॥ Hayagriva Sahasranama Stotram Malayalam Lyrics ॥
॥ ശ്രീഹയഗ്രീവസഹസ്രനാമസ്തോത്രം ॥
॥ ശ്രീഃ ॥
ശുക്ലാംബരധരം വിഷ്ണും ശശിവര്‍ണം ചതുര്‍ഭുജം
പ്രസന്നവദനം ധ്യായേത്സര്‍വവിഘ്നോപശാന്തയേ ।
യസ്യ ദ്വിരദവക്രാദ്യാഃ പാരിഷദ്യാഃ പരശ്ശതം
വിഘ്നം നിഘ്നന്തി സതതം വിഷ്വക്സേനം തമാശ്രയേ ॥
ശ്രീകാശ്യപഃ –
താത മേ ശ്രീഹയഗ്രീവനാംനാം സാഹസ്രമുത്തമം ।
അധ്യേതും ജായതേ കാങ്ക്ഷാ തത്പ്രസീദ മയി പ്രഭോ ॥ 1 ॥
ഇതിപൃഷ്ടസ്തതോവാച ബ്രഹ്മാ ലോക പിതാമഹഃ ।
ശ്രേയസാമപി ച ശ്രേയഃ കാശ്യപേഹ വിശാമ്പതേ ॥ 2 ॥
അമത്യാ വിഹിതം പാപം മൂലതോ ഹി വിനശ്യതി ।
രഹസ്യാനാം രഹസ്യം ച പാവനാനാം ച പാവനം ॥ 3 ॥
പ്രായശ്ചിത്തേ കൃതേ തസ്യ കര്‍താന നിരയീ ഭവേത് ।
കാമതസ്തു കൃതേ പാപേ പ്രായശ്ചിത്തശതേന ച ॥ 4 ॥
തന്ന നശ്യതി തത്കര്‍താ വ്യവഹാര്യസ്തു ജായതേ ।
ഏവം ദുരപനോദാനാം ബുദ്ധിപൂര്‍വമഹാംഹസാം ॥ 5 ॥
ആവര്‍ജനകരാണാമപ്യന്തേ നിഷ്കൃതിരീരിതാ ।
പ്രണംയ മാനവതയാ മന്ത്രരത്നാനുകീര്‍തനം ॥ 6 ॥
ഹംസനാമസഹസ്രസ്യപഠനം ശിരസാന്വഹം ।
പ്രണംയ ഭഗവദ്ഭക്തപാദോദക നിഷേവണം ॥ 7 ॥
തദേതത്ത്ത്രിതയം സര്‍വപാപസങ്ഘാതനാശനം ।
ഇതീദം പരമം ഗുഹ്യം ഹംസോ ഹയശിരാഹരിഃ ॥ 8 ॥
വേദോപദേശസമയേ മാം നിബോധ്യോപദിഷ്ടവാന ।
അനേന മന്ത്രരത്നേന മഹാശ്വശിരസോ ഹരേഃ ॥ 9 ॥
സഹസ്രനാമഭിസ്തുല്യാ നിഷ്കൃതിര്‍നേതരാംഹസാം ।
അനന്യഭഗവദ്ഭക്തപാദോദകനിഷേവണം ॥ 10 ॥
ഏതദ്ദ്വയോപദേശാങ്ഗമാദൌ സ്വീകാര്യമിഷ്യതേ ।
ഇത്യുക്ത്വാഽനന്തഗരുഡവിഷ്വക്സേനപദോദകം ॥ 11 ॥
ആദൌ മാം പ്രാശയന്നന്തേ പരിശോഷ്യേകൃതാംഹസി ।
ആത്മനോ നാമസാഹസ്രം സര്‍ഷിച്ഛന്ദോഽധിദൈവതം ॥ 12 ॥
സന്യാസമുദ്രികാഭേദം മഹ്യം സാങ്ഗമുപാദിശത് ।
യഥാവത്തദിദം വത്സ ദദ്യാം തേ ശൃണു തത്ത്വതഃ ॥ 13 ॥
യത്പ്രാപ്യാത്യന്തികീ വൃത്ത്യാ നിവൃത്ത്യാ മോക്ഷമേഷ്യതി ।
ഹയാസ്യനാമസാഹസ്രസ്തോത്രരാജസ്യ വൈഭവം ॥ 14 ॥
ഋഷിശ്ശ്രീമാന്‍ ഹയഗ്രീവോ വിദ്യാമൂര്‍തിസ്സ്വയം ഹരിഃ ।
ദേവതാ ച സ ഏവാസ്യ ഛന്ദോനുഷ്ടുബിതി ശ്രുതം ॥ 15 ॥
ഹംസോ ഹംസോഽഹമിത്യേതേ ബീജം ശക്തിസ്തുകീലകം ।
ഹംസീം ഹംസോഽഹമിത്യേതേ പ്രാഗ്ജപ്യാ മനവസ്ത്രയഃ ॥ 16 ॥
ഏകൈകസ്യ ദശാവൃത്തിരിതിസങ്ഖ്യാവിധീയതേ ।
പ്രണവത്രയമന്ത്രം സ്യാത്കവചം ശ്രീശ്ശ്രിയോ ഭവേത് ॥ 17 ॥
ശ്രീവിഭൂഷണ ഇത്യേതദ്ധൃദയം പരികീര്‍തിതം ।
പരോരജാഃ പരം ബ്രഹ്മേത്യപി യോനിരുദാഹൃതാ ॥ 18 ॥
വിദ്യാമൂര്‍തിരിതി ധ്യാനം വിശ്വാത്മേതി ച ഗദ്യതേ ।
വിശ്വമങ്ഗലനാംനോഽസ്യ വിനിയോഗോ യഥാരുചി ॥ 19 ॥
ഭ്രൂനേത്രാശ്രോത്രനാസാഹന്വോഷ്ഠതാലൂരദേ ക്രമാത് ।
ഷോഡശസ്വരവിന്യാസോ ദക്ഷിണാരംഭമിഷ്യതേ ॥ 20 ॥
ജിഹ്വാതലേഽപി തന്‍മൂലേ സ്വരാവന്ത്യൌ ച വിന്യസേത് ।
തദാ താലുദ്വയന്യാസസഖായോസ്തു പരിത്യജേത് ॥ 21 ॥
അയം ഹി വിദ്യാകാമാനാമാദ്യസ്ത്വന്യ ഫലൈഷിണാം ।
ദോഃപത്സക്ഥ്യങ്ഗുലീശീര്‍ഷേ വര്‍ഗാന്‍കചടതാന്ന്യസേത് ॥ 22 ॥
പാര്‍ശ്വയോസ്തു വഫൌ പൃഷ്ടോദരയോസ്തു ബഭൌ ന്യസേത് ।
മകാരം ഹൃദയേ ന്യസ്യ ജീവേ വാ പഞ്ചവിംശകേ ॥ 23 ॥
നാഭിപായൂദരേ ഗുഹ്യേ യരലവാന്വിനിക്ഷിപേത് ।
ശഷൌ കുണ്ഡലയോശ്ശീര്‍ഷം ഹാരേ ച കടിസൂത്രകേ ॥ 24 ॥
സഹൌ ഹൃദബ്ജേ ഹര്‍ദേ ച ലമാപാദശിഖേ ന്യസേത് ।
ക്ഷഞ്ച ശീര്‍ഷാദി പാദാന്തം മാതൃകാന്യാസ ഏഷ തു ॥ 25 ॥
അസ്യ ശ്രീഹയഗ്രീവസഹസ്രനാമ സ്തോത്രമഹാമന്ത്രസ്യ ശ്രീഹയഗ്രീവ ഋഷിഃ ।
അനുഷ്ടുപ് ഛന്ദഃ । ശ്രീഹയഗ്രീവ പരമാത്മാ ദേവതാ । ഹംസ ഇതി ബീജം ।
ഹംസോഹമിതി ശക്തിഃ । ഹംസാം ഹംസീമിതി കീലകം । ഓം ഓം ഓമിത്യസ്ത്രം ।
ശ്രീഃ ശ്രിയഃ ഇതി കവചം । ശ്രീവിഭൂഷണ ഇതി ഹൃദയം ।
പരോരജാഃ പരം ബ്രഹ്മേതി യോനിഃ । വിദ്യാമൂര്‍തിര്‍വിശ്വാത്മാ ഇതി ധ്യാനം ।
ഹംസാമങ്ഗുഷ്ഠാഭ്യാം നമഃ । ഹംസീം തര്‍ജനീഭ്യാം നമഃ ।
ഹംസൂം മധ്യമാഭ്യാം നമഃ । ഹംസോം അനാമികാഭ്യാം നമഃ ।
ഹംസൌം കനിഷ്ഠികാഭ്യാം നമഃ । ഹംസഃ കരതലകരപൃഷ്ഠാഭ്യാം നമഃ ।
ഏവം ഹൃദയാദിന്യാസഃ ॥
ഹംസാം ജ്ഞാനായ ഹൃദയായ നമഃ । ഹംസീം ഐശ്വര്യായ ശിരസേ സ്വാഹാ ।
ഹംസൂം ശക്തയൈ ശിഖായൈ വഷട് । ഹംസോം ബലായ കവചായ ഹും ।
ഹംസൌം തേജസേ നേത്രാഭ്യാം വൌഷട് ।
ഹംസഃ വീര്യായാസ്ത്രായ ഫട് ഓമിതി ദിഗ്ബന്ധഃ ॥
അഥ മാതൃകാന്യാസഃ –
ഓം അം ആം ഭ്രുവോഃ । ഇം ഈം നേത്രയോഃ । ഉം ഊം ശ്രോത്രയോഃ । ഋം ൠം നാസികയോഃ ।
ലൃം ലൄം കപോലയോഃ । ഏം ഐം ഓഷ്ഠയോഃ । ഓം ഔം ദന്തപങ്ക്ത്യോഃ ।
അം ജിഹ്വാതലേ । അഃ ജിഹ്വാമൂലേ ।
കവര്‍ഗം ദക്ഷിണേ ബാഹൂമൂലേ കൂര്‍പരേ മണിബന്ധേ കരതലേ ഹസ്താഗ്രേ ।
ചവര്‍ഗം വാമേ ബാഹൂമൂലേ കൂര്‍പരേ മണിബന്ധേ കരതലേ ഹസ്താഗ്രേ ।
ടവര്‍ഗം ദക്ഷിണേ പാദമൂലേ ജാനുനി പാദപാര്‍ഷ്ണൌ പാദതലേ പാദാഗ്രേ ।
തവര്‍ഗം വാമേ പാദമൂലേ ജാനുനി പാദപാര്‍ഷ്ണൌ പാദതലേ പാദാഗ്രേ ।
പഫൌ പാര്‍ശ്വയോഃ । ബഭൌ പൃഷ്ഠോദരയോഃ । മം ഹൃദി ।
യം രം ലം വം നാഭൌ പായൌ ഉദരേ ഗുഹ്യേ । ശഷൌ ഹസ്തയോഃ ।
സഹൌ ശീര്‍ഷേ കട്യാം । ലക്ഷൌ ഹൃദബ്ജേ ഹാര്‍ദേ ഉതി മാതൃകാന്യാസഃ ॥
അഥ ധ്യാനം ॥
വിദ്യാമൂര്‍തിമഖണ്ഡചന്ദ്രവലയശ്വേതാരവിന്ദസ്ഥിതം
ഹൃദ്യാഭം സ്ഫടികാദ്രിനിര്‍മലതനും വിദ്യോതമാനംശ്രിയാ ।
വാമാങ്കസ്ഥിതവല്ലഭാം പ്രതി സദാവ്യാഖ്യാന്തമാംനായവാ-
ഗര്‍ഥാനാദിമപൂരുഷം ഹയമുഖം ധ്യായാമി ഹംസാത്മകം ॥ 1 ॥
വിശ്വാത്മാ വിശദപ്രഭാപ്രതിലസദ്വാഗ്ദേവതാമണ്ഡലോ
ദേവോ ദക്ഷിണപാണിയുഗ്മവിലസദ്ബോധാങ്കചക്രായുധഃ ।
വാമോദഗ്രകരേ ദരം തദിതരേണാശ്ലിഷ്യ ദോഷ്ണാ രമാം
ഹസ്താഗ്രേ ധൃതപുസ്തകസ്സ ദയതാം ഹംസോ ഹിരണ്യച്ഛദഃ ॥ 2 ॥
അഥ സഹസ്രനാമസ്തോത്രപ്രാരംഭഃ ।
ഓം – ശ്രീം ഹംസോ ഹമൈ മോം ക്ലീം ശ്രീശ്ശ്രിയശ്ശ്രീവിഭൂഷണഃ ।
പരോരജാഃ പരം ബ്രഹ്മ ഭൂര്‍ഭുവസ്സുവരാദിമഃ ॥ 1 ॥
ഭാസ്വാന്‍ഭഗശ്ച ഭഗവാന്‍സ്വസ്തിസ്വാഹാ നമസ്സ്വധാ ।
ശ്രൌഷഡ്വൌഷഢലം ഹും ഫട് ഹും ഹ്രീം ക്രോം ഹ്ലൌം യഥാ തഥാ ॥ 2 ॥
കര്‍കഗ്രീവഃ കലാനാഥഃ കാമദഃ കരുണാകരഃ ।
കമലാധ്യുഷിതോത്സങ്ഗഃ ക്ഷയേ കാലീവശാനുഗഃ ॥ 3 ॥
നിഷച്ഛോപനിഷച്ചാഥ നീചൈരുച്ചൈസ്സമം സഹ ।
ശശ്വദ്യുഗപദഹ്വായ ശനൈരേകോ ബഹുധ്രുവഃ ॥ 4 ॥
ഭൂതഭൃദ്ഭൂരിദസ്സാക്ഷീ ഭൂതാദിഃ പുണ്യകീര്‍തനഃ ।
ഭൂമാ ഭൂമിരധോന്നദ്ധഃ പുരുഹൂതഃ പുരുഷ്ടുതഃ ॥ 5 ॥
പ്രഫുല്ലപുണ്ഡരീകാക്ഷഃ പരമേഷ്ഠീ പ്രഭാവനഃ ।
പ്രഭുര്‍ഭഗഃസതാം ബന്ധുര്‍ഭയധ്വംസീ ഭവാപനഃ ॥ 6 ॥
ഉദ്യന്നുരുശയാഹും കൃദുരുഗായ ഉരുക്രമഃ ।
ഉദാരസ്ത്രിയുഗസ്ത്ര്യാത്മാ നിദാനം നലയോ ഹരിഃ ॥ 7 ॥
ഹിരണ്യഗര്‍ഭോ ഹേമാങ്ഗോ ഹിരണ്യശ്മശ്രുരീശിതാ ।
ഹിരണ്യകേശോ ഹിമഹാ ഹേമവാസാ ഹിതൈഷണഃ ॥ 8 ॥
ആദിത്യമണ്ഡലാന്തസ്ഥോ മോദമാനസ്സമൂഹനഃ ।
സര്‍വാത്മാ ജഗദാധാരസ്സന്നിധിസ്സാരവാന്‍സ്വഭൂഃ ॥ 9 ॥
ഗോപതിര്‍ഗോഹിതോ ഗോമീ കേശവഃ കിന്നരേശ്വരഃ ।
മായീ മായാവികൃതികൃന്‍മഹേശാനോ മഹാമഹാഃ ॥ 10 ॥
മമാ മിമീ മുമൂ മൃമൄം ംലുംലൂം മേമൈം തഥൈവ ച ।
മോമൌം ബിന്ദുര്‍വിസര്‍ഗശ്ച ഹ്രസ്വോദീര്‍ഘഃ പ്ലുതസ്സ്വരഃ ॥ 11 ॥
ഉദാത്തശ്ചാനുദാത്തശ്ച സ്വരിതഃ പ്രചയസ്തഥാ ।
കം ഖം ഗം ഘം ങം ച ചം ഛം ജം ഝം ഞം ടം ഠമേവ ച ॥ 12 ॥
ഡം ഢം ണം തം ഥം ച ദം ച ധം നം പം ഫം ബമേവ ച
ഭം മം യം രം ലം ച വം ച ശം ഷം സം ഹം ളമേവ ച ॥ 13 ॥
ക്ഷം യമോം വ്യഞ്ജനോ ജിഹ്വാമൂലീയോഽര്‍ധവിസര്‍ഗവാന്‍ ।
ഉപധ്മാനീയ ഇതി ച സംയുക്താക്ഷര ഏവ ച ॥ 14 ॥
പദം ക്രിയാ കാരകശ്ച നിപാതോ ഗതിരവ്യയഃ ।
സന്നിധിര്യോഗ്യതാഽഽകാങ്ക്ഷാ പരസ്പരസമന്വയഃ ॥ 15 ॥
വാക്യം പദ്യം സമ്പ്രദായോ ഭാവശ്ശബ്ദാര്‍ഥലാലിതഃ ।
വ്യഞ്ജനാ ലക്ഷണാ ശക്തിഃ പാകോ രീതിരലങ്കൃതിഃ ॥ 16 ॥
ശയ്യാ ഫ്രൌഢധ്വനിസ്തദ്വത്കാവ്യം സര്‍ഗഃ ക്രിയാ രുചിഃ ।
നാനാരൂപപ്രബന്ധശ്ച യശഃ പുണ്യം മഹദ്ധനം ॥ 17 ॥
വ്യവഹാരപരിജ്ഞാനം ശിവേതരപരിക്ഷയഃ ।
സദഃ പരമനിര്‍വാണം പ്രിയപഥ്യോപദേശകഃ ॥ 18 ॥
സംസ്കാരഃ പ്രതിഭാ ശിക്ഷാ ഗ്രഹണം ധാരണം ശ്രമഃ ।
ആസുതാസ്വാദിമാ ചിത്രം വിസ്താരശ്ചിത്രസംവിധിഃ ॥ 19 ॥
പുരാണമിതിഹാസശ്ച സ്മൃതിസൂത്രം ച സംഹിതാ ।
ആചാര ആത്മനാ തുഷ്ടിരാചാര്യാജ്ഞാനതിക്രമഃ ॥ 20 ॥
ശ്രീമാന്‍ശ്രീഗീഃശ്രിയഃ കാന്തശ്ശ്രീനിധിശ്ശ്രീനികേതനഃ ।
ശ്രേയാന്‍ഹയാനനശ്രീദശ്ശ്രീമയശ്ശ്രിതവത്സലഃ ॥ 21 ॥
ഹംസശ്ശുചിഷദാദിത്യോ വസുശ്ചന്ദ്രോഽന്തരിക്ഷസത് ।
ഹോതാ ച വേദിഷദ്യോനിരതിഥിര്‍ദ്രോണസദ്ധവിഃ ॥ 22 ॥
നൃഷന്‍മൃത്യുശ്ച വരസദമൃതം ചര്‍തസദ്വൃഷഃ ।
വ്യോമസദ്വിവിധസ്കോടശബ്ദാര്‍ഥവ്യങ്ഗ്യവൈഭവഃ ॥ 23 ॥
അബ്ജാ രസസ്വാദുതമോ ഗോജാ ഗേയോ മനോഹരഃ ।
ഋതജാസ്സകലം ഭദ്രമദ്രിജാസ്ഥൈര്യമുത്തമം ॥ 24 ॥
ഋതം സമജ്ഞാത്വനൃതം ബൃഹത്സൂക്ഷ്മവശാനുഗഃ ।
സത്യം ജ്ഞാനമനന്തം യത്തത്സദ്ബ്രഹ്മമയോഽച്യുതഃ ॥ 25 ॥
അഗ്രേഭവന്നഗോ നിത്യഃ പരമഃ പുരുഷോത്തമഃ ।
യോഗനിദ്രാപരസ്സ്വാമീ നിധ്യാനവരനിര്‍വൃനഃ ॥ 26 ॥
രസോ രസ്യോ രസയിതാ രസവാന്‍ രസികപ്രിയഃ ।
ആനന്ദോ നന്ദയന്‍സര്‍വാനാനന്ദീ ഹയകന്ധരഃ ॥ 27 ॥
കാലഃ കാല്യശ്ച കാലാത്മാ കാലാഭ്യുത്ഥിതജാഗരഃ ।
കലാസാചിവ്യകൃത്കാന്താകഥിതവ്യാധികാര്യകഃ ॥ 28 ॥
ദൃങ്ന്യഞ്ചനോദഞ്ചനോദ്യല്ലയസര്‍ഗോ ലഘുക്രിയഃ ।
വിദ്യാസഹായോ വാഗീശോ മാതൃകാമണ്ഡലീകുതഃ ॥ 29 ॥
ഹിരണ്യം ഹംസമിഥുനമീശാനശ്ശക്തിമാന്‍ ജയീ ।
ഗ്രഹമേഥീ ഗുണീ ശ്രീഭൂനീലാലീലൈകലാലസ ॥ 30 ॥
അങ്കേനോദൂഹ്യ വാഗ്ദേവീമാചാര്യകമുപാശ്രയഃ ।
വേദവേദാന്തശാസ്ത്രാര്‍ഥതത്ത്വവ്യാഖ്യാനതത്പരഃ ॥ 31 ॥
ല്‍ഹൌം ഹ്ലം ഹം ഹം ഹയോ ഹം സൂം ഹംസാം ഹംസീം ഹസൂം ഹസൌം ।
ഹസൂം ഹം ഹരിണോ ഹാരീ ഹരികേശോ ഹരേഡിതഃ ॥ 32 ॥
സനാതനോ നിര്‍ബീജസ്സന്നവ്യക്തോ ഹൃദയേശയഃ ।
അക്ഷരഃ ക്ഷരജീവേശഃ ക്ഷമീ ക്ഷയകരോഽച്യുതഃ ॥ 33 ॥
കര്‍താകാരയിതാഽകാര്യം കാരണം പ്രകൃതിഃ കൃതിഃ ।
ക്ഷയക്ഷയമനാമാര്‍ഥോ വിഷ്ണുര്‍ജിഷ്ണുര്‍ജഗന്‍മയഃ ॥ 34 ॥
സങ്കുചന്വികചന്‍സ്ഥാണുനിര്‍വികാരോ നിരാമയഃ ।
ശുദ്ധോ ബുദ്ധഃ പ്രബുദ്ധശ്ച സ്നിഗ്ധോ മുഗ്ധസ്സമുദ്ധതഃ ॥ 35 ॥
സങ്കല്‍പദോ ബഹുഭവത്സര്‍വാത്മാ സര്‍വനാമഭൃത് ।
സഹസ്രശീര്‍ഷസ്സര്‍വജ്ഞസ്സഹസ്രാക്ഷസ്സഹസ്രപാത് ॥ 36 ॥
വ്യക്തോവിരാട്സ്വരാട്സംരാഡ്വിഷ്വഗ്രൂപവപുര്‍വിധുഃ ।
മായാവീ പരമാനന്ദോ മാന്യോ മായാതിഗോ മഹാന്‍ ॥ 37 ॥
വടപത്രശയോ ബാലോ ലലന്നാംനായസൂചകഃ ।
മുഖന്യസ്തകരഗ്രസ്തപാദാഗ്രപടലഃ പ്രഭുഃ ॥ 38 ॥
നൈദ്രീഹാസാശ്വസംഭൂതജ്ഞാജ്ഞസാത്വികതാമസഃ ।
മഹാര്‍ണവാംബുപര്യങ്കഃ പദ്മനാഭഃ പരാത്പരഃ ॥ 39 ॥
ബ്രഹ്മഭൂര്‍ബ്രഹ്മഭയഹൃദ്ധരിരോമുപദേശകൃത് ।
മധുകൈടഭനിര്‍മാതാ മത്തബ്രഹ്മമദാപഹഃ ॥ 40 ॥
വേധോവിലാസവാഗാനിര്‍ദയാസാരോ മൃഷാര്‍ഥദഃ ।
നാരായണാസ്ത്രനിര്‍മാതാമധുകൈടഭമര്‍ദനഃ ॥ 41 ॥
വേദകര്‍താ വേദഭര്‍താ വേദഹര്‍താ വിദാംവരഃ ।
പുങ്ഖാനുപുങ്ഖഹേഷാഢ്യഃ പൂര്‍ണഷാഡ്ഗുണ്യവിഗ്രഹഃ ॥ 42 ॥
ലാലാമൃതകണവ്യാജവാന്തനിര്‍ദോഷവര്‍ണകഃ ।
ഉല്ലോലസ്വാനധീരോദ്യദുച്ചൈര്‍ഹലഹലധ്വനിഃ ॥ 43 ॥
കര്‍ണാദാരഭ്യ കല്‍ക്യാത്മാ കവിഃ ക്ഷീരാര്‍ണവോപമഃ ।
ശങ്ഖ ചക്രഗദീ ഖഡ്ഗീ ശാര്‍ങ്ഗീ നിര്‍ഭയമുദ്രകഃ ॥ 44 ॥
ചിന്‍മുദ്രാചിഹ്നിതോ ഹസ്തതലവിന്യസ്തപുസ്തകഃ ।
വിദ്യാനാംനീം ശ്രിയം ശിഷ്യാം വേദയന്നിജവൈഭവം ॥ 45 ॥
അഷ്ടാര്‍ണ്യംയോഽഷ്ടഭുജോവ്യഷ്ടിസൃഷ്ടികരഃ പിതാ ।
അഷ്ടൈശ്വര്യപ്രദോഹൃഷ്യദഷ്ടമൂര്‍തിപിതൃസ്തുതഃ ॥ 46 ॥
അനീതവേദപുരുഷോ വിധിവേദോപദേശകൃത് ।
വേദവേദാങ്ഗവേദാന്തപുരാണസ്മൃതിമൂര്‍തിമാന്‍ ॥ 47 ॥
സര്‍വകര്‍മസമാരാധ്യസ്സര്‍വവേദമയോ വിഭുഃ ।
സര്‍വാര്‍ഥതത്ത്വവ്യാഖ്യാതാ ചതുഷ്ഷഷ്ടികലാധിപഃ ॥ 48 ॥
ശുഭയുക്സുമുഖശ്ശുദ്ധസ്സുരൂപസ്സുഗതസ്സുധീഃ ।
സുവ്രതിസ്സംഹൃതിശ്ശൂരസ്സുതപാഃ സുഷ്ടുതിസ്സുഹൃത് ॥ 49 ॥
സുന്ദരസ്സുഭഗസ്സൌംയസ്സുഖദസ്സുഹൃദാം പ്രിയഃ ।
സുചരിത്രസ്സുഖതരശ്ശുദ്ധസത്വപ്രദായകഃ ॥ 50 ॥
രജസ്തമോഹരോ വീരോവിശ്വരക്ഷാധുരന്ധരഃ ।
നരനാരായണാകൃത്യാ ഗുരുശിഷ്യത്വമാസ്ഥിതഃ ॥ 51 ॥
പരാവരാത്മാ പ്രബലഃ പാവനഃ പാപനാശനഃ ।
ദയാഘനഃ ക്ഷമാസാരോ വാത്സല്യൈകവിഭൂഷണഃ ॥ 52 ॥
ആദികൂര്‍മോ ജഗദ്ഭര്‍താ മഹാപോത്രീ മഹീധരഃ ।
സ്തദ്ഭിത്സ്വാമീ ഹരിര്യക്ഷോ ഹിരണ്യരിപുരൈച്ഛികഃ ॥ 53 ॥
പ്രഹ്ലാദപാലകസ്സര്‍വഭയഹര്‍താ പ്രിയംവദഃ ।
ശ്രീമുഖാലോകനസ്രംസത്ക്രൌഞ്ചകഃ കുഹകാഞ്ചനഃ ॥ 54 ॥
ഛത്രീ കമണ്ഡലുധരോ വാമനോ വദതാം വരഃ ।
പിശുനാത്മാ ശനോദൃഷ്ടിലോപനോ ബലിമര്‍ദനഃ ॥ 55 ॥
ഉരുക്തമോ ബലിശിരോന്യസ്താങ്ഘ്രിര്‍ബലിമര്‍ദനഃ ।
ജാമദഗ്ന്യഃ പരശുഭൃത്കൃത്തക്ഷത്ത്രകുലോത്തമഃ ॥ 56 ॥
രാമോഽഭിരാമശ്ശാന്താത്മാ ഹരകോദണ്ഡഖണ്ഡനഃ ।
ശരണാഗതസന്ത്രാതാ സര്‍വായോധ്യകമുക്തിദഃ ॥ 57 ॥
സങ്കര്‍ഷണോമദോദഗ്രോ ബലവാന്‍മുസലായുധഃ ।
കൃഷ്ണാക്ലേശഹരഃ കൃഷ്ണോ മഹാവ്യസനശാന്തിദഃ ॥ 58 ॥
അങ്ഗാരിതോത്തരാഗര്‍ഭപ്രാണദഃ പാര്‍ഥസാരഥിഃ ।
ഗീതാചാര്യോ ധരാഭാരഹാരീ ഷട്പുരമര്‍ദനഃ ॥ 59 ॥
കല്‍കീ വിഷ്ണുയശസ്സൂനുഃ കലികാലുഷ്യനാശനഃ ।
സാധുദുഷ്കൃത്പരിത്രാണവിനാശവിഹിതോദയഃ ॥ 60 ॥
വൈകുണ്ഠേ പരമേ തിഷ്ഠന്‍ സുകുമാരയുവാകൃതിഃ ।
വിശ്വോദയസ്ഥിതിധ്വംസസങ്കല്‍പേന സ്വയം പ്രഭുഃ ॥ 61 ॥
മദനാനാം ച മദനോ മണികോടീരമാനിതഃ ।
മന്ദാരമാലികാപീഡോ മണികുണ്ഡലമണ്ഡിതഃ ॥ 62 ॥
സുസ്നിഗ്ധനീലകുടിലകുന്തലഃ കോമലാകൃതിഃ ।
സുലലാടസ്സ്തുതിലകസ്സുഭ്രൂകസ്സുകപോലകഃ ॥ 63 ॥
സിദ്ധാസദസദാലോകസുധാസ്യന്ദീരദച്ഛദഃ ।
താരകാകോരകാകാരവിനിര്‍മിതരദച്ഛദഃ ॥ 64 ॥
സുധാവര്‍തിപരിസ്ഫൂര്‍തിശോഭമാനരദച്ഛദഃ ।
വിഷ്ടബ്ധോവിപുലഗ്രീവോനിഭൃതോച്ചൈശ്ശ്രവസ്ഥിതിഃ ॥ 65 ॥
സമാവൃത്താവദാതോരുമുക്താപ്രാലംബഭൂഷണഃ ।
രത്നാങ്ഗദീ വജ്രനിഷ്കീ നീലരത്നാങ്കകങ്കണഃ ॥ 66 ॥
ഹരിന്‍മണിഗണാബദ്ധശൃങ്ഖലാകങ്കണോര്‍മികഃ ।
സിതോപവീതസംശ്ലിഷ്യത്പദ്മാക്ഷമണിമാലികഃ ॥ 67 ॥
ശ്രീചൂര്‍ണവദ്ദ്വാദശോര്‍ധ്വപുണ്ഡ്രരേഖാപരിഷ്കൃതഃ ।
പട്ടതന്തുഗ്രഥനവത്പവിത്രനരശോഭിതഃ ॥ 68 ॥
പീനവക്ഷാമഹാസ്കന്ധോ വിപുലോരുകടീതടഃ ।
കൌസ്തുഭീ വനമാലീ ച കാന്ത്യാചന്ദ്രായുതോപമഃ ॥ 69 ॥
മന്ദാരമാലികാമോദീ മഞ്ജുവാഗമലച്ഛവിഃ ।
ദിവ്യഗന്ധോ ദിവ്യരസോ ദിവ്യതേജാ ദിവസ്പതിഃ ॥ 70 ॥
വാചാലോ വാക്പതിര്‍വക്താ വ്യാഖ്യാതാ വാദിനാം പ്രിയഃ ।
ഭക്തഹൃന്‍മധുരോ വാദിജിഹ്വാഭദ്രാനനസ്ഥിതിഃ ॥ 71 ॥
സ്മൃതിസന്നിഹിതസ്സ്നിഗ്ധസ്സിദ്ധിദസിദ്ധിസന്നുതഃ ।
മൂലകന്ദോമുകുന്ദോഗ്ലൌസ്സ്വയംഭൂശംഭുരൈന്ദവഃ ॥ 72 ॥
ഇഷ്ടോ മനുര്യമഃ കാലകാല്യഃ കംബുകലാനിധിഃ ।
കല്യഃ കാമയിതാ ഭീമഃ കാതര്യഹരണഃ കൃതിഃ ॥ 73 ॥
സമ്പ്രിയഃ പക്കണസ്തര്‍കചര്‍ചാനിര്‍ധാരണാദയഃ ।
വ്യതിരേകോ വിവേകശ്ച പ്രവേകഃ പ്രക്രമഃ ക്രമഃ ॥ 74 ॥
പ്രമാണ പ്രതിഭൂഃ പ്രാജ്ഞഃ പ്രജ്ഞാപത്ഥ്യാചധാരണഃ ।
വിധിര്‍വിധാതാ വ്യവധിരുദ്ഭവഃ പ്രഭവസ്ഥിതിഃ ॥ 75 ॥
വിഷയസ്സംശയഃ പൂര്‍വഃ പക്ഷഃ കക്ഷ്യോപപാദകഃ ।
രാദ്ധാന്തോ വിഹിതോ ന്യായഫലനിഷ്പത്തിരുദ്ഭവഃ ॥ 76 ॥
നാനാരൂപാണി തന്ത്രാണി വ്യവഹാര്യോ വ്യവസ്ഥിതിഃ ।
സര്‍വസാധാരണോ ദേവസ്സാധ്വസാധുഹിതേ രതഃ ॥ 77 ॥
സന്ധാ സനാതനോ ധര്‍മോ ധര്‍മൈരര്‍ച്യാ മഹാത്മഭിഃ ।
ഛന്ദോമയസ്ത്രിധാമാത്മാ സ്വച്ഛന്ദശ്ഛാന്ദസേഡിതഃ ॥ 78 ॥
യജ്ഞോ യജ്ഞാത്മകോ യഷ്ടാ യജ്ഞാങ്ഗോഽപഘനോഹവിഃ ।
സമിദാജ്യം പുരോഡാശശ്ശാലാ സ്ഥാലീ സ്രുവസ്സ്രുചാ ॥ 79 ॥
പ്രാഗ്വംശോ ദേവയജനഃ പരിധിശ്ച പരിസ്തരഃ ।
വേദിര്‍വിഹരണം ത്രേതാ പശുഃ പാശശ്ച സംസ്കൃതിഃ ॥ 80 ॥
വിധിര്‍മന്ത്രോഽര്‍ഥവാദശ്ച ദ്രവ്യമങ്ഗം ച ദൈവതം ।
സ്തോത്രം ശസ്ത്രം സാമ ഗീതിരുദ്ഗീഥസ്സര്‍വസാധനം ॥ 81 ॥
യാജ്യാ പുരോനുകാവ്യാ ച സാമിധേനീ സമൂഹനം ।
പ്രയോക്താരഃ പ്രയോഗശ്ച പ്രപഞ്ചഃ പ്രാശുഭാ ശ്രമഃ ॥ 82 ॥
ശ്രദ്ധാ പ്രധ്വംസനാ തുഷ്ടിഃ പുഷ്ടിഃ പുണ്യം പ്രതിര്‍ഭവഃ ।
സദസ്സദസ്യസമ്പാതഃ പ്രശ്നഃ പ്രതിവചസ്ഥിതിഃ ॥ 83 ॥
പ്രായശ്ചിത്തം പരിഷ്കാരോ ധൃതിര്‍നിര്‍വഹണം ഫലം ।
നിയോഗോ ഭാവനാ ഭാവ്യം ഹിരണ്യം ദക്ഷിണാ നുതിഃ ॥ 84 ॥
ആശീരഭ്യുപപത്തിശ്ച തൃപ്തിസ്സ്വം ശര്‍മ കേവലമ ।
പുണ്യക്ഷയഃ പുനഃ പാതഭയം ശിക്ഷാശുഗര്‍ദനഃ ॥ 85 ॥
കാര്‍പണ്യം യാതനാം ചിന്താ നിര്‍വേദശ്ച വിഹസ്തതാ ।
ദേഹഭൃത്കര്‍മസമ്പാതഃ കിഞ്ചിത്കര്‍മാനുകൂലകഃ ॥ 86 ॥
അഹേതുകതയാ പ്രേമ സാമ്മുഖ്യം ചാപ്യനുഗ്രഹഃ ।
ശുചിശ്ശ്രീമത്കുലജനോ നേതാ സത്ത്വാഭിമാനവാന്‍ ॥ 87 ॥
അന്തരായഹരഃ പിത്രോരദുഷ്ടാഹാരദായകഃ ।
ശുദ്ധാഹാരാനുരൂപാങ്ഗപരിണാമവിധായകഃ ॥ 88 ॥
സ്രാവപാതാദിവിപദാം പരിഹര്‍താ പരായണഃ ।
ശിരഃപാണ്യാദിസന്ധാതാ ക്ഷേമകൃത്പ്രാണദഃ പ്രഭു ॥ 89 ॥
അനിര്‍ഘൃണശ്ചാവിഷമശ്ശക്തിത്രിതയദായകഃ ।
സ്വേച്ഛാപ്രസങ്ഗസമ്പത്തിവ്യാജഹര്‍ഷവിശേഷവാന്‍ ॥ 90 ॥
സംവിത്സന്ധായകസ്സര്‍വജന്‍മക്ലേശസ്മൃതിപ്രദഃ ।
വിവകേശോകവൈരാഗ്യഭവഭീതിവിധായകഃ ॥ 91 ॥
ഗര്‍ഭസ്യാപ്യനുകൂലാദിനാസാന്താധ്യവസായദഃ ।
ശുഭവൈജനനോപേതസദനേഹോജനിപ്രദഃ ॥ 92 ॥
ഉത്തമായുഃപ്രദോ ബ്രഹ്മനിഷ്ഠാനുഗ്രഹകാരകഃ ।
സ്വദാസജനനിസ്തീര്‍ണതദ്വംശജപരമ്പരഃ ॥ 93 ॥
ശ്രീവൈഷ്ണവോത്പാദകൃതസ്വസ്തികാവനിമണ്ഡലഃ ।
അധര്‍വണോക്തൈകശതമൃത്യുദൂരക്രിയാപരഃ ॥ 94 ॥
ദയാദ്യഷ്ടഗുണാധാതാ തത്തത്സംസ്കൃതിസാധകഃ ।
മേധാവിധാതാ ശ്രദ്ധാകൃത് സൌസ്ഥ്യദോ ജാമിതാഹരഃ ॥ 95 ॥
വിഘ്നനുദ്വിജയീ ധാതാ ദേശകാലാനുകൂല്യകൃത് ।
വിനേതാ സത്പഥാനേതാ ദോഷഹൃച്ഛുഭദസ്സഖാ ॥ 96 ॥
ഹ്രീദോ ഭീദോ രുചികരോ വിശ്വോ വിശ്വഹിതേ രതഃ ।
പ്രമാദഹൃത്പ്രാപ്തകാരീ പ്രദ്യുംനോ ബലവത്തരഃ ॥ 97 ॥
സാങ്ഗവേദസമായോക്താ സര്‍വശാസ്ത്രാര്‍ഥവിത്തിദഃ ।
ബ്രഹ്മചര്യാന്തരായഘ്നഃ പ്രിയകൃദ്ധിതകൃത്പരഃ ॥ 98 ॥
ചിത്തശുദ്ധിപ്രദശ്ഛിന്നാക്ഷചാപല്യഃ ക്ഷമാവഹഃ ।
ഇന്ദ്രിയാര്‍ഥാരതിച്ഛേത്താ വിദ്യൈകവ്യസനാവഹഃ ॥ 99 ॥
ആത്മാനുകൂല്യരുചികൃദഖിലാര്‍തിവിനാശകഃ ।
തിതീര്‍ഷുഹൃത്ത്വരാവേദീ ഗുരുസദ്ഭക്തിതേജസഃ ॥ 100 ॥
ഗുരുസംബന്ധഘടകോ ഗുരുവിശ്വാസവര്‍ധനഃ ।
ഗുരൂപാസനസന്ധാതാ ഗുരുപ്രേമപ്രവര്‍ധനഃ ॥ 101 ॥
ആചാര്യാഭിമതൈര്യോക്താ പഞ്ചസംസ്കൃതിഭാവനഃ ।
ഗുരൂക്തവൃത്തിനൈശ്ചല്യസന്ധാതാഽവഹിതസ്ഥിതിഃ ॥ 102 ॥
ആപന്നാഖിലരക്ഷാര്‍ഥമാചാര്യകമുപാശ്രിതഃ ।
ശാസ്ത്രപാണിപ്രദാനേന ഭവമഗ്നാന്‍സമുദ്ധരന്‍ ॥ 103 ॥
പാഞ്ചകാലികധര്‍മേഷു നൈശ്ചല്യം പ്രതിപാദയന്‍ ।
സ്വദാസാരാധനാദ്യര്‍ഥശുദ്ധദ്രവ്യപ്രദായകഃ ॥ 104 ॥
ന്യാസവിദ്യാവിനിര്‍വോഢാ ന്യസ്താത്മഭരരക്ഷകഃ ।
സ്വകൈങ്കര്യൈകരുചിദസ്സ്വദാസ്യപ്രേമവര്‍ധനഃ ॥ 105 ॥
ആചാര്യാര്‍ഥാഖിലദ്രവ്യസംഭൃത്യര്‍പണരോചകഃ ।
ആചാര്യസ്യ സ്വസച്ഛിഷ്യോജ്ജീവനൈകരുചിപ്രദഃ ॥ 106 ॥
ആഗത്യയോജയനാസഹിതൈകകൃതിജാഗരഃ ।
ബ്രഹ്മവിദ്യാസമാസ്വാദസുഹിതഃ കൃതിസംസ്കൃതിഃ ॥ 107 ॥
സത്കാരേ വിഷധീദാതാ തരുണ്യാം ശവബുദ്ധിദഃ ।
സഭാമ്പ്രത്യായയന്വ്യാലീം സര്‍വത്ര സമബുദ്ധിദഃ ॥ 108 ॥
സംഭാവിതാശേഷദോഷഹൃത്പുനര്‍ന്യാസരോചകഃ ।
മഹാവിശ്വാസസന്ധാതാ സ്ഥൈര്യദാതാ മദാപഹഃ ॥ 109 ॥
നാദവ്യാഖ്യാസ്വസിദ്ധാന്തരക്ഷാഹേതുസ്വമന്ത്രദഃ ।
സ്വമന്ത്രജപസംസിദ്ധിജങ്ഘാലകവിതോദയഃ ॥ 110 ॥
അദുഷ്ടഗുണവത്കാവ്യബന്ധവ്യാമുഗ്ധചേതനഃ ।
വ്യങ്ഗ്യപ്രധാനരസവദ്ഗദ്യപദ്യാദിനിര്‍മിതിഃ ॥ 111 ॥
സ്വഭക്തസ്തുതിസന്തുഷ്ടോ ഭൂയോഭക്തിപ്രദായകഃ ।
സാത്വികത്യാഗസമ്പന്നസത്കര്‍മകൃദതിപ്രിയഃ ॥ 112 ॥
നിരന്തരാനുസ്മരണനിജദാസൈവാദാസ്യകൃത് ।
നിഷ്കാമവത്സലോ നൈച്യഭാവനേഷു വിനിര്‍വിശന്‍ ॥ 113 ॥
സര്‍വഭൂതഭവദ്ഭാവം സമ്പശ്യത്സുസദാസ്ഥിതഃ ।
കരണത്രയസാരൂപ്യകല്യാണപതിസാദരഃ ॥ 114 ॥
കദാ കദേതി കൈങ്കര്യകാമിനാം ശേഷിതാംഭജന ।
പരവ്യൂഹാദിനിര്‍ദോഷശുഭാശ്രയപരിഗ്രഹഃ ॥ 115 ॥
ചന്ദ്രമണ്ഡലമധ്യസ്യ ശ്വേതാംഭോരുഹവിഷ്ടരഃ ।
ജ്യോത്സ്നായമാനാങ്ഗരുചിനിര്‍ധൂതാന്തര്‍ബഹിസ്തമാഃ ॥ 116 ॥
ഭാവ്യോ ഭാവയിതാ ഭദ്രം പാരിജാതവനാലയഃ ।
ക്ഷീരാബ്ധിമധ്യമദ്വീപപാലകഃ പ്രപിതാമഹഃ ॥ 117 ॥
നിരന്തരനമോവാകശുദ്ധയാജിഹദാശ്രയഃ ।
മുക്തിദശ്വേതമൃദ്രൂപശ്വേതദ്വീപവിഭാവനഃ ॥ 118 ॥
ഗരുഡാഹാരിതശ്വേതമൃത്പൂതയദുഭൂധരഃ ।
ഭദ്രാശ്വവര്‍ഷനിലയോ ഭയഹാരീ ശുഭാശ്രയഃ ॥ 119 ॥
ഭദ്രശ്രീവത്സഹാരാഢ്യഃ പഞ്ചരാത്രപ്രവര്‍തകഃ ।
ഭക്താത്മഭാവഭവനോ ഹാര്‍ദോഽങ്ഗുഷ്ഠപ്രമാണവാന്‍ ॥ 120 ॥
സ്വദാസസത്കൃതാകൃത്യേ തന്‍മിത്രാരിഷു യോജയന്‍ ।
പ്രാണാനുത്ക്രാമയന്നൂരീകൃതപ്രാരബ്ധലോപനഃ ॥ 121 ॥
ലധ്വ്യൈവ ശിക്ഷയാപാപമശേഷമപി നിര്‍ണുദന്‍ ।
ത്രിസ്ഥൂണക്ഷോഭതോ ഭൂതസൂക്ഷ്ംയൈസ്സൂക്ഷ്മവപുസ്സൃജന്‍ ॥ 122 ॥
നിരങ്കുശകൃപാപൂരോ നിത്യകല്യാണകാരകഃ ।
മൂര്‍ധന്യനാഡ്യാ സ്വാന്ദാസാന്‍ബ്രഹ്മരന്ധ്രാദുദഞ്ചയന്‍ ॥ 123 ॥
ഉപാസനപരാന്‍സര്‍വാന്‍ പ്രാരബ്ധമനുഭാവയന്‍ ।
സര്‍വപ്രാരബ്ധദേഹാന്തേഽപ്യന്തിമസ്മരണം ദിശന്‍ ॥ 124 ॥
പ്രപേയുഷാം ഭേജുഷാം ച യമദൃഷ്ടിമഭാവയന്‍ ।
ദിവ്യദേഹപ്രദസ്സൂര്യം ദ്വാരയന്‍മോക്ഷമേയുഷാം ॥ 125 ॥
ആതിവാഹികസത്കാരാനധ്വന്യാപാദ്യ മാനയന്‍ ।
സാര്‍വാന്‍ക്രതുഭുജശ്ശശ്വത്പ്രാഭൃതാനി പ്രദാപയന്‍ ॥ 126 ॥
ദുരന്തമായാകാന്താരം ദ്രുതം യോഗേന്‍ ലങ്ഘയന്‍ ।
സ്ഫായത്സുദര്‍ശവിവിധവീഥ്യന്തേനാധ്വനാ നയന്‍ ॥ 127 ॥
സീമാന്തസിന്ധുവിരജാം യോഗേനോത്താരയന്വശീ ।
അമാനവസ്യ ദേവസ്യ കരം ശിരസി ധാരയന്‍ ॥ 128 ॥
അനാദിവാസനാം ധൂന്വന്‍ വൈകുണ്ഠാപ്ത്യാ സലോകയന്‍ ।
അഹേയമങ്ഗലോദാരതനുദാനാത്സരൂപയന ॥ 129 ॥
സൂരിജുഷ്ടം സുഖൈകാന്തം പരമം പദമാപയന്‍ ।
അരാരണ്യാമൃതാംഭോധീ ദര്‍ശയന്‍ ശ്രമനാശനഃ ॥ 130 ॥
ദിവ്യോദ്യാനസരോവാപീസരിന്‍മണിനഗാന്നയന ।
ഐരമ്മദാമൃതസരോഗമയന്‍സൂപബൃംഹണഃ ॥ 131 ॥
അശ്വത്ഥം സോമസവനം പ്രാപയന്വിഷ്ടരശ്രവാഃ ।
ദിവ്യാപ്സരസ്സമാനീതബ്രഹ്മാലങ്കാരദായകഃ ॥ 132 ॥
ദിവ്യവാസോഽഞ്ജനക്ഷൌമമാല്യൈസ്സ്വാന്‍ബഹുമാനയന്‍ ।
സ്വീയാമയോധ്യാം നഗരീം സാദരം സമ്പ്രവേശയന്‍ ॥ 133 ॥
ദാസാന്ദിവ്യരസാലോകഗന്ധാംസലശരീരയന്‍ ।
സ്വദാസാന്‍സൂരിവര്‍ഗേണ സസ്നേഹം ബഹുമാനയന്‍ ॥ 134 ॥
സൂരിസേവോദിതാനന്ദനൈച്യാന്‍സ്വാനതിശായയന്‍ ।
വാചയന്‍സ്വാം നമോവീപ്സാം കുര്‍വന്‍പ്രഹ്വാന്‍കൃതാഞ്ജലീന്‍ ॥ 135 ॥
പ്രാകാരഗോപുരാരാമപ്രാസാദേഭ്യഃ പ്രണാമയന്‍ ।
ഇന്ദ്രപ്രജാപതിദ്വാരപാലസമ്മാനമാപയന്‍ ॥ 136 ॥
മാലികാഞ്ചന്‍മഹാരാജവീഥീമധ്യം നിവാസയന്‍ ।
ശ്രീവൈകുണ്ഠപുരന്ധ്രീഭിര്‍നാനാസത്കാരകാരകഃ ॥ 137 ॥
ദിവ്യം വിമാനം ഗമയന്‍ ബ്രഹ്മകാന്ത്യാഭിപൂരയന്‍ ।
മഹാനന്ദാത്മകശ്രീമന്‍മണിമണ്ഡപമാപയന്‍ ॥ 138 ॥
ഹൃഷ്യത്കുമുദചണ്ഡാദ്യൈര്‍വിഷ്വക്സേനാന്തികം നയന്‍ ।
സേനേശചോദിതാസ്ഥാനനായകോ ഹേതിനായകഃ ॥ 139 ॥
പ്രാപയന്ദിവ്യമാസ്ഥാനം വൈനതേയം പ്രണാമയന്‍ ।
ശ്രീമത്സുന്ദരസൂരീന്ദ്രദിവ്യപങ്ക്തിം പ്രണാമയന്‍ ॥ 140 ॥
ഭാസ്വരാസനപര്യങ്കപ്രാപണേന കൃതാര്‍ഥയന്‍ ।
പര്യങ്കവിദ്യാസംസിദ്ധസര്‍വവൈഭവസങ്ഗതഃ ॥ 141 ॥
സ്വാത്മാനമേവ ശ്രീകാന്തം സാദരം ഭൂരി ദര്‍ശയന്‍ ।
ശേഷതൈകരതിം ശേഷം ശയ്യാത്മാനം പ്രണാമയന്‍ ॥ 142 ॥
അനന്താക്ഷിദ്വിസാഹസ്രസാദരാലോകപാത്രയന്‍ ।
അകുമാരയുവാകാരം ശ്രീകാന്തം സമ്പ്രണാമയന്‍ ॥ 143 ॥
അതടാനന്ദതോ ഹേതോ രഞ്ചയന്‍കിലികിഞ്ചിതം ।
ദാസാനത്യുത്ഥിതമുഹുഃകൃതിസൃഷ്ടിപ്രസന്നഹൃത് ॥ 144 ॥
ശ്രീയാം പ്രാപസ്വയം താതം ജീവം പുത്രം പ്രഹര്‍ഷയന്‍ ।
മജ്ജയന്‍ സ്വമുഖാംഭോധൌ സ്വകാം കീര്‍തിരുചിം ദിശന്‍ ॥ 145 ॥
ദയാര്‍ദ്രഗങ്ഗാവലനാകൃതഹ്ലാദൈഃ കൃതാര്‍ഥയന്‍ ।
പര്യങ്കാരോഹണപ്രഹ്വം സമം ലക്ഷ്ംയോപപാദയന്‍ ॥ 146 ॥
കസ്ത്വമിത്യനുയുഞ്ജാനോ ദാസോഽസ്മീത്യുക്തിവിസ്മിതഃ ।
അപൃഥക്ത്വപ്രകാരോഽസ്മി വാചാസ്വാശ്രിതവദ്ഭവന്‍ ॥ 147 ॥
വിദുഷാം തത്ക്രതുനയാദ്ധയാസ്യവപുഷാഭവന്‍ ।
വാസുദേവാത്മനാ ഭൂയോ ഭവന്വൈകുണ്ഠനായകഃ ॥ 148 ॥
യഥാ തഥൈവ സ്വം രൂപം ജഗന്‍മോഹനമൂര്‍തിമാന്‍ ।
ദ്വിമൂര്‍തീ ബഹുമൂര്‍തീശ്ച ആത്മനശ്ച പ്രകാശയന്‍ ॥ 149 ॥
യുഗപത്സകലം സാക്ഷാത്സ്വതഃ കര്‍തും സമര്‍ഥയന്‍ ।
കവീനാമാദിശന്നിത്യം മുക്താനാമാദിമഃ കവിഃ ॥ 150 ॥
ഷഡര്‍ണമനുനിഷ്ഠാനാം ശ്വേതദ്വീപസ്ഥിതിം ദിശന്‍ ।
ദ്വാദശാക്ഷരനിഷ്ഠാനാം ലോകം സാന്താനികം ദിശന്‍ ॥ 151 ॥
അഷ്ടാക്ഷരൈകനിഷ്ഠാനാം കാര്യം വൈകുണ്ഠമര്‍പയന്‍ ।
ശരണാഗതിനിഷ്ഠാനാം സാക്ഷാദ്വൈകുണ്ഠമര്‍പയന്‍ ॥ 152 ॥
സ്വമന്ത്രരാജനിഷ്ഠാനാം സ്വസ്മാര്‍ദാതേശയം ദിശന്‍ ।
ശ്രിയാ ഗാഢോപഗൂഢാത്മാ ഭൂതധാത്രീരുചിം ദിശന്‍ ॥ 153 ॥
നീലാവിഭൂതിവ്യാമുഗ്ധോ മഹാശ്വേതാശ്വമസ്തകഃ ।
ത്ര്യക്ഷസ്ത്രിപുരസംഹാരീ രുദ്രസ്സ്കന്ദോ വിനായകഃ ॥ 154 ॥
അജോ വിരിഞ്ചോ ദ്രുഹിണോ വ്യാപ്തമൂര്‍തിരമൂര്‍തികഃ ।
അസങ്ഗോഽനന്യധീസങ്ഗവിഹങ്ഗോവൈരിഭങ്ഗദഃ ॥ 155 ॥
സ്വാമീ സ്വം സ്വേന സന്തുപ്യന്‍ ശക്രസ്സര്‍വാധികസ്യദഃ ।
സ്വയംജ്യോതിസ്സ്വയംവൈദ്യശ്ശൂരശ്ശൂരകുലോദ്ഭവഃ ॥ 156 ॥
വാസവോ വസുരണ്യോഗ്നിര്‍വാസുദേവസ്സുഹൃദ്വസുഃ ।
ഭൂതോ ഭാവീ ഭവന്‍ഭവ്യോ വിഷ്ണുസ്ഥാനസ്സനാതനഃ ॥ 157 ॥
നിത്യാനുഭാവോ നേദീയാന്ദവീയാന്ദുര്‍വിഭാവനഃ ।
സനത്കുമാരസ്സന്ധാതാ സുഗന്ധിസ്സുഖദര്‍ശനഃ ॥ 158 ॥
തീര്‍ഥം തിതിക്ഷുസ്തീര്‍ഥാങ്ഘ്രിസ്തീര്‍ഥസ്വാദുശുഭശ്ശുചിഃ ।
തീര്‍ഥവദ്ദീധിതിസ്തിഗ്മതേജാസ്തീവ്രമനാമയഃ ॥ 159 ॥
ഈശാദ്യുപനിഷദ്വേദ്യഃ പഞ്ചോപനിഷദാത്മകഃ ।
ഈഡന്തഃസ്ഥോഽപി ദൂരസ്ഥഃ കല്യാണതമരൂപവാന്‍ ॥ 160 ॥
പ്രാണാനാം പ്രാണനഃ പൂര്‍ണജ്ഞാനൈരപി സുദുര്‍ഗ്രഹഃ ।
നാചികേതോപാസനാര്‍ച്യസ്ത്രിമാത്രപ്രണവോദിതഃ ॥ 161 ॥
ഭൂതയോനിശ്ച സര്‍വജ്ഞോഽക്ഷരോഽക്ഷരപരാത്പരഃ ।
അകാരാദിപദജ്ഞേയവ്യൂഹതാരാര്‍ഥപൂരുഷഃ ॥ 162 ॥
മനോമയാമൃതോ നന്ദമയോ ദഹരരൂപദൃത് ।
ന്യാസവിദ്യാവേദ്യരൂപഃ ആദിത്യാന്തര്‍ഹിരണ്‍മയഃ ॥ 163 ॥
ഇദന്ദ്ര ആത്മോദ്ഗീഥാദി പ്രതീകോ പാസനാന്വയീ ।
മധുവിദ്യോപാസനീയോ ഗായത്രീധ്യാനഗോചരഃ ॥ 164 ॥
ദിവ്യകൌക്ഷേയസജ്ജ്യോതിഃ ശാണ്ഡില്യോപാസ്തിവീക്ഷിതഃ ।
സംവര്‍ഗവിദ്യാവേദ്യാത്മാ തത് ഷോഡശകലം പരം ॥ 165 ॥
ഉപകോസലവിദ്യേക്ഷ്യഃ പഞ്ചാഗ്ന്യാത്മശരീരകഃ ।
വൈശ്വാനരഃ സദഖേഭൂമാ ച ജഗത്കര്‍മാഽഽദിപൂരുഷഃ ॥ 166 ॥
മൂര്‍താമൂര്‍തബ്രഹ്മ സര്‍വപ്രേഷ്ഠോഽന്യപ്രിയതാകരഃ ।
സര്‍വാന്തരശ്ചാപരോക്ഷശ്ചാന്തര്യാംയമൃതോഽനഘഃ ॥ 167 ॥
അഹര്‍നാമാദിത്യരൂപശ്ചാഹന്നാമാക്ഷിസംശ്രിതഃ ।
സതുര്യഗായത്ര്യര്‍ഥശ്ച യഥോപാസ്ത്യാപ്യസദ്വപുഃ ॥ 168 ॥
ചന്ദ്രാദിസായുജ്യപൂര്‍വമോക്ഷദന്യാസഗോചരഃ ।
ന്യാസനാശ്യാനഭ്യുപേതപ്രാരബ്ധാംശോ മഹാദയഃ ॥ 169 ॥
അവതാരരഹസ്യാദിജ്ഞാനിപ്രാരബ്ധനാശനഃ ।
സ്വേന സ്വാര്‍ഥം പരേണാപി കൃതേ ന്യാസേ ഫലപ്രദഃ ॥ 170 ॥
അസാഹസോഽനപായശ്രീസ്സഹായസ്സ ശ്രിയൈ വസന്‍ ।
ശ്രീമാന്നാരായണോ വാസുദേവോഽവ്യാദ്വിഷ്ണുരുത്തമഃ ॥ 171 ॥
॥ ഓം ॥
ഇതീദം പരമം ഗുഹ്യം സര്‍വപാപപ്രണാശനം ।
വാഗീശനാമസാഹസ്രം വത്സ തേഽഭിഹിതം മയാ ॥ 1 ॥
യ ഇദം ശൃണുയാദ്ഭക്ത്യാ ശ്രാവയേദ്വാ സ്വയം പഠത് ।
നാസൌ പ്രാപ്നോതി ദുരിതമിഹാമുത്ര ച കിഞ്ചന ॥ 2 ॥
തദിദം പ്രജപന്‍ സ്വാമീ വിദ്യാധീശോ ഹയാനനഃ ।
ക്ഷത്രിയശ്ചേന്‍മഹാരുദ്രോ വിക്രമാക്രാന്തസര്‍വഭൂഃ ॥ 3 ॥
മഹോദാരോ മഹാകീര്‍തിര്‍മഹിതോ വിജയീ ഭവേത് ।
ഊരുജശ്ചേദുരുയശോധനധാന്യസമൃദ്ധിമാന്‍ ॥ 4 ॥
അശേഷഭോഗസംഭൂതോ ധനാധിപസമോ ഭവേത് ।
ശൃണുയാദേവ വൃഷലസ്സ്വയം വിപ്രാത്സുപൂജിതാത് ॥ 5 ॥
മഹിമാനമവാപ്നോതി മഹിതൈശ്വര്യഭാജനം ।
ശ്രീമതോ ഹയശീര്‍ഷസ്യ നാംനാം സാഹസ്രമുത്തമം ॥ 6 ॥
ശൃണ്വന്‍പഠന്നപി നരസ്സര്‍വാന്‍കാമാനവാപ്നുയാത് ।
ധര്‍മാര്‍ഥകാമസന്താനഭാഗ്യാരോഗ്യോത്തമായുഷാം ॥ 7 ॥
പ്രാപണേ പരമോ ഹേതുഃ സ്തവരാജോഽയമദ്ഭുതഃ ।
ഹയഗ്രീവേ പരാ ഭക്തിമുദ്വഹന്‍ യ ഇമം പഠേത് ॥ 8 ॥
ത്രിസന്ധ്യം നിയതശ്ശുദ്ധസ്സോഽപവര്‍ഗായ കല്‍പതേ ।
ത്രിഃ പഠന്നാമസാഹസ്രം പ്രത്യഹം വാഗധീശിതുഃ ॥ 9 ॥
മഹതീം കീര്‍തിമാപ്നോതി നിസ്സീമാം പ്രേയസീം പ്രിയാം ।
വീര്യം ബലം പതിത്വം ച മേധാശ്രദ്ധാവലോന്നതീഃ ॥ 10 ॥
സാരസ്വതസമൃദ്ധിം ച ഭവ്യാന്‍ഭോഗ്യാന്നതാന്‍സുതാന്‍ ।
അഭിരൂപാം വധൂം സാധ്വീം സുഹൃദശ്ച ഹിതൈഷിണഃ ॥ 11 ॥
ബ്രഹ്മവിദ്യാപ്രവചനൈഃ കാലക്ഷേപം ച സന്തതം ।
ഹയഗ്രീവപദാംഭോജ സലിലസ്യാനുകൂലതഃ ॥ 12 ॥
ലഭേത നിര്‍മലം ശാന്തോ ഹംസോപാസനതത്പരഃ ।
ശ്രീമത്പരമഹംസസ്യ ചിത്തോല്ലാസനസദ്വിധൌ ॥ 13 ॥
ഇദം തു നാംനാം സാഹസ്രമിഷ്ടസാധനമുത്തമം ।
പാപീ പാപാദ്വിമുക്തസ്സ്യാദ്രോഗീ രോഗാദ്വിമുച്യതേ ॥ 14 ॥
ബദ്ധോ ബന്ധാദ്വിമുച്യേത ഭീതേ ഭീതിര്‍വിമുച്യതേ ।
മുക്തോ ദരിദ്രോ ദാരിദ്ര്യാദ്ഭവേത്പൂര്‍ണമനോരഥഃ ॥ 15 ॥
ആപന്ന ആപദാ മുക്തോ ഭവത്യേവ ന സംശയഃ ।
ഹംസാര്‍ചനപരോ നിത്യം ഹംസാര്‍ചനപരായണഃ ॥ 16 ॥
നിര്‍ധൂതകല്‍മഷോ നിത്യം ബ്രഹ്മസായുജ്യമാപ്നുയാത് ।
യേ ഭക്ത്യാ പരമേ ഹംസേ ശ്രിയാ മിഥുനിതാങ്ഗിതേ ॥ 17 ॥
ജന്‍മവ്യാധിജരാനാശഭയഭാജോ ന തേ ജനാഃ ।
ആചാര്യാത്തദിദം സ്തോത്രമധിഗത്യ പഠേന്നരഃ ॥ 18 ॥
തസ്യേദം കല്‍പതേ സിദ്ധ്യൈ നാന്യഥാ വത്സ കാശ്യപ ।
ആചാര്യം ലക്ഷണൈര്യുക്തമന്യം വാഽഽത്മവിദുത്തമം ॥ 19 ॥
വൃത്വാചാര്യം സദാ ഭക്ത്യാ സിദ്ധ്യൈ തദിദമശ്നുയാത് ।
സ യാതി പരമാം വിദ്യാം ശകുനിബ്രഹ്മഹര്‍ഷണീം ॥ 20 ॥
ഹയാസ്യനാമസാഹസ്രസ്തുതിരംഹോവിനാശിനീ ।
പരമോ ഹംസ ഏവാദൌ പ്രണവം ബ്രഹ്മണേ ദിശത് ॥ 21 ॥
ഉപാദിശത്തതോ വേദാന്‍ ശ്രീമാന ഹയശിരോ ഹരിഃ ।
തേനാസൌ സ്തവരാജോ ഹി ഹംസാഖ്യഹയഗോചരഃ ॥ 22 ॥
വിദ്യാസാംരാജ്യസമ്പത്തിമോക്ഷൈകഫലസാധനം ।
സര്‍വവിത്സ്വാത്മഭാവേന പരമം പദമാപ്നുയാത് ॥ 23 ॥
ന തത്ര സംശയഃ കശ്ചിന്നിപുണം പരിപശ്യതി ।
തഥാപി സ്വാത്മനി പ്രേമസിന്ധുസന്ധുക്ഷണക്ഷമഃ। ॥ 24 ॥
ഇതീദം നാമസാഹസ്രം സങ്ഗൃഹീതം തഥോത്തരം ।
ഏവം സങ്ഗൃഹ്യ ദേവേന ഹയഗ്രീവേണ പാലനം ॥ 25 ॥
സ്തോത്രരത്നമിദം ദത്തം മഹ്യം തത് കഥിതം തവ ।
ഹംസനാമസഹസ്രസ്യ വൈഭവം പരമാദ്ഭുതം ॥ 26 ॥
വക്തും യഥാവത്കശ്ശക്തോ വര്‍ഷകോടിശതൈരപി ।
ഹയാസ്യഃ പരമോ ഹംസോ ഹരിര്‍നാരായണോഽവ്യയഃ ॥ 27 ॥
കാരണം ശരണം മൃത്യുരമൃതം ചാഖിലാത്മനാം ।
സത്യം സത്യം പുനസ്സത്യം ധ്യേയോ നാരായണോ ഹരിഃ ॥ 28 ॥
സമാനമധികം വേദാന്ന ദൈവം കേശവാത്പരം ।
തത്ത്വം വിജ്ഞാതുകാമാനാം പ്രമാണൈസ്സര്‍വതോമുഖൈഃ ॥ 29 ॥
തത്ത്വം സ പരമോ ഹംസ ഏക ഏവ ജനാര്‍ദനഃ ।
ഇദം രഹസ്യം പരമം മഹാപാതകനാശനം ॥ 30 ॥
ന ചാശുശ്രൂഷവേ വാച്യം നാഭക്തായ കദാചന ।
നാപ്യന്യദേവതായാപി ന വാച്യം നാസ്തികായ ച ॥ 31 ॥
അധീത്യൈതദ്ഗുരുമുഖാദന്വഹം യഃ പഠേന്നരഃ ।
തദ്വംശ്യാ അപി സര്‍വേ സ്യുസ്സമ്പത്സാരസ്വതോന്നതാഃ ॥ 32 ॥
ഇതി ഹയവദനാനനാരവിന്ദാന്‍മധുലഹരീവ നിരര്‍ഗലാ ഗലന്തീ ।
ജഗതി ദശശതീതദീയനാംനാം ജയതി ജഡാനപി ഗീര്‍ഷു യോജയന്തീ ॥ 33 ॥
॥ ഇതി ശ്രീഹയഗ്രീവസഹസ്രനാമസ്തോത്രം സമ്പൂര്‍ണം ॥
– Chant Stotra in Other Languages –
Sri Vishnu Stotram » 1000 Names of Hayagreeva » Hayagriva Sahasranama Stotram in Sanskrit » English » Bengali » Gujarati » Kannada » Odia » Telugu » Tamil