീ ത്വം ।
അപരാധഗണൈരപൂര്‍ണകുക്ഷിഃ കമലാകാന്തദയേ കഥം ഭവിത്രീ ॥ 29 ॥
അഹമസ്ംയപരാധചക്രവര്‍തീ കരുണേ ത്വം ച ഗുണേഷു സാര്‍വഭൌമീ ।
വിദുഷീ സ്ഥിതിമീദൃശീം സ്വയം മാം വൃഷശൈലേശ്വരപാദസാത്കുരു ത്വം ॥ 30 ॥
അശിഥിലകരണേഽസ്മിന്നക്ഷതശ്വാസവൃത്തൌ
വപുഷി ഗമനയോഗ്യേ വാസമാസാദയേയം ।
വൃഷഗിരികടകേഷു വ്യഞ്ജയത്സു പ്രതീതൈ-
ര്‍മധുമഥനദയേ ത്വാം വാരിധാരാവിശേഷൈഃ ॥ 31 ॥
അവിദിതനിജയോഗക്ഷേമമാത്മാനഭിജ്ഞം
ഗുണലവരഹിതം മാം ഗോപ്തുകാമാ ദയേ ത്വം ।
പരവതി ചതുരൈസ്തേ വിഭ്രമൈഃ ശ്രീനിവാസേ
ബഹുമതിമനപായാം വിന്ദസി ശ്രീധരണ്യോഃ ॥ 32 ॥
ഫലവിതരണദക്ഷം പക്ഷപാതാനഭിജ്ഞം
പ്രഗുണമനുവിധേയം പ്രാപ്യ പദ്മാസഹായം ।
മഹതി ഗുണസമാജേ മാനപൂര്‍വം ദയേ ത്വം
പ്രതിവദസി യഥാര്‍ഹം പാപ്മനാം മാമകാനാം ॥ 33 ॥
അനുഭവിതുമഘൌഘം നാലമാഗാമികാലഃ
പ്രശമയിതുമശേഷം നിഷ്ക്രിയാഭിര്‍ന ശക്യം ।
സ്വയമിതി ഹി ദയേ ത്വം സ്വീകൃതശ്രീനിവാസാ
ശിഥിലിതഭവഭീതിഃ ശ്രേയസേ ജായസേ നഃ ॥ 34 ॥
അവതരണവിശേഷൈരാത്മലീലാപദേശൈ-
രവമതിമനുകമ്പേ മന്ദചിത്തേഷു വിന്ദന്‍ ।
വൃഷഭശിഖരിനാഥസ്ത്വന്നിദേശേന നൂനം
ഭജതി ശരണഭാജാം ഭാവിനോ ജന്‍മഭേദാന്‍ ॥ 35 ॥
പരഹിതമനുകമ്പേ ഭാവയന്ത്യാം ഭവത്യാം
സ്ഥിരമനുപധി ഹാര്‍ദം ശ്രീനിവാസോ ദധാനഃ ।
ലലിതരുചിഷു ലക്ഷ്മീഭൂമിനീലാസു നൂനം
പ്രഥയതി ബഹുമാനം ത്വത്പ്രതിച്ഛന്ദബുദ്ധ്യാ ॥ 36 ॥
വൃഷഗിരിസവിധേഷു വ്യാജതോ വാസഭാജാം
ദുരിതകലുഷിതാനാം ദൂയമാനാ ദയേ ത്വം ।
കരണവിലയകാലേ കാന്ദിശീകസ്മൃതീനാം
സ്മരയസി ബഹുലീലം മാധവം സാവധാനാ ॥ 37 ॥
ദിശി ദിശി ഗതിവിദ്ഭിര്‍ദേശികൈര്‍നീയമാനാ
സ്ഥിരതരമനുകമ്പേ സ്ത്യാനലഗ്രാ ഗുണൈസ്ത്വം ।
പരിഗതവൃഷശൈലം പാരമാരോപയന്തീ
ഭവജലധിഗതാനാം പോതപാത്രീ ഭവിത്രീ ॥ 38 ॥
പരിമിതഫലസങ്ഗാത്പ്രാണിനഃ കിമ്പചാനാ
നിഗമവിപണിമധ്യേ നിത്യമുക്താനുഷക്തം ।
പ്രസദനമനുകമ്പേ പ്രാപ്തവത്യാ ഭവത്യാ
വൃഷഗിരിഹരിനീലം വ്യഞ്ജിതം നിര്‍വിശന്തി ॥ 39 ॥
ത്വയി ബഹുമതിഹീനഃ ശ്രീനിവാസാനുകമ്പേ
ജഗതി ഗതിമിഹാന്യാം ദേവി സമ്മന്യതേ യഃ ।
സ ഖലു വിബുധസിന്ധൌ സന്നികര്‍ഷേ വഹന്ത്യാം
ശമയതി മൃഗതൃഷ്ണാവീചികാഭിഃ പിപാസാം ॥ 40 ॥
ആജ്ഞാം ഖ്യാതിം ധനമനുചരാനാധിരാജ്യാദികം വാ
കാലേ ദൃഷ്ട്വാ കമലവസതേരപ്യകിഞ്ചിത്കരാണി ।
പദ്മാകാന്തം പ്രണിഹിതവതീം പാലനേഽനന്യസാധ്യേ
സാരാഭിജ്ഞാ ജഗതി കൃതിനസ്സംശ്രയന്തേ ദയേ ത്വാം ॥ 41 ॥
പ്രാജാപത്യപ്രഭൃതിവിഭവം പ്രേക്ഷ്യ പര്യായദുഃഖം
ജന്‍മാകാങ്ക്ഷന്വൃഷഗിരിവനേ ജഗ്മുഷാം തസ്ഥുഷാം വാ ।
ആശാസാനാഃ കതിചന വിഭോസ്ത്വത്പരിഷ്വങ്ഗധന്യൈ-
രങ്ഗീകാരം ക്ഷണമപി ദയേ ഹാര്‍ദതുങ്ഗൈരപാങ്ഗൈഃ ॥ 42 ॥
നാഭീപദ്മസ്ഫുരണസുഭഗാ നവ്യനീലോത്പലാഭാ
ക്രീഡാശൈലം കമപി കരുണേ വൃണ്വതീ വേങ്കടാഖ്യം ।
ശീതാ നിത്യം പ്രസദനവതീ ശ്രദ്ധധാനാവഗാഹ്യാ
ദിവ്യാ കാചിജ്ജയതി മഹതീ ദീര്‍ഘികാ താവകീനാ ॥ 43 ॥
യസ്മിന്ദൃഷ്ടേ തദിതരസുഖൈര്‍ഗംയതേ ഗോഷ്പദത്വം
സത്യം ജ്ഞാനം ത്രിഭിരവധിഭിര്‍മുക്തമാനന്ദസിന്ധും ।
ത്വത്സ്വീകാരാത്തമിഹ കൃതിനസ്സൂരിവൃന്ദാനുഭാവ്യം
നിത്യാപൂര്‍വം നിധിമിവ ദയേ നിര്‍വിശന്ത്യഞ്ജനാദ്രൌ ॥ 44 ॥
സാരം ലബ്ധ്വാ കമപി മഹതഃ ശ്രീനിവാസാംബുരാശേഃ
കാലേ കാലേ ഘനരസവതീ കാലികേവാനുകമ്പേ ।
വ്യക്തോന്‍മേഷാ മൃഗപതിഗിരൌ വിശ്വമാപ്യായയന്തീ
ശീലോപജ്ഞം ക്ഷരതി ഭവതീ ശീതലം സദ്ഗുണൌഘം ॥ 45 ॥
ഭീമേ നിത്യം ഭവജലനിധൌ മജ്ജതാം മാനവാനാ-
മാലംബാര്‍ഥം വൃഷഗിരിപതിസ്ത്വന്നിദേശാത്പ്രയുംക്തേ ।
പ്രജ്ഞാസാരം പ്രകൃതിമഹതാ മൂലഭാഗേന ജുഷ്ടം
ശാഖാഭേദൈസ്സുഭഗമനഘം ശാശ്വതം ശാസ്ത്രപാണിം ॥ 46 ॥
വിദ്വത്സേവാകതകനികഷൈര്‍വീതപങ്കാശയാനാം
പദ്മാകാന്തഃ പ്രണയതി ദയേ ദര്‍പണം തേ സ്വശാസ്ത്രം ।
ലീലാദക്ഷാം ത്വദനവസരേ ലാലയന്വിപ്രലിപ്സാം
മായാശാസ്ത്രാണ്യപി ശമയിതും ത്വത്പ്രപന്നപ്രതീപാന്‍ ॥ 47 ॥
ദൈവാത്പ്രാപ്തേ വൃഷഗിരിതടം ദേഹിനി ത്വന്നിദാനാത്
സ്വാമിന്‍പാഹീത്യവശവചനേ വിന്ദതി സ്വാപമന്ത്യം ।
ദേവഃ ശ്രീമാന്‍ ദിശതി കരുണേ ദൃഷ്ടിമിച്ഛംസ്ത്വദീയാ-
മുദ്ഘാതേന ശ്രുതിപരിഷദാമുത്തരേണാഭിമുഖ്യം ॥ 48 ॥
ശ്രേയഃസൂതിം സകൃദപി ദയേ സമ്മതാം യസ്സഖീം തേ
ശീതോദാരാമലഭത ജനഃ ശ്രീനിവാസസ്യ ദൃഷ്ടിം ।
ദേവാദീനാമയമനൃണതാം ദേഹവത്ത്വേഽപി വിന്ദന്‍
ബന്ധാന്‍മുക്തോ ബലിഭിരനഘൈഃ പൂര്യതേ തത്പ്രയുക്തൈഃ ॥ 49 ॥
ദിവ്യാപാങ്ഗം ദിശസി കരുണേ യേഷു സദ്ദേശികാത്മാ
ക്ഷിപ്രം പ്രാപ്താ വൃഷഗിരിപതിം ക്ഷത്രബന്ധ്വാദയസ്തേ ।
വിശ്വാചാര്യാ വിധിശിവമുഖാസ്സ്വാധികാരോപരുദ്ധാ
മന്യേ മാതാ ജഡ ഇവ സുതേ വത്സലാ മാദൃശേ ത്വം ॥ 50 ॥
അതികൃപണോഽപി ജന്തുരധിഗംയ ദയേ ഭവതീ-
മശിഥിലധര്‍മസേതുപദവീം രുചിരാമചിരാത് ।
അമിതമഹോര്‍മിജാലമതിലങ്ഘ്യ ഭവാംബുനിധിം
ഭവതി വൃഷാചലേശപദപത്തനനിത്യധനീ ॥ 51 ॥
അഭിമുഖഭാവസമ്പദഭിസംഭവിനാം ഭവിനാം
ക്വചിദുപലക്ഷിതാ ക്വചിദഭങ്ഗുരഗൂഢഗതിഃ ।
വിമലരസാവഹാ വൃഷഗിരീശദയേ ഭവതീ
സപദി സരസ്വതീവ ശമയത്യഘമപ്രതിഘം ॥ 52 ॥
അപി കരുണേ ജനസ്യ തരുണേന്ദുവിഭൂഷണതാ-
മപി കമലാസനത്വമപി ധാമ വൃഷാദ്രിപതേഃ ।
തരതമതാവശേന തനുതേ നനു തേ വിതതിഃ
പരഹിതവര്‍ഷ്മണാ പരിപചേലിമകേലിമതീ ॥ 53 ॥
ധൃതഭുവനാ ദയേ ത്രിവിധഗത്യനുകൂലതരാ
വൃഷഗിരിനാഥപാദപരിരംഭവതീ ഭവതീ ।
അവിദിതവൈഭവാഽപി സുരസിന്ധുരിവാതനുതേ
സകൃദവഗാഹമാനമപതാപമപാപമപി ॥ 54 ॥
നിഗമസമാശ്രിതാ നിഖിലലോകസമൃദ്ധികരീ
ഭജദഘകൂലമുദ്രുജഗതിഃ പരിതപ്തഹിതാ ।
പ്രകടിതഹംസമത്സ്യകമഠാദ്യവതാരശതാ
വിബുധസരിച്ഛ്രിയം വൃഷഗിരീശദയേ വഹസി ॥ 55 ॥
ജഗതി മിതമ്പചാ ത്വദിതരാ തു ദയേ തരലാ
ഫലനിയമോജ്ഝിതാ ഭവതി സന്തപനായ പുനഃ ।
ത്വമിഹ നിരങ്കുശപ്രശകനാദിവിഭൂതിമതീ
വിതരസി ദേഹിനാം നിരവധിം വൃഷശൈലനിധിം ॥ 56 ॥
സകരുണലൌകികപ്രഭുപരിഗ്രഹനിഗ്രഹയോ-
ര്‍നിയതിമുപാധിചക്രപരിവൃത്തിപരമ്പരയാ ।
വൃഷഭമഹീധരേശകരുണേ വിതരങ്ഗയതാം
ശ്രുതിമിതസമ്പദി ത്വയി കഥം ഭവിതാ വിശയഃ ॥ 57 ॥
വൃഷഗിരികൃഷ്ണമേഘജനിതാം ജനിതാപഹരാം
ത്വദഭിമതിം സുവൃത്തിമുപജീവ്യ നിവൃത്തതൃഷഃ ।
ബഹുഷു ജലാശയേഷു ബഹുമാനമപോഹ്യ ദയേ
ന ജഹതി സത്പഥം ജഗതി ചാതകവത്കൃതിനഃ ॥ 58 ॥
ത്വദുദയതൂലികാഭിരമുനാ വൃഷശൈലജുഷാ
സ്ഥിരചരശില്‍പിനൈവ പരികല്‍പിതചിത്രധിയഃ ।
യതിപതിയാമുനപ്രഭൃതയഃ പ്രഥയന്തി ദയേ
ജഗതി ഹിതം ന നസ്ത്വയി ഭരന്യസനാദധികം ॥ 59 ॥
മൃദുഹൃദയേ ദയേ മൃദിതകാമഹിതേ മഹിതേ
ധൃതവിബുധേ ബുധേഷു വിതതാത്മധുരേ മധുരേ ।
വൃഷഗിരിസാര്‍വഭൌമദയിതേ മയി തേ മഹതീം
ഭവുകനിധേ നിധേഹി ഭവമൂലഹരാം ലഹരീം ॥ 60 ॥
അകൂപാരൈരേകോദകസമയവൈതണ്ഡികജവൈ-
രനിര്‍വാപ്യാം ക്ഷിപ്രം ക്ഷപയിതുമവിദ്യാഖ്യബഡവാം ।
കൃപേ ത്വം തത്താദൃക്പ്രഥിമവൃഷപൃഥ്വീധരപതി-
സ്വരൂപദ്വൈഗുണ്യദ്വിഗുണനിജബിന്ദുഃ പ്രവഹസി ॥ 61 ॥
വിവിത്സാവേതാലീവിഗമപരിശുദ്ധേഽപി ഹൃദയേ
പടുപ്രത്യാഹാരപ്രഭൃതിപുടപാകപ്രചകിതാഃ ।
നമന്തസ്ത്വാം നാരായണശിഖരികൂടസ്ഥകരുണേ
നിരുദ്ധത്വദ്ദോഹാ നൃപതിസുതനീതിം ന ജഹതി ॥ 62 ॥
അനന്യാധീനസ്സന്‍ഭവതി പരതന്ത്രഃ പ്രണമതാം
കൃപേ സര്‍വദ്രഷ്ടാ ന ഗണയതി തേഷാമപകൃതിം ।
പതിസ്ത്വത്പാരാര്‍ഥ്യം പ്രഥയതി വൃഷക്ഷ്മാധരപതി-
ര്‍വ്യവസ്ഥാം വൈയാത്യാദിതി വിഘടയന്തീ വിഹരസി ॥ 63 ॥
അപാം പത്യുശ്ശത്രൂനസഹനമുനേര്‍ധര്‍മനിഗലം
കൃപേ കാകസ്യൈകം ഹിതമിതി ഹിനസ്തി സ്മ നയനം ।
വിലീനസ്വാതന്ത്ര്യോ വൃഷഗിരിപതിസ്ത്വദ്വിഹൃതിഭി-
ര്‍ദിശത്യേവം ദേവോ ജനിതസുഗതിം ദണ്ഡനഗതിം ॥ 64 ॥
നിഷാദാനാം നേതാ കപികുലപതിഃ കാപി ശബരീ
കുചേലഃ കുബ്ജാ സാ വ്രജയുവതയോ മാല്യകൃദിതി ।
അമീഷാം നിംനത്വം വൃഷഗിരിപതേരുന്നതിമപി
പ്രഭൂതൈഃ സ്രോതോഭിഃ പ്രസഭമനുകമ്പേ സമയസി ॥ 65 ॥
ത്വയാ ദൃഷ്ടസ്തുഷ്ടിം ഭജതി പരമേഷ്ഠീ നിജപദേ
വഹന്‍മൂര്‍തിരഷ്ടൌ വിഹരതി മൃഡാനീപരിവൃഢഃ ।
ബിഭര്‍തി സ്വാരാജ്യം വൃഷശിഖരിശൃങ്ഗാരികരുണേ
ശുനാസീരോ ദേവാസുരസമരനാസീരസുഭടഃ ॥ 66 ॥
ദയേ ദുഗ്ധോദന്വദ്വ്യതിയുതസുധാസിന്ധുനയത-
സ്ത്വദാശ്ലേഷാന്നിത്യം ജനിതമൃതസംജീവനദശാഃ ।
സ്വദന്തേ ദാന്തേഭ്യഃ ശ്രുതിവദനകര്‍പൂരഗുലികാ
വിഷുണ്വന്തശ്ചിത്തം വൃഷശിഖരിവിശ്വംഭരഗുണാഃ ॥ 67 ॥
ജഗജ്ജന്‍മസ്ഥേമപ്രലയരചനാകേലിരസികോ
വിമുക്ത്യേകദ്വാരം വിഘടിതകവാടം പ്രണയിനാം ।
ഇതി ത്വയ്യായത്തം ദ്വിതയമുപധീകൃത്യ കരുണേ
വിശുദ്ധാനാം വാചാം വൃഷശിഖരിനാഥഃ സ്തുതിപദം ॥ 68 ॥
കലിക്ഷോഭോന്‍മീലത്ക്ഷിതികലുഷകൂലങ്കഷജവൈ-
രനുച്ഛേദൈ രേതൈരവടതടവൈഷംയരഹിതൈഃ ।
പ്രവാഹൈസ്തേ പദ്മാസഹചരപരിഷ്കാരിണി കൃപേ
വികല്‍പന്തേഽനല്‍പാ വൃഷശിഖരിണോ നിര്‍ഝരഗുണാഃ ॥ 69 ॥ വികല്‍പ്യന്തേ
ഖിലം ചേതോവൃത്തേഃ കിമിദമിതി വിസ്മേരഭുവനം
കൃപേ സിംഹക്ഷ്മാഭൃത്കൃതമുഖചമത്കാരകരണം ।
ഭരന്യാസച്ഛന്നപ്രബലവൃജിനപ്രാഭൃതഭൃതാം
പ്രതിപ്രസ്ഥാനം തേ ശ്രുതിനഗരശൃങ്ഗാടകജുഷഃ ॥ 70 ॥
ത്രിവിധചിദചിത്സത്താസ്ഥേമപ്രവൃത്തിനിയാമികാ
വൃഷഗിരിവിഭോരിച്ഛാ സാ ത്വം പരൈരപരാഹതാ ।
കൃപണഭരഭൃത്കിങ്കുര്‍വാണപ്രഭൂതഗുണാന്തരാ
വഹസി കരുണേ വൈചക്ഷണ്യം മദീക്ഷണസാഹസേ ॥ 71 ॥
വൃഷഗിരിപതേര്‍ഹൃദ്യാ വിശ്വാവതാരസഹായിനീ
ക്ഷപിതനിഖിലാവദ്യാ ദേവി ക്ഷമാദിനിഷേവിതാ ।
ഭുവനജനനീ പുംസാം ഭോഗാപവര്‍ഗവിധായിനീ
വിതമസി പദേ വ്യക്തിം നിത്യാം ബിഭര്‍ഷി ദയേ സ്വയം ॥ 72 ॥
സ്വയമുദയിനസ്സിദ്ധാദ്യാവിഷ്കൃതാശ്ച ശുഭാലയാ
വിവിധവിഭവവ്യൂഹാവാസാഃ പരം ച പദം വിഭോഃ ।
വൃഷഗിരിമുഖേഷ്വേതേഷ്വിച്ഛാവധി പ്രതിലബ്ധയേ
ദൃഢവിനിഹിതാ നിശ്രേണിസ്ത്വം ദയേ നിജപര്‍വഭിഃ ॥ 73 ॥
ഹിതമിതി ജഗദ്ദൃഷ്ട്യാ കൢപ്തൈരകൢപ്തഫലാന്തരൈ-
രമതിവിഹിതൈരന്യൈര്‍ധര്‍മായിതൈശ്ച യദൃച്ഛയാ ।
പരിണതബഹുച്ഛദ്മാ പദ്മാസഹായദയേ സ്വയം
പ്രദിശസി നിജാഭിപ്രേതം നഃ പ്രശാംയദപത്രപാ ॥ 74 ॥
അതിവിധിശിവൈരൈശ്വര്യാത്മാനുഭൂതിരസൈര്‍ജനാന്‍-
അഹൃദയമിഹോപച്ഛന്ദ്യൈഷാമസങ്ഗദശാര്‍ഥിനീ ।
തൃഷിതജനതാതീര്‍ഥസ്നാനക്രമക്ഷപിതൈനസാം
വിതരസി ദയേ വീതാതങ്കാ വൃഷാദ്രിപതേഃ പദം ॥ 75 ॥
വൃഷഗിരിസുധാസിന്ധൌ ജന്തുര്‍ദയേ നിഹിതസ്ത്വയാ
ഭവഭയപരീതാപച്ഛിത്ത്യൈ ഭജന്നഘമര്‍ഷണം ।
മുഷിതകലുഷോ മുക്തേരഗ്രേസരൈരഭിപൂര്യതേ
സ്വയമുപനതൈസ്സ്വാത്മാനന്ദപ്രഭൃത്യനുബന്ധിഭിഃ ॥ 76 ॥
അനിതരജുഷാമന്തര്‍മൂലേഽപ്യപായപരിപ്ലവേ
കൃതവിദനഘാ വിച്ഛിദ്യൈഷാം കൃപേ യമവശ്യതാം ।
പ്രപദനഫലപ്രത്യാദേശപ്രസങ്ഗവിവര്‍ജിതം
പ്രതിവിധിമുപാധത്സേ സാര്‍ധം വൃഷാദ്രിഹിതൈഷിണാ ॥ 77 ॥
ക്ഷണവിലയിനാം ശാസ്ത്രാര്‍ഥാനാം ഫലായ നിവേശിതേ
പിതൃസുരഗണേ നിര്‍വേശാത്പ്രാഗപി പ്രലയം ഗതേ । സുരപിതൃഗണേ
അധിഗതവൃഷക്ഷ്മാഭൃന്നാഥാമകാലവശംവദാം
പ്രതിഭുവമിഹ വ്യാചഖ്യുസ്ത്വാം കൃപേ നിരുപപ്ലവാം ॥ 78 ॥
ത്വദുപസദനാദദ്യ ശ്വോ വാ മഹാപ്രലയേഽപി വാ
വിതരതി നിജം പാദാംഭോജം വൃഷാചലശേഖരഃ ।
തദിഹ കരുണേ തത്തത്ക്രീഡാതരങ്ഗപരമ്പരാ-
തരതമതയാ ജുഷ്ടായാസ്തേ ദുരത്യയതാം വിദുഃ ॥ 79 ॥
പ്രണിഹിതധിയാം ത്വത്സമ്പൃക്തേ വൃഷാദ്രിശിഖാമണൌ
പ്രസൃമരസുധാധാരാകാരാ പ്രസീദതി ഭാവനാ ।
ദൃഢമിതി ദയേ ദത്താസ്വാദം വിമുക്തിവലാഹകം
നിഭൃതഗരുതോ നിധ്യായന്തി സ്ഥിരാശയചാതകാഃ ॥ 80 ॥
കൃപേ വിഗതവേലയാ കൃതസമഗ്രപോഷൈസ്ത്വയാ
കലിജ്വലനദുര്‍ഗതേ ജഗതി കാലമേഘായിതം ।
വൃഷക്ഷിതിധരാദിഷു സ്ഥിതിപദേഷു സാനുപ്ലവൈ-
ര്‍വൃഷാദ്രിപതിവിഗ്രഹൈര്‍വ്യപഗതാഖിലാവഗ്രഹൈഃ ॥ 81 ॥
പ്രസൂയ വിവിധം ജഗത്തദഭിവൃദ്ധയേ ത്വം ദയേ
സമീക്ഷണവിചിന്തനപ്രഭൃതിഭിസ്സ്വയം താദൃശൈഃ ।
വിചിത്രഗുണചിത്രിതാം വിവിധദോഷവൈദേശികീം
വൃഷാചലപതേസ്തനും വിശസി മത്സ്യകൂര്‍മാദികാം ॥ 82 ॥
യുഗാന്തസമയോചിതം ഭജതി യോഗനിദ്രാരസം
വൃഷക്ഷിതിഭൃദീശ്വരേ വിഹരണക്രമാജ്ജാഗ്രതി ।
ഉദീര്‍ണചതുരര്‍ണവീകദനവേദിനീം മേദിനീം
സമുദ്ധൃതവതീ ദയേ ത്വദഭിജുഷ്ടയാ ദംഷ്ട്രയാ ॥ 83 ॥
സടാപടലഭീഷണേ സരഭസാട്ടഹാസോദ്ഭടേ
സ്ഫുരത്കുധി പരിസ്ഫുടദ്ഭ്രുകുടികേഽപി വക്ത്രേ കൃതേ ।
ദയേ വൃഷഗിരീശിതുര്‍ദനുജഡിംഭദത്തസ്തനാ
സരോജസദൃശാ ദൃശാ സമുദിതാകൃതിര്‍ദൃശ്യസേ ॥ 84 ॥
പ്രസക്തമധുനാ വിധിപ്രണിഹിതൈഃ സപര്യോദകൈഃ
സമസ്തദുരിതച്ഛിദാ നിഗമഗന്ധിനാ ത്വം ദയേ ।
അശേഷമവിശേഷതസ്ത്രിജഗദഞ്ജനാദ്രീശിതു-
ശ്ചരാചരമചീകരശ്ചരണപങ്കജേനാങ്കിതം ॥ 85 ॥
പരശ്വധതപോധനപ്രഥനസത്ക്രതൂപാകൃത-
ക്ഷിതീശ്വരപശുക്ഷരത്ക്ഷതജകുങ്കുമസ്ഥാസകൈഃ ।
വൃഷാചലദയാലുനാ നനു വിഹര്‍തുമാലിപ്യഥാഃ
നിധായ ഹൃദയേ ദയേ നിഹതരക്ഷിതാനാം ഹിതം ॥ 86 ॥
കൃപേ കൃതജഗദ്ധിതേ കൃപണജന്തുചിന്താമണേ
രമാസഹചരം ക്ഷിതൌ രഘുധുരീണയന്ത്യാ ത്വയാ ।
വ്യഭജ്യത സരിത്പതിസ്സകൃദവേക്ഷണാത്തത്ക്ഷണാത്-
പ്രകൃഷ്ടബഹുപാതകപ്രശമഹേതുനാ സേതുനാ ॥ 87 ॥
കൃപേ പരവതസ്ത്വയാ വൃഷഗിരീശിതുഃ ക്രീഡിതം
ജഗദ്ധിതമശേഷതസ്തദിദമിത്ഥമര്‍ഥാപ്യതേ ।
മദച്ഛലപരിച്യുതപ്രണതദുഷ്കൃതപ്രേക്ഷിതൈ-
ര്‍ഹതപ്രബലദാനവൈര്‍ഹലധരസ്യ ഹേലാശതൈഃ ॥ 88 ॥
പ്രഭൂതവിബുധദ്വിഷദ്ഭരണഖിന്നവിശ്വംഭരാ-
ഭരാപനയനച്ഛലാത്ത്വമവതാര്യ ലക്ഷ്മീധരം ।
നിരാകൃതവതീ ദയേ നിഗമസൌധദീപശ്രിയാ
വിപശ്ചിദവിഗീതയാ ജഗതി ഗീതയാഽന്ധം തമഃ ॥ 89 ॥
വൃഷാദ്രിഹയസാദിനഃ പ്രബലദോര്‍മരുത്പ്രേങ്ഖിത-
സ്ത്വിഷാ സ്ഫുടതടിദ്ഗുണസ്ത്വദവസേകസംസ്കാരവാന്‍ ।
കരിഷ്യതി ദയേ കലിപ്രബലഘര്‍മനിര്‍മൂലനഃ
പുനഃ കൃതയുഗാങ്കുരം ഭുവി കൃപാണധാരാധരഃ ॥ 90 ॥
വിശ്വോപകാരമിതി നാമ സദാ ദുഹാനാ-
മദ്യാപി ദേവി ഭവതീമവധീരയന്തം ।
നാഥേ നിവേശയ വൃഷാദ്രിപതൌ ദയേ ത്വം var പതേര്‍ദയേ
ന്യസ്തസ്വരക്ഷണഭരം ത്വയി മാം ത്വയൈവ ॥ 91 ॥
നൈസര്‍ഗികേണ തരസാ കരുണേ നിയുക്താ
നിംനേതരേഽപി മയി തേ വിതതിര്യദി സ്യാത് ।
വിസ്മാപയേദ്വൃഷഗിരീശ്വരമപ്യവാര്യാ
വേലാതിലങ്ഘനദശേവ മഹാംബുരാശേഃ ॥ 92 ॥
വിജ്ഞാതശാസനഗതിര്‍വിപരീതവൃത്ത്യാ
വൃത്രാദിഭിഃ പരിചിതാം പദവീം ഭജാമി ।
ഏവം വിധേ വൃഷഗിരീശദയേ മയി ത്വം
ദീനേ വിഭോശ്ശമയ ദണ്ഡധരത്വലീലാം ॥ 93 ॥
മാസാഹസോക്തിഘനകഞ്ചുകവഞ്ചിതാന്യഃ
പശ്യത്സു തേഷു വിദധാംയതിസാഹസാനി ।
പദ്മാസഹായകരുണേ ന രുണത്സി കിം ത്വം
ഘോരം കുലിങ്ഗശകുനേരിവ ചേഷ്ടിതം മേ ॥ 94 ॥
വിക്ഷേപമര്‍ഹസി ദയേ വിപലായിതേഽപി
വ്യാജം വിഭാവ്യ വൃഷശൈലപതേര്‍വിഹാരം ।
സ്വാധീനസത്വസരണിസ്സ്വയമത്ര ജന്തൌ
ദ്രാഘീയസീ ദൃഢതരാ ഗുണവാഗുരാ ത്വം ॥ 95 ॥
സന്തന്യമാനമപരാധഗണം വിചിന്ത്യ
ത്രസ്യാമി ഹന്ത ഭവതീം ച വിഭാവയാമി ।
അഹ്നായ മേ വൃഷഗിരീശദയേ ജഹീമാ-
മാശീവിഷഗ്രഹണകേലിനിഭാമവസ്ഥാം ॥ 96 ॥
ഔത്സുക്യപൂര്‍വമുപഹൃത്യ മഹാപരാധാന്‍
മാതഃ പ്രസാദയിതുമിച്ഛതി മേ മനസ്ത്വാം ।
ആലിഹ്യ താന്നിരവശേഷമലബ്ധതൃപ്തി-
സ്താംയസ്യഹോ വൃഷഗിരീശധൃതാ ദയേ ത്വം ॥ 97 ॥
ജഹ്യാദ്വൃഷാചലപതിഃ പ്രതിഘേഽപി ന ത്വാം
ഘര്‍മോപതപ്ത ഇവ ശീതലതാമുദന്വാന്‍ ।
സാ മാമരുന്തുദഭരന്യസനാനുവൃത്തി-
സ്തദ്വീക്ഷണൈഃ സ്പൃശ ദയേ തവ കേലിപദ്മൈഃ ॥ 98 ॥
ദൃഷ്ടേഽപി ദുര്‍ബലധിയം ദമനേഽപി ദൃപ്തം
സ്നാത്വാഽപി ധൂലിരസികം ഭജനേഽപി ഭീമം ।
ബദ്ധ്വാ ഗൃഹാണ വൃഷശൈലപതേര്‍ദയേ മാം
ത്വദ്വാരണം സ്വയമനുഗ്രഹശൃങ്ഖലാഭിഃ ॥ 99 ॥
നാതഃ പരം കിമപി മേ ത്വയി നാഥനീയം
മാതര്‍ദയേ മയി കുരുഷ്വ തഥാ പ്രസാദം ।
ബദ്ധാദരോ വൃഷഗിരിപ്രണയീ യഥാഽസൌ
മുക്താനുഭൂതിമിഹ ദാസ്യതി മേ മുകുന്ദഃ ॥ 100 ॥
നിസ്സീമവൈഭവജുഷാം മിഷതാം ഗുണാനാം
സ്തോതുര്‍ദയേ വൃഷഗിരീശഗുണേശ്വരീം ത്വാം ।
തൈരേവ നൂനമവശൈരഭിനന്ദിതം മേ
സത്യാപിതം തവ ബലാദകുതോഭയത്വം ॥ 101 ॥
അദ്യാപി തദ്വൃഷഗിരീശദയേ ഭവത്യാ-
മാരംഭമാത്രമനിദം പ്രഥമസ്തുതീനാം ।
സന്ദര്‍ശിതസ്വപരനിര്‍വഹണാ സഹേഥാ
മന്ദസ്യ സാഹസമിദം ത്വയി വന്ദിനോ മേ ॥ 102 ॥
പ്രായോ ദയേ ത്വദനുഭാവമഹാംബുരാശൌ
പ്രാചേതസപ്രഭൃതയോഽപി പരം തടസ്ഥാഃ ।
തത്രാവതീര്‍ണമതലസ്പൃശമാപ്ലുതം മാം
പദ്മാപതേഃ പ്രഹസനോചിതമാദ്രിയേഥാഃ ॥ 103 ॥
വേദാന്തദേശികപദേ വിനിവേശ്യ ബാലം
ദേവോ ദയാശതകമേതദവാദയന്‍മാം ।
വൈഹാരികേണ വിധിനാ സമയേ ഗൃഹീതം
വീണാവിശേഷമിവ വേങ്കടശൈലനാഥഃ ॥ 104 ॥
അനവധിമധികൃത്യ ശ്രീനിവാസാനുകമ്പാ-
മവിതഥവിഷയത്വാദ്വിശ്വമവ്രീഡയന്തീ ।
വിവിധകുശലനീവീ വേങ്കടേശപ്രസൂതാ
സ്തുതിരിയമനവദ്യാ ശോഭതേ സത്വഭാജാം ॥ 105 ॥
ശതകമിദമുദാരം സംയഗഭ്യസ്യമാനാന്‍
വൃഷഗിരിമധിരുഹ്യ വ്യക്തമാലോകയന്തീ ।
അനിതരശരണാനാമാധിരാജ്യേഽഭിഷിഞ്ചേ-
ച്ഛമിതവിമതപക്ഷാ ശാര്‍ങ്ഗധന്വാനുകമ്പാ ॥ 106 ॥
വിശ്വാനുഗ്രഹമാതരം വ്യതിഷജത്സ്വര്‍ഗാപവര്‍ഗാം സുധാ-
സധ്രീചീമിതി വേങ്കടേശ്വരകവിര്‍ഭക്ത്യാ ദയാമസ്തുത ।
പദ്മാനാമിഹ യദ്വിധേയഭഗവത്സങ്കല്‍പകല്‍പദ്രുമാത് var പദ്യാനാമിഹ
ഝംഝാമാരുതധൂതചൂതനയതസ്സാമ്പാതികോഽയം ക്രമഃ ॥ 107 ॥
കാമം സന്തു മിഥഃ കരംബിതഗുണാവദ്യാനി പദ്യാനി നഃ
കസ്യാസ്മിഞ്ഛതകേ സദംബുകതകേ ദോഷശ്രുതിം ക്ഷാംയതി ।
നിഷ്പ്രത്യൂഹവൃഷാദ്രിനിര്‍ഝരഝരത്കാരച്ഛലേനോച്ചലന്‍ var നോഞ്ചലന്‍
ദീനാലംബനദിവ്യദമ്പതിദയാകല്ലോലകോലാഹലഃ ॥ 108 ॥
॥ ഇതി കവിതാര്‍കികസിംഹസ്യ സര്‍വതന്ത്രസ്വതന്ത്രസ്യ ശ്രീമദ്വേങ്കടനാഥസ്യ
വേദാന്താചാര്യസ്യ കൃതിഷു ദയാശതകം സമ്പൂര്‍ണം ॥
കവിതാര്‍കികസിംഹായ കല്യാണഗുണശാലിനേ ।
ശ്രീമതേ വേങ്കടേശായ വേദാന്തഗുരവേ നമഃ ॥
॥ ശ്രീരസ്തു ॥